Beroepsproduct 3. Examenwijzer, daar word je wijzer van! MBO Amersfoort. School voor de Gezondheidszorg

Beroepsproduct 3

Examenwijzer, daar word je wijzer van! MBO Amersfoort

School voor de Gezondheidszorg

Student Studentnummer Docent Opdrachtgever Datum Cursus

Marian Brouwer 5931006 Anouk Zuurmond Gezina van de Kolk januari 2015 OAR-H3BERPDT3-12

Samenvatting Voor beroepsproduct 3 heb ik ervoor gekozen om voor MBO Amersfoort een examenwijzer te gaan schrijven voor alle studenten die een opleiding volgen aan de school voor de gezondheidszorg. Er lag bij de studenten een duidelijke behoefte aan een document waarin alle eisen voor Nederlands omdat sinds 2010 Nederlands een verplicht vak is geworden op het mbo. Vanaf schooljaar 2014-2015 is Nederlands zelfs een examenvak geworden dat kwalificerend is (nu voor 3F en volgend jaar geldt dat ook voor 2F). Studenten moeten aan het begin van hun opleiding dus goed op de hoogte zijn welke eisen en procedures er aan het examen worden gesteld. Mijn onderzoeksvraag is: Hoe kan ik de studenten informeren en instrueren over de planning, procedure en organisatie van de examinering Nederlands zodat studenten volledig op de hoogte zijn van de exameneisen van Nederlands die aan hen worden gesteld? Het proces: voor mijn onderzoek heb ik 40 studenten geënquêteerd, een collega van een ander mbo geïnterviewd en de voorzitter van het college van examinering. De resultaten van mijn onderzoeken heb ik beschreven daarbij heb ik een link gelegd tussen praktijk en theorie en dat verwerkt in mijn examenwijzer. De ontwerpeisen die ik heb geformuleerd heb ik met mijn opdrachtgever doorgenomen en deze zoveel mogelijk in het product verwerkt. Aangezien het product niet te lang mocht zijn 15 pagina’s was ik beperkt in de informatie die ik er aanvankelijk in wilde verwerken. Het product: concluderend kan ik stellen dat ik op basis van de ontwerpeisen, de enquête en de interviews alle informatie die ik heb verkregen in het product heb verwerkt. Daarom ben ik heel blij dat het product zal op korte termijn worden geïntroduceerd bij de nieuwe studenten.

2 Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

Inhoudsopgave Samenvatting ........................................................................................................................................... 2 Hoofdstuk 1 ............................................................................................................................................. 5 Inleiding ............................................................................................................................................... 5 1.1 Aanleiding en opdracht .................................................................................................................. 5 1.2 Context .......................................................................................................................................... 6 1.3 Onderzoeksvraag ........................................................................................................................... 6 Hoofdstuk 2 ............................................................................................................................................. 7 2.1 Inleiding verkennend onderzoek ................................................................................................... 7 2.2 Praktijkverkenning ......................................................................................................................... 7 2.2.2 Plan van aanpak en middelen ..................................................................................................... 7 2.2.3.Resultaten en Conclusie.................................................................................................................. 9 Interview met de voorzitter van de Examencommissie ....................................................................... 9 Aangepast centraal examen ................................................................................................................ 9 Enquête studenten. ........................................................................................................................... 10 Interview met een collega van een mbo in Utrecht ........................................................................... 11 Conclusie............................................................................................................................................ 11 2.3 Literatuurverkenning ....................................................................................................................... 12 2.3.1 Inleiding. ................................................................................................................................... 12 2.3.2 De 5 domeinen van Meijerink. .................................................................................................. 12 Extra ondersteuningsaanbod aan studenten met dyslexie. ............................................................... 14 Studenten die op basis van hun vooropleiding langzamer of sneller door de lesstof kunnen gaan. . 15 2.3.3 Conclusie................................................................................................................................... 15 Hoofdstuk 3 ........................................................................................................................................... 16 3.1 Conclusie verkenning ................................................................................................................... 16 3.2 Ontwerpeisen .............................................................................................................................. 16 3.3 Vormgeving product .................................................................................................................... 17 Hoofdstuk 4 ........................................................................................................................................... 19 4.1 Inleiding en evaluatievragen ........................................................................................................ 19 4.2 Plan van aanpak en middelen ...................................................................................................... 19 Methode en meetinstrumenten. ....................................................................................................... 19 3 Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

4.3 Resultaten en conclusie evaluatie en presentatie ....................................................................... 20 Bibliografie ......................................................................................................................................... 23 Bijlage 2A Resultaten praktijkverkenning............................................................................................... 24 Interview met voorzitter van de examencommissie .......................................................................... 24 Interview met Warner Boer ............................................................................................................... 27 Enquête studenten ............................................................................................................................ 29 Bijlage 3A Het beroepsproduct .............................................................................................................. 35 Inleiding ................................................................................................................................................. 37 Examenhandleiding ............................................................................................................................... 38 Het centrale examen (CE) Lezen en Luisteren ....................................................................................... 39 De voorbereiding examens Lezen en Luisteren ..................................................................................... 40 Hoe zien de centraal ontwikkelde examens er uit? ........................................................................... 40 Belangrijke zaken om te weten voor het centrale examen .................................................................... 41 ............................................................................................................................................................... 42 Het instellingsexamens Schrijven Spreken Gesprekken ......................................................................... 43 De voorbereiding op het examen Schrijven ........................................................................................... 44 De voorbereiding op het examens Spreken ........................................................................................... 45 De voorbereiding op het examen Gesprekken ...................................................................................... 46 Vrijstelling ( geldt alleen voor niveau 3F) ............................................................................................... 47 Begeleiding en advies ............................................................................................................................ 48 Het diplomamodel en zaken slaagregeling .......................................................................................... 49


Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en opdracht De aanleiding voor het onderzoek voor Beroepsproduct 3 is, dat sinds 2010 Nederlands, naast Engels en rekenen, een verplicht vak is geworden voor alle opleidingen in het MBO. Vanaf dit schooljaar worden er voor Nederlands (3F) kwalificerende eindexamens afgenomen. De procedure rondom de examinering en de zak-en slaagregeling van Nederlands is nog onvoldoende inzichtelijk w.b. procedures en planning voor studenten van MBO Amersfoort. Studenten weten niet goed wat er van hen wordt verwacht, omdat de organisatie van de examinering en (eventuele) vrijstellingsregeling onduidelijk is voor zowel docenten als studenten. Voor het Beroepsproduct 3 wil ik mij richten op de studenten van de School voor Gezondheidszorg waar ik les aan geef. Mijn opdrachtgever, Gezina van der Kolk, coördinator Nederlands, Engels en rekenen, heeft aangeven dat dit een belangrijk verbeterpunt is voor onze school. We zijn toe aan heldere afspraken voor zowel de studenten en de docenten. Voor studenten die een opleiding op niveau 4 volgen is de eis dat zij Nederlands op niveau 3F (Meijerink) moeten beheersen. Studenten die een opleiding op niveau 2 of 3 volgen is de eis 2F, zij moeten later pas voldoen aan de kwalificerende examens en zitten nu nog in de pilotfase. De examens zijn verdeeld in 2 centrale examens voor de domeinen Lezen en Luisteren en 3 instellingsexamens voor de domeinen Spreken, Gesprekken en Schrijven. Voor de huidige examenklassen (niveau 4) is het Nederlands een kwalificerend examen, dat houdt in dat ze kunnen zakken indien hun examen Nederlands niet met een voldoende (5.5) wordt afgesloten. Door het werken aan dit Beroepsproduct 3 wil ik de examinering Nederlands inzichtelijk maken voor onze studenten van de School van de Gezondheidszorg zodat zij weten wat de organisatie, de planning is van examinering Nederlands. Mijn onderzoek, dat ik onder studenten wil gaan houden, zal gaan over de examenregeling. Ik wil de gegevens verwerken in een algemeen examendocument dat geschreven is voor de studenten van MBO Amersfoort die een opleiding volgen bij de School van de gezondheidszorg. Het doel is duidelijkheid te verschaffen voor studenten over de examinering Nederlands. Ik ga ervan uit dat het probleem waar studenten en ik tegenaan lopen, een landelijk ‘probleem’ is voor mbo’s. Vanuit de MBO-raad komen genoeg signalen waaruit blijkt dat de examinering op veel mbo scholen nog niet op orde is. Door met mijn collega’s Nederlands, de opleidingscoördinator en de voorzitter van de cluster examencommissie samen te gaan werken, hoop ik een goed product te kunnen maken.


1.2 Context Ik geef les aan alle opleidingen die wij aanbieden, dat zijn de opleidingen voor assisterende beroepen in de gezondheidszorg; tandartsassistent, doktersassistent en apothekersassistent. Ook geef ik les aan de uitvoerende beroepen in de gezondheidszorg, dat zijn de opleidingen voor; helpende, verzorgende en verpleegkundige. Deze opleidingen worden in voltijd (BOL) en in deeltijd (BBL) aangeboden. Er zijn ongeveer 600 studenten die deze beroepsopleidingen volgen. De vooropleiding van de leerlingen varieert van vmbo-basisberoeps tot havo. Ongeveer 90 % van de leerlingen is vrouw en de leeftijd varieert van 16 jaar tot en met 50 jaar. Het onderwijs dat wordt aangeboden bestaat uit klassikale frontale lessen en praktijklessen. Elke leerling heeft een SLB’er waar zij terecht kan voor (persoonlijke) vragen. Er is veel aandacht voor persoonlijke ontwikkeling van de leerling. ‘Reflecteren en vragen om feedback’ zijn items waar nadruk op ligt. Ongeveer 35% van de opleidingstijd wordt door stages ingevuld. Nederlands en rekenen zijn vakken waar de laatste jaren veel aandacht voor is. MBO Amersfoort heeft veel geïnvesteerd in de vakgroep Nederlands, Engels en rekenen. Lokalen zijn recentelijk van een Smartboard voorzien, er zijn 3 computerlokalen om met de nieuwe methode ‘Nu Nederlands ‘van uitgeverij Noordhof te werken. De vakgroep Nederlands bestaat uit 3 docenten die Nederlands geven. Daarnaast is er een vakteam van docenten die voornamelijk part-time werken en een medische achtergrond hebben. De vakgroep Nederlands is toegankelijk, we bespreken veel met elkaar en wekelijks vindt er een werkoverleg plaats met docenten Engels en rekenen. Elke docent van het vakteam is zich ervan bewust dat Nederlands een belangrijk onderdeel is geworden in de opleiding. De domeinen Lezen, Luisteren, Spreken, Gesprekken en Schrijven worden in veel beroepsvakken geïntegreerd. Communiceren en rapporteren zijn essentiële onderdelen voor deze beroepsopleidingen.

1.3 Onderzoeksvraag Mijn overkoepelende onderzoeksvraag is: Hoe kan ik de studenten informeren en instrueren over de planning, procedure en organisatie van de examinering Nederlands zodat studenten volledig op de hoogte zijn van de exameneisen van Nederlands die aan hen worden gesteld? Mijn collega Martine Schippers zal voor het Beroepsproduct 3 zich veel meer richten op de communicatie en voorlichting aan de vakdocenten en SLB’ers over zaken slaagregeling en procedures van examinering Nederlands zodat de docenten helder en actueel zijn in contact met studenten. Ik ga mij richten op duidelijke informatie aan de studenten. De samenwerking tussen ons zal er op gericht zijn om ons plan van aanpak door te spreken, elkaar feedback te geven en gezamenlijk interviews af te nemen, dit vanuit praktische overwegingen en ieder is gericht op de eigen onderzoeksvraag. Uiteindelijk gaan wij 2 aparte Beroepsproducten maken die voor 2 verschillende doelgroepen.


Hoofdstuk 2 2.1 Inleiding verkennend onderzoek Mijn onderzoek zal gaan over de examenregeling Nederlands op MBO-Amersfoort. Ik wil voor de studenten alle regels en procedures van de examinering in kaart brengen dat zij weten wat er van hen wordt verwacht bij het examen Nederlands. Ik wil de gegevens verwerken in een algemeen examendocument, examenwijzer, dat speciaal bedoel geschreven is voor studenten, zodat zij goed zijn geïnformeerd over het examen Nederlands. Voor mijn onderzoek wil ik mij richten op MBO Amersfoort ‘School voor de Gezondheid’. Studenten en verwachten inmiddels dat er duidelijkheid en structuur komt van de school omdat vanaf het schooljaar 2014-2015 is het van Nederlands een verplicht examenvak geworden waarop studenten een voldoende eindresultaat moeten behalen om te slagen voor hun diploma. Dat is genoeg reden om een heldere examenwijzer te gaan ontwikkelen om tegemoet te komen aan de eisen die er worden gesteld aan de studenten.

2.2 Praktijkverkenning Ik heb samen met mijn collega Martine schippers een interview afgenomen bij de voorzitter van de Examencommissie MBO Amersfoort. Hij is verantwoordelijk voor de hele examinering Nederlands. Het is belangrijk hoe de organisatie rondom de examinering vorm gaat krijgen. De informatie die ik uit het interview verkrijg zal een belangrijke factor zijn om te gebruiken voor de examenwijzer die ik voor de studenten ga ontwikkelen. Alle deelvragen zullen in het interview aan de orde komen. Teven heb ik een interview gehouden met een collega van een ander mbo, waardoor ik ook informatie krijg hoe een andere school met informatievoorziening om gaat. Ook heb ik een enquête gehouden onder studenten om te inventariseren waar hun wensen en behoeften liggen t.a.v.de examenregeling. De resultaten die uit deze enquête komen kan ik goed gebruiken voor mijn examenwijzer. Ik wil weten waar de hiaten liggen wat betreft de informatievoorziening aan studenten en waar de behoeftes om zo duidelijk mogelijk te zijn. Voor mijn extern onderzoek ga ik een collega docent Nederlands van een ander mbo interviewen om te onderzoeken hoe de informatievoorziening van het examen Nederlands is voor studenten. Daardoor hoop ik een soort vergelijking plaats kan vinden waar ik inspiratie uit kan halen.

