NOVEMBER 2014
ARTSENMAGAZINE
Week van de oncologie Symposium en infosessies
67
Nieuwe technieken in de interventie neuroradiologie
Patiëntenpeiling Zijn onze patiënten tevreden?
EDITO
FOCUS
Cleanroom is klaar De apotheek van AZ Sint-Lucas is door het gebruik van een cleanroom voor oncologische en hematologische bereidingen voor op de nieuwe normen. In een cleanroom wordt de concentratie van in de lucht zwevende contaminanten beperkt tot bepaalde grenzen. Hiervoor wordt gebruikt gemaakt van een HEPA-filter, luchtverversingen, aangepaste infrastructuur, personensassen en materiaalsluizen. Het dragen van beschermende kledij en het werken met een gesloten bereidingssysteem in een bioveiligheidskast zijn extra beschermende maatregelen.
dr. DIRK MAES Medisch directeur
I
Teamwork
n 2005 werd onze borstkliniek opgericht en sindsdien is de werking ervan continu verbeterd en geoptimaliseerd. Meer dan 250 patiënten worden er per jaar behandeld en opgevolgd door een uitgebreid multidisciplinair team. Recent werd het centrum door de Vlaamse overheid erkend als coördinerend borstcentrum met een gespecialiseerd oncologisch zorgprogramma voor borstkanker. Dit betekent dat we alles in huis hebben om de best mogelijke medische en paramedische ondersteuning te bieden aan onze patiënten. De erkenning is een pluim voor een gans team dat volledig op dezelfde golflengte zit. Op het vlak van interventionele neuroradiologie volgen we de evolutie van het onderzoek en de toepasbaarheid van aneurysmabehandeling nauw op. Het feit dat deze behandeling steeds optimaler gebeurt, is enkel mogelijk geweest door de oprichting van een neurovasculair team van intensivisten, neurologen, radiologen en neurochirurgen waarbinnen reeds jaren een goede samenwerking en integratie bestaat. We streven er ook naar om onze patiënten perfect voor te bereiden op een ingreep. Sinds een paar maanden zijn we aan het testdraaien met een preoperatieve balie voor patiënten die een orthopedische ingreep moeten ondergaan. Samen met de patiënt wordt de preoperatieve vragenlijst ingevuld, neemt de verpleegkundige anamnese af, wordt de thuismedicatie bevraagd en worden indien nodig de preoperatieve onderzoeken afgesproken. De huisarts is hierin een centrale speler en wordt steeds ingelicht. Voor de patiënt is het een grote geruststelling dat hij alles nog eens kan doorspreken en dat al zijn vragen beantwoord worden. Veel leesplezier
02
INHOUD
09 Patiënten zijn tevreden over AZ Sint-Lucas
EN VERDER 04 Kort 06 Nieuwe aanwinsten in de interventionele radiologie 10 Preoperatieve balie bereidt voor op de ingreep 15 Definitieve ontharing via epilatielaser
13 Borstkliniek erkend als coördinerend borstcentrum
14 Nieuwe test nierfunctie op dienst nucleaire geneeskunde
COLOFON Focus is het driemaandelijks tijdschrift van vzw AZ Sint‑Lucas en Volkskliniek: Campus Sint‑Lucas, Groenebriel 1, 9000 Gent, Campus Volksklinie, Tichelrei 1, 9000 Gent, T 09 224 61 11,
[email protected], www.azstlucas.be • Hoofdredactie Iny Cleeren • Redactie en eindredactie Kim Aerts, Iny Cleeren, Nike Annys, Nathalie De Schepper,
[email protected] • Verantwoordelijke uitgever dr. Dirk Maes, Groenebriel 1, 9000 Gent • Foto’s AZ SintLucas, Johan Martens, Philip Vanoutrive • Vormgeving Jansen en Janssen Creative Content, www.jaja.be
03
KORT
Kleine inktvisjes voor kleine kindjes
Dr. Guy Van den Abeele behaalt titel van somnoloog De European Sleep Research Society (ESRS) vertegenwoordigt in Europa de belangrijkste wetenschappelijke vereniging voor slaapgeneeskunde. Het ESRS stelt criteria op voor de erkenning van slaaplaboratoria om de kwaliteit ervan te verbeteren. Er worden ook examens georganiseerd zowel voor artsen als voor paramedici ter professionalisering. In september werd in Talinn het 22e congres van de European Sleep Research Society gehouden. Daar behaalde neuroloog dr. Guy Van den Abeele de titel van somnoloog, expert in slaapgeneeskunde. In 1997 voerde dr. Guy Van den Abeele de eerste slaaponderzoeken in AZ Sint-Lucas uit. Nu werkt hij samen met de pneumologen dr. Ann Verpeut en dr. Birgitte Janssens. Info Dienst longziekten: T 09 224 64 70 Dienst neurologie: T 09 224 65 30
04
Sinds kort krijgen de kindjes op de dienst neonatologie inktvisjes cadeau. Ze zijn er in alle mogelijke kleuren en worden gehaakt door vrijwilligers. Ze zien er niet alleen leuk uit, ze hebben ook een functie. De tentakels van de inktvis doen denken aan de navelstreng. De baby’s worden er rustig van, ze trekken minder aan de slangetjes op hun lijfje, hun hartslag wordt regelmatiger en het zuurstofgehalte in het bloed stijgt. Voor ieder ziekenhuis dat wenst deel te nemen, wordt een ambassadeur aangesteld. Hij/ zij controleert de ontvangen inktvisjes op de strenge veiligheidseisen, wast ze, verpakt ze individueel en bezorgt ze aan de dienst neonatologie. In ons ziekenhuis is dat Mireille Huys. Info www.kleine-inktvisjes.eu
Picture In Motion (PIM) Picture in motion biedt de mogelijkheid om op eenvoudige manier via een iPOD beelden te maken en op te nemen in het medisch dossier. Deze applicatie is ontwikkeld voor artsen en/of verpleegkundigen die rond wondzorg, dermatologie, plastische chirurgie, … de evolutie via beelden willen vastleggen en bewaren. Wondzorgverpleegkundige Carine Vandendries nam als eerste deze applicatie met succes in gebruik.
