Analyses. Drie specialisten bundelen hun krachten. Hoe haalt u het beste geld van uw vennootschap naar uw privévermogen?

Analyses 06

Drie specialisten bundelen hun krachten Christophe Van Canneyt - Frank Vranken - Danny Wittenberg

Hoe haalt u het beste geld van uw vennootschap naar uw privévermogen?

Cardio 3: een zaak van het hart

Japanse aandelen: terugkeer op de kaart van de wereldbeurzen

OYSTER PERPETUAL SK Y-DWELLER | Analyses | Analyse sectoriëlle

S I N C E

1 9 0 4

Voorwoord | Analyses |

Is het vertrouwen terug? Beste lezer, Talrijke vertrouwensindicatoren registreer den de voorbije 12 tot 18 maanden een onafgebroken stijging. De belangrijkste beurzen kenden een zeer goed jaar 2013. Verschillende experts kondigden een eco nomisch herstel aan, wel in een variabel tempo op de verschillende continenten, maar toch een herstel. Betekent dit dat we opnieuw een periode van vertrouwen en optimisme tegemoet gaan? Hiervan wensen we in elk geval uit te gaan in uw nieuwe editie van Analyses door het woord te geven aan echte ondernemers. Zij zijn immers het best geplaatst om te getuigen van het belang om in hun project te geloven en te vertrouwen op hun talent en hun vaardigheden.

“Uw vertrouwen elke dag opnieuw verdienen is primordiaal voor ons.”

We hebben een speciale plaats voor behouden aan dokter en bedrijfsleider Christian Homsy, die hartfalen wil behandelen via stamcellen. Daarnaast besteden we bijzondere aandacht aan kleine blauwe wezentjes die u allemaal kent: de Smurfen. Maar weet u welke onder neming hierachter schuilgaat? Véronique Culliford, dochter van Peyo, deelt haar verhaal met u. Naast deze verhalen van ondernemers hebben we opnieuw het woord gegeven aan onze huisspecialisten om u te informeren

3

over een gevarieerde waaier van thema’s, waaronder hedendaagse kunst, vastgoed in Frankrijk, de digitale revolutie,... Verder vindt u een zeer interessant artikel over de link tussen maatschappelijke en financiële performance, zonder de marktanalyses en een inkijk in ons beleggingsproces te vergeten. Aangezien ik dit voorwoord begonnen ben met het thema “vertrouwen”, zou ik graag hiermee willen eindigen. U wordt immers steeds talrijker om ons uw vertrouwen te schenken. Daarvoor wil ik u van harte bedanken en ik wil tevens benadrukken dat dit onze teams aanmoedigt om hun inspan ningen voort te zetten teneinde de kwaliteit van onze diensten verder te verbeteren. Uw vertrouwen elke dag opnieuw verdienen is primordiaal voor ons. Veel leesplezier!

Thierry Smets, Gedelegeerd Bestuurder Voorzitter van het Directiecomité van Puilaetco Dewaay

Puilaetco Dewaay Private Bankers

Er zijn 3 manieren om van het leven te genieten: vandaag, hier en nu. Porsche, intens. De nieuwe Porsche Macan. Je leven bereikt pas een hoogtepunt als je intens leeft. Dus hebben wij iets typisch Porsche gebouwd: een sportwagen. Met 5 deuren, 5 zitplaatsen en 4-wielaandrijving en met sterk presterende motoren en technologieën die op het circuit zijn getest. Echt dynamisch en behendig, dus op en top Porsche. Seconde na seconde. Ontdek de nieuwe Porsche Macan in de Porsche Centres vanaf 5 april.

Milieu-informatie (KB 19/03/2004) : www.porsche.be

GEMIDDELD VERBRUIK (L/100 KM): 6,1 - 9,2 / CO2-UITSTOOT (G/KM): 159 - 216

www.porsche.be

| Analyses

Inhoud VISION 08 / Drie specialisten bundelen hun krachten 13 / De digitale revolutie 16 / Krijgt het deflatiespook Europa in zijn greep? 20 / Bevaks, een vaste waarde binnen ieders portefeuille?

ÿ p. 8

personal finance 24 / Hoe haalt u het beste geld van uw vennootschap naar uw privévermogen?

29 / 32 /

De onderneming, de bedrijfsleider en zijn pensioen La douce France: vastgoed vanuit fiscaal oogpunt

ÿ p. 32

Realisatie Roularta Custom Media, Puilaetco Dewaay Concept Ben Herremans & Kaat Kerkhove Hoofdredactie Pieter Taelman Lay-out Lies Hallaert Coördinatie Pieter Taelman, Puilaetco Dewaay Teksten Puilaetco Dewaay, Cantilis Medewerkers Delphine Gorloo, Peter Luyten, Jo Vandendries, Aurore Vanopbroeke Mediaregie Custom Regie Druk Roularta Printing Verantwoordelijke uitgever: Peter Luyten Herrmann-Debrouxlaan 46, 1160 Brussel.

Green label Dit magazine is CO2-neutraal geproduceerd. Het papier en drukwerk zijn duurzaam ingekocht en de CO2-uitstoot die toch nog bij de productie van dit magazine vrijgekomen is, is gecompenseerd. Het magazine is CO2-neutraal gedrukt waarbij gebruikgemaakt is van FSC gecertificeerd papier. Wenst u te reageren? Aarzel niet om ons uw opmerkingen te bezorgen, zodat wij van dit magazine Uw magazine kunnen maken.

Analyses is een financieel en lifestyle magazine uitgegeven onder de verantwoordelijkheid van Puilaetco Dewaay Private Bankers NV waarvan de maatschappelijke zetel gevestigd is aan de HerrmannDebrouxlaan 46 te 1160 Brussel. R.P.R. BE 403.236.126. De verstrekte informatie mag niet worden beschouwd als een aanbod of een verzoek tot aan- of verkoop van om het even welk financieel instrument. De redactie van het magazine werd afgesloten op 8 april 2014.

[email protected] www.pldw.be

Brussel 02 679 45 11 | Antwerpen 03 248 59 10 | Hasselt 011 28 48 90 | Luik 04 340 46 00 | Meise 02 264 95 00 | Namen 081 32 63 00 | Sint-Martens-Latem 09 235 23 80 | Waregem 056 62 51 30

www.pldw.be

6

Analyses |

EXPERTISE 36 / Japanse aandelen: terugkeer op de kaart van de wereldbeurzen

40 / 42 / 45 / 48 / 51 /

Het einde van het bankbiljet! Van financiële tot maatschappelijke performance PLDW Eurobonds: een solide basis voor elke portefeuille

ÿ p. 36

Biotechnologie: een sector met toekomst De luxesector, een sector die katalysatoren mist

ENTREPRENEURSHIP 54 / Een zaak van het hart 57 / Welkom in de wondere wereld van IMPS

ÿ p. 57

STATE OF THE ART 60 / De markt van de hedendaagse kunst, “zeepbel of niet”?

