Beleidskader Armoede en schulden

Beleidskader Armoede en schulden 2015-2018 Dantumadiel | Dongeradeel | Ferwerderadiel | Kollumerland c.a. | Schiermonnikoog

Beleidskader Armoede en schulden 2015-2018

INLEIDING In de kadernota “Samen leven, zorg voor elkaar” die de DDFK1-gemeenteraden eind 2013 hebben vastgesteld is een regionale visie vastgesteld. De kernboodschap van die visie is dat iedere inwoner in Noordoost Fryslân volop meedoet in de samenleving. Die kernboodschap is vertaald in zeven speerpunten, waaronder: • Preventie aan de voorkant en dichtbij de burger. • Eigen kracht is de basis. Deze visie en speerpunten zijn onverkort van toepassing op het armoedeen schuldenbeleid. Waarom een herziening? Herziening van armoedeen schuldenbeleid is om een aantal redenen van belang: • Het huidige beleid past niet meer binnen de visie zoals die is vastgesteld in de kadernota. Er is geen aandacht voor preventie en eigen verantwoordelijkheid. • Vanwege de crisis loopt de vraag naar minimavoorzieningen op. De bijbehorende programma- en uitvoeringskosten stijgen. Om de meerjarenbegroting van de gemeente sluitend te krijgen en te houden wordt scherp gekeken naar wettelijke en niet-wettelijke taken. • De Rijksoverheid intensiveert het armoedeen schuldenbeleid door structureel extra middelen aan gemeenten beschikbaar te stellen. De regelgeving met betrekking tot inkomensondersteuning verschuift van categoriale regelingen naar individueel maatwerk. • Er is een gerechtvaardigd vermoeden dat het geld van de huidige minimaregelingen niet altijd op de juiste plaats terechtkomt en/of niet ten gunste komt van degene voor wie de regeling is bedoeld. De regelingen zijn teveel categoriaal. De Rijksoverheid wil meer individueel maatwerk. Alleen werkelijk gemaakte kosten worden in aanmerking genomen. • Het huidige beleid stimuleert niet om tot inkomensverbetering te komen (armoedeval).

1

Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland (incl. Ameland en Schiermonnikoog)

p1

Beleidskader Armoede en schulden 2015-2018 Dantumadiel | Dongeradeel | Ferwerderadiel | Kollumerland c.a. | Schiermonnikoog “Ik heb een groot probleem: Ik heb geprobeerd om lauwersregeling aan te vragen en langdurigheidstoeslag en chronisch ziek geld, totaal meer dan 1000 euro per jaar. Nu blijkt dat we geen recht op dit geld hebben omdat we 180 euro boven de norm van gehuwden uitkering zitten. Hier zijn we DUS MOOI KLAAR MEE! De meneer zei dat als we maar 1 mnd boven uitkeringsniveau zitten dat we dan al geen recht meer hebben op de minima regelingen. Dit is natuurlijk zonde. Die 180 euro is als stimuleringsgeld bedoeld, om te gaan werken. Maar zo is er weinig stimulerends aan, als we er drieduizend euro bij in schieten in drie jaar!!” Uit een e-mail van een klant die door tijdelijke gedeeltelijke inkomstenvrijlating (€180 per maand) geen recht meer heeft op minimaregelingen (armoedeval).

Wat is armoede? Verschillende instanties hanteren verschillende definities van armoede. Gezamenlijk in deze definities is dat armoede meer dan alleen een tekort aan financiële middelen is, maar ook een tekort aan sociale contacten en niet mee kunnen doen in de maatschappij. Armoede is een samenspel tussen inkomen, maatschappelijke participatie, zelfredzaamheid, opleidingsniveau, arbeidsperspectief, gezondheid en de woon- en leefomgeving. Het toekomstperspectief op deze onderdelen is van belang, vooral wanneer een verbetering van deze onderdelen niet of nauwelijks aanwezig is.

“Geef een man een vis en hij heeft eten voor één dag, leer een man vissen en hij heeft eten voor heel zijn leven.” Met deze uitspraak wil de Chinese filosoof Lao Tzu zeggen dat het beter is iemand duurzaam in staat te stellen zelf in zijn behoeften te voorzien dan hem simpelweg te geven wat hij nu nodig heeft. Dit zal het uitgangspunt van het beleid moeten zijn. Niet de gevolgen van armoede en schulden moeten worden bestreden, maar de oorzaken. Het armoedeen schuldenbeleid van de gemeente moet er daarom aan bijdragen dat: • inwoners goed met geld kunnen (leren) omgaan • inwoners gecompenseerd worden voor onvermijdelijke persoonlijke uitgaven waarbij eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid leidend zijn • inwoners laagdrempelig toegang hebben tot inkomensondersteunende maatregelen en kunnen participeren op het maatschappelijke, sportieve of culturele vlak • de kansen op de arbeidsmarkt, waar mogelijk, vergroot worden. Werk is tenslotte de beste remedie tegen armoede. Rol van de overheid De rol van de overheid verandert. We vragen meer van de burgers: meer gebruik maken van het eigen netwerk om problemen op te lossen. Ook van organisaties wordt een andere rol gevraagd. De overheid regisseert en faciliteert.

LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN Een belangrijke reden om het gemeentelijk armoedeen schuldenbeleid te herzien is de ontwikkeling in landelijke wet- en regelgeving. In het regeerakkoorden van de kabinetten Rutte zijn een aantal maatregelen aangekondigd. De wetsvoorstellen voor deze maatregelen zijn inmiddels door de Tweede en Eerste Kamer vastgesteld en treden in 2014 en 2015 in werking. De kern van deze maatregelen is: • Activerend: meer gericht op eigen verantwoordelijkheid en duurzaam resultaat • Individueel: maatwerk in plaats van categoriaal, alleen bestrijden van daadwerkelijk gemaakte kosten Intensivering armoedebeleid gericht op kinderen Eén van de speerpunten van het kabinet Rutte-II is de zorg voor kinderen die in armoede opgroeien. Hiervoor worden vanaf 2014 structureel extra middelen ter beschikking gesteld. Een deel van deze middelen stelt het Rijk beschikbaar aan het Jeugdsportfonds, het restant gaat ongeoormerkt via de algemene uitkering van het Gemeentefonds naar de gemeenten. Een aantal gemeenteraden hebben deze middelen langdurig geoormerkt voor armoedeen schuldenbeleid en de besteding daarvan op onderdelen ingevuld. Bijzondere bijstand alleen voor daadwerkelijk gemaakte kosten Met ingang van 2015 worden de mogelijkheden voor categoriale bijzondere bijstand in de Participatiewet (PW2) beperkt. De categoriale regelingen vervallen voor chronisch zieken, gehandicapten3, ouderen, en ouders van schoolgaande kinderen4 Alleen categoriale bijzondere bijstand in de vorm van een aanvullende zorgverzekering voor minima blijft bestaan. De maximale inkomensgrens van 110% voor de AV-Frieso vervalt. 2 3 4

