Openbare versie
Nederlandse Mededingingsautoriteit
BESLUIT Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.
Nummer
6317 / 32
Betreft zaak:
6317/ Ten Cate - Oranjewoud - Edel Grass
MELDING 1. Op 25 februari 2008 heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Ten Cate Nederland B.V. en Oranjewoud Realisatie Holding B.V. voornemens zijn een gemeenschappelijke onderneming tot stand te brengen, in de zin van artikel 27, tweede lid, van de Mededingingswet, door de overname van Edel Grass B.V. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 43 van 29 februari 2008. Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. II.
PARTIJEN
2. Ten Cate Nederland B.V. (hierna: Ten Cate) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij is een dochtermaatschappij van Koninklijke Ten Cate N.V. Ten Cate is actief op het gebied van de ontwikkeling en productie van diverse specialistische materialen, waaronder kunstgrasvezels en zogenoemde tuftdoeken voor de productie van kunstgrastapijt. 3. Oranjewoud Realisatie Holding B.V. (hierna: Oranjewoud) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij is een dochteronderneming van Oranjewoud N.V. Oranjewoud is actief op het gebied van ontwerp en aanleg van ondergrondse infrastructuur, het inrichten, beheren en exploiteren van openbare voorzieningen alsmede het realiseren van woon- en werkomgeving, de planvoorbereiding van sportaccommodaties. Hieronder valt onder meer de verkoop en installatie van kunstgrasvelden. 4. Edel Grass B.V. (hierna: Edel Grass) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij is een dochteronderneming van De Lange Genemuiden Holding B.V. Edel Grass is actief op het gebied van de productie, import en export van kunstgrastapijt alsmede de verkoop en het onderhoud van kunstgrasvelden en de installatie van kunstgrasvelden.
1
Openbare versie
Vertrouwelijk
III.
DE GEMELDE OPERATIE
5. De gemelde operatie betreft het voornemen van Ten Cate en Oranjewoud om ieder 50% van de aandelen in Edel Grass te verwerven. Het voornemen tot overname is geconcretiseerd in de “ Koopovereenkomst ten aanzien van de aandelen in Edel Grass B.V.” tussen Edel International B.V., Ten Cate en Oranjewoud (hierna: de koopovereenkomst). 6. De hierboven onder punt 5 omschreven transactie leidt er toe dat Ten Cate en Oranjewoud ieder 50% van de aandelen zullen houden in Edel Grass. Gelet op deze verhouding en op de besluitvorming zoals vastgelegd in de statuten van Edel Grass, zullen Ten Cate en Oranjewoud gezamenlijke zeggenschap verkrijgen over Edel Grass. IV.
TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT
7. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, tweede lid, van de Mededingingswet. 8.
Betrokken ondernemingen zijn Ten Cate, Oranjewoud en Edel Grass.
9. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. 10. Edel Grass is een reeds bestaande onderneming. Gelet op de door partijen aangedragen informatie en de zeggenschapsverhouding zoals beschreven in punt 6, zal na de voorgenomen concentratie Edel Grass als gemeenschappelijke onderneming duurzaam alle functies van een zelfstandige economische eenheid vervullen. V.
BEOORDELING
A.