63 / 66 /

De stichting Insel Hombroich: een inwijdingsreis Musea midden in de natuur

ÿ p. 60

7


| Analyses | Vision

Drie specialisten bundelen hun krachten Tekst © Ivan Bultiauw Foto’s © David Plas Photography

E

en team van drie toegewijde specialisten tekent de grote lijnen van de portefeuillestrategie van Puilaetco Dewaay Private Bankers uit. Danny Wittenberg (Chief Investment Officer), Christophe Van Canneyt (Chief Economist) en Frank Vranken (Chief Strategist) geven tekst en uitleg. Via de asset-allocatie vervullen wij samen de rol van “behoeders” van de portefeuille strategie. Daarbij vullen onze complemen taire competenties elkaar aan. We fungeren als elkaars klankbord: de analyses van de ene worden kritisch getoetst aan de bevindingen van de twee anderen, elk vanuit hun specifieke achtergrond. Zo komen we tot een zo breed mogelijk totaalbeeld, waarbij soms onverwachte valkuilen opduiken. Zes ogen zien nu eenmaal meer dan twee. We delen hetzelfde bureau, zodat we continu een beroep kunnen doen op elkaars expertise. Deze voor een private bank overigens vrij unieke kruisbestuiving werpt ontegensprekelijk vruchten af.

www.pldw.be

Daarnaast wordt er ook internationaal overleg gepleegd tussen strategen uit de verschillende dochtermaatschappijen van de groep KBL epb. Samen met zijn buiten landse collega’s bepaalt Frank de gezamen lijke strategie voor alle dochtermaatschap pijen. Ook deze uitwisseling van visies is zeer verrijkend, gezien de bijzondere affiniteit van bepaalde landen met speci fieke sectoren. Tot slot vervullen we intern ook een educatieve functie. We leggen de private bankers uit welke strategie we voorstellen en om welke redenen. Daarnaast schet sen we hen voor hoe wij de evoluties in de toekomst zien. Daartoe becommenta riëren we dagelijks de recentste financiële gegevens.

TOP-DOWN STRATEGIE Als Chief Strategist is Frank Vranken ver antwoordelijk voor de strategie voor de Belgische portefeuilles. Op basis van macroeconomische gegevens, het beurssentiment,

8

ÿ Frank Vranken, Chief Strategist.

Vision | Analyses |

“het systeem is niet zwak genoeg om te imploderen, maar ook niet sterk genoeg om te groeien.”

technische en kwantitatieve analyses onderzoekt hij in welke richting de markten zullen evolueren. “Als strateeg bekijk ik de investerings stromen op de markt van bovenuit, vanuit een helikopter als het ware. Op basis daar van schets ik de meest waarschijnlijke evo luties voor de toekomst. Ik doe dit trouwens niet alleen, ik steun daarbij op de jarenlange ervaring van Danny inzake investeringen en van Christophe op het vlak van macroeconomie. Daarnaast vergader ik weke lijks met mijn buitenlandse collega’s van KBL European Private Bankers, de groep waartoe wij behoren, over de ideale weging in onze portefeuilles.” “Samen bepalen wij de top-down beleggings strategie voor alle dochtermaatschappijen van de groep”, legt Danny Wittenberg uit. “Als Chief Investment Officer concentreer ik mij volledig op het concreet vertalen van deze algemene strategische krijtlijnen naar onze markt. Ik noem het weleens de lokale saus die het recept helemaal afmaakt.”

ÿ Danny Wittenberg, Chief Investment Officer.

MACRO-ECONOMISCHE TENDENSEN “Als Chief Economist bij Puilaetco Dewaay deel ik mijn macro-economische visie”, steekt Christophe Van Canneyt van wal. “Momenteel buig ik mij vooral over de macro-economische tendensen en hun praktische gevolgen voor obligaties, rentes en buitenlandse valuta (Forex). Op basis daarvan verstrek ik input aan de bank en aan de groep. Daarnaast verzorg ik ook macro-economische presentaties voor cliënten en prospects.”

DE MARKTEN ZOEKEN HOUVAST De tweede jaarhelft van 2013 was zeer goed, op de opkomende markten na. Na de aankondiging van de “tapering” (gelei delijke afbouw van de activa-aankopen) door de toenmalige voorzitter van de Fed, Ben Bernanke, waren de markten spectacu lair gecrasht, maar in de tweede jaarhelft recupereerden ze met 18 %. Iedereen verwachtte in het begin van dit jaar dat deze evolutie zich zou voortzetten. Maar wat bleek? Januari was een zeer volatiele maand, waarbij we per saldo eigenlijk negatief eindigden. Wie dacht dat daarmee de toon gezet was, kwam alweer

bedrogen uit. Februari was immers zo goed dat alle verliezen goedgemaakt werden en de maand zelfs positief afgesloten werd. In maart overheerste opnieuw een kwak kelsfeertje en dat had uiteraard veel te maken met de geopolitieke spanningen in Oekraïne en de politieke onrust in landen zoals Turkije en Venezuela. Al bij al kunnen we daarom stellen dat de eerste drie maanden van 2014 een verloren kwartaal zijn. De Europese en de Amerikaanse markten blijven per saldo op hetzelfde niveau. Enkel Japan en de emerging markets gaan erop achteruit. De financiële markten zoeken houvast en vinden die op dit moment niet. Er zijn te veel onzekerheden. Is de Amerikaanse economie fundamenteel zwakker dan gedacht of zien we momenteel enkel het gevolg van de zeer strenge winter? Is de Europese economie, die uit een recessie klautert, inderdaad aan het aan sterken zoals voorlopende indicatoren lijken aan te geven? Harde gegevens om dit te bevestigen zijn er echter nog niet.

9


| Analyses | Vision

Wij zijn er van in het begin van uitgegaan dat 2014 een moeilijker jaar zou worden dan 2012 en 2013. We rekenen er wel nog altijd op dat de aandelen een performance van 5 à 10 % zouden moeten halen. Daarnaast beschouwen we de ontwikkelde markten nog steeds als betere plaatsen om te ver toeven dan de opkomende markten. Deze laatste mogen dan wel goedkoop ogen, maar in werkelijkheid staat de rentabiliteit van hun bedrijven onder druk. Aandelen en obligaties zijn vandaag allebei duur. De laatstgenoemde vinden we echter zeer duur. We hebben nog altijd een voor keur voor aandelen, omdat er met obligaties momenteel nauwelijks iets te verdienen valt. Wel hebben aandelen met een vrij grote volatiliteit af te rekenen. De gevoeligheid van investeerders voor exogene factoren is op dit moment immers zeer groot.

DE MACRO-ECONOMISCHE KWADRATUUR VAN DE CIRKEL

ÿ Christophe Van Canneyt, Chief Economist. Bijkomend probleem is de veel te sterke euro. Positieve winstherzieningen, die de volgende ondersteuning van de markten zouden moeten vormen, blijven nog altijd uit. 2012 en 2013 waren weliswaar zeer goed voor de beurzen in het algemeen. Toen werd er echter al een voorschot ge nomen op toekomstige winstgroei. Vroeg of laat moet deze beurshausse onder steund worden door winst. En net deze cijfers blijven voor het laatste kwartaal in Europa helaas ondermaats. De beurzen leven voorlopig op hoop. Maar uiteindelijk moet die hoop ooit eens ondersteund wor den door concrete resultaten. Nu de euro zo sterk is, neemt de competi tiviteit van sommige Europese cyclische sectoren af tegenover die van onze Amerikaanse en Aziatische tegenhangers. Anderzijds zijn buitenlandse gegenereer de winsten lager eenmaal vertaald naar sterke euro’s. Conclusie: een wisselwer king tussen hoop en onzekerheid, overgo ten met geopolitieke spanningen.

www.pldw.be

10

“We worden hoe langer hoe meer gecon fronteerd met de gevolgen van de striktere financiële regelgeving. Bij de bepaling van het risicoprofiel van onze cliënten merken we dat het merendeel op een evenwichtig of een eerder defensief profiel uitkomt. Het gevolg is dat we een groot deel obligaties in portefeuille moeten nemen. Zodoende stijgen de prijzen en dalen de rendementen”, aldus Frank Vranken. “Dat is ook voor een deel het gevolg van het beleid, dat de basisrentes naar beneden heeft gehaald”, pikt Christophe Van Canneyt in. “Want de regelgeving betreft niet enkel ons beroep en onze cliënten, maar ook de banken. En dat is dan weer een economisch pro bleem. Door de grotere veiligheidsvereisten waaraan de banken moeten voldoen, kunnen ze immers niet meer zo veel geld lenen. Dat is de andere kant van het verhaal. Aan de ene kant wil men beschermen en aan de andere kant stimuleren. Eigenlijk moet de inkomens generatie in Europa aangemoedigd worden. Dat is sociaal en politiek echter niet altijd even populair. En daarom probeert men de kool en de geit te sparen.” Je zou de huidige situatie als volgt kunnen samenvatten: het systeem is niet zwak genoeg om te imploderen, maar ook niet