2.2.2 Plan van aanpak en middelen Mijn plan van aanpak is erop gericht een aantal deelvragen te gaan onderzoeken. Mijn eerste onderzoek zal zijn gericht op de studenten zij zijn de basis van mijn onderzoeken.) Om de betrouwbaarheid van mij onderzoeken te waarborgen (Van den Donk 2013) heb ik de richtlijnen van triangulatie gebruikt. D.m.v. deze richtlijnen heb ik mijn onderzoeken uitgezet, door gebruik te gaan maken van verschillende data, enquête en interview en vragenlijst, wil ik transparantie bereiken, ook vind ik het belangrijk goed te communiceren en terug te koppelen met mijn opdrachtgever en mijn medeonderzoeker (Martine). Een interview met een collega van een ander mbo kan bijdragen me te richten op richtlijn 6 t.w; behalve mijn eigen perspectief is het ook van belang om bij een ander school onderzoek te doen zodat ik een mooie vergelijking neer kan zetten. In ga mijn organisatie vergelijken met een andere school en hoop dat daar interessante aanbevelingen uit die ik kan gebruiken.


Wanneer komt een student in aanmerking voor een vrijstelling? Deze deelvraag heb ik verwerkt in de enquête voor de studenten. Ik heb de vragen duidelijk geformuleerd met 3 keuzeantwoorden. Om validiteit en betrouwbaarheid te bereiken heb ik verschillende klassen geënquêteerd, daarbij heb ik rekening gehouden met de verschillende niveau van 2f en 3F. Daarnaast heb ik ook verschillende partijen geïnterviewd, door democratische validiteit (Van der Donk 2013) daardoor wil ik een hogere mate van validiteit bereiken. De enquêtes ga ik uitwerken en in een grafiek verwerken zodat ik de resultaten in een oeverzicht kan vergelijken. Welke eisen worden er gesteld om een student deel te laten nemen aan een de examens en hoe vraagt hij de het examen aan? Mijn interview met de voorzitter van de examencommissie bereidde ik samen Martine Schippers voor. We hebben ervoor gekozen samen het interview af te nemen met onze eigen specifieke vragen. Het interview met een collega docent plande ik op de Hogeschool Utrecht omdat ik daar genoeg mensen ken die ook op een mbo werken, dat is voor mij snel en goed te realiseren. Door 3 bronnen te gebruiken hoopte ik voldoende informatie te kunnen verzamelen op verschillende manieren waardoor ik een krachtigere conclusie kan gaan formuleren (Van der Donk 2013) . Ik vind het belangrijk omdat ik door te vragen en doorvragen antwoord probeer te krijgen op mijn onderzoeksvragen. Hoe kan ik de informatiebehoefte van een student w.b.de examinering Nederlands helder krijgen? Door middel van een enquête wilde ik informatie inwinnen, hoe de studenten tot nu toe zijn geïnformeerd over het examen Nederlands en waar hun behoeftes liggen t.a.v. de informatie examinering Nederlands. Ik heb gekozen voor een enquête omdat dat een snelle manier is om aan informatie te komen bij een grote groep respondenten (Van der Donk 2013 ). Het onderzoek zal gaan over de informatievoorziening die zij tot dusver hebben ontvangen, in welke mate zijn zij daar tevreden/ontevreden over. Het afnemen van een interview is een heldere manier, je kunt veel vragen snellen en het is persoonlijk (Van der Donk 2013). Ik heb ervoor gekozen om korte duidelijke gesloten vragen te stellen, hebben de studenten genoeg informatie of ontbreekt het hen daaraan. Ik wilde 2 verschillende niveau studenten enquêteren zodat een duidelijk beeld kreeg van het type studenten. Ik heb de antwoorden geïnventariseerd en geturfd daarmee bewerkstellig ik de validiteit en de betrouwbaarheid van de onderzoeksgegevens. Van belang daarbij is dat de onderzoeksinstrumenten op dezelfde manier worden gebruikt. Ik heb dat gedaan door de enquêtes aan het begin van de les individueel te laten invullen zodat de studenten nog fris waren. Hoe kan ik een document samenstellen dat voldoet dat voldoet aan de standaard van mbo Amersoort w.b. lay-out en taalgebruik? Ik heb een enquête ontwikkeld en heb deze door de studenten laten invullen, dat heb ik tijdens de lessen Nederlands gedaan. Mijn plan was om maximaal 40 studenten te enquêteren van niveau 2, 3 en 4. Daardoor hoopte ik een helder beeld te krijgen van alle niveaus op mijn school. Deze deelvraag heb ik zowel in het interview als in de enquête verwerkt. De verantwoording van de validiteit en betrouwbaarheid wil ik op dezelfde manier als in de vorige deelvragen bereiken.


2.2.3.Resultaten en Conclusie Interview met de voorzitter van de Examencommissie Uit het interview met de voorzitter van de Examencommissie is gebleken dat er al veel is ontwikkeld rondom het examen Nederlands is. MBO-Amersfoort is nog volop bezig met de examinering duidelijkheid te krijgen binnen de kaders die door het Ministerie van OCW zijn vastgelegd. Sinds de invoering van de pilot-examens is er echter nog veel veranderd, het zijn nog roerige tijden! Op dit moment is er veel houvast aan de portal Procesarchitectuur Examinering MBO-Amersfoort waarin alle belangrijke documenten staan die vanuit het Ministerie van OCW zijn ontwikkeld. Op de website van www.Steunpunttaalenrekenen.nl is alle informatie te vinden waar MBO Amersfoort zich aan vast houdt. Het ontwikkelen van een examenwijzer voor studenten is een ontwikkeling dat mijn school enorm aanmoedigt omdat daar een grote behoefte aan is. Vanuit de verkregen gegevens is gebleken dat vooral veel relevante informatie in de examenwijzer moet komen te staan. De student mag pas deelnemen aan het Centraal Examen (CE) als hij ten minste halverwege zijn opleiding is. Bij opleidingen van twee jaar of korter moet afname plaatsvinden in de laatste twaalf maanden van de opleiding. Het gaat hierbij om afname in de tweede helft van de geplande onderwijstijd. Wanneer een student een studievertraging oploopt, heeft dit geen gevolgen voor de geldigheid van eerder behaalde resultaten voor het centraal examen. De student die studievertraging oploopt, hoeft dan dus niet opnieuw het centraal examen te doen. Dit geldt ook voor studenten die vrijstelling hebben gekregen en studievertraging oplopen, zie

Aangepast centraal examen Het College voor Examens van MBO Amersfoort stelt ook regels op voor de afname van de CE bij studenten met een beperking en biedt (afhankelijk van de beperking) aangepaste examens aan. De noodzaak van aangepaste examens wordt individueel beoordeeld en toegekend. Bij bepaalde beperkingen moet de student een deskundigenverklaring hebben of moet de school een dossier opbouwen. Het is belangrijk zo vroeg mogelijk in de opleiding duidelijk te maken of er sprake is van een beperking én of dit leidt tot aangepast examineren. Scholen mogen namelijk alleen aangepaste examencondities (zoals tijdverlenging) aanbieden aan individuele studenten met een beperking. Het is niet toegestaan een hele groep studenten dertig minuten extra tijd te geven voor een examen wanneer slechts enkele studenten binnen deze groep een dyslexieverklaring hebben. MBOAmersfoort heeft deze regels verwezen naar de Special Needs. Bonset (2010) geeft aan in dat er in het onderwijs ook een verschuiving plaats vindt voor vaardigheden die bij ander schoolvakken een rol spelen. Hierbij gaat het om vaardigheden met betrekking tot lezen van instructies uit andere schoolboeken, het maken van werkstukken en luisteren naar instructies van leesstof. Deze vaardigheden zijn in het belang van de student om Nederlands te integreren met andere vakken waardoor Nederlands ook een beroepsinhoudelijk deel kan gaan bevatten. MBOAmersfoort laat de opleidingen vrij om het beroep gerelateerde te koppelen aan de examens van Spreken, Gesprekken en Schrijven.


Wat betreft de vrijstellingen heeft de student in alle gevallen de verantwoordelijkheid om de bewijsstukken voor het verzoek tot vrijstelling in te dienen. Het is van belang dat uit die bewijsstukken blijkt wanneer hij het examenonderdeel waarvoor hij de vrijstelling aanvraagt, heeft afgesloten. Een vrijstelling is gebaseerd op de opleidingsduur van de te starten opleiding, zoals vastgelegd in de onderwijsovereenkomst (OOK). Wanneer een student toch studievertraging oploopt, heeft dit geen gevolgen voor de eerder verleende vrijstelling. Deze student hoeft dan niet alsnog het instellingsen/of centraal examen te doen. Ook heeft de school na het verlenen van de vrijstelling geen onderhoudsplicht voor deze student, maar uiteraard is er wel de ruimte om studenten deel te laten nemen aan het onderwijs. (www.examenbladmbo.nl ) Geerts en van Kralingen ( 2012) schrijven dat toetsen intentioneel is dat wil zeggen, er moet iets worden bereikt worden in een bepaalde tijd. Als leraar werk je dus samen met de studenten ergens naar toe. Dit gebeurt niet in een keer maar de weg ernaar toe heeft een gefaseerde opbouw waarbij leerlingen die aan een bepaalde eisen hebben voldaan door kunnen stromen naar de volgende fase. De visie van MBO Amersfoort is dat examenplan klaar moet zijn, dat zijn kwalificerende examens, de weg ernaar toe is het proces dat kan worden ingevuld zoals de teams dat zelf willen en kunnen. T. Bolle (2010) geeft in Drieslag taal het nog eens duidelijk aan dat integratie van taal- en vakontwikkeling. Bij de uitoefening van het beroep wordt de hele dag taal gebruikt, zowel mondeling als schriftelijk. De meeste beroepen vereisen in toenemende mate communicatieve vaardigheden van de beroepsbeoefenaars. Taal vindt plaats in alle beroep gerelateerde vakken. Het is dus zaak dat studenten zich dat ook realiseren. Het domein gesprekken kan dus ook in combinatie met een ander vak worden afgesloten.

Enquête studenten. Ik heb 40 studenten geënquêteerd, ik heb dat tijdens de lessen Nederlands gedaan waardoor ik van alle studenten de ingevulde enquêtes heb ontvangen. Daarmee heb ik 40 respondenten dat mij een goed beeld geeft van de informatie die ze voor mij duidelijk worden. De meeste studeten zijn duidelijk, er is te weinig informatie beschikbaar voor de studenten over het centrale examen Lezen en Luisteren en de instellingsexamens Spreken, Gesprekken en Schrijven. Studenten kennen de regels en procedures niet, weten niet bij wie ze moeten zijn voor bijvoorbeeld een vrijstelling, dyslexie of ander zaken. De eisen die aan de studenten worden gesteld volgens de “Commissie Meijerink”, zijn hen niet duidelijk, daarin valt er nog veel te verbeteren. Studenten geven aan dat er zeker een behoefte ligt t.a.v. de informatievoorzieningen en zijn ook enthousiast over de opdracht die ik ga uitvoeren. De nadruk van de praktijkverkenning onder studenten lig vooral de behoefte aan programma, route vrijstelling en dyslexie. Studenten hebben behoefte aan duidelijkheid en structuur. In het document willen ze graag een aftekenlijst van de verplichte onderdelen, zo min mogelijk tekst en er is een grote behoefte aan structuur. Ik merk dat er wel een verschil is in de niveau 4 studenten ten opzichte van de niveau 3 studenten. De niveau 4 studenten zijn kritischer hebben bij de enige open vraag allemaal iets ingevuld wat ze missen in de voorlichting. Van de studenten die een niveau 3 opleiding volgen hebben slechts 3 iets bij de open vraag ingevuld. De verdeling niveau 3 en 4 is ongeveer 50/50. Waarschijnlijk, mijn aanname, kan de reden zijn dat niveau 4 studenten over het algemeen iets mondiger zijn, en het voor hen echt een kwalificerend examen is, m.a.w. ze kunnen dus zakken indien ze een onvoldoende 10 Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

scoren. De onderzoeksvragen in de literatuur en praktijk zijn voor mijn gevoel ruimschoots beantwoord. Ik heb voldoende materiaal en informatie om een goede examenwijzer te kunnen gaan schrijven. Ik zal mij strikt houden aan de laatste documenten van het Ministerie van OCW die haar documenten publiceert op www.steunpunttaalenrekenen.nl. Door het schrijven van een examenwijzer Nederlands dringt het zo langzamerhand wel door dat Nederlands geen bijvak is maar een serieus examen met de nodige eisen die daaraan zijn gesteld. Van vraag 14 heb ik de volgende punten geven de studenten aan dat ze heel praktische zaken van belang vinden om op te nemen in de examenwijzer. Dat zijn de leesbaarheid, duidelijk taalgebruik, herkansingen, oefentoetsen en het beleid rondom de instellingsexamens. Vrijstellingen zijn veel minder belangrijk, het referentiekader en lay-out vinden maar enkele studenten belangrijk.