Vanaf 2015 heet de Wet werk en bijstand Participatiewet (PW). Relatie met afschaffen WTCG/CER, zie pagina 2 Relatie met Lauwersregeling, zie pagina 4

p2


De (financiële) mogelijkheden voor individuele bijzondere bijstand worden verruimd. Gemeenten kunnen hiervoor de extra armoedemiddelen inzetten. Door bezuinigingen in landelijke regelingen (in de vorm van meer en hogere eigen bijdragen) en de gevolgen van de crisis zal een groter beroep op individuele bijzondere bijstand worden gedaan. In de toelichting schrijft de staatssecretaris dat een aanvraag voor bijzondere bijstand reden kan zijn om de oorzaken van die aanvraag te onderzoeken en weg te nemen, zodat toekomstige beroepen op bijzondere bijstand uit kunnen blijven. De extra middelen voor armoedeen schuldenbeleid zijn mede bestemd om de hogere uitvoeringskosten te kunnen dekken. Langdurigheidstoeslag wordt individuele inkomenstoeslag De langdurigheidstoeslag wordt in 2015 in de Participatiewet vervangen door de individuele inkomenstoeslag. Deze is in grote lijnen gelijk aan de huidige langdurigheidstoeslag, namelijk een toeslag voor personen die langdurig een laag inkomen hebben. Het categoriale karakter verdwijnt echter. Het college moet de krachten en bekwaamheden en de inspanningen om tot inkomensverbetering te komen individueel beoordelen. De verwachting is dat door deze aanscherping van de regels het aantal personen dat voor een inkomenstoeslag in aanmerking komt zal dalen. De individuele beoordeling zal leiden tot hogere uitvoeringskosten. Afschaffen WTCG/CER In 2014 zijn de Wet Tegemoetkoming Chronisch zieken en gehandicapten (WTCG) en de Compensatieregeling Eigen Risico Zorgverzekeringswet (CER) afgeschaft. Deze worden vervangen door een gemeentelijke maatwerkvoorziening die gemeenten via de WMO en/of bijzondere bijstand vorm kunnen geven. Tegelijkertijd vervalt de mogelijkheid om categoriaal bijzondere bijstand te verstrekken aan chronisch zieken en gehandicapten. Decentralisaties Vanaf 2015 worden taken overgeheveld naar de gemeenten (AWBZ, Jeugdzorg). Dit vraagt binnen het totale sociale domein een andere benadering van de burger. Burgers met hulpvragen worden in gebiedsteams benaderd. Per gezin is één regisseur die beoordeelt welke voorzieningen nodig zijn. Dit kunnen ook voorzieningen zijn die te maken hebben met inkomensondersteuning en schuldenproblematiek. Alleenstaande ouders in de bijstand Met ingang van 2015 wordt de bijstandsnorm voor alleenstaande ouders gelijk getrokken met die van alleenstaanden zonder kinderen. Alleenstaande ouders worden hiervoor gecompenseerd door een verhoging van het kindgebonden budget (de ‘alleenstaande ouderkop’). Omdat de alleenstaande ouder kop lager is dan de verlaging van de bijstandsuitkering gaat een alleenstaande ouder met één kind er een aantal euro’s per maand op achteruit. Over de alleenstaande ouderkop wordt geen vakantiegeld berekend, zodat de alleenstaande minder vakantiegeld ontvangt.

ARMOEDEMONITOR In het tweede kwartaal van 2014 is een onderzoek uitgevoerd naar de omvang van de doelgroep voor het armoedeen schuldenbeleid in de gemeenten Dantumadiel, Dongeradeel en Kollumerland c.a. De gemeente Ferwerderadiel heeft in 2013 een dergelijk onderzoek laten uitvoeren. Uit deze Armoedemonitor blijkt het volgende: • 7% van alle huishoudens in de gemeente heeft een inkomen dat lager is dan 110% van het wettelijk minimumloon; • Het grootste deel van die lage-inkomenshuishoudens (± 60%) heeft een inkomen uit een (aanvullende) bijstandsuitkering; • Ruim de helft van de lage-inkomenshuishoudens bestaat uit één persoon; • Bij ruim 40% van de lage-inkomenshuishoudens is het oudste gezinslid 40 jaar of ouder, maar jonger dan 65 jaar; • De meerderheid (± 60%) van de lage-inkomenshuishoudens heeft drie jaar of langer een laag inkomen; • In 25% van de lage-inkomenshuishoudens zijn één of meer kinderen aanwezig; • 5 tot 8% van alle kinderen jonger dan 18 jaar groeit op in een gezin waarvan het inkomen minder dan 110% bedraagt; • 15 tot 20% van de lage-inkomenshuishoudens heeft in 2013 geen gebruik gemaakt van een inkomensondersteunende minimavoorziening; • 1 tot 2% van alle huishoudens in de gemeente maakt gebruik van schuldhulpverlening. Bijna 1/3 van die huishoudens heeft een inkomen dat hoger is dan 110%. In de bijlagen is een samenvatting van de belangrijkste cijfers uit deze Armoedemonitor opgenomen.

p3


De Armoedemonitor geeft een aantal aanbevelingen met betrekking tot de beleidsontwikkeling van het armoedeen schuldenbeleid: 1. Huishoudens met kinderen: 6 tot 8% van alle kinderen tot 18 jaar groeit op in een huishouden met een laag inkomen. In het kader van participatie en ontwikkeling van deze kinderen is het van belang dat zij mee kunnen doen aan sociale, culturele en sportieve activiteiten. 2. Langjarige minima: 60% van alle lage-inkomenshuishoudens heeft dat lage inkomen al drie jaar of langer. 3. Nieuwe minima: om te zorgen dat nieuwe minima op termijn niet gaan behoren tot de langjarige minima heeft deze groep extra aandacht nodig: niet alleen in het armoedeen schuldenbeleid, maar ook in het re-integratiebeleid. 4. Integraal dienstverleningsconcept 5. Wijkgerichte aanpak: gebiedsteams

UITGANGSPUNTEN BELEID Binnen de door de gemeenteraden vastgestelde visie op het sociaal domein en de wijzigingen in wet- en regelgeving zijn de uitgangspunten van het armoedeen schuldenbeleid voor 2015 en verder als volgt. Activerend beleid Het huidige gemeentelijke armoedebeleid is vooral gericht op de korte termijn en doet alleen aan symptoombestrijding: het bestrijdt financiële nood op korte termijn. Armoede- en schuldenbeleid moet erop gericht zijn de burger met financiële problemen structureel zelfredzaam te maken. In de Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel Maatregelen WWB5 schrijft de Staatssecretaris: Een verzoek om individuele bijzondere bijstand [kan] aanleiding zijn om een bredere beoordeling te maken van de situatie van de aanvrager (en zijn gezin). De individuele beoordeling biedt de colleges meer mogelijkheden om achterliggende problemen van de belanghebbende en het gezin in kaart te brengen en via een integrale aanpak structureel aan te pakken. Op die manier kan worden aangesloten op een integrale aanpak gekoppeld aan activering en re-integratie. Naast inkomensondersteuning kunnen bijvoorbeeld hulp bij aanpassing van het uitgavenpatroon of bij de aanpak van problemen die de participatie beperken bijdragen aan het oplossen van de armoedesituatie. Werk is en blijft daarbij –waar mogelijk– de kortste én de beste weg. Met het verbeteren van de financiële, persoonlijke en maatschappelijke situatie van de aanvrager (en zijn gezin) en het (weer) deelnemen van de belanghebbende aan het arbeidsproces, kan een toekomstig beroep op de (bijzondere) bijstand worden voorkomen. Door het verlenen van bijzondere bijstand onderdeel te maken van de bredere integrale aanpak en daarbij aansluiting te zoeken bij de inzet van maatschappelijke- en vrijwilligersorganisaties op het terrein van armoedebestrijding, zoals fondsen, kunnen gemeenten de doelmatigheid en de effectiviteit van hun beleid verhogen en de uitvoeringslasten beperken.