Vision | Analyses |

sterk genoeg om te groeien. Er is gelukkig een stuk herstel van de groei. Dat herstel is er in twee soorten landen binnen Europa. De landen die altijd een gezond beleid hebben gevoerd, zoals Duitsland. En de landen die zeer zware aanpassingen aan hun economische structuur hebben gedaan, omdat de crisis er zo hard had toe geslagen, zoals Ierland, Spanje en voor een stuk Portugal. België vormt, samen met Frankrijk, een tussencategorie: de reactie op de crisis bestond uit meer overheids ingrijpen, gefinancierd door belastingen. Maar fundamenteel hebben we ons pro bleem eigenlijk nog niet aangepakt. Dank zij de lage rentevoeten blijft het nog altijd pijnloos. Maar stel dat de rente plots gaat stijgen. In dat geval zullen er gigantische saneringsoperaties nodig zijn. Deze zullen dan weer de groei aantasten. Het is een vicieuze cirkel, die ooit doorbroken moet worden.

Intussen blijft de grote vraag: komt Europa in een deflatoir scenario terecht? Dat is niet langer denkbeeldig. We hebben een paar jaar een subpargroei gehad, dus er is een enorme overcapaciteit, zonder druk op de kostprijsfactoren vanuit de lonen, de grondstoffen, de rentes. Bedrijven vechten momenteel om marktaandeel en beconcur reren elkaar op prijs. Er is dus geen sprake van marge-expansie. Samen met de nog te sterke euro zijn dat allemaal factoren die niet zo gunstig zijn. De hamvraag voor de komende maanden is dus: gaat de rente stijgen of zal zij nog verder zakken?

EN OP HET VLAK VAN DE PORTEFEUILLES? We hebben nog steeds een lichte voorkeur voor aandelen, maar iets minder dan vorig jaar. De geopolitieke problemen in Oekraïne en de lagere groei in China zitten hier zeker voor iets tussen.

“Door de grotere veiligheidsvereisten waaraan de banken moeten voldoen, kunnen ze niet meer zo veel geld lenen.” ÿ Het team van specialisten: “We fungeren als elkaars klankbord: de analyses van de ene worden kritisch getoetst aan de bevindingen van de twee anderen.”

11


| Analyses | Vision

“de grote vraag blijft intussen of Europa in een deflatoir scenario terechtkomt?”

ÿ De financiële markten zoeken een houvast, maar vinden die op dit moment niet. Omdat we obligaties momenteel te duur vinden, werd de cashcomponent lichtjes verhoogd. Dat biedt het voordeel dat we over cash beschikken om aandelen aan te kopen tegen een lagere prijs, mocht er zich een correctie voordoen.

vluchtte iedereen na de tapering massaal weg uit de opkomende markten die een terugval kenden. • De waarderingen zijn zo hoog opgelopen dat er nu stilaan echt winstgroei verwacht wordt.

WAT ZIJN MOMENTEEL DE RISICO’S? Een portefeuille opbouwen is de valkuilen proberen te vermijden. Daarom een kort over zicht van de voornaamste risico’s: • Geopolitieke problemen zoals in de Krim, de interne politieke spanningen in Turkije, de spanningen in de Zuid-Chinese Zee en tussen Noord- en Zuid-Korea, ... Dergelijke elementen vallen buiten onze controle, maar kunnen een grote impact hebben. • Ook politieke en monetaire maatregelen kunnen belangrijke verschuivingen van de geldstromen veroorzaken, zowel geo grafisch als tussen de activaklassen. Zo

www.pldw.be

12

• Een onzekere factor schuilt in de peper dure noteringen van socialemedia- en bio technologieaandelen. Men kan zich terecht de vraag stellen hoe die koersen zichzelf ooit gaan terugbetalen. • Momenteel pompen de centrale banken massaal geld in de markten. Zal dat geld snel genoeg tot bij de financiële spelers geraken? Dat is voorlopig een groot vraag teken. Maar zullen de centrale banken wel snel genoeg reageren de dag dat dit het geval is? Als de obligatiemarkten daaraan gaan twijfelen, krijgen we waarschijnlijk een terugkeer van de rentevoeten naar normale niveaus. 

Vision | Analyses |

De digitale revolutie Tekst © Puilaetco Dewaay Foto’s © Roularta / Reporters Agency & Corbis Images

D

e digitale revolutie maakt de wereld kleiner en stimuleert de economische ontwikkeling. Sommigen zien dit als een bedreiging, terwijl anderen het als een opportuniteit beschouwen. We geven u een kort overzicht van de techno logische veranderingen die zich de voorbije jaren in ons dagelijkse leven hebben voorge daan. Een eerste voorbeeld: de boeking van een hotelkamer gebeurt niet meer via een reis bureau. Een website zoals Booking.com vult alleen al 60 % van de hotelkamers en neemt daarbij een aardige commissie die, volgens de bronnen, varieert van 15 tot 25 %. Bovendien houden beoordelingssites zoals TripAdvisor grote schoonmaak tussen de “goede” en de “slechte” hotels dankzij de commentaar die reizigers er achterlaten. Dus ja, de prijsstrate gie van de hotelsector wordt vandaag gedeel telijk door het internet gestuurd.

“de prijsstrategie van de hotelsector wordt vandaag gedeeltelijk door het internet gestuurd.”

CONCERTEN VERSUS INTERNET Wat de muziekindustrie betreft, kopen jonge ren al lang geen cd’s meer. Ze kiezen ervoor om hun favoriete nummers te downloaden. Deze veranderde houding was niet alleen een streep door de rekening van veel fysieke distributeurs, maar heeft eveneens geleid

13

tot het faillissement van het welbekende EMI. Het is zelfs zo erg dat de wereldster ren vandaag hun kost vooral verdienen met liveconcerten, terwijl het internet voor hen hoofdzakelijk een promotioneel platform is. Anderzijds wist een bedrijf zoals Apple jonge ren warm te maken voor gedematerialiseerde muziek en kon het hiervan een rendabele en legale business maken... die via iTunes wordt aangeboden. Maar de muziekindustrie en de reissector zijn niet de enige die door elkaar geschud wor den door de kracht van de digitale revolutie. Ze treft alle sectoren, zonder uitzondering! De distributie moet het opnemen tegen de onlineverkoop, in het bijzonder van Amazon. Veel mensen schuimen vandaag een winkel van een of andere keten af, niet om te kopen, maar om te kijken, te passen en vervolgens met hun smartphone de barcode te scan nen, zodat ze onmiddellijk de door de winkel aangeduide prijzen kunnen vergelijken met die op het internet. En als het verschil de moeite waard is, bestellen diezelfde consu menten het product of de dienst in kwestie via Amazon of een andere website. Hierdoor worden de distributieketens gewoon uitstal ramen, slachtoffers van wat de specialisten “showrooming” noemen.


| Analyses | Vision

“EEn auto evolueert naar een met internet verbonden terminal, net zoals een smartphone of tablet.”