Lucas late night
Samenwerking artsen nucleaire diensten AZ Sint-Lucas – UZ Gent
Op 26 september trokken huisartsen en artsen van AZ Sint-Lucas naar club White Cat in het Patershol voor een gezellige avond met optredens van huisartsenband Tiswatis en Frank Vander Linden solo. Een geslaagde editie van deze eerste Lucas late night.
Sedert 18 september zijn de artsen-nuclearisten van AZ Sint-Lucas deeltijds werkzaam in het PET-centrum van het UZ Gent voor protocollering van PET-CT onderzoeken. Een vlotte dienstverlening naar afspraak, beeldtransfer en verslaggeving is hierbij het beoogde doel.
Lucas kinderwebsite behaalt Trusty-label Bouw voetgangersdoorgang et eerste deel van de overdekte voetH gangersdoorgang werd aangelegd. Op termijn zal de doorgang lopen van aan de nieuwe parkeertoren tot aan de inkom van campus Sint-Lucas.
Het Trusty-label is een kwaliteitslabel voor jeugdinformatieproducten. Het label toont aan dat de informatiebron betrouwbaar is en aangepast aan de leefwereld van kinderen en jongeren: duidelijk, begrijpbaar, bruikbaar, herkenbaar en aantrekkelijk. Voortaan waakt de wijze uil Trusty ook over de Lucas kinderwebsite en kinderboekjes. Info juistejeugdinfo.be
Aanvraag informatie patiëntendossier dienst spoedgevallen Indien u als (huis)arts informatie wenst op te vragen uit patiëntendossiers van de dienst spoedgevallen, dient u hiervoor een aanvraagformulier door te faxen. U vindt dit formulier op www.azstlucas.be. Klik onder de rubriek ‘Ik ben zorgverlener’ op ‘Brochures’ en vervolgens op ‘Aanvraagformulieren’.
05
NEURORADIOLOGIE
Nieuwe aanwinsten in de
interventie neuroradiologie De interventie neuroradiologie is de laatste 20 jaar enorm geëvolueerd. Denken we maar aan de behandeling van aneurysmata met coiling , de opvang van AVM met Glue en tumor embolisaties. Ook in AZ Sint-Lucas worden deze technieken uitgevoerd. Een overzicht van de belangrijkste vernieuwingen.
R
emodeling coiling In 2005 werd de belangrijke ISAT study (AJ Molyneux, RS Kerr, LM Yu, M Clarke, M Sneade, JA Yarnold, P Sandercock, et al. International subarachnoid aneurysm trial (ISAT) Lancet. Volume 366. Pages 809-817. 2005) gepubliceerd, waar duidelijk aangetoond werd dat aneurysma coiling superieur is aan clipping. De resultaten toonden ons ook dat er nog een lange weg te gaan was voor het optimaliseren van deze behandeling. Men zag na 7 jaar geen verschil in resultaat voor wat betreft herbloeding en overleving. Er is dan ook koortsachtig gezocht naar een methode om herbloeding te voorkomen. Eén van deze oplossingen is remodeling, waar we bij het emboliseren van het aneurysma gebruik maken van een ballonnetje om
06
dr. Hendrik Fransen
tijdelijk de ingang van het aneurysma af te sluiten (figuur 1 en 2). Door de ingang tijdelijk af te sluiten, kan men op een veiligere manier een coils aanbrengen en een betere ‘pakking’ bekomen.