Eigen verantwoordelijkheid Bij bijzondere bijstand beoordeelt het college of de kosten uit inkomen en/of vermogen voldaan kunnen worden. Op dit moment gelden voor de vermogenstoets de bedragen van het vrij te laten vermogen in de Wet werk en bijstand6. Door draagkracht in vermogen te verhogen (bijvoorbeeld door het niet in aanmerking te nemen vermogen te beperken tot twee maandnormen7) zal een deel van de bijstandsaanvragers de kosten uit vermogen moeten betalen. Uit onderzoek is gebleken dat het grootste deel van de bijstandspopulatie een negatief vermogen heeft. Deze maatregel zal dus een beperkt deel van de doelgroep raken. In 2014 is Mesis aangeschaft. Dit instrument maakt het mogelijk te beoordelen waartoe een individuele schuldenaar in staat is. Tevens kunnen schuldenaren worden gekarakteriseerd op hun motivatie, gedrag en vaardigheden, zodat groepen klanten onderscheiden kunnen worden. Ook levert het aanvullende informatie op die relevant is om de uitkomst van het instrument te (kunnen) beoordelen. Het screeningsinstrument Mesis is maakt juist op een onderbouwde manier maatwerk mogelijk. Preventief beleid Voorkomen is nog altijd beter dan genezen. Voorkomen moet worden dat burgers onnodig diep in schuldsituaties komen en blijven. Dit kan bereikt worden door de armoedemiddelen in te zetten voor preventieve instrumenten, zoals bijvoorbeeld aanbieden van budgetteringscursussen aan burgers die met een inkomstendaling te maken krijgen. Dit heeft ook te maken met eigen verantwoordelijkheid.

5 6 7

TK 33.801, nr. 3 €5.850 voor alleenstaande, €11.700 voor alleenstaande ouders en gehuwden (bedragen per 1 januari 2014 ±€2.700 voor gehuwden (bedrag per 1 januari 2014)

p4


Eén van de meest voorkomende schulden is een betalingsachterstand op de premie voor de verplichte zorgverzekering. In samenwerking met zorgverzekeraars worden maatregelen ontwikkeld om achterstanden snel te signaleren en daarop te reageren. Pro-actief en laagdrempelig Gemeenten zijn nu reactief en ‘wachten’ tot de burger een aanvraag indient omdat dit in veel gevallen een wettelijk vereiste is. Door gemeentelijke bestanden te koppelen kan de doelgroep in beeld gebracht worden en uitgenodigd worden een aanvraag in te dienen. Uit de Armoedemonitor blijkt dat het gebruik van minimavoorzieningen op een aantal onderdelen achterblijft. Dit doet zich met name voor bij de bijzondere bijstand en de kwijtschelding van gemeentelijke lasten, alhoewel hierbij wel een aantal kanttekeningen bij te maken valt (zie bijlage). Samenhangend beleid Het huidige gemeentelijke armoedeen schuldenbeleid bestaat uit meerdere losse regelingen die geen samenhang hebben. Het beleid is ongericht. In het kader van de integrale benadering (één gezin/cliënt, één aanpak, één regisseur en één budget) moet het beleid binnen het sociaal domein op elkaar zijn afgestemd. De schotten tussen de verschillende taakvelden moeten zoveel als mogelijk is worden opgeheven. Gericht op focusgroepen Het armoedeen schuldenbeleid moet met name gericht zijn op de groepen waarbij de kans op armoede of schulden het grootst is. Dit zijn: • (eenouder)gezinnen met kinderen: deze groep is speerpunt van het Rijksbeleid en komt terug in de meeste raadsmoties en –amendementen. Voorkomen moet worden dat kinderen de armoede van hun ouder(s) ‘erven’. • werkenden met een laag inkomen: door de inkomensgrenzen voor (onderdelen van) het minimabeleid te verhogen komen meer werkenden in aanmerking en wordt de armoedeval verminderd. • AOW-ers zonder vermogen: deze groep heeft geen zicht op inkomensverbetering, het activerende beleid zal voor deze groep geen resultaten bieden. Bijdragen voor kinderen komen ten goede aan kinderen Het bestrijden en terugdringen van armoede onder kinderen is speerpunt van het armoedeen schuldenbeleid van het Rijk. Ondersteuning voor kinderen wordt op dit moment via de Lauwersregeling in liquide vorm aan de ouders uitgekeerd. Gemeenten vertrouwen erop dat ouders deze middelen aan hun kinderen besteden. Het valt helaas niet uit te sluiten dat dit niet in alle gevallen gebeurt en dat de middelen worden gebruikt voor andere bestedingen, bijvoorbeeld om schulden af te lossen. Omdat dergelijke bijdragen vanaf 2015 niet meer zijn aan te merken als categoriale bijzondere bijstand kunnen bewindvoerders in schuldsaneringen deze gelden aan de boedel toevoegen zodat ze niet meer besteed kunnen worden aan het doel waarvoor ze verstrekt zijn. Om te garanderen dat middelen die voor kinderen bestemd zijn daadwerkelijk aan kinderen besteed (kunnen) worden kunnen deze middelen beschikbaar gesteld worden aan organisaties als Stichting Leergeld, het Jeugdsportfonds en het Jeugdcultuurfonds8. De werkwijze van deze organisaties is dat zij werken via intermediairs en vergoedingen direct overmaken aan scholen, sportclubs, et cetera. Ook geven zij ondersteuning in natura, in de vorm van sportkleding. een fiets om naar school te kunnen gaan, of een computer. Het gezin ontvangt zelf geen geld zodat het niet aan andere zaken kan worden besteed. De provinciale subsidie aan deze fondsen stopt met ingang van 2015 waardoor 45% van de middelen die deze organisaties inzetten wegvallen. Gegevens kinderen (jonger dan 18 jaar) in minimahuishoudens (tot 110%) Dantumadiel Totaal aantal Minimahuishouden

4.190 284

7%

Dongeradeel 5.066 411

8%

Ferwerderadiel 2.077 101

4,9%

Kollumerland ca 2.872 184

6%

Leeftijdsopbouw Tot 4 jaar 4 tot 12 jaar 12 tot 18 jaar

55 131 98

19% 46% 35%

61 223 127

15% 54% 31%

n/b n/b n/b

216 68

76% 24%

296 115

72% 28

83 18

34 74 76

19% 40% 41%

149 35

81% 19%

Inkomensbron WWB Ander inkomen

83% 18%

8 Deze instellingen worden door de staatssecretaris in haar brief van 3 juli 2013 (de Armoedebrief) expliciet genoemd als private partners in de samenwerking in armoedebestrijding.

p5


Huishoudtype Eenoudergezin 126 44% Meerpersoons 158 56% (Bron: Armoedemonitor 2014 KWIZ)

203 208

49% 51%

58 43

62% 38%

94 90

51% 49%

Noodfondsen In de Verzamelbrief van december 2013 heeft de Staatssecretaris gemeenten verzocht te onderzoeken of het opzetten van een noodfonds kan dienen als aanvulling op het bestaande armoedebeleid, en dit dan te faciliteren. • Sinds een aantal jaren opereert de Stichting Urgente Noden (SUNF) in Fryslân. Tot 2014 werd dit noodfonds voor de bureaukosten gesubsidieerd door de provincie. Nu de provinciale subsidie is vervallen doen SUNF een beroep op de Friese gemeenten om de bureaukosten te financieren. De huidige bijdrage is €0,15 per inwoner. De gemeenten Dantumadiel, Dongeradeel en Kollumerland nemen (in 2014) deel aan SUNF. Voor de daadwerkelijke noodhulp aan burgers doet SUNF een beroep op private fondsen. • Binnen Dongeradeel is de Stichting Sociaal Noodfonds Dongeradeel (SSND) actief. Dit fonds werkt sinds enige tijd samen met SUNF. Voedselbank In alle DDFK-gemeenten zijn voedselbanken actief. Voedselbanken zijn een vindplaats voor armoede. Niet alle klanten van de Voedselbank zijn bekend bij de gemeente, of met het gemeentelijk armoedebeleid. Door een voorlichtings- en verwijstaak bij de Voedselbank te beleggen kan deze tot nu toe verborgen groep voor de gemeente ontsloten worden.

