Beleidsplan Brandveiligheid en Hulpverlening Opgesteld door: Afdeling Veiligheid, Gemeente Katwijk (versie 1.2)

Beleidsplan Brandveiligheid en Hulpverlening 2006-2010

Opgesteld door: Afdeling Veiligheid, Gemeente Katwijk (versie 1.2) 31 oktober 2006

INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING.................................................................................................... 4

2. RISICOBEELD................................................................................................ 5

2.1 OMGANG MET RISICO’S ................................................................................... 5 2.2 BASISGEGEVENS ZORGGEBIED ........................................................................... 5 2.3 BIJZONDERE OBJECTEN/ ACTIVITEITEN..................................................................... 6 2.4 OVERZICHT EN ANALYSE REPRESSIEF OPTREDEN .......................................................... 6 2.5 ZORGGEBIED .................................................................................................. 6 2.6 BELANGRIJKE ONTWIKKELINGEN ............................................................................ 7

3. TAKEN VAN DE BRANDWEER........................................................................... 9

3.1 TAAKSTELLING GEMEENTELIJKE BRANDWEER .............................................................. 9 3.2 VEILIGHEIDSKETEN ........................................................................................... 9 3.3 BASISZORG EN SPECIALISMEN ............................................................................ 10 3.4 MAATSCHAPPELIJKE BETROKKENHEID .................................................................... 10

4. PRO-ACTIE EN PREVENTIE............................................................................ 11

4.1 INLEIDING ................................................................................................... 11 4.2 PRO-ACTIE .................................................................................................. 11 4.2.1 Actueel zorgniveau ............................................................................... 12 4.2.2 Beoogd zorgniveau ............................................................................... 12 4.3 PREVENTIE .................................................................................................. 12 4.3.1 Actueel zorgniveau ............................................................................... 14 4.3.2 Beoogd zorgniveau ............................................................................... 14

5. PREPARATIE ................................................................................................. 15

5.1 INLEIDING ................................................................................................... 15 5.2 KORPSOPBOUW ............................................................................................. 15 5.2.1 Actueel zorgniveau ............................................................................... 15 5.3 OPLEIDEN ................................................................................................... 17 5.3.1 Actueel zorgniveau ............................................................................... 17 5.3.2 Beoogd zorgniveau ............................................................................... 17 5.4 OEFENING ................................................................................................... 17 5.4.1 Actueel zorgniveau ............................................................................... 17 5.4.2 Beoogd zorgniveau ............................................................................... 18 5.5 REALISTISCH OEFENEN ..................................................................................... 19 5.6 PLANVORMING EN PROCEDURES ........................................................................... 20 5.6.1 Planvorming ........................................................................................ 20 5.6.2 Procedures .......................................................................................... 20 5.6.3 Actueel zorgniveau ............................................................................... 20 5.6.4 Bereikbaarheidskaarten en aanvalsplannen .............................................. 20 5.7 BLUSWATER ................................................................................................. 21 5.7.1 Actueel en beoogd zorgniveau ................................................................ 21 5.8 KAARTMATERIAAL ........................................................................................... 21

6. REPRESSIE ................................................................................................... 22

6.1 INLEIDING ................................................................................................... 22 6.2 REGIONAAL REPRESSIEF DEKKINGSPLAN 2005 ........................................................ 22 6.3 VOERTUIGEN ................................................................................................ 22 6.3.1 Slagkracht ........................................................................................... 23 6.3.2 Onderhoud .......................................................................................... 24 6.4 MATERIEELINVENTARISATIE ............................................................................... 24 6.4 OVERIG MATERIEEL ......................................................................................... 24 6.5 ONDERHOUD MATERIEEL EN ADEMBESCHERMING ....................................................... 24

Beleidsplan brandveiligheid en hulpverlening 2006-2010 / versie 1.6 / 31 oktober 2006

2

6.6 UITRUK- EN OPKOMSTTIJDEN.............................................................................. 25

6.7 BIJZONDERE TAKEN ........................................................................................ 26

6.7.1 Grootschalig optreden ........................................................................... 26

7. NAZORG........................................................................................................ 29

7.1 INLEIDING ................................................................................................... 29 7.2 SLACHTOFFERZORG ........................................................................................ 29 7.3 NAZORG PERSONEEL ....................................................................................... 29 7.4 EVALUATIE INCIDENTEN .................................................................................... 30

8. BESTUUR, MANAGEMENT EN ORGANISATIE.................................................. 31

8.1 INLEIDING ................................................................................................... 31 8.2 PLAATS VAN DE BRANDWEER IN DE GEMEENTELIJKE ORGANISATIE .................................... 31 8.2 TEAM BRANDWEER ......................................................................................... 32 8.3.1 Korpsleiding ...................................................................................... 32 8.3.2 Vrijwilligers en beroepsformatie .............................................................. 33 8.3.3 Medezeggenschap................................................................................. 33 8.3.4 Overlegstructuur en interne voorlichting .................................................. 33 8.3.4 Binding ............................................................................................... 34 8.3.5 Cultuur............................................................................................. 34 8.3.6 Brandweerwedstrijden ........................................................................ 35 8.4 SAMENWERKING MET DERDEN .......................................................................... 35 8.4.1 Huidige samenwerking .......................................................................... 35 8.4.2 De regionale brandweer......................................................................... 35 8.5 BEHEERSONDERSTEUNING – BELEIDSVERANTWOORDELIJKHEID .................................... 35 8.6 ................................................................................................................ 35 KNELPUNTEN ..................................................................................................... 35

9. BEDRIJFSVOERING ....................................................................................... 37

9.1 PIOFACH OP HOOFDLIJNEN .............................................................................. 37 9.2 PERSONEEL .................................................................................................. 37 9.2.1 Inleiding.............................................................................................. 37 9.2.2 Inzetten en beschikbaarheid manschappen............................................... 37 9.2.3 Beroepsondersteuning ........................................................................ 37 9.2.4 Uitruktijd kazerne / werving ................................................................ 38 9.2.5 Rechtspositie..................................................................................... 38 9.2.6 Arbo en arbeidsinspectie........................................................................ 38 9.2.7 Arbeidstijdenwet / Arbeidstijdenbesluit .................................................... 38 9.2.8 Ziektewet ............................................................................................ 39 9.2.9 Personeelszorg / nazorg bij optreden....................................................... 39 9.2.10 Ziekteverzuim .................................................................................... 40 9.2.11 Periodieke medische keuring ................................................................ 40 9.3 FINANCIËN .................................................................................................. 40 9.4 HUISVESTING ............................................................................................... 40 9.4 AUTOMATISERING EN INFORMATISERING................................................................. 41 9.4.1 ‘Koude’ taken .................................................................................... 41 9.4.2 ‘Warme’ taken ................................................................................... 41 9.4.3 Innovatie............................................................................................. 42 9.5 KWALITEITSZORG........................................................................................... 42

10. CONCLUSIES............................................................................................... 43

10.1 PROACTIE .................................................................................................. 43 10.2 PREVENTIE ................................................................................................. 43 10.3 PREPARATIE ............................................................................................... 43 10.4 REPRESSIE ................................................................................................. 44 10.5 NAZORG ................................................................................................... 44 10.6 ORGANISATIE EN BEDRIJFSVOERING .................................................................... 44


3

1.

Inleiding

Voor u ligt het brandweerbeleidsplan 2006 – 2010 van de gemeente Katwijk. De

gemeenten Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg zijn per 1 januari 2006 gefuseerd tot de

‘nieuwe’ gemeente Katwijk en brandweer Katwijk. Vooruitlopend hierop zijn per 1 juli

2004 de brandweerkorpsen van deze gemeenten samengegaan onder de noemer ‘KRV

brandweer’.

Dit plan is opgesteld aan de hand van het brandweerbeleidsplan 2000–2003 van de

gemeente Katwijk en het ‘Plan van aanpak ontwikkeling KRV-brandweer’, d.d. december

2004.

In -

dit beleidplan komen de volgende rapportages en onderzoeken samen:

Collegebeleidsprogramma 2006-2010: ‘Samen aan de slag!’;

Brandweerbeleidsplan 2000- 2003;

‘Plan van Aanpak Ontwikkeling KRV-brandweer’ d.d. december 2004;

Gemeentelijke rapportage nulmeting Kwaliteit een doelmatigheid, Katwijk, Rijnsburg

en Valkenburg, november 2005; Regionaal Repressief Dekkingsplan Regionale Brandweer Hollands-Midden, maart 2005; Integrale Repressieve Preparatie, project Regionale Brandweer Hollands-Midden, januari 2006.

In het beleidsplan wordt inzicht gegeven in de noodzaak, de planning en de financiële gevolgen van een verantwoord integraal brandweerbeleidsplan. Daarbinnen worden de taken en de organisatie van de brandweer aangegeven. Op die manier krijgt de brandweer een plaats binnen de gemeentelijke organisatie. Na het vaststellen van het brandweerbeleidsplan door het college kunnen de noodzakelijke regelingen worden vastgesteld. De taken en de organisatie van de brandweer Katwijk en van andere gemeentelijke onderdelen die werken voor de (brand)veiligheid krijgen dan een verdere formele inbedding.


4

2.

Risicobeeld

2.1

Omgang met risico’s

De samenleving wordt steeds ingewikkelder en er sluipen risico’s verbonden aan planologie en techniek binnen. Welke risico’s kent de gemeente en hoe gaan we daarmee om? We onderscheiden allereerst basisrisico’s: elk doorsnee object, elk bedrijfsgebouw, elke weg, kan de plaats van een incident worden (brand in haar standaard verschijningsvorm, of ongeval waarbij technische hulpverlening noodzakelijk is). Deze incidenten vormen voor de brandweer klussen: zoals ze zijn beschreven in de Handleiding Brandweerzorg van het ministerie van Binnenlandse Zaken (mei 1992). Het uitgangspunt voor de brandweer is dat de gemeente zelf deze basisrisico’s voor haar eigen werkgebied afdekt. Daarnaast kent de regio een reeks bijzondere risico’s: deze zijn veelal gebonden aan bijzondere objecten of infrastructuren. Ze kunnen worden getroffen door incidenten die bijzonder in aard en/of omvang en daardoor voor de brandweer een bijzondere klus vormen. Doorgaans zijn deze bijzondere klussen gemeenteoverstijgend en worden ze door samenwerking in regionaal verband aangepakt. Zowel basisrisico’s als de bijzondere risico’s zijn geïnventariseerd. Het risicobeeld is van groot belang: het is het fundament onder het brandweerbeleidsplan. Het risicobeeld geeft inzicht in de opgave waarvoor de brandweer staat. Hieronder is het risicobeeld voor de gemeente Katwijk aangegeven. Daarnaast bestaat er ook een gezamenlijk regionaal risicobeeld. 2.2

Basisgegevens zorggebied

Het verzorgingsgebied van de brandweer omvat het grondgebied van de gemeente Katwijk. De samenwerkingsafspraken tussen de voormalige gemeenten over de repressieve inzet van de korpsen van de drie kernen zijn bij de gemeentelijke fusie onverkort in stand gehouden. Voorts is door de Regionale Brandweer Hollands-Midden een repressief dekkingsplan opgesteld voor alle gemeenten binnen de regio HollandsMidden waaronder de gemeente Katwijk met de posten Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg. In hoofdstuk 6 Repressie wordt nader in gegaan op het repressief dekkingsplan. De basisgegevens van de gemeente per 1 januari 2006 zijn: Onderwerp Aantal inwoners Oppervlakte Oppervlakte water Aantal woningen Gemeentelijke doorgaande weg Provinciale weg Vaarweg Natuurgebied

60.700 > 18,73 km2 > 4,8 km2 > 15.000 > 87,2 km > 5 km > 7 km

Ontwikkeling/ bijzonderheden Groeiend Stabiel Groeiend N206 Duingebied/ berkheide


5

2.3 Bijzondere objecten/ activiteiten De gemeente biedt onder (referentiejaar 2005):

de

volgende

Parameter:

Katwijk:

Rijnsburg:

Valkenburg:

Totaal:

Aantal inwoners: Vinex-lokatie? (J/N) Aantal VR-bedrijven Aantal PBZO-bedrijven Aantal uitrukken brand, inclusief loos Aantal uitrukken brand loos Aantal uitrukken hulpverleningsvoertuig Aantal gebruiksvergunningplichtige objecten in de gemeente Aantal objecten waarvoor een bereikbaarheidskaart benodigd is Aantal objecten waarvoor een aanvalsplan benodigd is Aantal objecten waarvoor een rampbestrijdingsplan benodigd is

41.000 N 0 1 271 137 152 262

15.000 N 0 0 126 88 38 74

3.900 N 0 0 20 5 20 33

59.900 N 0 1 417 230 210 369

116

26

7

149

25

6

2

33

18

2

0

20

Parameter: Aantal bouwvergunningen per jaar door de brandweer van advies voorzien Aantal milieuvergunningen per jaar door de brandweer van advies voorzien

meer

plaats

aan

bijzondere

objecten

Standaard: K R V 300 45 18

Klein: K R 50 20

Groot: K R 5 4

V -

Bijzonder: K R V 1 2 5

Totaal:

V 7

-

-

-

20

-

10

39

-

2

-

5

2

-

457

Deze objecten zijn bijzonder omdat de aard van de bedrijvigheid (risico’s voor de omgeving, complexiteit van het proces) of het soort bewoners (grote aantallen of beperkte zelfredzaamheid) om extra aandacht vraagt. Deze aandacht kan bestaan uit het vervaardigen van een preparatief plan (bevelvoerderskaart of aanvalsplan) voor het object, het jaarlijks oefenen met de bewoners of het aanschaffen van speciaal materieel voor het bestrijden van specifieke incidenten. 2.4 Overzicht en analyse repressief optreden De belangrijkste gegevens omtrent het repressief optreden zijn in bovenstaande tabel opgenomen. 2.5 Zorggebied De rapportage “Regionaal Repressief Dekkingsplan Regionale Brandweer HollandsMidden” dateert van maart 2005. In dit plan waren de gemeenten Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg nog niet gefuseerd, maar de brandweerkorpsen wel. In het dekkingsplan worden de diverse gemeenten afzonderlijk beschreven. Het regionaal dekkingsplan bevestigde de behoefte aan de inzet van de korpsen van Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg binnen het grondgebied van het ‘nieuwe’ Katwijk. Thans is het brandweerbeleidsplan uitgegaan van het regionaal dekkingsplan. De gemeente Katwijk onderschrijft het belang van de toepassing van operationele grenzen. Dit betekent dat hulp wordt geboden door het korps dat het snelst op de plaats


6

van een incident kan zijn. Uitgangspunt is “de snelste zorg voor de burger in nood”. Voor delen van het verzorgingsgebied kan dat betekenen dat de brandweer van een buurgemeente structureel in de hulpverlening voorziet of dat door de “eigen” brandweer structureel wordt voorzien in de brandbestrijding en hulpverlening op het grondgebied van de buurgemeenten.