””“Vier wielen en een motor rond een simkaart”, zo zal een wagen er in de toekomst uitzien. KIJK UIT VOOR NETFLIX Hetzelfde geldt voor de goeie oude televisie, die een centrale plaats in de woonkamer in nam. Deze wordt gedesintermedieerd door filmstreamingsites zoals Netflix. Op het ogenblik van schrijven wordt Netflix veron dersteld zijn intrede op de Belgische markt te doen met zijn bescheiden abonnement (van rond EUR 8 per maand, met onbeperkte toegang tot films en series uit de catalogus) en zijn à la carte aanbod. Een streamingsite zoals Netflix zou het de traditionele televi siezenders moeilijk kunnen maken en hun economisch model kunnen schaden. Maar ook de financiële wereld wordt niet gespaard door de digitale tsunami. In het segment van de verzekeringen zullen de online prijs- en prestatievergelij kers de tarieven onder druk zetten en de concurrentie tussen de tussenpersonen verhogen. Zelfs in de automobielsector zullen de toekomstige ontwikkelingen zich in Silicon Valley situeren in plaats van in de traditionele fabrieken. Carlos Ghosn, de CEO van Renault-Nissan, verklaarde dat de toekomst van de auto kan worden ge definieerd als “vier wielen en een motor rond een simkaart”. Een andere construc teur, Ford, heeft van de digitaal verbonden auto zijn prioriteit gemaakt. De reden voor

www.pldw.be

14

deze keuze is dat het leven van de consu menten reeds digitaal verbonden is en dit alleen nog maar zal toenemen. De CEO van Ford stelde dat de uitdaging erin bestaat om deze nieuwe gebruiken te combineren met een veiliger rijgedrag en daarvoor moet men de handen aan het stuur en de ogen op de weg houden. Om dit te bewerk stelligen gaat Ford voor... spraakbesturing. Dit betekent dat de auto ook een met internet verbonden terminal wordt, net zo als een smartphone of een tablet. Dankzij de digitale revolutie zal het mogelijk zijn om sensoren en radars te ontwikkelen voor een verbetering van het rijdrag in moeilijke omstandigheden, bv. bij regen of mist.

DIGITAAL VERBONDEN UURWERKEN De Zwitserse uurwerkindustrie is evenmin veilig voor de digitale revolutie. De digi taal verbonden uurwerken, zoals de Galaxy Gear van Samsung, laten toe om muziek te beluisteren of e-mails te lezen. Momenteel blijven de Zwitserse fabrikanten er rustig onder. Ze zeggen dat deze digitaal verbon den uurwerken vooral een bedreiging vor men voor de uurwerken van minder dan EUR 400. Dat is misschien zo, maar anderen herinneren eraan dat de Zwitserse uur werkindustrie aan het einde van de jaren 1970 een zware crisis doorgemaakt heeft,

Vision | Analyses |

omdat ze niet geanticipeerd had op de komst van de kwartsuurwerken!

E-GEZONDHEID EN ziekenfonds In het licht van deze lijst van grote verande ringen mag men echter niet concluderen dat de digitale revolutie enkel als doel heeft om de wereld op zijn kop te zetten en om bij te dragen aan de prijsdeflatie, aan het geluk van de consumenten, met een stijging van de werkloosheid als keerzijde van de medaille. Neen, de digitale revolutie is eveneens veel belovend op economisch vlak. De gezond heidstoepassingen die hier en daar begin nen te bloeien en die bijvoorbeeld toelaten om diabetespatiënten op te volgen, kunnen eveneens bijdragen aan een vermindering van het tekort in onze sociale zekerheid. Dit is geen droom. Volgens consultancybedrijf PwC zouden mensen die aan een chronische ziekte zoals diabetes lijden, de resultaten van hun dagelijkse bloedafname aan hun behan delende arts kunnen doorgeven via een daar toe bestemde toepassing. Meer algemeen zou de gezondheid via het internet kunnen worden gebruikt voor preventie, patiënten opvolging, diagnoseverfijning of gewoonweg om welzijnsadvies te verstrekken. En als kers op de taart zouden zelfs de ziekenfondsen

verheugd zijn, omdat de gezondheidstoepas singen voor smartphones, die onnodige raad plegingen vermijden, hen zouden toelaten om te besparen op terugbetalingen. Kortom, het zou de oplossing zijn en een solide ver lichting voor de staatskas!

DE REVOLUTIE IS NIET VOORBIJ Samengevat, het internet staat nog maar aan het begin van zijn mogelijkheden. Binnenkort zullen, naast uw pc, tablet en smartphone, nog duizenden andere dagelijkse gebruiks voorwerpen met het internet verbonden zijn of worden. We hebben het voorbeeld van de auto aangehaald, maar dit zal eveneens het geval zijn voor uw koelkast, stofzuiger, gras maaier,... De lijst is eindeloos lang en voor sommige voorwerpen is het reeds zover. Eric Schmidt, de vroegere CEO van Google, gaat zelfs nog verder in zijn laatste boek, dat hij samen met Jared Cohen geschreven heeft. Hij meent dat de echte internetrevolutie nog moet komen, omdat de technologie minder duur, krachtiger en intelligenter wordt. Vol gens hem zullen hologrammen de standaard worden in onze huizen en zullen de huishou delijke taken steeds meer geautomatiseerd worden en beheerd worden via spraak- en/of bewegingsbesturing. 

EN ONS ADVIES HIEROMTRENT? Profiteren van de digitale revolutie is een kunst, omdat de bedrijven in dit do mein zeer talrijk zijn. Hoewel sommige beurssuccessen worden, verdwijnen andere even snel als ze gekomen zijn. Men moet dus vertrouwen op specia listen die het kaf van het koren kunnen scheiden. Onze adviseurs staan te uwer beschikking om u hierin raad te geven. Aarzel niet om ze te contacteren.

“de echte internetrevolutie moet nog komen, want de technologie wordt almaar minder duur, krachtiger en intelligenter.” ””De digitaal verbonden uurwerken zijn ondertussen beschikbaar op de markt. 15


| Analyses | Vision

Krijgt het deflatiespook Europa in zijn greep?

W

e kunnen er niet omheen: de inflatie in Europa is tot het abnormaal lage peil van 0,8 % teruggevallen. Dat er nog enige mate van prijsstijgingen is, is overigens alleen maar toe te schrijven aan de nog stijgende prijzen van diensten, want de prijzen van goederen zakken zelfs, te oordelen naar de uitsluitend uit goederen bestaande prijsindex van de groothandelsprijzen die over het afgelopen jaar met 1,4 % is teruggelopen. De hamvraag waar menig econoom en marktwaar nemer vandaag mee worstelt, is dus of Europa, net als Japan op het einde van de jaren 1990, binnenkort ten prooi zal vallen aan deflatie.

Onder deflatie verstaan we eenvoudigweg een situatie waarbij de prijzen van goederen en diensten zakken of, in economentermen gezegd, een daling van het algemene prijspeil. De vergelijking met Japan is niet uit de lucht gegrepen, want er zijn inderdaad een aantal duidelijke parallellen tussen de huidige situatie in Europa en de economische omstandig heden die in Japan tot deflatie hebben geleid. En dat boezemt de markten behoorlijk wat angst in, aangezien de deflatie in Japan heeft geleid tot een diepe en langdurige economische impasse.

EEN ABNORMAAL LAGE GROEI

Christophe Van Canneyt Chief Economist Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

Een eerste gelijkenis tussen het Europa van vandaag en het Japan van de jaren 1990: Europa gaat nu, net als Japan in de predeflatieperiode, duidelijk door een langdurige periode van abnormaal lage groei. Als we Duitsland buiten beschouwing laten, is de Europese economie vandaag nog steeds bijna 5 % “kleiner” dan voor de crisis (zie grafiek p. 17). De oorzaken hiervan zijn genoeg zaam bekend: de om zich heen grijpende crisis heeft vooral de economieën van de perifere landen zwaar getroffen, waardoor die een sterke krimp hebben ondergaan. Nu is zo‘n krim

16

Vision | Analyses |

“de om zich heen grijpende crisis heeft vooral de economieën van de perifere landen zwaar getroffen, waardoor die een sterke krimp hebben ondergaan.”

