Bovenwijkse dagbesteding voor senioren met dementie en andere cognitieve problemen in 2015 in De Bilt en Zeist Beleidsplan / begeleidingsplan
Zeist, april 2014
Inhoud
1.
Inleiding .......................................................................................................................... 3
2.
Visie ............................................................................................................................... 3
3.
Waarom bovenwijkse dagbesteding ............................................................................... 4
4.
Activiteitenaanbod .......................................................................................................... 5 4.1 Medewerkersbezetting ................................................................................................. 6
5.
Kwaliteit .......................................................................................................................... 6
6.
Vervoer .......................................................................................................................... 6
7.
Contacten en ondersteuning mantelzorg ........................................................................ 6
8.
Samenwerkingspartners en verwijzers ........................................................................... 7
Nawoord ................................................................................................................................ 8
2
1. Inleiding Als mensen te maken krijgen met dementie of andere cognitieve problemen, bijvoorbeeld wegens cva, niet-aangeboren hersenletsel of de ziekte van Parkinson, is het belangrijk dat zij mee blijven doen in de maatschappij. Dat zij actief blijven op het gebied van sport, cultuur en natuur. Het liefst in de wijk, in de clubs en verenigingen waar iemand al actief was. Het project ‘Meedoen in de Wijk’ waarbij dagbestedingsactiviteiten worden georganiseerd vanuit Wijkservicepunt Noord in Zeist waar Warande ook aan meewerkt, richt zich op dit participeren in de wijk. Met het voortschrijden van de dementie (of andere cognitieve problemen: voor de leesbaarheid van dit document wordt in het vervolg alleen dementie benoemd), kan het gedrag van de persoon met dementie zodanig veranderen dat meedoen aan de activiteiten in de wijk niet meer of niet meer volledig mogelijk is. Door moeilijk verstaanbaar gedrag of een gebrek aan initiatief bijvoorbeeld. Voor hen biedt Warande een aanvulling en een vervolg, ofwel een uitkomst wanneer meedoen op wijkniveau niet meer vanzelfsprekend is. De Sociëteiten van Warande bieden senioren met dementie in de gemeenten De Bilt en Zeist een plek voor activiteiten en behandeling. We stellen ons ten doel om senioren in staat te stellen zo lang mogelijk in hun eigen leefomgeving te blijven wonen, ook wanneer de dementie zwaar wordt. Er wordt aandacht besteed aan het in stand houden en indien mogelijk uitbreiden van het sociaal netwerk en het behoud van de eigen regie. Er wordt dagstructuur geboden en de (sociale) vaardigheden blijven aangesproken worden waardoor de gedragsproblemen verminderen en het contact met de sociale omgeving gestimuleerd wordt. Op de Sociëteiten worden bezoekers begeleid uitgaande van hun mogelijkheden binnen een vertrouwde en veilige omgeving. Mantelzorgers zijn welkom in ons centrum, zij kunnen rekenen op aandacht en ondersteuning waardoor ze beter om leren gaan met een partner/vader/moeder met dementie en waardoor er een stabielere leefsituatie ontstaat. Met dit aanbod worden mantelzorgers voor even ‘ontzorgd’.
2. Visie
Iemand met dementie is afhankelijk van zijn omgeving en de mensen om hem heen. Een belevingsgerichte benadering past hierbij.
De Sociëteiten staan voor actief zijn en ontmoeting, maar ook levenskunst en zingeving in een veilige en vertrouwde sfeer volgens de meest actuele kennis en ontwikkelingen. Er wordt maatwerk geboden binnen het willen en kunnen in de setting van een groep. De medewerkers worden begeleid door een multidisciplinair team bestaande uit o.a. een specialist ouderengeneeskunde, psycholoog, maatschappelijk werker en fysiotherapeut. Op verwijzing van de huisarts kan consult aangevraagd worden bij de specialist ouderengeneeskunde of de psycholoog. Ook de mantelzorger kan voor advies gebruikmaken van het multidisciplinair team. Een belevingsgerichte benadering past volgens Warande het beste bij iemand met dementie. Dat betekent dat er ingespeeld wordt op datgene waar de bezoeker op dit moment behoefte aan heeft, met andere woorden: zo goed mogelijk inspelen op de belevingswereld van de bezoeker.
