ATRIUM STRATEGISCH BELEIDSPLAN
HET IN DE PRAKTIJK BOEKJE
WIE HET WEET MAG HET ZEGGEN EN LATEN WE HET VOORAL GEWOON DOEN! Beetje geschiedenis
verdere uitwerking en vormgeving.
In januari 2012 kreeg ieder personeelslid van Atrium op de Nieuwjaarsborrel het Atrium Onderweg boekje. Een klein boekje om mee te bouwen aan groots onderwijs. Een verslag van de reis langs broedplaatsen. Een voertuig waarin de gedachtewisseling werd vastgelegd over goed onderwijs en goed organiseren binnen Atrium. Je zou het ook een bronnenboek strategisch beleid kunnen noemen. Een richtinggevende koers en een kader dat tevens uitnodigt en inspireert tot
De uitwerking ging verder in dezelfde lijn. Elementen uit het strategisch bronnenboek kwamen terug in de broedplaatsen in verschillende thema’s. Om in september 2012 het schooljaar te beginnen met een onderwijsfestival voor alle personeelsleden. Een festival dat uitnodigde tot inspiratie over onderwijs, tot uitproberen van nieuwe dingen, tot ontmoeting en willen leren. Vanuit het festival is in 2013 de Atrium Academy vormgegeven, om thema’s en leren meer een ‘vaste’ plek binnen de
2
organisatie te geven. Er is een website. En een wisselende groep mensen die steeds invulling geeft aan de thema’s van de Academy. De onderwerpen worden op initiatief van leerkrachten aangeleverd alsmede op initiatief van directie en bestuur. De richting en koers van de Academy wordt door het bestuur steeds in verbinding gebracht met en getoetst aan het strategisch beleid. Het Broedplaatsdenken of organiseren is steeds (ver)leidend principe van de aansturing binnen Atrium. Lang is er hiërarchisch en geharkt
aangestuurd van boven naar beneden. Dat maakt dat leerkrachten steeds afhankelijker werden van directie. En dat werkt ook door in de klas. Als we meer zelfsturende actieve, betrokken leerlingen willen, dan willen we leerkrachten ook de juiste balans tussen richting en ruimte bieden. Mensen binnen Atrium willen meer betrokken worden. En we willen ook dat leerkrachten betrokken zijn bij ontwikkeling en aanscherping van hun vak. Dat ze inbreng hebben in de dingen die ze willen en daarin ook vernieuwend zijn, innovatief. Dat het bij Atrium nog meer ‘van deze tijd wordt’ .
We hebben gemerkt dat als we volgens de principes van de broedfactor werken, we de betrokkenheid en innovatie in onze organisatie vergroten. We wisselen kennis en ervaring uit door mensen elkaar te laten ontmoeten. Door creatief te vrijbuiten. Leren informeel te maken. We hebben ook ervaren dat organisaties binnen systemen werken. Althans, dat mensen behoefte hebben om binnen een systeem te werken. Richting en Kader willen. En structuur. Dat hebben we ook gemerkt toen we een sessie organiseerden rondom de eerste versie van die strategisch
beleidsplan. Daar kwam het vraagstuk van eigen ruimte en gegeven kader aan de orde. Leerkrachten en directeuren willen vrijheid om eigen beslissingen te nemen. Maar die vrijheid mag geen vrijblijvendheid zijn. En niet zo open zijn dat je geen houvast hebt. In de bijeenkomst hebben we gemerkt dat we behoefte hebben om ook bewijs te vragen en te leveren. En niet alleen willen werken vanuit geloof en vertrouwen. Een stukje zekerheid vinden we toch ook prettig. Dat betekent dat we de ruimte, de beelden die we hebben en de algemene uitspraken nu wat concreter
3
hebben vertaald, in richtinggevers. Om iets meer de lijn en structuur te geven waarbinnen we met elkaar kunnen werken. Meer lijn aanbrengen in wat we dan willen zien en bereiken aan het einde van een bepaalde periode. Maar dan wel vanuit het uitgangspunt dat we steeds toetsen wat de kern is waarom we doen wat we doen. Bij Atrium gaat dat over Goed onderwijs en Gelukkige leerlingen.
4
IN DE THEORIE IS PRAKTIJK EN THEORIE HETZELFDE. IN DE PRAKTIJK NIET. Veel strategische plannen zijn afbeeldingen van de werkelijkheid. We schrijven iets op en denken dat de werkelijkheid daarmee die kant op gaat. Als dat niet gebeurt, worden de beleidsdoelen niet gehaald en moeten er voertuigen ingezet worden om die beleidsdoelen wel te halen. Lineair-strategisch denken meent dat als je een richting bedenkt en daar doelstellingen op formuleert en dan dingen doet, die doelstellingen bereikt gaan worden. En dat je mensen kunt afrekenen op die doelstellingen. Je stopt er iets in en er komt iets uit. Het liefst uitgewerkt
in indicatoren en smart actieplannen. Strategische beleidsplannen gaan over maakbaarheid van organisaties waarbij veel organisaties aanlopen tegen het gegeven dat de plannen afbeeldingen zijn van een werkelijkheid die in de Realitijd heel anders blijkt te zijn. Bij Atrium willen we een plan maken dat recht doet aan de realiteit. Dat beweegt tussen richting bepalen en ruimte geven. Dat gaat over toekomst en over verleden. En vooral ook over vandaag en morgen. En in dat spanningsveld werken we ook. Voldoende Richting en Voldoende
Ruimte. Dat is een mooie opdracht op zich. Dit plan is een samenvatting en verbinding van het Atrium Boekje, de Atriummissie en waarden en het rondje langs de scholen. Dat werken we hier uit in De Praktijk. Daarmee geven we de Richting van waaruit we binnen Atrium werken. We proberen met dit strategisch beleidsplan zo helder en uitnodigend mogelijk te zijn. Om als organisatie en als onderdeel van de organisatie (bijv. RvT, School, bestuur, Stafbureau, GMR) in de gezamenlijke richting je eigen ruimte te pakken om te doen wat nodig is op jouw school, voor jouw positie om de
5
gezamenlijke richting vorm te geven. Ruimte geven alleen is niet altijd voldoende voor beweging. Ga maar leren, zo werkt het ook niet in de klas voor elke leerlingen. Op onderdelen in de organisatie is ook sturing gewenst of zijn tijdelijke scherpere kaders nodig ter ondersteuning. Soms zijn dingen al helder geworden in de afgelopen periode. Zijn de beelden scherp, concreet en wordt er al aan gewerkt. En soms zijn er nog zaken wat meer diffuus. Hebben we wel een verlangen, maar nog geen
concreet beeld. Ook dat is onderdeel van dit beleidsplan. Omdat we gewoon simpelweg nu nog niet alles weten. En dat maakt het strategisch beleidsplan ook een levend stuk. Het wordt nooit een definitief plaatje. Het blijft, zoals ze dat noemen, een Permanent Beta-versie. Een prototype dat nog in ontwikkeling is. Wat maakt dat we al kunnen beginnen, zonder dat alles exact ‘af’ is. De toekomst is immers al lang begonnen. Elke dag weer.
