Beleidsbegroting en Zorgplan Accent

1

Kinderen vóór Beleidsbegroting en Zorgplan Accent

2013-2014

Kinderen vóór Hierbij bieden we u met genoegen de beleids­ begroting en het zorgplan 2013-2014 aan. We hebben de beleidsbegroting en het zorgplan gebundeld in het document ‘Kinderen vóór’. We verwoorden hierin de speerpunten voor het schooljaar 2013-2014. Accent geeft de kinderen en medewerkers op de Accentscholen maximale ontplooiingskansen. Accent vertrouwt op de eigen kracht en trekt waar nodig samen op met partners in de omgeving. We willen samen het beste voor de leerlingen op de Accentscholen bereiken. In het document ‘Kinderen vóór’ wordt dit verder geconcretiseerd.

Juni 2013 Hennie van Schilt en Peter Putman

2

Inhoud Voorwoord 2 Kinderen vóór

4

Beleidsbegroting 2013-2014 A. Begroting in doelstellingen 1. 2. 3. 4.

Onderwijs & identiteit Innovatie a. ICT b. Accent Academie en opleidingen Personeel Beheer a. Huisvesting b. Financiën c. Centrale inkoop

5 5 10 10 11 12 14 14 15 16

B. Begroting in cijfers

17



17 18 19 21

1. 2. 3. 4.

Uitgangspunten Begroting 2013-2014 Meerjarenbegroting Investeringen

C. Begroting in beleidskaders

22



22 23 23 24 24

1. 2. 3. 4. 5.

Financieel beleid Beleidsafspraken Commissie Don Risicoparagraaf Vermogensbeheer

Zorgplan voor het Samenwerkingsverband Accent

• De functie van het zorgplan • Kengetallen per 01 oktober 2012 • De routing van het zorgplan • De relatie van het zorgplan met het schoolplan en de schoolgids • Ambities van Accent als basis voor het zorgplan • Van ambitie naar beleidsuitgangspunten • De betekenis voor de regio • Het doel van het samenwerkingsverband Accent • Een ononderbroken ontwikkelingsproces • Zoveel mogelijk kinderen succesvol op een Accentschool • Een passend aanbod • De AccentAcademie • Ondersteuning vanuit de AccentAcademie • De zorgvoorziening • De aanvraag van een beschikking voor Speciaal Basis Onderwijs (SBO) • Plaatsing op het SBO • Een Tijdelijke Beschikking • Terugplaatsing naar het basisonderwijs • Observatieplaats • De klachtencommissie • De aanvraag voor een indicatie voor het Speciaal Onderwijs (SO) • De aanvraag voor een bespreking in het Jeugdzorg Advies Team (JAT) • Het Zorg Advies Team (ZAT) • Het Regionaal Aanmeldpunt (RAP) • Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) • Het Onderwijskundig Rapport (OKR) • De Verwijsindex • Beleidsvoornemens Passend Onderwijs vanaf 01-08-2014 • De zorgplicht vanaf 01-08-2014 • Verevening vanaf 01-08-2014 en de inzet van de

25

25 25 26 26 26 26 28 28 29 29 29 29 29 30 30 30 30 30 30 30 31 31 31 31 31 31 31 31 31 32

zorgmiddelen

Bijlage 1 De scholen van Accent. Bijlage 2 Schema routing van de zorg. Bijlage 3 Ondersteuning op leerkrachtniveau van CIO (Collegiale Intensieve Ondersteuning). Bijlage 4 Aanbod AccentAcademie.

33 34 35 36

3

Voorwoord Aalten, juni 2013

4

Elke klas zit barstensvol talent want ieder kind heeft talent. Dit talent vormt het meest kostbare kapitaal binnen onze samenleving. Presteren gaat om het benutten van dit talent. Door systematisch en doelgericht te werken aan maximaliseren van prestaties kan voor elke leerling een optimale basis gelegd worden voor het vervolgonderwijs, de arbeidsmarkt en de mogelijkheid voor een goede kwaliteit van leven. Daarmee levert ons onderwijs een fundamentele bijdrage aan een samen­ leving met een prettig leefklimaat. Iedere leerling en iedere school kan presteren. Presteren kan namelijk op ieder niveau en elke stap omhoog is een prestatie. In het schooljaar 2011-2012 zijn alle Accentscholen gaan werken met het in eigen huis ontwikkelde instrument “De lat omhoog” om hiermee de leeropbrengsten van de leerlingen te verhogen. Naast het registreren van de resultaten stelt het instrument realistische maar ambi­ tieuze doelstellingen om tot betere prestaties te komen. “De lat omhoog” loopt inmiddels bijna twee schooljaren en de leerresultaten zijn duidelijk verbeterd. Deze opbrengstgerichte manier van werken heeft over de hele linie aantoonbaar geleid tot betere prestaties. De ervaring tot nu toe heeft ons geleerd dat opbrengst­ gericht werken alleen (duurzaam) werkt als we aan het vakmanschap van de professionals in de school de ruimte, de ondersteuning en het vertrouwen geven die het verdient. Het is vervolgens aan het schoolteam van professionals (de schooldirecteur met zijn/haar team) om de opbrengstgerichte cultuur waar te maken. In de beleidsbegroting 2013-2014 schenken we weer volop aandacht aan deze cultuur door hiervoor ook daad­ werkelijk geld vrij te maken. In meerjarig kader wordt hieraan ruim € 1,5 miljoen besteed.

Peter Putman, voorzitter College van Bestuur

A.

Begroting in doelstellingen 1. Onderwijs & identiteit

Wat willen we bereiken?

Wanneer?

Additionele kosten / investeringen

Ultimo 2013

Geen

Voorbereiding verandering in bekostiging kleine scholen

2013-2014

Geen

Besluiten omtrent bestuurlijke opschaling

2013-2014

€ 5.000 eventueel extern advies

Communicatiebeleid uitwerken: 1. aanbevelingen op Accent en schoolniveau verder uitwerken 2. crisiscommunicatie beschrijven 3. mediatrainingen voor schooldirecteuren 2013-2014

2013-2014

€ 4.000 extern advies

1 november 2013

Geen

1 februari 2014

Geen

sept/okt 2013 Kwaliteitsmonitor november Totaalrapportage maart 2014 De lat omhoog

Geen

Pilot Vensters Primair onderwijs met enkele scholen

Najaar 2013

Geen

In gesprek met Stichting Aaltense en Dinxperlose Peuterspeelzalen over overname van peuterspeelzalen in buurtschappen

2013-2014

Geen

Per school bespreken mogelijkheid om het ‘vijf-gelijke-schooldagenmodel’ in te voeren.

2013-2014

Geen

Tevredenheidsonderzoek ouders. Resultaten van medewerker- en leerlingentevredenheidsonderzoeken van april 2013 vertalen in actiepunten.

2013-2014

€ 4.500

Toetsing krimpbeleid aan nieuwe krimpcijfers

Bestuurlijke inrichting van de samenwerkingsverbanden Passend onderwijs conform visie Accent Ondersteuningsplannen voor scholen

Jaarlijkse monitoring van de kwaliteit van het onderwijs op de scholen

Strategisch beleid 2013-2017 tijdens AccentOnderwijsdag presenteren. Medewerkers en ouders betrekken bij praktische vertaling naar de scholen en monitoring.

15 oktober 2013

Accent Onderwijsdag organiseren

15 oktober 2013

5

Geen Zomer 2014 € 23.000

Optimaal onderwijs in de nieuwe krimprealiteit De Achterhoek wordt sinds enige tijd bestempeld als krimpregio. In de vier gemeenten waar de Accent­ scholen gesitueerd zijn, moeten we rekening houden met een forse daling van het leerlingenaantal. Die daling gaat sneller dan verwacht. Recente prognoses geven aan dat Accent in 2020 zal uitkomen op 2.400 leerlingen (-27 %). Eerdere prognoses gaven nog aan dat we in 2020 uit zouden komen op 2.880 leerlingen (-12 %). Minder leerlingen betekent minder inkomsten. We richten ons op de krimp van het leerlingenaantal door te anticiperen op de toekomst. Het krimpbeleid beschreven in de notitie “Optimaal onderwijs in een nieuwe krimprealiteit” en gepresen­ teerd tijdens de Accent-krimpconferentie van oktober 2012 wordt getoetst aan de nieuwe cijfers van krimp.

6

Accent heeft negen kleine scholen (< 100 leerlingen) en elf grotere scholen (tussen 100 – 425 leerlingen). Kleine scholen zijn weliswaar per leerling duurder dan grotere scholen maar leveren ook per leerling meer inkomsten op dan grotere scholen. Dit heeft te maken met het feit dat kleine scholen in aanmerking komen voor de “kleine scholentoeslag”. Zolang de kleine scholentoeslag nog bestaat, is het voortbestaan van de kleine school niet zo zeer een financieel maar vooral een kwalitatief vraagstuk. Een kleine school heeft meer moeite om de onderwijskwaliteit op orde te houden dan een grotere school. Dit heeft te maken met het feit dat het draagvlak van een kleine school op het gebied van onderwijs, personeel en innovatie veel smaller is dan van een grotere school. Nu de staatssecretaris van Onderwijs heeft besloten de kleine scholentoeslag om te zetten in een bonus op samenwerking heeft dit mogelijk grote gevolgen voor kleine scholen. We zullen hier passende maatregelen op moeten nemen. Hoe zorgen we ervoor dat de kwaliteit bij een terug­ lopend leerlingaantal duurzaam op orde blijft en verder verbetert? Tijdens de Accent-Krimpconferentie op 10 oktober 2012 hebben we ons toekomstbestendig krimpbeleid gepresenteerd aan al onze medewerkers. De krimp biedt ons nieuwe kansen om keuzes te maken en om nieuwe uitdagingen aan te gaan. Deze positieve en toekomst gerichte aanpak is onze insteek

bij het ontwikkelen van nieuw toekomstbestendig beleid. Dit nieuwe beleid moet maatwerk leveren, uitgaan van de menselijke maat en daarbij bovenal waarborgen dat onze leerlingen het beste onderwijs krijgen. Het maximale uit kinderen halen is hierbij het uitgangspunt. Op deze wijze is het krimpvraagstuk eigenlijk een kwaliteitsvraagstuk geworden. Hoe houden we de kwaliteit van ons onderwijs, ondanks de krimp, op peil? Het nieuwe beleid moet zorgen voor optimaal onder­ wijs in de nieuwe krimprealiteit en zal ons inzicht moeten geven in de algehele kwalitatieve levensvat­ baarheid van een school. Is de school in staat om in voldoende mate kwaliteit te leveren? Deze vraag zal jaarlijks aan iedere school (groot of klein) worden gesteld. Kwaliteit wordt de maatstaf voor instand­ houding. Jaarlijks monitoren we de kwaliteit van het onderwijs op al onze scholen met behulp van de kwaliteits­monitor. Deze monitor geeft zicht op een viertal domeinen: a. Onderwijs en identiteit. b. Innovatie. c. Personeel. d. Financiën en beheer. Door deze monitoring wordt de kwaliteit op alle Accentscholen gewaarborgd en zorgen we ervoor dat elke school het maximale uit kinderen haalt. Wanneer één van de domeinen op een school onvoldoende is, krijgt de schooldirecteur een jaar de tijd om met ondersteuning van de AccentAcademie de kwaliteit weer op een voldoende niveau te brengen. Als dit doel niet bereikt wordt, heeft het gevolgen voor de instand­houding van de school en/of voor de positie van de schooldirecteur. Dit nieuwe beleid voor optimaal onderwijs houdt in dat niet enkel de schoolgrootte maatgevend is maar dat vooral de kwaliteit van de school bepalend is. Als een (zeer kleine) school op alle kwaliteitsaspecten goed scoort, bestaat er geen aanleiding om die school te sluiten. Een uitzondering hierop is het bereiken van de wettelijke opheffingsnorm (23 leerlingen of minder!). De kwaliteit van ons onderwijs versterken en verduur­ zamen we ook door met andere schoolbesturen hierin

gezamenlijk op te trekken. Accent spreekt met de besturen van Essentius, Lima en Reflexis over een eventuele bestuurlijke fusie om te kijken op welke wijze het onderwijs in de regio versterkt kan worden. Daarbij is het belangrijk dat de ingezette ontwikke­ lingen van Accent gecontinueerd kunnen worden en dat Accent daaraan blijvend richting kan geven. De verworvenheden (eigenaarschap met professionele ruimte, ondersteunende diensten, positie van de schooldirecteur, integraal schoolmanagement met shared services, denominatie, maatwerk en menselijke maat) van onze huidige organisatie dienen daarbij als besturingsfilosofie in de besturenfusie gecontinueerd te worden. Een onderzoeksbureau heeft een “nulmeting” verricht, zodat de vier organisaties met elkaar vergeleken kunnen worden. Om een bestuurlijke opschaling te realiseren zal de fusietoets doorlopen moeten worden. Eind mei heeft de staatssecretaris een wijziging van de fusietoets aangekondigd. Organisaties in een krimpregio als de onze ontvangen ruimere mogelijkheden om een fusie van meerdere onderwijs­ organisaties te realiseren. In de loop van het schooljaar 2013-2014 wordt duidelijk of bestuurlijke opschaling aan de orde zal zijn.

Communicatiebeleid In het schooljaar 2012-2013 hebben we nieuw communicatiebeleid opgesteld. Als gevolg hiervan worden in schooljaar 2013-2014 de puntjes op de i gezet. Aanbevelingen op school- en Accentniveau worden verder uitgewerkt en gerealiseerd. Crisiscommunicatie wordt beschreven en krijgt betekenis op de scholen. Accent gaat mediatrainingen organiseren voor alle schooldirecteuren.

Passend Onderwijs Zorgplan samenwerkingsverband Accent Het zorgplan 2013-2014 beschrijft de doelstellingen, de beleidsuitgangspunten en de activiteiten die richting geven aan het Passend Onderwijs op de Accentscholen. Het aanbod van de AccentAcademie is ook opgenomen in dit zorgplan. Voor schoolteams, individuele medewerkers en ouders is een breed aanbod ontwikkeld gericht op de pedagogische en didactische vaardigheden ten behoeve van het dagelijks handelen. Het jaar 2013-2014 is het laatste

jaar van het samenwerkingsverband Accent in verband met de wetgeving Passend Onderwijs. Het samen­ werkings­verband Accent houdt dan helaas op te bestaan. Het zorgplan 2013-2014 is daarmee ook het laatste zorgplan van het samenwerkingsverband Accent. Voorbereiding op de wetgeving Passend Onderwijs De wetgeving Passend onderwijs gaat per 1 augustus 2014 van start. Basisscholen, speciale basisscholen en scholen voor speciaal onderwijs cluster 3 (leerlingen met leerproblemen) en cluster 4 (leerlingen met gedragsproblemen) worden toegedeeld aan een regionaal samenwerkingsverband Passend Onderwijs. De schoolbesturen krijgen daarbij de wettelijke zorgplicht voor iedere leerling. Dit betekent dat Accent voor elke leerling een passende plek moet realiseren. De Accentscholen zijn op basis van postcodes verdeeld over twee regionale samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs: Doetinchem en Oost-Achterhoek. Accent zal zelf de regie voeren op Passend Onderwijs en wil daarbij niet afhankelijk zijn van een samen­werkings­ verband Passend Onderwijs. Een samenwerkingsverband Passend Onderwijs voert slechts de wettelijke taak uit door een Zorg Advies Team in stand te houden en een ondersteuningsplan op te stellen. De middelen voor zware (rugzakmiddelen) en lichte zorg die vanaf 1 augustus 2014 naar de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs gaan, dienen direct overgeheveld te worden naar Accent en niet achter te blijven in het samenwerkingsverband. Accent zal deze middelen weer overhevelen naar de scholen opdat kinderen die het nodig hebben hiervan direct kunnen profiteren. De bestuurlijke inrichting van de samenwerkings­ verbanden Passend Onderwijs dient per 1 november 2013 op orde te zijn. Daar waar de besturen in een samenwerkingsverband Passend Onderwijs de visie van Accent niet delen, zal Accent overgaan tot kamervorming. Het ondersteuningsplan De basisondersteuning die een basisschool, een speciale basisschool en een school voor speciaal onderwijs kunnen realiseren wordt vastgelegd in een ondersteuningsplan. De toewijzing van leerlingen naar (speciale) voorzieningen in afstemming met externe partners als schoolmaatschappelijk werk en jeugdzorg

7

is tevens beschreven. Ondersteuningsplannen dienen in februari 2014 door de besturen van de samen­ werkingsverbanden Passend Onderwijs vastgesteld te worden. De inspectie van het onderwijs toetst de ondersteuningsplannen vanaf mei 2014.

De lat omhoog

8

In 2010 heeft Accent een bedrag van € 0,5 miljoen van de algemene reserve gereserveerd om een kwaliteits­ impuls te geven aan de verdere professionalisering van leerkrachten, internbegeleiders en schooldirecteuren. In 2012 is hieraan een geldbedrag van ruim € 1 miljoen toegevoegd. Met dit totale budget zijn en worden in de periode 2010­2016 allerlei scholingsactiviteiten voor Accentmedewerkers gerealiseerd om daarmee zowel de professionele kwaliteiten van onze medewerkers als tegelijkertijd de onderwijsopbrengsten van onze leerlingen te verhogen. Accent wil de opbrengsten op de tussentoetsen van het Cito­Leerlingenvolgsysteem voor wat betreft Technisch lezen, Begrijpend lezen, Rekenen en Spelling verhogen tot: 75% van alle leerlingen scoort voldoende. Daarnaast wil Accent de opbrengsten van de Cito­eindtoets verhogen tot 537,2 in 2015. Zie tabel hieronder.

Cito-eindscore

Landelijk gemiddelde

Accent gemiddelde

2011

535,2

535,7

2012

535,1

536,0

2013

534,7

535,7

2014 (ambitie)

535,0

536,2

2015 (ambitie)

535,0

537,2

De kwaliteit van de school wordt in september/oktober 2013 gemonitord met de Kwaliteitsmonitor en in maart 2014 met behulp van het instrument “De lat omhoog.” De voorzitter van het College van Bestuur en de directeur onderwijs bezoeken de scholen en spreken met de schooldirecteur over de behaalde resultaten, de streefdoelen en de visie op schoolontwikkeling. In “De lat omhoog” worden de opbrengsten van de tussentoetsen van het Cito­leerlingvolgsysteem vergeleken met de norm van de inspectie van onder­ wijs en de norm van Accent. In november 2013 wordt een totaalrapportage van de Kwaliteitsmonitoren van alle Accentscholen opgesteld en in maart 2014 vindt een samenvatting plaats van de resultaten van alle Accentscholen uit “De Lat omhoog” . Vensters Primair Onderwijs Om de opbrengsten van het onderwijs transparant te kunnen verantwoorden aan de samenleving ontwik kelt het ministerie van onderwijs de “Vensters Primair Onderwijs.” Naar verwachting worden de “Vensters Primair Onderwijs” in 2015 in gebruik genomen op alle scholen voor Primair Onderwijs. Een aantal scholen van Accent zal vanaf het najaar 2013 deelnemen aan een pilot.