stolling en afwering, werd een goed resultaat bereikt. Momenteel is stenting een onmisbare schakel geworden in de behandeling en herbehandeling van deze aneursymata. Meer nog
Stenting Een andere oplossing werd gezocht in het ontwikkelen van stenting. Deze stenten moesten zeer dun zijn om zo atraumatisch mogelijk aan te brengen in de hersenen. Deze techniek bestond reeds voor perifere doeleinden en coronaire toepassingen. Na jaren research slaagde men erin om dit ook toe te passen in de cerebrale regio. De eerste resultaten waren teleurstellend gezien de trombogene status van de stenting. Slechts na het verfijnen van deze stenten en het optimaliseren van de bloed-
De toekomst van aneurysmabehandeling behoort toe aan de interventionele neuroradiologie. zien we dat dit een ideale oplossing is voor grote aneurysmata en aneurysmata met een brede nek. Deze brede nekaneurysmata, die tot 30%
van het aantal aneurysmata uitmaken, waren voordien eigenlijk niet behandelbaar. De laatste drie jaar gebruikt men meer en meer een floating diverting stent, die erin bestaat om de mazen van de stent zo smal te maken dat een stase kan bekomen worden in het aneurysma ter hoogte van de nek. Er was dus geen coiling meer nodig. De eerste resultaten waren hoopgevend maar de problemen met stolling en ruptuur van de aneurysmata staken weer de kop op. Een oplossing is gevonden door de combinatie van deze stent met intrasacculaire coiling en dus occlusie van het aneurysma om een verder ruptuur te voorkomen. Deze floating diverters hebben ook een oplossing gebracht bij fusiforme aneurysmata die onmogelijk te coilen waren in het verleden (figuur 3).
1
2
3
Remodeling van een anterior aneurysma Li met coiling van het aneurysma. Een tijdelijk ballonnetje wordt aangebracht om op een veilige manier de uitzakking compleet op te vullen.
Remodeling techniek waarbij eerst een ballonnetje wordt ingebracht ter bescherming van het natieve bloedvat.
Verschil tussen normale stent en flow diverters. Hierbij zijn de mazen zo klein dat het aanliggende aneurysma afgesloten wordt.
07
NEURORADIOLOGIE
WEB De laatste oplossing van de aneurysma-behandeling is het aanbrengen van een netje (WEB: woven endobridge cerebral aneurysm embolic device or intrasaccular flow disrupter, figuur 4) in het aneurysma zelf. Hierbij maakt men een combinatie van de stent en coiling waardoor een vlotte occlusie van het aneurysma wordt bekomen. Deze WEB-toepassing gaat de complexiteit van de behandeling aanpassen en de aneurysma snel sluiten waarbij de kans op bloeding en ruptuur drastisch wordt verminderd. Het nadeel is dat men momenteel dit nieuwe device slechts beperkt kan aanwenden bij goed geïndiceerde, goed toegankelijke aneurysmata (figuur 5 en 6). Maar ook hier maakt de industrie zich sterk om de moeilijke approach, de lage inzetbaarheid en beperkte aneurymata introductie op te vangen met een steeds betere aanpassing van de nieuwe producten. Toekomst AZ Sint-Lucas blijft de evolutie van het onderzoek en de toepasbaarheid van aneurysmabehandeling verder volgen. De toekomst van aneurysmabehandeling behoort zeker toe aan de interventionele neuroradiologie met al zijn boeiende facetten. Deze positieve evolutie is enkel mogelijk geweest door de oprichting van een neurovasculair team van intensivisten, neurologen, radiologen en neurochirurgen waarbinnen reeds jaren een goede samenwerking en integratie van het gebeuren bestaat.
4 WEB: Woven endobridge cerebral aneurysm embolic device or intrasaccular flow disrupter)
08
V.l.n.r. dr. David Colle, dr. Giovanni Alessi, dr. Bonny Noens, dr. Hendrik Fransen, dr. Bob D’Haen, dr. Henry Colle
Dr. Hendrik Fransen, dienst medische beeldvorming Dr. Robert De Potter, dienst neurologie Dr. Henry Colle, dienst neurochirurgie
5
6
Groot aneurysma van de basilar tip voor het aanbrengen van een WEB device in het letsel.
Na het aanbrengen van een WEB in het letsel met een complete afsluiten van het aneurysma
PATIËNTENBEVRAGING
RESULTATEN VLAAMSE PATIËNTENPEILING
Patiënten zijn tevreden over AZ Sint-Lucas AZ Sint-Lucas peilt via verschillende kanalen naar de tevredenheid van de patiënt. Tweemaal per jaar neemt het ziekenhuis deel aan de Vlaamse PatiëntenPeiling (VPP). Daarnaast kunnen patiënten steeds hun mening kenbaar maken via de ‘Vertel het ons-kaartjes’ die ze op hun kamer vinden.