OH YEAH: Wat fijn een levend stuk dat nooit af is. En dat we gewoon beginnen of doorgaan waar we al waren. OH JEE: Hoe krijg en houd ik hier in hemelsnaam het overzicht?
6
LEESWIJZER
Er is tekst en achtergrond. De Richtinggevende uitspraken geven de koers aan van Atrium. Er is ruimte voor eigen gedachtes en ideeën. Er zijn vragen (kantlijntjes) geformuleerd die je op weg kunnen helpen de gewenste richting in te gaan. Of misschien juist van het gebaande pad afbrengen. Dat de tekst je uitdaagt tot beweging Als kinderen uitgedaagd worden in hun leren en met plezier naar school gaan, als leerkrachten hoge verwachtingen hebben van hun kunnen en elke leerling oprecht ZIEN, dan heb je grote kans op een succesvolle schoolloopbaan. Het zou voor volwassenen wel eens precies
hetzelfde kunnen werken... We hebben de beelden onderverdeeld naar: • Toekomst, Wereld en Waarden • Onderwijs • Vakmanschap • Talent • Organisatie • Wat we ook moeten regelen • Geld Het Permanent Beta Idee • Daar hebben we ook een passende vormgeving bij bedacht.
Met ‘kantlijntjes’ tussendoor die vragen stellen t.a.v. de inhoud. Juist de opmerkingen of overwegingen zetten aan tot beweging. Normaal laat je die niet staan in een definitief beleidsdocument. En daarom staan ze hier wel. Omdat we binnen Atrium van mening zijn dat beleid niet af is en dat er altijd vragen zijn waar nog geen antwoord op is. Al is dat soms frustrerend of ben je van mening dat er wel een antwoord moet zijn. • Soms zie je OH JEE en OH YEAH opmerkingen voorbij komen. Deze zijn gemaakt tijdens de Atrium BeleidsPlan BroedSessie. Door mensen uit alle
7
lagen in de organisatie. Heel relevant dus. • Beelden zijn er ook. Foto’s van het twitteraccount van de Atrium Bestuurder. Want het gaat altijd overal over strategie en onderwijs.. • Het beleidsplan is een afbeelding van de realiteit. Hopelijk zo dicht mogelijk bij wat er is. Het is niet zo dat zonder beleidsplan de ontwikkeling niet verder gaat. Scholen en leerkrachten werken gewoon elke dag zonder strategisch beleid. Laten we het niet belangrijker maken dan het is en juist ook belangrijk genoeg om de beweging te begeleiden die nodig is en waar we naar verlangen. OH YEAH: Wat fijn dat er ruimte is voor dat waar nog geen antwoorden zijn. OH JEE: Gaat dit allemaal echt gebeuren? Kunnen wij dit waarmaken dan?
8
TOEKOMST WERELD EN WAARDEN Toekomst Om maar met de toekomst te beginnen. Want je moet misschien de dingen organiseren met een einde voor ogen. Of in elk geval vooruitkijken. Er in ieder geval van bewustzijn dat de toekomst al begonnen is. Die is al hier. Ook in Noord-Holland. Of misschien wel juist. In het Atrium onderweg boekje citeerden we Tex Gunning die schrijft over het belang van waardengericht onderwijs in deze tijden van crisis. Hij spreekt in plaats van crisis over transformatie of verandering. Een tijd waarin we als mensen behoefte
aan waarden hebben, we willen een waardevol leven leiden dat meer omvat dan economische waarde alleen. Het gaat dan ook over waarden als duurzaamheid, gemeenschapszin, zingeving, inspiratie, motivatie en gelukkig zijn. Als we vanuit die waarden werken en leven en ons leven, ons onderwijs en leren inrichten, zou de toekomst er wel eens anders uit gaan zien. Het onderwijs lijkt kinderen op te leiden om succesvol te worden in de wereld van gisteren en de verandering is om kinderen willen opleiden gelukkig te zijn
in de wereld van morgen. Om met de woorden van Sir Ken Robinson te spreken. Wij leiden kinderen op voor een toekomst die we nog niet kennen. Waarvan we geen idee hebben hoe deze er uit zal zien. Een toekomst die wij niet zullen zien, maar zij wel. In de Atriummissie hebben we geformuleerd hoe we de rol van de scholen op weg naar die toekomst zien. We leven in een zeer snel veranderende samenleving. Atrium wil midden in de samenleving staan. Daarom is het nodig dat we de ontwikkelingen goed volgen, actief
9
naar buiten kijken en ons afvragen wat relevant is voor ons onderwijs. We willen als Atrium werken vanuit nieuwe inzichten om kinderen optimale kansen te bieden. Niet alleen feitenkennis is belangrijk, maar met name zaken als inzicht, wijsheid, kennis en zelfkennis kunnen toepassen in nieuwe situaties (kinderen helpen bij transfer). We willen kinderen leren zichzelf te zien als deel van een groter geheel en daarin hun verantwoordelijkheid te nemen. Die verantwoordelijkheid kunnen ze alleen maar nemen, als
ze die ook van ons krijgen. Onze rol is kinderen leren de uitdaging aan te gaan, niet snel op te geven. We stimuleren kinderen om actieve, betrokken burgers te worden. Daarvoor is het belangrijk dat ze hun verantwoordelijkheid leren dragen voor de omgeving in de breedste zin van het woord. Moeite doen voor een ander, het verschil willen maken. We leven de waarden zelf voor. We praten met kinderen over dingen die ertoe doen.