Doorontwikkeling van brede scholen AccentScholengroep kent negen brede scholen en één Integraal Kind Centrum (IKC). CBS Barlo, De Klimop, ’t Möllenveld, CBS Talent, Emmaschool, ’t Warmelinck, De Höve, de Broekhof en de Meeander zijn brede scholen. In een brede school werken professionals van de kinderopvang, het peuterspeelzaalwerk en het primair onderwijs samen om kinderen maximale ontplooiingskansen te bieden. De Bosmark is het eerste integraal kindcentrum van Accent. In een IKC is de doorgaande ontwikkelingslijn van kinderen van nul tot en met twaalf jaar geborgd. De directeur van basisschool De Bosmark is tevens directeur van het IKC De Bosmark. De Prins Willem Alexanderschool te Winterswijk wordt in 2014 de tiende brede school van Accent (onder voorbehoud dat de samenwerking met SWW in stand blijft). Het bleek helaas niet mogelijk om naast de kwaliteitsverbetering bij de Koningin Wilhelminaschool Winterswijk ook een brede school­ concept te ontwikkelen. De economische recessie

biedt thans geen mogelijkheden voor een nieuwe voorschoolse voorziening. In september 2013 wordt het nieuwe gebouw van de BredeSchool De Meeander in Varsseveld officieel geopend. De Stichting Aaltense en Dinxperlose Peuterspeelzalen hebben Accent verzocht om opnieuw in gesprek te gaan over de overname van de peuterspeelzalen in de buurtschappen. Een positieve opstelling van de gemeente is daarbij een voorwaarde.

Andere schooltijden Accent ziet het “vijf-gelijke-schooldagenmodel” als het schooltijdenmodel dat kinderen de beste ontwikke­ lingskansen biedt. Het model geeft kinderen rust en continuïteit gedurende de schooldag. Voorzieningen voor vrije tijd, zoals kinderopvang, sportaanbieders, welzijnsorganisaties en culturele instellingen kunnen perfect aansluiten. Onderwijsgevenden en begeleiders die de buitenschoolse opvang verzorgen, kunnen op eenvoudige wijze met elkaar spreken over hetgeen het kind nodig heeft en dit vervolgens afstemmen op de wensen van de ouders. Op deze wijze profiteert het kind maximaal van de volwassenen in zijn omgeving. Schooldirecteuren bespreken in het schooljaar 2013-2014 de mogelijkheid om het “vijf-gelijkeschooldagenmodel” op school in te voeren met de ouders en medewerkers van de school. Waar het kan, wordt het “vijf-gelijke-schooldagenmodel” ingevoerd op de scholen vanaf augustus 2014 of later.

Tevredenheidonderzoeken In 2013-2014 wordt een tevredenheidsonderzoek onder ouders uitgevoerd. Landelijke benchmark vindt plaats en de resultaten worden op het niveau van Accent vergeleken met de uitkomsten van 2010. De resultaten van de medewerker- en leerlingen­ tevredenheidsonderzoeken van april 2013 zullen worden vertaald in concrete actiepunten.

Strategisch beleid 2013-2017 Het nieuwe strategisch beleid voor 2013-2017 zal tijdens de AccentOnderwijsdag op 15 oktober 2013 worden gepresenteerd. Medewerkers en ouders zijn volop betrokken geweest bij het tot stand komen van

dit strategisch beleid. Zij worden ook betrokken bij de praktische vertaling naar de scholen. In de zomer van 2014 kijken de medewerkers en ouders mee naar de monitoring van het strategisch beleid.

Accentonderwijsdag Dit schooljaar wordt er wederom een Accent­Onderwijs­ dag voor alle medewerkers van Accent georganiseerd. Deze dag vindt plaats op dinsdag 15 oktober 2013 in theater De Storm in Winterswijk en staat in het teken van het didactisch en pedagogisch handelen van de leerkracht. Leren van en met elkaar staat hierbij centraal. Daarnaast zal er weer veel ruimte worden in gebouwd voor de ontmoeting tussen collega’s.

9

2.

Innovatie a. ICT

Wat willen we bereiken?

Wanneer?

Additionele kosten / investeringen

Goed werkend draadloos netwerk

Start schooljaar 2013-2014

Investering in schooljaar 2012-2013. Afschrijvingskosten € 600 op jaarbasis per school gedurende tien jaar.

Windows 8-tablets in de scholen

Start schooljaar 2013-2014

Investering in schooljaar 2012-2013. Afschrijvingskosten maximaal € 100.000 op jaarbasis gedurende drie jaar.

Werkomgeving in de cloud

Start schooljaar 2013-2014

Geen ten opzichte van huidige situatie.

Najaar 2013

Geen

Fundamentele discussie over gebruik van ICT in het onderwijs

10

De ICT denktank heeft onderzoek gedaan naar een situatie waarin de Accentscholen voorzien worden van een goed werkend draadloos netwerk met een optimale externe verbinding (glasvezel of kabel) om snelheid en flexibiliteit in het werken te garanderen. Werken in de cloud (geen server meer op school) is hierbij het uitgangspunt. Samen met de leverancier is verkend of bovenstaande op de scholen gerealiseerd kan worden. Na een nulmeting is geconstateerd dat dit op de meeste Accentscholen mogelijk is. In een drietal buurtschapscholen is het echter noodzakelijk dat een server op de school blijft. Bovenstaande doelstelling is uitgebreider dan de oorspronkelijke doelstelling om alleen de huidige hardware te vervangen. In de afgelopen vijf jaar is het idee omtrent werken met ICT in het onderwijs dusdanig veranderd, dat alleen investeren in hardware geen recht doet aan de wensen van Accent. Vandaar dat Accent er voor kiest om extra investeringen te doen. De extra investeringen komen voort uit de volgende uitgangspunten en nieuwe inzichten: Snelste internetverbinding die per locatie mogelijk is. Optimale flexibiliteit op de locatie door een goed functionerend draadloos netwerk. Optimale flexibiliteit door de inzet van Windows 8­tablets. De mogelijkheid voor leerlingen en leerkrachten om anytime en anywhere te kunnen werken binnen hun eigen omgeving.

• • • •

• • •

De mogelijkheid om device­onafhankelijk te kunnen werken en vorm te geven aan het “Bring your own device”­principe. Het garanderen van een optimale veiligheid bij het computergebruik. Het verhogen van de ratio van het aantal devices per kind.

Ten tijde van het schrijven van deze begroting wordt een pilot gehouden op de scholen Talent en de Hoeksteen Groenlo. De uitkomsten van deze pilot worden gebruikt voor de verdere kostenbepaling en de planning van de werkzaamheden. Bovengenoemde bedragen zijn daarom onder voorbehoud. Het gehele installatieproject moet vóór het nieuwe schooljaar 2013­2014 gerealiseerd zijn. In het najaar van 2013 wordt vanuit de denktank ICT een fundamentele discussie gestart over de toekomst van het gebruik van ICT in het onderwijs bij Accent. Dit zou tot een verschuiving kunnen leiden van traditionele leermiddelen (boeken e.d.) naar ICT gerelateerde leermiddelen.

b. AccentAcademie en opleidingen Wat willen we bereiken?

Wanneer?

Additionele kosten / investeringen

Collegiale intensieve ondersteuning

2013-2014

€ 40.000

Professionalisering directeuren

2013-2014

€ 15.000 en € 69.000 vanuit middelen professionalisering schoolleiding

Professionalisering leerkrachten: opleidingsaanbod op maat door Accent Academie

2013-2014

Stimuleren halen gymbevoegdheid

2013-2014

€ 3.000

Opleidingsscholen

2013-2014

Geen

AccentAcademie De AccentAcademie richt zich op de duurzame ontwikkeling van het onderwijs door medewerkers een aanbod op maat te bieden. Het aanbod bestaat uit een veelheid van trainingen en coaching­ trajecten. Scholen worden ondersteund om hogere leer­ opbrengsten bij de leerlingen te realiseren. Collegiale intensieve ondersteuners (dit kunnen alle medewerkers van Accent zijn) worden daarbij vraaggestuurd ingezet.

Professionalisering directeuren Accentdirecteuren zijn integraal verantwoordelijk voor het onderwijs op hun school. Eigenaarschap en professionele ruimte zijn kernwaarden voor deze onderwijsprofessionals. Schooldirecteuren worden met behulp van een professionaliseringsplan in staat gesteld zich maximaal te ontwikkelen. Directeuren voeren audits uit en volgen opleidingen. Een stage buiten het onderwijs behoort ook tot de mogelijkheden. Het professio­ naliseringsplan wordt afgestemd op de CAO 2013.

€ 110.000 Kwaliteitsimpuls

Het begeleiden en coachen van (startende) leerkrachten Voor het begeleiden en coachen van startende leer­ krachten is het protocol voor ondersteuning van de jong professional opgesteld. Omdat de meeste leerkrachten starten als invalkracht of pooler organiseert Accent in 2013­2014 twee informatiemiddagen voor alle medewerkers in de Accent­vervangingspool. Op deze informatiemiddagen staat een school van Accent centraal, worden ervaringen uitgewisseld en informeren twee interne opleiders de invalkrachten en de poolers over nieuwe onderwijskundige ontwikkelingen binnen Accent. Op verzoek kan door de interne opleiders ondersteuning worden geboden aan startende leerkrachten. Daarnaast kunnen zowel poolers als invalkrachten gebruik maken van de opleidingsmogelijk­ heden van de AccentAcademie. Ook ervaren leerkrachten kunnen behoefte hebben aan ondersteuning. Op verzoek kunnen twee interne coaches worden ingezet om ondersteuning te bieden.

Stimuleren behalen gymbevoegdheid Professionalisering leerkrachten Leerkrachten kunnen met behulp van het aanbod van de AccentAcademie werken aan persoonlijke ontplooiing. Het aanbod richt zich op schoolteams en individuele medewerkers. Thema’s zijn onder andere lezen, rekenen, spelling, de sociaal emotionele ontwikkeling van kinderen, het pedagogisch klimaat en hoogbegaafdheid. Evaluatie van het aanbod vindt in maart 2014 plaats.

Binnen Accent worden de gymlessen vrijwel altijd door eigen groepsleerkrachten gegeven. Het is daarom belangrijk dat de groepsleerkrachten over de vereiste gymbevoegdheid beschikken. Startende leerkrachten beschikken over het algemeen niet over deze gym­ bevoegdheid. Accent zal ook in 2013­2014 door middel van het beschikbaar stellen van een financiële tegemoetkoming het behalen van de gymbevoegdheid stimuleren.

11

Opleidingsscholen Acht Accentopleidingsscholen leiden in overleg met de Hogeschool Iselinge een 20­tal Pabostudenten op tot leerkracht basisonderwijs. Een 2­tal Accentopleidings­ scholen is zelfs academische opleidingsschool. Iedere Accent­opleidingsschool vormt een leerteam. Een leerteam bestaat uit de schooldirecteur, de interne opleider, de mentor en de studenten. Een leerteam richt zich op ontwikkelthema’s en draagt op deze wijze

3. 12

bij aan de schoolontwikkeling. De acht opleidings­ scholen richten zich op de volgende schoolontwikkel­ thema’s: digitale ondersteuning bij de lessen, uit­ werken van rekenthema’s, uitwerken woordenschat en begrijpend lezen, ICT bij kleuters, mediawijsheid, kanjertraining, kunst en cultuur, ouder­ en kind­ gesprekken, groepsdoorbrekend werken en integraal kindcentrum.

Personeel

Wat willen we bereiken?

Wanneer?

Additionele kosten / investeringen

Levensfasegericht personeelsbeleid via duurzame en optimale inzetbaarheid van medewerkers.

2013-2014

€ 10.000 mobiliteitsstages € 2.000 extern advies

1 augustus 2013

Besparingsdoelstelling van € 25.000 opgenomen

2013-2014

€ 5.500 jaarlijkse kosten

Samenwerking met Essentius: vervangingspool en eigen risicodrager Vervangingsmanager (software)

Personeelsbeleid biedt scholen een handvat om organisatorische doelstellingen af te stemmen op de personele mogelijkheden en deze te beïnvloeden. Goed personeelsbeleid bindt personeel en biedt medewerkers meer loopbaanperspectief. Bovendien heeft goed personeelsbeleid een positief effect op het onderwijskundig proces met als resultaat kwaliteits­ verbetering van het onderwijs. Naast inspanningen op dit terrein van de organisatie mag ook het een en ander van de medewerker worden verwacht zoals het werken aan eigen ontwikkeling en het op evenwichtige wijze combineren van werk en privé. Op de volgende onderdelen van integraal personeels­ beleid zal in het schooljaar 2013­2014 de nadruk liggen.

Levensfasegericht personeelsbeleid Goed onderwijs staat of valt met voldoende en goed gekwalificeerde medewerkers. Levensfasegericht personeelsbeleid dat mikt op een optimale en duurzame inzetbaarheid van medewerkers kan daaraan een bijdrage leveren. Het beleid van Accent omschreven in het actieplan “Lang zullen ze leven” wil zorgen dat mensen plezier in hun werk hebben en houden. Gedurende het schooljaar 2013­2014 wordt het vierde en laatste jaar van het actieplan uitgevoerd met het accent op: Gesprekken met medewerkers (gesprekscyclus), Ontwikkeling van medewerkers door scholing en coaching (Accent Academie), Mobiliteit door het aanbieden van stages, Voorlichting over pensioen en gezond werkklimaat, Loopbaanplanning voor 55­plussers, Invoeren van vernieuwd taakbeleid.

• • • • • •

Functiemix

Vervangingspool en eigen risicodrager

In het Convenant Leerkracht van Nederland is vast­ gelegd dat scholen extra geld krijgen om leraren in hogere salarisschalen te plaatsen. Het streven is om leraren voor de klas carrière te laten maken en daarmee het onderwijsniveau van de school te verhogen. Voor de invoering van de functiemix hebben we het invoeringsplan “De leraar maakt het verschil” ontwikkeld. De afgelopen jaren zijn de eerste vier fases van de functiemix ingevoerd. Besloten is de vijfde en laatste fase voorlopig even uit te stellen om de ingevoerde functies volledig tot hun recht te laten komen en medewerkers de mogelijkheid te geven zich verder te bekwamen.

Accent gaat samenwerken met Essentius voor wat betreft de vervanging van leerkrachten. De twee besturen hebben besloten per 1 augustus 2013 samen een vervangingspool op te zetten. De kern daarvan wordt gevormd door een 20-tal invalleerkrachten (poolers). Deze poolers kunnen worden ingezet in groepen die tijdelijk hun eigen leerkracht moeten missen door bijvoorbeeld ziekte. De poolers kunnen op alle scholen van de twee besturen worden ingezet. Daarnaast is er een achtervang van ruim zestig leerkrachten die op afroep worden ingezet. Er wordt gebruik gemaakt van het online softwarepakket VervangingsManager waarbij zoveel mogelijk digitaal gecommuniceerd wordt met de vervangers. De samenwerking tussen Accent en Essentius maakt het mogelijk “eigen risicodrager” te worden voor de vervangingen zodat de tot op heden verplichte aansluiting bij het Vervangingsfonds kan worden beperkt tot de vervanging van vakbondsverlof. Dit onder het motto “Wij kunnen het beter en goedkoper”. Met ingang van 1 augustus 2013 wordt Accent “eigen risicodrager”.

Flexibiliseren Het leerlingenaantal van Accent krimpt. Van de huidige medewerkers wordt meer verwacht dan ooit gezien het actieplan “De lat omhoog”. In deze tijden van terug­ lopende leerlingaantallen is het boeien en binden van talent een must. De juiste persoon op de juiste plaats is geen idee meer maar een keiharde noodzaak. Accent moet daarom flexibiliseren zodat de continuïteit van de organisatie gewaarborgd is voor de toekomst. Gedurende het schooljaar 2013-2014 komen de volgende onderdelen in beeld: Payrolling een flexibele schil rondom de vaste formatie. Mobiliteit meer medewerkers in beweging krijgen. Vervangingspool binden van talenten.

• • •

Ziekteverzuimtrajecten Inzicht in verzuim is essentieel voor een gezonde organisatie. Centrale dossieropbouw is een basis­ voorwaarde voor een doelmatige aanpak van het verzuimproces. Het is van belang dat alle betrokken partijen rechtstreeks en gezamenlijk toegang hebben tot het dossier. Daarnaast geeft de Arbowet meer verantwoordelijk­ heden aan werkgevers. Naast het registreren van verzuim liggen deze op het gebied van casemanagement (begeleiding, controle en bevordering van een snelle terugkeer van medewerkers). Accent gebruikt hiervoor een online softwarepakket RAET Verzuim Manager (RVM). In 2013-2014 wordt RVM volledig benut en worden gegevens per medewerker over zwangerschapsverlof, verzuimfrequentie, WIA-status, deelherstel en werkzaam­ heden op therapeutische basis automatisch geregistreerd. Schooldirecteuren worden in het gebruik van RVM begeleid en ondersteund.

13

4. Beheer a. Huisvesting Wat willen we bereiken?

Wanneer?

Additionele kosten / investeringen

Verbetering schoolgebouwen

2013-2014

Nieuwbouw via gemeenten. Onderhoud schoolgebouwen via gemeenten en via Meerjarig Onderhouds Programma. Voor Hoeksteen Groenlo is € 170.000 extra opgenomen.

Opvolging asbestinventarisaties

2013-2014

Geen meerkosten opgenomen.

z.s.m.

€ 5.000 extern advies

Kantoorhuisvesting

Doordecentralisatie

14

Per 1 januari 2015 wordt naast het onderhoud van de binnenschil ook het onderhoud van de gehele buiten­ schil bij de schoolbesturen neergelegd. Dat betekent dat het primair onderwijs ­in navolging van het voortgezet onderwijs­ alle rijksmiddelen gaat ontvangen voor het totale onderhoud van de schoolgebouwen. Gemeenten behouden de wettelijke huisvestingsplicht ten aanzien van ver­ en nieuwbouw. Wij verwelkomen deze maatregel van harte als een ondersteuning van ons beleid ten aanzien van maatwerk en kwaliteits­ en efficiencyverbeteringen aan onze schoolgebouwen. Wel is alertheid geboden voor de onderhoudskwaliteit bij de overdracht. Thans zijn nog geen budgetbedragen bekend. Voor een algehele doordecentralisatie (inclusief volledige eigendom van de schoolgebouwen) is de tijd nog niet rijp. De gemeente Aalten heeft de lopende gesprekken recent afgebroken.

Schoolgebouwen

•

Om kwalitatief goed onderwijs te kunnen bieden vraagt de huisvesting van een aantal school­ gebouwen nog de aandacht: ­ Prins Willem Alexanderschool Winterswijk: rond augustus 2013 zal de schop in de grond gaan voor de nieuwbouw van de multifunctionele accommodatie in de Pelkwijk; ­ Hoeksteen Groenlo: zowel de gestage groei als ook de kwaliteit van het gebouw maken een kwaliteitsverbetering noodzakelijk;

•

•

­ Hoeksteen Gendringen: op initiatief van de gemeente Oude IJsselstreek zijn plannen in voorbereiding voor nieuwbouw in een breder concept; ­ In het kader van algehele kwaliteitsverbetering worden ad hoc kleinschalige activiteiten ingezet in combinatie met onderhoud. In alle gevallen geldt dat de kosten óf voor gemeenterekening komen óf onderdeel uitmaken van het MOP (Meerjarig Onderhoud Programma). Asbest: Voor alle Accentscholen zijn asbest­ inventarisaties opgesteld. Alle urgente zaken zijn inmiddels voor rekening van de gemeenten gesaneerd. Minder urgente zaken zullen worden aangepakt in combinatie met noodzakelijk onder­ houd. Hiervoor zijn de schoolbesturen verantwoor­ delijk. Dit kan leiden tot meerkosten bij onderhoud. Kantoorhuisvesting bestuursbureau: inmiddels zijn diverse opties voor het voetlicht gebracht. Voorwaarde voor een alternatief blijft de verkoop van het huidige kantoorpand. Tevens vragen eventuele ontwikkelingen ten aanzien van bestuur­ lijke schaalvergroting om terughoudendheid.

b. Financiën Wat willen we bereiken?