Interview met een collega van een mbo in Utrecht Ik ben er met dit interview achter gekomen dat een andere scholen ook nog volop in ontwikkeling zijn met examinering Nederlands. Het is fijn om ideeën en suggesties te krijgen hoe zij naar bepaalde afspreken kijken ober de examens Ik heb wel een aantal goede tips meegekregen die ik kan gaan gebruiken in mijn examenwijzer. Een daarvan is dat studenten bij zijn mbo zelf verantwoordelijk zijn voor de aanvraag van een tweede examen. Daarmee bevorder je in mijn optiek de verantwoordelijkheid van de studenten. Daarnaast is het van belang te zien hoe zij met versnellers omgaan.

Conclusie Hoe kan ik de studenten informeren en instrueren over de planning, procedure en organisatie van de examinering Nederlands zodat studenten volledig op de hoogte zijn van de exameneisen van Nederlands die aan hen worden gesteld? Op basis van het praktijkonderzoek heb ik antwoord gekregen op mijn deelvragen. De nadruk van de praktijkverkenning is de behoefte aan informatie over aanvraag vrijstelling en ondersteuning voor dyslexie. Studenten hebben behoefte aan duidelijkheid en structuur. In het document willen ze graag een aftekenlijst van de verplichte onderdelen. Doordat er nog steeds sprake is van een overgangsregeling geeft een examenwijzer een houvast, elke student wil weten aan welke verplichte eisen ze moet voldoen. Het maken van een examenwijzer is een dynamisch product, door de nog steeds ingevoerde veranderingen is het belangrijk up-to-date te blijven. Het interview met de voorzitter van de examencommissie heeft een helder beeld gegeven hoe de organisatie op macro niveau in elkaar steekt. Het interview met een collega geeft mij inzicht hoe een andere school de zaken rondom examinering Nederlands heeft geregeld.


2.3 Literatuurverkenning 2.3.1 Inleiding. In het uitvoeringsplan taal en rekenen mbo van het Ministerie van OCW staat beschreven dat uit onderzoek (2006) is gebleken dat er in het mbo (en het hbo) een achteruitgang is in taalvaardigheden (schrijfvaardigheid, spellen en samenvatten) en gecijferdheid. Uit onderzoek van de Onderwijsraad (2006) naar het niveau van het Nederlands in het mbo, komt een zorgelijk beeld naar voren over de taalvaardigheid van mbo-studenten. Ruim de helft van de studenten beschikt over onvoldoende taalvaardigheid in het Nederlands om op school en in de beroepspraktijk mee te kunnen komen. Deze feiten hebben ertoe geleid dat Nederlands een verplicht vak is geworden waar een student examen in moet gaan doen. Aangezien dit nog een vrij nieuwe situatie is, werken de mbo’s er heel hard om de organisatie van het examen Nederlands, ( Engels en rekenen) op orde te krijgen. Door deze zorgwekkende situatie zijn de mbo’s verplicht Nederlands als schoolvak aan te bieden en te examineren. Op basis van mijn deelvragen heb ik literatuur onderzoek gedaan om antwoord te kunnen krijgen op mijn deelvragen.

2.3.2 De 5 domeinen van Meijerink. Het mbo neemt een bijzondere positie omdat de instroom en de soort opleidingen die worden aangeboden heel divers kunnen zijn. Dat blijkt uit de onderstaande gegevens die specifiek voor het mbo gelden.    

Het mbo op niveau 4 levert 27% van de instroom in het hbo. Studenten die naar het hbo gaan moeten over een goede taalvaardigheden beschikken om het niveau aan te kunnen. Een groot deel van de studenten van de mbo-opleidingen op niveau 1, 2 en 3 stopt na deze opleiding (voorlopig) met studeren. Het mbo is daarom voor deze studenten de laatste kans om achterstanden weg te werken. Het mbo vangt ook jongeren op die zonder diploma het voortgezet onderwijs hebben verlaten. Zij hebben grote moeite met de basisvaardigheden. Het mbo is beroepsonderwijs, wat deels vraagt om een andere inpassing van en didactiek voor taal en rekenen dan in het algemeen primair en voortgezet onderwijs.

Vanuit dat de bovenstaande feiten is men tot de conclusie gekomen dat er een verbeterslag is te gaan is t.a.v. het taal- en rekenniveau op het mbo. Daarmee is het referentiekader taal en rekenen tot stand gekomen. Van het referentiekader taal en rekenen kunnen de niveaus zichtbaar gemaakt worden die van belang zijn voor de doorstroming naar andere opleiding. Hiermee maak je het niveau van de student zichtbaar waardoor doorlopende leerlijnen mogelijk maken. Aansluiting met andere opleidingen voorkomen is daardoor beter georganiseerd. In 2008 verscheen het rapport van de werkgroep ‘Doorlopende leerlijnen Taal en rekenen’. Deze werkgroep, ook wel de commissie Meijerink genoemd, had van de overheid de opdracht gekregen om de doorlopende leerlijnen vast te stellen voor de basisvaardigheden taal en rekenen, en daarbij referentieniveaus aan te geven van het primair onderwijs tot aan het hoger onderwijs. Het doel van het referentieniveau is duidelijkheid te krijgen over de onderwijsdoelen en het niveau van beheersing van de basiskennis en basisvaardigheden taal en rekenen gedurende de schoolperiode. Dat maakt duidelijk welke kennis en vaardigheden een studenten moet beheersen bij de uitstroom van de opleiding. De niveaus zijn geïnspireerd door het Gemeenschappelijk Europees Referentiekader. 12 Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

De referentieniveaus: 1F* drempel van po naar vo 2F drempel van vmbo naar mbo 3F drempel van mbo-4 naar havo /van vo naar mbo 4F drempel van vo naar wetenschappelijk onderwijs *F staat voor fundamenteel niveau De expert groep verdeelt Nederlands in 4 domeinen ( zie de bijlage 1 voor de specifieke uitwerking). Domein 1: mondelinge taalvaardigheid   

Sub-domein Gesprekken Sub-domein Luisteren Sub-domein Spreken

Domein 2: Leesvaardigheid  

Sub-domein Zakelijke teksten Sub-domein fictioneel narratieve en literaire teksten

Domein 3: Schrijven Domein 4: begrippenlijst en taalvaardigheid Toewijzing referentieniveaus op het mbo. Het advies van Meijerink wordt het niveau 2F, het algemeen maatschappelijk niveau, het niveau voor leerlingen in het mbo-1 en mbo-2, en 3F het niveau voor mbo-4.

De examenonderdelen bij de beroep gerelateerde vakken. Bij de uitoefening van het beroep wordt de hele dag taal gebruikt (Bolle 2010) ‘Integratie van taal- en vakontwikkeling’, zowel mondeling als schriftelijk. De opleidingen waar ik les aan geef zijn waarin communicatieve vaardigheden essentieel zijn voor de uitoefening van het beroep. De taal die nodig is om naar behoren het vak uit te kunnen oefenen, valt samen met de vakkennis en kan in de beroepsopleiding tegelijkertijd worden aangeleerd. Docententeams van de andere vakken hebben veelal ruim te maken met schrijfvaardigheden spreekvaardigheden en woordenschat. De examinering zal veelal in combinatie zijn met de andere vakken, waardoor het Nederlands niet geïsoleerd wordt maar juist wordt toegepast in alle aspecten van de opleiding. Uit Drieslag Taalbeleid (Bolle,T.)


Het inbedden en integreren van taalontwikkeling heeft gevolgen voor de organisatie, de taakverdeling in een team, ontwikkeling van het curriculum en uitzetten van de programmalijnen. Integrale taalontwikkeling laat zich in een beroepsopleiding altijd op drie terreinen tegelijk zien:   

taal moet aandacht krijgen in de vaklessen deelnemers hebben aparte instructie nodig over de regelsystemen van zinsbouw, die kennis en de beheersing van de regels en de systematiek is nodig ter ondersteuning van hun vele taalactiviteiten in het vak. extra ondersteuning door een remedial teacher

Uitgangspunten bij het examen uit ‘Examenblad MBO’ van het ministerie van OCW staat dat de teksten in het CE-2F en 3F generiek zijn en niet beroepsspecifiek. De teksten moeten voor alle doelgroepen en deelnemers uit alle studierichtingen enigermate relevant zijn. De thema’s van de teksten zijn van maatschappelijke aard en richten zich op burgerschap en loopbaanontwikkeling. Hierbij kan men denken aan politiek en staatsinrichting, economie, arbeidsmarkt, sociaalmaatschappelijke onderwerpen en aan zaken die te maken hebben met vitaal burgerschap zoals gezondheid, gezondheidsrisico’s en leefstijl. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van authentieke teksten.

Extra ondersteuningsaanbod aan studenten met dyslexie. Volgens Van Geerts en Van Kralingen (2010) is een leerling met dyslexie een leerling met gebrekkige automatisering van woordidentificatie en schriftbeeldvorming. Hoewel dyslexie niet overgaat kun je een student wel goed leren om te gaan met deze handicap. Aangezien op dat mbo-studenten zitten met dyslexie, die in hun vorige opleiding daar meestal zorg voor heeft gehad, speelt dyslexie op het mbo een minder duidelijke rol. Studenten geven vaak aan dat ze daar even niet mee willen worden geconfronteerd. Toch is het probleem aanwezig, een groot probleem is dat zij door hun beperkte leesen spellingsvaardigheden hun kennis en vaardigheden niet volledig kunnen laten zien. Veel studenten met dyslexie geven schriftelijk eenvoudig geformuleerde en incompetente antwoorden en maken dan nogal veel fouten. Ze belanden vaak in een lager onderwijsniveau dan dat ze werkelijk aan zouden kunnen. Dyslexie komt voor in alle schoolvakken, dit komt tot uiting tot de fonologische verwerking van taal en of benoemen van woorden en grote moeite met lezen en schrijven. Ondanks voldoende intelligentie en het volgen van onderwijs blijven deze studenten ernstige problemen houden op talige leergebieden. De moeilijkheden met taalverwerking zullen ook doorwerken in andere schoolvakken. Om deze studenten extra te ondersteunen kan er een remedial teacher worden ingeschakeld indien een student dat om vraagt. Verder geven de schrijvers aanbevelingen die nuttig zijn voor studenten met dyslexie:      

Lees in teksten hardop voor in alle klassen Zorg voor een goed leesbare lay-out groter goed leesbaar lettertype, voldoende witruimte tussen de verschillende onderdelen en voeg eventueel illustraties toe Sta hulpmiddelen toe, zoals spellingslijsten, regelkaarten, elektronisch woordenboek, tekstverwerker Geef extra tussentijdse toetsen over kleinere gedeeltes van de stof zodat het geheel overzichtelijk wordt voor de dyslecten Geef extra tijd voor oefeningen en proefwerken ( bijvoorbeeld 20% meer tijd) Geef kopieën van aantekeningen en bordschema’s 14

Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

 

Sta fonetische spelling in bepaalde gevallen toe Toets zo mogelijk mondeling

Studenten die op basis van hun vooropleiding langzamer of sneller door de lesstof kunnen gaan. Geerts en van Kralingen (2010) geven aan dat er veel aspecten zijn waardoor leerlingen kunnen verschillen, bijvoorbeeld afkomst, thuissituatie en opgedane ervaringen. Zeker in het mbo speelt dat een grote rol. Vanuit verschillende richtingen stromen studenten in. Er is sprake van interne en externe differentiatie. Elke student die start krijgt een verplichte taalniveautest, hieraan kun je al zien hoe het niveau is van de student op taalvaardigheid. In de lessen blijkt ook dat convergente differentiatie, dat is differentiatie vanuit de vakinhoud, wordt toegepast in de les. Studenten kunnen op een hoger niveau gaan werken, bijvoorbeeld 3F i.p.v.2F. De divergente differentiatie wordt uitgegaan van de individuele behoefte van de student. De studenten die goed zijn kunnen dan een gedeelte van de stof overslaan omdat ze door toetsing hebben bewezen dat ze de stof beheersen. Om adequaat divergent te differentiëren heb je een goed leerplan en een duidelijk curriculum nodig zodat de versnellers wel alles hebben doorlopen. Studenten kunnen daardoor hun eigen route lopen door het programma te volgen. Geerts en van Kralingen (2010) zeggen dat door te differentiëren met zelfstandige en hulpbehoevende studenten er ruimte over is voor de laatste groep. Als snelle studenten zelfstandig verder kunnen heeft de docent zijn handen vrij om die groep te begeleiden. Dat vertaalt zich in de praktijk dat studenten ondersteunigsbehoefte extra uitleg/instructie krijgen. Op basis van de gegevens kunnen studenten eerder aan een examen deelnemen, dat geldt ook voor de Centrale Examens en het instellingsexamen schrijven. De andere 2, Spreken en Gesprekken kunnen pas aan het eind van de opleiding worden afgenomen omdat deze gekoppeld zijn aan de vakinhoud. Overigens is de geldigheid van het diploma uiterlijk 2 jaar.

2.3.3 Conclusie Op basis van literatuur onderzoek heb ik het antwoord kunnen vinden op mijn deelvragen, De commissie Meijerink geeft duidelijk aan wat de 5 domeinen op de verschillende niveau voor eisen stelt aan de studenten van het mbo. Het steunpunt taal en rekenen geeft veel houvast aan de manier waarop het mbo examineert. Zeker gezien het feit dat er nog steeds sprake is van een overgangsregeling geeft het steunpunt wel duidelijkheid aan welke verplichte eisen je moet doen. Het maken van een examenwijzer is een dynamisch product, door de nog steeds ingevoerde veranderingen is het belangrijk up-to-date te blijven. Aangezien het versnellen en special needs een bijzondere plaats innemen in het mbo is het belangrijk dat het in g=het beroepsproduct wordt opgenomen.