Hoe ziet een belevingsgerichte benadering er in de praktijk uit? Een mannelijke bezoeker van de Sociëteit heeft altijd een eigen bedrijf gehad, hij is gewend om hard te werken en komt graag onder de mensen. Deze meneer is graag bezig, dat geeft hem het gevoel van belang te zijn. Tijdens het doornemen van de krant geeft hij aan zich onrustig te voelen. De medewerker herinnert zich dat hij had aangegeven dat hij van schilderen houdt en biedt hem aan in de activiteitenruimte te gaan schilderen. Samen met hem start zij deze activiteit op, waarna hij zelf verder kan. Later komt de medewerker kijken en vraagt hoe het gaat: “Ja, ze moesten iets bedenken om er voor te zorgen dat ik rustig zou worden, nou dat is gelukt”. Vervolgens laat hij vol trots zijn werk zien. 3
3. Waarom bovenwijkse dagbesteding? De doelgroep van de bovenwijkse Sociëteiten bestaat uit mensen met een matige tot gevorderde dementie. Kenmerkend aan de bezoekers van het bovenwijkse aanbod is dat zij niet zelfstandig invulling kunnen geven aan de dag en/of dat er sprake is van moeilijk verstaanbaar gedrag, waardoor zij moeilijk mee kunnen komen met activiteiten op wijkniveau. Daarnaast hebben mensen te maken met lichamelijke achteruitgang en hebben zij vaak hulp nodig bij het gebruik van het toilet, medicatie toedienen en verpleegtechnische handelingen (stoma verzorgen, katheter verzorgen). Dit is een zeer kwetsbare groep senioren, die behoefte heeft aan professionele begeleiding (bij indicatie met behandeling) en zorg met inzicht in het effect van dementie op het gedrag, maar vooral met inzicht in de behoeftes van de bezoeker. Bezoekers moeten steun en houvast kunnen ervaren aan de vaste professionele begeleiding.
Als insluitingscriteria (voorwaarden voor deelname) voor de Sociëteiten worden benoemd dat de bezoeker met dementie: -
-
-
leidt aan matige of gevorderde dementie, of matige tot gevorderde cognitieve problemen ten gevolge van een cva, niet-aangeboren hersenletsel of een andere oorzaak er is in het dagelijks leven een beperking waardoor zij niet zelfstandig invulling kunnen geven aan de dag en/of dat er sprake is van moeilijk verstaanbaar gedrag, waardoor zij moeilijk mee kunnen komen met activiteiten op wijkniveau Niet naar het toilet kunnen, zelfstandig eten gaat er is een geldige en passende indicatie moeizaam, verpleegtechnische handelingen nodig? Dit aanwezig waarin PG benoemd wordt of een is geen probleem bij de dagbesteding van Warande. indicatie verblijf ZZP 4, 5 of 7) Deskundige professionals bieden ondersteuning. de dagbesteding particulier inkoopt met PGB wil deelnemen
Als uitsluitingscriteria (redenen om deelname te beëindigen) worden benoemd: -
de bezoeker wil niet meer aanwezig zijn op de Sociëteit ondanks alle interventies de veiligheid kan niet meer gewaarborgd worden bijvoorbeeld doordat de bezoeker probeert weg te lopen de bezoeker vertoont gedrag dat structureel problemen veroorzaakt voor mede bezoekers de bezoeker heeft teveel individuele begeleiding nodig waardoor het groepsproces verstoord word, dit kan gaan over gedrag en of lichamelijke zorg er is geen geldige indicatie / vergoeding
4
4. Activiteitenaanbod Aangenaam actief blijven, dat is het uitgangspunt van de geboden zorg. De Sociëteiten van Warande gaan daarbij uit van de aandachtspunten die naar voren komen in de onderzoeken van prof. dr. Erik Scherder (o.a. Aging and dementia, 2013). Dit betekent dat de bezoekers bewegen onder begeleiding en aangenaam eten en drinken. Daarnaast blijven zij mentaal zo fit mogelijk door de interactie met andere bezoekers en medewerkers. De activiteiten zijn een middel om deze interactie op gang te brengen. Er wordt maatwerk geboden binnen de kaders van het willen en kunnen in de setting van een groep. Wij werken zoveel mogelijk in kleine groepen (8-16 mensen, eten en bewegen doen alle bezoekers gezamenlijk). Wij stimuleren mantelzorgers zelf de bezoeker te brengen en/of op te halen en af en toe mee te helpen in de Sociëteit.