RELEVANTE MARKTEN
Rel evan t e pr oduct mar kt [en ] 11. De activiteiten van partijen hebben betrekking op de productie en installatie van kunstgras. De voornaamste toepassing van kunstgras is die op het gebied van sportvelden, bijvoorbeeld velden voor hockey, voetbal, korfbal of tennis. Een andere toepassing van kunstgras is landscaping. Landscaping omvat onder meer kunstgras in tuinen, parken en bekleding van vluchtheuvels. 12. De betrokken ondernemingen zijn actief in verschillende stadia in de productieketen van kunstgrasvelden: i) productie van kunstgrasvezels, ii) productie van tuftdoeken, iii) productie van
2
Vertrouwelijk
Vertrouwelijk
kunstgrastapijten en iv) de installatie van kunstgrasvelden. Partijen zijn vooralsnog niet actief op het gebied van infill1 voor kunstgras alsook op het gebied van het zogenoemde backen2. i) Markt voor kunstgrasvezels 13. Ten Cate is actief als producent van kunstgrasvezels. Deze vezels worden gebruikt voor de productie van kunstgrastapijt voor zowel sportvelden als voor landscaping. Partijen geven aan dat kunstgrasvezels onderscheiden dienen te worden van andere kunststofvezels. De specifieke eigenschappen van kunstgrasvezels leiden er toe dat dit soort vezel en andere kunststofvezels geen substituut voor elkaar vormen. 14. Daarnaast geven partijen aan, alsook geïnterviewde concurrenten en afnemers van partijen, dat binnen de markt voor kunstgrasvezels geen onderscheid gemaakt hoeft te worden tussen vezels voor sportvelden en voor landscaping. Alhoewel de tapijten voor beide doeleinden kunnen verschillen, worden voor beide toepassingen vrijwel dezelfde soorten vezels gebruikt. Het is bovendien voldoende aannemelijk dat producenten van kunstgrasvezels voor sportvelden gemakkelijk kunnen overstappen op de productie van kunstgrasvezels voor landscaping en vice versa. 15. Gelet op het voorgaande gaat de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (hierna: de Raad) in onderhavige zaak uit van een aparte markt voor kunstgrasvezels die niet onderscheiden wordt naar toepassing van de kunstgrasvezel voor sportvelden of landscaping. ii) Markt voor tuftdoeken voor kunstgrastapijt 16. Kunstgrastapijt wordt gefabriceerd via het procedé van het zogenoemde ‘tuften’.3 Hierbij worden de kunstgrasvezels ‘ingeplant’ in tuftdoeken. Ten Cate produceert en levert deze tuftdoeken. 17. Partijen geven aan dat voor tuftdoeken een onderscheid gemaakt dient te worden tussen tuftdoeken voor kunstgras en tuftdoeken voor andere doeleinden. De specifieke eigenschappen van tuftdoek voor kunstgras leiden er toe dat dit soort tuftdoek geen substituut vormt voor tuftdoeken voor andere toepassingen. Een afnemer van tuftdoeken heeft bevestigd dat tuftdoeken
1
Infill bestaat uit korrels die tussen de kunstgrasvezels worden gestrooid, onder andere om te zorgen dat de vezels rechtop
blijven staan. Ten Cate laat momenteel op experimentele basis infill produceren maar is nog geen aanbieder van infill. 2
Backen is het aanbrengen van een onderlaag onder het getufte kunstgrastapijt.
3
Andere fabricagetechnieken voor tapijt zijn bijvoorbeeld weven, knopen en vernaalden.
3
Vertrouwelijk
Vertrouwelijk
voor kunstgras speciaal gemaakt worden voor buiten-toepassing4 met specifieke vereisten die niet gesteld worden aan ‘reguliere’ tuftdoeken. 18. Binnen de markt voor tuftdoeken voor kunstgrastapijten hoeft volgens partijen geen onderscheid te worden gemaakt naar toepassing, te weten tuftdoeken voor sportdoelvelden en voor landscaping. Alhoewel het soort tuftdoek in het algemeen verschilt tussen beide doeleinden, kunnen producenten volgens partijen eenvoudig wisselen in de productie van de verschillende tuftdoeken voor kunstgras. Marktonderzoek onder concurrenten en afnemers bevestigt dit. 19. Gelet op het voorgaande gaat de Raad in onderhavige zaak uit van een aparte markt voor tuftdoeken voor kunstgrastapijt die niet onderscheiden wordt naar toepassing voor sportvelden of landscaping. iii) Markt voor kunstgrastapijt 20.
Edel Grass is actief op het gebied van de productie van kunstgrastapijt.