V
laamse PatiëntenPeiling De Vlaamse PatiëntenPeiling vormt een ziekenhuisbreed opvolginstrument voor de tevredenheid van patiënten en maakt deel uit van het overkoepelend Vlaams Indicatoren Project (VIP). Het onderzoek gebeurt aan de hand van een vragenlijst die opgesteld is in nauwe samenwerking met het Vlaams Patiëntenplatform. De resultaten van de peiling in maart 2014 zijn intussen bekend. AZ Sint-Lucas behaalt algemeen 8,6/10 Qua algemene tevredenheid scoren we met een waarde van 8,6 iets hoger dan het Vlaams gemiddelde van 8,44 en dit specifiek omdat voor AZ Sint-Lucas in verhouding méér mensen 9 en 10 scoren op de schaal van 0 t.e.m. 10 en minder mensen 7 of 8 scoren dan gemiddeld. Voor volgende aspecten scoort AZ Sint-Lucas beter dan het Vlaams gemiddelde: _ De patiënt kreeg vaker vooraf informatie over de kosten van zijn opname. _ De patiënt had meer het gevoel mee te kun-
nen beslissen over het moment van ontslag. _ De patiënt voelt zich voldoende bevraagd i.v.m. zijn pijn en deze wordt voldoende onder controle gehouden. _ De privacy wordt tijdens onderzoeken, behandeling en verzorging gerespecteerd. Werkpunten Op enkele punten scoren we minder dan het Vlaams gemiddelde. Het gaat hierbij om patiëntenidentificatie d.m.v. controle van het identificatiebandje en de actieve identificatie (vragen van naam en geboortedatum). Ook het zich voorstellen aan de patiënt met naam en functie en het verstrekken van informatie aan de patiënt voorafgaand aan een onderzoek of behandeling kan nog beter. Zowel patiëntenidentificatie als zich aan de patiënt voorstellen met naam en functie zijn ziekenhuisbrede actiepunten waarvan we op korte termijn werk willen maken. Het geven van informatie naar de patiënt toe is een actiepunt voor op langere termijn. Bij een volgende VPP kunnen we uiteraard meten of de verbeteracties de juiste impact hebben gehad.
Vertel het ons Op de kamers vinden patiënten een ‘Vertel het ons-kaartje’, een korte tevredenheidsenquête waarop patiënten hun mening, opmerkingen of suggesties kwijt kunnen. Deze kaartjes kunnen het ganse jaar door ingevuld worden, ook via de website. De dienstverantwoordelijken bespreken de resultaten van deze bevraging met hun team en stellen indien nodig verbeteracties op. Uit de 680 kaartjes die tot nu toe verwerkt werden, blijkt dat de patiënt voornamelijk volgende aspecten waardeert: vriendelijkheid, beleefdheid en luisterbereidheid, bekwaamheid/ professionalisme en verpleging-gerelateerde opmerkingen (goede verzorging).
Info De volledige resultaten vindt u terug op onze website www.azstlucas.be (over AZ Sint-Lucas/ Kwaliteit). Zo maken we de kwaliteit van onze zorg een pak transparanter.
09
PRE OPNAMEBALIE
PREOPERATIEVE BALIE IN AZ SINT-LUCAS
Perfect voorbereid op de ingreep Op 1 juni opende de preoperatieve balie van AZ Sint-Lucas de deuren. Patiënten die een ingreep moeten ondergaan krijgen er hun preoperatieve voorbereiding. Het doel: een goed geïnformeerde patiënt en zorgverlener, met een vlot verloop van de ingreep en de opname als resultaat.
P
atiënten die een orthopedische ingreep krijgen en moeten overnachten in het ziekenhuis worden sinds 1 juni na de consultatie bij de orthopedist doorverwezen naar de preoperatieve balie. De balie wordt tijdens de week, van 8 tot 18 uur, bemand door ervaren verpleegkundigen. Zij vullen tijdens dit contact samen met de patiënt de preoperatieve vragenlijst in, nemen de verpleegkundige anamnese af, bevragen de thuismedicatie en spreken, indien nodig, de preoperatieve onderzoeken af. Alle verzamelde informatie wordt meteen vastgelegd in het elektronisch patiëntendossier. De verpleegkundige maakt een eerste risico-inschatting van de omkadering die de patiënt na zijn ingreep zal nodig hebben en zo nodig wordt de interne liaison geriatrie en/of de sociale dienst op de hoogte gebracht van de toekomstige opname van de patiënt. Bij de opname wordt er dus al over ontslag gesproken. De patiënt kan zich op deze manier optimaal voorbereiden op de ingreep én het ontslag uit het ziekenhuis. Het onvoorspelbare wordt zo meer voorspelbaar. Mevrouw Sabrina De Smedt beaamt dat ze goed werd ingelicht over alle aspecten van de operatie. “Doordat
10
op voorhand alles in orde is gebracht, ga je met een gerust hart de operatie tegemoet. Ook het ziekenhuis is ongetwijfeld beter voorbereid op de opname.”