2.6 Belangrijke ontwikkelingen Binnen het gemeentelijke beleid wordt een aantal ontwikkelingen gesignaleerd dat voor de brandweer van belang is. Elk van deze ontwikkelingen heeft invloed op de opgave waar de brandweer voor staat, op de risico’s, de sterkte, de inspanningen voor pro-actie, preventie en preparatie en op de managementinspanning. Bestuurlijke ontwikkelingen Vanaf 1 januari 2006 zijn de gemeente Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg gefuseerd. Zij vormen samen de huidige gemeente Katwijk. Met de samenvoeging is een nieuwe organisatiestructuur ontwikkeld waarin de formele integratie ook operationeel is uitgewerkt. Oude structuren vervallen en afdelingen en teams worden in een nieuwe vorm samengevoegd. Hieraan wordt onder meer in de hoofdstukken 9 en 10 van dit brandweerbeleidsplan bijzondere aandacht besteed. Uitbreiding woonwijken Het samengaan van drie gemeenten en het samenvoegen van hun grondgebied biedt onmiskenbaar nieuwe perspectieven. Voorzieningen kunnen worden gedeeld en meer efficiënt over het gehele grondgebied gespreid worden. Nieuwe gronden voor ontwikkeling komen vrij waardoor een impuls ontstaat voor een andere ruimtelijke indeling dan voor kort nog werd voorzien. De gemeente Katwijk staat voor de taak om de ruimtelijke ontwikkelingen en de kansen die het oplevert, op waarde te schatten en de realiseringsmogelijkheden ervan in kaart te brengen en te begeleiden. Zodanig, dat de oorspronkelijke kracht, historie, cultuur en identiteit van de drie gemeenschappen, waaruit Katwijk is opgebouwd, versterkt wordt. Het College van B&W stelt zich ten taak om de regie te voeren op de ontwikkeling van Katwijk tot 2020 aan de hand van een op interactieve wijze vastgestelde Brede Structuurvisie waarin de volgende sleutelprojecten in kaart zijn gebracht: - “Katwijk in de Rijn” (Oude Rijn zone, opwaarderen tot groenblauwe drager, inclusief reconstructie “´t Eiland”). - “Katwijk Buiten” (MVKV, Valkenburgse meer en Mient/Kooltuin, uitbreiding). - “Katwijk Noord” (ordening en vernieuwing). inpassing, verbinding en - “Katwijk bereikbaar” (de ringweg, ruimtelijke bereikbaarheid). - “Katwijk aan Zee” (Centrum Katwijk aan Zee, opwaarderen functioneren, inclusief koppeling Havengebied en Rijnmond). - “Duinvallei” (focus op koepelvoorzieningen). In deze actie- en projectgebieden worden de ontwikkelingsmogelijkheden van binnenstedelijke locaties meegenomen, zoals: Redschuur, Visserijschool, ontwikkeling Andreasplein, Tjalmastrook, Baljuwplein en centrumvisie Rijnsburg. Bij de uitwerking tot concrete plannen zal de brandweer worden betrokken. Uitgangspunt bij de planvorming dient te zijn dat de brandweer binnen de normtijden (voor de meeste nieuwbouwwoningen is de opkomsttijd gemaximeerd op 8 minuten) met een volledig bezet voertuig de betreffende objecten kan bereiken.


7

Aanleg industrieterrein Uitbreiding 't Ambacht, van de beschikbare 20 hectare is inmiddels 50% in gebruik. Verder gebruik is voorzien. Het terrein kent de bestemming "schone industrie". Wegen Vanuit het oogpunt van brandweerzorg is de realisering van de Westerbaan van belang om in geval van calamiteiten - zeker bij mooi weer (dus grotere drukte) - toch binnen een acceptabele tijd hulp en/of assistentie te kunnen verlenen. Het project Knoop Leiden-West is medio 2002 gestart. Net als de locatie Valkenburg maakt dit deel uit van de As Leiden-Katwijk. Samen met de provincie (regierol), de gemeenten Leiden, Oegstgeest en Teylingen en de Universiteit Leiden wordt aan dit project gewerkt. Het plangebied beslaat het gebied rond de kruising van de A44, de N206 en de toekomstige openbaar vervoerverbinding met Leiden en aanliggende gebieden. Het project moet bijdragen tot een hoogwaardig stedelijk milieu met gevarieerde woningbouw, veel groen langs de Oude Rijn, een park en duurzaam stedelijk groen, vestiging van kennisintensieve bedrijvigheid in de regio en clustering van reguliere bedrijvigheid. Het plangebied ontwikkelt zich fasegewijs tot 2020. De aanleg van (boven) regionale infrastructuur speelt een cruciale rol. Het college stelt zich ten taak om voor de komende jaren een adequate infrastructuur in en rond de gemeente te realiseren waarbij verkeersveiligheid ook een belangrijke rol speelt. Het is belangrijk dat de brandweer in samenwerking met de afdeling ‘Wegen, verkeer en vervoer’ werkt aan het verkeersplan en het verkeersveiligheidsbeleid waarbij rekening gehouden wordt met de bereikbaarheid van hulpverleningsdiensten. In het verkeersplan kunnen de hoofdroutes van de brandweer opgenomen worden. De routes dienen gevrijwaard te worden van niet strikt noodzakelijke belemmeringen. Ook dienen deze routes te worden voorzien van adequate hulpmiddelen om de doorgang van de brandweer optimaal te faciliteren. Daarbij kan worden gedacht aan voorkeurstroken, verkeerslichtbeïnvloeding et cetera.


8

3. Taken van de brandweer 3.1 Taakstelling gemeentelijke brandweer De gemeentelijke taakstelling voor wat betreft de brandweerzorg is op hoofdlijnen wettelijk vastgelegd en beschreven in de Brandweerwet 1985 en de Wet rampen en Zware Ongevallen. De gemeentelijke brandweer is belast met het voorkomen, beperken en bestrijden van brand en ongevallen bij brand. Daarnaast is ze belast met het voorkomen, beperken en bestrijden van gevaar voor mensen en dieren bij ongevallen anders dan bij brand en treedt ze op in geval van rampen. Ten aanzien van de brandbestrijdingstaak valt elk optreden in het kader van de brandbestrijding onder de wettelijke taakomschrijving. Dat kan anders zijn als het gaat om de hulpverleningstaak. De hulpverleningstaak van de brandweer is onbeperkt als het gaat om technische hulpverlening in gevallen waar mensen of dieren in gevaar zijn. De hulpverleningstaak is echter beperkt tot het wegnemen van de gevaarsbron. Daarbij moet onmiddellijk optreden geboden zijn. In de memorie van toelichting op de Brandweerwet is gesteld dat uitsluitend tot de wettelijke taak van de brandweer behoort het opheffen van de toestand van directe dreiging van gevaar. Naast de wettelijke taken kan het gemeentebestuur de uitvoering van andere taken aan de brandweer opdragen. Gedacht kan worden aan taken in relatie tot milieu-incidenten, het wegbeheer of het afvoeren van zieken uit hoge gebouwen. Helder zal zijn dat de opgedragen niet-wettelijke taken een goede uitoefening van de wettelijke taken niet in de weg mag staan. Uit jurisprudentieonderzoek is gebleken dat veel werkzaamheden met een niet-wettelijk (lees: dienstverlenend) karakter, die door de brandweer direct volgend op de uitvoering van een wettelijke taak ter hand worden genomen, door de rechter worden geschaard onder de wettelijke taken van de brandweer.

3.2 Veiligheidsketen In dit brandweerbeleidsplan wordt deze wettelijke taak concreet uitgewerkt. De taak van de brandweer omvat de gehele veiligheidsketen: pro-actie, preventie, preparatie, repressie en nazorg. Aan deze onderwerpen wordt in de loop van dit beleidsplan Brandveiligheid en Hulpverlening inhoud gegeven. Pro-actie Preventie

Preparatie Repressie Nazorg

is het structureel voorkomen van onveiligheid, bijvoorbeeld door vanuit veiligheidsoptiek invloed uit te oefenen op het maken van ruimtelijke plannen. is het voorkomen van directe oorzaken van onveiligheid en het beperken van de gevolgen ervan door het doorvoeren van preventieve maatregelen in een bepaald gebied, bijvoorbeeld aan vergunningen voorwaarden verbinden met het oog op veiligheid. is de daadwerkelijke voorbereiding op de bestrijding van mogelijke aantasting van de veiligheid, zoals het opstellen van- en het oefenen met aanvalsen rampbestrijdingsplannen. is de bestrijding van onveiligheid en de verlening van hulp in acute noodsituaties door de daadwerkelijke inzet van brandweer, politie en andere hulpverleningsdiensten. is alles wat nodig is om zo snel mogelijk terug te keren naar de normale verhoudingen, door bijvoorbeeld opvang van slachtoffers en hulp bij de afwikkeling van schadeclaims.


9

3.3 Basiszorg en specialismen Daarnaast wordt gesproken over basiszorg, specialismen en de bijdrage aan de rampenbestrijding. Basiszorg Specialismen Rampenbestrijding

is de zorg voor de dagelijkse klussen in het zorggebied. zijn bijzondere brandweertaken die regionaal zijn verdeeld. behoort strikt genomen tot de basiszorg, maar wordt specifiek vermeld omdat de brandweer zich hierop wel moet voorbereiden. Het werkelijk optreden doet zich gelukkig slechts zelden voor.

De brandweer van Katwijk dekt de basiszorg in de gemeente op alle terreinen (pro-actie, preventie, preparatie, repressie en nazorg). Indien in het kader van grootschalig optreden de gemeentelijke capaciteit elders wordt ingezet dan wordt de dekking in de gemeente bewaakt en georganiseerd vanuit de regionale alarmcentrale.

3.4 Maatschappelijke betrokkenheid Naast de brandweertechnische taken in enge zin heeft de brandweer een bredere rol in

de samenleving. Vanuit haar maatschappelijke betrokkenheid levert de brandweer

zichtbare en minder zichtbare diensten aan het gemeenschapsleven zoals:

- De jaarlijkse collecte voor de Brandwondenstichting;

- Vuurwerk- en evenementbewaking;

- Excursies en rondleidingen in de kazerne.

De brandweer kan zich door de uitvoering van deze activiteiten profileren en

bekendmaken bij de bevolking. Een dergelijk draagvlak is belangrijk voor een brandweer,

mede omdat het merendeel van het personeel nu en in de toekomst bestaat uit

vrijwilligers.

De brandweer opereert bij de uitvoering van deze taken als vrijwilliger organisatie. De

leden van het korps ontvangen er geen vergoeding voor. Wel wordt gebruik gemaakt van

beschikbaar materieel.


10

4. Pro-actie en preventie 4.1 Inleiding De pro-actie is de eerste en preventie is de tweede stap in de veiligheidsketen. Bij pro actie gaat het erom, ervoor te zorgen dat met name beleidsmatige beslissingen op het terrein van ruimtelijke ordening, infrastructuur, industrie en evenementen vanaf de voorbereiding óók worden beïnvloed door overwegingen van openbare veiligheid. Succesvolle pro-actie leidt ertoe dat een risico zich feitelijk niet, of slechts beperkt, voor gaat doen. Risico’s die niet of niet volledig via pro-actie worden gedekt vragen aandacht - en doorgaans méér kosten - in de volgende stappen van de veiligheidsketen. Op pro-actie volgt preventie. Preventie is een technisch traject dat loopt van ontwerp tot en met oplevering en gebruik van een object. Het doel van preventie is het voorkomen van ongevallen en het beperken van de schade voor mensen, milieu en economie bij incidenten. De weten regelgeving geeft een sterke basis voor preventievoorschriften. Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor het totale brandpreventietraject. De tendens in de maatschappij is dat meer dan voorheen de nadruk komt te liggen op proactie en preventie. Dit wordt mede ingegeven door de lessen die zijn getrokken uit de incidenten die zich in 2000 en 2001 afspeelden in Enschede en Volendam. Overwegingen van brandveiligheid worden steeds vaker meegenomen bij de voorbereiding en uitwerking van voornemens op het gebied van ruimtelijke ordening en infrastructuur. De gemeente Katwijk kiest ervoor mee te gaan in die tendens en de brandweer ter zake taken toe te delen en middelen ter beschikking te stellen om aan die taken invulling te kunnen geven.

4.2 Pro-actie Pro-actie

Pro-actie is het structureel voorkomen van onveiligheid, bijvoorbeeld door vanuit veiligheidsoptiek invloed uit te oefenen op het maken van ruimtelijke plannen.

De inzet van pro-actie dient om risico’s vooraf te elimineren of te verkleinen. Dit vereist

een betrokkenheid van de brandweer bij de beleidsvorming in het vroegste stadium. In

de huidige situatie is dit (on)voldoende het geval. Gemeentelijk dient geformaliseerd te

worden dat de brandweer bij dit soort zaken een structurele overlegpartner is.

Pro-actie is van toepassing op verschillende werkvelden:

- Beleid;

- Risico-inventarisatie;

- Formuleren beheersmaatregelen;

- Advisering ruimtelijke ontwikkelingsplannen;

- Anticiperen op maatschappelijke trends;

- Risicocommunicatie.

In de brandweersector heeft pro-actie dus vooral betrekking op de ruimtelijke inbedding

van objecten, zodanig dat risico’s van rampen en zware ongevallen zoveel mogelijk in

beeld zijn, kunnen worden weggenomen, dan wel kunnen worden beheerst. In de kern

heeft pro-actie betrekking op:

1. Het periodiek systematisch inventariseren van risico’s en formuleren van beheersmaatregelen en 2. Het adviseren over veiligheidsaspecten bij ruimtelijke ingrepen.


11

4.2.1 Actueel zorgniveau Zoals in vele gemeenten in Nederland werd in de voormalige gemeente Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg in enige mate aandacht geschonken aan het taakveld pro-actie. Met de vorming van de gemeente Katwijk is, op basis van de Preventie Activiteitenplan 2000 van de gemeente Katwijk 5 fte toegekend aan de taakvelden pro-actie, preventie en planvorming. Thans (1 oktober 2006) zijn alle formatieplaatsen ingevuld. 4.2.2 Beoogd zorgniveau Een structurele pro-actieve betrokkenheid vanuit de brandweeroptiek is noodzakelijk en kent een juridische basis in de Brandweerwet 1985, de Wet rampen en Zware Ongevallen (WRZO) en in de referentiekaders van het Project Versterking Brandweer. Regionaal is afgesproken dat pro-actie primair een gemeentelijke verantwoordelijkheid is, die aansluit bij de betrokkenheid met de organisatie van de gemeente en de bekendheid met de lokale situatie. De regionale brandweerorganisatie houdt zich bezig met ontwikkelingen die meerdere gemeenten of de hele regio aangaan, echter zonder te treden in de gemeentelijke deelaspecten. De gemeente Katwijk wil de komende jaren actief inzetten op de ontwikkeling, implementatie en instandhouding van integrale veiligheid in de gemeente. In de planperiode zal een nieuwe Preventie Activiteitenplan opgesteld moeten worden voor de gehele gemeente Katwijk, met daarin een plan van aanpak voor verder integreren van pro-actie in de integrale veiligheid. Speerpunten: - Versterking positie brandweer in de gemeentelijke organisatie (formaliseren van functionele verbanden); - Stimuleren van en deelnemen aan de ontwikkeling van een integraal veiligheidsbeleid en - Volbrengen van de gemeentelijke risico-inventarisatie en evaluatie. 4.3 Preventie Preventie

Preventie is het voorkomen van directe oorzaken van onveiligheid en het beperken van de gevolgen ervan door het doorvoeren van preventieve maatregelen in een bepaald gebied, bijvoorbeeld aan vergunningen voorwaarden verbinden met het oog op veiligheid.