Wanneer?

Additionele kosten / investeringen

Ultimo 2013-2014

Geen

Implementatie SEPA

1 februari 2014

Geen

Besluit omtrent eigenrisicodrager WGA

1 januari 2014

Geen additionele kosten (alleen premie aan UWV dan wel verzekeraar)

Opvolging aanbevelingen interim controle 2012

Administratieve organisatie

Eigen risicodrager WGA

In 2012 heeft Deloitte een interim controle uitgevoerd. Hierbij is onderzocht in hoe verre Accent “in control” is. Deloitte heeft ge en grote tekortkomingen geconstateerd. Wel zijn diverse aanbevelingen gedaan. Deze zullen in het schooljaar 2013­2014 opgevolgd worden. Het betreft met name het uitbreiden en “smarter” maken van management informatie middels kengetallen of kpi’s. Daarnaast zal het facturatieproces gedigitaliseerd worden. Dit vindt naar verwachting begin schooljaar 2013­2014 plaats.

Accentscholengroep is sinds 2011 eigen risicodrager voor de WGA hetgeen een financieel voordeel opgeleverd heeft. Het risico is verzekerd bij Loyalis. Eind 2013 loopt het contract af. In het najaar van 2013 wordt bekeken of het eigen risicodragerschap voortgezet wordt. Zoals in het hoofdstuk Personeel aangegeven wordt per 1 augustus aanstaande een vervangingspool met Essentius gestart. Dit maakt het mogelijk om eigen risicodrager te worden voor ziektevervanging. De administratieve organisatie omtrent ziektevervanging moet aangepast worden zodat goed inzicht bestaat in de vervangingskosten. Het is de verwachting dat de vervangingskosten lager zijn dan de bespaarde premie waardoor een financieel voordeel ontstaat.

Implementatie SEPA Europese landen en banken werken aan de invoering van één Europese betaalmarkt (Single Euro Payments Area) om het betalingsverkeer eenvoudiger en efficiënter te maken. Het internationale bankrekeningnummer (IBAN­nummer) wordt de nieuwe standaard, ook voor al het betalings­ verkeer binnen Nederland. Uiterlijk 1 februari 2014 moeten alle Nederlandse overboekingen en incasso­opdrachten uitgevoerd worden met op SEPA gebaseerde producten. Financiële systemen (administratie, internetbankieren) moeten hierop aangepast worden. Met name voor het automatisch incasseren van gelden (bijvoorbeeld ouder­ bijdragen) dienen aanpassingen gedaan te worden. Hierover vindt overleg plaats met de Rabobank.

15

c. Centrale inkoop Wat willen we bereiken? Centrale inkoop schoonmaak Implementatie SEPA

Efficiënter proces door minder leveranciers en minder facturen

Begin 2013 is de Europese aanbesteding van het onder­ wijsleerpakket/gebruiksmateriaal succesvol afgerond. Per 1 april is het nieuwe contract met KG & Rolf ingegaan. In 2013­2014 wordt gemonitord dat de beoogde voordelen gerealiseerd worden. Dit betreft enerzijds de lagere tarieven en anderzijds een efficiënter proces door minder facturen.

16

Het doel is om ook op andere onderdelen efficiency­ voordelen binnen te halen. In schooljaar 2013­2014 wordt onder meer het onderdeel “Schoonmaak” tegen het licht gehouden. Hiervoor is professionele ondersteuning nodig van een extern bureau hetgeen ingeschat wordt op € 20.000.

Wanneer?

Additionele kosten / investeringen

Najaar 2013

€ 20.000 extern advies

1 februari 2014

Geen

Eind 2013-2014

Geen

B. Begroting in cijfers 1. Uitgangspunten Bij het opstellen van de begroting 2013-2014 zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: 1. Het reguliere resultaat van de exploitatie moet gemiddeld nul zijn, dat wil zeggen een sluitende begroting. 2. Wegens de krimp van het aantal leerlingen wordt nieuw personeel alleen nog middels payroll of als zzp’er aangenomen. Daarnaast blijft de mogelijkheid bestaan voor invalkrachten. 3. Uitgaven in het kader van de commissie Don komen bovenop het reguliere resultaat. Criteria voor deze uitgaven zijn dat de uitgaven leiden tot een kwaliteits­ verbetering van het onderwijs, niet structureel zijn en bijdragen aan vermindering van de kapitalisatiefactor. Financiering vindt in eerste instantie plaats uit de bijzondere schoolreserves. Hierdoor kan de begroting negatief zijn zodat de kapitalisatiefactor structureel verlaagd wordt. Een voorbeeld van deze uitgaven zijn de uitgaven voor de “Kwaliteitsimpuls 1-zorgroute 2010-2014”. De financiële ruimte (het surplus aan vermogen boven de benodigde financiële buffer) is inmiddels afge­ nomen en wordt de komende jaren verder terug­ gebracht tot nihil. Daarom worden commissie Don aanvragen die niet begroot zijn niet meer in behande­ ling genomen, tenzij sprake is van een calamiteit dan wel elders in de lopende begroting voldoende ruimte is om de extra uitgave te compenseren. 4. De bapo-lasten worden sinds 1 januari 2010 direct verwerkt als kosten in de exploitatie. Dit leidt tot een jaarlijkse stijging van de kosten met € 0,2 miljoen. Daar staat tegenover dat de resterende bapo-voorziening is toegevoegd aan de algemene reserve waardoor in de afgelopen jaren dit deel van de algemene reserve nog benut kon worden om de hogere bapo-lasten te compenseren. Vanaf schooljaar 2013-2014 is het structurele kostenniveau met € 0,2 miljoen terug­ gebracht om in lijn te blijven met de bekostiging. 5. Per 1 januari 2011 is Accent eigenrisicodrager geworden voor de WGA. Hiervoor is een verzekering afgesloten bij Loyalis. Als gevolg hiervan zijn de kosten voor WGA tot en met 2013 in totaal € 180.000 lager, waarvan € 45.000 in schooljaar 2013-2014 valt. Het voordeel wordt naar rato van de loonkosten verdeeld over centraal en de scholen. Begin van het schooljaar 2013-2014 moet besloten worden of het eigen risico­dragerschap gehandhaafd blijft en eventueel

een nieuw contract afgesloten wordt. In de begroting is verondersteld dat dit het geval is. 6. Begin 2012 is het bestuursakkoord afgesloten tussen het ministerie en de PO-raad. Om de ambities uit dit akkoord te realiseren wordt geld beschikbaar gesteld middels de prestatiebox. De prestatiebox loopt vier jaar en vervangt de bestemmingsbox. De subsidie voor cultuureducatie is verlengd en in de prestatiebox ondergebracht. Een deel van de prestatiebox wordt centraal besteed voor professionalisering van de schooldirecteuren, CIO-begeleiding en co-teaching. Een ander deel wordt door de scholen besteed aan het trainen van leer­ krachten in opbrengstgericht werken. Dit maakt allemaal deel uit van “De lat omhoog”. In mei 2013 is de bekostiging uitgebreid met een pro­fessionaliseringsbudget voor directeuren. Dit budget van in totaal € 69.000 per jaar wordt op centraal niveau beheerd. Het wordt toegevoegd aan het professionaliseringsbudget voor directeuren zoals beschreven in “Kwaliteitsimpuls 2010-2014 en Bestuursakkoord Primair Onderwijs 2012-2015 (Leraar 2020).” 7. Het samenwerkingsverband (swv) Accent gaat zijn derde en laatste jaar in. Het swv fungeert als een aparte kostenplaats en heeft een eigen begroting, die deel uitmaakt van de totaalbegroting van AccentScholengroep. De begroting is zo opgesteld dat de totale financiële middelen over drie schooljaren gezien op nul uitkomen. De benodigde dienst­ verlening en de afkoop van swv Brevoordt is dan binnen de begroting gefinancierd. De bijdrage van het swv Accent aan de scholen is het komend schooljaar verhoogd van € 31 naar € 55 per leerling. 8. De bezuinigingen met betrekking tot de invoering van Passend Onderwijs doen zich voor vanaf schooljaar 2014-2015 en hebben nog geen invloed op de begroting 2013-2014. Wel zijn effecten meegenomen in de meerjarenbegroting. 9. De vijfde en laatste fase van de functiemix wordt voorlopig uitgesteld om eerst de ingevoerde functies volledig tot hun recht te laten komen. 10. De komende jaren wordt jaarlijks € 145.000 gedoteerd aan de onderhoudsvoorziening. Het is de verwachting dat vanaf schooljaar 2017-2018 de dotatie weer verhoogd moet worden naar het oorspronkelijke niveau van € 245.000 per jaar.

17

2. Begroting 2013-2014 Het resultaat voor het schooljaar 2013­2014 is begroot op € 577.000 negatief. In onderstaande tabel is de winst­ en verliesrekening weergegeven inclusief resultaatbestemming. Begroting 2013 2014

Begroting 2012 2013

Begroting 2011 2012

Centraal

Swv

Scholen

Totaal

Totaal

Totaal

Baten

2.117

38

14.332

16.487

16.747

17.153

Lasten

2.419

61

14.672

17.151

17.346

17.624

302-

22-

340-

664-

599-

471-

-

-

83

114

22-

340-

577-

516-

357-

Reguliere exploitatie scholen

78

21

113

Reguliere exploitatie centraal

29

56-

42

Reguliere exploitatie samenwerkingsverband Accent

22-

57

11

Onttrekking uit algemene reserve voor bapo-lasten

-

200-

200-

Onttrekking uit bestemmingsreserves centraal (verbouw, meubilair)

82-

86-

1-

Onttrekking uit bestemmingsreserves scholen (buiteninrichting)

17140-

140-

145-

22-

87

Commissie Don

401-

199-

Totaal resultaat

577-

(x € 1.000)

Salo baten en lasten Financiële baten en lasten Resultaat

87 215-

87

Resultaatbestemming

18

Kwaliteitsimpuls 1-zorgroute 2010-2014 Prestatiebox - centrale deel

516-

177357-

Het negatieve resultaat is voor een belangrijk deel een gevolg van eerder genomen beleidsbeslissingen (onttrekking uit bestemmingsreserves, Kwaliteitsimpuls, Commissie Don). In het kader van de commissie Don is een bedrag van € 401.000 opgenomen. Dit bestaat voor € 93.000 uit door de scholen ingediende plannen, voor € 124.000 uit het gefaseerd terugbrengen van de formatie als gevolg van krimp en voor € 186.000 uit tijdelijke tekorten met name wegens instroomgroepen en (tijdelijke) groei van scholen.

3. Meerjarenbegroting In de volgende tabel is de meerjarenbegroting opgenomen, mede gebaseerd op de genoemde uitgangspunten. In verband met de krimp van het aantal leerlingen wordt het goed vooruit kijken steeds belangrijker. Voor het eerst is de meerjarenbegroting bottom up opgebouwd met informatie van de scholen. Inzichtelijk is gemaakt hoe de formatie zich ontwikkelt ten opzichte van de dalende leerlingaantallen.

Meerjarenbegroting (x € 1.000)

2013 2014

2014 2015

2015 2016

2016 2017

2017 2018

Baten

16.487

16.211

16.151

15.699

15.479

Lasten

17.151

16.473

16.344

15.688

15.435

664-

261-

193-

12

44

87

74

63

57

577-

187-

126-

75

101

2013 2014

2014 2015

2015 2016

2016 2017

2017 2018

140

158

56-

Salo baten en lasten Financiële baten en lasten Resultaat

Resultaatbestemming (x € 1.000) Reguliere exploitatie scholen

78

Reguliere exploitatie centraal

29

Reguliere exploitatie Swv

22-

Onttrekking uit bestemmingsreserves

99-

Kwaliteitsimpuls 1-zorgroute 2010-2014

140

Prestatiebox - centrale deel

67

11

56-

56-

56-

22-

24

62-

9-

Commissie Don

401-

166-

8-

Totaal resultaat

577-

187-

126-

75

102

19

Vanaf schooljaar 2013-2014 moeten de € 200.000 hogere bapo-lasten uit de reguliere exploitatie gefinancierd worden aangezien het bedrag van de vroegere bapovoorziening geheel besteed is. Het programma Kwaliteitsimpuls 1-zorgroute 2010-2014 is komend schooljaar voor het laatst. Vanuit de prestatiebox wordt voorzien dat Kwaliteitsimpuls met twee jaar verlengd kan worden voor een bedrag van in totaal € 100.000. Ook wordt het professionaliseringsbudget schoolleiding van jaarlijks € 69.000 hieraan toegevoegd. De prestatiebox wordt nog drie jaar ontvangen en is bedoeld voor de realisering van de ambities uit het bestuursakkoord van begin 2012. In totaliteit is met Kwaliteitsimpuls en prestatiebox een bedrag van ongeveer € 1,5 miljoen gemoeid.

20

Passend onderwijs wordt per 1 augustus 2014 ingevoerd. De financiële bekostiging die vanuit de nieuwe samenwerkingsverbanden naar de schoolbesturen zal terugvloeien valt lastig in te schatten. Accent gaat uit van een zo maximaal mogelijke allocatie van de gelden naar de scholen. Het eerste jaar 2014-2015 betreft een overgangsjaar waarvoor voorzichtigheidshalve terug­ houdend begroot is. Dit veroorzaakt bij diverse scholen een dip in de begroting die veelal uit de algemene reserve opgevangen zal worden. Per 1 januari 2015 wordt naast het onderhoud van de binnenschil ook het onderhoud van de gehele buitenschil bij de schoolbesturen neergelegd. De bekostiging is nog niet bekend. Wij hebben deze vooralsnog ingeschat op € 100 per leerling, ongeveer € 300.000 op jaarbasis. Verondersteld wordt dat een deel van dit bedrag voor­ lopig niet besteed hoeft te worden gezien de relatief goede staat waarin onze schoolgebouwen zich bevinden.

Door het negatieve resultaat in de komende schooljaren wordt de kapitalisatiefactor verlaagd richting de maximum signaleringsnorm van 35% en de financiële ruimte verantwoord teruggebracht tot nul. Het is de verwachting dat eind schooljaar 2014-2015 de financiële ruimte op zal zijn en alleen de benodigde financiële buffer van € 1,35 miljoen resteert. Hierdoor zal de exploitatie van zowel centraal als de scholen vanaf 2015-2016 minimaal sluitend moeten zijn. Dit kan alleen gerealiseerd worden als de formatie van diverse scholen teruggebracht wordt om zo in lijn te blijven met het dalende leerlingenaantal. Het positieve bedrag aan reguliere exploitatie bij de scholen vanaf 2017-2018 ontstaat doordat de meeste scholen een klein positief resultaat begroten. Centraal heeft een besparingsdoelstelling vanaf 2014-2015 op moeten nemen. Er wordt een lager bedrag dan voor­heen door de scholen afgedragen als gevolg van minder leerlingen. De besparingsdoelstelling voor centraal loopt op tot een bedrag van € 0,25 miljoen in 2017-2018 en moet ingevuld worden middels bijvoorbeeld goedkoper inkopen.

4. Investeringen De investeringen voor de komende vier schooljaren zijn als volgt: Investeringen (x € 1.000)

2013 2014

2014 2015

2015 2016

2016 2017

Gebouwen en terreinen ICT Meubilair

80

50

166

58

84

30

Leermiddelen

214

153

175

140

Resultaat

460

211

309

170

Overige inventaris

Ten tijde van het opstellen van de begroting wordt de laatste hand gelegd aan het contract voor de investering in ICT aan het einde van schooljaar 2012­2013. Daarnaast wordt voor de toekomst rekening gehouden met een structureel hoger bedrag aan investeringen in ICT als gevolg van een nieuwe visie op ICT in het onderwijs. Anderzijds zou de investering in fysieke leermiddelen dan afnemen. Dit is in bovenstaande investerings­ begroting nog niet meegenomen. De oorspronkelijke investeringsbedragen zijn vermeld. Het hogere investeringsbedrag in meubilair in 2013­ 2014 betreft de inrichting van nieuwbouw in Winterswijk voor de PWA. Indien de bouw vertraging oploopt, vindt de investering ook later plaats.

21

C. Begroting in Beleidskaders 1. Financieel beleid De begroting 2013-2014 is gebaseerd op het OC&Wvoorschrift jaarverslaggeving voor de sector Primair Onderwijs en op de uitgave Bekostigingsstelsel Basisonderwijs, programma’s van eisen voor het jaar 2013. De totale bekostiging van het Ministerie van OC&W bestaat uit een aantal verschillende budgetten, zoals lumpsumvergoeding Personeel en lumpsumvergoeding Materiële instandhouding. Sommige vergoedingen c.q. budgetten hebben het karakter van een kalenderjaarvergoeding, anderen een schooljaarvergoeding. AccentScholengroep werkt sinds schooljaar 2009-2010 met een begroting en jaarrekening op basis van schooljaren. Door te werken met een begroting en jaarrekening op schooljaar kan er een goede match plaatsvinden tussen de periode (schooljaar), het beleid, de activiteiten, de personele formatie en de financiën. Zeker voor de schooldirecteuren is dit een verbetering. De financiële verantwoording naar het Ministerie blijft helaas verplicht op basis van het kalenderjaar.

22

De personele inkomsten zijn gebaseerd op de lumpsum­ vergoeding personeel schooljaar 2013-2014 op basis van de tarieven van DUO van april 2012. Hierbij wordt uit­ gegaan van de laatst bekende gemiddelde personeelslast (GPL), zoals vastgesteld tijdens de jaarrekeningcontrole 2012. De vergoeding voor materiële instandhouding wordt jaarlijks aangepast om de prijsveranderingen op te vangen. Daarbij wordt uitgegaan van het prijsstijgings­ percentage volgens de Macro Economische Verkenningen. De volgende personele componenten komen voor rekening van centraal en worden niet ten laste gebracht van de schoolbegrotingen: ouderschapsverlof, BAPO, jubilea, arbodienstverlening, spaarverlof, re-integratie­ trajecten, bonus/malus Vervangings- en Participatiefonds, werving en selectie, jubileumgratificaties, personeelszorg (waaronder lief en leed), integraal personeelsbeleid, AccentOnderwijsdag, DirecteurenTweeDaagse, outplacement, ontslagprocedures, wachtgeld, coördinatie en loonkosten ICT, RI & E trajecten, vervanging, scholing directeuren en invalleerkrachten, vertrouwenspersoon. Per 1 augustus 2012 worden daar de kosten van het vervangen van zwangeren en “vangnetters WAO en WIA” aan toegevoegd. Dit is een gevolg van het wegvallen van de imbu-regeling per 1 augustus 2012 waarbij het ministerie de administratieve verwerking van het

vervangen van zwangeren en “vangnetters WAO en WIA” gewijzigd heeft. In het verleden werd vervanging rechtstreeks gedeclareerd en bleven vervangingskosten en ziekte-uitkeringen buiten de exploitatierekening. Nu worden de loonkosten van de vervanger verantwoord op reguliere loonkosten en wordt onder uitkeringen ziektewet de ontvangen uitkeringen verantwoord. Deze nieuwe werkwijze leidt tot hogere loonkosten omdat met name de pensioenpremies niet door de uitkering gedekt worden. Met het bovenstaande worden alle mogelijke personele risico’s op centraal niveau gelegd. Om deze componenten centraal te kunnen bekostigen wordt een deel van de rijksbijdragen gealloceerd naar centraal. Met ingang van schooljaar 2012-2013 is de allocatiemethodiek hiervoor vereenvoudigd. Er wordt middels één allocatiepercentage een bedrag van de materiële instandhouding en het pab-budget ingehouden ten behoeve van centraal (50,5%) en de OPD (4%). Het allocatiepercentage naar centraal is per 2013-2014 verhoogd omdat de bapo-lasten niet meer uit de reserve onttrokken kunnen worden (zie ook uitgangspunt nummer 3 op bladzijde 13). De materiële lasten worden in de begroting zo goed mogelijk geschat op basis van gegevens uit het lopende jaar, voorgaande jaar en de laatst bekende gegevens voor het begrotingsjaar. Het materiële uitgavenpatroon van scholen wordt bepaald door beïnvloedbare en niet-beïnvloedbare kosten. Vooral de niet-beïnvloedbare kosten kunnen de scholen voor grote financiële problemen zetten. De niet-beïnvloedbare kosten die afhankelijk zijn van de staat van onderhoud van het schoolgebouw, zoals het planmatig onderhoud (groot en jaarlijks onderhoud) van de schoolgebouwen en de onderwijshuisvesting zijn al gecentraliseerd en vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de school. De kosten van de volgende zaken zijn ook gecentraliseerd en vallen niet meer onder de verantwoordelijkheid van de afzonderlijke scholen: ICT infrastructuur, werkomgeving en beheer, verzekeringen, administratie- en beheerslasten, GMR faciliteiten, vermogensbeheer. Een uitzondering hierop geldt voor het schoolschoonmaakbeheer. Dit wordt wel centraal aanbesteed maar blijft een (financiële) verantwoordelijkheid van de afzonderlijke scholen.