21. Partijen geven aan dat de markt voor kunstgrastapijt gezien moet worden als een aparte markt ten opzichte van de markt voor natuurgrastapijt. Vanuit de vraagzijde bezien is er sprake van enige substitutie tussen beide soorten gras. Vanuit de aanbodzijde is dit niet het geval. De productie van beide soorten gras zijn dusdanig verschillend dat een producent niet eenvoudig kan overstappen. 22. Voor de onderhavige zaak kan in het midden worden gelaten of de markt voor kunstgrastapijt gezien moet worden als een aparte markt ten opzichte van de markt voor natuurgrastapijt aangezien dit de materiële beoordeling niet beïnvloedt (zie punt 40). 23. Partijen geven voorts aan dat op de markt voor kunstgrastapijt geen onderscheid gemaakt hoeft te worden tussen kunstgras voor sportvelden en landscaping. Alhoewel vanuit de vraagzijde een onderscheid kan worden gemaakt tussen beide toepassingen is er in deze markt sprake van aanbodsubstitutie. De kwaliteitseisen die gesteld worden aan sportvelden zijn in het algemeen hoger dan voor landscaping. De productie van beide soorten tapijt geschiedt volgens partijen echter op dezelfde machines, waardoor tufters vrij eenvoudig kunnen wisselen tussen de productie van tapijt voor sportvelden en voor landscaping. Concurrerende kunstgrasproducenten alsmede afnemers van kunstgrasmatten bevestigen dat geen onderscheid gemaakt hoeft te worden tussen kunstgras voor sportvelden en landscaping.
4
Tuftdoek voor kunstgras wordt ook wel ‘outdoortuftdoek’ genoemd.
4
Vertrouwelijk
Vertrouwelijk
24. Gelet op het voorgaande, zal voor de beoordeling van de onderhavige zaak worden uitgegaan van een mogelijke aparte markt voor kunstgrastapijt die niet nader wordt onderscheiden naar sportvelden of landscaping. iv) Markt voor installatie van kunstgrasvelden 25. Oranjewoud en Edel Grass zijn beide actief op het gebied van installatie van kunstgrasvelden. Partijen geven aan dat de markt voor installatie van kunstgrasvelden onderscheiden dient te worden van de markt voor installatie van natuurgrasvelden. Een concurrent heeft desgevraagd bevestigd dat installatie van natuurgras en installatie van kunstgras tot twee verschillende markten moeten worden gerekend. De installatie van natuurgras vereist volgens deze marktpartij een geheel andere deskundigheid dan de installatie van kunstgras. Daarbij geven partijen echter ook aan dat zowel vanuit de vraagzijde als de aanbodzijde bezien er sprake is van enige mate van substitutie tussen kunstgrasvelden en natuurgrasvelden. Eén geïnterviewde concurrent heeft aangegeven dat deze kunstgrasvelden installeert als core-business maar daarnaast ook incidenteel natuurgrasvelden installeert. 26. Voor de beoordeling van de onderhavige zaak kan evenwel in het midden worden gelaten of de mogelijke markt voor installatie van kunstgrasvelden onderscheiden dient te worden van de mogelijke markt voor installatie van natuurgrasvelden (zie punt 37). 27. Concurrenten van partijen geven aan dat installateurs, klanten en opdrachten voor kunstgras voor sportvelden en voor landscaping verschillen. Landscaping is meer het werkgebied van hoveniers en particulieren. Daarbij zijn in het algemeen de oppervlakten van opdrachten voor landscaping klein in vergelijking met opdrachten voor sportvelden. Deze marktpartijen beschouwen de installatie van kunstgrasvelden voor sportvelden en landscaping als aparte markten.5 28. Een nadere onderverdeling naar de installatie van kunstgras voor sportvelden en de installatie van kunstgras voor landscaping kan achterwege blijven, omdat de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie punten 37). Rel evan t e geogr af isch e mar kt [en ] i) Markt voor kunstgrasvezels en de markt voor tuftdoeken voor kunstgras
5
Een marktpartij heeft aangegeven dat er mogelijk sprake is van eenzijdige substitutie. Installateurs van sportvelden
zouden relatief eenvoudig kunnen omschakelen naar installatie van kunstgras voor landscaping. Gezien de hogere eisen die aan de installatie van sportvelden worden gesteld is het omgekeerde onwaarschijnlijk.