De taken op het gebied van brandpreventie zijn te onderscheiden in drie hoofdactiviteiten: - Bouwen en verbouwen; - Milieubeheer; - Gebruik (gebouwen), tijdelijke bouwsels/ evenementen. De rol van de brandweer bij het beoordelen van het bouwen en gebruiken van objecten komt voort uit de Brandweerwet 1985, waarin gesproken wordt over het voorkomen van brand en ongevallen bij brand. Preventie is van groot belang voor de burger. Preventieve maatregelen leiden tot minder slachtoffers en minder schade. Ook de veiligheid van het brandweerpersoneel is gebaat bij een goede preventie, immers brandveilige objecten zijn doorgaans ook veiliger bij het redden en blussen. De betrokkenheid van de brandweer bij advisering over en de uitvoering van brandveiligheidsmaatregelen is om beide redenen gewenst. Concrete brandpreventietaken zijn bijvoorbeeld: - De beoordeling (advisering) van bouwaanvragen en milieuaanvragen op het gebied van brandveiligheid;


12

-

-

Het periodiek controleren of wordt voldaan aan de brandveiligheidsvoorschriften van de verleende bouwen milieuvergunningen; Het afgeven, controleren en handhaven van gebruiksvergunningen voor gebouwen, instellingen en evenementen met een veiligheidsrisico voor de aanwezigen en de omgeving of Het geven van brandpreventieve voorlichting aan burgers en instellingen.

De uitvoering van de brandpreventietaken geschiedt in samenwerking met het team brandweer en de andere teams binnen de afdeling Veiligheid. Door middel van werkafspraken wordt gestreefd naar een optimaal gebruik van de specifieke competenties. De brandweer kent als geen ander haar repressieve mogelijkheden en is in staat om een goede afweging te maken tussen noodzakelijke en mogelijke preventieve maatregelen en de eigen repressieve mogelijkheden. Daarnaast is het de brandweer die bij repressieve inzetten geregeld geconfronteerd wordt met onvolkomenheden in de veiligheid. Deze kennis en ervaring, die elders niet aanwezig is, dient benut te worden om de veiligheid voor de burgers en de brandweermensen te optimaliseren. De overheid hanteert een aantal instrumenten om grip te krijgen op onder nadere de veiligheid in de samenleving. Voor brandveiligheid zijn de volgende instrumenten relevant. De milieuvergunning Deze vergunning biedt de mogelijkheid om met name de gevolgen van een bedrijfsproces van de inrichting naar de omgeving te regelen. De milieuvergunning wordt gebaseerd op de Wet milieubeheer. De bouwvergunning Deze vergunning biedt de mogelijkheid om eisen te stellen aan een gebouw of de “omhulling” van een bedrijfsproces en is gebaseerd op het Bouwbesluit en de Bouwverordening. De gebruiksvergunning Deze vergunning biedt de mogelijkheid om eisen te stellen aan het bedrijfsproces zelf of het gebruik van een bepaald bouwwerk. Deze vergunning is tegenwoordig gebaseerd op de Bouwverordening en voor tijdelijke inrichtingen en evenementen op de Brandbeveiligingsverordening. Arbeidsomstandighedenwet (Arbo-wet) Deze Arbo-wet biedt onder meer de mogelijkheid de (brand)veiligheid te regelen van de mensen in werkprocessen. De controlerende taak en de handhavingstaak liggen bij de Arbeidsinspectie. Besluit bedrijfsbrandweren Dit besluit stelt de gemeente in de gelegenheid bedrijven die een bovenmatig risico vormen voor de omgeving nadere eisen op te leggen middels een bedrijfsbrandweer om de risico’s binnen het bedrijf te kunnen beheersen. Besluit Risico’s en Zware Ongevallen 1999 (BRZO’99) Het BRZO stelt eisen aan het veiligheidsbeleid van bedrijven die veel met gevaarlijke stoffen werken: deze bedrijven dienen naast de kennis van de mogelijke risico’s tevens deze risico’s te kunnen beheersen.


13

4.3.1 Actueel zorgniveau In de regio is afgesproken dat de zorg voor preventie primair een gemeentelijke verantwoordelijkheid is. De regionale brandweer draagt met name zorg voor coördinatie en voorziet in een regionaal afstemmingsoverleg preventie. Op de schaal van de gemeente Katwijk komen preventievraagstukken aan de orde op verschillende denk- en doeniveaus. Uitgangspunt is dat Katwijk zelfvoorzienend kan zijn voor het merendeel van de vraagstukken. De gemeente Katwijk had net als andere gemeenten in Nederland, een achterstand in preventieactiviteiten, met name op het gebied van de verlening en handhaving van gebruiksvergunningen voor objecten. De inhaalslag gebruikvergunningen is extern ondersteund door het Adviesbureau van Dijke . De inhaalslag is dit jaar afgesloten. Thans wordt geraamd dat er geen achterstand meer is in het in behandeling nemen van objecten. 4.3.2 Beoogd zorgniveau Om zicht te krijgen op de inspanning die nodig is in de huidige preventieactiviteiten wordt het rekenmodel van AVD toegepast. Hierbij dient bijvoorbeeld te worden gedacht aan het gemiddelde aantal bouwen milieuvergunningen die jaarlijks van brandpreventief advies voorzien dienen te worden en van het aantal objecten en evenementen dat voor verlening, handhaving en actualisatie van een gebruiksvergunning in aanmerking komt. Speerpunten - Aandacht wordt besteed aan een goede borging, organisatie en uitvoering van de preventieve brandweertaak op het gebied van brandpreventief advies op bouwen milieuvergunningen. Er wordt een samenwerkingsafspraak vastgelegd met de teams ‘Bouwen en wonen’ en ‘Milieu’ inzake de samenwerking bij brandpreventieve advisering van vergunningen. In de samenwerkingsafspraak wordt onder meer geregeld: a. Welke vergunningaanvragen door de brandweer worden behandeld; b. De procedures en de termijnen van wederzijdse informatie-uitwisseling; c. De uitvoering van de controle op de toepassing van de vergunningvoorwaarden en d. De registratie van verlening, controle, handhaving en advisering. - Stimuleren van en deelnemen aan de voorbereiding voor de invoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en het gebruiksbesluit.


14

5. Preparatie Preparatie

Preparatie is de daadwerkelijke voorbereiding op de bestrijding van mogelijke aantasting van de veiligheid, zoals het opstellen van en het oefenen met aanvalsen rampenplannen.

5.1 Inleiding Een essentieel onderdeel van de brandweerzorg is de preparatie. Preparatie is het voorbereiden op het daadwerkelijke optreden, gericht op de effectiviteit van het optreden en op de veiligheid van de mensen. Daarbij horen onder andere de volgende onderdelen: - De opbouw van het korps; - Het opleiden; - Het oefenen; - Planvorming en het ontwikkelen en vastleggen van alarmerings-, uitruk- en inzetprocedures; - De bluswatervoorziening; - De zorg voor het materiaal en materieel. 5.2 Korpsopbouw Katwijk kent een vrijwilligerskorps. Landelijk wordt onderkend dat diverse factoren deze organisatievorm onder druk zetten. Daarbij kan onder meer gedacht worden aan een toename van de opleidings- en oefenbelasting, maar bijvoorbeeld ook aan de complexiteit van incidentbestrijding, de verkeersproblematiek en de juridische implicaties die verbonden kunnen zijn aan het optreden als brandweerfunctionaris. Bij het bepalen van de benodigde vrijwillige repressieve korpssterkte wordt primair uitgegaan van de taak waarvoor de brandweer in repressieve zin wordt geplaatst. Die taak is gerelateerd aan het risicobeeld en wordt in het regionaal dekkingsplan vertaald naar een materieelbehoefte waarvan afgeleid kan worden hoeveel operationele menskracht minimaal benodigd is voor de taakuitvoering. Door middel van het toepassen van een “garantiefactor” kan worden herleid uit hoeveel vrijwilligers het korps dient te bestaan om de minimale voertuigbezetting gedurende 7 x 24 uur per week in voldoende mate te kunnen “garanderen”. Regionaal wordt gewerkt met een garantiefactor van 300%. Een garantiefactor is de factor waarmee het netto aantal functies vermenigvuldigd wordt om de bezetting van de voertuigen te kunnen garanderen. Concreet betekent dit dat er voor iedere functie in principe 3 personen aangesteld worden om te allen tijde te kunnen garanderen dat een functie bezet is. 5.2.1 Actueel zorgniveau In 2004 is een regionaal zorgnormen onderzoek uitgevoerd (SAVE) waarmee aan de hand van de risico-objecten in de regio en op basis van operationele grenzen in kaart is gebracht welk belang een kazerne heeft in het regionale verzorgingsgebied en op welke wijze de voertuigspreiding in de regio doelmatig georganiseerd zou kunnen worden. Dit Regionaal Repressief Dekkingsplan is door het Algemeen Bestuur van Hollands Midden vastgesteld. In de volgende tabel is wagenpark weergegeven waar de gemeente Katwijk met de kazernes Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg betrekking op heeft.


15

Katwijk: Tankautospuit Hulpverleningsvoertuig Redvoertuig (autoladder of hoogwerker) Waterongevallenvoertuig

Rijnsburg:

2 1 3

Totaal

Valkenburg:

1 1

Totaal:

1 1

4 1 5

Naast de repressieve wagens bestaat het wagenpark ook uit overige wagens voor de logistieke organisatie: Katwijk: Dienstauto/personeelsauto/ materieelwagen Overige voertuigen (haakarmvoertuig)

Totaal

Rijnsburg:

Valkenburg:

Totaal:

1

1

1

3

1

1

1 2

1 4

Op basis van de benodigde middelen is de operationele sterkte berekend. Voor het bepalen van de noodzakelijke operationele sterkte zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd: - Het aantal voertuigen dat benodigd is conform het Regionaal Dekkingsplan is meegenomen; - Per tankautospuit in de eerste uitruk: personeelssterkte x 250%; - Afhankelijk van het verzorgingsgebied en de beschikbaarheid van vrijwilligers wordt een marge aangehouden van 250-300%. Vanaf een garantiefactor van 3005 geldt een financieel omslagpunt. Als een vrijwillig korps met een garantiefactor van 300% nog bezettingsproblemen kent, dient piketteren overwogen te worden. In Katwijk is voor de kazernes Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg een garantiefactor van 300% gehanteerd; - Ieder 1e ondersteunend voertuig (hulpverleningsvoertuig/redvoertuig) x 250%; - 2e Lijns tankautospuiten en volgende ondersteunende voertuigen: personeelsterkte x 100%. Hieronder wordt weergegeven wat het aantal benodigde vrijwilligers zou zijn op basis van het voertuigenpark en wat er werkelijk aanwezig is (peildatum 1 oktober 2006). Operationele sterkte Aantal manschap pen Aantal chauffeurs Aantal bevelvoer ders Aantal officieren Totaal

Vrijwilligers op basis van aantal voertuigen/ regeling Officier KWK nodig KWK RBG nodig RBG VBG nodig aanwezig aanwezig 27 22 15 12 12

van Dienst VBG aanwezig 10

9

16

6

7

3

6

6

8

3

5

3

6

1

1

1

1

-

-

43

47

25

25

19

22

Het korps van Katwijk is in staat om met voldoende zekerheid rond de klok binnen de normtijden paraat te zijn voor de bestrijding van incidenten. Geconstateerd wordt echter dat met name de situatie op de dag, vanwege beperkte werkgelegenheid binnen de gemeente, op onderdelen zorgelijk is. Vandaag de dag werken steeds minder mensen ook daadwerkelijk in de gemeente waar zijn wonen.


16

5.3 Opleiden Opleiding vormt de basis voor een goede (repressieve) taakuitoefening. De brandweerfunctionaris dient met goed gevolg de opleiding te hebben afgerond die voor het verrichten van de taken benodigd en vereist zijn. De opleidingseisen bij de diverse rangen en functies zijn afgeleid uit het Besluit Brandweerpersoneel. 5.3.1 Actueel zorgniveau Het opleidingsniveau van de leden van het brandweerkorps is geregistreerd en vastgelegd in het softwareprogramma Prebear. Ten behoeve van opleidingen is jaarlijks een opleidingsbudget beschikbaar van €47.000,-. Voor de organisatie van het geheel van opleidingsactiviteiten voor de brandweer wordt dit budget als voldoende gezien. 5.3.2 Beoogd zorgniveau Beleidsmatig zijn voor het bepalen van de opleidingsbehoefte de volgende uitgangspunten gehanteerd:

- Personeel wordt opgeleid conform het Besluit brandweerpersoneel;

- Elke repressieve functionaris dient minimaal te zijn opgeleid tot brandwacht 1e

klasse; - Elke brandweerchauffeur is in het bezit van een erkende chauffeursopleiding, module brandweerchauffeur; - Elke bevelvoerder is minimaal opgeleid tot onderbrandmeester. De omvang van de opleidingsbehoefte hangt sterk samen met de omvang en samenstelling van het korps. 5.4 Oefening De kennis en kunde van het brandweerpersoneel zal door middel van regelmatig oefenen op peil gehouden dienen te worden. Dit wordt ook landelijk erkend en beschreven in recente publicaties. Specifiek gericht op oefenen is in 1999 de publicatie “Beter oefenen bij de brandweer” verschenen, gevolgd door de Leidraad Oefenen die daarop voortborduurt. De uitgangspunten van de Leidraad Oefenen zijn opgenomen in het in 2007 vast te stellen oefenbeleid. Op basis van de leidraad stelt het korps een oefenschema op waarbij wordt aangesloten bij het lokale risicobeeld en de lokale brandweertaken. De mate van oefening is afhankelijk van de kwaliteit van de individuele brandweerfunctionaris en gericht op onderhoud en versterking van de vaardigheden. Het oefenen geschiedt aan de hand van daartoe ontwikkelde oefenkaarten waarop onder andere is aangegeven waaruit de oefening bestaat. De oefenkaart bevat ook het vereiste niveau van de functionaris en geeft ruimte voor aantekeningen en evaluatie. De commandant ziet er op toe dat kwalitatief en kwantitatief in de juiste mate oefengelegenheden worden aangeboden. 5.4.1 Actueel zorgniveau De drie posten oefenen momenteel nog onafhankelijk van elkaar. Iedere post oefent op basis van de in het verleden ontwikkelde systematiek. De kaders waarbinnen de posten oefenen zijn niet formeel vastgelegd in een notitie. In 2007 zal verder gewerkt worden aan de harmonisatie van de drie posten ten aanzien van de oefensystematiek. Momenteel oefent Katwijk op woensdagavond, Rijnsburg op vrijdagavond en Valkenburg op donderdagavond. In onderstaand tabel is een overzicht gegeven van het huidige aantal oefenuren: Post

Katwijk:

Rijnsburg:

Valkenburg:


17

Aantal avonden: Aantal uur per avond: Totaal aantal uren basiszorg: Oefenuren op oefendag: Chauffeursavonden per jaar:

34 1,5 51 8 10

48 2 96 8 -

49 2 98 8 -

De bevelvoerders worden geacht om de regionaal georganiseerde bevelvoerdertrainingen te volgen. Iedere brandweerpost oefent minimaal 1 keer per jaar onder realistische omstandigheden op een oefencentrum. 5.4.2 Beoogd zorgniveau 5.4.2.1 Oefenplan Stapsgewijs wordt gewerkt aan volledige implementatie van de Leidraad oefenen. Dat betekent dat aard en omvang van het oefenen enerzijds wordt bepaald door het risicobeeld en de verrichten functies en anderzijds door de behaalde oefenresultaten. Waar voorheen een voldoende mate van deelname aan de oefeningen werd gehanteerd als maatstaf voor geoefendheid, zijn onder de nieuwe regie van de Leidraad Oefenen de oefenresultaten, het voldoen aan de eindtermen van de oefening, bepalend. Een oefenbeleidsplan zal zoals eerder gemeld in 2007 worden vastgesteld. Tevens zullen jaarlijkse oefenplannen worden uitgewerkt. In het oefenplan zijn de oefenmomenten en de oefenonderwerpen opgenomen. Waar mogelijk wordt bij het plannen en organiseren van de oefeningen gestreefd naar een versterking van de integratie van en de samenhang in het brandweerkorps van Katwijk en een doelmatige benutting van schaarse kennis, kunde en materieel/materiaal. In aanvulling op de gemeentelijke (basis)oefeningen wordt deelgenomen aan specifieke regionale oefeningen, bijvoorbeeld de WVD/taak. 5.4.2.2 Verantwoordelijkheid voor het oefenen De commandant van de brandweer van Katwijk draagt formeel de verantwoordelijkheid voor de geoefendheid van de brandweerlieden. Dat betekent dat hij er zorg voor draagt dat de korpsleden in voldoende mate kunnen oefenen en dat voldoende middelen beschikbaar zijn voor een adequate oefening. Hij wordt daarbij operationeel geassisteerd door de postcoördinatoren, beleidsmedewerker preparatie en de oefencoördinatoren. De brandweermedewerker is in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor de mate van zijn of haar individuele geoefendheid. De leiding van het korps legt maatstaven aan de basis waarvan de individuele brandweerman/-vrouw kan beoordelen of zijn/haar geoefendheid volstaat voor deelname aan de repressieve taken. 5.4.2.3 Oefenregistratie Een structurele registratie van de oefendeelname maakt het mogelijk de geoefendheid van het personeel, en daarmee een onderdeel van de kwaliteit van het brandweerpersoneel, permanent te bewaken. Op basis daarvan kunnen potentiële knelpunten tijdig worden gesignaleerd en kunnen corrigerende acties worden genomen. Het biedt de commandant, de postcoördinatoren, de beleidsmedewerker preparatie en de oefencoördinatoren de gelegenheid het oefenprogramma aan te (doen) passen, zodat een ieder in de gelegenheid gesteld wordt voldoende geoefend te blijven. In het oefenprogramma moet daarom een zekere flexibiliteit worden ingebouwd. Daarom is het belangrijk dat oefendeelname en oefenresultaat systematisch en hoogfrequent worden geregistreerd in een geautomatiseerd systeem. De gemeentelijke brandweer Katwijk heeft daartoe het oefenregistratie systeem Prebear aangeschaft.


18

5.4.2.4 Menskracht Er bestaat een globale rekenregel om de uren te berekenen die benodigd zijn om het oefenen op een adequate wijze te organiseren en te registreren. Volgens die rekenregel (26 uur per korpsmedewerker per jaar) betreft dat voor de gemeente Katwijk: 1,8 tot 2,0 fte (bij een korpssterkte van 100 personen). Naar aanleiding hiervan zou de benodigde structurele capaciteit voor de gemeente Katwijk daarmee moeten worden verhoogd met 1,5 fte. 5.4.2.5 Financiële consequenties De kostenontwikkeling voor het oefenen hangt samen met de dimensionering van het korps. Zowel het aantal oefenuren als de benodigde capaciteit voor het organiseren en begeleiden van de oefeningen wordt mede bepaald door de omvang van het korps. Een intensivering van het oefenen lijkt voor de huidige korpsleden op basis van het aantal oefenmomenten niet nodig. De versterking of beperking van de omvang van de vrijwillige repressieve dienst zal leiden tot een mutatie van het aantal oefenuren en het gebruik van oefenmateriaal. Exact zijn de meer- of minderkosten niet te berekenen omdat de omvang van de oefeninspanning wordt gebaseerd op de kwalitatieve oefenresultaten. Algemeen wordt gecalculeerd volgens onderstaande berekening: Korpssterkte circa 87 Gemiddelde oefeninspanning per individu: 6.800 uur per jaar Circa 80 uur/jaar Meer/minder ten opzichte van heden 0 uur/jaar Gerelateerde budgetconsequentie bij gemiddeld € 74.800,00 tarief (circa € 11,00-uur)

5.5 Realistisch oefenen In de uitgebrachte nota “Kwaliteit van het repressieve brandweerpersoneel” (Ministerie van Binnenlandse Zaken, december 1997) wordt onder andere meer aandacht gevraagd voor het oefenen onder realistische omstandigheden. Ook in de referentiekaders PVB wordt de waarde van het realistisch oefenen benadrukt. In Nederland zijn de mogelijkheden om onder realistische omstandigheden te oefenen niet in iedere regio voorhanden. Voorgesteld wordt daarom om jaarlijks alle manschappen minimaal 1 maal voor een operationele training naar een opleidingscentrum te sturen om daar, onder leiding van een bevelvoerder, in realistische setting specifieke situaties te trainen. Daarnaast wordt voorgesteld om bevelvoerders en officier(en) eens per 3 jaar deel te laten nemen aan een door de regionale brandweer verzorgde “Operationele training voor bevelvoerders en officieren”. De kosten voor een dergelijke operationele training voor officieren komen voor rekening van de regionale brandweer. De kosten voor de operationele training van de bevelvoerders komen voor rekening van de gemeente. De gemeentelijke kosten bedragen €4.200,00 per bevelvoerder per 3 jaar. Het oefenen van de manschappen (en bevelvoerders) in een daartoe geschikt oefencentrum in Nederland kost circa €750,00 per persoon per dag. De genoemde bedragen omvatten alleen de cursuskosten, geen reiskosten en oefenvergoedingen. Ook voor de manschappen is het oefenen onder realistische omstandigheden een noodzaak. Voorgesteld wordt het realistisch oefenen van de manschappen en hun bevelvoerders structureel te organiseren en daarvoor de meerkosten te ramen. Voor de gemeente Katwijk betekent dit in financiële termen een jaarlijkse budgetbehoefte van:


19

Aantal korpsleden Korpsdimensionering Oefenkosten Bevelvoerders Manschappen Subtotaal Reis en verblijfkosten Totale kosten

Kosten/persoon/jaar

Jaarkosten cumulatief

87 14 73

0,3 x € 4.200,00 + € 750,00 = € 2.010,00 € 800,00

87

€400,00

€ 28.140,00 € 58.400,00 € 86.540,00 € 34.800,00 € 121.340,00

5.6 Planvorming en procedures 5.6.1 Planvorming Ten behoeve van een doelmatige, doeltreffende en vooral veilige brandbestrijding dient voor bijzondere objecten planvorming plaats Onderscheiden worden bereikbaarheidskaarten en aanvalskaarten.

repressieve te vinden.

Een aanvalsplan wordt gemaakt voor grote en complexe gebouwen die door de omvang of het gebruik een bijzonder risico kennen, zoals bijvoorbeeld een verpleegtehuis. In een aanvalsplan wordt naast de aanrijroute en het aantal te verwachten aanwezige personen tevens een plattegrond van het gebouw en de omgeving (bluswatervoorziening, brandweertoegang et cetera) weergegeven en wordt de meest verantwoorde wijze van optreden beschreven. Een bereikbaarheidskaart is beknopter van opzet en bevat de aanrijdroute, een plattegrond van de omgeving en de meest essentiële wetenswaardigheden van het object en wordt vervaardigd voor objecten met een beperkter risicobeeld. De brandweer is verantwoordelijk voor de totstandkoming van de betreffende plannen. De beschikbaarheid ervan is een gemeentelijke verantwoordelijkheid. 5.6.2 Procedures De brandweer beschikt over alarmerings-, uitruk- en inzetprocedures. Deze zullen in de beleidsplanperiode in overleg met de regionale brandweer op actualiteit worden beoordeeld en zonodig worden aangescherpt. In 2007 zal door de regionale brandweer een Model Alarmeringsregeling vastgesteld worden (MAR). Bij de beoordeling speelt de inrichting van de personele en materiële sterkte een rol. Daar waar de plaatselijke omstandigheden zich er niet tegen verzetten, wordt het bereiken van een grotere mate van uniformiteit nagestreefd. 5.6.3 Actueel zorgniveau Momenteel beschikt de brandweer over enkele kaarten en plannen. Er is inmiddels gestart met het (digitaal) maken van bereikbaarheidskaarten. 5.6.4 Bereikbaarheidskaarten en aanvalsplannen Op basis van de inventarisatie van gebruiksvergunningplichtige objecten kan een indicatie worden gegeven van het aantal benodigde bereikbaarheidskaarten en aanvalsplannen.


20

5.7 Bluswater Beschikbaarheid van bluswater is van cruciaal belang voor de bestrijding van brand. In de pro-actieve en preventieve fase wordt met name aandacht gegeven aan de planning van de bluswatervoorziening. Het is belangrijk dat daarmee op bestemmingsplan niveau reeds rekening wordt gehouden, hetgeen een vroegtijdige betrokkenheid van de brandweer vereist bij het integrale planontwerp. Onder de preparatie valt het testen en onderhouden van de bluswatervoorzieningen. 5.7.1 Actueel en beoogd zorgniveau In de bebouwde kom is in bluswater voorzien door ondergrondse leidingen en brandkranen. In totaal beschikt de gemeente over 962 brandkranen. De brandkranen worden jaarlijks door de brandweer gecontroleerd op werking en plaatsaanduiding. Het onderhoud aan de brandkranen alsmede reparaties worden verzorgd door het waterleidingbedrijf. In het buitengebied beschikt de gemeente slechts beperkt over brandkranen. Ten behoeve van de bluswatervoorziening zijn 18 blusriolen aanwezig en 3 geboorde putten geslagen. Ook deze vergen onderhoud, waarin is voorzien door de brandweer. Volgens een opgesteld schema worden deze putten beproefd. Daarnaast beschikt de gemeente over zogenaamd secundair "open" water vanuit de boezemwatergangen. In het kader van nieuwbouwprojecten wordt vooraf een plan voor de bluswatervoorziening opgesteld. De waterleidingbedrijven zijn niet verplicht om bluswater te leveren. Bij ontwikkeling van nieuwe bestemmingsplannen, bijvoorbeeld bij het nieuwe industrieterrein, moet hierop in de fase van pro-actie worden geanticipeerd. Bij stadsvernieuwingen worden de aanlegkosten van bluswatervoorzieningen bekostigd uit de grondexploitatie. Projecteren van brandkranen gebeurt in overleg tussen de afdeling preventie van de brandweer, de afdeling Ruimtelijke Ordening van de gemeente en het waterleidingbedrijf. 5.8 Kaartmateriaal Voor het kaartmateriaal wordt momenteel landelijk geëxperimenteerd met digitaal kaartmateriaal - computerkaarten. Op termijn zal dit leiden tot een Geografisch Informatiesysteem (GIS) dat is aangesloten op gemeentelijke basiskaarten. Met dit systeem kan de hele gemeente worden gezien, maar ook kan worden ingezoomd op een straat of op een pand. Allerlei bijzondere informatie kan daaraan worden toegevoegd. Via draadloze verbinding met de alarmcentrale of via Cd-rom kan informatie direct in de voertuigen op scherm beschikbaar zijn. De eerste gemeenten in de regio Hollands Midden testen dit systeem. De resultaten hiervan worden nauwlettend gevolgd. Tot die tijd wordt het bestaande kaartmateriaal onderhouden, maar vinden hierin geen investeringen meer plaats. De standaardvoorzieningen zullen vooralsnog blijven bestaan uit: - de Shell stratenatlas; - Falkplan Zuid Holland; - een kaart van Nederland; - het gemeentelijke brandkranenboek Katwijk 2006; - topografische kaarten van het eigen verzorgingsgebied en - digitaal kaartensysteem op basis van gemeentelijke basiskaarten: IGOS-systeem. IGOS staat voor Interactief Grafisch Ontwerp Systeem en zal voor de brandweer beschikbaar zijn via het computernetwerk van de gemeente. Overigens is en blijft voorwaarde dat de brandweer door de betreffende gemeentelijke autoriteiten steeds wordt geïnformeerd over eventuele wijzigingen in de berijdbaarheid van wegen.


21

6. Repressie Repressie

Repressie is de bestrijding van onveiligheid en de verlening van hulp in acute noodsituaties door de daadwerkelijke inzet van brandweer, politie en andere hulpverleningsdiensten.