2. Beleidsafspraken

• Voor alle scholen zijn voor de onderdelen Meubilair

•

• • • • •

en Onderwijs Leerpakket (in overleg met de school­ directeuren) Meerjaren Investerings Programma’s (MIP’s) opgesteld. De schooldirecteuren kunnen alleen nog op basis van deze, door het College van Bestuur goedgekeurde, MIP’s investeringen doen. Ten aanzien van de jaarlijkse begrotingen worden overschrijdingen zonder voorafgaande toestemming niet toegestaan. Indien de begroting van een school negatief sluit is hiervoor, na argumentatie van de schooldirecteur, toestemming verleend door het College van Bestuur. Budgetbewaking is een verantwoordelijkheid van de schooldirecteuren. Het College van Bestuur toetst op basis van ontvangen rapportages van CABO. Het opheffen van niet-efficiënte situaties in de huis­vesting van scholen (met name dislocatie en leegstand) is op onderwijskundige en materiële gronden een continu aandachtspunt. De Algemene Schoolreserve heeft een grootte van ongeveer 6 % van de jaarlijkse baten in de school­ begroting. Bestedingen ten laste van de Bijzondere Schoolreserve zijn geclausuleerd en behoeven de toestemming van het College van Bestuur. Deze bestedingen mogen geen structureel karakter hebben. Er is beleid geformuleerd omtrent het aantal digi­ borden. Jaarlijks wordt aan de hand van de 1 oktober telling per school het aantal genormeerde groepen bepaald. Scholen die groeien in aantal genormeerde groepen krijgen één of meerdere digiborden inclusief beamer / pc. Scholen die krimpen in aantal genor­ meerde groepen leveren één of meerdere digiborden (inclusief beamer / pc) in. Als er geen wens voor een digibord bestaat, blijft het bestaande bord (voorlopig) op de (krimpende) school hangen. Een school die terugloopt in aantal genormeerde groepen maar feitelijk één of meerdere niet-genormeerde groepen in de lucht houdt, mag de digiborden behouden voor de time-being.



3. Commissie Don

Eind september 2009 heeft de Commissie Don een rapport uitgebracht over het financieel beleid van onderwijsinstellingen. De belangrijkste consequentie van dit rapport is het op een verantwoorde manier verlagen van de kapitalisatiefactor conform het advies van de commissie Don. De kapitalisatiefactor geeft de verhouding aan tussen het balanstotaal (-/- gebouwen en terreinen) en de totale baten. Een te hoge kapitali­ satiefactor kan wijzen op het inefficiënt benutten van het kapitaal, bijvoorbeeld door excessief spaargedrag. Voor grote instellingen is de bovengrens bepaald op 35%. In juni 2010 is de notitie “Accent en de commissie Don” verschenen. Hierin is een plan van aanpak opge­ nomen om de kapitalisatiefactor op een verantwoorde manier te laten dalen tot 35% van de jaarlijkse baten. Eind 2009 was nog sprake van een kapitalisatiefactor van 48%. Op basis van de uitkomsten 20101 bedroeg de kapitalisatiefactor van AccentScholengroep 47%. De uitkomsten van 2011 geven aan dat de kapitalisatie­ factor gedaald is tot 43%. Ultimo 2012 is de kapita­lisa­tie­ factor weer gestegen tot 45% door fors hogere baten dan begroot. Om de kapitalisatiefactor weer verder te verlagen tot 35% is een bedrag beschikbaar (de finan­ ciële ruimte) om extra uit te geven bovenop de reguliere begroting. Belangrijk is dat dit eenmalige uitgaven betreft en niet structureel mag worden. Daarnaast dienen de scholen hun resterende bijzondere schoolreserve op te maken en de algemene reserve te laten dalen richting 6% van de jaarlijkse baten. Inmiddels weten we dat de totale algemene reserve te laag wordt indien alle scholen hun reserve terugbrengen tot 6%. Daarom wordt het verloop van de reserves goed gemonitord zodat tijdig aangegeven kan worden wanneer de scholen geen extra uitgaven meer mogen doen. Niet begrote commissie Don aanvragen worden niet meer behandeld, tenzij het een calamiteit betreft dan wel elders ruimte is in de lopende begroting.

1 Gecorrigeerd voor het vooruit ontvangen bedrag inzake nieuwbouw BredeSchool Varsseveld

23



4. Risicoparagraaf

De administratieve organisatie van AccentScholengroep is goed op orde. Belangrijke onderdelen hiervan zijn de procuratieregeling (wie mag tot welk bedrag verplichtingen aangaan) en de planning en control-cyclus (van het opstellen van een begroting tot de bewaking ervan). Alle financiële risico’s die de afzonderlijke scholen kunnen oplopen, worden op bestuurlijk (centraal) niveau gedragen en zijn middels de vorming van reserves, voorzieningen en het afsluiten van verzekeringen in voldoende mate afgedekt. De volgende voorzieningen zijn getroffen: Voorziening spaarverlof, Voorziening Jubilea, Voorziening Onderhoud gebouwen.

• • •

24

De volgende (Bestemmings)reserves zijn gevormd: Algemene reserve is in principe vrij beschikbaar, Het streefpercentage voor de jaarlijkse baten van de schoolbegroting bedraagt 6 %. Bijzondere Schoolreserve droogt uiteindelijk op omdat er geen nieuwe middelen aan toe worden gevoegd. Herwaarderingsreserve voor meubilair (‘eerste waardering’) zal in circa tien jaar vanaf 2005 worden afgeschreven. Bestemmingsreserve voor verbouw van scholen. Hiertoe wordt de eventuele bijdrage vanuit de scholen direct overgeheveld naar centraal. Afschrijving vindt vervolgens centraal plaats zodat de scholen er geen rekening meer mee hoeven te houden in hun exploitatie. Bestemmingsreserve voor de afschrijving van buiten­ inrichting. Hierdoor kunnen de betreffende scholen rekening houden met deze specifieke afschrijvingslast die gefinancierd is met commissie Don geld.

• • • • • •

In het najaar van 2013 vindt de derde risicoworkshop plaats. In deze workshop worden de reeds geïdentificeerde risico’s geactualiseerd en nieuwe risico’s toegevoegd. Vervolgens wordt gekeken in hoeverre deze risico’s afgedekt zijn en wordt de benodigde financiële buffer opnieuw bepaald. De commissie Don heeft aangegeven dat een financiële buffer minimaal 5% van de jaarlijkse baten dient te bedragen, hetgeen ongeveer € 0,8 miljoen betekent voor AccentScholengroep. Deze buffer moet bestaan uit overliquiditeit en kredietfaciliteiten. Uit de vorige risico­ workshop is een benodigde financiële buffer van € 1,35 miljoen gebleken.



5. Vermogensbeheer

Het vermogensbeheer is eind 2009 in eigen hand genomen waardoor de kosten voor het uitvoeren van het vermogensbeheer omlaag zijn gaan. Uitvoering vindt plaats door de controller onder verantwoordelijk­ heid van de voorzitter van het College van Bestuur. De portefeuille is sinds begin 2013 in lijn met de regeling Beleggen en Belenen en eenvoudig te beheren. De portefeuille is ondergebracht bij de Rabobank op basis van een adviesrelatie. De Rabobank adviseert over de samenstelling van de portefeuille en zal signaleren als ratings van bestaande producten onder de minimumvoorwaarde dalen. Uitvoering van transacties ligt bij AccentScholengroep op basis van het vastgestelde treasurystatuut. Belangrijk is om een rentevisie te ontwikkelen op basis waarvan zo hoog mogelijke rentebaten gerealiseerd kunnen worden. Tevens is het van belang het renterisico te minimaliseren door de producten op verschillende momenten in de tijd te laten vrijvallen. Hiervoor wordt jaarlijks een liquiditeitsplanning gemaakt, gebaseerd op de meerjarenbegroting en de plannen als gevolg van de commissie Don.

Zorgplan voor het Samenwerkingsverband Accent Accent wil zelf verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van het onderwijs. Het richting geven aan passend onderwijs is daarbij een belangrijk speerpunt. Met ingang van 01­08­2011 werkt Accent met een eigen WSNS Samenwerkingsverband en dus met een zorgplan. Dit zorgplan geeft aan hoe de onderwijsondersteuning in het schooljaar 2013­2014 voor alle Accentscholen geregeld gaat worden. De volgende documenten vormen de basis voor het zorgplan. Strategisch beleidsplan 2009­2013 “Met Accent op ieders talent.” Basisnotitie “Met Accent op Passend Onderwijs.” Scholingsplan Kwaliteitsimpuls 1­zorgroute en het bestuursakkoord PO. Het zorgplan 2012­2013. Evaluatie zorgplan “Accent kijkt verder” 2012­2013. Evaluatie scholings­ en ondersteuningsaanbod AccentAcademie 2012­2013.

De functie van het zorgplan Het zorgplan is een kwaliteitsdocument waarin de ambities, verwoord in de hiervoor genoemde documenten, opge­ nomen zijn als beleidsuitgangspunten. In het aanbod van de AccentAcademie staat de wijze waarop de ambities gerealiseerd worden, beschreven. Dit aanbod is als bijlage toegevoegd.

• • • • • •

Kengetallen

01-10-2010

01-10-2011

01-10-2012

21

21

20

1

1

1

3.251

3.259

3.181

Aantal SBO-leerlingen

108

106

104

Deelnamepercentage SBO zonder inkomend grensverkeer

2,92

2,94

2,89

Deelnamepercentage SBO met inkomend grensverkeer

3,22

3,15

3,16

3.359

3.365

3.285

Aantal leerlingen volgens de 2% regeling

67

67

65

Inkomend grensverkeer1

10

7

9

Uitgaand grensverkeer2

0

5

9

Aantal basisscholen Aantal speciale basisscholen Aantal basisschool leerlingen

Totaal aantal leerlingen

1. Onder inkomend grensverkeer wordt het aantal leerlingen verstaan dat uit een ander samenwerkingsverband de SBO van het samenwerkingsverband van Accent bezoekt. 2. Onder uitgaand grensverkeer wordt het aantal leerlingen van het samenwerkingsverband Accent dat een ander SBO bezoekt verstaan.

25

De routing van het zorgplan In het maart 2013 zijn de zes onderdelen van het zorgplan 2012-2013 geëvalueerd. In april 2013 is het conceptzorgplan 2013-2014 besproken met de Stuurgroep OnderwijS. Het zorgplan is in het Directeuren Overleg van april 2013 vastgesteld en door het College van Bestuur goedge­keurd. Aan de Gemeenschappelijke Medezeggenschaps Raad wordt gevraagd om in te stemmen met het zorgplan. Dit is het laatste zorgplan van het samen­werkingsverband Accent. Een ondersteuningsplan zal i.v.m. de wetgeving Passend Onderwijs vanaf 2014-2015 het zorgplan vervangen. Voor 01-02-2014 wordt een ondersteunings­ plan Passend Onderwijs voorgelegd aan het bestuur en de ondersteuningsplanraad van het regioverband Passend Onderwijs.

De relatie van het zorgplan met het schoolplan en de schoolgids 26

De scholen van Accent hebben een schoolplan opgesteld voor de periode 2011-2015. Jaarlijks wordt een schoolgids opgesteld. De begeleiding en opvang van kinderen die extra ondersteuning behoeven wordt hierin beschreven. Er is een verbinding zichtbaar tussen het zorgplan van Accent en de beide genoemde documenten.

Ambities van Accent als basis voor het zorgplan

• Mensen met een beperking zijn gelijkwaardige, participerende burgers in de samenleving. • De onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van het kind staan centraal. • Ontwikkelingskansen worden herkend en deze bepalen het dagelijks handelen in de school. • Ouders zijn pedagogisch partner. • De scholen van Accent ontwikkelen zich tot • • •

kwalitatief goede scholen met een perfect ondersteuningsaanbod. Het onderwijs is zo gewoon mogelijk en zo dichtbij mogelijk. De scholen van Accent zorgen zoveel mogelijk samen voor een onderwijscontinuüm. De speciale basisschool nieuwHessen is complementair aan de Accentscholen. De AccentAcademie zorgt voor een professionaliserings­aanbod en voor de ondersteuning van de scholen.

• Afstemming met de Voor en Vroegschoolse Educatie,

het Voortgezet Onderwijs en de Jeugdhulpverlening vindt voortdurend plaats.

Van ambities naar beleidsuitgangspunten Accent richt zich op de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs en op het vergroten van de zorgbreedte door: A. De 1-zorgroute op schoolniveau en bovenschoolsniveau in te voeren. De onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van de kinderen en de medewerkers in de school staan centraal. Het onderwijs wordt vormgegeven volgens de 1-zorgroute en is daarmee handelings- en opbrengstgericht. Een effectieve, gestructureerde leeromgeving is hierbij voorwaardelijk. Het rendement van het onderwijs wordt systematisch geëvalueerd met behulp van het instrument “De lat omhoog.” Op Accent-, school- en groepsniveau worden data worden verzameld, geanalyseerd en vertaald in het aanbod.

Het doel wordt bereikt door: • De implementatie van de 1-zorgroute te ondersteunen. - H  et voeren van ouder- en kindgesprekken te optimaliseren. Collegiale Intensieve Ondersteuners (CIO’s) worden hiervoor ingezet. - G  roepsplannen in ParnasSys te verbeteren. Kenniskringen bieden daarbij ondersteuning. • Het volgen van de 1-zorgroute te borgen door collegiale consultaties met behulp van een kijkwijzer uit te voeren. De opbrengst van de collegiale consultatie wordt teambreed besproken. • De onderwijsopbrengsten samen te vatten en het scholings- en ondersteuningsaanbod van de AccentAcademie af te stemmen op deze samenvatting. • De 1-zorgroute-scholing te volgen. Een viertal Accentscholen volgt voor het laatste jaar de scholing 1-zorgroute. De andere Accentscholing hebben de scholing afgerond en de 1-zorgroute geïmplementeerd.

B. Ontwikkelingskansen van kinderen te herkennen en te vertalen in het dagelijks handelen binnen de school. Doorgaande lijnen m.b.t. de Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE): Gemeente Oude IJsselstreek: een warme overdracht is gerealiseerd. Internbegeleiders van de basisschool verrichten waar nodig observaties bij kinderen in voorschoolse groepen. Gemeente Aalten: een warme overdracht is gerealiseerd m.b.v. het Ontwikkelings Volg Model. Internbegeleiders van de basisscholen voeren waar nodig observaties uit. Gemeente Winterswijk en Oost Gelre: een warme overdracht is gerealiseerd m.b.v. het Ontwikkelings Volg Model.

Het doel wordt bereikt door: • D  e leerlijnen en de didactiek af te stemmen m.b.v. collegiale consultaties. • D  e doorgaande leerlijn van de leerling met speciale ondersteuningsbehoeften af te stemmen met het V(S)O. • Te participeren in het PO/VO-overleg van de gemeente Winterswijk. • De werkgroep PO/VO in Aalten weer bij elkaar te roepen, opdat de doorgaande lijnen Engels, dyslexie en de referentieniveaus afgestemd worden. • Terugkoppelingen te vragen van het VO. • J aarlijks een gesprek te organiseren voor de directeuren, de internbegeleiders en de leer­ krachten van de eindgroepen van Accent met de rectoren en de zorgcoördinatoren van het VO.



D. Een onderwijscontinuüm te realiseren. De scholen van Accent ontwikkelen zich tot scholen met een kwalitatief goed ondersteuningsaanbod. Ondersteuningsprofielen zijn in het voorjaar van 2011 vastgesteld met behulp van het Sardesmodel “Indiceren Volgens Onderwijsbehoefte” (IVO). Accent kent een aantal brede scholen en een kind­ centrum. Afstemming op didactische en pedagogische ontwikkelingslijnen wordt gerealiseerd. In diverse gemeenten worden de komende jaren brede scholen gevormd.

• • •

Het doel wordt bereikt door: • De doorgaande lijnen af te stemmen met de partners van de VVE. • Terugkoppelingen te verzorgen vanuit de basisscholen. • O  ndersteuning en onderzoek van de AccentAcademie aan te bieden voor kinderen in voorschoolse voorzieningen. • Trainingen voor medewerkers die met (zeer) jonge kinderen werken op te nemen in het scholingsaanbod van de AccentAcademie. • Ouders te betrekken bij de warme overdracht. • Jonge kinderen die vanuit de kindercentra (voor kinderen met ontwikkelingsproblemen) naar het onderwijs geleid worden te bespreken in het ZAT. • Te onderzoeken of het peuterspeelzaalwerk bestuurlijk bij Accent ondergebracht kan worden. • De kennis van het integraal kindcentrum De Bosmark te delen met de Accentscholen.

C. De soepele overgang naar het Voortgezet Onderwijs (VO) te waarborgen. De overdracht van kinderen naar het VO wordt afgestemd om een ononderbroken ontwikkelingslijn te waarborgen. De overgang naar het VO vindt plaats met behulp van een onderwijskundig rapport. Er is sprake van een warme overdracht.





Het doel wordt bereikt door: • H  et aantal scholen met een kwalitatief goed ondersteuningsaanbod te vergroten. • M  et de partners van het kindcentrum en de brede scholen afspraken te maken over het onderwijscontinuüm. • C  ollegiale consultaties uit te voeren. • S choling en ondersteuning aan te bieden. • H  et ondersteuningsprofiel te evalueren.

E. De AccentAcademie te vormen. De AccentAcademie is gericht op de voortdurende ontwikkeling van het onderwijs door middel van professionalisering en samenwerking. Professionalisering. Onderwijsgevenden, directeuren en internbegeleiders worden opgeleid met behulp van de scholingsplannen

27

“Kwaliteitsimpuls 1-zorgroute” (2010-2014) en het “Bestuursakkoord Primair Onderwijs” (2012-2015). Accent heeft beide plannen samengevoegd tot één scholingsplan. Accent wil hiermee de onderwijs­ opbrengsten van de kinderen verhogen door mede­ werkers maximale ontplooiingskansen te bieden.

Leerkrachten in spé worden opgeleid op de acht Opleidingsscholen. Het plan Accent en de opleidingsschool is daarbij leidend.