5
Vertrouwelijk
Vertrouwelijk
29. Partijen geven aan dat de markt voor kunstgrasvezels en de markt voor tuftdoeken voor kunstgras wereldwijde markten zijn. Daarbij blijkt uit onderzoek dat de transportkosten voor kunstgrasvezels en tuftdoeken voor kunstgras relatief laag zijn en dat deze producten in bulk worden vervoerd. Afnemers bevestigen het standpunt van partijen dat de markt voor kunstgrasvezels en de markt voor tuftdoeken voor kunstgrastapijt een wereldwijde omvang hebben.6 30. Voor het onderhavige besluit zal door de Raad ervan worden uitgegaan dat beide markten wereldwijd van omvang zijn. ii) Markt voor kunstgrastapijt 31. Voorname concurrenten van partijen, die tevens actief zijn in Nederland7, zijn vooral gelegen in West Europa. Partijen geven aan dat de markt voor kunstgrastapijt ruimer dan nationaal is en dat de relevante regio het EMEA8 gebied omvat. Partijen stellen onder meer dat Edel Grass haar producten in dit gehele gebied afzet en een rapport van AMI Consulting9 eveneens een dergelijke marktafbakening hanteert. Geïnterviewde concurrenten geven aan dat deze markt wereldwijd van omvang is. 32. De Raad acht het voldoende aannemelijk dat de geografische marktomvang ruimer dan nationaal is en ten minste West Europa beslaat, waar de voornaamste concurrenten van partijen zijn gelegen, die tevens actief zijn in Nederland. De exacte geografische afbakening, of deze al dan niet groter is dan West-Europa, kan in het onderhavige besluit echter in het midden blijven, aangezien de materiële beoordeling daardoor niet wordt beïnvloed (zie punt 40). iii) Markt voor installatie van kunstgrasvelden 33. Partijen betogen dat de markt voor installatie van kunstgrasvelden een Westeuropese markt is. Partijen voeren hiertoe onder meer aan dat meerdere Nederlandse installateurs in het buitenland actief zijn. Daarbij is er ook een aantal buitenlandse installateurs actief in Nederland. Nederlandse installateurs ondervinden volgens partijen concurrentiedruk vanuit andere Europese landen. Partijen schatten dat 80% van de in Nederland geïnstalleerde kunstgrastapijten geïnstalleerd wordt door Nederlandse installateurs. Een andere installateur schat dit percentage op 90%. 6
De wereldwijde omvang van deze markten blijkt mede ook uit de afzetgebieden van Tapex, een Australische concurrent
van partijen, welke 90 procent van zijn vezels afzet in gebieden gelegen in Europa, Amerika, Midden-Oosten, Afrika en Azië (www.tapex.com.au). Zo ook uit de wereldwijde afzet van tuftdoeken door Mattex Fabrics uit Dubai (www.mattex.com). 7
Onder meer Limonta, Desso, Domo, Polytan. Een andere grote concurrent is Fieldturf-Tarkett gesitueerd in Canada.
8
EMEA: Europa, Midden-Oosten en Afrika.
9
AMI Consulting, The Global Artificial Grass Market 2005, november 2005.
6
Vertrouwelijk
Vertrouwelijk
34. Gelet op de hoogte van de genoemde percentages is het niet uit te sluiten dat de markt voor installatie van kunstgrasvelden voor sportvelden mogelijk niet ruimer is dan nationaal. De exacte marktafbakening, nationaal of ruimer dan nationaal, kan voor onderhavig besluit evenwel in het midden worden gelaten, omdat de materiële beoordeling er niet door wordt beïnvloed (zie punt 36). B.
GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE
Horizontale overlap 35. Op de markt voor installatie van kunstgrasvelden voor sportvelden is er sprake van een horizontale overlap tussen activiteiten van Oranjewoud en Edel Grass. Oranjewoud houdt zich op deze markt bezig met het zogenoemde contracting: het aannemen van grote projecten op het gebied van realisatie van sportvelden en sportcomplexen. Edel Grass richt zich voornamelijk op kleinere projecten. 36. Uitgaande van een Nederlandse omvang van deze markt, heeft Oranjewoud een marktaandeel van circa [20-30%]∗ en Edel Grass een marktaandeel van circa [0-10%], waardoor partijen op een gezamenlijk marktaandeel uitkomen van circa [20-30%]. Indien er wordt uitgegaan van een marktomvang gelijk aan West Europa is het gezamenlijke marktaandeel minder dan [10-20%]. Andere grote aanbieders op deze markt zijn onder andere C.S.C. Ceelen Sport Constructies, Arcadis, Grontmij en Heijmans. 37. Een uitbreiding van de productmarktdefinitie met de installatie van natuurgras, dan wel de installatie van kunstgras voor landscaping, zal niet tot een hoger gezamenlijk marktaandeel leiden. Oranjewoud is in beperkte mate actief op het gebied van installatie van natuurgrasvelden en Edel Grass is niet actief als installateur van natuurgrasvelden. Het is voldoende aannemelijk dat het gezamenlijke marktaandeel van Oranjewoud en Edel Grass op de markt voor de installatie van natuurgras lager is dan het gezamenlijke marktaandeel op de markt voor installatie van kunstgrasvelden. Daarnaast is Oranjewoud niet actief op het gebied van installatie van kunstgras voor landscaping en Edel Grass slechts in zeer beperkte mate10.
∗
In deze openbare versie van het besluit zijn delen van de tekst vervangen of weggelaten om redenen van
vertrouwelijkheid. Vervangen of weggelaten delen zijn met vierkante haken aangegeven. In het geval van getallen of percentages kan de vervanging hebben plaatsgevonden in de vorm van vermelding van bandbreedtes. 10
Edel Grass behaalt minder dan [0-10%] van haar totale omzet met productie en installatie van kunstgrasvelden voor
landscaping.
7
Vertrouwelijk
Vertrouwelijk
Conclusie horizontale overlap 38. Gelet op het bovenstaande is het niet aannemelijk dat door de hierboven beschreven horizontale overlap de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze zou kunnen worden belemmerd met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie. Verticale relaties 39. Er is sprake van een verticale relatie tussen de activiteiten van Ten Cate als producent van kunstgrasvezels en tuftdoeken en die van Edel Grass als producent van kunstgrasmatten. Daarnaast is er een verticale relatie tussen de activiteiten van Edel Grass als producent van kunstgrasmatten en Oranjewoud als installateur van kunstgras. 40. Ten Cate heeft een marktaandeel op de markt voor kunstgrasvezels van circa [60-70%] en op de markt voor tuftdoeken voor kunstgras van circa [50-60%]. Op de markt voor kunstgrastapijt kent Edel Grass bij een geografische omvang die overeenkomt met West Europa een marktaandeel van circa [0-10%]11. Eenzelfde marktaandeel geldt indien de geografische omvang van de markt het EMEA gebied is. Indien er van een wereldwijde markt wordt uitgegaan neemt dit marktaandeel af. Edel Grass is niet actief als producent van natuurgras. Een uitbreiding van de definitie van de productmarkt met de productie van natuurgras zal daarmee resulteren in een lager marktaandeel voor Edel Grass. Voor de verdere beoordeling zal van deze mogelijkheid worden afgezien. 41. In de richtlijnen van de Europese Commissie betreffende niet-horizontale concentraties wordt ten algemene vastgesteld dat verticale concentraties (relaties) de mededinging kunnen beperken maar minder snel dan horizontale concentraties (overlap).12 Marktafsluitende effecten zullen zich voordoen bij een verticale relatie wanneer de toegang die afnemers hebben tot de upstream markt wordt belemmerd (input foreclosure13) of wanneer de toegang van aanbieders tot de downstream markt wordt belemmerd (customer foreclosure14). 42. Het is niet aannemelijk dat zich ten gevolge van deze concentratie marktafsluitende effecten zullen voordoen als gevolg van de in punt 39 beschreven verticale relatie tussen Ten Cate en Edel Grass op het gebied van kunstgrasvezels. De afname van kunstgrasvezels door Edel Grass bij Ten Cate betreft slechts [0-25%] van de totale afzet van Ten Cate. Ten Cate is voor een 11
Intercontuft, 2007 Product and Market Survey of Textile Floorcoverings, juli 2007.
