Bestuurlijke afspraken patiëntveiligheid ambulancezorg
Ambulancezorg Nederland Nederlandse Vereniging van Medisch Managers Ambulancezorg V&VN Ambulancezorg
Juni 2011
Inleiding In Nederland zijn 24 uur per dag, 7 dagen per week, ruim 690 ambulances beschikbaar om ambulancezorg te verlenen. Meer dan 4000 bekwame ambulancezorgverleners bieden spoedeisende en geplande ambulancezorg. In 2009 gaf de Meldkamer voor de Ambulancezorg (MKA) ruim 1 miljoen opdrachten uit. Daarvan waren er ruim 650.000 voor spoedeisende medische hulpverlening en ongeveer 350.000 voor geplande ambulancezorg. Ongeveer 5% van de hulpverlening vindt plaats binnen een opgeschaalde situatie. De hulpverlening bij grote ongevallen en rampen (GHOR) bouwt voort op de hulpverlening in reguliere omstandigheden. De ambulancezorg heeft zich in een relatief korte tijd ontwikkeld van een vervoersvoorziening tot een zorgvoorziening en tot een volwaardig onderdeel van de keten van spoedeisende medische hulpverlening. Ambulancezorg wordt geleverd door de Regionale Ambulancevoorziening, de RAV. De RAV is integraal verantwoordelijk voor het verrichten van verantwoorde ambulancezorg, zowel van de dagelijkse routinematige situatie als bij rampen en ongevallen. Centraal staat de zorgverlening aan de cliënt die zich met een vraag om ambulancezorg meldt of aan de RAV wordt overgedragen. Acuut of minder acuut, cliënten bevinden zich te allen tijde in een kwetsbare positie. Van keuzevrijheid is bij ambulancezorg in de regel geen sprake. Dat maakt de verantwoordelijkheid om ongevraagd en transparant de juiste, kwalitatief goede en veilige zorg te verlenen, alleen maar groter. De branche en de professionals die daarbinnen werkzaam zijn nemen deze verantwoordelijkheid hoog op en vinden dat ze juist daarom op scherp moeten staan als het gaat om veilig werken en het tot een minimum beperken van vermijdbare onbedoelde schade aan patiënten. Daarom hebben de koepelorganisaties binnen de ambulancezorg de handschoen opgepakt en de ontwikkeling van een patiëntveiligheidsprogramma in gang gezet.
Programma Patiëntveiligheid ambulancezorg 2010 – 2013 In 2010 is de ambulancesector gestart met het programma Patiëntveiligheid.1 Doel van het programma is het voorkomen van onveilige situaties en onnodige gezondheidsrisico’s tijdens de zorgverlening ter plaatse, tijdens het vervoer van de cliënt en bij de overdracht van cliënten door of aan andere zorgverleners. De ambulancesector doet er uiteraard alles aan om vermijdbare onbedoelde schade tot een minimum te beperken. Het patiëntveiligheidsprogramma voor de ambulancezorg ‘rust’ op 2 pijlers:
Een inhoudelijke pijler, die invulling krijgt met nauwe betrokkenheid van professionals, aan de hand van zes patiëntencategorieën;
-
1
Patiënt met hartfalen; Kinderen; Kwetsbare ouderen; GHOR; Psychiatrische patiënt; Multitrauma patiënt.
Verantwoorde ambulancezorg; veilige zorg. Plan van aanpak voor de ontwikkeling en invoering van een patiëntveiligheidsprogramma voor de ambulancezorg. Ambulancezorg Nederland, Nederlandse Vereniging van Medisch Managers Ambulancezorg, V&VN Ambulancezorg, februari 2010.
Met behulp van expertgroepen worden thema’s bepaald die verbonden zijn met deze categorieën. Deze thema’s zijn niet statisch en worden aangepast en concreet uitgewerkt tot doelstellingen. In de beleidsplannen van de koepels en RAV-en worden doelstellingen opgenomen van de thema’s die in de jaren 2011, 2012 en 2013 worden geoperationaliseerd.
Een instrumentele pijler, die invulling krijgt in regionale pilots. In deze pilots worden voor de zes basiselementen van het veiligheidsmanagementsysteem tools ontwikkeld. Het betreft de volgende elementen: -
Beleid en strategie;
-
Veilig Incident Melden;
-
Prospectieve risico-analyse;
-
Cultuur;
-
Patiëntenparticipatie;
-
Continu verbeteren.