Identiteit Onze waarden moeten ook verbonden zijn met de wijze waarop we op een eigentijdse manier invulling geven aan onze katholieke identiteit. We willen graag dat onze scholen laten zien hoe ze invulling geven aan die identiteit. Dat het zichtbaar is hoe de Grote Verhalen een plek krijgen in het nu. Niet om terug te gaan naar het onderwijs van vroeger, maar juist te kijken naar mogelijkheden voor onderwijs in deze tijd, vanuit de ‘katholieke deugden’.
Kantlijntje Hier mag nog wat meer aan toe gevoegd worden als het gaat om de katholieke deugden, of welke verhalen vooral inspirerend zijn! Gaan we de komende tijd als Atrium op zoek naar verhalen die voor ons leidend, eigentijds en inspirerend zijn als het gaat over de ‘nieuwe’ katholieke identiteit?
10
Richtinggevers • De wereld van buiten naar binnen naar buitenverbinden • Bewustzijn deel uit te maken van een groter geheel • Dat onze scholen een eigentijdse katholieke identiteit uitdragen • Op zoek naar verhalen die passen • Verantwoordelijkheid dragen en nemen voor dat grotere geheel • Als school deel uit maken van de gemeenschap, de wijk, het dorp • Als school een boeiende, eigentijdse, mooie uitstraling/profilering hebben in de omgeving. Dingen samen ondernemen • Identiteit is zichtbaar in de keuzes die we maken, waar we aandacht aan
willen geven en vooral op de manier waarop we dat willen, tijdens vieringen bijvoorbeeld • Identiteit is zichtbaar in jaarplanning, tijdens vieringen, in de inrichting en in hoe in hoe we met elkaar omgaan
Kantlijntje Hoe zie je dit op jouw school? In jouw groep? Als RvT? Wat is al zichtbaar? Waar ligt je focus op dit moment? Wat is je beeld over vier jaar? Op welke wijze is binnen met buiten verbonden. En andersom? OH YEAH: Ik ben mijn eigen baas en maak mijn eigen keuzes. Het individu is heel belangrijk. Als leerling. Leerkracht. Directeur... OH JEE: Gaat dit allemaal echt gebeuren? Kunnen wij dit waarmaken dan?
11
ONDERWIJS
Ontwikkeling van onze leerlingen Net als op veel plekken in Nederland staan ook de scholen van Atrium voor de uitdaging hun onderwijs mooier en beter te maken. We hebben daar dingen over beschreven. In het Atrium boekje en het missiestuk. Atrium gaat voor Goed Onderwijs dat als opbrengst Gelukkige Leerlingen heeft. Perspectief bieden door het realiseren van kansrijk onderwijs. We stimuleren kinderen te worden wie ze zijn. We vinden het belangrijk dat er zoveel mogelijk uit kinderen gehaald wordt en aan kinderen aangeboden
wordt. We leggen de lat hoog, we gaan voor vakmanschap en kwaliteit. Daarbij realiseren we ons dat we onze kinderen opleiden voor de toekomst die wij nog niet kennen.
de belangrijkste bouwstenen is voor ons taalontwikkeling (onder andere begrijpend lezen) als hefboom voor het beter begrijpen van de wereld om ons heen.
Alle keuzes die we maken staan ten dienste aan een brede ontwikkeling van elk kind dat een van de Atriumscholen bezoekt. Als een van onze kerntaken zien we het vormen van kinderen die zien en gezien worden! Op school krijgen kinderen de bagage die ze nodig hebben in hun leven: een basis die zijn vruchten af zal werpen. Een van
Atriumscholen creëren de voorwaarden voor elk kind om zich optimaal te ontwikkelen. Datzelfde geldt voor elke medewerker bij de organisatie: iedereen krijgt kansen op ontwikkeling en iedereen leert elke dag iets nieuws. Onze kinderen moeten voldoende basiskennis hebben en vaardigheden
Kantlijntje En de niet-taalsterke leerlingen. Hoe leren zij de wereld om zich heen begrijpen. Soms begrijpen kinderen juist meer door niet te lezen maar vooral te ervaren, te voelen, te zijn.
12
ontwikkelen om ertoe te kunnen doen en om verantwoordelijkheid te kunnen nemen. Hierbij leggen we bij Atrium accenten op de volgende aspecten: begrijpend lezen en taalontwikkeling als een belangrijke hefboom, leren denken, leren leren, strategieën aanleren om problemen op te lossen, een onderzoekende en ontdekkende houding, nieuwsgierig zijn, je willen verdiepen in de wereld en de mensen om hen heen, goed communiceren. Leerkrachten passen deze zaken zelf toe als voorbeeld hoe het kan. Om dit te bereiken maken teamleden gebruik van een groot scala aan didactische
werkvormen in een rijke, betekenisvolle leeromgeving. De basisvaardigheden en kennis zoals hierboven beschreven, zijn voor ons onderdeel van de volgende zaken waar we binnen Atrium veel aandacht aan willen schenken: Behalve de basisvaardigheden hebben we ook waarden geformuleerd die we, zeker gelet op de toekomst als belangrijk zien in ons onderwijs. Namelijk Creativiteit, Samenhang zien en leren gebruik maken van technologie; mediawijsheid.
Creativiteit We willen dat kinderen hun toekomst als een uitdaging ervaren en hen de hulpmiddelen geven om die toekomst vorm te geven. Creatief denken en handelen, buiten de bestaande paden durven werken, fouten durven maken, flexibel zijn, blijven leren vanuit brede interesses zijn daarbij essentieel. Ontwikkelen van creativiteit neemt op onze scholen een speciale plaats in, omdat we ervan uitgaan dat creativiteit veel voor de ontwikkeling van kinderen kan betekenen.
13
Samenhang zien Kinderen en volwassenen worden in deze tijd overspoeld door grote hoeveelheden data en informatie. Het wordt steeds lastiger door de bomen het bos nog te zien. Wij leren kinderen in onze scholen hoofd- en bijzaken te onderscheiden en samenhangen te zien binnen de grote hoeveelheden informatie.