Aanvang
tussen 09.00 uur en 11.00 uur
Start
kop koffie of thee, gezamenlijk de krant bespreken en onderwerpen die ter tafel komen
11.00 en 12.00 uur
bewegen: Tai Chi, Meer Bewegen voor Senioren
12.00 en 12.30 uur
gezamenlijk tafels dekken, bijkomen van het bewegen, een spel
12.30 tot 13.30 uur
gezamenlijk eten, brood of warme maaltijd
13.30 tot 14.30 uur
rust voor degene die dat willen, voor de overige activiteiten op aanvraag, bijvoorbeeld wandelen, handwerken, een spel of lezen
14.30 tot 16.00 uur
diverse activiteiten, bijvoorbeeld op basis van thematische onderwerpen, kunstzinnige therapie, muziek, een documentaire of film kijken of spellen soms met competitie
16.00 tot 17.00 uur
bezoekers gaan naar huis
Groepsmedewerkers: 1. hebben minimaal een denk,- werk,- en opleidingsniveau 3 2. hebben relevante werkervaring, opleidingen, studies en of trainingen gevolgd 3. zijn in staat een wisselend, passend activiteitenaanbod te bieden dat als uitgangspunt heeft dat de individuele bezoeker centraal staat. 4. zijn in staat om relevant gedrag van bezoekers goed te verwoorden en voor advies voor te leggen aan het multidisciplinair team 5. zijn in staat om i.o.m. de bezoeker of mantelzorger contacten te onderhouden met de huisarts, casemanager of anderen uit het netwerk van de bezoeker. 6. beschikken over goede communicatieve vaardigheden om gesprekken met zowel de bezoekers als de mantelzorgers te voeren Praktijkvoorbeeld: individuele bezoeker centraal Een mevrouw geeft tijdens haar kennismakingsgesprek aan dat zij van Bridge houdt. Medewerkers inventariseren of er nog meer bezoekers of buurtgenoten zijn die dat willen en zoeken een vrijwilliger die dit kan begeleiden. Er is een groepje van 4 personen die wekelijks bridge speelt, zeker niet zoals het vroeger ging maar met dezelfde spirit. 5
4.1 Medewerkersbezetting De Sociëteiten van Warande vinden het belangrijk dat de begeleider-bezoeker ratio laag ligt, 1 op 8 is volgens Warande noodzakelijk. Er zijn gedurende iedere activiteit minimaal twee professionele medewerkers aanwezig. Daarnaast zijn er vrijwilligers en stagiaires en worden mantelzorgers gestimuleerd om ook mee te doen. Bij 1 tot 20 bezoekers zijn er twee medewerkers (zoals verzorgende niveau 3 en SPW’er of cultureel begeleider), bij meer dan 20 bezoekers drie medewerkers. Tai Chi of Meer Bewegen voor Senioren wordt gegeven door deskundige docenten o.a. met begeleiding van fysiotherapeuten van Warande (minimaal 2x per week).
5. Kwaliteit Warande staat voor een hoge kwaliteit van medewerkers en andere betrokkenen zoals behandelaren en de begeleiding van activiteiten door professionals (docent Tai Chi, fysiotherapie Meer Bewegen voor Senioren). Bij de Sociëteiten is de behandelcoördinator een GZ-psycholoog. Zij houdt de kwaliteit van de zorgleefplannen in de gaten en begeleidt en adviseert medewerkers in het omgaan met de bezoekers. Ook familie wordt door haar ondersteund indien nodig. Zij levert tevens een bijdrage aan de mantelzorgbijeenkomsten. Alle bezoekers hebben een zorgleefplan dat opgesteld wordt met de behandelcoördinator, specialist ouderengeneeskunde, medewerker van de Sociëteit en de mantelzorger om de zorg voor de bezoeker te waarborgen. Volgens dit zorgleefplan wordt de behandeling gegeven. De klachtenprocedure loopt via de klachtenfunctionaris en medezeggenschap van bezoekers, geborgd in de cliëntenraden van In de Dennen en Schutsmantel en sluit aan bij de ontwikkelingen bij het gemeente brede mantelzorgbeleid. Er wordt daarnaast jaarlijks een klanttevredenheidsonderzoek onder de bezoekers gehouden om hun ervaringen te borgen en het activiteitenprogramma zo interessant mogelijk voor de bezoekers te houden.