6.1 Inleiding De repressie is het hart van de organisatie. De repressieve taak is de kern van de brandweerorganisatie. Het is de taak die de brandweercollega’s het sterkst bindt. Bovendien is deze taak voor de burger het meest zichtbaar en herkenbaar. Voor het repressieve optreden, ook voor het eerstelijns optreden, zal het werken binnen strikte gemeentegrenzen als uitgangspunt op termijn verlaten worden. Het gaat er immers om de burger zo snel als mogelijk hulp te bieden. Daarom zal in de regio gewerkt gaan worden op basis van operationele grenzen. Uitgaande van die operationele grenzen is een regionaal dekkingsplan voor de repressieve zorg vastgesteld. De bedoeling van het regionaal dekkingsplan is dat de in de regio aanwezige risico’s optimaal worden gedekt. Uit het regionaal dekkingsplan blijkt de optimale spreiding van de verschillende voertuigen. De basis voor het regionaal dekkingsplan is een bepaalde zorgnorm. De norm is bepaald voor de verschillende voertuigen en specialismen. Uiteindelijk blijven er in de gemeente plekken over die minder goed gedekt zijn. De kosten van effectieve dekking echter staan daar niet meer in verhouding tot de risico’s en tot de schadebeperking; deze minder goed gedekte plekken vergen een bestuurlijke acceptatie en een versterkte inspanning op het gebied van de preventie. 6.2 Regionaal Repressief Dekkingsplan 2005 De gemeente Katwijk kent drie brandweerposten te weten kazerne Katwijk, kazerne Rijnsburg en kazerne Valkenburg. De kwaliteit van de dekking in de gemeente Katwijk is (niet) voldoende. In het kader van het actualiseren van het repressief dekkingsplan is in samenwerking met de gemeenten in 2004-2005 de kwaliteit van de repressieve brandweerzorg in de regio Hollands midden bepaald. Inmiddels wordt in regionaal verbandafspraken worden gemaakt over aanpassing van de verzorgingsgebieden volgens het uitgangspunt van de operationele grenzen. Thans wordt niet verwacht dat de actualisatie van het regionaal dekkingsplan zal leiden tot een structurele inzet van de korpsen van de buurgemeenten op het grondgebied van Katwijk. Wel wordt enige inzet van het korps van Katwijk op grondgebied van de buurgemeenten mogelijk geacht. 6.3 Voertuigen Uit het regionaal dekkingsplan van maart 2005 blijkt welke voertuigen voor de brandweer van de gemeente Katwijk beschikbaar zouden moeten zijn. Op basis van de uitkomsten van de herziening van het regionale dekkingsplan is het wagenpark van de kazernes Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg aangepast aan het vastgestelde plan. In de volgende tabel is het wagenpark verspreid over de drie posten weergegeven. Op de post Katwijk zijn meerdere voertuigen aanwezig dan alleen voor de repressie


22

noodzakelijk zijn. Vanuit deze post worden de taken op het gebied van de pro-actie, preventie en preparatie uitgevoerd. KWK:

RBG:

VKG:

Totaal:

2 1 1 4

1 1

1 1

4 1 1 6

Tankautospuit Redvoertuig (autoladder of hoogwerker) Hulpverleningsvoertuig Waterongevallenvoertuig Terreinwagen Totaal

Naast de repressieve wagens bestaat het wagenpark ook uit overige wagens voor de logistieke organisatie: KWK: Commandovoertuig Dienstauto Dienstbus Totaal

RBG:

1 1 1 3

VKG:

Totaal:

1 1

1 1 3 5

1 1

6.3.1 Slagkracht In de onderstaande figuur wordt de huidige materiële sterkte in beeld gebracht en afgezet tegen de beoogde materiële sterkte. De investeringsplanning is daarbij opgenomen. Het daadwerkelijk vervangen van materieel is geen automatisme op basis van de investeringsbegroting. Naast de economische levensduur spelen ook de technische levensduur en de actuele technische status van de voertuigen een rol. Op basis van de uitkomsten van het RRD moet door de leiding van de brandweer een gedetailleerd Meerjaren investeringsplan worden opgesteld. Voertuigen

Tankautospuit (TAS)

Autoladder (AL)

Dienstbus (personeel & materieel)

2006 Roepnaam Afschrijvings(aantal) en bouwjaar termijn1

4

1

3

630 [1998] 631 [1993] 640 [1998] 740 [1996]

Streefaantal

15 15

Vervanging in beleidsperiode 2013

Gemeente

4

2008

15

2013

15

2011

650 [2000]

15

670 [1999]

5

672 [2005] 777 [1997]

Eigendom

5

Gemeente (RBHM)

1

Gemeente

3

10

2015 Voertuig is overgedragen aan RBHM. 2004 Vervanging is noodzakelijk. 2010 2007

1

De afschrijvingstermijnen zijn gebaseerd op de regionaal afgesproken normen en gebaseerd op richtlijnen van het Ministerie van BZK.


23

Terreinwagen

1

Commandowagen

1

Dienstauto

1

671 [1999] 691 [2005] 690 [2002]

5

Gemeente

1

20042

5

Gemeente

1

2010

5

Gemeente

1

2007

De in de tabel genoemde voertuigen zijn eigendom van de gemeente. Exploitatie en vervanging komen ten laste van de gemeentelijke begroting. De autoladder is in 2006 overgedragen aan de Regionale Brandweer Hollands Midden. Voorts zijn, in het kader van het PVB en het RRD, aan Brandweer Katwijk de volgende bovengemeentelijke specialistische taken opgedragen: - Autoladder; - OVD-diensten en - Haakarmvoertuig met dompelpompunit. Het OVD-voertuig en de bepakking zijn eigendom van de regionale brandweer. Voor het beschikbaar stellen van officieren voor de functie van regionaal (H)OVD ontvangt de gemeente een regionaal afgesproken vergoeding. 6.3.2 Onderhoud Het toezicht op het onderhoud van de voertuigen ligt bij de medewerkers preparatie en repressie. De voertuigen worden, voor wat betreft klein onderhoud, onderhouden door de medewerkers preparatie en repressie aangevuld met vrijwilligers van de verschillende posten. Groot en motorisch onderhoud en periodieke keuringen vinden plaats bij de dealer(s). Voor het onderhoud van de pompen wordt een contract afgesloten met de leveranciers. 6.4 Materieelinventarisatie Voertuigen die een functie hebben in de rampenbestrijding dienen conform de bestekeisen van het Ministerie van BZK uitgevoerd te zijn. De vier tankautospuiten van de gemeentelijke brandweer Katwijk zijn standaard bepakte voertuigen, zodat bij intergemeentelijke bijstand vertrouwd kan worden op de komst van standaard bepakte voertuigen. 6.4 Overig materieel Voor wat betreft het overige materieel is het wenselijk een vervangingsschema beschikbaar te hebben. Het biedt inzicht in de financiële planning op langere termijn. Het schema dient alle kapitaalgoederen te bevatten met een meerjarige afschrijvingstermijn.

6.5 Onderhoud materieel en adembescherming De medewerkers preparatie en repressie van de brandweer van Katwijk voorzien in het dagelijks onderhoud van de ademluchtapparatuur. Daarvoor is een kleine werkplaatsen beschikbaar. Eén maal per jaar, of zoveel vaker als nodig wordt geacht, wordt de apparatuur door de fabrikant gecontroleerd en onderhouden. De eisen die vanuit het perspectief van de veiligheid van de brandweerman aan deze taak worden gesteld nemen toe en gaan gepaard met een steeds groter tijdsbeslag.

2 Op basis van de technische staat van het voertuig is het nog niet nodig geweest deze te vervangen. Jaarlijks wordt beoordeeld of vervanging noodzakelijk is.


24

6.6 Uitruk- en opkomsttijden De opkomsttijd is een vitaal element in de kwaliteit van de repressieve zorg. Het effect van de brandbestrijding en de redding neemt af met elke minuut dat de aanval later wordt ingezet. Daarom gelden strakke normen voor de uitruk- en opkomsttijd. De uitruktijd is de tijd die verstrijkt tussen het afgaan van de ‘pieper’ en het volledig bemenst (conform de normen) wegrijden van het voertuig uit de kazerne. De opkomsttijd is de totale tijd die de brandweer nodig heeft vanaf de melding (op de alarmcentrale) tot het ter plaatse komen bij het incident. Wanneer er wordt gesproken van normtijden voor de uitruk, is er de vraag waarop die normen van toepassing zijn. Het uitrukproces omvat een aantal schakels (zie onderstaand figuur) die gezamenlijk leiden tot de opkomsttijd. De brand begint (A) en wordt gesignaleerd (B), waarna de brand gemeld wordt (C) – al of niet via een brandmeldsysteem. De alarmcentrale verwerkt de melding en alarmeert het aangewezen korps (D). De mensen daar spoeden zich naar de remise en rukken uit €. Zij rijden naar de plaats van het incident en komen ter plaatse (F). Zij rijden naar de plaats van het incident en starten ter plaatse de inzet (G). A: Ontstaan brand B: Ontdekking brand C: Melding aan RAC D: Verwerking RAC E: Alarmering korps F: Uitruk korps G: Aankomst en inzetstart C OpkomsttijdD Uitruktijd Rijtijd Nota bene: voor de inzet bij een hulpverlening geldt dezelfde procedure

Voor de verschillende eenheden gelden de volgende uitruk- en opkomsttijden, met als uitgangspunt de complete bezetting per voertuig zoals aangegeven in de Handleiding Brandweerzorg (zes personen in een tankautospuit en twee personen in een hulpverleningsvoertuig). De RAC draagt zorg voor de registratie van de tijdstippen van de verschillende stadia van de brand- of ongevalsbestrijding. Zo wordt de incidentbestrijding gemonitord vanaf het moment van de eerste melding aan de alarmcentrale. Met de invoering van C-2000 zal in 2007 gestart worden met het doorgeven van statusberichten, waardoor door de RAC nog nauwkeuriger geregistreerd kan worden. Zorgpunt blijft echter de dekking op werkdagen overdag. Landelijk ervaren steeds méér korpsen problemen met het realiseren van de normtijden. Dit wordt veroorzaakt door de afnemende beschikbaarheid van brandweerpersoneel en verkeersproblematiek. In de afgelopen jaren zijn de volgende regelingen ingesteld om de dekkingskwaliteit in Katwijk zo goed mogelijk te kunnen borgen: - Een verdeling van de manschappen, chauffeurs en bevelvoerders van de post Katwijk en Rijnsburg in een ploegensysteem; - Een piketregeling voor avond, nacht en weekend en - Een dagdienst piketregeling voor de post Katwijk. Voor alle drie kazernes geldt dat de situatie tijdens kantooruren steeds meer onder druk komt te staan. De beschikbaarheid is wisselend en daarmee onzeker en dus onvoldoende gewaarborgd. Ten aanzien van het verbeteren van de opkomsttijden en de borging van voldoende repressief personeel tijdens de daguren kan eveneens gedacht worden aan een


25

vergaande vorm van samenwerking tussen de drie kazernes van Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg. Geografisch (zowel als risicotechnisch gezien) kunnen de verzorgingsgebieden van Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg goed worden bestreken vanuit één kazerne die centraal gelegen is in dit verzorgingsgebied. Een dergelijke vergaande samenwerking zou zich kunnen uitstrekken over het totale gebied van de brandweerzorg. Door een versterkte beschikbaarheid van beroepsmatig personeel op een centraal punt tijdens de daguren wordt de druk op de beschikbaarheid van vrijwilligers overdag iets minder groot. Tegelijk kan het bestaande systeem dat uitgaat van vrijwilligheid voor een langere periode worden gewaarborgd. Het verdient aanbeveling om in de beleidsplanperiode nader onderzoek te (laten) verrichten naar de mogelijkheden van samenwerking tussen de kazernes van Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg. Onderzocht dient te worden of, en zo ja in hoeverre, vergaande samenwerking vanuit één kazerne tot verbetering kan leiden voor de kwaliteit van de brandweerzorg voor Katwijk. Met een dergelijk onderzoek zou tevens kunnen worden gekeken naar een goede/optimale locatie voor een gezamenlijke kazerne. Mede gegeven de plannen omtrent de inrichting van het gebied dat voor een gezamenlijke huisvesting in aanmerking komt zou een dergelijk onderzoek voortvarend ter hand dienen te worden genomen. 6.7 Bijzondere taken De brandweer van Katwijk participeert in de regionale uitvoering van bijzondere taken. Afspraken hierover zijn vastgelegd in het regionaal dekkingsplan en het project Integrale Repressieve Preparatie. Deze kunnen formeel niet eenzijdig worden beëindigd. Katwijk geeft uitvoering aan de volgende bijzondere taken: a. Bijdrage in de rampbestrijding Brandweerpeloton Katwijk, met personeel en materieel vanuit Duin- en Bollestreek. Voorts kan vanuit Katwijk worden voorzien in ondersteuning ten behoeve van het grootschalig watertransport. b. Specialismen De brandweer van Katwijk verzorgt de bovengemeentelijke specialismen Autoladder en WVD. 6.7.1 Grootschalig optreden De rampenbestrijding is bij uitstek het terrein waarop samenwerking in de regio noodzakelijk is. De formule van rampbestrijding bestaat uit de naadloze opschaling vanuit de afzonderlijke korpsen en eenheden naar een niveau dat past bij de omvang van het incident. Feitelijk betekent dit, dat de eenheden hetzelfde werk doen als normaal, maar alleen in groter verband. De opschaling geschiedt met behulp van personeel en materieel van de korpsen en van de regionale brandweer. Het op deze manier deelnemen aan grootschalig(er) optreden behoort tot de basistaken van elke brandweer. De brandweer levert daartoe een bijdrage aan de regionale slagkracht, die wordt ingezet waar en wanneer daartoe aanleiding is. Daardoor wordt ook voor de gemeente Katwijk voorzien in de capaciteit die nodig is voor de bestrijding van een groot incident of een ramp die onze gemeente zou treffen. Inzet in grootschalig verband neemt, landelijk gezien, gaandeweg toe.


26

6.7.1.1 Actueel en beoogd zorgniveau De brandweren in Hollands-Midden leveren in samenwerking twee brandweercompagnies, elk bestaande uit twee pelotons en één ondersteuningspeloton. Om de pelotons te kunnen vormen worden gemeentelijke TS’en en HV’s ingezet, eventueel in combinatie met specialistisch regionaal materieel. Thans zijn in de regio de volgende pelotons geformeerd: Compagnie A62:

Peloton 1

Peloton 2

Ondersteunings peloton

TS’en

HV’s

Overig materieel

Officier van Dienst (OvD)

1 x Bodegraven 1 x Boskoop 1 x Nieuwerkerk a/d IJssel 1 x Waddinxveen 1 x Berkenwoude 1 x Krimpen a/d Lek 1 x Oudekerk a/d IJssel-Lage weg 1 x Schoonhoven 1 x Gouda

•

Zevenhuizen

•

Gouda

Noord

•

Lekkerkerk

•

Gouda

Zuid

TS’en

HV’s

1 x Alphen a/d Rijn 1 x Hazerswoude 1 x Woubrugge 1 x Leiderdorp 1 x Hillegom 1 x Sassenheim 1 x Rijnsburg 1 x Katwijk 1 x Leiden

•

•

Gouda

Gouda/ Centrum

Compagnie A66:

Peloton 1

Peloton 2

Ondersteuningspeloto n

Overig materieel

Officier van Dienst (OvD)

Alphen a/d Rijn

•

Alphen a/d Rijn

Rijnstreek

Vlist

•

Katwijk

Duinstreek

Leiden/ Katwijk/ Alphen

Leiden

De brandweer van Katwijk neemt thans met twee TS’en en een haakarmvoertuig deel aan het tweede peloton brandbestrijding/hulpverlening van de tweede compagnie in de regio. Het grootschalig optreden wordt in eerste instantie georganiseerd en gecoördineerd vanuit de regionale brandweer. Alle processen en de daarbij behorende taken zijn eenduidig vastgelegd. Er zijn ontwikkelingen waarbij de regio Hollands-Midden in de toekomst één compagnie zou leveren in plaats van twee. Dit zou voor Katwijk kunnen betekenen dat zij minder voertuigen hoeft te leveren. 6.7.1.2 Waarschuwings en verkenningsdienst In regionaal verband levert de brandweer van Katwijk kazerne Valkenburg een bijdrage aan de ongevalbestrijding gevaarlijke stoffen. Katwijk draagt volgens afspraak zorg voor een meetploeg. De ploeg bestaat uit ten minste 2 personen. Ten behoeve van een voldoende beschikbaarheid is het wenselijk om voor de opleiding minimaal garantiefactor 3 toe te passen. Dit betekent dat Kazerne Valkenburg dient te kunnen beschikken over ten minste 6 opgeleide en geoefende WVD-verkenners.