Leren gebruik te maken van technologie: mediawijsheid We laten kinderen kennis maken met de diverse vormen van informatietechnologie. We zien vele kansen om met behulp van de technologie het onderwijs boeiend te maken door de technologie in ons onderwijs te integreren. Tegelijkertijd vinden we het van belang dat we kinderen helpen op een verantwoorde en respectvolle manier om te kunnen gaan met de nieuwe technologie. We besteden niet alleen aandacht aan de rijke mogelijkheden, maar ook
aan de risico’s en de beperkingen die de nieuwe media met zich meebrengen. We stimuleren échte (live)communicatie en niet slechts de techno-communicatie. Opbrengstgericht werken Opbrengstgericht onderwijs is een term die de laatste jaren nogal eens genoemd wordt. Het is een vreemde term, want zou onderwijs ook niet opbrengstgericht kunnen zijn? Bij Atrium willen we vooral dat ons onderwijs opbrengstgericht is op de eerder genoemde speerpunten.
Kantlijntje Wat is nu voorwaardelijk voor wat? Eerst de basis en dan creativiteit? Of is juist creativiteit de basis van leren? Leren we kinderen op een creatieve manier de basisvaardigheden verwerven. Of is het ook goed wanneer je als school zegt eerst de basis op orde te hebben en dat creativiteit in de handvaardigheid ateliers thuis hoort?
14
Dat daar de focus op ligt. Dat daar ook opbrengst gerealiseerd wordt. Wij willen ook dat de basis op orde is. Dat we als scholen minimaal (en in de toekomst liever meer dan) de verwachte leerresultaten zoals de inspectie die aangeeft, halen. Een aantal scholen scoort nu nog onder de lat. Opbrengstgericht onderwijs gaat ook over in staat zijn om zoveel mogelijk en het liefst alle leerlingen in staat stellen om deel te nemen aan het regulier onderwijs. Passend onderwijs willen we het liefst niet als apart
onderdeel opnemen omdat we van mening zijn dat we in staat moeten zijn om elk kind passend onderwijs te kunnen bieden. Dit doen we door vanuit het samenwerkingsverband en met elkaar kennis en expertise op te blijven bouwen zodat we onderwijsomgevingen kunnen maken waarin kinderen met verschillende onderwijsbehoeften samen kunnen leren. We willen met elkaar leren en ontwikkelen. Als scholen samen. Dat betekent dat we gaan kijken naar welke factoren nu bepalend zijn voor
goede opbrengsten en goed onderwijs en gelukkige leerlingen. We werken al werkende aan een gezamenlijk kader van kwaliteit. Dat doen we door de succesverhalen en de valkuilen van verschillende scholen te onderzoeken en deze te delen. Zo komen we ook tot een gezamenlijk denk- en werkkader. Richtinggevers • De opbrengsten zijn op orde: we voldoen aan het toezichtskader van de inspectie • De inspectie beoordeelt het onderwijs en dus de bijbehorende (norm)indicatoren met een voldoende • Het onderwijs is handelingsgericht
OH YEAH: We bereiden kinderen voor op een toekomst die we nog niet kennen en waar van alles mogelijk is OH JEE: We bereiden kinderen voor op een toekomst die we nog niet kennen en waar van alles mogelijk is
15
• Het onderwijs is in balans (cognitief en creatief) • Het onderwijs heeft veel aandacht voor taal en lezen • Het onderwijs gaat uit van hoge verwachtingen van leerlingen en er worden hoge eisen gesteld aan leerlingen, leerkrachten en leidinggevenden. • Het onderwijs is passend voor alle leerlingen in de wijk/regio • Het onderwijs is eigentijds • Het onderwijs is boeiend (eigen inbreng, beeld en taal, projecten en thema’s) • Het onderwijs is uitdagend (hoge verwachtingen, spannend, in beweging, uitdagende leeromgeving in inrichting) • Scholen laten die (passend, boeiend, uitdagend, eigentijds, taal, in balans, op
orde) focus zien in hun uiting (nieuwsbrief, website, schoolgids, blog, facebookpagina) en handelen. • Onze scholen zijn media wijs • De aandacht voor creatief denken en doen is zichtbaar in onze scholen • We delen en leren van elkaar wat werkt en niet werkt in het bereiken van onze doelen • De scholen hebben en handelen naar een duidelijke visie op onderwijs • Eigenaarschap en autonomie zijn duidelijk zichtbaar, zowel bij leerlingen als bij leerkrachten • Binnen de school wordt veel samen gewerkt door leerlingen en leerkrachten, en ook tussen scholen is samenwerking zichtbaar • De leerling staat centraal in relatie tot het
waartoe van het onderwijs • De scholen kennen een inspirerende, uitdagende en betekenisvolle leeromgeving
Kantlijntje Waar ligt voor jou het zwaartepunt, wil je de meeste aandacht geven? Op welke wijze is op jouw school de samenhang zichtbaar in de zaken die je gaat oppakken. Is het helder onderbouwd waarom bepaalde keuzes gemaakt zijn? Kun je aangeven op welke wijze je werk maakt van de richtinggevers die hierboven genoemd zijn? Waar ligt je focus en hoe ‘meet’ je dat? Als school/ RvT ligt mijn focus op: Ik gebruik hiervoor de volgende formele instrumenten...... Ik heb deze data tot mijn beschikking.........En verder zorg ik vooral dat.................
16
VAKMANSCHAP
Bij vakmanschap gaat het naast de pedagogische en de didactische kwaliteiten vooral ook over jezelf goed kennen. Vakmanschap vraagt dat je je vak als leerkracht, bestuurder, directeur, serieus neemt. Dat je je op de hoogte stelt van nieuwe ontwikkelingen, nieuwe kennis, je vak bijhoudt en in staat bent nieuwe dingen toe te passen in je bestaande praktijk. Een open mind voor nieuwe dingen en de bereidheid te leren wat je nog niet kan of nog niet weet.