6. Vervoer Wij vragen bezoekers van de Sociëteiten bij het intake gesprek hoe zij naar de Sociëteiten willen komen. Indien dit niet zelfstandig kan of vanuit het netwerk mogelijk is, verzorgt Warande het vervoer. Warande is altijd op zoek naar mogelijkheden voor samenwerking op het gebied van individueel of collectief vervoer naar de dagbesteding. In dit kader werkt Warande samen met welzijnsorganisaties zoals Meander Omnium voor de omgeving van Zeist en Stichting MENS voor de omgeving van De Bilt. Mocht er onvoldoende aanbod zijn van vervoer door mantelzorgers, vrijwilligers of vrijwilligersorganisaties dan zorgt Warande voor professioneel vervoer. Voor het vervoer vragen wij een vergoeding van €1,50 per rit (prijspeil 2014). Dit tarief is vergelijkbaar met dat van het openbaar vervoer.
7. Contacten en ondersteuning mantelzorg De mantelzorger heeft de primaire zorg voor de bezoeker met dementie of andere cognitieve
6
problemen. Medewerkers van de Sociëteiten overleggen met de mantelzorger hoe zij samen met hen kunnen zorgen dat de bezoeker zo optimaal mogelijk begeleid wordt. Voor een optimaal contact met de mantelzorger is het nodig om een goede communicatie te 1 onderhouden. Warande gebruikt hiervoor de volgende middelen : -
-
-
intakegesprek jaarlijks multidisciplinaire zorgleefplan-bespreking een tussentijds gesprek met andere disciplines naar behoefte van de mantelzorgers is altijd mogelijk. Tevens is er ruimte voor advies aan mantelzorgers het contact met de eerste contactpersoon vanuit de Sociëteit informatie- en mantelzorgbijeenkomsten; hier wordt informatie verstrekt over wat dementie inhoudt en hoe om te gaan met de gevolgen (zoals gedragsveranderingen, stemmingswisselingen, geheugenverlies) van dementie, waardoor zij meer handvatten krijgen voor de situatie thuis. Deze bijeenkomsten worden 8 maal per jaar georganiseerd in samenwerking met Meander Omnium, Alzheimer Nederland Zeist en het Ontmoetingscentrum Zeist. tijdens contactmomenten wordt er aan de mantelzorger gevraagd hoe het met hen gaat. Mantelzorgers kunnen altijd bellen en zijn welkom om binnen te lopen en mee te doen met activiteiten er is een aantal keren per jaar een open middag voor naasten van de bezoekers
8. Samenwerkingspartners en verwijzers In diverse situaties werken de Sociëteiten samen aan projecten of thema’s en maken zij deel uit van de ketenzorgdementie. In sommige gevallen is er een samenwerkingsovereenkomst. Partners zijn onder andere: Meander Omnium, Stichting MENS De Bilt (casemanagers), Vitras, casemanagers (in dienst van het Netwerk Dementie), Altrecht Senior, Alzheimer Nederland (afdeling Alzheimer Zeist), Charim en diverse zorg- en welzijnsorganisaties. Bezoekers worden in de toekomst steeds vaker vanuit de wijk doorverwezen naar de Sociëteiten, wanneer de activiteiten in de wijk niet meer toereikend zijn. Daarnaast worden bezoekers ook naar de Sociëteiten verwezen door huisartsen en praktijkondersteuners, ouderen adviseurs, het Diakonessenhuis en Abrona. Tevens kunnen senioren bij de Sociëteiten komen omdat zij vanuit hun privésfeer kennis hebben van Warande.
1
Het aanbod sluit aan bij het visiedocument van Steunpunt Mantelzorg ‘Niet verplichten maar verlichten’. 7
Nawoord Zolang mogelijk thuis wonen, ook als het geheugen minder wordt, wie wil dat nu niet? Gewoon met hulp van de eigen sociale omgeving, familie, vrienden, verenigingen en de buurt. Als dat niet meer lukt kan een sociëteit voor bovenwijkse dagbesteding een oplossing zijn om toch langer thuis te blijven wonen. Een sociëteit met een aanbod van groepsactiviteiten en professionele zorg en begeleiding passend bij het willen en kunnen van de individuele bezoekers en hun mantelzorgers. Een aangenaam actieve dag, ontmoeting met andere senioren en tijd voor en ondersteuning van de mantelzorger! Samen komen we verder. Agatha Steenbergen Vestigingsmanager Warande Sociëteiten voor dagbesteding
Warande Sociëteit De Bosrank Gregoriuslaan 35a 3723 KS Bilthoven T 030 - 228 69 11
Warande Sociëteit De Boulevard Valckenboschlaan 14a 3707 CR Zeist T 030 - 691 19 24
8