27

De opleidingen worden betaald door de regionale brandweer. Oefeningen vinden deels in regionaal verband en deels in gemeentelijk verband plaats. Hiervoor wordt binnen de opzet van het oefenen volgens de Leidraad Oefenen voldoende gelegenheid geboden. De regio voorziet in de beschikbaarheid van het materieel. Het korps draagt zorg voor adequate transportfaciliteiten. In beginsel wordt gebruik gemaakt van een PM-voertuig dat op elk van de posten beschikbaar dient te zijn ter ondersteuning van onder andere deze functie. 6.7.1.3 Operationele leiding / officier van dienst / bevelvoerders De brandweer van Katwijk hanteert de procedures voor operationele leiding en opschaling zoals landelijk vastgelegd. Het korps beschikt hiertoe over voldoende gekwalificeerde bevelvoerders en officieren. Dit is ook niet nodig, want hierin kan intergemeentelijk worden voorzien. Katwijk beschikt op dit moment over drie vrijwillige officieren en twee beroepsofficieren (commandant, plaatsvervangend commandant). Drie officieren van Katwijk nemen deel aan een regionaal (intergemeentelijke) OvD-piket. De commandant neemt deel aan een regionaal HOvD piket. Voor een piket zijn tenminste vier gekwalificeerde officieren noodzakelijk, maar in verband met vakanties en eventueel ziekteverzuim wordt voor een goed functionerend piket uitgegaan van vijf officieren. In samenwerking met de gemeenten Noordwijk is een intergemeentelijke OVD-regeling opgestart te weten OvD Duinstreek. Deze regeling blijft in de planperiode bestaan. Ook de officier van dienst-functie is een regionale specialisatie, wat inhoudt dat daarvoor een bijdrage in de personeelskosten wordt verschaft. Het OVD-voertuig met bepakking is eigendom van de regionale brandweer.


28

7. Nazorg Nazorg

Nazorg is alles wat nodig is om zo snel mogelijk terug te keren naar de normale verhoudingen, door bijvoorbeeld opvang van slachtoffers en hulp bij de afwikkeling van schadeclaims.

7.1 Inleiding De nazorg bij ernstige ongevallen of rampen kent drie elementen: 1. Het menselijke aspect (burgers, collega’s). 2. Economische schadereductie en herstel, het terugbrengen van de plaats des onheils in een werkende staat. 3. Het organisatorische aspect, wat kunnen we van dit incident leren? Vanuit de nazorg kan de preventie en de preparatie worden gevoed. De rol van de brandweer richt zich met name op het menselijke en op het organisatorische aspect. Het herstel is primair een gemeentelijke verantwoordelijkheid. De gemeente kan de brandweer in een concreet geval verzoeken aan het herstel bij te dragen en/of te coördineren. Als uitgangspunt geldt dat, ongeacht het moment waarop incident meester kan worden gegeven, de brandweer de situatie actief blijft beheersen totdat een goede overdracht aan verantwoordelijke diensten feitelijk is gerealiseerd. Overdracht zal nadrukkelijk plaatsvinden, de brandweer zal de situatie blijven beheersen totdat anderen verantwoordelijkheid hebben genomen. Dit is zowel van belang voor de slachtoffers, maar zal ook van belang worden in het kader van de toenemende risico’s van aansprakelijkheid. Als bijlage 9 bij dit beleidsplan is gevoegd een model overdrachtsprotocol zoals dat kan worden gehanteerd bij overdracht van een incident. In de beleidsperiode zal een procedure worden ontwikkeld ten behoeve van het gebruik van het protocol. 7.2 Slachtofferzorg De brandweer bekommert zich om slachtoffers, voor zover deze niet reeds zijn afgevoerd, tot het moment dat anderen die rol op een goede manier kunnen overnemen. Het inschakelen van de Stichting Salvage, het in noodgevallen bemiddelen bij, of het organiseren van onderdak, hoort daarbij. De zorg voor slachtoffers wordt in de huidige situatie veelal overgedragen aan de politie of het in opdracht van de politie gewaarschuwde Bureau Slachtofferhulp. 7.3 Nazorg personeel De nazorg ten behoeve van brandweerpersoneel is primair een korps verantwoordelijkheid. Het betreft zowel verzekeringen, als psychosociale opvang na indringende ervaringen. Het korps dient hiervoor te zijn toegerust. Een belangrijke ontwikkeling in de afgelopen decennia is de verandering in de klussen waar de brandweer voor wordt gesteld. De technische hulpverlening, met name bij verkeersongelukken, is van enkele procenten gestegen naar enkele tientallen procenten van het werk. Anders dan de vroegere, veelal kleine, brand geeft deze inzet snel een traumatische ervaring. In het kader van het Project Versterking Brandweer zal voorzien worden in de oprichting van een BOT-team. Meer dan voorheen zal verder aandacht besteed dienen te worden aan de werkgever, de partners en de familie van de betreffende vrijwilligers. Deze


29

immers verzorgen de omgeving waarin het brandweerpersoneel na een uitruk terugkeert. In de beleidsplanperiode zal de BOT-organisatie verder worden ontwikkeld. 7.4 Evaluatie incidenten Na een groter en ingrijpend incident vindt op de kazerne een nabespreking plaats waarin een ieder in de gelegenheid gesteld wordt om zijn optreden en het optreden van de collega’s te evalueren. Geconstateerd is dat deze personele nazorg onder druk komt te staan omdat van de vrijwilligers (kwalitatief en kwantitatief) steeds meer gevraagd wordt.


30

8. Bestuur, management en organisatie 8.1 Inleiding Doelstelling is dat de wijze van managen, organiseren en beheren van het korps voldoet aan de eisen die aan hedendaags management kunnen worden gesteld. Nagestreefd wordt een beeld van een moderne en slagvaardige bedrijfsvoering dat past bij de operationele kwaliteiten waarover de brandweer beschikt. De gemeente, die voor de bedrijfsvoering verantwoordelijk is, zal gebruik maken van een integraal beheersplan. 8.2 Plaats van de brandweer in de gemeentelijke organisatie Het organisatieplan geeft een raamwerk voor de structuur van de gemeentelijke organisatie. In deze structuur is de organisatie uitgewerkt in een aantal afdelingen met daarin een aantal clusters. De afdeling Veiligheid omvat de coördinatie van openbare veiligheid en rampenbestrijding, de vergunningen en handhaving van bouwen en milieu, en de brandweer. Op deze wijze zijn alle beleidsterreinen die met ‘integrale veiligheid’ te maken hebben bij elkaar gebracht. Onderstaand wordt dit inzichtelijk gemaakt. De afdeling Veiligheid is één van de elf afdelingen in de nieuwe gemeente. Binnen de afdeling Veiligheid wordt een viertal teams onderscheiden (Beleid en Ondersteuning, Bouwen, Milieu en Brandweer). De afdeling Veiligheid beschikt over ‘eigen’ managementondersteuning en beleidscapaciteit ten behoeve van de vier teams. In de onderstaande figuur is de structuur van de afdeling Veiligheid vanaf 1 januari 2006 weergegeven. Afdelingshoofd Afdeling Veiligheid

Teamleider Team Wonen Teamleider Team Milieu Teamleider/commandant Brandweer Team Brandweer Team Beleid en Ondersteuning


31

De brandweercommandant legt verantwoording over zijn werkwijze af aan het afdelingshoofd. Hij geeft leiding aan de beroepsondersteuning (10,5 fte) en aan de vrijwilligers (circa 94 personen) van het brandweerkorps. In de komende planperiode zullen de taakvelden van de brandweer binnen de gemeente nader uitgewerkt worden met de daarbij behorende functionele relaties.

8.2 Team Brandweer De inrichting van de verschillende teams is onder meer afhankelijk van de specifieke kenmerken van het organisatieonderdeel. Dit biedt ruimte om de inrichting van het team Brandweer af te stemmen op de wensen en behoeften binnen het team. Het team Brandweer voert alle taken op het gebied van de veiligheidsketen uit (pro actie, preventie, preparatie, repressie, nazorg en bedrijfsvoering). Aan de vrijwilligers verbonden aan de posten Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg wordt leiding gegeven door een postcoördinator per post. De leidinggevende bevoegdheden van de postcoördinator zijn afgeleid van die van de commandant ten aanzien van de aansturing van de vrijwilligers, het beheer van de kazerne en het materieel/ materiaal5. Hoofdlijn in het Organisatieplan is dat in een team slechts één leidinggevend niveau wordt onderscheiden, namelijk de teamleider. Wel kan gebruik gemaakt worden van een plaatsvervangend commandant. Aan het team wordt leiding gegeven door de teamleider/commandant Brandweer. Binnen de brandweer wordt gewerkt aan de hand van de veiligheidsketen pro-actie, preventie, preparatie, repressie en nazorg. Brandweer Katwijk heeft deze veiligheidsketen ondergebracht in twee beleidsterreinen te weten pro-actie, preventie & planvorming en preparatie, repressie, nazorg en grootschalig optreden. Deze beleidsterreinen vormen de beheersorganisatie van de brandweer. Beide beleidsterreinen kennen een medewerker preparatie A c.q. plaatsvervangend commandant die de inhoudelijke coördinatie van werkzaamheden op een taakgebied invult. De incidentbestrijdingsorganisatie kent een drietal posten (Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg). De postcoördinatoren geven dagelijks leiding aan de vrijwilligers. 8.3.1 Korpsleiding De leiding van het korps is in handen van de commandant. De commandant De taken en bevoegdheden van de commandant zijn vastgelegd in een recent op – en vastgestelde functiebeschrijving. Vanuit zijn functie als integraal manager is hij verantwoordelijk voor alle op grond van de Brandweerwet en de Wet Rampen en Zware Ongevallen toegekende taken en richt zich op de uitvoering van pro-actieve, preventieve, preparatieve, repressieve en nazorgtaken binnen de gemeente. Veelal geldt voor de commandant, naast de functiebeschrijving, ook een ambtsinstructie. Daarin is geregeld over welke (interne en externe) mandaten hij beschikt en op basis van welke wetgeving hem bepaalde bevoegdheden zijn gegeven. In de gemeente Katwijk is nog geen ambtsinstructie opgesteld. In 2007 zal deze worden opgesteld. De plaatsvervangend commandant De plaatsvervangend commandant is tevens belast met het werkveld pro-actie, preventie en planvorming. Hij neemt bij afwezigheid van de commandant zijn taken waar en handelt lopende zaken af.


32

8.3.2 Vrijwilligers en beroepsformatie Op basis van de calculaties in de eerdere hoofdstukken van het brandweerbeleidsplan dient de brandweer van Katwijk te kunnen beschikken over beroepskrachten voor de uitvoering van de pro-actieve, preventieve en preparatieve en voorbereidende repressieve en nazorgtaken. Bij de inrichting van de brandweerorganisatie wordt rekening gehouden met de inbedding in de gemeentelijke organisatie. Op basis van de calculatie kan worden geconstateerd dat de beroepsformatie voor het taakveld preparatie dient te groeien met 1,5 fte (zie hoofdstuk 5.4.2.4 Menskracht). In iedere brandweerorganisatie treedt bij versterking van de beroepsformatie discussie op over de beroepsmatige of vrijwillige uitvoering van operationele repressieve taken. Aan beide opties kleven voor- en nadelen. Thans wordt uitgegaan van ambtelijke aanstellingen voor kantoortaken en de wens (niet de verplichting) tot deelname aan de taken van het vrijwillige brandweerkorps. Voordelen van deze optie zijn met name de uniformiteit binnen het korps, kostenbeheersing en een grotere vrijheid bij de uitvoering van de kantoortaken. Er bestaat momenteel, tegen de achtergrond van de dimensionering van het korps, geen dringende reden om over te stappen op een partieel beroepskorps. Aan officieren wordt bij aanstelling in beginsel de verplichting tot deelname aan de officierstaken en -regelingen opgelegd. 8.3.3 Medezeggenschap Binnen de brandweerorganisatie is sprake van een onderdeelscommissie (OC) op basis van de Wet op de ondernemingsraden (WOR). De OC is niet vertegenwoordigd in de gemeentelijke ondernemingsraad (OR). In de gemeentelijke OR is één lid belast met de coördinatie van brandweeraangelegenheden. De vrijwillige brandweer is binnen de gemeente een apart organisatieonderdeel waarbinnen veel zaken, omwille van de vrijwilligheid, anders georganiseerd zijn dan binnen de ambtelijke organisatie. Het vergt enig inzicht in en betrokkenheid bij die brandweer om situaties goed op hun waarde te kunnen inschatten. Dat zal voor niet brandweerlieden moeilijk blijken. De OC bestaat uit vijf gekozen leden, het afdelingshoofd Veiligheid is bij dit overleg betrokken als werkgever/ bestuurder. De commandant treedt als adviseur van het afdelingshoofd op en het OR lid belast met de coördinatie van brandweeraangelegenheden treedt als adviseur op in de OC. 8.3.4 Overlegstructuur en interne voorlichting De interne informatievoorziening dient aan te sluiten op de organisatiestructuur. De burgemeester voert twee wekelijks een breed portefeuillehoudersoverleg. In dit overleg participeren de burgemeester, het afdelingshoofd veiligheid, de beleidsmedewerker openbare Orde en Veiligheid, de beleidsmedewerker rampenbestrijding, de commandant brandweer en de teamchef van de politie. Naast het breed portefeuillehoudersoverleg wordt door de burgemeester eens per kwartaal een rampenbestrijdingsoverleg gevoerd. In dit overleg participeren de burgemeester, de gemeentesecretaris, het afdelingshoofd Veiligheid, de ambtenaar openbare orde en veiligheid, de ambtenaar rampbestrijding en de commandant brandweer. De burgemeester zit als hoogste bevelvoerder bij de bestrijding van rampen dit overleg voor.


33

Twee wekelijks voert het afdelingshoofd Veiligheid een afdelingsoverleg met de teamleiders. Tevens voert het afdelingshoofd tweewekelijks bilateraal overleg met de commandant. Maandelijks voert de brandweercommandant met de kantoormedewerkers een teamoverleg. Besproken worden alle voorkomende zaken aangaande de dagelijkse taakuitvoering. Via dit overleg stuurt de commandant het kantoorpersoneel aan. Tevens wordt wekelijks een stafoverleg gevoerd met de commandant, senior beleidsmedewerker en medewerker preparatie A. De commandant neemt deel aan het commandantenoverleg van de regionale brandweer. Het commandantenoverleg heeft tot doel om zorg te dragen voor: - De bevordering van een constructieve werkrelatie tussen de regionale organisatie en de lokale brandweerkorpsen; - De afstemming en advisering ten aanzien van het strategische beleid in de regio; - De vertaling van strategisch beleid naar tactisch beleid en de prioriteitstelling op korte en middellange termijn; - De afstemming over en de voorbereiding op de operationele beleidsuitvoering. Jaarlijks zijn er enkele bevelvoerdersvergaderingen (kadervergaderingen) en korpsavonden waarin lopende zaken aan de orde gesteld worden. Enkele malen per jaar informeert de commandant alle korpsleden in de vorm van een nieuwsbrief. De verschillende kazernes houden elk eigen overleggen. Deze overleggen zijn zeer laagdrempelig, agenda en notulen worden niet gemaakt, de commandant is niet op voorhand uitgenodigd. Naast genoemde overleggen worden diverse overleggen gevoerd tussen medewerkers van de gemeente onderling en de regionale brandweer. 8.3.4 Binding Voor het vrijwillig personeel is een goede zorg voor de onderlinge binding noodzaak. De vrijwilliger komt immers alleen wanneer de ‘pieper’ gaat en voorts op oefeningen. Dat op zich geeft onvoldoende basis voor een onderlinge band en voor een band met het korps. De brandweer van Katwijk kent thans drie brandweerverenigingen. Alle leden en oud leden van de brandweer zijn daarvan lid. Deze verenigingen organiseren jaarlijks een aantal activiteiten die erop zijn gericht om de brandweermensen en hun gezinnen met elkaar in contact te brengen en zo de onderlinge binding van de brandweerlieden te versterken. Meestentijds is er veel belangstelling voor de georganiseerde activiteiten. Jubilea worden gevierd op jaarlijkse korpsavonden. Deze worden georganiseerd in samenwerking met de personeelsverenigingen en de postcoördinatoren. Het is nog niet duidelijk hoe de drie verenigingen die na de gemeentelijke herindeling zijn blijven bestaan in de toekomst vorm zullen geven aan samenwerking of integratie. Het streven is er op gericht om met name de integratiebevorderende activiteiten te stimuleren. 8.3.5 Cultuur Vanuit historisch perspectief is het personeel sterk verbonden aan de brandweer. De mensen doen het werk met grote betrokkenheid. Omdat het brandweerpersoneel ook een andere (hoofd)functie heeft, is er een open verbinding met de hele gemeenschap.