F. Ouders nauw te betrekken bij de pedagogische ontwikkeling van hun kind. Ouders zijn pedagogisch partner. De school formuleert een antwoord in de 1-zorgroute.



28





De attitude van de medewerker is van belang. We dragen de volgende waarden uit: je verricht waardevol werk dat bijdraagt aan het gemeenschappelijke doel; je bepaalt zelf hoe je het doel behaalt binnen de afgesproken kaders; je enthousiasme is daarbij van grote waarde; je leert van en met elkaar; de medewerkers van Accent zijn Aanspreekbaar, Christelijk, Competent, Enthousiast, Nieuwsgierig en Trots.

• • • • •

De betekenis voor de regio

De professionalisering wordt versterkt door: • Het scholingsplan uit te voeren en het plan Accent en de opleidingsschool te borgen. • De voortdurende professionalisering van de medewerkers van Accent te borgen m.b.v. het aanbod van de AccentAcademie.

Het doel van het samenwerkingsverband Accent

Samenwerking Het onderwijs te verbinden met het Speciaal Onderwijs (SO) cluster 3 en 4. De collectieve ambitie is in 2011 vastgesteld. Dit geeft aan dat de expertise in de groep ingezet wordt. Opdat de expertise geïmplementeerd wordt op de scholen.



Het doel wordt bereikt door: • H  et onderwijs op de Accentscholen met de ouders te bespreken. • O  uders te betrekken bij de ontwikkeling van hun kind conform de 1-zorgroute. • H  et ontwikkelingsperspectief en de evaluaties hiervan met de ouders te bespreken. • D  e inbreng van ouders tijdens de gesprekken over hun kind te stimuleren door leerkrachten te scholen in effectieve gespreksvoering met ouders. • O  udercontactavonden en informatieavonden te organiseren voor ouders van kinderen met speciale ondersteuningsbehoeften.

De samenwerking met het SO wordt versterkt door: Ontwikkelingslijnen af te stemmen. Medewerkers (ambulant begeleiders en onderwijsassistenten) van het speciaal onderwijs cluster 3 en 4 in te zetten vanuit de behoefte van de school. De regie ligt bij de directeur van de Accentschool. De directeur kan kiezen voor een meer kindgerichte begeleiding of voor coteaching.

• •



Steeds meer kinderen met een specifieke onder­ steunings­behoefte ontvangen een goed onderwijsen ondersteuningsaanbod op een Accentschool. Steeds meer kinderen ontwikkelen zich volgens een ononderbroken ontwikkelingslijn en dus volgens hun ontwikkelingsperspectief.

De scholen van Accent vormen het samenwerkings­ verband Accent. Het samenwerkings-verband stelt zich ten doel een samenhangend geheel van zorgvoor­ zieningen binnen en tussen basisscholen in samen­ werking met de speciale school voor basisonderwijs te realiseren. En wel zodanig dat zoveel mogelijk kinderen een ononderbroken ontwikkelingsproces kunnen doormaken. Vanaf 01 augustus 2014 vormen de cluster 3- en 4-scholen van het Speciaal Onderwijs samen met de speciale basisschool en de basisscholen een samen­ hangend geheel. De beleidsvoornemens Passend Onderwijs richten zich op deze samenwerking. Als we spreken over de cluster 3 en 4 scholen dan gaat het om scholen voor: • z eer moeilijk lerende kinderen; • lichamelijk gehandicapte kinderen; • langdurig zieke kinderen; • m  eervoudig gehandicapte kinderen; • z eer moeilijk opvoedbare kinderen.

Een ononderbroken ontwikkelingsproces

Ondersteuning vanuit de AccentAcademie

Het schoolbestuur van Accent is verantwoordelijk om voor elke leerling een passend onderwijsaanbod te realiseren. Als de scholen van Accent dat niet kunnen bieden, dan moet met andere besturen afgesproken worden hoe daar wel in voorzien kan worden.

1. Ondersteuning op leerling-niveau Op alle scholen vindt minimaal drie keer per jaar een zorgteamoverleg plaats met de OrthoPedagogische Dienst (OPD) (zie de routing van de zorg in de bijlage). Onderstaande mogelijkheden voor een vervolgtraject worden geboden: • Afname van een psychodiagnostisch onderzoek. Waar nodig verricht de fysiotherapeut, de ergotherapeut, de logopedist, de speltherapeut, de maatschappelijk werker en de GZ-psycholoog aanvullend onderzoek of observatie. • Een observatie in de groep. • Het voeren van een diagnostisch kindgesprek. • Het voeren van een reflectiegesprek met de leerkracht.

Zoveel mogelijk kinderen succesvol op een Accentschool Passend onderwijs wordt op de Accentscholen vorm gegeven door het onderwijs- en ondersteuningsaanbod op de scholen af te stemmen op de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte van alle leerlingen. De zorgcapaciteit van de scholen wordt de komende jaren vergroot. De AccentAcademie is daarbij ondersteunend. Steeds meer kinderen kunnen hierdoor dicht bij huis naar school gaan. Ontwikkelingskansen van kinderen worden benut. De medewerkers van Accent en de leerlingen zijn trots op hun school en op hun organisatie.

Een passend aanbod Om voor zoveel mogelijk kinderen een passend onderwijsaanbod te realiseren hebben de Accentscholen gekozen om te werken volgens de 1-zorgroute. De invoering van de 1-zorgroute betekent een kwaliteits­ verbetering van het onderwijs op groepsniveau, school­ niveau en bovenschoolsniveau. •  Op groepsniveau biedt de 1-zorgroute de leerkracht handvatten voor handelingsgericht en opbrengstgericht werken. •  Op schoolniveau zorgt de 1-zorgroute ervoor dat de leerlingenzorg en daarmee de kwaliteit van het onderwijs systematisch verbeterd worden. •  Op bovenschoolsniveau zorgt de 1-zorgroute ervoor dat er bij Accent vanuit een gezamenlijke visie gewerkt wordt.

De AccentAcademie De AccentAcademie ondersteunt de scholen m.b.t. de leerlingenzorg, de nascholing en de schoolontwikkeling.

2. Ondersteuning op leerkrachtniveau Door Collegiale Intensieve Ondersteuning (CIO) uit te voeren (zie de bijlage) in de volgende stappen. a. De leerkracht signaleert dat het onderwijs in de groep onvoldoende afgestemd is op de behoefte van één of meerdere leerlingen. Interne ondersteuning volgt.  b. Ondanks de ondersteuning blijft de handelings­ verlegenheid m.b.t. de achterstand/voorsprong. Er kan een beroep gedaan worden op het lichtste zorgarrangement: de CIO. Dit wordt besproken in het zorgteamoverleg met de leerkracht, de intern­ begeleider, de directeur en de orthopedagoog. c. De CIO komt gedurende enkele dagen (of dagdelen) bij de leerkracht in de groep om te obser­ veren en met één of meerdere kinderen te werken. Dossieranalyse volgt en de onderwijsbehoefte van de kinderen wordt geclusterd. De CIO voegt de kennis over de gedrags- en leerproblematiek en de vaardigheid in het klassenmanagement samen en deelt dit direct met de leerkracht, de intern­ begeleider en de directeur. d. De CIO en de School Video Interactie Begeleiding (SVIB). Een ondersteuning die nadrukkelijk gericht is op de interactie tussen leerkracht en de leerling.

29

3. Ondersteuning op schoolniveau • D  e directeur kan een beroep doen op de expertise van een CIO ten behoeve van de systeem­begeleiding. • H  et voeren van een reflectiegesprek met de internbegeleider en/of de schooldirecteur. • O  ndersteunen van een team op casusniveau of op inhoudelijke thema’s. • Voorlichting op ouderavonden.

De zorgvoorziening

30

De speciale basisschool nieuwHessen in Aalten is complementair aan de basisscholen van Accent. NieuwHessen biedt vraaggestuurd onderwijs. Kinderen met complexe pedagogische en didactische vraag­ stellingen worden begeleid in samenwerking met het basisonderwijs, het speciaal onderwijs en de hulp­ verlenende instanties in de regio. De speciale basisschool is complementair aan de basisscholen in het Samen­ werkingsverband. Daar waar het onderwijs op de basisschool handelingsverlegen is, formuleert de speciale basisschool een passend antwoord. SBO nieuwHessen is steeds beter in staat om kinderen die voorheen verwezen werden naar het speciaal onderwijs vraaggestuurd onderwijs te bieden. Grenzen worden verlegd, onderwijs nabij kan in de regio gerealiseerd worden.

De aanvraag van een beschikking voor Speciaal Basis Onderwijs (SBO) Kinderen kunnen een beschikking voor het Speciaal Basisonderwijs ontvangen via de Permanente Commissie Leerlingenzorg (PCL) binnen het Zorg Advies Team (ZAT). Er moet sprake zijn van een belemmering in de peda­ gogische en de didactische ontwikkeling. Daarbij moet er sprake zijn van handelingsverlegenheid binnen de school. Ouders vragen een beschikking aan i.s.m. de school. Het Onderwijs Kundig Rapport dient hiervoor ingevuld worden. (www.rapportagesysteem.nl). In de loop van het schooljaar 2013-2014 zal het Onderwijs Kundig Rapport vervangen worden door HGW-formulieren. Het ZAT kan een definitieve of tijdelijke beschikking voor het speciaal basisonderwijs afgeven. Daarnaast kan het ZAT een observatieperiode op de speciale basisschool adviseren. Een aanmelding voor een bespreking in de PCL loopt via het Regionaal Aanmeld Punt (RAP). Het PCL-reglement (privacy- en huishoudelijk reglement) is te vinden op de website van Accent.

Plaatsing op het SBO SBO nieuwHessen kent drie plaatsingsmomenten. Na de zomervakantie, 1 januari en 1 april. Slechts als er sprake is van een crisissituatie kan een tussentijdse plaatsing gerealiseerd worden.

Een Tijdelijke Beschikking Jonge kinderen ontvangen altijd een tijdelijke beschikking voor speciaal basisonderwijs. De speciale basisschool neemt in het Ontwikkelings Perspectief van de leerling de terugplaatsing naar de basisschool op. De speciale basisschool draagt zorg voor handelings­ gerichte diagnostiek en rapporteert aan de ouders en de ontvangende school. De leden van het ZAT worden van de voortgang op de hoogte gesteld.

Terugplaatsing naar het basisonderwijs De directeur van de speciale basisschool plaatst in goed overleg met de ouders en de ontvangende school kinderen terug naar de reguliere basisschool als het ontwikkelingsperspectief van de leerling dat aangeeft. De ouders en de ontvangende school kunnen bij een terugplaatsing ondersteuning vanuit het SBO aanvragen. De leden van het ZAT worden van de voortgang op de hoogte gesteld.

Observatieplaats Soms is het nodig de onderwijs- en ondersteunings­ behoefte van een kind goed in beeld te brengen. Om dit te realiseren kan bij het ZAT een observatieplaats op de speciale basisschool aangevraagd worden. Een obser­ vatieplaats is altijd van korte duur. De speciale basisschool brengt de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte van de leerling in beeld en bespreekt dit met de verwijzende school en de ouders. De leden van het ZAT worden van de voortgang op de hoogte gesteld.

De klachtencommissies Accent kent een klachtenregeling. Bezwaren over een beschikking van de PCL worden behandeld door de contactpersoon de heer Herman Riphage. Postbus 277, 7000 AG DOETINCHEM Tel. nr. 0314 37 41 41

De aanvraag voor een indicatie voor het Speciaal Onderwijs (SO)

Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG)

Ouders kunnen i.s.m. de school een indicatie voor het SO cluster 2, 3 en 4 aanvragen via het ZAT. Het ZAT kan hiervoor een verklaring van ontoereikende zorg in het samenwerkingsverband uitschrijven, zodat een bespreking in een Commissie Van Indicatiestelling (CVI) van een bepaald cluster plaats kan vinden.

Professionals, ouders, kinderen, en jongeren tot en met 23 jaar kunnen in de diverse gemeenten met hun vragen over opvoeden en opgroeien terecht bij het Centrum voor Jeugd en Gezin.

De aanvraag voor een bespreking in het Jeugdzorg Advies Team (JAT) Het JAT is onderdeel van het ZAT. Het JAT biedt het onderwijs ondersteuning bij de aanpak van kinderen met psychosociale problemen en het draagt zorg voor een soepele aansluiting op de jeugdzorg. Dossiers die in aanmerking komen voor de bespreking in het JAT worden geselecteerd door de intaker. Het ZAT is verbonden met de Centra voor Jeugd en Gezin in de diverse gemeenten.

Het Zorg Advies Team (ZAT) Het ZAT is het overlegorgaan voor casusbesprekingen. Het ZAT heeft een adviesfunctie en een verwijsfunctie. Scholen en ouders kunnen vragen om advies. De OPD kan waar nodig verdiepend of aanvullend onderzoek uitvoeren. Daarnaast kan het ZAT toeleiden naar onderwijs of zorg waar een indicatie of een beschikking nodig is. De internbegeleider van de school en eventueel de leerkracht van het kind is aanwezig bij de ZATbespreking. Ouders worden standaard uitgenodigd voor de bespreking. Het ZAT richt zich in verband met de wetgeving Passend Onderwijs 01-08-2014 op de invoering van het handelingsgericht integraal indiceren.

Het Regionaal Aanmeldpunt (RAP) Het Regionaal Aanmeldpunt is per mail en telefonisch gedurende de ochtenduren te bereiken. Bij het RAP kan een aanvraag voor een ZAT-bespreking ingediend worden. Adres: Postbus 391, 7100 AJ WINTERSWIJK Telefoonnummer (0543) 51 25 93

Het Onderwijskundig Rapport (OKR) Het OKR wordt gebruikt bij de aanvraag van een advies of een verwijzing. Dit document wordt door alle scholen in de regio Achterhoek gebruikt. In de loop van het schooljaar 2013-2014 wordt een overgang naar de HGW-formulieren gerealiseerd.

De Verwijsindex De scholen zijn aangesloten bij de Verwijsindex Achterhoek. Professionals kunnen elkaar sneller en makkelijker vinden en beter afstemmen en samenwerken m.b.t. de hulpverlening aan jeugdigen. (www.verwijsindex-achterhoek.nl)

Beleidsvoornemens Passend Onderwijs vanaf 01-08-2014 Cluster 3 en cluster 4 scholen worden verplicht aangesloten bij de regionale samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs. Met besturen van cluster 1 en 2 scholen wordt betrokkenheid geoperationaliseerd in nadere afspraken. Dit geldt ook voor externe partijen zoals gemeenten en de jeugdhulpverlening. In de gemeente Aalten, Winterswijk en Oost Gelre wordt de Zorg In en Om de School (Zios) hiervoor uitgelijnd.

31

De zorgplicht vanaf 01-08-2014 De zorgplicht wordt geformuleerd op het niveau van het schoolbestuur. Binnen het Primair Onderwijs zijn basis­ scholen, SBO-scholen en SO-scholen toegedeeld aan een regionaal samenwerkingsverband Passend Onderwijs. Taak van het samenwerkingsverband Passend onderwijs PO is een dekkend geheel van voorzieningen met een systematiek van handelingsgerichte toewijzing van onderwijszorg, in afstemming met externe partners als schoolmaatschappelijk werk en de jeugdhulpverlening te realiseren. De scholen van Accent zijn op basis van postcodes verdeeld over twee regionale samenwerkings­ verbanden Passend Onderwijs Doetinchem en Oost Achterhoek.

Het ondersteuningsplan

32

In het ondersteuningsplan is de basisondersteuning vastgelegd. De basisondersteuning is het niveau van ondersteuning dat elke school binnen het samen­ werkings­­verband minimaal moet kunnen bieden. Verder is in het ondersteuningsplan de procedure voor verdeling, besteding en toewijzing van ondersteuningsmiddelenen en -voorzieningen beschreven. Ook staat beschreven hoe ouders worden geïnformeerd over de ondersteunings­ voorzieningen.

De ondersteuningsplanraad (OPR) Ouders en personeelsleden hebben medezeggenschap bij het opstellen van het ondersteuningsplan via de ondersteuningsplanraad. Ouders en personeelsleden dienen gelijk vertegenwoordigd te zijn door de leden van de betrokken medezeggenschapsraden van de bij het samenwerkingsverband Passend Onderwijs aangesloten scholen.

Het schoolondersteuningsprofiel De scholen hebben een schoolondersteuningsprofiel. Deze zijn in 2011 opgesteld door Sardes volgens het model Indiceren volgens onderwijsbehoefte. Het school­ ondersteuningsprofiel wordt vastgelegd in de schoolgids, zodat alle belanghebbenden hiervan kennis kunnen nemen.

Verevening vanaf 01-08-2014 en de inzet van de zorgmiddelen De samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs ontvangen vanaf 01-08-2014 een gedeelte van de zware zorgmiddelen en alle lichte zorgmiddelen. Van de zware zorgmiddelen betreft dit het schooldeel van de huidige middelen Leerling Gebonden Financiering (LGF). De gelden voor het huidige deel Ambulante Begeleiding blijven tot 2016 naar het Speciaal Onderwijs gaan. De verevening van de onderwijsondersteuningsbudgetten zal in een periode van 5 jaar plaatsvinden. Het bestuur van het regionale samenwerkingsverband Passend Onderwijs zal voor 01-05-2014 het ondersteuningsplan vaststellen. In het ondersteuningsplan wordt de inzet van de zorgmiddelen beschreven. Accent wenst haar beleid Passend Onderwijs verder door te kunnen zetten en daarbij is het nodig dat alle ondersteuningsmiddelen naar de scholen gaan.

Bijlage 1 De scholen van Accent 02WC

nieuwHessen

Hessenweg 4

7121 MG Aalten

04 RJ

De Hoeksteen

Biss. Philip Roveniusstr. 8

7141 KS Groenlo

04VW

Kon. Wilhelminaschool

Burg. v. Nispenstr. 36-38

7103 WJ Winterswijk

04WR

Bontebrugschool

Bontebrug 52

7064 LM Silvolde

05LR

CBS Barlo

Markerinkdijk 18

7122 RK Aalten (Barlo)

05QO

De Klimop

Schooldijk 21

7122 LX Aalten (Lintelo)

05UK

De Knienenbult

Stompdijk 3

7054 AT Westendorp

06UI

De Hoeksteen

Oosterstraat 4

7081 DP Gendringen

06ZL

t Möllenveld

Haartseweg 12a

7121 KZ Aalten (Haart)

07AG

CBS Talent

Varsseveldseweg 12

7131 BJ Lichtenvoorde

07OM

PWA school

Laan van Hilbelink 73

7101 WK Winterswijk

08BP

Emmaschool

Vredenseweg 170

7113 AE Winterswijk-Henxel

08BQ

‘t Warmelinck

Kruisdijk 17

7122 JX Aalten (IJzerlo)

08CY

De Broekhof

Vondelstraat 11a

7121 VB Aalten

08WG

De Meeander

Hofskampstraat 25

7051 DM Varsseveld

08WG

De Meeander locatie Heelweg

Molenweg 39

7055 AH Heelweg

08RL

Groen van Prinsterer

Ludgerstraat 86

7121 EM Aalten

09DL

De Bosmark

Europastraat 10

7091 XC Dinxperlo

09ZJ

De Höve

Keizerweg 2

7095 AX De Heurne

10JT00

De Triangel-hoog

Berkenhovestraat 35

7122 ZX Aalten

10JT01

De Triangel-laag

Dalweg 18

7122 BC Aalten

10NW

Julianaschool

Corleseweg 4

7102 EV Winterswijk

Psz De Krömmels

Kruisdijk 17

7122 JX Aalten (IJzerlo)

33

Bijlage 2 1-zorgroute. Schema routing voor ondersteuning en verwijzing

Stap 1 Leerkracht in de groep observeert, signaleert, voert kind-gesprek en werkt handelingsgericht. Leerkracht overlegt met collega’s en voert collegiale consultaties uit.