12
Zie Europese Commissie, Commission Notice - Guidelines on the assessment of non-horizontal mergers under the Council
Regulation on the control of concentrations between undertakings (hierna: non-horizontal guidelines), punt 11. 13
Zie de non-horizontal guidelines, reeds aangehaald, punten 31 – 57.
14
Zie de non-horizontal guidelines, reeds aangehaald, punten 58 – 77.
8
Vertrouwelijk
Vertrouwelijk
dusdanig groot deel van haar afzet ([75-100%]) afhankelijk van derden dat een strategie van exclusieve levering aan Edel Grass of levering aan derden onder minder gunstige voorwaarden (input foreclosure) niet aannemelijk is.15 Bovendien heeft onderzoek uitgewezen dat Edel Grass over onvoldoende capaciteit beschikt om een belangrijk deel van deze afzet over te nemen, waardoor het aannemelijk is dat er productiecapaciteit voor kunstgrasvezels overblijft voor andere afnemers.16 Ook customer foreclosure is, gezien het geringe marktaandeel van Edel Grass ([0-10%]), niet aannemelijk. 43. Evenmin is het aannemelijk dat zich uitsluitingseffecten zullen voordoen als gevolg van de verticale relatie tussen de markt voor tuftdoeken voor kunstgras en de markt voor kunstgrastapijt. De afname van tuftdoeken door Edel Grass bij Ten Cate betreft slechts [0-25%] van de totale afzet van Ten Cate. Ten Cate is daarmee voor een dusdanig groot deel van haar afzet ([75-100%]) afhankelijk van derden dat een strategie van exclusieve levering aan Edel Grass of levering aan derden onder minder gunstige voorwaarden niet aannemelijk is. Bovendien heeft, zoals ook in punt 42 is aangegeven, Edel Grass onvoldoende capaciteit om een belangrijk deel van deze afzet over te nemen, waardoor het aannemelijk is dat er productiecapaciteit voor tuftdoeken overblijft voor andere afnemers. Ook customer foreclosure is, gezien het geringe marktaandeel van Edel Grass ([0-10%]), niet aannemelijk. 44. Voorts is het niet aannemelijk dat zich ten gevolge van deze concentratie marktafsluitende effecten zullen voordoen als gevolg van de in punt 39 beschreven verticale relatie tussen Edel Grass en Oranjewoud. Het marktaandeel van Edel Grass ([0-10%]) op de markt voor productie van kunstgras en het gezamenlijke marktaandeel van Oranjewoud en Edel Grass op de markt voor installatie van kunstgrasvelden voor sportvelden ([20-30%]) geven beide op voorhand geen reden om marktafsluitende effecten te verwachten17. Deze conclusie geldt ook indien wordt uitgegaan van een markt die naast de installatie van kunstgrasvelden ook de installatie van natuurgrasvelden of de installatie van kunstgras voor landscaping omvat. Het gezamenlijke marktaandeel van Edel Grass en Oranjewoud zal in dat geval niet hoger zijn (zie punt 37). Certificering 45. Kunstgrasvelden voor sportvelden worden gekenmerkt door een systeem van certificaten. Diverse sportbonden eisen een certificaat voor een kunstgrasveld om daarop een wedstrijd te mogen spelen.18 Van belang hierbij is dat deze certificaten gelden voor het gehele systeem en niet
15
Zie de non-horizontal guidelines, reeds aangehaald, punt 50.
16
Zie bijvoorbeeld de beschikking van 5 december 2006 in zaak COMP/ M.4389 – WLR/ BST, punt 27.
17
Zie de non-horizontal guidelines, reeds aangehaald, punt 25.
18
Bijvoorbeeld FIFA, KNVB en NOC/ NSF.