BELEIDSVOORNEMENS 2015 ev Naar aanleiding van de wijzigingen in landelijke wet- en regelgeving, de aanbevelingen uit de Armoedemonitor en de in dit beleidskader vastgelegde uitgangspunten van armoedeen schuldenbeleid hebben wij de volgende beleidsvoornemens voor 2015 en verder. Afstemmen op behoefte doelgroep In 2015 worden expertmeetings georganiseerd met het maatschappelijk middenveld om te inventariseren hoe het armoedeen schuldenbeleid moet worden vormgegeven. Het armoedeen schuldenprobleem is een gezamenlijk probleem van de overheid, burgers, werkgevers, ondernemers, scholen, woningcorporaties, zorgverzekeraars en andere partijen. Individuele inkomenstoeslag Met ingang van 2015 wordt de langdurigheidstoeslag in de WWB vervangen door een individuele inkomenstoeslag. De gemeenteraad moet bij verordening regels stellen over de invulling van het begrip langdurig laag inkomen en over de hoogte van de individuele inkomenstoeslag. Het college legt in beleidsregels vast wat de criteria zijn voor de begrippen ‘uitzicht op inkomensverbetering’ en de ‘krachten en bekwaamheden van de persoon’. De verordening moet vóór 1 januari 2015 door de gemeenteraad zijn vastgesteld. Stichting Leergeld, Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds De huidige Lauwersregeling biedt geen garantie dat geld dat voor de kinderen bestemd is daadwerkelijk aan de kinderen ten goede komt. Stichting Leergeld, Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds verstrekken voorzieningen in natura: de ouders/verzorgers krijgen geen geld, maar de contributie van de sportvereniging of het lesgeld van de muziekschool wordt rechtstreeks aan de sportclub of muziekschool betaald. Dit heeft gevolgen voor de Lauwersregeling. De bijdrage voor schoolgaande kinderen werd als categoriale bijzondere bijstand verstrekt. Nu deze categoriale regeling wettelijk niet meer mogelijk is worden de middelen die hiermee gemoeid zijn (deels) via een subsidie beschikbaar gesteld aan Stichting Leergeld. Stichting Urgente Noden Friesland In 2014 dragen de gemeenten bij in de bureaukosten van Stichting Urgente Noden Friesland (SUNF). SUNF helpt vanaf 2014 alleen nog inwoners van gemeenten die bijdragen aan SUNF. Vanuit de armoedemiddelen wordt ook in 2015 en de daarop volgende jaren structureel in deze kosten bijgedragen. Lauwersregeling / Sprokkelkosten Door de samenwerking met Stichting Leergeld c.s. wordt de doelgroep van de Lauwersregeling ingeperkt tot personen van 18 jaar en ouder. De Lauwersregeling moet vóór 1 januari 2015 worden aangepast.

p6


Voor Ferwerderadiel wordt de regeling ‘Sprokkelkosten’ afgeschaft. Deze regeling is een soort voorpost van de bijzondere bijstand. De regeling vergoedt maximaal €300 per jaar voor bijzondere en noodzakelijke kosten. Als deze kosten meer dan €300 bedragen kan bijzondere bijstand worden aangevraagd. Deze regeling is te ongericht en past niet meer in de individuele beoordelingen die de wetgever met de Participatiewet voor ogen heeft. Chronisch zieken en gehandicapten De categoriale bijzondere bijstand voor chronisch zieken en gehandicapten vervalt. De Wet Tegemoetkoming Chronisch zieken en gehandicapten (WTCG) is ingetrokken waardoor de compensatie voor het wettelijk eigen risico is vervallen. Gemeenten moeten een maatwerkvoorziening leveren om het wegvallen van deze regeling te compenseren. De collectieve zorgverzekering voor minima AV-Frieso wordt in 2015 opgeschaald naar AV-Frieso III: • Een hogere vergoeding voor tandheelkundige kosten (was maximaal €250 per verzekerde per jaar, wordt €500); • In 2015 wordt onderzocht of het wettelijk eigen risico van de zorgverzekering via de collectieve zorgverzekering kan worden gecompenseerd of verzekerd; • Vergoedingen voor meerkosten van chronisch zieken en gehandicapten. Voor personen die niet deelnamen aan AV-Frieso is er een financiële tegemoetkoming in de WMO. OV-jaarkaart voor minima Arriva biedt een OV-kaart voor minima aan waarmee de kaarthouder buiten de daluren (van half zeven tot negen uur ’s ochtends op maandag tot en met vrijdag) binnen Friesland onbeperkt kan reizen op de bus- en treinlijnen van Arriva. De gemeentelijke bijdrage is €200 per jaarkaart (een vergelijkbare jaarkaart kost €1.450). Met de OV-jaarkaart kan in de vervoersbehoefte van een gebruiker worden voorzien zodat hij maatschappelijk kan participaren, meer mogelijkheden heeft voor woon-werkverkeer, et cetera. Individuele studietoeslag Op grond van het nieuwe artikel 36b Participatiewet kunnen mensen met een arbeidshandicap in aanmerking komen voor een individuele studietoeslag. Een diploma is een bewijs tegenover werkgevers dat iemand gemotiveerd is en veel in zijn mars heeft. Zeker dit laatste is belangrijk voor mensen met een arbeidshandicap. Werkgevers zijn vaak huiverig om hen in dienst te nemen. De drempel om een contract aan te bieden is lager als een werkgever ziet dat iemand met succes een studie heeft afgerond. Mensen met een arbeidshandicap hebben een extra steuntje in de rug nodig als het gaat om studeren. Voor hen is de drempel om te lenen een stuk hoger, omdat de kans op een baan later lager is. Een studieregeling stimuleert mensen om toch de stap te zetten om naar school te gaan of een studie te gaan volgen. Ook biedt het een financiële compensatie voor het feit dat het voor deze groep vaak moeilijk is om de studie te combineren met een bijbaan. De gemeenteraad moet bij verordening regels stellen met betrekking tot deze individuele studietoeslag. Snelbalie Met een (digitale) snelbalie krijgt de aanvrager van een inkomensondersteunende voorziening direct te horen of hij/zij daarvoor in aanmerking komt. Dit wordt gerealiseerd door digitaal (her)gebruik te maken van gegevens die de gemeente als van de burger weet. In 2015 gaan we onderzoeken of een snelbalie kan worden ingezet. Preventie Aan personen met een laag inkomen, en aan personen voor wie een laag inkomen in het verschiet ligt (uitkeringsaanvragers) wordt een budgetteringscursus aangeboden. Op deze manier wordt hen een handreiking geboden hoe zij met een laag inkomen rond kunnen komen en schulden kunnen voorkomen. Inzet armoedemiddelen Gemeenten ontvangen vanaf 2014 structureel extra middelen via de algemene uitkering van het gemeentefonds. In 2013 hebben de gemeenteraden zich uitgesproken over het oormerken en inzetten van deze middelen. Deze middelen zullen bij bovenstaande beleidsactiviteiten worden betrokken. De armoedemiddelen zijn volgens het Ministerie ook uitdrukkelijk bedoeld om de hogere uitvoeringskosten die het individuele maatwerk met zich meebrengt te dekken.

p7


MINIMABELEID WAS/WORDT In het onderstaande overzicht is zichtbaar wat het minimabeleid in 2014 is en hoe dat vanaf 2015 zal zijn.

