Bestuursverslag 2014 vereniging ‘ Het Genootschap Amstelodamum’ Het Genootschap: De vereniging, die is opgericht in 1900, stelt zich ten doel de kennis en de belangstelling van het verleden en het heden van Amsterdam te bevorderen. Tot de doelstelling wordt uitdrukkelijk ook gerekend de bescherming van het gebouwde erfgoed van de stad. Het Genootschap streeft niet na winst te maken. De vereniging geeft in de regel vier maal per jaar het Maandblad uit en één maal per jaar het Jaarboek, met studies over de stad en haar bewoners. Voorzitter van de redactie is Wouter Kloek. De eindredactie is in handen van Marjan Vrolijk. Linda Maas en David Mulder verzorgen de beeldredactie. Verder organiseert het Genootschap excursies en worden op elke donderdag in de maand november lunchlezingen gehouden over Amsterdamse wetenswaardigheden. Bestuur: Drs. J.C.E. Belinfante (voorzitter) Dr. J.E.A. Boomgaard (vice-‐voorzitter) Th. de Groot (penningmeester) Mr. drs. J.H. van Woudenberg (eerste secretaris) Drs. D. Mulder (tweede secretaris tot 12 april 2014) Drs. R.M. Jayasena (tweede secretaris vanaf 12 april 2014) Dr. M.J. Bok (bestuurslid tot 12 april 2014) Drs. W.Th. Kloek (bestuurslid) Dr. C.M. Lesger (bestuurslid) Drs. P.C.M. Lucker (bestuurslid) De bestuursleden hebben verschillende achtergronden. De interesse voor (de geschiedenis van) Amsterdam is de gemene deler. Algemeen Het bestuur vergadert gemiddeld zes keer per jaar. Afgezien van de publicaties van de vereniging – het Maandblad en het Jaarboek -‐ waarvoor de redactie inhoudelijk verantwoordelijk is, waren in 2014 regelmatig terugkerende onderwerpen tijdens de vergaderingen: digitalisering en website, fondsenwerving en financiën, activiteiten, excursies en werving van nieuwe leden. Digitalisering en website In het kader van verbetering van de communicatie met de leden probeert het bestuur over zoveel mogelijk e-‐mailadressen van de leden van het Genootschap te beschikken. Inmiddels zijn ongeveer 500 e-‐mailadressen (van de 806 betalende leden) verzameld. Het ledenbestand is in 2014 licht gestegen (van 798 naar 806). Dat komt door een behoorlijk aantal nieuwe aanmeldingen. Om de dalende trend van voorgaande jaren tegen te gaan, is het zaak nieuwe leden te blijven werven. De werkgroep ‘modernisering van de website’ wordt sinds kort bijgestaan door Jeroen Vernooy, die
belangeloos zijn diensten aanbiedt en een nieuwe lay-‐out heeft gemaakt. Om alle uitgaven van de vereniging digitaal toegankelijk te maken, werkt de vereniging samen met de Koninklijke Bibliotheek in het tijdschriftenproject Metamorfoze. De aanvraag van de vereniging is eind 2014 gehonoreerd. Dat betekent dat in de komende twee jaar in beginsel alle uitgaven van de vereniging zowel via de website van de Koninklijke Bibliotheek als via onze eigen website digitaal goed toegankelijk zullen worden. De vereniging hoeft zelf slechts een bescheiden financiële bijdrage te leveren. Financiën en fondsenwerving De exploitatie van Amstelodamum was in 2014 niet sluitend. Aan de inkomstenkant bleken de contributies te hoog te zijn ingeschat, terwijl aan de uitgavenkant vooral het fraaie jaarboek duurder was dan begroot. In het verslagjaar is de reserve daardoor met € 8.232,-‐ afgenomen. Het bestuur heeft maatregelen getroffen om te zorgen dat erop wordt gestuurd dat zulke begrotingsoverschrijdingen niet meer zullen voorkomen. De vereniging heeft in financiële zin nog steeds een gezonde basis. Het ledenaantal van Amstelodamum is in 2014 gestabiliseerd op ruim 800 leden. De vernieuwing van de website heeft in het verslagjaar veel aandacht gekregen. De nieuwe website, die medio 2015 zal worden geïntroduceerd, zal een belangrijke rol spelen bij de werving van nieuwe leden. Daarbij zal in het oog worden gehouden dat Amstelodamum primair een vereniging is, die wetenschappelijke kwaliteit belangrijk vindt en dat ook uit wil dragen. Het bestuur heeft op het gebied van fondsenwerving bijdragen ontvangen voor twee activiteiten. Zo heeft het bestuur een sponsor gevonden voor de novemberlezingen van 2014 tot en met 2016. Het gaat om een bedrag van € 1.500,-‐ per jaar, waaruit de zaalhuur kan worden betaald. Verder heeft de stichting Heineken Collection samen met Amstelodamum het project van de Afdeling