Hoofdstuk 3 3.1 Conclusie verkenning De conclusie van mijn interview met de projectleider Examinering was voor mij heel duidelijk. Er is een grote behoefte om een examenwijzer Nederlands te schrijven voor de studenten. Gezien de nog steeds veranderingsprocessen die er gaande zijn vanuit het Ministerie van OCW is het belangrijk dat studenten een houvast hebben. Daardoor kan de informatie zal de informatievoorziening eenduidig worden gegeven aan studenten door de docenten Nederlands. Op organisatorisch gebied is er al veel werk verricht, maar er is op operationeel gebied nog niet zo veel succes geboekt. Uit de enquêtes die ik heb gehouden onder studenten is gebleken dat er nog veel behoefte is aan duidelijkheid. De verwachtingen van studenten zijn gebaseerd op overzichtelijke informatie, eenduidigheid. De diversiteit van het mbo maakt dat er grote verschillen zijn in niveau van studenten. Het is essentieel dat daar duidelijkheid in komt. Het is voor studenten die een examen gaan doen van groot belang hoe zij de regels en procedures van het examen Nederlands. Het maken van een examenwijzer is een dynamisch product, door de nog steeds ingevoerde veranderingen is het belangrijk up-to-date te blijven. Het interview met de voorzitter van de examencommissie heeft een helder beeld gegeven hoe de organisatie op macro niveau in elkaar steekt. Het interview met een collega geeft mij inzicht hoe een andere school de zaken rondom examinering Nederlands heeft geregeld.

3.2 Ontwerpeisen Organisatorische eisen (geformuleerd naar aanleiding van het interview met beleidsmedewerker examinering J. van Odijk op en op basis van de enquête die ik heb gehouden onder 40 studenten):   

Er moet een examenwijzer komen waarin studenten een duidelijk overzicht krijgen wat de eisen en verwachtingen zijn t.a.v. de organisatie van het examen Nederlands zodat elke student zwart op wit heeft wat de regels en afspraken zijn.( interview en enquête) De actuele informatie t.a.v. de examinering zoals die wordt bepaald door Clusterexamencommisie Mbo Amersfoort wordt verwerkt. (interview) De wens van de studenten en school is om een examenwijzer te schrijven die in een later stadium ook aangepast kan worden voor rekenen en Engels. (enquête)

Eisen op het gebied van voorlichtingsmateriaal, de examenwijzer (geformuleerd naar aanleiding van de bestudeerde literatuur en het interview met beleidsmedewerker examinering J. van Odijk: De examenwijzer wordt geschreven voor alle opleidingen van de School voor de gezondheid. Dat zijn opleidingen op niveau 2, 3 en 4, en moeten Nederlands examen doen op 2F of 3F (Meijerink). Het document mag bestaan uit maximaal 12/15 pagina’s tekst inclusief eventuele illustraties. De lezer wordt persoonlijk aangesproken. De examenwijzer wordt vanuit een duidelijk communicatiedoel geschreven, dat houdt in dat studenten ( van alle opleidingen ) het aantrekkelijk vinden om het te lezen zodat het ook gelezen wordt Het document moet qua taalgebruik aansluiten bij de doelgroep, de studenten van niveau 2, 3 en 4 en is daarom geschreven op niveau 2F zodat het voor alle studenten begrijpelijk taalgebruik bevat. Moeilijke woorden worden zoveel mogelijk vermeden. De tekst is overzichtelijk geschreven, daarin staan schema’s korte zinnen en geen overbodige woorden (Van der Donk 2010). In de examenwijzer staan de referentiekaders van Meijerink beschreven. Daarin staat beschreven welke eisen er aan de studenten van alle niveaus worden gesteld. (commissie Meijerink, ministerie OCW) 16 Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015



   

In de examenwijzer wordt het vrijstellingenbeleid vanuit www.Steunpunttaalenrekenen.nl opgenomen daarin staan de eisen die aan de vrijstellingen zijn verbonden. In de examenwijzer moet komen te staan wanneer de studenten in aanmerking komen voor vrijstellingen zoals die door het (Ministerie van OCW) zijn vastgesteld. In de examenwijzer wordt het dyslexieprotocol en andere handicaps (visueel, auditief) van MBO Amersfoort benoemd. (MBO Amersfoort uit Procesarchitectuur Examinering) In de examenwijzer wordt de planning examinering opgenomen die vastgesteld is volgens het ministerie van OCW, vervolgens ook het format examenplan.(Procesarchitectuur Examinering van MBO Amersfoort). In de examenwijzer staat hoe Nederlands beroep gerelateerd is. Studenten kunnen lezen hoe zij de domeinen Spreken, Schrijven en Gesprekken terug kunnen vinden in de beroep gerelateerde vakken( T.Bolle 2010) Drieslag Taal. De examenwijzer moet een aantrekkelijke lay-out hebben. Niet teveel tekst, eventueel plaatjes en schema’s zodat alle studenten het gaan gebruiken en het begrijpen. De principes van nabijheid, overeenkomst en symmetrie (Steehouder 2011) wil ik daarbij toepassen zodat het product aantrekkelijk en leesbaar wordt voor de studenten.

3.3 Vormgeving product Het product dat ik ga schrijven is voor studenten van MBO-Amersfoort die een opleiding volgen aan de school voor de gezondheidszorg. Het betreft opleidingen op niveau 2, 3 en 4. Het niveau van de studenten varieert van vmbo- basis tot havo leerlingen, zij gaan examen doen op niveau 2F of 3F. Het beroepsproduct, de examenwijzer wordt in eerste instantie alleen gemaakt voor het vak Nederlands omdat ik daar nu mee te maken heb. In mijn optiek kan het in een later stadium ook voor rekenen en Engels worden geschreven. (Voor deze vakken is de noodzaak minder hoog omdat het nog geen examenvakken zijn). Het doel van de examenwijzer is dat alle studenten goed zijn geïnformeerd over het examen Nederlands, omdat het nu nog te onduidelijk is en studenten kunnen de informatie nergens vinden. Het beoogde effect zal zijn dat studenten weten wat de procedures zijn van MBOAmersfoort en de weten regelgeving van de examens. Doordat deze regels op papier staan is verwijzing naar de examenwijzer essentieel, daarmee kun je een hoop stress en onduidelijkheid voorkomen. Studenten kunnen zelf lezen hoe de examinering is georganiseerd, waarmee veel onzekerheid en onduidelijkheid wordt voorkomen. Door het schrijven van de examenwijzer staat een school sterker, indien er controle komt van inspectie, of hebben ouders nog gerichte vragen dan is eenduidige informatie van groot belang om verwarring te voorkomen. De vorm van de examenwijzer zal een eerste instantie een hard-copy document worden, als het wordt goedgekeurd door mijn opdrachtgever dan zal het document terug te vinden zijn op Trajectplanner, dat is ons digitale informatiesysteem voor alle studenten. Het is belangrijk dat docenten het product de studenten toelichten, ervaring leert dat leerlingen niet altijd lezen wat ze moeten lezen. Het product zal de uit maximaal 15 bladzijden (A4 formaat) beslaan met een heldere indeling, veel witregels en een duidelijke pagina-indeling. Door het aantrekkelijk te maken qua lay-out en gebruik te maken van een persoonlijke taal hoop ik te bereiken dat studenten het gaan lezen en begrijpen en gebruiken als naslagwerk. Het product onder alle studenten worden verspreid aan het begin van de opleiding. De update die volgt zal op trajectplanner worden gepubliceerd. Indien het product voldoet aan de eisen die MBO-Amersfoort daar aan stelt, wil ik er ook een beheerder aan verbinden zodat elk jaar een update kan worden gemaakt en het product kan worden verspreid naar de ander colleges van MBO-Amersfoort. Ook zal d.m.v. enkel aanpassingen het product ook geschikt zijn voor Engels en rekenen. 17 Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

De referentiekaders van Meijerink staan erin beschreven zodat de student begrijpt wat 2F en 3F betekent. Ook zal het vrijstellingen beleid met verwijzing naar www.steunpuntttaalenrekenen.nl erin worden vermeld, daarin staan de eisen die aan de vrijstellingen zijn verbonden. Die hebben we als school volgens de landelijk normen gehanteerd. Het dyslexieprotocol van MBO-Amersfoort zal een belangrijke plaats krijgen in de examenwijzer, er zijn u eenmaal veel studenten met een dyslexieverklaring. De informatie moet actueel zijn, zeker nu het ministerie van onderwijs nog zeer regelmatig komt met wetswijzigingen. Het product wordt daarom op jaar geschreven, elk jaar zal het moeten worden aangepast, daarom geldt alleen het meest recente exemplaar 1. De referentiekaders van Meijerink worden beschreven. Daarin staat beschreven welke eisen er aan de studenten van alle niveaus worden gesteld. (commissie Meijerink, ministerie OCW) 2. In de examenwijzer wordt het vrijstellingenbeleid vanuit www.steunpunttaalenrekenen.nl en de site Procesexaminering van MBO-Amersfoort opgenomen, zodat studenten weten wanneer ze in aanmerking kunnen omen voor vrijstellingen en de weten hoe de procedure is om die vrijstelling aan te vragen. 3. In de examenwijzer wordt het dyslexieprotocol en andere handcaps ( visueel en auditief) van MBO-Amersfoort benoemd uit Procesarchitectuur Examinering.

Bij heel veel beroepsgerichte vakken is Nederlands een belangrijk onderdeel, het examen Spreken en Gesprekken wordt afgenomen in samenwerking met de vakdocenten. Zij moeten daarom op de hoogte zijn van de informatie die studenten krijgen. Het product is innovatief, omdat het nieuw is e er een grote behoefte naar, duidelijkheid en transparantie is ook belangrijk voor de vakdocenten (SLB) en nieuwe docenten die adequaat vragen kunnen beantwoorden van studenten die stellen. Doordat de informatie op is uitgewerkt in een examenwijzer hoop ik te bereiken dat de school een verbeterslag kan maken, waarmee veel onduidelijkheid, tegengestelde informatie voorkomen kan worden.


Hoofdstuk 4 4.1 Inleiding en evaluatievragen Het product de examenwijzer moet natuurlijk ook getest worden en gekeurd door de opdrachtgever. Ik wil weten wat zij van het examenproduct vindt en of het bruikbaar is voor de school. D.m.v. een interview hoop ik daar achter te komen. Ik ga het product hard-copy aan haar geven en vraag om feedback, de feedback zal ik naderhand verwerken zodat het product een definitieve vorm kan krijgen. Ik presenteer het product aan mijn opdrachtgever. Ik geef een minipresentatie, omdat ik Ook vind ik het belangrijk dat de studenten tevreden zijn met de examenwijzer en zij de informatie die daarin staat goed begrijpen. D.m.v. een spel, www.Kahoot.i, wil ik daarachter komen en door het maken van een enquêtevragen voor de studenten wil ik er achter komen of de examenwijzer voldoet aan de verwachtingen van de studenten. Zij zijn immers de personen die profijt moeten hebben van het product ik heb het specifiek voor hen ontwikkeld.

4.2 Plan van aanpak en middelen Richten: voor het evaluatieonderzoek heb ik ervoor gekozen om 2 evaluaties te doen. De eerste is om studenten te evalueren hoe zij het product vinden en om helder te krijgen of het product ook werkt. Oriënteren: ik heb mij voor het beroepsproduct georiënteerd op hoe ik het product ga presenteren aan de studenten en mijn opdrachtgever. Het proces van ontwikkelen heeft mij veel inspanning gekost en ik ben daarom ook erg benieuwd of het product voldoet aan de eisen die eraan zijn gesteld.

Methode en meetinstrumenten. Voor de examenstudenten heb ik een vragenlijst (enquête) gemaakt met open vragen. Ik heb gekozen voor een enquête omdat dat een snelle manier is om aan valide en betrouwbare informatie te komen bij een grote groep respondenten (Van der Donk 2013). Het onderzoek zal gaan over het product, ik wil weten wat de studenten ervan vinden en of ze o.a. helder en bruikbaar vinden. Nadat ze de examenwijzer van mij hebben gekregen moet er door de studenten een vragenlijst worden ingevuld met vragen die gericht zijn op de inhoud maar ook op de vormgeving van het product. Dit onderzoek zal ik de 1e week van januari 2015 plaats vinden, de studenten krijgen de examenwijzer hard-copy in de les om door te lezen en maken daarna de schriftelijke vragen. De gegeven antwoorden zullen zo valide en betrouwbaar mogelijk zijn. Voor de betrouwbaarheid is het belangrijk dat ik dezelfde vragen stel, de onderzoeksinstrumenten worden op dezelfde manier ingezet (Van der Donk, 2012). Na ongeveer 45 minuten wil ik het evaluatieonderzoek afsluiten met een Kahoot.it, daarin staat een quiz die ik heb gemaakt om te testen wat ze hebben onthouden van de examenwijzer. Kahoot is een niet te formeel en luchtig spel dat veel leerlingen aanspreek. Door het competitie-element is het voor veel studenten heel aantrekkelijk om te spelen. Ik heb hiervoor gekozen omdat het voor studenten een makkelijke en een aantrekkelijke manier is om te testen of het product werkt. De evaluatie zal ik doen bij verschillende niveaus(2, 3 en 4). Daarmee hoop ik een duidelijk beeld te krijgen van de studenten, dat ie niet alleen voor studenten die het verplichte examen moeten doen maar ook voor de studenten waar het examen niet verplicht is. Ik heb ervoor gekozen om een enquête af te nemen omdat dat een snelle manier is om aan informatie te komen bij een grote groep respondenten (Van der Donk 2012). Het tweede evaluatieonderzoek zal d.m.v. een interview plaatsvinden. Het afnemen van een interview is een heldere manier, je kunt veel vragen snellen en het is persoonlijk (Van der Donk).Ik zal mijn opdrachtgever gaan interviewen. Ik ben erg benieuwd wat zij van de examenwijzer vindt, voldoet het 19 Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

aan de eisen die MBO-Amersfoort eraan stelt en kunnen zij achter het product staan. Het is de bedoeling dat dit product een follow-up gaat krijgen en moet het daarom een goede basis hebben. Ik ga een afspraak plannen en zal de bovenstaande vragen aan hen stellen. Het interview vindt plaats in de tweede week van januari en ik heb daar een 45 minuten voor gepland. Voordat ik het interview af ga nemen zal ik er voor zorgen dat ik de examenproduct te lezen is. Het zijn twee formele interviews, ik bereid het goed voor door vragen op te stellen. Door in gesprek te gaan met mijn opdrachtgever kan ik er achter komen wat zij van de inhoud van de examenwijzer vinden en mij nog eventuele tips kunnen geven ( Van der Donk 2013).