34

Tegelijkertijd is de brandweer een gesloten groep. De brandweer dient meer een afspiegeling te worden van de maatschappij en daar dan ook meer bij aan te sluiten. Met name de instroom van vrouwen en allochtonen verdient daarom aandacht. Specifieke aandacht in de gemeente Katwijk behoeft de relatie tussen de gezamenlijke identiteit en de eigen identiteit van de drie posten. Het is belangrijk dat gezamenlijke waarden worden benadrukt, naast de specifieke waarden van de posten. De brandweercommandant vervult hierin met de kaderleden en de kantoormedewerkers een en voortrekkersfunctie. De belangrijke rol. Zij hebben een voorbeeldbrandweerverenigingen kunnen zo’n proces faciliteren. 8.3.6 Brandweerwedstrijden De brandweer neemt op twee niveaus deel aan brandweerwedstrijden. Voor de wedstrijden van de NVBC wordt een wedstrijdploeg afgevaardigd "klasse TAS hoge druk". Aan deze wedstrijden wordt door de drie posten van Katwijk deelgenomen. 8.4

Samenwerking met derden

8.4.1 Huidige samenwerking Er is een goede samenwerking met andere gemeentelijke diensten, zoals met de teams Bouwen en Milieu en de afdelingen Ruimtelijke Ontwikkeling, Personeel en Organisatie en Financiën. Het streven is erop gericht deze goede samenwerking ook in de beleidsplanperiode te continueren. Voorts is er interdisciplinair overleg met politie (structureel) en ambulancedienst (ad hoc). De brandweer van Katwijk ondersteunt de ambulancedienst bij het horizontaal transport van zieken. Dit geschiedt circa 20 keer per jaar. Daarvoor worden geen kosten in rekening gebracht. 8.4.2 De regionale brandweer De brandweer maakt deel uit van de Regionale Brandweer Hollands-Midden. In het algemeen bestuur van de regionale brandweer wordt de gemeente vertegenwoordigd door de burgemeester. In het regionaal commandantenoverleg heeft de commandant zitting. In een separate procesnotitie zijn de ontwikkelingen beschreven rondom de regionalisering van de brandweer. Kortheidshalve wordt in dit beleidsplan verwezen naar deze notitie. 8.5

Beheersondersteuning – beleidsverantwoordelijkheid

De commandant brandweer is verantwoordelijk voor het beheer van de brandweerorganisatie. Hij heeft daarvoor geen eigen beheersafdeling, maar maakt gebruik van de beheersondersteuning van de afdeling Veiligheid en de gemeentelijke organisatie. Het gaat dan om taken op het gebied van personeelszaken, financiën, automatisering, huisvesting en dergelijke. 8.6

Knelpunten

Teamleider versus operationele organisatie In het Organisatieplan is geen rekening gehouden met het feit dat de personele omvang van met name de drie posten (100 parttimers) een zo grote claim zal leggen op de teamleider, waar het de personele zorg dat andere taakonderdelen in het gedrang komen. Dit effect wordt nog versterkt doordat de teamleider een combinatiefunctie (taak


35

in de beheersorganisatie en taak in de incidentbestrijdingsorganisatie) uitoefent en dus tot 10% minder uren beschikbaar heeft om uitvoering te geven aan verschillende taakonderdelen in de beheersorganisatie. Aanbeveling: neem in het Organisatieplan de formatieve omvang van de vrijwillige brandweerorganisatie op. Institutionaliseer binnen de brandweer een 2e leidinggevend niveau. Leidinggevende niveaus Organisatieplan versus repressief optreden In het Organisatieplan is beschreven dat in een team slechts één leidinggevend niveau wordt onderscheiden. Het Organisatieplan is echter geschreven op een niet-operationele organisatie. Hiermee wordt voorbij gegaan aan de hiërarchisch leidinggevende functies die ten behoeve van het repressief optreden in een operationele (brandweer)organisatie noodzakelijk zijn. Daar waar het betreft de incident bestrijdingsorganisatie wordt dan ook naast de functie van (teamleider/) commandant Brandweer de leidinggevende functie van bevelvoerder onderscheiden. Het feit dat de functie van bevelvoerder in hoge mate wordt uitgevoerd door vrijwilligers is hierbij niet van belang. Immers, ook zij zijn als parttimer (ambtenaar) in dienst van de gemeente. Aanbeveling: besteed in het Organisatieplan aandacht aan de specifieke leidinggevende niveaus van de brandweerorganisatie.


36

9. Bedrijfsvoering

De taakstelling van de brandweer is de laatste decennia aan grote veranderingen onderhevig geweest. Daar waar voorheen de brandweer vooral een repressieve organisatie was, wordt zij tegenwoordig meer en meer veiligheidsadviseur. 9.1 PIOFACH op hoofdlijnen Om de diverse taken in de veiligheidsketen op een volwaardige manier te vervullen wordt voor de brandweer een moderne en slagvaardige bedrijfsvoering nagestreefd, die past bij de operationele kwaliteiten waarover de brandweer beschikt. In het voorliggende hoofdstuk wordt nader ingegaan op de PIOFACH-taken van de brandweer. In de voorgaande hoofdstukken is het takenpakket van de brandweer van Katwijk doorgelicht aan de hand van de schakels van de veiligheidsketen. Met behulp van deze keten is inzicht gegeven in de benodigde kwantiteit en kwaliteit van mensen en middelen voor de brandweer ten aanzien van de wettelijke taken. Ten behoeve van de bedrijfsvoering en het beheer van de organisatie is ondersteuning nodig op het gebied van personeelszaken, financieel beheer, automatisering, huisvesting en dergelijke. Deze ondersteuning kan volledig worden gerealiseerd binnen de brandweerorganisatie. 9.2 Personeel 9.2.1 Inleiding In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens aan de orde de onderwerpen personeel, financiën, huisvesting, informatisering en kwaliteitszorg. Het personeel is de kurk waar de brandweer op drijft. Voor het functioneren van de brandweer als geheel is een sterke lokale inbedding met daarin een eigen herkenbare positie van het personeel noodzakelijk. Een goede personeelszorg is voor de brandweer van het grootste belang. De brandweer wordt geconfronteerd met een aantal algemene ontwikkelingen, die een sterke invloed zullen hebben op de personele situatie. 9.2.2 Inzetten en beschikbaarheid manschappen Het aantal uitrukken neemt gaandeweg toe en de situatie die men aantreft is veelal ernstiger en indringender dan vroeger (verkeersongevallen, zelfmoord). Dit zorgt voor een grote (psychische) belasting en stelt hogere eisen aan opleiding en oefening. Het vak wordt zwaarder. Daarbij leiden op termijn vergrijzing, mobiliteit, individualisering en het opnemen van zorgtaken voor een afnemende beschikbaarheid. De effecten van deze ontwikkelingen zijn landelijk terug te vinden in wervingsproblematiek, verminderde beschikbaarheid van aangesteld personeel en verlenging van de uitruktijden. In Katwijk doen zich de beschreven problemen voor overeenkomstig de landelijke tendens. In de beleidsplanperiode zal continue aandacht noodzakelijk zijn voor de beschikbaarheid van voldoende vrijwilligers. 9.2.3 Beroepsondersteuning De taakverzwaring en –verbreding, die de brandweer ondergaat, stelt eisen aan een aantal medewerkers wat vaak niet meer te combineren is met de vrijwilligheid. Derhalve heeft Katwijk een beroepsmatige ondersteuning. Dit betreft naast de korpsleiding en de administratieve ondersteuning, de ondersteuning op het gebied van pro-actie, preventie, planvorming en preparatie.


37

9.2.4 Uitruktijd kazerne / werving Om de uitruktijden sterk te kunnen verbeteren dient de brandweer Katwijk de komende jaren te investeren in het werven en aannemen van personeel dat ook overdag inzetbaar is. Ten aanzien van de problematiek van de locatie van de kazerne en de mogelijkheden voor verbouw en/of herpositionering wordt verwezen naar hoofdstuk 6. Ten aanzien van de mogelijkheden om, uitgaande van de bestaande kazernefaciliteiten, uitruktijden te verkorten kunnen de volgende uitgangspunten worden gehanteerd. 1. De brandweerorganisatie kan worden versterkt met personeel dat zowel een kantoorfunctie als repressieve functie bekleedt; 2. Gemeenteambtenaren dienen in principe bereid te zijn om vrijwilliger bij de brandweer te worden, het wervings- en selectiebeleid dienen daarop te worden aangepast; 3. Werkgevers kunnen op voorhand een vergoeding aangeboden krijgen voor het beschikbaar stellen van personeel voor een repressieve inzet; 4. Vrijwilligerschap aantrekkelijk maken voor zelfstandigen die hun bedrijf voeren in de buurt van de kazerne; 5. Gericht werven van mensen die wonen en werken of wonen of werken nabij de kazerne. Niet onbelangrijk is verder dat de bereikbaarheid van de kazerne (zowel voor aankomst als bij vertrek van de vrijwilliger) ook van invloed is op de opkomst van het aantal vrijwilligers. Om het voor de vrijwilliger niet onnodig verzwarend te maken dient de kazerne makkelijk en veilig bereikbaar te zijn. In de planperiode dient eveneens extra aandacht besteed worden aan de werving van vrouwen en minderheden, doelgroepen die nu onvoldoende vertegenwoordigd zijn in het Katwijkse korps. 9.2.5 Rechtspositie De Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft een model rechtspositieregeling voor vrijwilligers ontworpen. Onderdeel van de rechtspositieregeling is een vergoedingentabel, waarin een basis jaarvergoeding is opgenomen, alsmede uurvergoedingen voor inzeturen en uurvergoedingen voor opleidings- en oefenuren. De vergoedingen zijn gerelateerd aan de rang van de functionaris. De voormalige gemeenten kenden verschillende vergoedingsregelingen. Met de vorming van de gemeente Katwijk zal de vergoedingsregelingen geharmoniseerd moeten worden. 9.2.6 Arbo en arbeidsinspectie De Arbo-wet geeft de verplichting tot het opstellen van een risico-inventarisatie. Enkele jaren geleden zijn inventarisaties uitgevoerd voor de brandweren van de toenmalige gemeenten. Tijdens de komende planperiode zullen nieuwe risico-inventarisaties opgesteld moeten worden, zowel voor de verschillende kazernes en de repressieve dienst als voor de beroepsondersteuning. In de dagelijkse bedrijfsvoering staat de zorg voor de arbeidsomstandigheden hoog in het vaandel. Veiligheid, welzijn en gezondheid staan periodiek op de agenda van het commando- en kaderoverleg. Het ontbreekt echter aan capaciteit om de Arbo-zorg en een aantal uitvoeringsregelingen adequaat te documenteren. 9.2.7 Arbeidstijdenwet / Arbeidstijdenbesluit Vanaf januari 1997 is ook voor de overheid de Arbeidstijdenwet en het -besluit van kracht geworden. De gevolgen daarvan lijken voor de brandweer in eerste instantie


38

beperkt te blijven, immers, het belangrijkste werk van de brandweer, hulpverlening en brandbestrijding, is geen werk in de zin van deze regelgeving. Dat neemt niet weg dat er voor de gemeente als werkgever van een groot aantal vrijwilligers verplichtingen uit de ATW/ATB voortvloeien. Zo dient de gemeente bij te houden welke werken rusttijden gelden voor haar personeel, waarbij een administratie dient te worden gevoerd van de totale werken rusttijden. Complicerend daarbij is de aard van het vrijwilligerschap, immers, de vrijwilliger dient in vele gevallen meerdere “bazen”. De gevolgen zullen zich voornamelijk vertalen in het plegen van extra organisatorische inspanningen. Dit dient echter met enige prioriteit ter hand te worden genomen, met name nu de Arbeidsinspectie in 1999 een grootschalige, nationale inspectieronde van brandweerkorpsen heeft gehouden. 9.2.8 Ziektewet Op 1 maart 1996 is de Ziektewet grotendeels vervallen. Voor de werkgever (dat geldt ook voor de overheid) bestaat vanaf die datum een doorbetalingsplicht van minimaal 70% van het minimumloon van de zieke werknemer, voor een periode van maximaal 52 weken. Wat van de Ziektewet rest is een vangnet voor bijzondere gevallen. Tegelijk met deze lastenverzwaring voor de werkgever is de mogelijkheid gecreëerd voor de werkgever om zijn schade te verhalen op de veroorzaker ervan. Voor de gemeente, als werkgever van de vrijwillig brandweerman, is dit laatste met name van belang omdat hierdoor de mogelijkheid is ontstaan voor de (burger)werkgever van de vrijwilliger om de loondoorbetalingsplicht die hij heeft af te wentelen op de gemeente als de vrijwilliger in zijn functie van brandweerman iets is overkomen. Dit kan twee negatieve gevolgen hebben. De gemeente ziet zich geplaatst tegenover het risico van (hoge) claims, zeker als de vrijwilliger in zijn dagelijkse baan hoog wordt bezoldigd. Daarnaast kan er weerstand ontstaan onder werkgevers om medewerkers hun vak van brandweervrijwilliger te laten uitoefenen. Immers, een brandweerman oefent zijn vak altijd uit onder gevaarlijke en risicovolle omstandigheden. De kans dat hem wat overkomt is derhalve groot. Inmiddels heeft Centraal Beheer, welhaast "huisverzekeraar" in overheidsland, een modelpolis opgesteld waarbij de gemeente, op basis van een aantal gemiddelde salarisbedragen, dit risico kan afdekken. Bekeken is in hoeverre de bestaande verzekeringsportefeuille die voor de vrijwilliger in Katwijk is ingericht aanscherping verdient. Geconstateerd kan worden dat de verzekeringsportefeuille voorziet in een goede risicodekking voor de individuele vrijwilliger. 9.2.9 Personeelszorg / nazorg bij optreden De bevelvoerders en de commandant zijn toegerust voor de eerstelijns nazorg en weten hoe om te gaan met personeel dat een traumatische ervaring opdeed. Van deze kennis is in het verleden gebruik gemaakt bij het nabespreken. In principe staat voor het personeel een vertrouwensarts ter beschikking. Dat is dezelfde arts die ook voor het gemeentelijk personeel beschikbaar is. Gesignaleerd wordt dat er door een toenemende druk op de vrijwilliger steeds minder tijd beschikbaar is om, in geval van ingrijpende incidenten, te voorzien in een goede nazorg voor het eigen personeel. In de beleidsplanperiode zullen inspanningen gepleegd worden om dit aspect van het brandweervak goed in te bedden in de organisatie. Het is immers van groot belang dat goede vrijwilligers ook goede vrijwilligers blijven. De gemeente heeft op dat gebied een duidelijke verantwoordelijkheid.