WOUTER VAN DEN ABEELE huisarts
Alles kan nog eens gestructureerd doorgesproken worden. Dat scheelt in de beleving van de patiënt.
Risico’s indijken Tot voor de opstart van de preoperatieve balie kon de anesthesist preoperatief stuiten op gezondheidsproblemen die niet in kaart waren gebracht, maar toch bijkomende onderzoeken vergden. Het dilemma dat toen opdook: een onbekend risico aanvaarden of de ingreep toch uitstellen. In de huidige ziekenhuiscontext worden we geconfronteerd met een steeds korter wordende verblijfsduur, oudere patiënten en zwaardere, heelkundige ingrepen bij zieke patiënten. En toch moeten we trachten om de patiënt zo gezond mogelijk op het operatiekwartier te krijgen. Dankzij de preoperatieve balie zijn de betrokken zorgverleners tijdig op de hoogte van medische en verpleegkundige informatie over de patiënt, zodat niemand voor verrassingen komt te staan. Een grote meerwaarde is het informeren en geruststellen van de patiënt en zijn familie. In de preoperatieve balie wordt er immers voldoende
tijd uitgetrokken om uitleg te geven en vragen te beantwoorden. Bij de minste twijfel kunnen de ervaren verpleegkundigen beroep doen op een team van specialisten. Het ideale traject loopt gestroomlijnd: preoperatieve voorbereiding, opname, verblijf en ontslag gaan naadloos, probleemloos zelfs, in elkaar over. Niet onbelangrijk is dat ook de opnameplanning strakker kan verlopen. Het vastleggen en respecteren van de volgorde op de operatieplanning betekent dat het opname-uur van de patiënt op zijn behandeltijd kan afgestemd worden. Er is een vlotte doorstroom vanaf de inschrijving naar het operatiekwartier. De patiënt moet minder wachten en dat verhoogt dan weer de tevredenheid. Huisarts centraal De huisarts krijgt ook een belangrijke rol in dit traject. Hij wordt als centrale speler rondom de patiënt onder andere op de hoogte gebracht van het feit dat zijn patiënt een ingreep moet ondergaan en of er preoperatieve onderzoeken moeten uitgevoerd worden. De patiënt kiest zelf of de onderzoeken door de huisarts of in het ziekenhuis gedaan worden. De resultaten
van de onderzoeken moeten wel tijdig (minstens 72 uur voor de ingreep) bezorgd worden aan de preoperatieve balie. Bij twijfels over de gebruikte medicatie door de patiënt wordt er contact opgenomen met de huisarts en/of apotheker. Huisarts Wouter Van den Abeele is positief over het project. ‘Het gebeurt wel eens dat een ingreep moet uitgesteld worden omdat de patiënt niet tijdig is gestopt met het innemen van zijn bloedverdunners. Voor de patiënt is het ook niet altijd makkelijk om een correcte en actuele oplijsting te maken van de medicatie. Het is dan handig dat zo’n preoperatieve balie nog eens alles rustig overloopt en dat er contact genomen wordt met de huisarts bij de minste twijfel. Een pluspunt is ook de elektronische communicatie met de balie. Uitslagen en medicatielijsten kunnen via die weg doorgegeven worden, waardoor de informatie op een efficiënte wijze juist terechtkomt. Een ander belangrijk gegeven is dat de patiënt telefonisch wordt ingelicht wanneer hij/zij zich dient aan te melden de dag van de operatie. Vergeten we toch niet dat niet alle patiënten even mondig zijn, anderen horen door angst maar de helft van wat gezegd
wordt. In zo’n preoperatieve balie kan dan alles nog eens gestructureerd doorgesproken worden. Dat scheelt in de beleving van de patiënt.’ Pilootproject De preoperatieve balie zit voorlopig nog in een pilootfase. De dienst orthopedie mocht de spits afbijten met de electieve, niet dagziekenhuis patiënten. In oktober springt ook de dienst urologie op de kar. De andere specialismen volgen binnenkort.