4.3 Resultaten en conclusie evaluatie en presentatie Het aangepaste product heb ik in een klas van 20 doktersassistenten (niveau 4)en 20 studenten helpende (niveau2) uitgedeeld en heb hen de opdracht gegeven om het product goed door te lezen en de vragenlijst in te vullen die ik aan hen heb uitgedeeld. Ik had de vragen aanvankelijk in een www.Kahoot.it gedaan maar helaas had ik technische problemen en kon deze quiz niet doorgaan. Ik had dezelfde vragen ook op papier meegenomen en heb het hen uitgedeeld aan het begin van de les. Om een duidelijk beeld te krijgen heb ik 20 respondenten van niveau 2 en 20 respondenten van niveau 4 een vragenlijst gegeven. Ik heb voor deze groepen om een helder beeld te krijgen van deze verschillende typen studenten. De studenten kregen 20 minuten de tijd om het product te lezen, ze mochten aantekeningen maken in de examenwijzer. Daarna hebben ze de vragen beantwoord, en ik heb een mondelingen evaluatie met hen gehouden. Op basis van de vragen heb ik een samenvatting gemaakt; 1.Vind je de examenwijzer overzichtelijk? 20 respondenten antwoordden met ‘ja’ en 20 met redelijk overzichtelijk 2.Weet je wat je moet doen als je dyslexie hebt? 28 respondenten antwoordden met ‘ja’ en er waren 12 respondenten die aangaven dat het niet duidelijk is waar je je aan moet melden indien je dyslexie hebt. 3.Welke stappen moet je nemen om een vrijstelling aan te vragen? Alle respondenten gaven de 3 stappen aan die er in de examenwijzer staan, ze hadden daar geen inhoudelijke vragen over. Een mogelijke oorzaak daarvoor is dat het eigenlijk maar weinig mensen betreft die in aanmerking kunnen komen voor een vrijstelling. 4.Kun je terugvinden hoe het zit met aanmelden van het examen? Het is duidelijk dat het eerste examen door de docent wordt gedaan de herkansing is de verantwoordelijkheid van de student. De meeste respondenten weten het examenbureau te vinden. Het is nog niet helemaal duidelijk waarde vrijstellingsformuleren zijn te vinden, omdat de studenten daar nog niet mee te maken hebben gehad. 5.Weet je wat je moet doen als je ziek bent en het examen niet kunt maken? Iedereen scoort hetzelfde antwoord, echter is het wel van belang een doktersverklaring te geven, dat ontbreekt in vrijwel elk antwoord. Dat is dus nog een punt van aandacht, een doktersverklaring is op het mbo essentieel i.v.m. oneigenlijk ziekmelding door de studenten. 20 Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

6.Wat vinden jullie van de lay-out, is dat overzichtelijk? De lay-out vinden 40 respondenten duidelijk maar enkelen geven aan dat paginanummers ontbreken, niet consequent de witregels zijn toegepast, en vetgedrukte kopjes. Enkele zinnen zijn niet helemaal duidelijk wat ik daarmee bedoel, en er staan enkele typfouten in, spaties worden niet consequent doorgevoerd. Dit vind ik een groot aandachtspunt, het document moet er goed leesbaar, in begrijpelijke taal leesbaar zijn zodat studenten het gaan lezen. 7.Begrijp je wat er in de examenwijzer staat? Iedereen vindt de examenwijzer duidelijk, kunnen hier goed mee uit de voeten, er is wel aandacht voor de lay-out zie vraag 6. 8.Tips en tops De respondenten zijn blij met het resultaat, goed bruikbaar en erg belangrijk voor deze tweejarige opleiding waar het examen al snel gaat beginnen. De tips zijn dat het er netter uit moet komen te zien dat leest rustiger, het geeft nu een te slordige indruk. Opvallend is dat bij de enquête de lay-out van ondergeschikt belang was, maar blijkbaar vinden respondenten dat wel heel belangrijk. De evaluatie met de opdrachtgever. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Is het de examenwijzer overzichtelijk? Is de examenwijzer ook uit te breiden voor rekenen en Engels? Is de procedure dyslexie duidelijk geformuleerd? Is de procedure vrijstelling duidelijk geformuleerd? Is er in het beroepsproduct een link gelegd naar de beroepsvakken? Is de aanmelding, registratie en herkansingen duidelijk geformuleerd? Wat vindt je van de lay-out, is dat overzichtelijk? Is het taalgebruik begrijpelijk geschreven? Wat vind je van het taalgebruik? Is de examenwijzer representatief voor MBO-Amersfoort? Is de manier waarop de planning staat vermeld goed beschreven?

Het evaluatiegesprek met de opdrachtgever Ik heb het product hard-copy bij mijn opdrachtgever ingeleverd. Daarna hebben we het op basis van de evaluatievragen die ik had opgesteld met elkaar besproken. Haar eerste indruk was positief, het product voldoet aan de verwachtingen die er zijn gesteld. Het product is gebaseerd op de ontwerpeisen, dat houdt in dat het taalgebruik duidelijk is, de tekstindeling heel overzichtelijk en goed te lezen en te begrijpen voor alle studenten van MBO-Amersfoort (gezondheidszorg). Het stuk is goed bruikbaar voor de school, en dat gaat ook zeker gebeuren, maar het is ook een product dat in de toekomst aangepast en uitgebreid kan worden voor rekenen en Engels. Uiteindelijk is dat de wens van mij opdrachtgever om daar naar toe te werken. Het product is een informatiedocument. De aanvraagprocedure voor dyslecten staat duidelijk vermeld. De procedures voor aanmelding van het centrale examen staan goed vermeld in de examenwijzer, ik had voorgesteld om de aanvraag van de tweede gelegenheid (herexamen) bij de student neer te leggen, maar dat is officieel nog niet geregeld. Bij afwezigheid door bijvoorbeeld ziekte is het niet mogelijk om een doktersverklaring in te dienen


omdat dat niet wordt afgegeven door een huisarts. De examenkandidaat moet een verzoek in dienen bij de clusterexamencommissie met het verzoek in aanmerking te komen voor een derde gelegenheid. De visie van de opdrachtgever is dat we studenten eigen verantwoordelijkheid moeten geven, ze staat er ook achter, maar het is beter om daar een aanbeveling van te maken en ervoor te zorgen dat het breed gedragen wordt. Het vrijstellingenbeleid is niet duidelijk, het mbo zit wat dat betreft in een spagaat aan de ene kant heeft men te maken met de urennorm en houdbaarheid van het examen, aan de andere kant is kan heeft een student wettelijk recht op vrijstelling met een mbo-4 diploma. MBO Amersfoort wil eigenlijk helemaal af van vrijstellingen, dit is een uitspraak die recentelijk is gedaan, maar nog niet officieel is. Niets is zo veranderlijk als het mbo. De afspraak die we hebben gemaakt is dat alle informatie in het product blijft staan. Elk nieuw schooljaar zal het product moeten worden aangepast zodat het altijd een recentelijk product is dat kan worden geraadpleegd door alle studenten ongeacht duur van de opleiding en niveau 2F of 3F. Conclusie Het proces: naar aanleiding van het interview met mijn opdrachtgever en de enquête die ik heb gehouden onder de studenten kan ik concluderen dat het product grotendeels voldoet aan de verwachtingen van de studenten en de opdrachtgever. Als ik naar de ontwerpeisen kijk kan ik stellen dat ik daar redelijk goed aan heb voldaan. Het punt van kritiek van de studenten was dat de lay-out niet consequent werd aangehouden, dat heb ik simpel kunnen verhelpen. Van mijn opdrachtgever kreeg ik de aanbeveling voorzichtig te zijn met vrijstellingen. Het product is nu goed bruikbaar in de praktijk, maar het product zal in de toekomst aangepast gaan worden zodat het ook bruikbaar wordt voor rekenen en Engels. Een aanbeveling van mijn opdrachtgever was om in een A-4 een overzicht te maken van alle belangrijke afspraken die de student moeten weten. Het gewenste effect zal zijn dat er een document is dat geraadpleegd gaat worden door de studenten zodat zij aan het begin van hun opleiding op het mbo weten waar zij aan toe zijn. Daardoor wil ik bereiken dat er een hoop onduidelijkheid weg is genomen. Het gewenst effect van het beroepsproduct zal zijn dat studenten nu weten waar ze aan toe zijn, informatie staat op papier en er kan door de docenten Nederlands geen verwarring meer zijn over de afspraken waar ieder zich aan moet houden. De sterke kanten van het beroepsproduct is dat het een examenwijzer is voor alle studenten, daardoor is het voor iedereen duidelijk wek document ze nodig hebben, de zwakkere kanten zijn dat het document elk jaar aangepast moet worden en dat het toch te lang is geworden. Het kan voor de lager opgeleide studenten die niet zo van lezen houden weerstand geven om het te gebruiken.


Bibliografie 

Ministerie van OCW (2009). Referentiekader taal en rekenen. Den Haag: Ministerie van OCW.



Bonset, H. (2010). Nederlands in de onderbouw. Bussum: Coutinho



Bolle, T.(2010) Drieslag taal. Praktijkboek Taalbeleid Nederlands in het mbo. Amsterdam: iTTa



Geerts,W.&Kralingen, R. Van (2011). Handboek voor Leraren. Bussum: Coutinho. H 7 Omgaan met zorgleerlingen.



College voor Examens (2013). Special Needs Specials. http://www.passendonderwijs.nl/wpcontent/uploads/2013/08/Special-needs-special.pdf.



MBO Amersfoort (2014). (Voorbeeld) Aanvraagformulier aangepaste examens . https://cloudportal.mboamersfoort.nl, PE MBO Amersfoort, Examineren, Uitvoeren.



MBO Amersfoort (2014). Aanvraagformulier vrijstelling 2.0. https://cloudportal.mboamersfoort.nl, PE MBO Amersfoort, Examineren.



MBO Amersfoort (2014) Regeling beroep examenbeslissing. https://cloudportal.mboamersfoort.nl, PE MBO Amersfoort, Examineren, Vaststellen resultaat.



MBO Amersfoort (2014), Vrijstellingsregeling examinering en LB. https://cloudportal.mboamersfoort.nl, PE MBO Amersfoort, Examineren.

Ministerie van Onderwijs (2010). Besluit Referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen. http://www.steunpunttaalenrekenenmbo.nl/steunpuntmbo/download/kaders-enregels/referentiekader-nederlandse-taal-en-rekenen.pdf


Bijlage 2A Resultaten praktijkverkenning Interview met voorzitter van de examencommissie Het interview met Jos van Odijk vond plaats op maandag 10 november 2014 van 16.00 uur tot 17.30. uur. Ik heb gebruik gemaakt van een spraakrecorder zodat ik bij de uitwerking alle antwoorden nog eens kon beluisteren. Mijn overkoepelende onderzoeksvraag is: Hoe kan ik de studenten informeren en instrueren over de planning, procedure en organisatie van de examinering Nederlands zodat studenten volledig op de hoogte zijn van de exameneisen van Nederlands die aan hen worden gesteld? 1.Hoe komen de examenonderdelen van de 5 domeinen terug in de beroeps gerelateerde vakken? Kennis en examinering zijn 2 te onderscheiden onderdelen van het Nederlands. Wat betreft de kennis hebben de docenten Nederlands een behoorlijke vrijheid om het in te richten zoals ze het zelf zouden willen. Het eindniveau van de opleiding komt in beeld als de ‘Proeve van bekwaamheid’ wordt afgenomen. Daarbij wordt er onderscheid gemaakt tussen generieke en specifieke eisen die aan Nederlands worden gesteld. De beroeps specifieke eisen komen vooral in de beroepsgerichte context tot uiting. Voor de zorgopleidingen zijn er geen specifieke exameneisen t.a.v. Nederlands terug te vinden in de kwalificatiedossiers. De examens die worden afgenomen Spreken en Gesprekken kunnen worden geïntegreerd in deze eindexamens zodat docenten in die specifieke domeinen samen de afname kunnen doen. Er is een format van uitgeverij ‘Deviant’ waar de docenten van af mogen wijken om de examens beroepsgericht aan te passen. Door het toepassen van het vier-ogen-principe vindt er borging plaats. Er zijn op dit moment ook andere formats mogelijk. De exameneisen voor MBO Amersfoort worden generiek afgenomen. MBO Amersfoort heeft een eigen portal MBO Amersfoort (2014). Onderwijs en examenvisie. https://cloudportal.mboamersfoort.nl, PE MBO Amersfoort, Opstellen examenvisie. Daarin staan alle documenten staan die van belang zijn voor het examen Nederlands. De commissie Examineren heeft besloten om op dit moment alleen generiek te examineren. In het kwalificatiedossiers van alle verpleegkundige opleidingen worden geen generieke eisen gesteld aan de 5 examendomeinen. Elke opleiding mag zelf bepalen hoe ze het onderwijs in gaan richten, er is wat dat betreft geen aansturing van uit de Examencommissie. Wel is er gekozen voor uniformiteit, de examens mogen worden aangepast aan de context van het beroep (beroepsgericht). Generiek kunnen de opleidingen dus invullen zoals ze dat willen, bijvoorbeeld bij de Proeve van bekwaamheid kan vier-ogen-principe op school worden toegepast (een vakdocent/ een docent Nederlands).