Langdurigheidstoeslag

Kwijtschelding gemeentelijke heffingen Categoriale bijzondere bijstand chronisch zieken en gehandicapten

Categoriale bijzondere bijstand ouderen

Categoriale bijzondere bijstand ouders schoolgaande kinderen (via Lauwersregeling) Lauwersregeling (18 jaar en ouder)

2014

Vanaf 2015

Categoriale toeslag voor huishouden met langdurig laag inkomen. Duur: 36 maanden Normbedragen: • 50 tot 55% van de bijstandsnorm (Dantumadiel, Dongeradeel, Schiermonnikoog) • 38% van de bijstandsnorm (Kollumerland, Ferwerderadiel) Inkomensgrens:100%

Wordt vervangen door de individuele inkomenstoeslag. Extra criteria in de wet vastgelegd: krachten en bekwaamheden, en verrichte inspanningen om tot inkomensverbetering te komen Duur: 36 maanden Normbedragen: 40% van de bijstandsnorm Inkomensgrens: 100%

onveranderd €250 per jaar voor eerste persoon in huishouden die chronisch ziek of gehandicapt is, €100 voor ieder volgend persoon in huishouden die aan chronisch ziek of gehandicapt is €250 per jaar voor eerste persoon in huishouden die 65 jaar of ouder is, €100 voor ieder volgend persoon in huishouden die 65 jaar of ouder is €158 per kind (12 tot 18) per jaar Inkomensgrens: 110%

€105 per kind (0-12) per jaar €105 per persoon (18 jaar en ouder) Inkomensgrens: 110%

Vergoeding id-bewijs (alleen Dantumadiel en Dongeradeel)

Maximaal €30 voor aanschaf/vervanging van gemeentelijke identiteitskaart

AV-Frieso (collectieve zorgverzekering minima)

Inkomensgrens:110%

Individuele studietoeslag arbeidsgehandicapten OV-jaarkaart voor minima (Arriva)

Vervalt van rechtswege. Voor de meerkosten kunnen burgers een beroep doen op de collectieve zorgverzekering voor minima AVFrieso. Voor niet-deelnemers aan AV-Frieso is via de WMO een financiële tegemoetkoming beschikbaar. Vervalt van rechtswege. Onderzocht wordt of via de Lauwersregeling wordt voor deze groep een verhoogde bijdrage wordt gegeven. Vervalt van rechtswege. Aansluiting wordt gezocht bij Stichting Leergeld, Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds maximaal €240 per kind (4 tot 18) per jaar Doelgroep wordt kinderen van 0 tot 4 jaar en personen van 18 jaar en ouder Bedrag wordt geïndexeerd. Onderzocht wordt of voor ouderen een hogere bijdrage wordt gegeven. Inkomensgrens 120%? Ongewijzigd. In verband met de langere geldigheidsduur van de identiteitskaart worden termijnen voor de vergoeding aangepast Inkomensgrens: 120% Opschalen naar AV-Frieso III met hogere vergoeding voor tandarts (was €250, wordt €500 ) en diverse meerkosten chronisch zieken en gehandicapten In ontwikkeling Inwoners met een laag inkomen kunnen met een OV-kaart onbeperkt reizen op alle treinen buslijnen van Arriva in Fryslân. In 2015 zal hiervoor nader beleid worden ontwikkeld (doelgroep, aantal, et cetera)

p8


ARMOEDEMIDDELEN PER GEMEENTE Dantumadiel Armoedemiddelen 2013 2014 2015 2016 2017

22.803 95.483 128.665 132.489 137.392

Dongeradeel 29.000 107.749 139.182 140.670 143.010

Ferwerderadiel

Kollumerland ca

8.518 28.159 34.596 34.012 33.647

16.300 58.199 75.541 76.691 78.334

Bron: decembercirculaire 2013 Gemeentefonds

De armoedemiddelen zijn ook expliciet bedoeld voor de uitvoeringskosten van het armoedeen schuldenbeleid: “De intensivering van het armoedebeleid betreft een netto intensivering. De uitvoeringskosten zijn daarin verwerkt” (TK 33801 MvT, par 10.9.1.2). Dantumadiel Motie armoedebeleid, aangenomen in de raadsvergadering van 5 november 2013: • Vanuit de incidentele middelen in 2013 aan de Voedselbank Dantumadiel een bedrag van €15.000 te doneren voor het opzetten/uitbreiden met een Speelgoedbank/Kledingbank; • Vanuit de structurele extra middelen de Voedselbank Dantumadiel jaarlijks €5.000 te doneren voor het in stand houden van de Voedselbank/Speelgoedbank/Kledingbank; • Ook andere maatschappelijke (vrijwilligers) organisaties die zich inzetten voor het bestrijden van armoede te benaderen en waar mogelijk financieel te ondersteunen, te denken valt bijvoorbeeld aan de Stichting Present NOF en de diaconieën; • Dantumadielse vrijwilligersorganisaties met gerichte en goed onderbouwde plannen of projecten uit te nodigen zich te melden voor ondersteuning; • Deels de middelen vanaf 2014 te gebruiken om de Lauwersregeling in stand te houden en waar mogelijk tegemoetkomingen ter verruimen of uit te breiden; Amendement op de programmabegroting 2014-2017, aangenomen in de raadsvergadering van 5 november 2013: • Een bijdrage van €1.500 beschikbaar stellen aan Stichting Present NOF voor 2014. De financiering wordt gevonden in de nieuwe middelen die de overheid beschikbaar stelt voor armoedebestrijding; In onderstaande tabel zijn eerst de bedragen opgenomen zoals die –naar de maatstaven van de decembercirculaire 2013- zijn te herleiden. In de begroting is voor 2014 uitgegaan van een bedrag van €80.000 en €100.000 voor de jaren 2015 en verder. Daartegenover staan uitgaven begroot van €73.500 in 2014 en jaarlijks €95.000 in de jaren 2015 en verder. Zonder verdere besluitvorming door college en raad blijven de uitgaven op maximaal de bedragen in de begroting en komen de extra middelen voor armoedebeleid voor het deel dat zij de begrote inkomsten overtreffen ten gunste van de algemene middelen.

Armoedemiddelen Baten in begroting Uitgaven Voedsel-, kledingen speelgoedbank SUN Friesland St. Present NOF Armoedeonderzoek Mesis (SHV) Stichting Leergeld Jeugdsportfonds Jeugdcultuurfonds Saldo Nog niet begrote uitgaven OV-kaart Arriva Uitvoeringskosten •

2014 95.493 80.000

2015 128.665 100.000

2016 132.489 100.000

2017 137.392 100.000

5.000

5.000

5.000

5.000

2.890 1.500 5.900 4.735 20.000 10.000 10.000 21.475

2.890 0 0 2.235 20.000 10.000 10.000 49.875

2.890 0 0 2.235 20.000 10.000 10.000 49.875

2.890 0 0 2.235 20.000 10.000 10.000 49.875

pm

pm

pm

pm

In augustus 2014 is ten laste van de armoedemiddelen 2013 eenmalig €15.000 beschikbaar gesteld aan de Stichting Voedselbank Dantumadiel om een kledingen speelgoedbank op te richten.

p9


•

Door de inzet van Stichting Leergeld wordt voldaan aan de opdracht van de gemeenteraad om de Lauwersregeling in stand te houden en waar mogelijk tegemoetkomingen uit te breiden. De bijdrage Lauwersregeling was voor een kind van 4 tot 12 jaar €100 en voor een kind van 12 tot 18 jaar €150. De maximale bijdrage van Stichting Leergeld is €240 per kind per jaar.