Publieksgeschiedenis van de Universiteit van Amsterdam gesteund. In totaal bedragen de in 2014 ontvangen sponsorgelden € 4.000,-‐. De in 2012 verkregen ANBI status heeft in het verslagjaar tot bescheiden succes geleid. Een eerste periodieke schenking is door een lid gedaan. Het bestuur is blij met deze ontwikkeling en blijft deze mogelijkheid graag onder de aandacht brengen. Amsterdam Erfgoed Overleg Eén of twee bestuursleden van de vereniging nemen deel aan het Amsterdam Erfgoed Overleg. Daarin zijn onder meer de volgende onderwerpen besproken: -‐ de toekomst van de Oude Kerk -‐ de ontwikkelingen rond het Open havenfront -‐ de transformatie van de Beurs van Berlage tot ‘palazzo publico’ -‐ de plannen voor een nieuwe UB -‐ het behoud van de trap van het Koninklijk Paviljoen op het CS -‐ de ontwikkeling van de Van Gendthallen
Activiteiten Jaarvergadering en voorjaarsexcursie op 12 april 2014 De Jaarvergadering vond plaats in het auditorium van het Rijksmuseum dat inmiddels alweer een jaar geleden heropend is. Bij de opening van het Rijksmuseum in 1885 werden de zorgen van velen over het beheer van het nationale cultuurgoed aanmerkelijk verminderd. Er was eindelijk een nationale instelling die de belangrijke erfstukken van kunst en geschiedenis zou gaan beheren en tentoonstellen. Het museum zou tevens ruimte bieden aan belangrijke stukken die met de geschiedenis van Amsterdam waren verbonden. Door de stichting van het Amsterdams Historisch Museum, inmiddels Amsterdam Museum, krijgt die taakstelling tegenwoordig minder aandacht, al herbergt het museum nog altijd de topstukken uit het Amsterdamse bezit, zoals bijvoorbeeld Rembrandts Nachtwacht en de Joodse bruid. Het spanningsveld tussen het nationale erfgoed en de collectie Amsterdam, tussen de nationale en hoofdstedelijke geschiedenis is, ook na de herinrichting van het Rijksmuseum, nog steeds voelbaar. Een rondgang door het nieuw ingerichte museum heeft laten zien hoe rijk de collectie Amsterdam in het Rijksmuseum vertegenwoordigd is. Tijdens de levendige jaarvergadering kwam als belangrijkste punt het dalende ledenbestand en daaraan gekoppeld het financieel voortbestaan van de vereniging aan de orde. Afscheid werd genomen van de bestuursleden Marten Jan Bok en David Mulder. Ranjith Jayasena werd bij acclamatie in het bestuur verkozen. Symposium Amsterdamse kerkenbouw rond 1900 op 17 mei 2014 Het symposium over Amsterdamse kerkenbouw vond plaats in de Oud-‐katholieke kerk in de Ruysdaelstraat. De bijdragen zijn in het laatste nummer van het blad van 2014 gepubliceerd. Symposium Schutters en Schilders in het Koninklijk Paleis op de Dam op 23 augustus 2014 Het symposium over de Amsterdamse schuttersstukken, onder de titel ‘Schutters en schilders. Nieuwe inzichten in de functie van de schuttersstukken in de Hollandse steden’ vond plaats in de Schepenzaal van het Koninklijk Paleis op de Dam. Het symposium is georganiseerd door het Koninklijk Paleis in samenwerking met de vereniging, naar aanleiding van de tentoonstelling ‘In All Their Glory’ en de publicatie van het Jaarboek Amstelodamum ‘De Amsterdamse schuttersstukken. Inrichting en gebruik van de doelengebouwen in de zeventiende eeuw’. Het Koninklijk Paleis toonde in de maanden juli en augustus in de Krijgsraadzalen Amsterdamse schuttersstukken die daar in de achttiende eeuw waren ondergebracht. De beschrijving van ‘alle de schilderyen op het stadhuis te Amsterdam’ door Jan van Dyk uit 1758 diende daarbij als leidraad. In de publicatie van het Jaarboek Amstelodamum, waarin de beschrijving uit 1654 van de drie Amsterdamse doelens door Gerard Schaep een centrale rol vervult, is ruime aandacht besteed aan de betekenis van de schuttersstukken als wanddecoratie. Verder is in het najaar van 2014 een permanente presentatie van Amsterdamse groepsportretten uit de collecties van de stad gerealiseerd in de Hermitage Amsterdam, een coproductie van het Amsterdam Museum en het Rijksmuseum. Het zal u duidelijk zijn: naast de beroemde schuttersstukken van Rembrandt en Bartholomeus van der Helst mogen nu alle groepsportretten die in de drie doelens te zien zijn geweest (van de 93 stuks zijn er ruim 50 bewaard