2.Op welke wijze kan er extra ondersteuning worden aangeboden aan studenten met een dyslexieverklaring? Er is een dyslexieprotocol aanwezig bij MBO-Amersfoort. De gegevens van de studenten worden bij de intake in het centrale registratiesysteem (KRD) ingevoerd en in het digitale dossier van de student. Alle docenten hebben hier toegang toe. Op dit moment is er een Special-Needs programma voor studenten met dyslexie. College voor Examens (2013). Special Needs www.passendonderwijs.nl/wpcontent/uploads/2013/08/Special-needs-special.pdf. Aanpassingen voor het examen kunnen zijn; extra tijd, verklanking en de mogelijkheid om een examen op een lager niveau te maken dan het vereiste niveau. Binnen MBO Amersfoort kunnen in het kader van passend onderwijs deze leerlingen extra ondersteuning worden aangeboden, aanmelding verloopt 24 Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

via de SLB’ers. Het College van Toetsing en Examen (CTE) bestaande uit locatiedirecteuren moeten daar toestemming voor geven. 3.Hoe gaat de school om met studenten die op basis van hun vooropleiding sneller of langzamer door de lesstof heen kunnen aan? Op dit moment is voor studenten die willen differentiëren nog weinig mogelijk. Binnen de organisatie is daar nog te weinig sturing aan gegeven, dit heeft te maken met het feit dat er vooral klassikale lessen worden gegeven en we als mbo erg vast zitten aan de verplichte urennorm. Daardoor zijn alle leerlingen verplicht de lessen te volgen. Eerder examineren heeft als risico dat de geldigheid voor het examen maximaal 2 jaar is. Daarna moet de student het examen opnieuw maken. De differentiatie is door de individuele docent ingericht binnen de eigen lessen. Er is geen beleid vanuit de organisatie. Als opleiding is er ruimte om differentiatie op te pakken maar dat gebeurt te weinig. Minister van onderwijs mevrouw J. Bussemaker lijkt op dit moment al enige versoepeling al in gang te willen zetten om van de urennorm af te wijken, als je afwijkt van de urennorm moet je kunnen garanderen dat de kwaliteit blijft geborgd. 4.Wanneer komt een student in aanmerking voor een vrijstelling? De clusterexamencommisie (CE) gaat over de aanvraag van vrijstellingen voor het examen Nederlands voor de 5 domeinen. Belangrijk is dat dat via het officiële kanaal gaat, het CE beslist of studenten in aanmerking komt voor vrijstelling. De voorwaarde die daaraan wordt gesteld dat een studenten moet komen met bewijzen, indien een bewijs niet valide is dan kan er geen vrijstelling worden verleend aan de student. De formulieren voor de vrijstelling zijn te vinden op MBO Amersfoort (2014), AV Vrijstellingsregeling examinering en LB. https://cloudportal.mboamersfoort.nl, PE MBO Amersfoort, Examineren. Een vrijstelling is i.p. voor de hele opleiding geldig. Het CE stelt vast of er vrijstelling wordt verleend o.b.v. bewijzen. Belangrijk is dat studenten zelf ook bij deze documenten kunnen. Informatie daarover is onbekend voor de studenten, het staat niet in de opleidingsgids hoe het zit w.b. onderwijs diplomeren en wat hoort bij onderwijs. De regels zijn voor studenten nu nog ondoorzichtig. 5.Welke eisen worden er aan een student gesteld om deel te mogen nemen aan het examen Nederlands? Om antwoord te krijgen op deze vraag is het belangrijk om het document ‘Notitie taal en rekenen’ van MBO-Amersfoort te raadplegen. Op dit moment zijn er 5 momenten per jaar waarin de student een examen af kan gaan nemen voor Lezen/Luisteren, de overige examens worden door de school gepland. De eisen die aan de examens worden gesteld liggen niet vast. De invulling wordt door de docenten per opleiding ingedeeld. Meestal worden eerst de examens Lezen /luisteren afgenomen en daarna volgen de instellingsexamens omdat die veelal beroep specifiek worden afgenomen, in combinatie met de Proeve van Bekwaamheid. Taalvaardigheid is een onderdeel dat moet zijn afgerond om deel te mogen nemen aan de examens. In de zaken slaagregeling staat precies beschreven hoe de uitslagen van de examens worden verwerkt op het diploma. De student heeft voor elk examen een mogelijkheid te herkansen. In notitie Taal & Rekenen deze notitie is te vinden op de portal van MBO Amersfoort Procesarchitectuur Examinering (PE) staat het examenreglement beschreven. Dit document is bestemd voor studenten en docenten, helaas hebben studenten geen


toegang tot deze site. Belangrijk is de kwaliteitsborging in het vizier te houden. Binnen MBO Amersfoort is de focus op kwaliteitsborging een leergang waarin. Mbo Amersfoort maakt een onderscheid tussen onderwijs en examinering. Daaruit volgt het streven dat het examen wordt beoordeeld door een andere docent dan door de eigen docent. Het is van belang dat er een tweede corrector wordt ingezet voor het examen Schrijven. Studenten kunnen pas aan in het tweede gedeelte (na de eerste helft) deelnemen aan het examen 6.Heb je nog Tips? Leesbaarheid van de examenwijzer is heel erg belangrijk. Indien het document voor Nederlands is ontwikkeld kan het i.p ook voor rekenen en Engels worden gebruikt. Het document zal daarom een dynamisch karakter hebben. Tevens is het belangrijk dat alle verwijzingen naar het intranet van MBO Amersfoort en Trajectplanner, de digitale informatie voor studenten, zijn gericht waar alle informatie staat voor zowel de docenten als de studenten. Het is belangrijk de examinering zo eenvoudig mogelijk dient te worden gehouden. De examencommissie heeft ervoor gekozen zo zoveel mogelijk generiek examineren: deelname aan het CITO-examen Lezen en Luisteren gebruik maken van de generieke instellingsexamens van Deviant.


Interview met Warner Boer Docent Nederlands bij ROC Midden Nederland werkzaam bij de opleiding handel (niveau 3). Plaats: 12 december 2014-12-13 kantine HU. 1.Hoe ziet de organisatie van het centrale examens eruit? ROC breed is er een examenbureau opgericht waar 2 mensen de centrale examens organiseren. Het ROC is verdeeld in Colleges. Elk College heeft een examencommissie met een vaste secretaris. De mensen van het centrale examenbureau communiceren met de secretaris. Elk team heeft een medewerker examinering waar Warner er een van is. Warner communiceert vanuit zijn rol als medewerker examinering met zijn collega’s Nederlands en rekenen. De gegevens van de examens zoals data en plaats worden door de medewerker van het examenbureau doorgegeven aan de voorzitter van de vakgroep en hij/zij geeft dat weer door aan de docenten Nederlands en rekenen. Vervolgens zorgen zij ervoor dat de studenten goed zijn geïnformeerd. 2.Hoe weten ze wanneer de centrale examens komen? De planning van de CE staan op black board. Als de studenten zijn opgegeven dan krijgen ze per brief een oproep waarin staat wanneer ze examen moeten doen. De studenten worden in de klas voorbereid, Als de uitslag bekend is wordt dat via een persoonlijke e-mail gepubliceerd. De medewerker van het examenbureau zet de cijfers in de digitale puntenkaart. 3.Hoe hebben jullie de herkansingen georganiseerd? Dat gaat op dezelfde manier als de eerste gelegenheid, de aanvraag gaat naar het centrale bureau. Het systeem is niet waterdicht, de eerste keer wordt opgegeven door de docent, minus de leerling die er nog niet aan toe. Eerste keer klassikaal, de herkansing worden door de studenten zelf opgegeven via een aanvraagformulier. Mist de student een kans, bijvoorbeeld dat de herkansingen ten onrechte niet is opgegeven, dan is de beurt voorbij. (Elke studenten heeft 2 examengelegenheden). De kwalificerende theorietoets schrijven ( instellingstoetsen), wordt in de toetsweek afgenomen. Eerste keer geeft de docent klassikaal op, de 2e gelegenheid moet de student zelf opgeven. Spreken en gesprekken worden door de docent Nederlands zelf georganiseerd. Dat zijn 2 verschillende examen, examens worden zoveel mogelijk vakspecifiek afgenomen. 4.Hoe hebben jullie de vrijstellingen georganiseerd? Er worden vrij weinig vrijstellingen aangevraagd. We hebben als college in een beleidsstuk vastgesteld, hoe we de examenprocedures sturen. Daar zitten aanvraagformulieren in die moeten worden ingediend bij de centrale examencommissie (vrijstelling examen). De vrijstelling voor onderwijs wordt bij de teammanager aangevraagd en eventueel ook de aanvraag voor de derde gelegenheid. Het beleidsstuk is helaas niet in studententaal geschreven. Daarom hebben we een Khahoot gemaakt om d.m.v. een spel de studenten duidelijk te maken wat in staat. Als medewerker examinering gaan we gastlessen organiseren over examinering. 5.Hoe gaan jullie met versnellers om?


Dat wordt lastiger, de student mag zich individueel aanmelden voor een toets, Als je een examen aankunt dan mag dat. Officieel moet je nog wel naar de les, moet je bij de teammanager vrijstelling aanvragen. In overleg met SLB-er worden er afspraken gemaakt, de studenten kunnen eventueel aan andere vakken gaan werken.


Enquête studenten Mijn keuze om een enquête te houden onder studenten is omdat ik dat een handig instrument vind om een grote groep te bereiken (van der Donk). Eventuele aanbevelingen en suggesties van studenten wil ik verwerken in mij uitgewerkt product, dat is een informatiedocument voor studenten die de examens Nederlands gaan maken. Ik vind het interessant om erachter te komen waar de studenten behoefte aan hebben. Ik heb ervoor gekozen om korte duidelijke gesloten vragen te stellen, ik wil een aantal zaken duidelijk krijgen zoals: hebben de studenten genoeg informatie of ontbreekt het hen daaraan. De laatste vraag is open zodat ik studenten ruimte geef om eigen wensen en behoeftes aan te geven. Ik heb de enquête in 5 verschillende klassen gehouden van niveau 3 en 4. Ik heb de hele klas de enquête in laten vullen, aangezien ze allen met de examen te maken hebben of te maken krijgen. Ik heb de antwoorden geïnventariseerd en weergegeven in de onderstaande diagrammen. Op deze manier ga ik ervan uit dat de antwoorden betrouwbaar en valide zijn. stellen die ik van te voren heb geformuleerd gericht op mijn deelvragen met 40 respondenten. Van de respondenten 28 studenten de bol (beroeps opleidende leerroute= voltijds leren) opleiding doktersassistent niveau 4 gedaan (3F) en 15 studenten de bbl (beroepsbegeleidende leerroute = deeltijds leren) opleiding (2F) verzorgende niveau 3. De vooropleiding van de respondenten varieert van vmbo-kader 35%, vmbo-theoretische leerweg 35% en de overige respondenten hebben opleiding havo of een vergelijkbare opleiding in het buitenland gedaan. 1 Vind je dat je goed bent geïnformeerd over het instellingsexamen Nederlands? A. Ik ben goed geïnformeerd want ik weet wat me te wachten staat B. Ik ben matig geïnformeerd maar heb nog wel vragen? C. Ik ben niet geïnformeerd A 30

B

C

24

20 6

10 0 0 Vraag 1

2 Ben je op de hoogte van de eisen die aan het instellingsexamen worden gesteld? A. Ik ben goed geïnformeerd want ik weet wat me te wachten staat B. Ik ben matig geïnformeerd maar heb nog wel vragen? C. Ik ben niet geïnformeerd


A

B

C

28

30 20 10

8

4

0 Vraag 2

3 Vind je dat je goed bent geïnformeerd t.a.v. het centrale (landelijke) examen Nederlands? A. Ik ben goed geïnformeerd want ik weet wat me te wachten staat B. Ik ben matig geïnformeerd maar heb nog wel vragen? C. Ik ben niet geïnformeerd A 30

B

C

22

20 10

2

2

0 Vraag 3

4 Ben je op de hoogte van de eisen die aan het centrale(landelijke) examen worden gesteld? A. Ik ben goed geïnformeerd want ik weet wat me te wachten staat B. Ik ben matig geïnformeerd maar heb nog wel vragen? C. Ik ben niet geïnformeerd A 40

B

C

26 14

20 0 0

Vraag 4

5 Ben je op de hoogte aan welke voorwaarden je moet voldoen om mee te mogen doen aan het examen Nederlands? A. Ik ben volledig op de hoogte, ik heb geen vragen B. Ik ben een beetje op de hoogte, ik heb nog wel vragen C. Nee, in ben niet op de hoogte 30 Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

A

18 16

20

B

C

15

8

10

5 0

Vraag 5

6 Ben je op de hoogte aan welke voorwaarden je moet voldoen om mee te mogen doen aan herkansing van het examen Nederlands? A. Ik ben volledig op de hoogte, ik heb geen vragen B. Ik ben een beetje op de hoogte, ik heb nog wel vragen C. Nee, in ben niet op de hoogte A

20

B

C

16 10

10 4 0 Vraag 6

7 Ben je op de hoogte wanneer de examens worden afgenomen? A. Ik ben volledig op de hoogte, ik heb geen vragen B. Ik ben een beetje op de hoogte, ik heb nog wel vragen C. Nee, in ben niet op de hoogte A