Contactgegevens Preoperatieve balie Straat 61 T 09 224.61.69 F 09 224.61.62 Preoperatieve.balie@ azstlucas.be
11
SYMPOSIUM
Totaalzorg
oncologie
AZ SINT-LUCAS GENT
13 dec 2014 09:00 – 12:00
Samen voor uw patiënt Programma 08:30 Ontvangst met koffie
10:30 Koffiepauze
09:00 Welkomstwoord Dr. Dirk Maes
11:00 Aanpassen levensstijl na borstkanker? Dr. Ilse Vanhoutte, radiotherapie-oncologie
09:10 Oncologie in de toekomst. Belang van de patholoog Dr. Caroline Van den Broecke, anatomo-pathologie 09:25 Gepersonaliseerde aanpak bij longkanker Dr. André Verstraeten, pneumo-oncologie 09:40 Geneesmiddeleninteracties en ROTS Dr. Stefanie De Waele, medische oncologie 09:55 Gemetastaseerd coloncarcinoma: evolutie naar chronische ziekte door multimodale therapie Dr. Sofie Rogge, digestieve oncologie 10:10 Geïndividualiseerde aanpak van gelokaliseerd prostaatcarcinoma Dr. Nico De Graeve, Dr. Luc Merckx, urologische oncologie
12
11:15 S nelcursus radiotherapie voor huisartsen Dr. Wim Duthoy, radiotherapie-oncologie 11:30 I s mijn hoofdhalstumor een SOA? HPV en kanker. Dr. Christophe Vanclooster, hoofd- en halsoncologie 11:45 Slotwoord Dr. Frank Bouttens, radiotherapie-oncologie 12:00 Walking lunch
Moderator: Dr. Bart Van de Velde Locatie: Virginie Lovelinggebouw, Kon. Maria Hendrikaplein, Gent Inschrijving:
[email protected] of www.azstlucas.be/symposium
BORSTKLINIEK
BORSTKLINIEK AZ SINT-LUCAS ERKEND ALS COÖRDINEREND BORSTCENTRUM
Collectief
beter en sterker De borstkliniek van AZ Sint-Lucas werd opgestart in 2005 en fungeert als bovenbouw op het zorgprogramma oncologie. Recent werd het centrum door de Vlaamse overheid erkend als coördinerend borstcentrum met een gespecialiseerd oncologisch zorgprogramma voor borstkanker. Dit wil zeggen dat de borstkliniek alles in huis heeft om de best mogelijke medische en paramedische ondersteuning te bieden aan onze patiënten.
W
at houdt deze erkenning precies in? Dr. Vanhoutte, coördinator borstkliniek: Het gaat eigenlijk om een soort van kwaliteitsgarantie. De overheid stipuleert een aantal criteria waaraan je moet voldoen. Zo moet je b.v. minimum 125 nieuwe diagnoses per jaar hebben, waar wij aan het dubbel zitten. Je moet beschikken over een eigen multidisciplinair team met een medische omkadering die voldoende expertise heeft: chirurgen of gynaecologen, radiologen, een anatomo-patholoog, een radiotherapeut-oncoloog, een medisch oncoloog en een plastisch chirurg. In het team zitten ook borstverpleegkundigen en is psychosociale omkadering voorzien. Verder zijn er nog een aantal functionele – en kwaliteitsnormen waaraan je moet voldoen en beschikt de borstkliniek over de nodige infrastructuur en uitrusting voor een optimale behandeling. Samengevat hebben we alles in huis om de best mogelijke medi-
sche en paramedische ondersteuning te bieden aan onze patiënten. De behandeling van borstkanker is dus een kwestie van teamwork? Studies hebben aangetoond dat vrouwen door borstkanker getroffen en geopereerd door chirurgen/gynaecologen die in een multidisciplinair team werken een betere overleving en een betere levenskwaliteit hadden na hun behandeling in vergelijking met vrouwen die niet door een team worden behandeld. Onze sterkte is dat we alle spelers op één lijn hebben en dat iedereen zijn steentje bijdraagt. Collectief zijn we immers beter en sterker. De erkenning is dan ook een pluim voor het ganse team. De borstkliniek zet sterk in op begeleiding van de patiënt? Een patiënt die binnenkomt wordt van het begin tot het einde van de behandeling nauw op-
gevolgd. Uniek is ook dat onze borstverpleegkundigen de patiënten begeleiden tijdens de volledige behandeling. Ze gaan zelfs mee met de patiënt tot in het operatiekwartier. Sinds een jaar houden we ook een afsluitgesprek waarmee we samen met de patiënt de behandeling afronden. Het komt erop neer dat we de patiënt ook als mens behandelen. Er is aandacht voor gezin en familie met o.a. ons nieuw Lucasboekje ‘Lucas en de ziekte die kanker heet’, er zijn infoavonden, en we maken tijd voor fysieke en psychische revalidatie na de behandeling. Ons begeleidingsprogramma heeft een update gekregen en is verder uitgebreid. Er is o.a. aandacht voor seksualiteit, cognitie, ver-
Een patiënt wordt heel nauw opgevolgd. Onze borstverpleegkundigen gaan zelfs mee tot in het OK. moeidheid, voeding, relaxatie en lymfoedeem. We werken hiervoor nauw samen met diëtisten, kinesisten en psychologen. We werken ook samen met andere ziekenhuizen? Zowel met de borstklinieken van AZ Alma in Eeklo en AZ Jan Palfijn in Gent werken we samen rond de behandeling van borstkanker. De bedoeling is dat we dit de komende maanden nog verder uitbreiden en uitdiepen.