The Euro Zone Slump REAL GDP*: 104

U.S. EURO AREA (EXCLUDING GERMANY)

104

100

100

Still 5% below pre-crisis level 96

96

92

92 06

08

10

12

14

© BCA

ÿÿVerschil tussen de huidige economische groei en de groeivoet voor de economische crisis.

pende economie nefast voor de prijszettingskracht van de bedrijven. In een krimpende markt proberen de industriële bedrijven immers “te allen prijze” hun verkopen op een zeker peil te houden teneinde ten minste hun vaste kosten te kunnen dekken. Ze doen dit veelal door, via het interen op hun marge, hun prijzen te verlagen. In een economisch moeilijke context dragen ook de omstandigheden op de arbeids- en grondstoffenmarkten bij tot deflatoire druk, door het oplopen van de werkloosheid kunnen er immers geen noemenswaardige loonsverhogingen worden afgedwongen en door de crisis dalen ook de prijzen van grondstoffen. Daardoor ondervinden de bedrijven vanuit hun “inputkant” ook geen enkele prijsdruk, eerder integendeel! Door deze combinatie van stabiele tot dalende inputkosten en druk op de marges stijgen de verkoopprijzen van goederen dus nauwelijks of niet.

KREDIETCRISIS Een tweede treffende gelijkenis tussen het Europa van nu en Japan anno 1997 bestaat in de rol van het bancaire systeem of, beter gezegd, in het ontbreken van het vervullen van die rol. Europa kampt nu immers met een situatie van kredietschaarste die vergelijkbaar is met wat Japan in het midden van de jaren 1990 doormaakte. De oorzaken van dit fenomeen zijn wel anders. In het Japan van de jaren 1990 kregen de banken rake klappen door de enorme verliezen op hun aandelen- en vastgoedportefeuilles, waardoor ze nauwelijks nog in staat waren kredieten te verlenen. Dit probleem werd nooit ten gronde aangepakt. De Japanse banken werden nimmer grondig gesaneerd, waardoor ze als “zombiebanken” wel konden blijven bestaan, maar jarenlang nauwelijks als liquiditeitsverstrekkers functioneerden. Ook in het Europa van vandaag is de kredietverlenende capaciteit van de banken sterk aangetast, maar de oorzaak hiervan moet vooral worden gezocht in de door de overheden

17


| Analyses | Vision

“door het oplopen van de werkloosheid kunnen er geen noemenswaardige loonsverhogingen worden afgedwongen.”

13 11 9 7 5 3 1 -1 2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

© Bloomberg

ÿÿJaarlijkse groei van de M3 (pure liquiditeiten en het volume aan bankkredieten). opgelegde verhoging van de kapitaalbuffers waaraan de banken op relatief korte tijd moesten voldoen. Om die nieuwe normen te kunnen halen, hadden de banken weinig andere keuze dan hun balanstotaal in te krimpen en dus hun kredietverlening aan banden te leggen. Dit was vooral een ramp voor de kleinere bedrijven, die geen toegang hebben tot alternatieve financieringsbronnen. Ze dienden dan ook veel investeringsprojecten uit te stellen, eenvou digweg omdat de financiering niet voorhanden was, wat uiteraard de deflatoire krachten in de economie heeft versterkt. We kunnen de kredietschaarste ook vaststellen door de evolutie van de geldhoeveelheid in ruimere zin (M3) te bekijken. M3 omvat, naast de pure liquiditeiten, ook het volume aan bankkredieten en kan dus worden beschouwd als een “bredere” aanduiding van de beschikbare geldhoeveelheid dan deze pure liquiditeiten. De grafiek hierboven laat zien dat deze ruime geldhoeveelheid nauwelijks groeit. En als er geld beschikbaar is, kunnen transacties niet zo gemakkelijk worden afgerond, omdat niet alle economische deelnemers nog de nodige centen vinden, waardoor ook de prijzen moeilijk omhoog kunnen.

EEN APPRECIëRENDE MUNT Tot slot is er een laatste punt van overeenkomst tussen Europa en Japan: een appreciërende munt. Ondanks de vele moeilijkheden die Japan vanaf het uiteenspatten van de beurs- en vastgoedbubbel begin 1990 ondervond, apprecieerde de yen gestaag in waarde tot eind 1995. Ten opzichte van de USD steeg de yen zelfs met 35 % over deze periode (grafiek p. 19)! Deze muntstijging maakt ingevoerde goederen (waaronder in het geval van Japan ook zowat alle grondstoffen) goedkoper, wat resulteert in deflatoire druk. Ook Europa worstelt vandaag met een sterke munt, zij het dat de koersstijging ten opzichte van de USD veel beperkter is dan wat Japan destijds meemaakte. Maar tegenover de munten van de groeilanden is de euro ontegenzeggelijk sterk in waarde gestegen en aangezien de import uit die groeilanden vandaag veel belangrijker is dan ten tijde van de Japanse ervaringen is dat waarschijnlijk een even grote bron van prijsverlagende deflatoire druk. Moeten we ons, in het licht van al deze gelijkenissen, zorgen maken over een mogelijke deflatie in Europa? Ten dele wel natuurlijk, want als er één reden is waarom we deflatie vandaag kunnen missen als kiespijn, is dat wel dat deflatie de “reële” last van schulden weer doet toenemen. Schulden moeten immers worden betaald uit het “nominale” inkomen van de schuldenaar. Omdat dit bij terugvallende prijzen eerder zakt dan stijgt, maakt dit het

www.pldw.be

18

Vision | Analyses |

“In Europa lijken de banken intussen voldoende opgeschoond en met nieuw kapitaal gedoteerd.”

160 150 140 130 120 110 100 90 80 1990

1991

1992

1993

1994

1995

© Bloomberg

ÿÿEvolutie van de yen tussen 1990 en 1995 (1 USD= ... JPY). dus lastiger om de schuldenlast te dragen. Het is juist dit fenomeen dat in Japan ertoe ge leid heeft dat er, eenmaal de deflatie zich inzette, nauwelijks nog economische groei ge weest is en dat het land voortdurend van de ene recessie in de andere sukkelde. Net nu Europa zich eindelijk wat aan de wurggreep van de recessie lijkt te onttrekken, zou zoiets rampzalig zijn. Maar zal het zover komen? Naast de aangehaalde gelijkenissen zijn er ook een aantal belangrijke verschillen tussen het Europa van vandaag en het Japan van de jaren 1990. Vooral in de bank sector, volgens velen de cruciale schakel in het deflatiedebat, zijn er verschillen. We hebben al aangegeven dat Japan waarschijnlijk een grote fout gemaakt heeft door zijn banken niet te saneren, waardoor ze veel te lang dysfunctioneel gebleven zijn. In Europa lijken de banken intussen voldoende opgeschoond en, waar nodig, met nieuw kapitaal gedoteerd om opnieuw actiever te worden in de kredietverlening, iets wat na de voor dit jaar geplande stresstesten hopelijk ook op het terrein zal blijken. Verder lijkt de economie ook stilaan uit het diepe dal te klimmen, waarbij vooral het herstel in de periferie hoopgevend is. Dit zou op ietwat langere termijn tot een vermindering van de overcapaciteit moeten leiden, wat de deflatoire druk doet afnemen. En tot slot lijken de Europese monetaire bewindvoerders zich, in tegenstelling tot die in Japan, zeer bewust van de deflatoire dreiging. De ECB heeft zich weliswaar zelden direct over de deflatiedreiging uitgelaten, maar de recente uitlating van ECB-voorzitter Draghi over de te sterke euro lijkt erop te wijzen dat het toch een thema is binnen de ECB. Nogal wat ECB-bestuurders hebben in publieke verklaringen ook al dikwijls aangehaald dat de centrale bank nog instrumenten achter de hand houdt om in geval van deflatie in te grijpen, zij het dat ze nooit gespecificeerd hebben welke dat waren. Wij gaan er dan ook van uit dat het niet tot een regelrechte deflatie zal komen, maar dat anderzijds een lange periode van heel lage inflatie wel degelijk tot de mogelijkheden be hoort. Wat dan meteen ook zou betekenen dat de rente nog een heel lange periode op haar huidige extreem lage niveau zal blijven. Geen goed nieuws dus voor de obligatiebelegger, maar veruit te verkiezen boven de economische ramp waar Japan 15 jaar mee heeft moeten leven. 