B

C

30 16

20 10

20

4

0 Categorie 1

8 Is het bekend welke ondersteuning een student met dyslexie krijgt bij een examen Nederlands? A. B. C. D.

Ja, dat is bekend Dat is een beetje bekend Nee, dat is volledig onduidelijk N.v.t.14 31

Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

A 15

B

C

D

14

1313

10 5 1 0 Vraag A

9 Ben je op de hoogte van de geldigheid van je examen Nederlands? A. Ik ben volledig op de hoogte, ik heb geen vragen B. Ik ben een beetje op de hoogte, ik heb nog wel vragen C. Nee, in ben niet op de hoogte A 50

B

C

40

40

30 20 10

4,3

0

0 Vraag 9

10 Weet je wanneer je in aanmerking komt voor een vrijstelling voor het examen Nederlands? A. Ja, dat weet ik B. Ik weet het een beetje, maar niet precies C. Nee, dat weet ik niet A

B

C

38

40 30 20 10

0 2

0 Vraag 10

11 Ben je op de hoogte hoe je een vrijstelling aan moet vragen? A. Ja, dat weet ik 32 Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

B. Ik weet het een beetje, maar niet precies C. Nee, dat weet ik niet A

B

C

38

40

30 20 10

0 2

0

Vraag 10

12 Heb jij behoefte aan een document waarin informatie staat over de examinering Nederlands? A. Ja, daar heb ik behoefte aan B. Het maakt me niet uit C. Nee, ik heb daar geen behoefte aan A 50

B

C

40

40 30 20 10

0 0

0 Vraag 12

13 Zijn er zaken die je gemist hebt in de voorlichting van examinering Nederlands? De respondenten beantwoordden deze open vraag en de volgende opmerkingen kwamen daaruit voort:  Hoe zit het met de herexamens  Hoe zie de planning van de examens eruit  Wanneer zijn de examens  Te veel hap-snap voorlichting  Niet het beloofde voorlichtingsmateriaal gekregen  Voorbereiding op de examens was niet goed  Onduidelijk wat je kunt verwachten van de examens  Wat kun je verwachten van het examen  Onduidelijkheid bij dyslexie  14 Wat moet er in het document dat ik voor de studenten maak staan? Kruis aan wat je belangrijk vindt; a. leesbaarheid 2F ( voor alle leerlingen mbo leesbaar)38 33 Beroepsproduct 3 Marian Brouwer- 5931006 -2014-2015

b. c. d. e. f. g. h. i.

exameneisen van ministerie 38 vrijstellingenbeleid MBO-Amersfoort25 beleid van instellingsexamen 38 herkansingen40 referentiekader Meijerink3 oefentoetsen40 methode NuNederlands2 lay-out3

Eisen

leesbaarheid

exameneis

vrijstelling

herkansing

referentiekader

oefentoetsen

methode

lay out

N 40


Bijlage 3A Het beroepsproduct

MBO Amersfoort School voor de Gezondheidszorg


Inhoud

Inleiding ................................................................................................................................................. 37 Examenhandleiding ............................................................................................................................... 38 Het centrale examen (CE) Lezen en Luisteren ....................................................................................... 39 De voorbereiding examens Lezen en Luisteren ..................................................................................... 39 Belangrijke zaken om te weten voor het centrale examen .................................................................... 41 Het instellingsexamens Schrijven Spreken Gesprekken ......................................................................... 43 De voorbereiding op het examen Schrijven ........................................................................................... 44 De voorbereiding op het examens Spreken ........................................................................................... 45 De voorbereiding op het examen Gesprekken ...................................................................................... 46 Vrijstelling ( geldt alleen voor niveau 3F) ............................................................................................... 47 Begeleiding en advies ............................................................................................................................ 48 Het diplomamodel en zaken slaagregeling .......................................................................................... 49 Bijlage .................................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.


Inleiding Beste student, Dit is de Examenwijzer Nederlands MBO-Nederlands voor alle studenten die een opleiding volgen bij de School voor de Gezondheidszorg. Deze examenwijzer is gericht op de examens Nederlands. Voor alle examenonderdelen op 3F geldt dat je in schooljaar 2014-2015 een voldoende eindcijfer ( gemiddelde) moet halen om te slagen voor je diploma. Voor het examen Nederlands op 2F gaat dat in schooljaar 2015-2016 ook gelden. Het is daarom van belang dat je goed op de hoogte bent hoe het Nederlands met de daarbij behorende examens zijn georganiseerd. In deze examenwijzer kun je alles lezen over:       

Centrale examens Instellingsexamens Voorbereiding examens Vrijstellingen Dyslexie en andere beperkingen Langzamer of sneller door het programma gaan Aanmelding en herkansing examens

De vakgroep Nederlands vindt het erg belangrijk dat je deze examenwijzer goed bestudeert, zodat je op de hoogte bent van alle regels en procedures die er bij MBO-Amersfoort van belang zijn om je examens met succes af te kunnen ronden.

Veel succes met je examens! Hartelijke groet ook namens de vakgroep Nederlands, Marian Brouwer


Examenhandleiding Het examen Nederlands bestaat uit de volgende onderdelen:      

Lezen Luisteren Spreken Gesprekken Schrijven Taalvaardigheid

Informatie over de regelgeving rond de invoering van de examinering Nederlands 2F en 3F is te vinden op de website van www.steunpunttaalenrekenenmbo.nl. TNT Voordat je met je beroepsopleiding begint ben je verplicht om een taalniveautest (TNT) te maken. Deze test wordt in de eerste periode van je opleiding afgenomen. Dit is een digitale test om te kijken welk niveau je beheerst, dat niveau kan variëren van lager dan 1F tot 4F. De uitslag van deze test wordt gebruikt om te kijken of je extra ondersteuning nodig hebt en of je sneller door de lesstof kan gaan of dat je eventueel aan op een hoger niveau kunt werken. De lesmethode Gedurende je hele opleiding krijg je lessen Nederlands. De lesmethode die bij MBO-Amersfoort wordt gebruikt voor de groepen vanaf 2014/2015 is de methode ‘Nu Nederlands’ van uitgeverij Noordhof uit Groningen. e boeken bestaan uit 2 delen: deel A en deel B. Naast de boeken krijg je ook een activeringscode om online te gaan werken. Bij de online methode kun je extra oefeningen doen en (oefen)toetsen maken. Taalvaardigheid Elke opleiding start met taalvaardigheid. Taalvaardigheid bestaat uit grammatica, spelling en stijl. In deel B van de methode ‘Nu Nederlands’ staan de 4 hoofdstukken van grammatica. Ter afsluiting van grammatica maak je een digitale toets. Deze toets telt al voor 50% mee voor het onderdeel Schrijven. De niveaus van Meijerink In onderstaand schema kun je zien op welk niveau je examen moet gaan doen.


Het centrale examen (CE) Lezen en Luisteren Het centrale examen is een digitaal staatsexamen dat door CITO is ontwikkeld. Het examen wordt bij MBO-Amersfoort aan de Leusderweg in Amersfoort afgenomen. In het onderstaande schema kun je zien wanneer het 1e examen (regulier) wordt afgenomen. Indien je een individueel traject volgt, dan word je in overleg met de docent opgegeven en kan het dus in een andere periode vallen. (Het is mogelijk dat het examen, afhankelijk van de hoeveelheid studenten, een periode later kan worden ingepland). Duur van de opleiding 2 jaar 3 jaar 4 jaar

Periode Periode 5/6 Periode 9/10 Periode 13/14

niveau 2F en 3F 2F en 3F 2F en 3F

Aanmelding centraal examen Alle studenten worden door het examenbureau aangemeld, dit hoef je niet zelf te doen. Indien je bent aangemeld ontvang je op je huisadres een uitnodiging waarin de toetsdatum, het tijdstip en plaats/adres van het examen staat. Moet je het examen herkansen dan ben je zelf verantwoordelijk om die herkansing (2e gelegenheid) aan te vragen. Dat doe je door een aanvraagformulier te downloaden van Trajectplanner en deze in te leveren bij het examenbureau. (Dit is een aanbeveling). Planning van de centrale examens (CE) Lezen en Luisteren De centrale examinering dient plaats te vinden in de tweede helft van je opleiding. Bij opleidingen van twee jaar of korter, vindt het centraal examen in principe plaats in de laatste 12 maanden van de opleiding. Afname van het centraal examen Nederlands 2F en 3F is mogelijk gedurende 4 perioden in het


De voorbereiding examens Lezen en Luisteren Hoe zien de centraal ontwikkelde examens er uit? De centraal ontwikkelde examens, Leesvaardigheid en Luistervaardigheid, zijn digitale examens ontwikkeld door het CITO. De docent Nederlands helpt bij het voorbereiden van de examens m.b.v. de methode ‘Nu Nederlands’. Daarnaast is het ook verstandig om de oefenexamens Lezen en Luisteren te maken. De stappen die je daarvoor neemt zijn: Ga naar www.examenbladmbo.nl    

klik op toetsen je kiest 2F/3F daarna ga je naar Facet dan start je het examen door te klikken op ‘duo.


Belangrijke zaken om te weten voor het centrale examen Examenrooster Alle examens staan in een rooster dat door de secretariaat clusterexamencommissie wordt vastgesteld. Twee weken vóór afname van de examens publiceert de secretariaat clusterexamencommissie het rooster, dat kun je terug vinden op trajectplanner. Legitimatie Je moet voor de start van een examen je legitimatiebewijs laten zien aan de surveillant. Herkansing Je kunt een examen één keer herkansen. Je mag een examen ook bij een voldoende resultaat herkansen. Het hoogst behaalde resultaat telt mee voor het bepalen van de eindwaardering van dat examenonderdeel. Inzage Het is niet mogelijk voor de student om het gemaakte examen in te zien. Wel is in de terugkoppeling van de resultaten te zien hoe de leerling gescoord heeft op de vaardigheden Lezen en Luisteren ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Bekendmaking resultaat Je ontvangt maximaal zes schoolweken na het afleggen van een examen het resultaat van de docent Nederlands. De cijfers voor Lezen en Luisteren worden geregistreerd door jouw docent Nederlands in Trajectplanner. Ook krijg je een bewijs ( certificaat) met daarop het resultaat dat je in jouw portfolio bewaart. Onregelmatigheden Onregelmatigheden(bijvoorbeeld fraude of het niet opvolgen van aanwijzingen van surveillanten en beoordelaars bij afname) worden altijd gemeld bij de clusterexamencommissie. De clusterexamencommissie neemt een besluit over eventuele maatregelen. Klacht over examinering Als je een klacht over examinering hebt, dien je die schriftelijk in bij de clusterexamencommissie. Meer informatie over klachten kun je vinden op de site van MBO Amersfoort.


Aangepaste toetsen Je kunt onder bepaalde voorwaarden een verzoek voor aangepaste toetsen indienen. Je dient dit verzoek in bij clusterexamencommissie. Je gebruikt hiervoor het ‘Aanvraagformulier aangepaste examinering voor studenten met een functiebeperking’. Dit formulier is te vinden op trajectplanner. Regeling te laat komen Je moet tijdig aanwezig zijn op de examenlocatie. Wanneer je te laat komt kun je niet meer deelnemen aan het examen. Ziekte of overmacht Als je door ziekte of een andere vorm van overmacht niet in staat bent om deel te nemen aan een examen, stelt de clusterexamencommissie je alsnog in staat aan het examen deel te nemen. Je behoudt het recht op herkansing. Het is belangrijk dat je je bij je docent Nederlands of je SLB per email afmeld. Je moet een bewijs (bijvoorbeeld een verklaring van een arts ) inleveren bij de clusterexamencommissie. Het is aan de clusterexamencommissie om het bewijs te beoordelen en de neemt vervolgens een besluit. Beoordeling Indien de uitkomst van de berekening van een eindcijfer niet een geheel getal is, wordt dat getal indien het eerste cijfer achter de komma een 4 of lager is, naar beneden afgerond en indien het cijfer achter de komma een 5 of hoger is, naar boven afgerond. Houdbaarheid Het behaalde cijfer voor alle examens is 24 maanden geldig.


Het instellingsexamens Schrijven Spreken Gesprekken De instellingsexamens worden op school in het examenjaar afgenomen. Het examen Schrijven wordt als eerste instellingsexamen afgenomen, daarna volgen Spreken en Gesprekken. Deze examens zijn verbonden aan de beroepsvakken en worden gedurende een hele periode afgenomen omdat het individuele examens zijn en dus veel meer tijd kost om ze af te nemen. Belangrijke zaken om te weten voor de instellingsexamens: In principe gelden dezelfde regels als voor de centrale examens (CE) er zijn echter een paar uitzonderingen.