Boeiend onderwijs Leerkrachten hebben unieke kansen om de vele talenten van kinderen zichtbaar te maken en te helpen ontwikkelen. Dit doen we door elk kind en al zijn talenten aandacht te geven, onder meer door het stimuleren van de verschillende intelligenties en aan te sluiten bij verschillende leerstijlen. We creëren voor de kinderen en voor de leerkrachten op alle scholen en in alle klassen een rijke uitdagende leeromgeving, de vruchtbare bodem die mogelijkheden biedt tot groei en zelfontplooiing. Boeiend onderwijs
realiseren we door onder meer gebruik te maken van meervoudige intelligentie, coöperatief leren, systeemdenken in de klas, werken met denkgewoonten, breinvriendelijk onderwijs. Zelfvertrouwen is de basis voor ontwikkeling: durf, verantwoorde risico’s nemen, buiten bestaande paden durven denken en handelen zijn slechts mogelijk als deze basis er is. Dit zelfvertrouwen ontwikkelen ze mede doordat de leerkracht vertrouwen heeft in de kinderen en dit ook uitstraalt.
17
Contact voor contract: het belang van goede relaties De relatie tussen de leerkracht en de kinderen is cruciaal. Leerkrachten bieden kinderen geborgenheid door een luisterend oor. We hechten waarde aan het werken en leren met passie en gevoel, vanuit persoonlijke betekenis. We willen medewerkers en kinderen verbinden met hun hart, niet alleen met hun verstand. Belangrijk is dat leerkrachten inspirerend en enthousiast zijn. Een optimistische kijk op het leven maakt dat in ons onderwijs iedereen zich met plezier
ontwikkelt. We vinden het erg belangrijk om goed samen te werken en te communiceren met de ouders. We zien ouders als educatieve partners: samenwerken om de kinderen optimale kansen te bieden op ontwikkeling. We betrekken ouders gericht bij de activiteiten die op school plaats vinden. We informeren ouders op een proactieve manier over hun kind, over de school en het onderwijs. Academy School overstijgend is de Atrium Academy een belangrijk voertuig
waarin de thema’s (boeiend, uitdagend, eigentijds......) in verschillende bijeenkomsten aan de orde komen. Er zijn cursussen, leergangen, schoolbezoeken, netwerken waar leerkrachten aan deel kunnen nemen. Want wat we met de Academy willen is bijdragen aan gewoon goed onderwijs binnen de Atrium Scholen. Onderwijs waarmee we onze kinderen een voor ieder passende schoolloopbaan kunnen bieden. Iedereen binnen Atrium kan op de Academy werken aan zijn eigen ontwikkeling. Praktisch, abstract, creatief, digitaal, IRL, cognitief, leergangen, cursussen,
Kantlijntje Het gedachtengoed van de Atrium Academy is gezamenlijk ontwikkeld. Er zijn uitgangspunten geformuleerd. Er is gebrainstormd over mogelijke thema’s en activiteiten. Er is een website waar van alles te vinden is. De basis is er. Nu de beweging en vooral het ervoor zorgen dat de vlam blijft branden. Dit gaat ook over eigenaarschap. Als de Academy van iedereen is, is hij ook weer van niemand. Belangrijk om de Academy een plek te geven in de organisatie, of misschien wel meerdere plekken waardoor de beweging blijft.
18
onderwijscafe’s, meesters en juffen. Ouders en kinderen. Net een gewone school eigenlijk. Richtinggevers • Bij Atrium werken professionals die willen werken aan hun vakmanschap • Die graag leren en ontwikkelen omdat dat immers ook hun vak is • Die buiten hun eigen school, context kijken en bewegen • Die ook voor zichzelf een ‘leerplan’ voor ogen hebben • Dat het werken aan je vakmanschap binnen Atrium leuk is, dat er mooie plekken zijn om samen te leren en te doen • Dat in elk geval de basis op orde is, dat
leerkrachten in staat zijn om passend, boeiend onderwijs te geven. • Dat je op de hoogte bent van ontwikkelingen. Dat je je vak beheerst. De methodes kent, zicht hebt op leerlijnen van groep, school en individu • Leiderschap wordt vormgegeven vanuit een visie op leiderschap: weten wat je wilt bereiken, waarom je dat belangrijk vindt en hoe je dat gaat vormgeven. Bewust van je rol en invloed op anderen. Het gaat hierbij zowel om schoolleiders als om leerkrachten. • We werken vanuit het principe van vertrouwen. Dat betekent dat we kiezen voor verantwoording achteraf, in plaats van goedkeuring vooraf. • Je bent je bewust dat je werkt in een sociale omgeving en dus altijd in verbinding
bent met anderen. Dat vraagt ook een bewuste bijdrage aan het grotere doel. • We ontwikkelen met elkaar een visie/ manifest/leergang op leiderschap binnen Atrium, daarbij kunnen we op zoek gaan naar bronnen die ons kunnen helpen
Kantlijntje Professional zijn is meer dan kunnen en doen en weten. Het gaat ook over voelen en verstaan en zijn. In de zorg is bijvoorbeeld het luisteren naar het z.g.n. Onderbuikgevoel als professionele indicator opgenomen. Wat zou dit kunnen betekenen in het onderwijs? Stel je voor dat professionals binnen Atrium ook een EED af leggen, net als artsen. Wat zou die eed dan zijn.... Ik beloof plechtig dat ik vanaf morgen............................
19
Kenmerken van een professional • Kennis deelt, zowel binnen als buiten de school en met de beroepsgroep • Kennis ontwikkelt, samen met anderen in en buiten de school en met de beroepsgroep • Verantwoordelijkheid neemt en aflegt, waarbij autonoom handelen in balans is met samenwerken aan het realiseren van collectieve ambities • Intrinsiek gemotiveerd is, plezier heeft in het werk en in het voortdurend verbeteren en vernieuwen van de werkprocessen met het oog op efficiënter en effectiever functioneren
OH YEAH: Vakmanschap gaat over vertrouwen en zelfvertrouwen. En WOW wat hebben we een prachtig vak. OH JEE: Moeten we gaan beschrijven wat leerkrachten/professionals moeten kunnen en kennen en hoe gaan we dat dan doen?