19


| Analyses | Vision

Vastgoedbevaks, een vaste waarde binnen ieders portefeuille? Foto’s © Roularta / Reporters Agency & Corbis Images

D

e bevak of de beleggingsvennootschap met vast kapitaal is een interessant beleggingsinstrument dat soms wat onderkend wordt. En zoals het gezegde stelt, ongekend is onbemind. Nochtans zijn er nogal wat redenen om deze aparte activaklasse toch te belichten en in de verf te zetten. De vastgoedbevak is een belegging in vastgoed, maar een belegging die genoteerd is op de beurs, net zoals een aandeel. We spreken dus over beursgenoteerd vastgoed in plaats van privaat vastgoed. Bovendien gaat de vergelijking met aandelen niet volledig op en daar zijn een aantal zeer goede redenen voor.

EEN BIJZONDER REGLEMENTAIR KADER

FRANK VRANKEN Chief Strategist Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

Alles heeft te maken met het reglementaire kader voor deze beleggingsinstrumenten. Vooreerst wordt de schuldgraad van deze beleggingsvennootschappen beperkt. De verhouding van de schuld versus de activa wordt wettelijk beperkt tot 65 %. In de realiteit ligt deze drempel zelfs lager, omdat vele bevaks overgaan tot kapitaalverhogingen zodra men wezenlijk boven de 55 % uitstijgt. De banken waar vastgoedbevaks leningen hebben lopen, moedigen hen daartoe na tuurlijk ook aan vanwege hun zekerheidsprincipe. Dergelijke veiligheidsmarge vindt men zeker niet terug bij doorsneeaandelen. Verder dient de vastgoedbevak haar investeringen te sprei den. Maximaal 20 % van de totale activa mag in eenzelfde goed of project worden belegd. Het principe om dus niet alle eieren in één mand te stoppen, wordt duidelijk gerespecteerd. Daarin verschilt de vastgoedbevak van een vastgoedcertificaat dat slechts in één vastgoed investeert. Verder moeten ze een ‘free float’, of het vrij verhandelbaar deel van het kapitaal op de beurs, van minimaal 30 % respecteren. Tevens moet er op kwartaalbasis een schatting gebeuren van de activa, lees de gebouwen, door een externe en onafhankelijke schatter. Dat moet ook indien men een goede inschatting wil maken van hoeveel de prijs van de vastgoedbevak afwijkt van de netto intrinsieke onderliggende waarde. Tot slot is misschien wel het belangrijkste verschil met een aandeel dat vastgoedbevaks minimaal 80 % van hun courant resultaat moeten uitkeren in de vorm van een dividend.

20

Vision | Analyses |

Al deze voorwaarden zijn zeer belangrijk en maken dat deze bevaks uiteindelijk doorheen de tijd veel veiliger zijn dan aandelen. Ze leunen, door hun continue uitbetaling van dividenden, van nature dus ook relatief nauw aan bij obligaties. Enkel in extreme gevallen van verliezen zullen ze geen dividend uitkeren. Doordat die dividenden bepaald worden door de huuropbrengsten en deze per definitie stabiel worden geacht, kan men in principe uitgaan van stabiele kasstromen. Meer zelfs, deze kasstromen zijn geïndexeerd, waardoor ze mee evolueren met de inflatie.

INTRINSIEKE WAARDE Dat neemt natuurlijk niet weg dat deze bevaks, net zoals reguliere aandelen, afhankelijk zijn van de bedrijfsresultaten. Zo zullen analisten nauwkeurig de bezettingsgraad in het oog houden. Lege gebouwen brengen weinig op. De variaties in vraag naar en aanbod van beschikbare ruim te spelen dus ook een grote rol. Hoe evolueert de markt en wat gebeurt er met de prijs van het vastgoed? Al deze variabelen zullen bepalen of de vastgoedbevaks al dan niet met een premie of een korting versus hun netto intrinsieke waarde (NIW) zullen noteren. De netto intrinsieke waarde per aandeel is de waardering van de hele vastgoedportefeuille minus de schulden, en gedeeld door het aantal aandelen uitgegeven door de bevak. Hoge premies versus de NIW zijn meestal een teken van groei en schaarste, terwijl een korting doorgaans wijst op de vrees voor afnemende huuropbrengsten. Zo noteert in België het segment van de logistiek met een premie, terwijl de kantoren met een korting noteren.

“Het principe om niet alle eieren in één mand te stoppen, wordt duidelijk gerespecteerd.” ””De vastgoedbevaks zijn actief in logistiek vastgoed, commercieel vastgoed, residentieel vastgoed, kantoren of een mix van deze domeinen.

21


| Analyses | Vision

””In tijden van lage rente kunnen bevaks met hun doorsnee 5 % brutodividendrendement toch heel wat waarde voor de beleggers creëren.

Verder is de prijs waartegen de vastgoedbevaks noteren ook sterk afhankelijk van het algemene rentepeil. Dat is omdat, net zoals bij obligaties, de toekomstige kasstromen en dus ook de divi denden worden verdisconteerd tegen het huidige renteniveau. Een hogere rente betekent dus ook lagere waarderingen.

EEN VASTE BUFFER IN EEN PORTEFEUILLE Een ander belangrijk aspect is dat de meeste vastgoedbevaks vrij illiquide zijn. Van de totale markt kapitalisatie noteert vaak slechts een klein percentage op dagbasis. Dit maakt het moeilijk om voor grotere bedragen snel te kopen of te verkopen. Frequent handelen in deze bevaks is dus niet echt aangeraden. Sommige noteren zelfs via dubbele fixing en niet op continue wijze in de markt. Men kan ze dus beter kopen en bijhouden als een soort vaste buffer binnen een portefeuille. Dat deze vaste buffer de voorbije jaren bovendien geen windeieren heeft opgeleverd, is mooi meegenomen. Sinds 2000 hebben we op de beurs flink wat beurscrashes gehad en de meeste beleggers hebben er geen fraaie herinneringen aan overgehouden. Terecht, sinds maart 2000 tot op heden heeft de Eurostoxx600 nog steeds een verlies van 16 % goed te maken. Indien we echter de dividenden mee in rekening brengen, is het jaarlijkse rendement toch positief, zijnde een kleine 2 %. Daartegenover staat de index van de Belgische vastgoedbevaks die op jaarbasis voor dezelfde periode bijna 8 % scoort, exclusief dividenden. Rekent men een gemiddeld brutorendement van 5 % op jaarbasis erbij vanwege de dividenden, dan komt men uit rond 13 %. Het moet gezegd dat de dalende rente over die periode natuurlijk een flink handje heeft toegestoken. De conclusie ligt dus voor de hand: vastgoedbevaks zijn een stuk stabieler dan reguliere aan delen. Ze fluctueren minder, zowel naar boven als naar beneden. Maar in tijden van lage rente, zoals heden in Europa, kunnen ze met hun doorsnee 5 % brutodividendrendement toch heel wat waarde voor de beleggers creëren. De lage rente is trouwens ook een uitmuntende zaak voor de vastgoedbevaks zelf. De kost van de schulden is dalende, doordat ze aan lagere rentevoor waarden kunnen herfinancieren en zich kunnen indekken tegen een potentiële hogere rente. Dat heeft ook een positief gevolg voor de winst en dus voor het dividend per aandeel.