Legitimatie Ook voor het schoolexamen ben je verplicht een legitimatiebewijs bij je te hebben. Inzage Voor de examens Spreken en Gesprekken is inzage niet mogelijk. Voor Schrijven geldt: je kunt binnen tien werkdagen nadat de resultaten bekend zijn gemaakt inzage doen. Inzage houdt in dat je onder toezicht je examenwerk en de examenopgaven inziet. Je gebruikt voor de aanvraag het formulier ‘Aanvraag inzage examen’. (zie Trajectplanner). Regeling te laat komen Zorg dat je minimaal 15 minuten vóór het begin van het examen aanwezig bent op de examenlocatie. Indien je te laat ben dan zal er een nieuwe afspraak worden ingepland. De eerste gelegenheid is dan gebruikt. Afronding van de cijfers Indien de uitkomst van de berekening van een eindcijfer niet een geheel getal is, wordt dat getal indien het eerste cijfer achter de komma een 4 of lager is, naar beneden afgerond en indien het cijfer achter de komma een 5 of hoger is, naar boven afgerond. Bekendmaking resultaat Je ontvangt direct na het examen het resultaat, dat zal worden gepubliceerd op Trajectplanner


De voorbereiding op het examen Schrijven Voor het examen Schrijven maak je gebruik van de lesmethode ‘Nu Nederlands’. Deze lesmethode bevat veel oefeningen die je goed voorbereiden op je examen. Aan het begin van je opleiding krijg je een planning van je docent wanneer je welk onderdeel wordt gegeven. Het kan zijn dat sommige domeinen in meerdere perioden worden aangeboden, dat is afhankelijk van de duur van je opleiding en of je examen op 2F of 3F gaat doen. Het examen Het examen Schrijven is een schriftelijk examen en wordt door de docent Nederlands in een toetsweek gepland. Het examen bestaat uit 3 onderdelen:  het schrijven van een zakelijke brief  het schrijven van een memo  het schrijven van een betoog (3F) of een reactie (2F) De uitslag van het examen kan maximaal 3 weken duren. Indien je een onvoldoende hebt dan krijg je in de eerstvolgende toetsweek de gelegenheid een herexamen te maken. Als je door ziekte of een andere vorm van overmacht niet in staat bent om deel te nemen aan een examen, stelt de clusterexamencommissie je alsnog in staat aan het examen deel te nemen. Je behoudt het recht op herkansing. Je moet een bewijs (verklaring van een arts e.d.) inleveren bij de clusterexamencommissie, zij nemen daarover een besluit. Het examen duurt 120 minuten, mensen met een dyslexieverklaring krijgen 30 minuten extra tijd.


De voorbereiding op het examens Spreken In het laatste jaar van je opleiding worden de examens Spreken en Gesprekken afgenomen. Afhankelijk van de ingeplande stage en het lesprogramma dat je volgt zal de docent Nederlands het examen inplannen. Het examen Spreken is gekoppeld aan je beroepsopleiding, je kiest zelf een onderwerp waar je een presentatie over gaat houden. Het onderwerp is beroep gerelateerd dat houdt in dat je tijdens van een vakdocent een scriptie schrijft(3F), of een vakgerichte opdracht krijgt (2F) et daaraan gekoppeld stellingen waar je over gaat spreken. Tijdens de lessen Nederlands word je goed voorbereid op het examen spreken maar ook de vakdocent kan je daarbij helpen. Korte inhoud examen Spreken: Je kiest een onderwerp wat met je toekomstige beroep te maken heeft. Je geeft een korte presentatie over het door jou gekozen onderwerp. Je formuleert bij de vraagstelling argumenten die jouw vraagstelling onderbouwen. De duur van het examen is 20- 30 minuten. Daarbij zijn aanwezig de docent Nederlands en vakdocent De uitslag krijg je dezelfde dag en wordt op Trajectplanner gepubliceerd.

Planning van het examen Spreken Duur van de opleiding 2 jaar 3 jaar 4 jaar

Periode Periode 7 /8 Periode 11/12 Periode 15/16



De voorbereiding op het examen Gesprekken Aan het eind van je opleiding krijg je een eindgesprek dat wordt ook wel assessementgesprek genoemd. Het gesprek gaat over een onderwerp dat jij hebt geformuleerd op basis van het de eindscriptie die je hebt geschreven voor de opleiding, maar het kan ook gaan over de Proeve van bekwaamheid. De eindscriptie is beroep gerelateerd, dat houdt in dat het onderwerp met je vak te maken heeft. Je vakdocent helpt je ook hierbij met het voorbereiden op je examen. Het is niet mogelijk voor de student om het gemaakte examen in te zien. Wel is in de terugkoppeling van de resultaten te zien hoe de leerling gescoord heeft.

Planning van het examen Gesprekken Duur van de opleiding 2 jaar 3 jaar 4 jaar

Periode Periode 7 /8 Periode 11/12 Periode 15/16



Vrijstelling ( geldt alleen voor niveau 3F) Vrijstelling is bij hoge uitzondering mogelijk voor het landelijke examen en het instellingsexamen, wanneer studenten in een eerdere mbo-opleiding een instellingsexamen hebben behaald waarbij voldaan is aan de volgende voorwaarden:    

 

Het cijfer voor het instellingsexamen was ten minste een 5,5 (eindcijfer 6) het cijfer is vastgesteld in schooljaar 2012/2013 of 2013/2014 Het cijfer was gebaseerd op het referentiekader Nederlands 3F. Vrijstelling op basis van een havo- of vwo-diploma Nederlands is niet mogelijk omdat deze niet geijkt zijn op het referentieniveau 3F en/of 4F ( geldt vanaf 2014-2015). Vrijstelling voor de examenonderdelen Nederlands kan worden gegeven als de kandidaat het betreffende onderdeel heeft afgelegd op voor een mbo-opleiding van eenzelfde dan wel een hoger niveau Vrijstelling kan niet gegeven worden op basis van een vmbo diploma omdat de school verplicht is Nederlands te onderhouden. Vrijstelling is mogelijk na het studiejaar waarin een examenkandidaat het onderdeel heeft afgelegd nog geen 2 studiejaren zijn verstreken. De basis voor het verstrijken van de 2 studiejaren ligt dus niet in het studiejaar van diplomering maar in het studiejaar waarin het examen in het betreffende onderdeel is afgelegd.

Indien je in aanmerking komt voor vrijstelling dan vraag je dat aan op het formulier dat je kunt downloaden van Trajectplanner

Je stuurt dit formulier met alle bewijsmateriaal naar: Cluster Examencommissie MBO-Amersfoort T.a.v. L. Bel Matthijs Vermeulenstraat 1 3816DC Amersfoort 3800 CC Amersfoort


Begeleiding en advies Dyslexieverklaring MBO Amersfoort heeft een dyslexieprotocol, in dit protocol laten we zien hoe je begeleid en ondersteund wordt en welke hulpmiddelen ter beschikking staan bij je opleiding en je examen. (handboek examinering MBO Amersfoort) Indien je een dyslexieverklaring hebt, dan heb je het recht om bijvoorbeeld langer over je examen te doen, of mag je gebruik maken van verklanking. Versnellen Op basis van de uitslag TNT kan worden gebruikt om te kijken of je extra ondersteuning nodig hebt, of om te kijken of je eventueel op een hoger niveau kunt werken. De lessen worden gedifferentieerd aangeboden. De methode is zo gemaakt dat je eventueel op een ander niveau het examen zou kunnen doen. Als blijkt dat uit de TNT je niveau hoger is dan het vereiste niveau, dan biedt de methode ‘Nu Nederlands’ om zelfstandig sneller door de methode te gaan werken. Special Needs MBO Amersfoort heeft voor de begeleiding van studenten met een bijzondere behoefte deskundigen in huis die jou kunnen adviseren over welke aanpassingen in de lessen en de examens die je eventueel nodig kunt hebben. Een overzicht van de experts:  Dyslexie - Rieneke Smeding, Jos Verdoorn  Faalangst - Rianne Herbert Pitsstop  Dyscalculie - Rieneke Smeding, Jos Verdoorn  Gedragsproblematiek - Marijn Knibbeler  Spraak- gehoorproblematiek - Nienke Daum (extern)  Opleidingskeuze - Corrie Buitendijk, I4you

Er bestaat een mogelijkheid om aan de zomerschool deel te nemen. De ‘Zomerschool’ van MBOAmersfoort houdt in dat je gedurende 2 weken in de zomervakantie kan werken aan je taalachterstand. (geldt ook voor rekenen). Voor informatie kun je terecht bij je SLB-er of je docent Nederlands.


Het diplomamodel en zaken slaagregeling Voor het behalen van het mbo-diploma geldt dat je voor een examen Nederlands een 5 mag halen, voor de andere examens moet ten minste een 6 (5.5) worden behaald. Zak/slaagregeling De studenten die het examen op 3F doen zakken indien het eindcijfer een onvoldoende is (5.4 of lager). Hoe ziet het cijfer Nederlands eruit op het diploma? Hieronder zie je een voorbeeld hoe het examencijfer Nederlands tot stand komt. Domein Schrijven Taalvaardigheid Spreken Gesprekken Lezen Luisteren

Resultaat 7 6.3

7 7

Gem.

Gem.

6.7 6 6.5

6.4

7

7

Eindcijfer

6.7 =7

Archivering kwalificerende examens Examens dienen gearchiveerd ( bewaard) te worden door het secretariaat van het examenbureau. De docent levert bij het examenbureau het gemaakte werk, alle examens, de scorelijst en het toetsprotocol in. Dit geldt dus ook voor Proeven van Bekwaamheid en examenprojecten. Bij mondelinge examens wordt het beoordelingsformulier aangeleverd. De bewaartermijn is 12 maanden en gaat in op het moment dat de onderwijsovereenkomst wordt beëindigd.


Bijlage 4A Planning vormgeving, uitvoering en evaluatie

Planning Planning Begin oktober

De interview en enquêtes worden uitgezet begin oktober 2014. Deze zijn opgesteld n.a.v. de hoofdvraag en de deelvragen.

Half november

De gevens worden meegenomen in de ontwerkpeisen

Vormgeving december

Het beroepsproduct ( 1e versie) halverwege december 2014 klaar.

16 december en 18 december

Beroepsproduct laten beoordelen door de studenten in de lessen Nederlands op 16 december 2014 voor de groepen doktersassistent (versneld) en 19 december voor de groep helpende.

december januari

Het beroepsproduct wordt ter beoordeling aangeboden aan de opdrachtgever, a.d.h.de gekregen feedback wordt het beroepsproduct aangepast.

januari

De feedback die ik heb gekregen worden verwerkt en aangepast in het beroepsproduct waardoor ik de definitieve vormgeving maak. Het product nogmaals aangeboden kan worden aan de opdrachtgever


Bijlage 4 B en C De interviewvragen opdrachtgever

1. 1Is het de examenwijzer overzichtelijk? Ja de indeling is overzichtelijk, maar had ook iets compacter gemogen. 2. 2.Is de procedure dyslexie duidelijk geformuleerd? Ja dat vind ik wel hier en daar enkele aanpassingen doen. 3. 3.Is de procedure vrijstelling duidelijk geformuleerd? Ja dat is nu nog mogelijk, in de toekomst wil MBO Amersfoort ervan af omdat er een onderhoudsverplichting is. 4. Is er in het beroepsproduct een link gelegd naar de beroepsvakken? Bij de domeinen is dat aangegeven. 5. Is de aanmelding, registratie en herkansingen duidelijk geformuleerd? Ja dat is duidelijk en belangrijk is dat de studenten hun eigen herkansingen regelen. 6. Wat vindt je van de lay-out, is dat overzichtelijk? Ja heel duidelijk, misschien iets compacter maken. 7. Is het taalgebruik begrijpelijk geschreven? Zowel op 2F als op 3F leesbaar. 8. Wat vind je van het taalgebruik? Duidelijk en toegankelijk voor studenten. 9. Is de examenwijzer representatief voor MBO-Amersfoort? Ja dat denk ik wel omdat je gebruik maakt van het logo en MBO Amersfoort een verbetertraject zit. 10. Is de manier waarop de planning staat vermeld goed beschreven? Ja dat is duidelijk haal de data er wel uit daar zit je anders teveel aan vast.


Bijlage 4 B/C Uitslag van de evaluatievragen nadat het definitieve product is gepresenteerd door studenten

1.Vind je de examenwijzer overzichtelijk? Kruis het juiste antwoord aan. o o o

heel overzichtelijk redelijk overzichtelijk niet overzichtelijk 40

VI N D J E D E EX AM EN W I J Z E R OVERZICHTELIJK? a

20

b

c

0 Categorie 1

2.Weet je wat je moet doen als je dyslexie hebt? o o o

Ja dat kan ik lezen in de examenwijzer Dat kan ik wel vinden maar is niet helemaal duidelijk Is onduidelijk in de examenwijzer W EET J E W AT J E M O ET D O EN AL SJ E DYSLEXIE HEBT? a

b

c

50 0 Categorie 1

3.Weet je welke stappen je moet nemen om een vrijstelling aan te vragen? o o o

Ja, dat kan ik in de examenwijzer lezen Ik kan het wel vinden maar is me niet helemaal duidelijk Is onduidelijk aangegeven in de examenwijzer WEET JE WELKE STAPPEN JE ONDERNEEMT OM EEN VRIJSTELLING AAN TE VRAGEN? a

b

c

40 20 0 Categorie 1


4.Kun je terugvinden hoe het zit met aanmelden van het examen? o o o

Ik meld me voor beide examens aan Ik meld me voor de herkansing aan Het is me niet duidelijk KUN JE TERUVINDEN HOE HET ZIT MET AAN M EL D E N VAN H ET EX AM E N a

b

?

c

40 20 0 Categorie 1

5.Weet je wat je moet doen als je ziek bent en het examen niet kunt maken? o o o

Ja dat weet ik, ik moet me afmelden en een doktersverklaring inleveren Ik moet me afmelden op school en krijg dan automatisch een oproep Ik kan het niet vinden in de examenwijzer W AT M O ET J E D O EN AL S J E Z I EK B EN T ? a

b

c

40 30 20 10

0 Categorie 1

6.Wat vinden jullie van de lay-out, is dat overzichtelijk? o o o

Duidelijk en overzichtelijk Redelijk duidelijk, kan mooier Onduidelijk

50

I S D E L AY O U T O VER Z I C H T E L I J a

b

c

0 Categorie 1



Beroepsproduct 3. Examenwijzer, daar word je wijzer van! MBO Amersfoort. School voor de Gezondheidszorg

Recommend Documents