Stap 2 Leerkracht overlegt met internbegeleider tijdens groepsbespreking. Twee keer per jaar worden kinderen met sociaal emotionele vraagstellingen besproken (conform de verplichte meldcode en ZorgOog).

Stap 3 Leerkracht overlegt in zorgteam (leerkracht, internbegeleider en orthopedagoog). HGW formulier invullen: - wat of wie is er nodig binnen de school? - wat of wie is er nodig buiten de school?

33 44

Leerkracht in gesprek met ouders over de ontwikkeling van hun zoon of dochter. Leerkracht informeert ouders over Handelings Gericht Werken (HGW) en wisselt ervaringen uit. De expertise van de ouders wordt gebruikt.

Leerkracht in gesprek met ouders, delen zorgen, uitwisselen ervaringen, afstemmen aanpak.

Aanvraagformulier ondersteuning OPD invullen. Waar mogelijk de leerling betrekken.

SCHOOLNABIJ: InSCHAKELEn EXPERTISE

Stap 4 -

-

Internbegeleider, leerkracht, directeur en orthopedagoog bespreken in zorgteamoverleg het inschakelen van expertise op school en/ of thuis (b.v. schoolmaatschappelijk werk, collegiale intensieve ondersteuning, school video interactie begeleiding). Evalueren/ rapporteren van de inzet van de expertise.

Ouders als partner in ondersteuning betrekken bij gesprek en toestemming regelen. Waar mogelijk de leerling betrekken.

BOVENSCHOOLSE EN EXTERNE ONDERSTEUNING: ZAT

Stap 5 Inbrengen bij het Zorg Advies Team (ZAT) ten behoeve van: - toelaatbaarheidsverklaring SBO, SO en observatieplaats. - toe leiden naar de jeugdhulpverlening.

VERVOLG: OnDERWIJS- En ZORG ‘OP MAAT

Stap 6 -

Ondersteuning/ aanpassingen in reguliere school realiseren. Aangepaste onderwijsvorm buiten reguliere school, zoals SBO, SO of observatieplaats realiseren. Terugplaatsing naar Bao of SBO op basis van het ontwikkelingsperspectief van de leerling realiseren. Aangepaste voorzieningen voor jeugdzorg tijdens en na schooltijd realiseren. Afstemming school en behandeling jeugdhulpverlening realiseren.

Toestemming ouders regelen. Ouders worden altijd voor een bespreking in het ZAT uitgenodigd.

School steunt ouders bij keuze: - eigen school van het kind; - Bao – Bao; - observatieplaats; - SBO; - SO. SO en SBO handelen conform het ontwikkelingsperspectief van de leerling en plaatsen in overleg met ouders en de ontvangende school de leerling terug naar Bao of SBO. Het ZAT wordt hiervan op de hoogte gesteld.

Bijlage 3 Ondersteuning op leerkrachtniveau (co-teaching) van Collegiale Intensieve Ondersteuner (CIO) en School Video Interactie Begeleider (SVIB) a. De leerkracht signaleert dat het onderwijs in de groep onvoldoende afgestemd is op de behoefte van één of meerdere leerlingen. De leerkracht verzorgt extra ondersteuning binnen de groep in de vorm van pre-teaching / verlengde instructie etc. De intern­ begeleider wordt van deze extra ondersteuning op de hoogte gebracht tijdens de groepsbespreking en in overleg met de internbegeleider worden doelen gesteld en afspraken gemaakt. Conform de 1-zorg­ route worden de ouders geïnformeerd (stap 2 van de routing van de zorg).   b. Ondanks de extra aandacht en ondersteuning blijft de handelingsverlegenheid betreffende de achter­stand / voorsprong. De leerkracht bespreekt dit met de intern begeleider tijdens de groepsbespreking. Het kan zijn dat de internbegeleider nog voldoende adviezen heeft, zo niet dan kan men een beroep doen op het lichtste zorgarrangement: de CIO. Dit wordt besproken in het zorgteamoverleg met de leerkracht, de intern­ begeleider, de directeur en de orthopedagoog (stap 3 en 4 van de routing van de zorg).   c. De CIO. Deze vorm van ondersteuning wordt uitgevoerd door collega’s van Accent. Zij worden ondersteund door de OPD en kenmerken zich door professionele eigenschappen zoals: heel goed naar kinderen kunnen kijken; gestructureerd en snel kunnen werken; kennis hebben van gedrags- en leerproblemen; zeer bekwaam zijn en ervaring hebben in het schrijven van een groepshandelings­ plan; laagdrempelig zijn voor collega’s. De CIO komt gedurende enkele dagen of dagdelen bij de leer­ kracht in de groep. Ze observeert, werkt met één of meerdere kinderen en analyseert de dossiers van de kinderen. De intern begeleider levert alle toets­ gegevens en niveaus aan. Vervolgens gaat de CIO de onderwijsbehoefte van de kinderen clusteren. Daarna rapporteert de CIO naar de leerkracht, de intern­ begeleider en de directeur. De CIO voegt de kennis over de gedragsproblematiek en de vaardigheid in

het klassenmanagement samen en deelt dit met de leerkracht, de internbegeleider en de directeur.    d. Tijdens het zorgteamoverleg kan ook gekozen worden voor ondersteuning door School Video Interactie Begeleiding (SVIB). Dit is een ondersteuning die nadrukkelijk gericht is op de interactie tussen leerkracht en de leerling. De internbegeleider en de directeur participeren niet bij deze ondersteunings­ vorm. In overleg met de leerkracht vindt wel een verslaggeving plaats naar de internbegeleider en de directeur. Bij de inzet van de School Video Interactie Begeleiding volgen we de volgende stappen: • Intakegesprek door de CIO met de leerkracht; • F ilmopnames in de groep op, in onderling overleg, vastgestelde momenten; • Bespreken van de opnames en komen tot afspraken (doelgedrag); • N  ieuwe opnames maken en nabespreken.

Ondersteuning systeembegeleiding door Collegiale Intensieve Ondersteuner (CIO) De directeur van de school kan systeembegeleiding aanvragen ten behoeve van de schoolontwikkeling bij de directeur onderwijs. Een voorbeeld van systeembegeleiding is de ondersteuning bij het Sturen op data, zoals beschreven in het aanbod van de AccentAcademie. De directeur van de school en de directeur onderwijs zoeken samen naar de geschikte expertise.

35

Bijlage 4 Scholings- en ondersteuningsactiviteiten AccentAcademie 2013-2014

Sociaal emotionele ontwikkeling/ pedagogisch klimaat

Schoolteams en individuele medewerkers van de Accentscholen kunnen zich voor een cursus inschrijven via de schooldirecteur. Wanneer er voor een bepaald onderdeel veel belangstelling is en de groep te groot wordt, volgt in het voorjaar van 2014 een extra aanbod.

• Taakspel (sociaal emotionele ontwikkeling) De cursus wordt aangeboden voor schoolteams. De cursus wordt verzorgd door Riny Kappert. Data: in overleg.

Het aanbod richt zich op de sociaal emotionele ont­ wikkeling van kinderen, het pedagogisch klimaat en het pedagogisch- en didactisch handelen van de leerkracht. Het aanbod kent drie onderdelen. Een aanbod voor schoolteams en individuele medewerkers en een aanbod voor ouders. Aan de scholings- en ondersteunings­ activiteiten vanuit de AccentAcademie zijn geen kosten verbonden.

36

Het aanbod voor de ouders van kinderen op de AccentScholen volgt in september 2013. De ouders ontvangen hierover bericht via de schooldirecteur.

Aanbod voor schoolteams Ondersteuning • Sturen op data Ondersteuning op maat om de opbrengsten zichtbaar in “De lat omhoog” te verbeteren. De ondersteuning wordt aangeboden voor technisch en begrijpend lezen, spelling en rekenen. Cito-scores worden vertaald naar leerling-, groep- en school­ niveau. Interventies worden besproken en ingezet conform de 1-zorgroute om het streefpercentage te bereiken. Verbeterplannen worden op basis van deze gegevens geschreven. De ondersteuning wordt verzorgd door Collegiale Intensieve Ondersteuning (CIO) van Annie Klumpenhouwer, Marleen Willemsen en Riny Kappert. De CIO’s klankborden op hun beurt regelmatig met experts van CPS (voor lezen) en het Seminarium voor orthopedagogiek (voor rekenen). De schooldirecteur kan deze ondersteuning aan­ vragen bij de directeur onderwijs.

• Ontwikkeling Volg Model (sociaal emotionele ontwikkeling) Diverse cursussen voor het jonge en het oudere kind worden aangeboden. De cursussen worden verzorgd door Karin Elburg. Data: in overleg. • Kids’skills Kids’skills is een speelse methode om kinderen nieuwe vaardigheden aan te leren. Binnen Kids’skills wordt de aandacht verlegd van het probleem naar een vaardigheid die het kind aan zou kunnen leren en waardoor het probleem wordt opgelost. Het kind staat centraal binnen Kids’skills en het kind wordt uitgenodigd mee te denken welke vaardigheid hij of zij zou kunnen leren. De wijze waarop het kind ondersteund wordt bij het aanleren van de nieuwe vaardigheid heeft een coachend karakter en wordt gedaan vanuit het systeem rondom het kind, door betrokkenen uit te nodigen supporter van het kind te zijn. De bijeenkomsten worden verzorgd door Petra Damkot. Data: 2 middagen in overleg. • Groepsplan gedrag Het gelijknamige boek van Kees van Overveld is de basis voor deze middag. Het is een praktisch boek voor leraren in het primair onderwijs die gedragsproblemen in de groep willen voorkomen. De middag zal bestaan uit achtergrondinformatie en praktische handvatten om een goed groepsplan gedrag te kunnen opstellen. De bijeenkomst wordt gegeven door Annie Klumpenhouwer. Datum: donderdagmiddag 20 maart van 15.45-17.30 uur.

• Pesten is van alle tijd, maar niet voor altijd! - Nieuwste visies op pesten: wat beschouwen we als pesten… wat beleven we als pesten: vanuit perspectief van de gepeste, pester, toekijkers, leerkrachten, directie, ouders. - Diverse aanpakken (KIVA, M5, …) en wetenschappelijke inzichten (2012) - Afspraken tot gezamenlijke schoolaanpak: ‘Het roer om’, duidelijke stellingname van de leerkrachten en de school: klikken, plagen, pesten, conflict oplossen. - Algemene aanpak die effectief is om pestgedrag te verminderen: waarnemen, begrijpen, plannen, uitvoeren. De training wordt verzorgd door Harrie Velderman. Data: vier bijeenkomsten in een tijdsbestek van twee jaar en een intakegesprek (data in overleg). • Gespreksvoering met ouders Ouders zijn dé deskundigen van hun kind. Voor de leerkracht zijn ouders dan ook een zeer waardevolle bron van kennis en ervaring wat betreft deze specifieke leerling. Verder blijkt telkens weer dat een positieve betrokkenheid van de ouders de ontwikke­ ling van hun kind op school ten goede komt. Maar hoe zorg je voor een goede communicatie en samen­ werking, ook tijdens een lastige periode? In deze training leer je de valkuilen in de communicatie met ouders te herkennen en te hanteren. Onder andere de volgende onderwerpen zullen aan de orde komen: Hoe deel je de zorg over jouw leerling met zijn of haar ouders? Hoe worden ouders echt peda­ gogisch partner? Wat zijn de valkuilen wanneer je in gesprek gaat met ouders? Hoe voorkom je dat ouders het gevoel krijgen op het matje geroepen te worden? Met behulp van beeldmateriaal zullen ‘do’s and don’ts’ van het oudergesprek geïllustreerd worden en tijdens de training wordt er ook geoefend. De training wordt bij voorkeur aangeboden in twee delen van 1,5 tot 2 uur. Dit om een interval te creëren waarin de teamleden tijdens de gebruikelijke oudergesprekken op school kunnen oefenen. De bijeenkomsten worden verzorgd door Manuela Jansen en Nathalie Holkenborg. Data: Teambijeenkomsten bij voorkeur aangeboden in 2 delen van 1,5 tot 2 uur of in overleg gedurende 1 dagdeel.

Didactische ontwikkeling • Effectieve verslaglegging Op welke wijze maak ik een goed leesbaar verslag van bijv. een observatie? Op welke wijze schrijf ik een groepsplan, een ontwikkelingsperspectief en een effectieve evaluatie? De cursus wordt verzorgd door Manuela Jansen en Marleen Willemsen. Data: één of twee teambijeenkomsten in overleg. • Training ter verdieping van de 1-zorgroute: oudergesprekken De plek van het oudergesprek in de 1 zorgroute wordt tijdens deze bijeenkomst besproken. De volgende onderdelen komen aan de orde: - Een niet-constructief oudergesprek. - Een constructief oudergesprek. - Het format voor een oudergesprek. De training wordt verzorgd door Annie Klumpenhouwer. Datum: 1 teambijeenkomst in overleg. • Training ter verdieping van de 1-zorgroute: kindgesprekken De plek en de inhoud van de kindgesprekken in de 1-zorgroute wordt tijdens deze bijeenkomst be­ sproken. De volgende onderdelen komen aan de orde: - De verschillende soorten gesprekken met kinderen. - Het kindplan. - Enkele formats. De bijeenkomst wordt verzorgd door Annie Klumpenhouwer. Datum: 1 teambijeenkomst in overleg. • Werken met combinatiegroepen De school moet gaan werken met één of meerdere combinatiegroepen. Op welke wijze kun je dit effectief organiseren binnen de 1-zorgroute? Wat is de consequentie voor het groepsplan en de uitvoering van de planning? Deelnemers worden in de gelegenheid gesteld om na deze bijeenkomst een CIO in de eigen groep te ontvangen ten behoeve van de praktische ondersteuning. De bijeenkomst wordt verzorgd door een Collegiale Intensieve Ondersteuner (CIO). Data: in overleg.

37

38

• Aan de slag met Zo Leren Kinderen Lezen en Spellen (zlkls) Om de implementatie van zlkls op schoolniveau te ondersteunen kan begeleiding aangevraagd worden van een Collegiale Intensieve Ondersteuner (CIO). Data: in overleg.



• Effectief rekenen basiscursus: “Hoe krijg ik iedereen aan het rekenen?” Een masterclass van drie middagen voor leerkrachten die het als een uitdaging zien om door goede afstemming op rekenbehoeften van het kind, de rekenontwikkeling beter en effectiever in de groep of de school te laten verlopen. Daarbij krijgt u volop feedback op uw eigen praktische ervaringen. U krijgt inzicht in de wijze waarop getalbeelden bij kinderen ontwikkeld worden en u wordt op ideeën gebracht om rekenproblemen voor een kind concreet en visueel te maken. Alleen al ontdekken welke procedures er voor een rekensom nodig zijn, toont het belang van kennis van doorgaande leerlijnen. Kortom vanuit de praktische invalshoek aan de slag met de laatste inzichten rondom reken­ didactiek, dyscalculie en diagnostiek. Deze bijeenkomsten worden verzorgd door Roel Roelofs, docent bij het Seminarium voor Orthopedagogiek. Data: 3 dagdelen op (data onder voorbehoud): 03-10-2013, 07-11-2013, 06-02-2014 steeds van 16.00-19.00 uur. N.B. deze cursus is geschikt voor het schoolteam of een gedeelte van het schoolteam.



• “Hoe krijg ik iedereen binnen de school aan het rekenen?” verdiepingscursus voor medewerkers die de basiscursus gevolgd hebben Als vervolg op de bijeenkomsten van afgelopen schooljaar bieden we de leerkrachten een vervolg aan op de bijeenkomsten “Hoe krijg ik ieder kind aan het rekenen”. In dit tweede jaar zullen de deelnemers in de drie bijeenkomsten zich vooral richten op hun specifieke onderwijssituatie op het gebied van rekenen. Aan de hand van gerichte ontwikkelings­ plannen zal er gewerkt worden aan een verbeter­ traject voor het rekenonderwijs. Hierbij staan analyse, diagnostiek, afstemming op onderwijsbehoeften en plan van aanpak centraal.







In tegenstelling tot het eerste scholingsjaar zal in deze bijeenkomsten meer worden ingegaan op de theoretische onderbouwing van de rekendidactiek. Om u zoveel mogelijk goede feedback te geven op de specifieke onderwijssituatie en/of vragen is voor deze vervolggroep een maximaal aantal van 15 deelnemers gesteld. Deze bijeenkomsten worden verzorgd door Roel Roelofs, rekenexpert bij het Seminarium voor Orthopedagogiek, is zelf directeur basisonderwijs en auteur van diverse rekenuitgaven. Data: 3 dagdelen op (data onder voorbehoud): 19-11-2013, 14-01-2014, 18-03-2014 steeds van 16.00-19.00 uur. N.B. deze cursus is geschikt voor het schoolteam of een gedeelte van het schoolteam.

Hoogbegaafdheid • Bijeenkomst Hoogbegaafdheid: praktische toepassingen in de groep Hoe zorg je voor passend onderwijs voor begaafde leerlingen in je groep? Tijdens deze middag ligt het accent op de begeleiding van begaafde leerlingen binnen de eigen groep. Wanneer je een begaafde leerling in je groep hebt, hoe ga je daar dan mee om? We gaan in op de mogelijkheid van een vervroegde doorstroming en aanpassingen in het leerstofaanbod in de vorm van compacting en verrijking. Maar niet alleen het leerstofaanbod is van belang. Begaafde leerlingen hebben ook begeleiding nodig van de leerkracht om ervoor te zorgen dat ze zich zo optimaal mogelijk kunnen ontwikkelen. Aan bod komen vragen als wat wordt bedoeld met ‘leren leren’ en hoe ontwikkel je werk- en leerstrategieën bij begaafde leerlingen. De bijeenkomst wordt verzorgd door Sylvia Drent. Data: 1 middag op dinsdag 24-09-2013 of op donderdag 26-09-2013 (maximaal 25-30 deelnemers per bijeenkomst). Tijdstip: 16.00-19.30 uur. N.B. deze cursus is geschikt voor het schoolteam of een gedeelte van het schoolteam.

• Bijeenkomst Slimme kleuters: hoe zorg je voor voldoende uitdaging? Uitdaging bieden aan slimme kleuters wordt vaak als moeilijk ervaren door leerkrachten. Er zijn weinig kant-en-klare materialen beschikbaar en ook de manier van verrijken wijkt af van die in groep 3-8. Toch is de behoefte aan uitdaging juist bij slimme kleuters erg groot. Ze hebben vaak al een grote ontwikkelingsvoorsprong en het aanbod in groep 1-2 is al snel te gemakkelijk. In deze bijeenkomst gaan we aan de hand van praktische opdrachten kijken hoe het verrijkingsonderwijs aan slimme kleuters vormgegeven kan worden. De bijeenkomst wordt verzorgd door Sylvia Drent. Data: 1 middag op woensdag 25-09-2013, woensdag 02-10-2013 of op woensdag 09-10-2013 (maximaal 20 deelnemers per bijeenkomst). Tijdstip: 13.30-17.00 uur N.B. deze cursus is geschikt voor het schoolteam of een gedeelte van het schoolteam. • Intervisiebijeenkomsten hoogbegaafdheid (voor directeur en internbegeleider) Twee bijeenkomsten bedoeld voor de medewerkers van de school die de beleidsdagen bij Sylvia Drent gevolgd hebben en die al beleid voor begaafde leerlingen ontwikkeld hebben. Tijdens deze bijeen­ komsten gaan we in op de knelpunten die scholen tegenkomen bij het uitvoeren van dit beleid en vragen die er zijn vanuit de praktijk. Maar er is ook aandacht voor de positieve ervaringen en tips die scholen voor elkaar hebben. Verder is er in deze bijeenkomsten aandacht voor nieuwe ontwikkelingen en kan er dieper ingegaan worden op een onderwerp of thema. De bijeenkomsten worden verzorgd door Sylvia Drent. Data: donderdagochtend 26-09-2013 van 9.00-12.00 uur en donderdagmiddag 20-03-2014 van 13.30-16.30 uur. Voor medewerkers die de beleidsdagen bij Sylvia Drent gevolgd hebben.