9
Vertrouwelijk
Vertrouwelijk
alleen voor bijvoorbeeld het kunstgrastapijt.19 Daarbij geldt dat indien een onderdeel van een systeem wijzigt, bijvoorbeeld de kunstgrasvezel, er voor dat systeem een nieuw certificaat aangevraagd moet worden. 46. Middels deze certificaten ontstaat er een verticale relatie tussen de verschillende leveranciers van de onderdelen van een systeem. Gelet op de doorlooptijd van een certificaataanvraag20 kan het overstappen naar een andere leverancier voor een onderdeel in het systeem hierdoor worden bemoeilijkt. Geïnterviewde concurrenten en afnemers hebben aangegeven dat een directe overstap weliswaar bemoeilijkt wordt, maar dat op een redelijke termijn een nieuw product met andere leveranciers ontwikkeld en gecertificeerd kan worden. Daarbij is uit gesprekken met deze marktpartijen en ISA-sport 21 gebleken dat certificering van kunstgrasvelden niet als een te hoge drempel wordt ervaren voor toetreders. Dit gegeven wordt ook bevestigd door de succesvolle toetreding op de markt voor installatie van kunstgrasvelden zes jaar geleden van C.S.C. Ceelen Sport Constructies. 47. Gelet op het voorgaande acht de Raad het niet aannemelijk dat de certificering van kunstgrasvelden tot andere conclusies leidt in de beoordeling van deze zaak. Conclusie verticale relaties 48. Gelet op het bovenstaande is het onwaarschijnlijk dat er voor wat betreft de verticale relaties, als gevolg van de concentratie, de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze zou kunnen worden belemmerd met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie. Standpunt marktpartijen omtrent gemelde concentratie 49. Geïnterviewde marktpartijen hebben aangegeven dat de voorgenomen concentratie zal leiden tot een herstructurering van de betrokken markten en daarmee mogelijk tot een heroverweging van bepaalde klant/ leverancier relaties. Desondanks zien deze partijen geen marktomstandigheden ontstaan die de continuering van hun bedrijfsprocessen kunnen frustreren. VI.
19
NEVENRESTRICTIES
Andere onderdelen van een systeem zijn bijvoorbeeld het infill-materiaal en de methode van installatie (ondergrond).
20
Dit kan circa anderhalf jaar in beslag nemen.
21
Certificeringinstituut op nationaal niveau geaccrediteerd door onder andere KNVB, KNLTB, KNHB, KNAU en KNKV, en
internationaal door onder andere FIH, FIFA, UEFA, ITF en ITTF.
10
Vertrouwelijk
Vertrouwelijk
50. Partijen verzoeken om het beding dat is opgenomen in artikel 19 van de koopovereenkomst aan te merken als nevenrestrictie. Krachtens dit artikel dient Edel International B.V. zich gedurende een periode van twee jaar na de closing datum te onthouden van activiteiten die betrekking hebben op de ontwikkeling, de productie, het aanbieden en de installatie van kunstgrassystemen (non-concurrentie beding). 51. Het in artikel 19 van de koopovereenkomst opgenomen beding is aan te merken als noodzakelijk voor en rechtstreeks verbonden aan de verwezenlijking van de onderhavige concentratie voor zover deze beperkt is tot de huidige activiteiten van Edel Grass. Verder kan het voornoemde beding slechts als noodzakelijk voor en rechtstreeks verbonden aan de verwezenlijking van de onderhavige concentratie worden beschouwd voor zover de geografische reikwijdte wordt beperkt tot de gebieden waarin de verkoper vóór de overdracht de betreffende activiteiten heeft ontplooid.22
22
Zie de mededeling van de Commissie betreffende beperkingen die rechtstreeks verband houden met en noodzakelijk zijn
voor de totstandbrenging van concentraties van 5 maart 2005, PbEG [2005] C56/ 24, punt 22.
11
Vertrouwelijk
Vertrouwelijk
VII.
CONCLUSIE
52. Na onderzoek van deze melding is de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat die concentratie de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze zou kunnen belemmeren met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie. 53. Gelet op het bovenstaande deelt de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. 54. Gelet op punt 51 is de Raad van oordeel dat, voor zover de in punt 50 omschreven bepalingen overeenkomsten vormen als bedoeld in artikel 6 van de Mededingingswet, dat artikel ingevolge artikel 10 van de Mededingingswet, niet geldt voor deze overeenkomsten, met inachtneming van de beperkingen genoemd in punt 51. Datum: 29 april 2008
De Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, namens deze:
w.g. drs. A.J.M. Kleijweg Wnd. directeur Concentratiecontrole
Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de Rechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam
12
Vertrouwelijk