20
TALENT
Lef hebben We hebben een sterke ‘ doe maar gewoon cultuur’ bij Atrium. Soms. Niet altijd natuurlijk. We willen graag meer ruimte maken voor ons talent. En dat we dat ook meer mogen laten zien. Die kop boven het kolenveld zeg maar. Professionals die hun eigen ambitie en talent kunnen ontwikkelen. Als je meer wil weten van kunst, van meervoudige intelligentie, van muziek, van..... bieden we de mogelijkheden. Als leerkracht ben je zo bezig met het talent van kinderen dat het eigenlijk niet de
gewoonte is met je eigen talent op het podium te staan. Terwijl we ervaren hebben dat als je dit doet, het een enorme boost aan kwaliteit, energie en inspiratie geeft. Niet alleen voor jezelf, ook voor anderen, de school en natuurlijk voor kinderen. In de Atrium Academy is ruimte om met het thema talent bezig te zijn. Door gebruik te maken van elkaars talent en niet alleen van experts van buiten. Door elkaar workshops te geven bijvoorbeeld. Of eens op een andere school dan je eigen school iets te vertellen of te laten zien en ervaren wat er ook mogelijk is.
Gaan staan voor je talent vraagt om lef. En daarmee ook meer mogelijkheden voor kinderen die ruimte krijgen voor hun talent. Het zou ook fijn zijn als dat zichtbaar is in de scholen en groepen. Dat talent niet alleen goed kunnen rekenen is, maar ook, of juist mogen uitblinken in sport, in kunst, in creativiteit. We kunnen op schoolniveau samen met kinderen en ouders samen uitwerken op welke manier het werken aan talent meer aandacht zou kunnen krijgen. En wellicht zijn er al voorbeelden binnen de stichting waar dat gebeurt
Kantlijntje Wat betekent ruimte geven aan talent als we dat echt integreren in ons onderwijs? Dat we er zeg maar geen aparte talentshow of creamiddag van maken. Hoe zou dat er dan uit kunnen zien. Zijn er voorbeelden van scholen die echt werk maken van talent? En hoe ziet dat er dan uit?
21
Richtinggevers • Personeel dat ruimte krijgt en neemt voor talentontwikkeling • Scholen die ruimte geven en nemen voor talent ontwikkeling van kinderen • Met elkaar op zoek naar voorbeelden, verhalen, beelden van scholen die talent integreren in het onderwijs
OH YEAH: Creatief en Enthousiast en Boeiend en werken aan talent. Dat wil ik ook! OH JEE: Stimuleren we talent eigenlijk wel voldoende en hoe passen we dat dan in de weektaak?
22
ORGANISATIE
De kracht van het organiseren Klein Organiseren. Dichtbij elkaar. Formeel en informeel beide inzetten. Dus ja. Er zijn natuurlijk functioneringsgesprekken en managementrapportages. Maar een keer per jaar een klassenbezoek of schoolbezoek, daar doen we het niet mee. We lopen makkelijk bij elkaar binnen. Het is laagdrempelig. En juist die laagdrempeligheid kun je inzetten om je organisatie meer te stroomlijnen. In die zin, dat je dat wat we willen, steeds op verschillende plekken gaat aanwakkeren. Net als het gaan
benoemen van de dingen die we niet meer willen. Want die zijn makkelijk zichtbaar. En dus ook bespreekbaar.
ons strategisch beleidsplan (dit dus) beschrijven. Dan werken we ook aan onze Collectieve Ambitie.
Naast het dingen in ‘de lijn organiseren’ (van directieberaad naar de scholen, de IB-ers die samen iets richting leerkrachten ontwikkelen), organiseren we ook dwars door de organisatie heen. In groepen, die samengesteld zijn uit alle geledingen werken we aan en in de Atrium Academy.
Dat geldt ook voor je eigen school. In de gesprekken als team of in de individuele ontmoetingen met leerkrachten moeten de richtinggevers ook steeds terug komen. En als we met ouders en leerlingen praten kunnen zij vertellen wat er gaande is en in ontwikkeling op deze verschillende thema’s. Lopende door de school zijn de thema’s zichtbaar. Je ziet of een school aandacht geeft aan creativiteit, je hoort in de gesprekken
Hoe en waar dan ook, steeds moeten we blijven toetsen of hetgeen wat we doen ook aansluit bij wat we in
23
met leerkrachten waar hun focus ligt dit schooljaar. En aan welke collectieve ambitie van de school (en daarmee ook van Atrium) dan gewerkt wordt. Een gezamenlijk doel stimuleert de samenwerking en motivatie om iets te bereiken. De missie als magneet zegt men ook wel eens. Op welke manier en of de speerpunten in beweging zijn wordt bekeken/besproken/getoetst in de gesprekken met directie (de managementrapportages) en door op diverse momenten gesprekken met leerkrachten, leerlingen en ouders
24
te voeren. Naast de standaard instrumenten als inspectieverslagen, citogegevens en andere kwaliteitsmetingen. We willen net als op school naast formele jaarlijkse momenten (managementrapportage, schoolbezoek, schoolplan, jaarplan) vooral ook in tussentijds bezoek en gesprek steeds de aandacht leggen op deze punten. Ook willen we werken met een vorm van schoolbezoeken aan elkaar. waarbij we observeren, teruggeven, delen en leren met elkaar. Daarmee willen we ook een gedeelde taal ontwikkelen over wat we onder Goed Onderwijs en Gelukkige
Leerlingen verstaan. De formele overleggen als directieoverleg en IBnetwerk en teamvergaderingen zijn de momenten waarop dit inhoudelijk vormgegeven en teruggekoppeld wordt. In de overleggen tussen bestuur en RvT wordt de ontwikkeling van de organisatie besproken en getoetst. Dit gebeurt door de bestuurder scherp te houden op de ingezette koers en vragen te stellen over ontwikkelingen die gaande zijn. Daarbij worden de uitkomsten van de ‘standaard instrumenten’ vanzelfsprekend