Aanbod voor individuele medewerkers Sociaal emotionele ontwikkeling/ pedagogisch klimaat • Taakspel Taakspel is op de meeste Accentscholen geïmplementeerd. De cursus wordt aangeboden voor nieuwe leer­ krachten die de scholing nog niet eerder gevolgd hebben. De cursus wordt verzorgd door Riny Kappert. Data: 3 middagen van 13.30-16.00 uur. Woensdag 18 september 2013 invoeringstraining. Woensdag 22 januari 2014 uitbreidingstraining. Woensdag 2 april 2014 generalisatietraining. Locatie: SBS nieuwHessen. • Ontwikkeling Volg Model Diverse cursussen voor het jonge- en het oudere kind worden aangeboden. De cursussen worden verzorgd door Karin Elburg. Data: in overleg. • Signaleren van psycho-sociale problemen op de basisschool (voorheen vroegsignalering) Tijdens deze bijeenkomst staan we stil bij het belang voor leerkrachten van goed signaleren. Daarnaast wordt het stappenplan “ZorgOog” doorgenomen. “ZorgOog” geeft aan hoe te handelen bij zorgelijke opvoed- en opgroeisituaties, waaronder huiselijk geweld en kindermishandeling. Herhalingscursus voor (nieuwe) leerkrachten die de cursus nog niet gevolgd hebben. De cursus wordt verzorgd door Annie Klumpenhouwer. Data: 1 middag van 15.45-16.30 uur op donderdagmiddag 20 februari 2014. Locatie: De Bosmark.

39

• Teach like a champion “To teach like a champion.” Welke leerkracht voelt daar niet voor? Het boek is een must voor elke leerkracht die gereed­ schappen wil om het beste uit zijn leerlingen te halen. Het gaat om een gereedschapskist met 49 specifieke, concrete en uitvoerbare technieken, gebundeld rond onderwerpen als: hoe leg je de lat hoog bij je leer­lingen, hoe houd je leerlingen bij de les, hoe bouw je aan een goede groepscultuur. Deze bijeenkomst is gebaseerd op dit boek en biedt praktische tips om mee aan de slag te gaan. Annie Klumpenhouwer zal deze cursus verzorgen. Datum: donderdagmiddag 28 november 2013 van 15.45-17.30 uur. Locatie: De Bosmark.

40

• Kinderen met een kort lontje Hoe komt het dat sommige kinderen zo onvoorstel­ baar boos worden. Snappen zij de ander minder… Kunnen ze er met andere woorden niks aan doen. Of hebben ze wellicht een verkeerd voorbeeld in hun directe omgeving? Maar vooral, hoe ga je er als leerkracht mee om? De bijeenkomst wordt verzorgd door Manuela Jansen en Willy Koskamp. Datum: 5 november 2013 van 16.00-17.30 uur. Locatie: nieuwHessen. • Spelontwikkeling bij jonge kinderen Wat is een “normale” spelontwikkeling? Hoe kun je spel binnen je groep gebruiken bij kinderen waar je je zorgen over maakt. Wat is spelbegeleiding en wat is speltherapie? Hoe spelen autistische kinderen… Kinderen spelen… altijd en overal. Misschien is spel wel de meest krachtige therapie ter wereld. Kortom, over spel valt heel veel te vertellen. De middag wordt verzorgd door Marlies Cohen. Datum: 1 middag op een nader te bepalen tijdstip. • Angstige kinderen Angst is de meest krachtige emotie die we kennen. Wanneer je ooit echt, echt bang / angstig bent geweest, dan verlamt alleen al de herinnering aan die gebeurtenis je! Kinderen die met angstig gedrag de wereld tege­





moet treden, worden enorm in hun ontwikkeling belemmerd. Veel volwassenen die een depressie doormaken, waren als kind al angstig… Hoe herken je angstklachten en hoe reageer je er als leerkracht op? Wat kun jij voor jouw leerling betekenen? De bijeenkomst wordt verzorgd door Manuela Jansen en Willy Koskamp. Datum: 21 januari 2014 van 16.00-17.30 uur. Locatie: nieuwHessen.

• Hoe maak je van groep 8 een goed hanteerbare groep? Een must voor leerkrachten van de bovenbouw­ groepen! De ontwikkelingspsychologie van de leerling van groep (7)8 wordt besproken. Wat zijn de stappen en op welke wijze sluit je maximaal aan bij deze leerlingen en bij de groep? De bijeenkomst wordt verzorgd door Harrie Velderman, gedragsdeskundige en Wim Versluis. Datum: 1 dagdeel op: 01-10-2013 van 16.00-20.00 uur. Locatie: Triangel Laag. • Wat zeggen toetsresultaten? Waar moet je op letten als je methode gebonden en niet methode gebonden toetsen afneemt? Welke uitgangspunten hanteren Cito en de onder­ wijsinspectie? En op welke wijze interpreteer je de toets gegevens en wat is het effect hiervan op het dagelijks handelen? De bijeenkomst wordt verzorgd door Rieky Tuenter. Datum: 1 bijeenkomst op een nader te bepalen tijdstip. • Kinderen en seksualiteit Een onderwerp waarbij menig leerkracht zich best ongemakkelijk voelt. De meeste basisschoolleerlingen zijn weleens verliefd, hebben verkering en liefdesverdriet. Kinderen kunnen zelfs heel dwingend zijn in relaties. Hoe ga je daar als leerkracht mee om? Er komt veel seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen kinderen onderling voor. Wanneer is dat misbruik? Hoe ga je om met een kind dat misbruikt is. Wat zijn belangrijke signalen?





Wat is normaal en hoe verloopt de ontwikkeling bij kinderen met een beperking? Hoe kun je als leerkracht binnen je rol en verant­woor­ de­lijkheid als leerkracht een positieve ontwikkeling op het gebied van seksualiteit bevorderen en adequate interventies inzetten wanneer dat aan de orde is. Daarover gaan we met elkaar in gesprek waarbij ook het gesprek met de ouder nadrukkelijk aan bod komt. De bijeenkomst wordt verzorgd door Manuela Jansen. Datum: 10-10-2013 van 17.00-20.00 uur. Locatie: nieuwHessen.





Didactische ontwikkeling • Zo leer je kinderen lezen en spellen (zlkls) Workshop met algemene informatie over “Zo leer je kinderen lezen en spellen.” Dit is een effectieve methodiek voor het spelling­ onderwijs. José Schraven heeft deze methodiek ontwikkeld. Door adequaat gebruik te maken van deze methodiek gaan de resultaten van de kinderen daadwerkelijk omhoog. De middag wordt verzorgd door José Schraven. Datum: 1 middag op 17 september 2013 van 16.00-17.30 uur. Locatie: nader te bepalen. • Workshopmiddag speciale onderwijsbehoeften: Vier workshops op één middag! Je kunt je voor twee workshops inschrijven.



1. L ogopedie: signalering van risico’s bij jonge kinderen Informatie voor leerkrachten die met jonge kinderen werken en andere geïnteresseerden. Waar moet je op letten bij jonge kinderen? Welke signalen zijn risicovol en op welke wijze kun je in de groep en thuis aansluiten bij de onderwijsvraag van deze kinderen? Wat kan het Ontwikkelings Volg Model betekenen? Wanneer is het zinvol om de ouders attent te maken op het werk van een logopedist? Door Jolène Steverink, logopediste.







2. De opbouw van een leesdossier: Voor leerkrachten die zich verdiept hebben in de lees- en spellingsdidactiek en die kennis en vaardig­ heden willen delen met anderen. Tevens worden de recente inzichten onder de loep genomen. Door een CIO. 3. F  ysiotherapie: signaleren van risico’s bij jonge kinderen Informatie voor leerkrachten die met jonge kinderen werken en andere geïnteresseerden. Het motorisch functioneren van jonge kinderen staat centraal. Wat is een gebruikelijke ontwikkeling en wat zijn de signalen voor risico’s? Hoe leer ik de signalen herkennen en duiden en wat zijn de vervolgstappen? Door Danny Kempinga, fysiotherapeut en Wendy Zweerink. 4. Bewegen op het plein/ beweegangst: Op welke wijze signaleer je beweegrisico’s bij jonge kinderen en hoe ziet een plan van aanpak eruit en de beschrijving in het groepsplan? Door: Harmen Temming, specialist beweegonderwijs. Datum: 1 middag op 29-01-2014 Locatie: nieuwHessen

• Psychologisch onderzoek basiscursus Wat vertelt een IQ-score? Hoe ziet een intelligentie­ onderzoek eruit? De eerste middag zal vooral besteed worden aan het intelligentieonderzoek zelf. De deelnemers worden zelf aan het werk gezet met het materiaal. De tweede middag komen allerlei andere tests aan bod. Doel van beide middagen is vooral kennismaken met het materiaal en ontdekken wat het voor jou als leerkracht betekent! Wat kunnen we meten en hoe wordt dat gedaan. De bijeenkomsten worden verzorgd door Nathalie Holkenborg. Data: 29-10-2013 en 26-11-2013 van 16.00-17.30 uur.

41

42

• Psychologisch onderzoek verdiepingscursus Voor medewerkers die de basiscursus gevolgd hebben. Tijdens de eerste training komt het testmateriaal van de WISC – III en de globale interpretatie van de uitkomsten aan de orde. Dit vervolg bouwt daarop verder en geeft de deelnemers de kans om het intelligentieprofiel verfijnder te leren aflezen. Wat vertelt het subtest – profiel van de WISC – III over deze specifieke leerling en hoe vertaal je dat naar diens onderwijsbehoeften? Anders geformuleerd, wat betekent het subtest – profiel voor het handelings­gericht werken in de klas? De deelnemers gaan actief aan de slag met zeer uiteenlopende intelligentieprofielen, waarbij de aangedragen casuïstiek voor de bijeenkomsten doorgenomen is. Tijdens de bijeenkomsten worden hypothesen besproken en getoetst. Indien gewenst kunnen casussen vanuit de eigen school ingebracht worden. De bijeenkomsten worden verzorgd door Nathalie Holkenborg. Data: 17-03-2014 en 07-04-2014 van 16.00-17.30 uur. • Leren kun je observeren Onder de titel ‘Leren kun je observeren’ hebben Gertjan Boog, Dolf Janson en Dick Memelink in 2012 een heel praktisch en bruikbaar boek geschreven voor leerkrachten in het basis – en speciaal onderwijs. Met dit boek hebben ze een zeer belangrijk instrument, die de specifieke leer – en ondersteuningsbehoeften van kinderen in beeld kan brengen, weer goed onder de aandacht gebracht. Onder andere vanuit dit boek wordt tijdens de training het doel en het belang van het observeren van kinderen doorgenomen. Welke observatietechnieken zijn er en welke techniek kun je het beste toepassen bij welke vraagstelling? Wat zijn de voorwaarden voor een goede observatie en hoe zorg je dat je zogenaamde mis – en foutmetingen voorkomt? Hoe rapporteer je observatiegegevens, maar ook, hoe interpreteer je ze en wat zijn dan de conclusies waarmee je aan de slag gaat? Het is al lang bewezen dat observeren een zeer belangrijk onderdeel is van (handelingsgerichte) diagnostiek. Met deze training kunnen de kennis en vaardigheden van de dagelijkse praktijk van obser­ veren in de klas weer opgefrist en aangescherpt



worden. Tijdens de training zal onder meer gewerkt worden met beeldfragmenten waarmee tijdens de bijeenkomsten praktisch geoefend wordt. De deel­nemers krijgen na de eerste bijeenkomst ook een observatie – opdracht mee. De bijeenkomsten worden verzorgd door Manuela Jansen en Nathalie Holkenborg. Data: Twee middagen van 16.00-17.30 uur. Donderdag 14-11-2013 en 03-12-2013 Locatie: De Meeander.

• Ontluikende geletterdheid Cursus voor collega’s die met jonge kinderen werken. Taal en vroegstimulering van taal met een berede­ neerd aanbod is speerpunt en hot topic van de overheid. Voor jonge kinderen is spelenderwijs taal het middel bij uitstek om tot ontwikkeling te komen en om te komen tot leren in de breedste zin van het woord. Jonge kinderen/kleuters praten immers de hele dag door en taal is meer dan het aanleren van de letters alleen. Taal is ook communiceren met de ander en jezelf. Het onderwijs aan jonge kinderen is erg in beweging, veel nieuwe inzichten dienen zich aan waaraan jonge kinderen met behoud van hun eigenheid zowel via methodes als activiteiten gestimuleerd worden tot taal in combinatie met de leerlijnen en tussendoelen en ontwikkelingslijnen. Jonge kinderen als ook kinderen met speciale onderwijsbehoeften verschillen onderling enorm qua basishouding en startpunt om tot leren en taal te komen. Ook kunnen kinderen bepaalde problematiek of een bepaalde stoornis hebben waardoor taal, ontluikende en beginnende geletterdheid zich niet vanzelfsprekend ontwikkelt. Dit vraagt speciale vaardigheden en inzichten in de didactiek en ontwikkeling van taal en taalactiviteiten. Ook de CITO toets taal en woordenschat voor jonge kinderen stelt eisen aan de vaardigheden en didactiek van de leerkracht. Op dit moment wordt vanuit de nieuwste inzichten geadviseerd dagelijks met taal, begrijpend luisteren, woordenschat en ontluikende en beginnende ge­let­terdheid bezig te zijn en te stimuleren. Het vraagt naast kennis en inzicht op dit moment veel van de leerkracht om taal te stimuleren.























Deze cursus volgt de nieuwste inzichten en geeft handvatten hoe dit in de groep en school toe te passen, ook rekening houdend met een doorgaande leerlijn binnen de school. We leren in deze cursus ook te kijken naar de voorwaarden en houding van jonge kinderen om tot leren te komen, intrinsieke en extrinsieke motivatie technieken gekoppeld aan taal en dit te optimali­seren rekening houdend met de eigenheid en kwaliteiten van jonge kinderen. Bijeenkomst 1: Kennisoverdracht van de betekenis van taal en de voorwaarde om tot taal , ontluikende en beginnende geletterdheid te komen bij jonge kinderen. Bijeenkomst 2: Huidige en nieuwste inzichten t.a.v. taal, ontluikende en beginnende geletterdheid van jonge kinderen, leerlijnen, tussendoelen. Bijeenkomst 3: Nieuwste methodes en methodieken en activiteiten t.a.v. taal, ontluikende en beginnende geletterdheid bij jonge kinderen o.a. met woorden in de weer van Verhallen. Bijeenkomst 4: Analyseren van CITO gegevens taal en daarop een passend onderwijsaanbod bij bieden zowel klassikaal als individueel, inzichten van signalering van dyslexie en andere taalproblemen en taalstoornissen. Bijeenkomst 5: Werken met handelingsplannen, groepsoverzichten taal, ontluikende en beginnende geletterdheid combinatie met andere leer- en ontwikkelingsgebieden en een doorgaande leerlijn ook bij dyslexie en andere taalproblemen en taalstoornissen. Van cursisten wordt een actieve inbreng verwacht door het zelf oefenen en toepassen wat geleerd is in de groep en dagelijkse praktijk en meebrengen van praktijksituaties. Hierdoor wordt het een mix van kennis­overdracht en zelf opgedane praktijkervaring en het aan leren van de basisvaardigheden, methodes, inzichten en technieken op maat gemaakt en verweven in het totale onderwijsaanbod aan jonge kinderen. De cursus bestaat uit vijf bijeenkomsten van 3 uur en wordt gegeven door Eveline Bons, werkzaam bij het Seminarium voor orthopedagogiek. Maximaal 20 deelnemers. Data: donderdag 16 januari 2014, donderdag 30 januari 2014, donderdag 13 februari 2014, donderdag 6 maart 2014, donderdag 20 maart 2014 van 19.00-22.00 uur. Locatie: De Klimop.

• Jonge kinderen met een voorsprong, wat kun je daar mee? Een kind zal alleen zijn potentieel verwezenlijken als het daar van jongs af aan toe wordt uitgedaagd (Van Gerven, 2009). Er wordt steeds meer aandacht gevraagd voor jonge kinderen met een cognitieve ontwikkelingsvoor­ sprong. Soms zijn deze kinderen al op jonge leeftijd in beeld maar wordt er te weinig bij hen aangesloten in onderwijsaanbod? Begaafde kinderen laten kenmerken zien, welke gelijk zijn voor alle leeftijden. De manier waarop deze zich vertalen in concreet gedrag hangt af van het leeftijds­ niveau en het stadium van ontwikkeling waarin het kind zich bevindt (Van Gerven, 2009). Bij jonge kinderen zijn grote cognitieve verschillen merkbaar zijn. Wat valt bij hen op ? Wat gebeurt er met deze inzichten? Is enkel de cognitieve ontwikkeling van deze kinderen belangrijk? Of ook de sociaal emo­tionele ontwikkeling of beiden? Hoe wordt omge­gaan met kinderen met een disharmonisch ontwikkelingsprofiel? Deze cursus volgt de nieuwste inzichten en geeft handvatten hoe dit in de groep en school toe te passen, ook rekening houdend met een doorgaande leerlijn. Tevens wordt er stil gestaan bij het gebruik van ontwikkelingsmaterialen en andere materialen voor deze kinderen. We leren in deze cursus ook te kijken naar de voorwaarden en houding van jonge kinderen om tot leren te komen, intrinsieke en extrinsieke motivatie technieken en dit te optimaliseren rekening houdend met de eigenheid en kwaliteiten van jonge kinderen en vooral gericht op slimme, hoogbegaafde en meerbegaafde jonge kinderen. De cursus bestaat uit deel 1: drie bijeenkomsten voorjaar 2014 en deel 2: drie bijeenkomsten najaar 2014, deze kunnen los van elkaar gevolgd worden. Deel 1 voorjaar 2014 Bijeenkomst 1: Kennisoverdracht van de betekenis van hoogbegaafde, slimme en meerbegaafde jonge kinderen. Bijeenkomst 2: Huidige en nieuwste inzichten t.a.v. hoogbegaafde, slimme en meerbegaafde jonge kinderen.

43









44



op de basale vaardigheden. Tot de basale vaardig­ heden horen de oefenonderdelen leren tellen, ordenen en lokaliseren, springen naar getallen (decimale structuur), aanvullen tot 10, splitsingen en de sprong van 10. Vervolgens komen de oefen­ onderdelen eigen producties, opereren op de lege getallenlijn, bijna-verdwijnsommen en rekenen op formeel niveau aan de orde. Tevens is er aandacht voor de rekendidactiek met het handeling- en drieslagmodel uit het protocol ERWD.