39

9.2.10 Ziekteverzuim De hantering van ziekteverzuim geschiedt afhankelijk van de omstandigheden: a. Verzuim, veroorzaakt door brandweertaken Verzuim veroorzaakt door brandweertaken wordt zo spoedig mogelijk gemeld aan de afdeling P&O, die voor verdere afhandeling zorgdraagt (o.a. melding aan verzekering). b.

Verzuim, veroorzaakt buiten de brandweer Verzuim veroorzaakt buiten de brandweer wordt niet als zodanig geregistreerd. Het betrokken personeelslid meldt aan commandant dat hij ziek is en dus niet beschikbaar is voor de uitrukdienst.

9.2.11 Periodieke medische keuring Elke vrijwilliger wordt periodiek gekeurd. Dit geschiedt door de Arbo-dienst met een frequentie die conform de landelijke richtlijnen aangepast is aan de leeftijd van de te keuren persoon (ouder betekent vaker). Functionaris Jonger dan 40 Tussen 40 en 50 Ouder dan 50

Frequentie 1 x per 4 jaar 1 x per 2 jaar Elk jaar

De frequentie wordt door de commandant in samenspraak met de Arbo-dienst bewaakt.

9.3 Financiën In de afgelopen jaren heeft het onderwerp financiën zich steeds scherper ontwikkeld als managementinstrument. Het afdelingshoofd Veiligheid en de commandant dienen over een adequaat instrumentarium te beschikken. Zij zijn gemandateerd voor de financiële handelingen, binnen het vastgestelde budget en aansluitend op de gemeentelijke administratieve organisatie. Dit mandaat wordt vastgelegd in de ambtsinstructie van de commandant. In het algemeen genereert de brandweer weinig inkomsten. Daar waar verrekening mogelijk is wordt het in de Tariefverordening Brandweer genoemde tarief voor de bewezen diensten berekend. 9.4 Huisvesting De minimale eisen waaraan de huisvesting van de brandweer moet voldoen zijn terug te vinden in de uitgave “Handboeken voor de brandweer, Het bouwen van een brandweerkazerne”. Momenteel beschikt de brandweer van katwijk over drie kazernes te weten Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg. Gegeven het regionaal dekkingsplan van 2005 kan worden geconstateerd dat dit een toereikende situatie is voor de gemeente Katwijk. Om uiteenlopende redenen zijn in het verleden initiatieven ontwikkeld voor herhuisvesting en verbouwing. Deze initiatieven worden door de gemeente Katwijk onverkort voortgezet. Geconstateerd wordt dat uitbreiding van de beroepsformatie voor de taakvelden brandweerzorg leidt tot een behoefte aan enkele kantoorwerkplekken. Er zijn nu tijdelijke werkplekken gecreëerd in de instructielokalen voor de vier medewerkers van pro-actie, preventie en planvorming. Aan de orde is echter ook in hoeverre een verbouwing van de


40

huidige kazerne kan bijdragen aan de verbetering van de uitruk- en opkomsttijden van de vrijwilligers. Zie daarvoor ook hoofdstuk 6. Klein onderhoud wordt door de brandweer zelf gedaan, groot onderhoud wordt georganiseerd in samenwerking met de afdeling Openbare Werken. Schoonmaak wordt gedaan door een eigen medewerker bij de brandweer. 9.4 Automatisering en informatisering In de moderne tijd is een snelle informatie-uitwisseling een voorwaarde voor een doelmatige en legitieme organisatie. De brandweer dient ten tijde van een incident snel over de meest actuele gegevens te kunnen beschikken van risico-objecten, omgevingskenmerken, bluswatervoorziening, wegversperringen, inzetprocedures, operationele slagkracht en samenwerkende bestrijders. Maar ook onder minder tijdkritische omstandigheden dient snel en eenduidig inzichtelijk te zijn welke prestaties aan de brandweer (kunnen) worden gevraagd, in welke mate daaraan werd en wordt voldaan en in welke mate de brandweer daaraan in de nabije toekomst kan voldoen. Wat betreft de informatisering is er een onderscheid tussen de koude en de warme taken. 9.4.1 ‘Koude’ taken Wat betreft de informatisering ten behoeve van de koude, veelal beheersmatige, taken sluit de brandweer aan bij de gemeentelijke informatieplanning en automatisering. De brandweer is, via glasvezelkabel, aangesloten op het gemeentelijk netwerk opdat zij steeds kan beschikken over de meest recente gemeentelijke informatie. De commandant houdt kantoor op de kazerne. De kazernelocaties zijn daarop eveneens aangesloten, hetgeen de communicatie en informatie-uitwisseling binnen de brandweer vergemakkelijkt. De brandweer maakt voor alle taakvelden (preventie tot repressie en bedrijfsvoering) gebruik van het softwarepakket Prebear. 9.4.2 ‘Warme’ taken Wat betreft de informatisering ten behoeve van de warme taken zal de brandweer aansluiten bij de regionale brandweer. Voor de beleidsperiode zijn hierbij drie ontwikkelingen bijzonder van belang: - het nieuwe geïntegreerde meldkamersysteem (GMS); - digitaal kaartmateriaal (GIS); - de nieuwe verbindingen C-2000. Het GMS beoogt een snellere en betere verwerking van meldingen te bereiken. Vanuit de gemeenten dient dit systeem mede gevoed te worden. De brandweer zal hieraan haar bijdrage leveren. Het digitaal kaartsysteem zal op de alarmcentrale beschikbaar komen en staat dan mede ten dienste van onze brandweer. Het nieuwe verbindingensysteem C 2000 is inmiddels ingevoerd en is digitaal van opzet. In de planperiode zal het systeem verder in de organisatie geïmplementeerd worden. De combinatie van deze systemen maakt het mogelijk dat informatie die op de alarmcentrale aanwezig is naar de voertuigen wordt gezonden en daar op scherm zichtbaar wordt gemaakt. Dit zal leiden tot verbetering van het repressief optreden. Voor de brandweerkorpsen in de regio betekent dit dat in de toekomst de aanschaf van mobiele dataterminals voorzien wordt. De hiermee gepaard gaande kosten zullen aanzienlijk zijn.


41

9.4.3 Innovatie Naast bovenstaande ontwikkelingen dient de totale informatievoorziening verder geprofessionaliseerd te worden. De brandweer zal sneller en beter moeten kunnen beschikken over actuele relevante informatie. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan: - Uitrukprocedures, aanrijroutes en actuele wegsituaties; - Bevelvoerderskaarten en aanvalsplannen; - Veiligheids- en ontruimingsprocedures; - Locaties van brandkranen en secundaire blusvoorzieningen. Deze informatie dient in digitale vorm verwerkt, beheerd en opgeslagen te worden en snel te kunnen worden geraadpleegd op kantoor en op locatie. Voor de komende jaren worden terzake belangrijke technologische ontwikkelingen verwacht. De brandweer van Katwijk zal deze ontwikkelingen in samenwerking met de regionale brandweerorganisatie actief volgen en gerichte voorstellen ontwikkelen voor de toepassing van nieuwe technologieën. 9.5 Kwaliteitszorg Bij het versterken van de brandweer behoort een stelsel van kwaliteitszorg en auditing.

Kwaliteitszorg omvat in elk geval de volgende elementen:

- het volgen van de externe ontwikkelingen als referentiekader voor de beoordeling van

de eigen prestaties; - het helpen van mensen en korpsen om de eigen kwaliteit te verbeteren; - het evalueren van bijzondere incidenten; - het toetsen en controleren van (het nakomen van) onderlinge afspraken; - een sanctiebeleid waardoor goede kwaliteit wordt beloond en slechte kwaliteit wordt geconfronteerd.


42

10. Conclusies 10.1 Proactie Pro-actie

Pro-actie is het structureel voorkomen van onveiligheid, bijvoorbeeld door vanuit veiligheidsoptiek invloed uit te oefenen op het maken van ruimtelijke plannen.

De brandweer wordt als structurele overlegpartner op het gebied van Ruimtelijke Ordening en Infrastructuur betrokken bij het opstellen van beleid en ontwerpplannen bij planvorming. Voor pro-actie wordt thans volstaan met de actuele formatie, namelijk 1 fte. 10.2 Preventie Preventie Preventie is het voorkomen van directe oorzaken van onveiligheid en het beperken van de gevolgen ervan door het doorvoeren van preventieve maatregelen in een bepaald gebied, bijvoorbeeld aan vergunningen voorwaarden verbinden met het oog op veiligheid.

Voor preventie wordt volstaan met de actuele formatie, namelijk 3 fte. De structurele

formatie wordt ingezet ten behoeve van de brandpreventieve advisering en handhaving

op:

- aanvragen voor bouwen milieuvergunningen;

- het verlenen van gebruiksvergunningen voor nieuwe objecten met gewijzigd gebruik

en evenementen; - Het controleren en handhaven van vergunningvoorwaarden; - Brandpreventieve voorlichting. 10.3 Preparatie Preparatie

Preparatie is de daadwerkelijke voorbereiding op de bestrijding van mogelijke aantasting van de veiligheid, zoals het opstellen van en het oefenen met aanvalsen rampenplannen.

Preparatie bestaat uit verschillende aspecten. Ten aanzien van technisch onderhoud en dergelijke kan volstaan worden met de huidige formatie, namelijk 3 fte. Een intensivering van het oefenen lijkt voor de vrijwilligers op basis van het aantal oefenmomenten niet nodig. Het budget wat voor de reguliere oefeningen geraamd is komt echter niet overeen. Het huidige budget bedraagt € 35.000,00. conform hoofdstuk 5.4.2.5 zal het budget voor reguliere oefeningen verhoogd moeten worden met € 40.000,00 (totaal € 75.000,00). Een speerpunt voor preparatie betreft de toepassing van de actuele regelgeving op het opleiden en oefenen. Vooral de implementatie van de landelijke Leidraad Oefenen vereist inspanningen van de vrijwilliger en van de beroepsorganisatie. Het periodiek oefenen onder realistische omstandigheden (hitte en vuur, meerkosten €125.000,00 op jaarbasis) en het versterken van de oefenorganisatie (1,5 fte). Ten aanzien van planvorming (welke uitgevoerd wordt binnen het beleidsterrein pro actie, preventie en planvorming) is het noodzakelijk te beschikken over goede plannen om in geval van brand, ongevallen of andere calamiteiten adequaat en veilig te kunnen optreden. Speerpunt is dan ook het opstellen en onderhouden van bereikbaarheidskaarten en aanvalsplannen. Er is een inhaalslag benodigd, welke in de


43

planperiode uitgevoerd kan worden door de huidige medewerker van pro-actie en planvorming (1 fte). Hiermee komt het totaal aan benodigde fte’s voor preparatie op 5,5 fte’s. 10.4 Repressie Repressie

Repressie is de bestrijding van onveiligheid en de verlening van hulp in acute noodsituaties door de daadwerkelijke inzet van brandweer, politie en andere hulpverleningsdiensten.

Het verdient aanbeveling om in de beleidsplanperiode nader onderzoek te (laten) verrichten naar de mogelijkheden van samenwerking tussen de kazernes van Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg. Onderzocht dient te worden of, en zo ja in hoeverre, vergaande samenwerking vanuit één kazerne tot verbetering kan leiden voor de kwaliteit van de brandweerzorg voor Katwijk. Te ramen kosten voor een dergelijk onderzoek zijn circa €10.000,00.

10.5 Nazorg Nazorg

Nazorg is alles wat nodig is om zo snel mogelijk terug te keren naar de normale verhoudingen, door bijvoorbeeld opvang van slachtoffers en hulp bij de afwikkeling van schadeclaims.

De zorg voor het brandweerpersoneel wordt versterkt door middel van opleiding en training van bevelvoerders en andere sleutelfunctionarissen binnen het korps. Brandweer Katwijk zal in de planperiode een Bedrijfsopvangteam (BOT) opstarten en faciliteren. Dit systeem zal door medewerker preparatie A uitgevoerd kunnen worden en kan binnen de reguliere werkzaamheden ingepast worden. Aan gestructureerde analyse en evaluatie van inzetten wordt intensief nader vormgegeven. Op basis van “geleerde lessen” worden procedures en oefenprogramma’s aangepast en kan een doeltreffender en veiliger inzet bij een vergelijkbaar incident worden bewerkstelligd. 10.6 Organisatie en bedrijfsvoering Organisatie en bedrijfsvoering

Het inrichten van de brandweerorganisatie binnen de gemeentelijke structuur en de vormgeving van de taken op het gebied van management, personeel en organisatie, financiën, automatisering, kwaliteitszorg et cetera worden toegerekend aan de organisatie en bedrijfsvoering van de brandweer.

De inbedding van de brandweer in de gemeentelijke organisatiestructuur is conform de afspraken die bij de gemeentelijke fusie zijn vastgelegd. Binnen de organisatiestructuur worden enkele knelpunten gesignaleerd: - In het Organisatieplan is geen rekening gehouden met het feit dat de personele omvang van met name de drie posten (94 parttimers) een zo grote claim zal leggen op de teamleider, waar het de personele zorg dat andere taakonderdelen in het gedrang komen. Aanbeveling: neem in het Organisatieplan de formatieve omvang van de vrijwillige


44

brandweerorganisatie op. Institutionaliseer binnen de brandweer een 2e leidinggevend niveau. -

In het Organisatieplan is beschreven dat in een team slechts één leidinggevend niveau wordt onderscheiden. Het Organisatieplan is echter geschreven op een niet operationele organisatie. Hiermee wordt voorbij gegaan aan de hiërarchisch leidinggevende functies die ten behoeve van het repressief optreden in een operationele (brandweer)organisatie noodzakelijk zijn. Daar waar het betreft de incident bestrijdingsorganisatie wordt dan ook naast de functie van (teamleider/) commandant Brandweer de leidinggevende functie van bevelvoerder onderscheiden. Het feit dat de functie van bevelvoerder in hoge mate wordt uitgevoerd door vrijwilligers is hierbij niet van belang. Immers, ook zij zijn als parttimer (ambtenaar) in dienst van de gemeente. Aanbeveling: besteed in het Organisatieplan aandacht leidinggevende niveaus van de brandweerorganisatie.

aan


de

specifieke

45

Beleidsplan Brandveiligheid en Hulpverlening Opgesteld door: Afdeling Veiligheid, Gemeente Katwijk (versie 1.2)

Recommend Documents