meegenomen. Het is van belang om ook scherp te zijn op welke inspanning je van welke geleding mag verwachten opdat deze theorie ook praktijk is en wordt en blijft. We willen leerlingen ook betrekken bij de beleidsontwikkeling en koers van onze scholen. Door ze te bevragen op wat zij van hun school vinden. Welke ideeën ze zelf hebben. Door te stimuleren dat scholen werken met vormen als een leerlingenraad of een kinderkabinet. Dat kinderen ook invloed hebben op wat er georganiseerd wordt op de scholen. Misschien
kan groep 8 heel goed haar eigen schoolkamp organiseren. Kunnen we kinderen wel meer ruimte en verantwoordelijkheid geven dan we denken. Dat geldt ook voor ouders. Scholen zijn geneigd om buiten de officiële gremia als Mr en GMR ouders vooral in te zetten voor praktische hand en spandiensten. Het zou mooi zijn wanneer ouders ook op hun talent en vakmanschap ingezet worden wanneer de organisatie hier om vraagt. En ook om het vertrouwen te geven dat ouders ook in het onderwijsproces op kunnen treden als partner. Dat ze gastlessen kunnen
verzorgen op hun eigen vakgebied bijvoorbeeld. Ruimte, vertrouwen, vrijheid en verantwoordelijkheid Leerkrachten zouden in hun groep en bouw ook meer ruimte, vertrouwen, vrijheid en verantwoordelijkheid gegeven kunnen worden. De tijd dat je als leerkracht voor elk aan te schaffen potlood toestemming moet vragen is voorbij. Dat geldt ook naar directeuren en scholen toe. Van controle naar vertrouwen. Van goedkeuring vooraf naar verantwoording achteraf. Naar
25
het geven van ruimte. En tegelijkertijd ook het bieden van impulsen zodat beweging blijft. De samenwerking tussen Raad van Toezicht en bestuur gaat ook over het bewegen tussen controle en vertrouwen. Tussen kritisch zijn en scherp en ruimte gevend zonder concreet uitgewerkt plan. Binnen Atrium gaan wij voor het Rijnlandse bestuursmodel waarbij meer aandacht is voor vakmanschap en duurzaamheid dan het Angelsaksische model waarin men stuurt op winst en efficiëntie. De RvT toetst de ontwikkelingen van Atrium volgens het principe van SMILE. Zitten er verhalen achter? Is innovatie
geen losse flodder? Zijn keuzes die gemaakt worden mission driven? Is er nagedacht over de vraag achter de vraag? Werken we vanuit liefde voor het vak en levert het energie?
Kantlijntje Wordt het niet te zweverig nu? Met al dat geglimlach? We willen toch niet wegdrijven van de werkelijkheid. Of kan loskomen van de grond ook ander perspectief geven? En welk dan?
26
SMART • Specifiek; Is de doelstelling eenduidig? • Meetbaar; Onder welke (meetbare/ observeerbare) voorwaarden of vorm is het doel bereikt? • Acceptabel; Is deze acceptabel voor de doelgroep en/of management? • Realistisch; Is het doel haalbaar? • Tijdgebonden; Wanneer (in de tijd) moet het doel bereikt zijn?
SMILE • Story; zit er een verhaal achter of zijn het losse flodders. Echte verhalen ordenen de chaos! • Mission driven; gaat het ergens over of ben je alleen met je eigen subsysteem bezig? • Intelligence; is er nagedacht over de vraag achter de vraag of ga je alleen voor de korte termijn winst? • Love; zonder liefde voor het vak lukt het niet, alleen een voorliefde voor geld is echt niet genoeg. • Empowered; Levert het ons energie op of kost het alleen maar een berg energie?
OH YEAH: Ruimte krijgen en geven en nemen staat aan de basis van creativiteit en ontwikkeling. Op alle niveaus en voor alle geledingen. OH JEE: Durven we los te laten? Vertrouwen te hebben? Hebben we hier wel voldoende kennis en vaardigheden voor.................
27
Richtinggevers • We organiseren formele overlegmomenten waarin we met elkaar het beleid en opbrengsten toetsen en beoordelen. • We organiseren vooral klein en licht. Waar nodig komen we samen, zolang dat functioneel is. • We organiseren vooral dwars door de organisatie heen en met zoveel mogelijk verschillende geledingen (ouders, leerlingen, partners, leerkrachten andere scholen) • We geven ruimte in het handelen van de professional. Met verantwoording achteraf. • We geven leerlingen ‘formeel’ plek in de organisatie in de vorm van leerlingenraad of kinderkabinet. Misschien komt er wel een Atrium Kinder GMR
28
DINGEN DIE JE OOK MOET REGELEN
Natuurlijk. Je moet ook een aantal zaken met elkaar regelen. Structuren en procedures moeten op orde zijn. Wel in een zo licht mogelijke vorm en vanuit de gedachte dat een structuur nooit de garantie is dat het daarmee klaar is. Ja, onze school heeft een pestprotocol, dus er wordt niet meer gepest. Of, we moeten een pestprotocol ontwikkelen en we zijn maanden bezig om de juiste zinnen op papier te krijgen.
Richtinggevers • Processen op orde en zo nodig beschreven • Noodzakelijk beleid aanwezig en op orde volgens de wet, accountant, Code Goed Bestuur • Dat wat er volgens goed werkgeverschap aan processen en procedures beschreven moet zijn • We houden ons aan wet en regelgeving, zoals bijv. de CAO-PO • De inhoud van de verplichte documenten zijn afgestemd op de beweging die we met elkaar willen maken. Dat wat verplicht is, biedt nog wel ruimte om er eigen taal en verhaal van te maken. • Bureaucratie proberen we tot een
minimum te beperken • We regelen met het doel van Goed Onderwijs en Gelukkige Leerlingen in ons achterhoofd. Elke geleding draagt bij aan deze doelstelling. • Helderheid in taken, opdrachten en rollen van de scholen, bestuurder, bestuurskantoor en RvT.
OH YEAH: Er zijn kaders en regels en er is vrijheid voor eigen professionele invulling en uitgaan van eigen verantwoordelijkheid. OH JEE: En hoe verhoudt het een zich met het ander dan?