www.pldw.be

22

Vision | Analyses |

DE SEGMENTEN VAN DE VASTGOEDSECTOR Maar de ene vastgoedbevak is de andere niet. Naargelang van het segment waarbinnen ze opereren, kan men zeer verschillende resultaten waarnemen. Ze zijn actief in hetzij logistiek vastgoed, commercieel vastgoed, residentieel vastgoed, kantoren of een mix van deze domeinen. Allemaal hebben ze een eigen dynamiek en eigen kenmerken. Bovendien kunnen ze hun werkterrein deels ook verlegd hebben naar landen buiten België. Landen zoals Nederland, Luxemburg en Frankrijk maken de hoofdbrok uit van de regionale diversificatie. Door de band genomen is de kantorenmarkt de laatste jaren het moeilijkste segment geweest. Overcapaciteit en leegstand kwamen hier meer voor dan in de andere segmenten. Terwijl er stilaan verbetering in komt, is de situatie nog steeds moeilijk. Het is dus geen verrassing dat we hier de meeste vastgoedbevaks met een korting terugvinden. Daartegenover staan de bevaks die actief zijn binnen de logistieke sector. De schaarste aan interessant vastgoed dreef de prijs op en de meeste vastgoedbevaks noteren met een premie, soms een zeer hoge premie. Daar tussenin vinden we de bevaks die zich concentreren op commercieel en residentieel vastgoed. Afhankelijk van de ligging en de dynamiek noteren ze met een kleine of grotere premie. Door hun specifieke kenmerken zullen de verschillende vastgoedbevaks ook anders reageren op de wijzigingen in de economische cyclus. Het is dan ook zaak om voldoende te spreiden door heen de verscheidene sectoren. Een kwalitatieve en evenwichtige verdeling is de beste keuze om zich te vrijwaren van al te grote negatieve verrassingen. Maar één ding staat vast: indien de rente nog een lange tijd zo laag blijft, en die kans is niet gering, dan is dit een activaklasse die ook uw aandacht verdient. 

“u kunt vastgoedBEVAKS beter kopen en bijhouden als een soort vaste buffer binnen een portefeuille.” ””De kantorenmarkt is de laatste jaren het moeilijkste segment gebleken voor de vastgoedbevaks: overcapaciteit en leegstand komen hier meer voor dan in de andere segmenten.

23


| Analyses | Personal Finance

Hoe haalt u het beste geld van uw vennootschap naar uw privévermogen? Foto’s © Roularta / Reporters Agency & Corbis Images

H

eeft uw vennootschap een mooi boekjaar achter de rug, dan kan de verleiding groot zijn om een deel van de overtollige liquiditeiten over te hevelen naar uw privévermogen. Er bestaan heel wat technieken, alsook combinaties van technieken om dat te doen. We geven er u een aantal mee. De impact van de overheveling van liquiditei ten zal zowel in hoofde van de vennootschap als in hoofde van de natuurlijke persoon wor den besproken.

‘BELASTINGVRIENDELIJKE’ TECHNIEKEN Loonuitkering aan de bedrijfsleider (of bestuurder) Het is raadzaam dat u zich, in uw hoeda nigheid van bedrijfsleider (of bestuurder), een minimaal loon uitkeert om de laagste

inkomstenschijven van de personenbelasting op te vullen. Zo benut u maximaal het voordeel van de belastingvrije som (EUR 6.990; basisbe drag van de belastingvrije som voor het aan slagjaar 2014 – inkomsten van het jaar 2013). Daarnaast kan de uitkering van een loon ook voordelig zijn om te genieten van het verlaag de tarief van de vennootschapsbelasting. U moet immers een loon van minstens EUR 36.000 (bedrag aanslagjaar 2014) uitbetalen aan ten minste één bedrijfsleider (of bestuur der), opdat uw vennootschap van het verlaag de tarief (dat progressief is) kan genieten in de plaats van het normale tarief (dat vlak is). De techniek van de voordelen van alle aard U kan tijdelijk gelden opnemen via de reke ning-courant van uw vennootschap. U moet de intresten op die opnames niet betalen, u wordt er enkel op belast.

Tarief in de vennootschapsbelasting, inclusief aanvullende crisisbijdrage (vlak): 33,99 % Verlaagde tarieven, inclusief aanvullende crisisbijdrage (progressief):

Vincent Hovine Estate Planner Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

Op de schijf van EUR 0 tot EUR 25.000 winst: 24,97 % Op de schijf van EUR 25.000 tot EUR 90.000 winst: 31,93 % Op de schijf van EUR 90.000 tot EUR 322.500 winst: 35,53 %

24

Personal Finance | Analyses |

“U kunt ook private uitgaven laten dragen door uw vennootschap.”

ÿ Een bedrijfswagen heeft heel wat van zijn aantrekkingskracht verloren. U kunt ook private uitgaven laten dragen door uw vennootschap (enerzijds de uitgaven zoals tankbeurten, verwarmingskosten, huispersoneel, ..., anderzijds investeringen zoals de private woning of de auto die door de ven nootschap aangekocht wordt). De uitgaven vormen onmiddellijk of in de tijd (via de tech niek van de afschrijvingen) een aftrekbare be roepskost in hoofde van uw vennootschap. Ook hier moet u het genoten voordeel niet betalen. Wel worden deze genoten voordelen mee opgenomen in de berekening van de belastbare grondslag van de personenbelasting en zal u op de genoten voordelen personenbelasting moeten betalen. Er moet worden aangestipt dat de gezins woning en/of auto in de vennootschap veel van hun aantrekkingskracht verloren hebben: de omvang van het belastbaar voordeel werd behoorlijk opgetrokken. Creatie van een onroerend inkomen Onroerende goederen in private eigendom aan de vennootschap verhuren is, gezien de in het vorige punt aangestipte evolutie, ook een mo gelijkheid. Aan de vennootschap kunnen vrij marktconforme huurprijzen worden gevraagd, die voor haar een aftrekbare beroepskost uit maken (voor zover de huur beroepsmatig is en kadert binnen de doelomschrijving van de vennootschap). Slechts 60 % van de ontvangen huurgelden wordt in de personenbelasting als

een onroerend inkomen belast (90 % ingeval er gronden verhuurd worden). Dit onroerend inkomen is niet onderworpen aan socialezekerheidsbijdragen. Bij de verhuring van gebouwen is het aan te bevelen vooraf te controleren hoever men kan gaan bij de vaststelling van de huur om gevrijwaard te blijven van een herkwalificatie van onroerend inkomen naar beroeps inkomen. Als u gronden – bijvoorbeeld een parkeerterrein – verhuurt aan uw vennoot schap, is er geen herkwalificatie mogelijk. Creatie van een roerend inkomen U kunt als bedrijfsleider eigen roerende goederen zoals uw wagen, meubilair of kunstvoorwerpen verhuren aan uw vennoot schap, die deze dan gaat gebruiken voor de uitoefening van de ondernemingsactiviteit. Voor de vennootschap is de betaalde huur een aftrekbare beroepskost voor zover de betaalde huur bijdraagt tot de verwezenlijking van het doel van de vennootschap. Inkomsten uit de verhuur van een roerend goed worden beschouwd als roerende inkomsten. Deze zijn belastbaar in hoofde van de verhuur der tegen slechts 25 % roerende voorheffing. Ook hierop zijn geen socialezekerheidsbijdra gen verschuldigd en de roerende voorheffing is bevrijdend.