Toolkit patiëntveiligheid In 2010 is een start gemaakt met de ontwikkeling van de tools voor de inrichting van het patiëntveiligheidsprogramma. Deze instrumenten vormen straks de ‘toolkit patiëntveiligheid’, die aan de RAV-en ter beschikking wordt gesteld. De RAV-en kunnen deze tools gebruiken om patiëntveiligheid in hun organisatie vorm te geven.
Bestuurlijke afspraken Met het opstellen en bestuurlijk vaststellen van het programma Patiëntveiligheid voor de ambulancezorg, laten de besturen van AZN, NVMMA en V&VN Ambulancezorg zien dat zij het thema patiëntveiligheid zeer serieus nemen en dat betrokken organisaties daarin hun verantwoordelijkheid nemen. Om deze verantwoordelijkheid nog sterker te benadrukken, en met als doel de beoogde resultaten ook daadwerkelijk te bereiken, zijn de doelstellingen vervat in bestuurlijke afspraken. De invulling en realisatie van deze doelstellingen vindt plaats in 2011, 2012 en 2013. Vanzelfsprekend zijn het de aanbieders van ambulancezorg, de RAV-en, die ervoor verantwoordelijk zijn dat veilige zorg wordt verleend aan allen die zich tot hen wenden met een verzoek om hulp. De koepels hebben de taak hen daarin te stimuleren en te faciliteren. De koepels monitoren de voortgang van de doelstellingen en doen hiervan verslag in hun jaarverslagen. De RAV-en leveren hiervoor jaarlijks gegevens aan.
Bestuurlijke afspraken Patiëntveiligheid Ambulancezorg Beleid en Strategie
In het (meerjaren)beleidsplan van de koepels en van de RAV-en is patiëntveiligheidsbeleid opgenomen als onderdeel van het kwaliteitsbeleid. Dit beleid bevat in ieder geval: -
Een visie op patiëntveiligheid;
-
Doelstellingen die de organisatie wil bereiken en op welke wijze;
-
Een beschrijving van verbeteracties die worden ondernomen.
Patiëntveiligheid is onderdeel van deskundigheidsbevordering binnen de sector en de RAV-en
Patiëntveiligheid is integraal onderdeel van het kwaliteitssysteem van de RAV.
Patiëntveiligheid is geborgd in de certificeringssystematiek van de sector.
Eind 2013 beschikt de RAV over een gecertificeerd veiligheidsmanagementsysteem, als integraal onderdeel van het kwaliteitsmanagementsysteem.
De koepels monitoren de voortgang van het certificeringstraject binnen de RAV-en
Patiëntenparticipatie
RAV-en betrekken patiënten bij het realiseren van veilige ambulancezorg. De koepels faciliteren en stimuleren het gebruik van instrumenten, die hiervoor beschikbaar zijn (bijvoorbeeld de patiëntveiligheidskaart).
Cultuur
RAV-en initiëren activiteiten om de bewustwording omtrent patiëntveiligheid bij medewerkers te bevorderen.
RAV-en creëren en handhaven een cultuur waarin veilig gewerkt kan worden en waarin medewerkers veilig incidenten kunnen melden.
De koepels faciliteren en stimuleren het gebruik van instrumenten die hiervoor binnen het programma patiëntveiligheid beschikbaar komen.
Veilig Incident Melden
RAV-en hanteren een procedure voor veilig en efficiënt melden van incidenten. De RAV kan hierbij gebruik maken van de tools die in het patiëntveiligheidsprogramma ambulancezorg zijn ontwikkeld.
De koepels stimuleren en faciliteren deelname door de RAV-en en professionals aan (landelijke en/of regionale) initiatieven om inzicht te krijgen in aantallen en soorten meldingen (bijvoorbeeld een nationale meldweek).
Prospectieve risico analyse
De RAV-en brengen op een pro-actieve wijze risicovolle processen in kaart en maken de aanwezige risico’s beheersbaar. Hiervoor voeren RAV-en met een vastgestelde frequentie een prospectieve risico-analyse uit.
De koepels stimuleren dat RAV-en gebruik maken van instrumenten die vanuit het programma patiëntveiligheid beschikbaar worden gesteld.
Continu verbeteren
De koepels en RAV-en zetten verbeteracties in op de inhoudelijke thema’s. Deze thema’s zijn verbonden met de zes patiëntencategorieën uit het patiëntveiligheidsprogramma ambulancezorg (patiënt met hartfalen, kinderen, kwetsbare oudere patiënt, GHOR, psychiatrische patiënt, multitrauma patiënt).