Bijeenkomst 3 Nieuwste methodes en ontwikkelingsmaterialen voor hoogbegaafde, slimme en meerbegaafde jonge kinderen. Deel 2 najaar 2014 Bijeenkomst 1: Analyseren van CITO gegevens en daarop een passend onderwijsaanbod bij bieden zowel klassikaal als individueel bij hoogbegaafde, slimme en meerbegaafde jonge kinderen. Bijeenkomst 2: Werken met handelingsplannen, groepsoverzichten en aansluiten tussen EQ en IQ Bijeenkomst 3: Werken met handelingsplannen rondom compacten, verrijken en verdiepen wanneer er een disharmonieus profiel is en bij speciale onderwijsbehoeften en stoornissen. Van cursisten wordt een actieve inbreng verwacht door het zelf oefenen en toepassen wat geleerd is in de groep en dagelijkse praktijk en meebrengen van praktijksituaties. Hierdoor wordt het een mix van kennisoverdracht en zelf opgedane praktijkervaring en het aan leren van de basisvaardigheden, methodes, inzichten en technieken op maat gemaakt en verweven in het totale onderwijsaanbod aan jonge kinderen en speciaal voor hoogbegaafde, slimme en meerbegaafde jonge kinderen. De cursus wordt gegeven door Eveline Bons, docent bij het Seminarium voor Orthopedagogiek. Maximaal 20 deelnemers. Data: Deel 1 donderdag 3 april 2014, donderdag 8 mei 2014, donderdag 22 mei 2014, 19.00-22.00. Data voor deel 2 worden in het voorjaar 2014 bekend gemaakt Locatie: De Klimop.

• Met Sprongen Vooruit voor leerkrachten van groep 3 tot en met 5 (8) Met sprongen vooruit is een productief oefen­pro­ gramma in het getallengebied tot 100. Het pro­ gramma is een verdieping van de rekendidactiek. Het bijzondere aan ‘Met Sprongen Vooruit’ is dat het de bestaande methode niet vervangt maar aanvult en naast elke methode te gebruiken is. Door met het oefenprogramma te werken, krijgt u als leerkracht meer zicht op: de doorgaande leerlijn tot 100, de reken-wiskunde didactiek en het leerproces van uw leerlingen. In deze cursus komt de nadruk te liggen









Na elke bijeenkomst wordt van u verwacht, dat u de ervaringen, opgedaan tijdens de bijeenkomsten uitprobeert in de praktijk. U maakt hier een klein verslag van. In de eerste bijeenkomst ontvangt u een hand-out van de ppt presentatie, een cursusmap met de theorie en met een aantal spel- en oefenvormen. Daarnaast krijgt u een inlogcode voor downloads op de website. De bijeenkomsten worden verzorgd door Alette Lanting, werkzaam bij Lanting rekenadvies. Minimaal 12 en maximaal 24 deelnemers. Data: 4 dagdelen op: 23 september, 28 november, 7 januari 2014 van 16.00 -19.00 uur en woensdag 16 oktober 13.30 -16.00 uur Locatie: nader te bepalen.

  • Met Sprongen Vooruit voor leerkrachten van groep 1 en 2 (3) Het fundament voor goed leren rekenen wordt gelegd in groep 1 en 2. Twee internationale onder­ zoeken tonen aan dat de vaardigheid met getallen van jonge kinderen hun latere schoolprestaties in rekenen voorspelt. (Duncan, CEM, Durham e.a., 2007). Aangevuld met een recent onderzoek (NWO, 2012) dat aantoont, dat kleuters met een regelmatig en duidelijk gestructureerd programma met een variatie aan werkvormen sneller en beter leren rekenen dan nu gebruikelijk is in het onderwijs. Wat betekent dit nu voor ons onderwijs en welke deskundigheid vraagt dat van de leerkracht? Om goed rekenonder­ wijs te geven aan jonge kinderen is het nodig om te weten waar een goede rekenactiviteit aan moet voldoen, kennis te hebben van de leerlijnen, (tussen) doelen en inzicht in de ontwikkeling van het kind.









In vier bijeenkomsten gaan we nader in op getal­ begrip en tellen bij kleuters én groep 3 leerlingen. Welke kennis, vaardigheden en inzichten hebben de kinderen nodig om tot goed getalbegrip te komen? Hoe ziet de leerlijn van tellen eruit? Welke niveaus komen we daarin tegen en welke vraagstelling past daarbij? Hoe belangrijk is structurerend tellen? Wanneer het didactisch kader duidelijk is gaan we werken aan rekenroutines door spel- en oefenvormen (5 minuten spelletjes) weg te zetten in de leerlijn tellen. Rekenroutines zijn herkenbare, terugkerende betekenisvolle reken-wiskunde activiteiten voor kinderen, die door de leerkrachten regelmatig worden ingezet met een bepaald doel (didactische setting) om de ontwikkeling te stimuleren. Deze rekenroutines kunnen tussendoor gespeeld worden, maar zijn ook toepasbaar in thema’s. Ze vergen weinig voorbereiding, materialen en uitleg. Door het werken met deze rekenroutines krijgt u grip op de rekenleerlijn in groep 1 en 2 en de doorgaande lijn naar groep 3. U leert hiermee doelbewust en doel­ gericht te werken aan de einddoelen (herziene einddoelen SLO) van groep 1 en 2. In de laatste bijeenkomst wordt aandacht besteed aan de overgang van groep 2 naar groep 3. De bijeenkomsten worden verzorgd door Alette Lanting, werkzaam bij Lanting rekenadvies. Minimaal 12 en maximaal 24 deelnemers. Data: 4 dagdelen op: 12 september, 8 oktober, 21 november van 16.00 -19.00 uur en woensdag 11 december 13.30 -16.00 uur. Locatie: nader te bepalen. Na elke bijeenkomst wordt van u verwacht, dat u de ervaringen opgedaan tijdens de bijeenkomsten uit­probeert in de praktijk. U maakt daar een klein verslag van.

• Het Integraal Kindcentrum: wat is dat? Het Integraal Kindcentrum is, als vervolg op de brede school gedachte, in opmars. In deze bijeenkomst staat de vraag wat een Integraal Kindcentrum is en wat het betekent voor alle betrokkenen centraal. Hoe ziet een IKC eruit? Waarin onderscheidt het IKC zich van de Multifunctionele Accommodatie of de Brede School? Wat betekent het als we een Integraal Kindcentrum worden? Deze vragen analyseren we vanuit het perspectief van de school, de betrokken





partners (kinderopvang), de ouders en de mede­ werkers. De meest belangrijke vraag is echter: wat wordt het kind er beter van? Tijdens deze interactieve bijeenkomst krijgt u niet alleen informatie, maar wordt u ook uitgedaagd mee te denken en mee te discussiëren over deze belangrijke ontwikkeling in onderwijsland. De bijeenkomst wordt verzorgd door Margriet Hofstee van Kinderopvang Zonnekinderen, betrokken partner in het Integraal Kindcentrum De Bosmark. Datum: 1 middag op 30 oktober 2013 van 13.30-15.30 uur. Locatie: De Bosmark.

• De Dalton-principes De principes van het Daltononderwijs worden uitgelegd aan de hand van praktische voorbeelden. Welke principes zijn over te nemen op de reguliere basisschool? Tijdens de training worden praktische handvatten gegeven om direct mee aan de slag te gaan. De training wordt verzorgd door Jan van Herksen en Lia Wiggers. Datum: woensdagmiddag 16 april 2014. Locatie ’t Warmelinck. • De inclusieve school presentatie Talent De kinderen op Basisschool Talent ontvangen een perfect onderwijsaanbod in één groep. Op welke wijze is dit georganiseerd en welke effectieve aspecten kunnen we gebruiken in een basisschool met meerdere groepen? De bijeenkomst wordt verzorgd door Job van Essen. Datum: woensdagmiddag 12-03-2014 van 14.00-16.00 uur. Locatie: Talent. • Meervoudige intelligentie presentatie De Broekhof Basisschool De Broekhof werkt al jaren vanuit de principes van de meervoudige intelligentie. Welke principes zijn dat en welk effect heeft het op de leerling en zijn prestaties? De bijeenkomst wordt verzorgd door Jan-Willem Duenk. Datum: woensdagmiddag 06 november van 14.00-16.00 uur. Locatie: De Broekhof.

45

46

• Kenniskring ParnasSys Voor de ParnasSysdeskundige, de zorgdeskundige en de directeur van de school worden twee kenniskringen georganiseerd. Op welke wijze gebruik je ParnasSys effectief bij het handelingsgericht werken? Welke (on)mogelijkheden zijn er? De bijeenkomsten worden verzorgd door Jan-Willem Duenk. Data: twee keer per jaar in overleg. Locatie: De Broekhof.



• Workshopmiddag: ontwikkelthema’s van de acht Opleidingsscholen De acht Opleidingsscholen van Accent stemmen het ontwikkelthema voor de studenten van de Hoge­ school Iselinge jaarlijks af op de schoolontwikkeling. De Opleidingsscholen presenteren de ontwikkelthema’s 2013-2014 tijdens een workshopmiddag. Ontwikkelthema’s: - digitale ondersteuning bij de lessen; - uitwerken van rekenthema’s; - uitwerken woordenschat en begrijpend lezen; - ICT bij kleuters; - Mediawijsheid; - kanjertraining; - Kunst en cultuur; - HGW 1-zorgroute ontwerpen: formats voor ouder­ gesprekken en kindgesprekken, groepsdoorbrekend werken, ontwikkeling van het integraal kindcentrum. Data: 1 middag voorjaar 2014. Locatie: De Triangel.

• Basiskennis van Powerpoint2010 Bijeenkomst 1: Maak kennis met de look & feel van Powerpoint2010. Leer een aantal handige tips en trucs over presentaties. Maar belangrijker: ontdek de verschillen tussen Powerpoint2003 en Powerpoint2010 en ontdek de gemakken van de nieuwste versie. Er is geen bijzondere voorkennis nodig. Je werkt zoveel mogelijk zelf. De bijeenkomst wordt verzorgd door Marco König. Datum: 17 oktober 2013 van 16.00-18.00 uur. Locatie: volgt.

• Basiskennis van Word2010 Bijeenkomst 1: Maak kennis met de look & feel van Word 2010. Leer een aantal handige tips en trucs over tekstverwerken. Maar belangrijker: ontdek de verschillen tussen Word2003 en Word2010 en ontdek de gemakken van de nieuwste versie. Er is geen bijzondere voorkennis nodig. Je werkt zoveel mogelijk zelf. De bijeenkomst wordt verzorgd door Marco König. Datum: 19 september 2013 van 16.00-18.00 uur Locatie: volgt.







Bijeenkomst 2: Nu je al kennis hebt kunnen maken met Word2010 is het tijd om wat dieper het programma in te duiken. Na deze bijeenkomst ben je beter in staat om leer­lingen te begeleiden bij het maken van werkstukken. Deze kunnen er ineens stukken professioneler uitzien met de juiste hulp. Het is een praktische bijeenkomst waarin je zelf veel doet. De bijeenkomst wordt verzorgd door Marco König. Datum: 03 oktober 2013 van 16.00-18.00 uur. Locatie: volgt.

Bijeenkomst 2: Nu je al kennis hebt kunnen maken met Powerpoint2010 is het tijd om wat dieper het programma in te duiken. Na deze bijeenkomst ben je beter in staat om leerlingen te begeleiden bij het maken van presentaties. Het is een praktische bijeenkomst waarin je zelf veel doet. De bijeenkomst wordt verzorgd door Marco König. Datum: 31 oktober 2013 van 16.00-18.00 uur. Locatie: volgt.

• Workshops textiele werkvormen Zes inspirerende workshopavonden die bestaan uit twee delen. Het leren van een nieuwe techniek en een vertaalslag maken naar de onderwijspraktijk: hoe kan ik het geleerde toepassen in mijn eigen groep/op mijn eigen school? Met behulp van de mindmaptechniek gaan de deelnemers aan de slag. De deelnemers ontvangen kopieerbladen van de technieken en materiaallijsten.



Een serie van zes workshops waarin gewerkt wordt met handen, hoofd en hart! HANDEN : praktisch bezig zijn, ervaren, experimenteren en ontdekken. HART : verwonderen over wat mogelijk is, het kind in jezelf weer aanspreken. HOOFD :d  e techniek die je geleerd hebt, leren vertalen naar lesopdrachten voor je eigen groep/school of je eigen kunstenaarschap. De workshops: Workshop 1 : vliezen maken van textiel; Workshop 2 : vilten (naaldvilten en natvilten); Workshop 3 : textiel-maché en werken met gipsverband; Workshop 4 : textiel verven in verschillende technieken; Workshop 5 : appliqueren met vliezofix en werken met freezerpaper; Workshop 6: fabricpaper maken. De workshops worden verzorgd door Joke Bruggink, vakleerkracht beeldende vorming op De Triangel in Aalten. Voor meer informatie kun je Joke mailen [email protected] Minimaal zes deelnemers. Data: om de week een woensdagavond van 19.30 – 21.30 uur met ingang van half september 2013 in het atelier van De Triangel Hoog. • Tekentechnieklessen door Marina Aalderink In vier lessen leer je 50 technieken die je kunt gebruiken in je groep. Ecoline, houtskool, verf, pastelkrijt, oliepastel enz. Je maakt handige kaartjes met alle technieken plus de beschrijving. Door het zelf te doen en te ervaren kun je het makkelijker toepassen. De thema’s: Kleurpotlood, fineliner, verf, oliepastel, pastel, houtskool, ecoline en collage. Minimum aantal deelnemers 6 en maximum aantal deelnemers 12. Data: in overleg.

• Aanbod voor rekening van de school! Cursus: Passend onderwijs voor begaafde leerlingen Deze cursus is bedoeld voor leerkrachten en intern begeleiders die meer willen weten over de signa­ lering, diagnostiek en begeleiding van begaafde leerlingen. De eerste dag van de cursus staat centraal wat nu precies begaafdheid is en hoe je het kunt signaleren en diagnosticeren in je groep. De tweede dag staat de didactische begeleiding centraal. Welke aanpassingen kun je maken in het leerstofaanbod, zodat dit recht doet aan de leereigenschappen van begaafde leerlingen. We gaan hierbij in op de mogelijk­heid van vervroegde doorstroming en het vormgeven van verrijkingsonderwijs. De derde dag gaan we in op de begeleiding van slimme kleuters en leerlingen die onderpresteren. Ook is er tijdens deze dag aandacht voor begaafde kinderen met bijkomen­ de problematiek, zoals leer- en of gedragsproblema­ tiek. Iedere les bestaat uit een theoretisch en een praktisch gedeelte met werkopdrachten. De cursus wordt verzorgd door Sylvia Drent. Lesplaats: Hotel Villa Ruimzicht Doetinchem. Drie dagen van 9.00-16.00 uur (maximaal 20 personen). Kosten: € 750,- per cursist of € 700,- bij meerdere deelnemers van een school. Data: vrijdag 04-10-2013; vrijdag 08-11-2013; vrijdag 13-12-2013. Bij de basiscursus is het boek Passend onderwijs voor begaafde leerlingen inbegrepen. Opgave bij Sylvia Drent via: [email protected] • Cursus: Beleid voor begaafde leerlingen Steeds meer scholen besteden aandacht aan de begeleiding van begaafde leerlingen. In eerste instantie bestaan er vaak grote verschillen tussen leerkrachten in de manier waarop ze deze begeleiding vormgeven. Van daaruit ontstaat de behoefte van scholen aan vaste afspraken en een doorgaande lijn binnen de school. In deze cursus wordt aan de hand van een format een beleidsplan geschreven, waarin scholen vastleggen hoe ze om willen gaan met de signalering, diagnostiek en begeleiding van hun begaafde leerlingen. De cursus wordt verzorgd door Sylvia Drent. Lesplaats: Het Ruimzicht Doetinchem. Twee dagen van 9.00-16.00 uur.

47



48

Deelname: maximaal 15 personen (2-3 personen per school). Kosten: € 800,- bij twee deelnemers van een school en € 1100,- bij drie deelnemers van een school. Data: maandag 20-01-2014 en maandag 10-02-2014. Opgave bij Sylvia Drent via: [email protected]

• Ontluikende gecijferdheid Een cursus van vijf avonden voor collega’s die met jonge kinderen werken. Voor jonge kinderen is spelenderwijs rekenen het middel bij uitstek om tot ontwikkeling te komen en om te komen tot leren in de breedste zin van het woord. Het onderwijs aan jonge kinderen is erg in beweging, veel nieuwe inzichten dienen zich aan waaraan jonge kinderen met behoud van hun eigenheid zowel via methodes als activiteiten gestimuleerd worden tot leren rekenen en ontwikkelen. Jonge kinderen als ook kinderen met speciale onderwijsbehoeften verschillen onderling enorm qua basishouding en startpunt om tot rekenen te komen. Ook kunnen kinderen bepaalde problematiek of een bepaalde stoornis hebben waardoor rekenen, ontluikende en beginnende gecijferdheid zich niet vanzelfsprekend ontwikkelt. Dit vraagt speciale vaardigheden en inzichten in het rekenproces en getalbegrip. Ook de CITO toets rekenen voor jonge kinderen stelt eisen aan de vaardigheden en didactiek van de leerkracht. Op dit moment wordt vanuit de nieuwste inzichten geadviseerd dagelijks met rekenen, getalbegrip en ontluikende en beginnende gecijferdheid bezig te zijn en te stimuleren. Het vraagt naast kennis en inzicht op dit moment veel van de leerkracht om rekenen te begeleiden. Deze cursus volgt de nieuwste inzichten en geeft handvatten hoe dit in de groep en school toe te passen, ook rekening houdend met een doorgaande leerlijn. We leren in deze cursus ook te kijken naar de voorwaarden en houding van jonge kinderen om tot leren te komen, intrinsieke en extrinsieke motivatie technieken en dit te optimaliseren rekening houdend met de eigenheid en kwaliteiten van jonge kinderen.

















Bijeenkomst 1 Kennisoverdracht van de betekenis van rekenen en de voorwaarde om tot rekenen, ontluikende en beginnende gecijferdheid te komen bij jonge kinderen. Bijeenkomst 2 Huidige en nieuwste inzichten t.a.v. het rekenen, ontluikende en beginnende gecijferdheid van jonge kinderen, leerlijnen en tussendoelen. Bijeenkomst 3 Nieuwste methodes en methodieken en activiteiten t.a.v. rekenen, ontluikende en beginnende gecijferdheid bij jonge kinderen. Bijeenkomst 4 Analyseren van CITO gegevens rekenen en daarop een passend onderwijsaanbod bij bieden zowel klassikaal als individueel. Bijeenkomst 5 Werken met handelingsplannen, groepsoverzichten rekenen, ontluikende en beginnende gecijferdheid in combinatie met andere leer- en ontwikkelings­ gebieden en een doorgaande leerlijn. Van cursisten wordt een actieve inbreng verwacht door het zelf oefenen en toepassen wat geleerd is in de groep en dagelijkse praktijk en meebrengen van praktijksituaties. Hierdoor wordt het een mix van kennisoverdracht en zelf opgedane praktijkervaring en het aan leren van de basisvaardigheden, methodes, inzichten en technieken op maat gemaakt en verweven in het totale onderwijsaanbod aan jonge kinderen. Data: donderdag 9 januari 2014, donderdag 23 januari 2014, donderdag 6 februari 2014, donderdag 13 maart 2014, donderdag 27 maart 2014 van 19.00-22.00 uur. De cursus wordt gegeven door Eveline Bons, docent bij het Seminarium voor Orthopedagogiek. Maximaal twintig deelnemers. Kosten ongeveer € 300,- per deelnemer. Het Seminarium stuurt een factuur naar de school. Locatie: De Klimop.

49

Adres: Telefoon: Website: E­mail:

WSNS Samenwerkingsverband ACCENT Plein Zuid 6, 7121 EX AALTEN (0543) 47 84 44 www.accentscholengroep.nl [email protected]