Dongeradeel Motie, aangenomen in de raadsvergadering van 17 oktober 2013: • In het gemeentelijk armoedebeleid huishoudens met kinderen als specifieke en primaire doelgroep te benoemen • De middelen in 2013 in te zetten voor armoedebestrijding gericht op kinderen en de extra middelen in de begroting 2014 en volgende jaren op te nemen en deze middelen te oormerken ten behoeve van het armoedebeleid

Armoedemiddelen Schoolzwemmen Uitgaven SUN Friesland Stichting Leergeld Jeugdsportfonds Jeugdcultuurfonds Armoedeonderzoek KWIZ Mesis Saldo Nog niet begrote uitgaven Langdurigheidstoeslag Voedselbank Noodfonds Dongeradeel Schoolzwemmen OV-kaart Arriva Uitvoeringskosten •

• •

• •

2014 107.749 0

2015 139.182 20.599

2016 140.670 20.599

2017 143.010 20.599

3.642 25.000 10.000 10.000 5.900

3.642 25.000 10.000 10.000 0

3.642 25.000 10.000 10.000 0

3.642 25.000 10.000 10.000 0

4.735 48.472

2.235 88.305

2.235 89.793

2.235 92.133

0 0 0

24.280 0 0

25.000 8.000 10.000

25.000 8.000 10.000

0 20.000 pm

20.599 25.000 pm

20.599 25.000 pm

20.599 25.000 pm

In de raadsvergadering van 3 november 2011 is besloten €57.000 te bezuinigen op schoolzwemmen en een bedrag beschikbaar te houden voor de kosten van schoolzwemmen voor huishoudens met lage inkomens. In de begroting 2015 is besloten €44.000 extra te bezuinigen waardoor een budget van €20.599 resteert (6420027/0000U). Wegens lopende contracten wordt een minimaregeling schoolzwemmen pas in 2015 van kracht. In 2013 is uit deze armoedemiddelen een eenmalige uitkering van €75 per kind verstrekt. In de begroting 2015 is een bezuiniging van €65.000 op de individuele inkomenstoeslag (voorheen langdurigheidstoeslag) opgenomen, zodat een budget van €62.000 resteert. Bij de voorgestelde hoogte van de toeslag van 40% van de bijstandsnorm is dit budget niet toereikend. De uitgaven zijn begroot op €86.280 waarvan het meerdere (€24.280) uit de armoedemiddelen gedekt kan worden. In de begroting is tot en met 2015 €18.000 beschikbaar voor het Sociaal Noodfonds Dongeradeel (€10.000) en de Voedselbank (€8.000). Voor de in enig jaar niet bestede armoedegelden worden via de Perspectiefnota voorstellen gedaan voor overheveling naar het volgende jaar.

Ferwerderadiel Armoedemiddelen Baten in begroting Uitgaven SUN Friesland (obv 9.000 inw á €0,15) Stichting Leergeld Jeugdsportfonds Jeugdcultuurfonds Uitvoeringskosten

2014 25.159

2015 34.596

2016 34.012

2017 33.647

0

1.350

1.350

1.350

pm pm pm pm

pm pm pm pm

pm pm pm pm

pm pm pm pm

p10


Kollumerland c.a. Motie, aangenomen in de raadsvergadering van 7 november 2013: • In overweging te nemen zich aan te melden bij SUN Friesland zodat er, in urgente financiële noodsituaties bij onze inwoners, hulp kan worden geboden; • In overleg te treden met de gemeenten Dantumadiel en Dongeradeel over besteding van deze extra gelden voor armoedebeleid; • In ieder geval een deel van deze gelden te besteden aan lokaal armoedebeleid; • De raad uiterlijk 1 juli 2014 hierover te informeren.

Armoedemiddelen Uitgaven SUN Friesland Stichting Leergeld Jeugdsportfonds Jeugdcultuurfonds Armoedeonderzoek KWIZ Uitvoeringskosten • •

2014 58.199

2015 75.541

2016 76.691

2017 78.334

1.936 12.500 10.000 10.000 5.900

1.936 12.500 10.000 10.000 0

1.936 12.500 10.000 10.000 0

1.936 12.500 10.000 10.000 0

pm

pm

pm

Pm

Het college heeft besloten vanaf 2015 duurzaam bij te dragen aan SUN Friesland (onder het voorbehoud dat de bijdrage niet te veel stijgt) Door deze gezamenlijke nota wordt voldaan aan het in overleg treden met de gemeenten Dantumadiel en Dongeradeel over besteding van de armoedemiddelen.