gebleven) zich in een grote belangstelling verheugen. Er was dus reden genoeg om eens een goed gesprek aan te gaan over dit deels overbekende en deels zeer slecht bekende stadsbezit. Tijdens het symposium op 23 augustus zijn na een welkomstwoord van Flip Maarschalkerweerd, Directeur Koninklijk Huisarchief, lezingen gegeven door Renske Cohen Tervaert (over de tentoonstelling In All Their Glory), Paul Knevel (over de historische betekenis van de schutterijen in Holland), Pieter Roelofs (over de kunsthistorische waardering voor de schuttersstukken) en Norbert Middelkoop (welke schutterstukken hingen waar?). Na afloop was er gelegenheid voor discussie en een borrel. Open Monumentendagen op zaterdag 13 en zondag 14 september 2014 Ook dit jaar heeft Amstelodamum weer een speciale activiteit tijdens de Open Monumentendagen georganiseerd. In 2014 was het thema ‘Op reis’. Amstelodamum heeft op 13 september 2014 in het koffiehuis in het Lloydhotel een lezing over emigratie naar (vooral) Zuid Amerika verzorgd, dit in het kader van het thema ‘Amsterdam als emigratiestad en doorgangslocatie voor emigranten naar de Nieuwe Wereld’. Verjaardag Amsterdam, 25 oktober 2014, gebouw de Bazel, Stadsarchief De echte geschiedvorser zal onmiddellijk zeggen: dit klopt niet. De officiële verjaardag van Amsterdam is op 27 oktober! Dat klopt. Maar omdat onze excursies altijd op zaterdag worden gehouden, veroorloofden we ons opnieuw deze afwijking. Dit jaar is het tolprivilege uit 1275 door Paul Haenen onthuld. Aansluitend vonden door de vereniging georganiseerde lezingen over de charterkast plaats. Erik Schmitz en Gabri van Tussenbroek gaven heldere uiteenzettingen. Vanzelfsprekend ontbraken de koffie en taart niet. De aanwezigen hebben na afloop een ‘poorterbriefje’ ontvangen waarmee zij (op eigen gelegenheid) de Oude Kerk konden bezoeken. November-‐lezingen Het onderwerp van de novemberlezingen was: ‘De allerarmsten van Amsterdam’. Het programma was als volgt: -‐ 6 november: Janna Coomans, Arm in de middeleeuwen -‐ 13 november: Huigen Leeflang, De beeldvorming van de armoede in de zeventiende eeuw -‐ 20 november: Marco van Leeuwen, Armen in de negentiende eeuw -‐ 27 november: Jan Kok, Armoede in onze tijd De lezingencyclus was opnieuw heel succesvol; de meeste aanmeldingen kwamen via de website van Spui25. De organisatie was prima, de opkomst was hoog (volle zaal). Dit leidde tot veel respons en discussie. Het zou mooi zijn als de komende jaren de lezingen opnieuw bij Spui25 kunnen plaatsvinden. 2015: Excursie naar de tentoonstelling ‘Breitner in Amsterdam’ op 17 januari 2015 Het Stadsarchief organiseerde opnieuw een tentoonstelling over de ‘fotograaf’ George Hendrik Breitner. Dit keer stonden zijn tekeningen en schilderijen centraal. De vereniging heeft voor haar leden een speciaal programma samengesteld met onder andere een inleiding op de tentoonstelling door Bert Gerlach, conservator bij het Stadsarchief. Introductiecursus Amsterdamse Archeologie op 7 februari en 7 maart 2015 (herhaling wegens groot succes op 9 mei en 13 juni 2015) In de introductiecursus krijgt u in het gebouw De Bazel van Ranjith Jayasena, bestuurslid van onze
vereniging , een inleiding op de Amsterdamse archeologie. Tijdens de tweede bijeenkomst in het werkgebouw van de stadsarcheologen op het terrein van het voormalig Marine Etablissement worden archeologische vondsten bekeken en gaat u zelf met de scherven aan de slag. Jaarvergadering op 18 april 2015 De jaarvergadering zal opnieuw worden opnieuw gecombineerd met de voorjaarsexcursie. Op 18 april 2015 wordt eerst vergaderd op de Moutzolder bij de Heineken Experience aan de Stadhouderskade. De Vereniging heeft voor u een boeiend programma samengesteld waar nader wordt ingegaan op de betekenis van dit bedrijf voor Amsterdam. Overige activiteiten Op 12 september 2014 zal Amstelodamum zoals te doen gebruikelijk deelnemen aan de open-‐ monumentendagen, waarvan het thema waarschijnlijk ‘Kunst’ zal zijn. Op 24 oktober 2015 zal Amstelodamum een evenement ter gelegenheid van de viering van de verjaardag van Amsterdam organiseren. De novemberlezingen vinden in 2015 plaats op 5, 12, 19 en 26 november en zullen het thema ‘Mode’ betreffen. Het bestuur hoopt op grote belangstelling voor alle activiteiten en op een mooi verenigingsjaar in 2015. Namens het bestuur, Jolien van Woudenberg