13
NUCLEAIRE GENEESKUNDE
GFR-bepaling door Cr-EDTA De glomerulaire filtratiesnelheid (GFR) wordt beschouwd als de beste parameter om de complexe functies van de gezonde of zieke nier in te schatten. De GFR zal verminderen alvorens symptomen van nierinsufficiëntie optreden. Bepaling hiervan laat dus toe om vroegtijdig diagnostische en therapeutische maatregelen te treffen.
O
ndanks de grote variabiliteit in GFR bij normale individuen zijn normale waarden gepubliceerd. De variabiliteit kan worden verminderd door het lichaamsoppervlakte in rekening te brengen (‘normalisatie’ naar 1,73 m²). Volgens de gouden standaard van inuline klaring bedraagt een normale GFR bij een jonge volwassene 127 ml/min/1,73 m² bij mannen en 118 ml/min/1,73 m² bij vrouwen (met SD van ± 20 ml/min/1,73 m²). De normale EDTA-klaring bedraagt gemiddeld 105 ml/ min/1,73 m² (± 25), zowel voor mannen als voor vrouwen. De GFR vermindert lineair met ongeveer 1 ml/min/1,73 m² per jaar, met belangrijke interindividuele variabiliteit. In de klinische praktijk wordt de GFR meestal geschat met behulp van de serum creatinine waarde. Het serum creatinine is echter afhanke-
lijk van bv. spiermassa, lichaamsbouw, geslacht en leeftijd. Een serum creatinine van 1,36 mg/ dl voor een 20 jarige man met veel spiermassa kan een normale nierfunctie inhouden (GFR van 100 ml/min), maar voor een 70-jarige vrouw met weinig spiermassa een ernstig gestoorde nierfunctie (GFR van 35 ml/min). Een juiste interpretatie van het serum creatinine om nierfunctie te schatten is daardoor moeilijk. De nierfunctie kan ook geschat worden door patiënten een 24-uurs urine te laten verzamelen en daarmee een creatinine klaring te berekenen. Dit is echter voor patiënten een omslachtige procedure, die aanleiding kan geven tot fouten indien niet exact gedurende 24 uur verzameld wordt. Daarom zijn er verschillende formules ontwikkeld waarmee met behulp van klinische pa-
Tabel 1
Tabel 2
Overzicht van de potentiële indicaties van het onderzoek
Beschikbare nefro-urologische onderzoeken op de dienst nucleaire geneeskunde.
_ Extremen in leeftijd (ouderen, kinderen) _ Extremen in lichaamsbouw (obesitas, type 2 diabetes, lage BMI, ie. <18,5 kg/m²) _ Ernstige malnutritie (cirrose, eindfase nierfalen) _ Abnormale spiermassa (bijv. amputatie, verlamming) _ Hoge of lage inname van creatinine/creatine (vegetarisch dieet, voedingssupplementen) _ Zwangerschap _ Snel veranderende nierfunctie _ Dosis-aanpassing nefrotoxische medicatie _ Voorafgaand aan niertransplantatie
14
rameters (zoals geslacht, leeftijd en ras) en het serum creatinine de nierfunctie geschat wordt. De geschatte nierfunctie wordt ‘estimated GFR’ genoemd, ofwel ‘eGFR’. Van de verschillende formules is de zogenaamde MDRD formule (Modification of Diet in Renal Disease) het meest gevalideerd. Deze formules zijn afgeleid van patiëntengroepen met stabiel verminderde nierfunctie (verwachte GFR tussen 15-60 ml/ min). In een aantal gevallen is echter een meting van de GFR aangewezen (zie tabel 1). De exacte GFR kan worden gemeten door een Cr-EDTA test.Deze tracer wordt enkel via glomerulaire filtratie geklaard en wordt in het algemeen beschouwd als de referentie voor het bepalen van de nierfunctie. Het onderzoek gebeurt door een intraveneuze inspuiting en bloedafname na 2 uur en 4 uur (indien slechte nierfunctie, eGFR <30 ml/min, zijn meerdere bloedafnames nodig). Er gebeurt geen beeldvorming. De stralingsbelasting is verwaarloosbaar. De individuele GFR per afzonderlijke nier kan worden berekend bij combinatie van een Cr-EDTA-test met een DMSA-scan. Ascites of oedeem geeft een overschatting van de plasma-GFR. In deze gevallen geniet het bepalen via urineklaring de voorkeur. dr. Frédéric VandeVyver
Vraagstelling
Voorkeursonderzoek
Nierfunctie/GFR
Cr-EDTA-test (in combinatie met DMSA-scan indien voor beide nieren afzonderlijk gewenst)
Afvloeistoornissen (volwassenen)
DTPA-scan*, in de meeste gevallen met asix-stimulatie
Evalutie niertransplant (vroeg- en laattijdige complicaties)
DTPA-scan* (geen Lasix)
Renovasculaire hypertensie
DTPA-scan* met Capoten
Beoordeling morfologie
DMSA-scan (eventueel in combinatie met SPECT(/CT)
Relatieve nierfunctie (Re/Li)
DMSA-scan (indien absoluut: met Cr-EDTA)
Afvloeistoornissen (kinderen)
MAG3-scan, in de meeste gevallen met Lasix-stimulatie
Pyelonefritis (kinderen)
DMSA-scan
DTPA-scan*: indien verminderde nierfunctie MAG3 ipv. DTPA
DERMATOLOGIE
Definitieve ontharing via epilatielaser De dienst huidziekten van AZ Sint-Lucas beschikt over verschillende lasers om huidaandoeningen en esthetische problemen te b ehandelen. De epilatielaser wordt gebruikt voor definitieve ontharing.