Schiermonnikoog 2014 Armoedemiddelen

2015 1.625

2016 2.225

2017 2.400

2.600

p11


MAATSCHAPPELIJKE PARTNERS ARMOEDE- en SCHULDENBELEID Stichting Leergeld Steeds meer kinderen in Nederland kunnen om financiële redenen niet meedoen aan activiteiten die voor hun leeftijdsgenootjes heel normaal zijn. Zij staan vaak letterlijk aan de zijlijn. Leergeld wil deze kinderen mee laten doen! Via ruim 70 lokale Leergeld stichtingen biedt zij deze kinderen kansen om te kunnen deelnemen aan binnen- en buitenschoolse activiteiten. Leergeld biedt hen hiermee een springplank, waardoor zij opbloeien, kennis en vaardigheden ontwikkelen en eigenwaarde krijgen. Om kinderen weer mee te laten doen met hun leeftijdgenootjes, past Leergeld een bijzondere werkwijze toe: de Leergeld formule. De Leergeld formule vormt een wezenlijk onderdeel van onze manier van werken en bestaat uit de volgende stappen: • Stap 1: Huisbezoek en inventarisatie • Stap 2: Bemiddeling • Stap 3: Financieel vangnet • Stap 4: Follow-up en nazorg www.leergeld.nl Jeugdsportfonds Jeugdsportfonds geeft sportkansen aan kinderen vanaf 4 tot en met 18 jaar die leven in gezinnen waar niet genoeg geld aanwezig is om lid te worden van een sportvereniging. Voor die kinderen betaalt Jeugdsportfonds de contributie en in bepaalde gevallen de sportattributen. Omdat in deze gezinnen sporten niet bovenaan het lijstje staat bij het verdelen van het inkomende geld, lopen hun kinderen allerlei kansen mis die voor andere leeftijdsgenootjes vanzelfsprekend zijn. Terwijl sporten juist een heerlijke manier is om je energie kwijt te raken. En door te sporten kan een kind zich ontwikkelen op fysiek, mentaal en sociaal vlak. Dat is belangrijk voor de ontwikkeling en toekomst van het kind, maar ook voor het gezin waarin het kind leeft. Met sporten komen kinderen in contact met andere kinderen en leren zo spelenderwijs, in een nieuwe sociale omgeving, andere regels en omgangsvormen. Regels die ze vaak thuis en op school niet meekrijgen. Investeren in sporten voor kinderen betekent voor hen een grotere kans op een goede toekomst en verkleint de kans op buiten de boot vallen en negatief gedrag. Daarnaast is sporten ook belangrijk om overgewicht tegen te gaan onder de jeugd in Nederland. www.jeugdsportfonds.nl/ Jeugdcultuurfonds Het Jeugdcultuurfonds wil financiële drempels weghalen om kinderen in achterstandsposities de kans te geven om mee te doen door middel van actieve kunstbeoefening. Het Jeugdcultuurfonds stimuleert daarmee de persoonlijke ontwikkeling van kinderen die in armoede opgroeien. Bovendien draagt het Jeugdcultuurfonds daarmee bij aan een creatieve en innovatieve samenleving. Ouders van kinderen die in armoede opgroeien hebben te weinig geld voor de sportclub, voor een keertje naar de film, voor nieuwe kleren en voor muziek of toneelles. Voor hen is je ontwikkelen door te musiceren, toneelspelen, schilderen, dansen of schrijven nauwelijks weggelegd. Het actief beoefenen van kunst kost geld. Naast de vaak dure en individuele lessen, is er materiaal nodig, zoals instrumenten, kostuums of schildersbenodigdheden. Het ontwikkelen van je eigen creativiteit en het laten horen of zien wie je bent en wat er in je leeft, heeft grote effecten. Wie aan kunst doet, krijgt meer zelfvertrouwen, het concentratievermogen neemt toe en het vergroot de sociale vaardigheden. Deze effecten zijn juist zo belangrijk voor de groep kinderen in achterstandsposities. Hun zelfbewustzijn groeit, ze krijgen meer oog voor hun kansen en meer zelfvertrouwen om ze aan te grijpen. Daarom wil het Jeugdcultuurfonds dat ook deze kinderen de gelegenheid krijgen om actief aan kunst te doen. www.jeugdcultuurfonds.nl Stichting Urgente Noden Friesland Stichting Urgente Noden Friesland, kortweg SUN Friesland is in 2010 opgericht als noodhulpbureau voor inwoners van Friesland. SUN is ontstaan door samenwerking tussen gemeenten, particuliere fondsen, hulp- en dienstverlenende organisaties, maatschappelijke organisaties, kerken en de provincie Fryslân. SUN is een vorm van publiek-private samenwerking. Landelijke en Friese fondsen dragen bij aan de vorming van een jaarlijks giftenbudget, dat geheel ten goede komt aan inwoners van Friesland die financieel in nood zitten. Gemeenten dragen de kosten van een klein en efficiënt bureau, waar het werk

p12


verzet wordt. Zorg- en hulpverlenende organisaties vragen aan voor hun cliënten. Er is maximaal rendement als de gift past in een goed opgezet hulpverleningstraject. SUN lenigt materiële noden van personen of groepen van personen, met name in die gevallen waarin bestaande wettelijke regelingen daarin niet, niet afdoende of niet tijdig voorzien, alsmede het verrichten van alle verdere handelingen, die met vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. Voorliggende voorzieningen zijn bijvoorbeeld bijzondere bijstand, WMO, zorgverzekering of de schuldhulpverlening. Hulpverleners kunnen aanvragen doen bij SUN voor hun cliënten die financieel tussen wal en schip vallen en waar geen andere mogelijkheden zijn om in de nood te voorzien. SUN streeft ernaar om binnen één werkweek een beslissing te nemen. Bij hoge urgentie doen wij dit binnen 24 uur. Wanneer nadere informatie is vereist of relevante informatie ontbreekt, nemen we (telefonisch of per mail) contact op met de aanvrager. De hulpvraag bepaalt de hoogte van het aan te vragen bedrag. Elke situatie wordt individueel bekeken. Soms gaat het om relatief weinig geld, bijvoorbeeld voor de aanschaf van een identiteitsbewijs of voor eerste levensbehoeften. Maar het kan ook gaan om grotere bedragen, zoals bij woninginrichting.SUN Friesland bepaalt of er wel of geen bijdrage wordt gegeven. Hierop is géén beroep mogelijk. Een bijdrage heeft altijd een incidenteel karakter. Stichting Sociaal Noodfonds Dongeradeel werkt sinds 2014 samen met SUN. www.sunfriesland.nl www.stichtingnoodfondsdongeradeel.nl/ Voedselbanken De Voedselbank is een landelijk initiatief tegen armoede en verspilling. De eerste Voedselbank in Europa ontstond in 1984 in Frankrijk. Inmiddels zijn er in 17 Europese landen voedselbanken. In Nederland is in 2001 in Rotterdam het eerste initiatief gestart voor een Voedselbank. Inmiddels zijn er verspreid over heel Nederland meerdere voedselbanken actief. De Voedselbank is een organisatie van een groep vrijwilligers die zich bezig houdt met: “Het inzamelen van kosteloos ter beschikking gestelde levensmiddelen, om deze kosteloos uit te delen aan personen die onvoldoende middelen hebben om in hun levensonderhoud te voorzien.” De Voedselbank slaat twee vliegen in één klap. Levensmiddelen die niet meer geschikt zijn voor verkoop in de winkel, maar nog prima geschikt zijn voor consumptie, worden niet meer weggegooid en verspild, maar gebruikt om mensen te helpen die deze levensmiddelen hard nodig hebben, omdat ze om welke reden dan ook niet voldoende geld hebben om voldoende eten te kopen. Voedselbank Dantumadiel is in 2014 uitgebreid met een speelgoed- en kledingbank. www.voedselbankdantumadeel.nl www.voedselbankdongeradeel.nl voedselbanklenf.wordpress.com www.voedselbankkollumerland.nl Stichting Present NO-Friesland Present slaat een brug tussen mensen die iets hebben te bieden en mensen die daarmee geholpen kunnen worden. Als makelaar in vrijwilligerswerk bieden zij de mogelijkheid voor vrijwilligers om zich in de eigen woonplaats in te zetten voor mensen die te maken hebben met armoede, een slechte gezondheid of een sociaal isolement. Voor een dagdeel of voor langere tijd. Stichting Present werkt bij al haar projecten samen met organisaties in zorg, welzijn en wonen. De vrijwilligers zetten zich in voor projecten zoals opknappen van verwilderde tuinen, helpen bij verhuizingen, dagje uit met bewoners van een zorginstelling, schoonmaken en opruimen, schilderen van een verwaarloosde woning, of koken en spelletjes doen in een vrouwenopvang. Voor elk project van Present geldt dat het vrijwilligerswerk altijd ter aanvulling of ondersteuning moet zijn van de professionele zorg. Present is dus zelf geen hulpverlener. De praktijkervaring leert dat voor cliënten de projecten van grote waarde kunnen zijn. Een groep vrijwilligers kan uiteraard niet al hun problemen oplossen. Maar er gebeurt wel iets, hun werk geeft hen wel een zetje in de goede richting. www.stichtingpresent.nl/noordoostfriesland/

p13


BIJLAGE: ARMOEDEMONITOR In 2014 is in de gemeenten Dantumadiel, Dongeradeel en Kollumerland een armoede onderzoek uitgevoerd. De armoedemonitor beschrijft de doelgroep van het gemeentelijk armoedebeleid in 2014 en gaat in op het gebruik en bereik van gemeentelijke inkomensondersteunende voorzieningen in 2013. Voor de gemeente Ferwerderadiel is een dergelijk onderzoek in 2013 uitgevoerd. Die gegevens hebben betrekking op het jaar 2012. Kenmerken minimahuishoudens (tot 110%) Aantal huishoudens Inkomenspercentage Tot 100% 100% tot 110% Subtotaal tot 110%