29
GELD
De Toegevoegde Waarde Atrium is een financieel gezonde Stichting. Dat willen we graag zo houden. GELD moet bijdragen aan goed onderwijs en aan de mensen die dit met elkaar dragen. Wij investeren niet in grote stafbureaus en dure kantoren. We weten waar we de komende tijd mee te maken krijgen en stemmen onze financiën daar op af. Geld staat ten dienste van goed onderwijs. Als we goed voor kinderen willen zijn moeten de materialen op orde zijn. Als we leren willen stimuleren, moet de omgeving hier ten dienste
aan zijn. De verbinding tussen kwaliteit van onderwijs en boeiend onderwijs. Ruimte en lokalen inrichten als onderdeel van je visie en onderwijs, samen met kinderen bijvoorbeeld. En ook de andere kant vraagt aandacht. De gedachte dat er in het onderwijs nooit ergens geld voor beschikbaar is bijvoorbeeld. Als je zegt dat er geen geld voor is, hoef je immers ook niet te bewegen. Dat sluit al veel wegen af. Geen geld mag geen rem zijn om niet in ontwikkeling te gaan. Om de dingen niet te doen die nodig zijn voor de organisatie. Daarom
wordt ook gevraagd aan scholen om aanvragen in te dienen voor zaken die zij belangrijk vinden. En als de middelen niet binnen de organisatie aanwezig zouden zijn, te kijken welke (nieuwe) mogelijkheden er zijn om zaken toch te realiseren. Crowdfunding bijvoorbeeld. Of het meedoen aan het innovatie aanvraag. Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden.
Kantlijntje Ja het is duidelijk dat we GELD geen grote rol willen laten spelen in dit strategisch beleidsplan, maar dit is wel een heel globaal stukje. Moeten we dat niet ergens nog uitwerken. Naast de gewone meerjarenbegroting natuurlijk.
30
OH YEAH: Geld is betrekkelijk en Wat zijn we rijk! OH JEE: We missen nog wat informatie en stukjes hier. Heeft iedereen wel voldoende inzicht en wat moet je eigenlijk hebben en weten als leerkracht, school, directeur, kind misschien....
EN NU VERDER?
Ja. En dan heb je een Strategisch Permanent Beta plan. En dan? En nu? Vanzelfsprekend gaat het plan zijn formele weg. Goedkeuring door de verschillende gremia. En dan kunnen we er mee aan de slag. Toch? Het er mee aan de slag gaan. Daar zijn ook richtinggevers voor aangereikt. • Er komt geen papieren versie van het plan. Alleen digitaal. Natuurlijk kun je het plan uitprinten als je er in wil schrijven en lezen. Maar het is geen boekje dat naar alle scholen of medewerkers gaat en vervolgens in een laatje verdwijnt
• Wat dan wel? • We willen wel iets maken dat naar scholen en teamleden gaat.En het liefst iets waar je iets mee kunt DOEN. Iets wat klein en handzaam is. Een soort uittreksel maar dan anders. Beleidsplan voor dummies zei iemand tijdens de sessie. Voor slimme dummies dan, hebben we bedacht. Maken we iets van de richtinggevers? Een kaartspel misschien waarmee je als team in gesprek en aan het werk kan met de doelstellingen uit het plan • In het directeuren overleg brengen directeuren gezamenlijk focus aan op de verschillende onderwerpen en richtinggevers. Is alles voor iedereen even belangrijk? Waar zitten verschillen? Wat is universeel? Hoe kunnen we hier
gezamenlijk als directeuren aan werken? Kun je met dit Strategisch stuk nu een eigen Schoolspecifiek iets maken. Ja. Je Schoolplan natuurlijk, daar vind je de verbinding. Maar zou het ook iets kunnen zijn dat je in een oogopslag kunt zien. Een Schoolportret op een placemat of zo? • De RvT formuleert ‘indicatoren’ waarmee ze toezicht kunnen houden op de ontwikkelingen. Wat willen ze meten met ‘harde’ gegevens. Wat kun je moeilijker meten maar wil je wel zichtbaar hebben. Hoe zorg je ervoor dat je die SMILE in beeld krijgt? Hoe zien die indicatoren er dan uit? • Dit geldt ook voor de MR en de rol van de oudergeleding. Waar zien zij hun belangrijkste focus. Welk onderdeel denken zij te kunnen/willen beïnvloeden en hoe?
31
Wat past het best bij hun rol • En tot slot. De leerlingen. Daar waar het eigenlijk om gaat. Wat hebben zij eigenlijk van doen met het Strategisch beleidsplan? Waar en hoe zou je hen kunnen betrekken? In de sessie werd een idee geopperd om leerlingen iets te laten ontwerpen, een logo of voorwerp waar Atrium voor staat. En hier dan elementen uit het plan in mee te nemen. Zoals creativiteit, talent, ...... • Wat ook een mogelijkheid zou zijn is om leerlingen op hun eigen manier invulling te laten geven aan (een aantal van) de richtinggevers. Je kunt hen vragen hun droomschool te ontwerpen, of in beeld te brengen wat voor hen uitdagende leeromgevingen zijn • Bovenstaande punten kunnen weer
32
onderwerp zijn van een volgende Atrium Strategisch Beleid dit zijn we Van Plan Broed sessie • En zo werken we verder in de praktijk...
INSPIRATIEBRONNEN
Literatuur en andere inspiraties Wereld en waarden Mischa de Winter, Verbeter de wereld begin bij opvoeding Martha Nussbaum Niet voor de winst Tex Gunning Waardengericht onderwijs Jan Jutten. Van moetisme naar moreel besef
Vakmanschap Mathieu Weggeman. Leiding geven aan professionals niet doen Jaap Peters, Het rijnlandboekje Fullan en Hargreaves, Professioneel kapitaal Joop Swieringa; gedoe komt er nog Peter Camp; De Broedfactor
Onderwijs Luc Stevens Pedagogische tact Truus Romgens, vuurwerk John Hattie; Leren zichtbaar maken Kneyber en Evers: Het Alternatief; weg met de afrekencultuur Harikomo; De Japanse Levensles ......................... www.hetkind.org www.onderwijsraad.nl www.onderwijsmaakjesamen.nl www.onderwijsneuzen.nl www.jufJannie.nl ..........
Kantlijntje Ik zou per thema bijvoorbeeld de meest passende boeken/links/ filmpjes en artikelen toevoegen. Dan maak je het levendiger. Nu wordt het weer zo’n lijst achterin….
33
OH YEAH: Leuk om te zien waar de inspiratie vandaag komt OH JEE: Het is allemaal al best chaotisch, Doe maar gewoon een lijstje achterin...
34
©2014 - Ontworpen door DOE-Arnhem