H
oe werkt epilatielaserbehandeling? Nancy Bundervoet, verpleegkundige consultatie huidziekten: ‘De epilatielaser produceert licht met grote energie dat wordt geabsorbeerd door het pigment in de haarschacht. De energie wordt omgezet in warmte en het haarzakje wordt vernietigd. Het haar moet zich in de groeifase bevinden waardoor meerdere behandelsessies nodig zijn. Enkel donkere haren van voldoende dikte kunnen behandeld worden.’ Dr. Laurence Dierckxsens: ‘We maken een onderscheid tussen enerzijds overbeharing ten gevolge van een genetische aanleg en anderzijds overbeharing ten gevolge van één of andere ziekte (bv. polycysteus ovarium syn-
droom). In dit geval worden de onderliggende oorzaken eerst onderzocht en indien mogelijk behandeld. Ook bij bepaalde huidziekten zoals hidradenitis suppurativa kan een behandeling met de epilatielaser een oplossing bieden.’ Waarom gebeurt de behandeling bij voorkeur in de winterperiode? Carine De Vos, verpleegkundige consultaties huidziekten: ‘Er wordt niet behandeld op een gebruinde huid omdat bij een teveel aan bruin pigment in de epidermis het gevaar bestaat dat de behandelde zone geneest met een te lichte of te donkere kleur. Een goede bescherming tegen de zon is nodig van zes weken vóór tot zes weken na de behandeling.’
Hoe verloopt een epilatielaserbehandeling? Dr. Dierckxsens: Tijdens de behandeling, die uitgevoerd wordt door onze verpleegkundigen, draagt de patiënt een beschermende bril. Men ervaart het als licht pijnlijk en het voelt als een elastiekje dat tegen de huid aan schiet. Onmiddellijk na de behandeling ontstaat roodheid, zwelling en een branderig gevoel. Ice packs of koude kompressen helpen het zwellen tegen te gaan. Deze verdwijnen meestal na twee dagen.’ Waar moet de patiënt rekening mee houden? Dr. Dierckxsens: ‘Er zijn meerdere sessies nodig om een goed resultaat te bekomen. Het aantal varieert per patiënt. De laserbehandelingen worden niet terugbetaald door de mutualiteit.’
Info Dienst huidziekten straat 18 T 09 224 64 26 Dr. Laurence Dierckxsens, Dr. Bernard Kint, Dr. Esther Lissens, Dr. Stephanie Pescod
15
IN DE PRAKTIJK
Raadplegen van medische beelden via COZO H Tegen het einde van dit jaar zult u in het medisch dossier van uw patiënten naast
de reeds beschikbare resultaten en verslagen ook de medische beelden kunnen openen via COZO.
et Collaboratief Zorgplatform (CoZo) is een platform voor samenwerking tussen zorgconsumenten, zorgverleners en zorgactoren met als missie een betere informatiedoorstroming te bewerkstelligen en op die manier het zorgproces nog te verbeteren. AZ Sint-Lucas vindt het belangrijk om mee te gaan in het COZO-project om ervoor te zorgen dat de gezondheidsgegevens van een patiënt op efficiënte wijze, snel en veilig kunnen uitgewisseld worden tussen alle betrokken zorgverleners. Dit alles met aandacht voor de rechten van de patiënt.
Daarnaast wordt er een medisch beeldenportaal ontwikkeld waar u en uw patiënt aan de hand van referenties in het verslag het betrokken onderzoek kunnen openen. Deze beide toegangen moeten ervoor zorgen dat het branden van cd’s gelimiteerd kan worden tot het minimum en dat u wanneer u dit nodig hebt, op eenvoudige wijze over alle informatie kunt beschikken om uw patiënt de correcte behandeling, informatie en ondersteuning te geven. Info www.cozo.be