Bron inkomen WWB AOW Ander inkomen

Dantumadiel 7.933

Dongeradeel 10.493

Ferwerderadiel 3.688

Kollumerland ca 5.417

(per huishouden als percentage van totaal aantal huishoudens in gemeente) 554 7% 717 7% 189 5% 355 156 2% 215 2% 66 2% 86 710 9% 932 9% 255 7% 441 (per huishouden als percentage van subtotaal tot 110%) 436 61% 501 54% 135 53% 282 132 19% 208 22% 64 25% 80 142 20% 223 25% 56 22% 79

7% 2% 8% 64% 18% 18%

Huishoudtype Alleenstaand Eenoudergezin Meerpersoons • zonder kinderen • met kinderen

367 84

51% 12%

504 119

54% 13%

134 34

53% 13%

244 64

55% 15%

169 90

24% 13%

195 114

21% 12%

68 19

27% 8%

90 43

20% 10%

47 218 313 132

7% 31% 44% 18%

50 179 495 208

6% 19% 53% 22%

11 66 114 64

4% 26% 45% 25%

27 143 191 80

6% 33% 43% 18%

88 180 442 261 119 62

12% 26% 62%

148 237 547 268 189 90

16% 25% 59%

44 66 145 63 57 25

17% 26% 57%

83 141 217 134 63 20

19% 32% 49%

Leeftijdscategorie tot 27 jaar 27 tot 40 jaar 40 tot 65 jaar 65 jaar en ouder

Langjarigheid Korter dan 1 jaar 1 tot 3 jaar 3 jaar en langer • waarvan WWB • waarvan AOW • waarvan anders

Kinderen < 18 jaar Totaal gemeente 4.190 5.066 Gezinsink < 110% 284 411 Waarvan WWB 216 313 Tabel: Kenmerken minimahuishoudens, inkomen tot 110%

2.077 101 83

2.872 184 149

p14


Bereik voorzieningen, aantal huishoudens Dantumadiel

Dongeradeel

Ferwerderadiel

Kollumerland ca

Bijzondere bijstand Doelgroep Gebruik (2013)

554 181

33%

717 243

34%

189 40

21%

355 125

35%

294 189

64%

326 244

75%

108 39

36%

148 102

69%

52%

932 491

53%

255 104

41%

441 214

49%

932 415

45%

441 141

32%

210 157

75%

93 41

44%

Langdurigheidstoeslag Doelgroep Gebruik (2013)

Collectieve zorgverzekering Doelgroep Gebruik (2013)

710 369

Lauwersregeling, 18 jaar en ouder Doelgroep Gebruik (2013)

710 247

39%

Lauwersregeling, schoolgaande kinderen Doelgroep Gebruik (2013)

151 85

56%

Chronisch zieken, gehandicapten, ouderen Gebruik (2013)

217

336

68

Kwijtschelding Doelgroep Gebruik (2013)

554 171

31%

717 154

21%

189 85

45%

355 132

37%

48 91 49 29 28 10

19% 36% 19% 11% 11% 4%

87 149 70 64 39 32

20% 34% 16% 14% 9% 7%

Cumulatief gebruik minimaregelingen huishoudens tot 110% 0 (geen gebruik) 1 2 3 4 5 of meer Tabel: Bereik voorzieningen,

109 198 142 120 87 54 aantal

15% 28% 20% 17% 12% 8% huishoudens

143 229 205 146 122 87

15% 25% 22% 16% 13% 9%

Bij bijzondere bijstand is alleen gekeken naar de hoogte van het inkomen. Het lage gebruik kan mede worden verklaard doordat niet bekend of in de volledige doelgroep sprake is van kosten waarvoor bijzondere bijstand verleend zou kunnen worden. Het is lastig om de doelgroep chronisch zieken, gehandicapten en ouderen te bepalen omdat zowel de doelgroep die extra kosten maakt als ook de mate waarin kosten gemaakt worden niet voorspelbaar is. Daarom wordt alleen het gebruik van de regeling weergegeven. Met betrekking tot de cijfers van de gemeente Ferwerderadiel zijn een aantal opmerkingen te maken: • Het lage gebruik van bijzondere bijstand is deels te verklaren door de regeling ‘Sprokkelkosten’. Deze regeling is een soort voorpost van de bijzondere bijstand. De regeling vergoedt maximaal €300 per jaar voor bijzondere en noodzakelijke kosten. Als deze kosten meer dan €300 bedragen kan bijzondere bijstand worden aangevraagd. De doelgroep van de regeling bestaat uit 149 huishoudens waarvan er in 2012 32 (21%) gebruik hebben gemaakt van de regeling. Het gebruik van beide regelingen komt uit op ± 37%. • Ferwerderadiel kent geen Lauwersregeling. Er is een regeling ‘Meedoen met de samenleving’ die op hoofdlijnen vergelijkbaar is met de Lauwersregeling, namelijk een bijdrage voor maatschappelijke, sportieve en culturele activiteiten. De doelgroep bestaat uit 255 huishoudens waarvan er in 2012 122 (48%) gebruik hebben gemaakt van de regeling. • Ferwerderadiel kent geen specifieke regeling voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen. Het aantal huishoudens dat gebruik maakt van kwijtschelding van gemeentelijke heffingen is laag. Hierbij moet opgemerkt worden dat de inkomens- en vermogenstoets voor de kwijtschelding strikter is dan voor de overige inkomensondersteunende maatregelen. Voor de laatste gelden de vermogensmaxima van de WWB: €5.850 voor een alleenstaande en €11.700 voor alleenstaande ouders en gehuwden. Voor kwijtschelding gelden vermogensgrenzen die gelijk zijn aan de toepasselijke bijstandsnormen: €1.360 voor gehuwden. Bij de doelgroepbepaling in de Armoedemonitor is alleen het inkomen in aanmerking genomen.

p15


Schuldhulpverlening Dantumadiel Huishoudens Aantal in SHV

7.933 112

1%

Dongeradeel 10.493 184

2%

Ferwerderadiel 3.688 39

1%

Kollumerland ca 5.417 89

2%

Inkomen Tot 110% Overig

72 40

64% 36%

117 7

64% 36%

23 13

55 4 13

76% 6% 18%

82 8 2

70% 7% 23%

34 1

30% 10%

68 19

37% 10%

28 39

25% 35%

42 55

23% 30%

8 50 48 6

7% 45% 43% 5%

10% 53 107 14

5% 29% 58% 8%

105 8 2

76% 6% 18%

176 1 7

95% 1% 4%

59% 41%

56 33

63% 37%

n/b n/b n/b

41 3 12

73% 5% 22%

n/b n/b n/b

53 7

60% 8%

13 16

15% 18%

n/b n/b n/b n/b

9 40 35 5

10% 45% 39% 6%

n/b n/b n/b

86 21? 2

97%

Inkomensbron (tot 110%) WWB AOW Ander inkomen

Huishoudtype Alleenstaand Eenoudergezin Meerpersoons • Geen kinderen • Met kinderen

Leeftijd Tot 27 jaar 27 tot 40 jaar 40 tot 65 jaar 65 jaar en ouder

Soort en type traject Minnelijk Wettelijk particulier Wettelijk exondernemer

p16

Beleidskader Armoede en schulden

Recommend Documents