25



“Wanneer u uw vennootschap overdraagt, realiseert u als privépersoon een meerwaarde op aandelen.”

ÿ De uitkering van een loon kan ook voordelig zijn om te genieten van het verlaagde tarief van de vennootschapsbelasting.

Wie een roerend goed aan zijn vennootschap verhuurt, heeft bovendien recht op een for faitaire kostenaftrek van 15 % of meer. Pensioenopbouw U kunt uw vennootschap laten zorgen voor de opbouw van een bijkomend pensioenkapi taal via een groepsverzekering of individuele pensioentoezegging (IPT). De premies worden betaald met bruto-inkomsten en zijn voor de vennootschap fiscaal aftrekbaar. De gestorte premies leveren op termijn een pensioen op voor de bedrijfsleider. In de mate dat men bepaalde grenzen niet overschrijdt (de zoge naamde ‘80 %-grens’), zijn de door de vennoot schap betaalde premies een aftrekbare kost. De betaalde premies moeten in verhouding staan tot het uitbetaalde loon van de bedrijfs leider; zie hierover eveneens het artikel over de pensioenen verderop in dit nummer. Houd er wel rekening mee dat er op het einde van de rit een eenmalige belasting moet wor den betaald op het via de vennootschap opge bouwde pensioenkapitaal. In geval van pensionering op 60 jaar is dit 20 %. Dit percentage daalt naargelang u later met pensioen gaat. Op 61 jaar is dit 18 %, van 62 tot 64 jaar 16,5 % en op 65 jaar 10 %. Daarbovenop komen nog eens de gemeentebelastingen, een RIZIV-bijdrage (3,5 %) en een solidariteits bijdrage tussen 0 % en 2 % toepasselijk op het netto-belastbaar inkomen.

www.pldw.be

26

Dividenduitkering Het principe van het dividend kent u: u mag zichzelf, als aandeelhouder van uw bedrijf, een deel van de winst toekennen als vergoe ding voor het kapitaal dat u bij de oprichting of overname hebt ingebracht. Deze winst is al een eerste keer belast bij de vennootschap. Als deze winst – of een deel ervan – wordt uitgekeerd in de vorm van een dividend, is er nog een tweede keer belasting verschul digd in de vorm van 25 % roerende voorheffing (onlangs is een verlaagd tarief inzake dividend uitkeringen ingevoerd. Kmo-vennootschappen kunnen in een aantal situaties toch een verlaagd tarief van 20 % of 15 % roerende voor heffing toepassen op een dividenduitkering). Dit hoeft echter niet per se te betekenen dat een dividenduitkering fiscaal oninteressant is. De aandeelhouder betaalt immers geen socialezekerheidsbijdragen. Het is echter raadzaam om de globale fiscale impact van een dividenduitkering te verge lijken met die van de toekenning van een klassieke vergoeding (die aftrekbaar is voor de vennootschap). Wel moet in het achterhoofd worden gehouden dat belangrijke dividenduitkeringen mogelijks een hinderpaal kunnen zijn voor de toepas sing van het verlaagde tarief op het gebied van vennootschapsbelasting.


Geld lenen aan uw vennootschap – Intrestuitkering Een intrestuitkering is interessanter. Indien u een lening verstrekt aan uw vennoot schap, kunt u daarvoor intresten vragen. De vennootschap kan de betaalde intresten aftrekken van haar belastbare winst. Op de ontvangen intresten moet u geen sociale zekerheid betalen; er is enkel een roerende voorheffing van 25 % verschuldigd. Let wel, u kunt niet onbeperkt intresten vragen aan uw vennootschap. De intresten worden als dividenden beschouwd als het tegoed groter is dan het gestorte kapitaal van de vennootschap (bij het einde van het boek jaar), verhoogd met haar belaste reserves (bij het begin van het boekjaar). Bovendien mag de rente niet hoger zijn dan de markt rente. Als u die grenzen overschrijdt, worden de intresten als dividenden beschouwd, wat fiscaal minder interessant is.

‘BELASTINGVRIJE’ TECHNIEKEN Kapitaalvermindering Deze techniek kan alleen worden toegepast als het maatschappelijk kapitaal het wettelijk minimumkapitaal overtreft.

In de praktijk zullen aandeelhouders verkie zen de kapitaalvermindering aan te rekenen op achtereenvolgens i) het werkelijk volstort kapitaal, ii) de belaste reserves en iii) de vrij gestelde reserves. Inkoop door de vennootschap van haar eigen aandelen De inkoop van eigen aandelen is een techniek waarbij u als aandeelhouder de aandelen die u in uw vennootschap aanhoudt, aan uw vennootschap verkoopt. Uw vennootschap die de aandelen heeft verkregen, zal deze aandelen vervolgens in portefeuille houden of vernietigen. Deze inkoop is onderworpen aan tal van regels. De vennootschap kan bijvoorbeeld maximaal 20 % van haar eigen aandelen inkopen. Op het vlak van de personenbelasting wordt het bedrag dat u als aandeelhouder boven uw voormalige storting aan kapitaal uitbetaald

De fiscale gevolgen van een kapitaal vermindering zijn sterk afhankelijk van de oorsprong van het kapitaal waarop de vermindering wordt aangerekend. In de mate dat de kapitaalvermindering op belastingvrije reserves slaat, wordt ze als een dividenduitkering beschouwd en is ze onder worpen aan de vennootschapsbelasting. Er zal vervolgens een roerende voorheffing worden ingehouden van 25 % bij de uitbetaling van het dividend. In de mate dat de kapitaalvermindering op belaste reserves slaat, is er geen vennoot schapsbelasting verschuldigd. Het dividend is enkel onderworpen aan een roerende voor heffing van 25 % (personenbelasting). U zal als aandeelhouder in de authentieke akte die overgaat tot kapitaalvermindering moeten aangeven op welke bestanddelen van het kapitaal de vermindering kan worden aangere kend. Bij gebrek aan preciseringen hieromtrent zal de kapitaalvermindering worden geacht proportioneel te zijn aangerekend op de ver schillende bestanddelen van dit kapitaal.

ÿ Er bestaan heel wat belastingvrije technieken. 27



“De ideale optimalisatietechniek ligt in het zoeken van een mix van technieken.”

ÿ Om u te verzekeren van uw pensioen, kunt u uw vennootschap laten zorgen voor de opbouw van een bijkomend pensioenkapitaal.

krijgt, als een dividend aangemerkt en onder gaat dat dividend een roerende voorheffing van 25 %.

huisvader’-beheer blijft. In het tegenover gestelde geval is de meerwaarde belastbaar tegen het afzonderlijke tarief van 33 %.

Op het vlak van de vennootschapsbelasting zal de fiscale behandeling van de inkoop van eigen aandelen afhankelijk zijn van de oorsprong van het kapitaal en van waarop deze inkoop zal worden aangerekend (cf. hier voor punt “Kapitaalvermindering”).

Enkel in geval van overdracht aan een buiten landse vennootschap (gevestigd buiten de EU) zijn de op de aandelen gerealiseerde meer waarden belastbaar tegen het afzonderlijke tarief van 16,5 %. Alleen wanneer een zoge naamd ‘aanmerkelijk belang’ aan een rechts persoon buiten de EU wordt verkocht, kan er sprake zijn van deze heffing. Het is te zeggen dat de overdrager meer dan 25 % moet bezit ten van de rechten in de vennootschap waar van de aandelen worden overgedragen.

Liquidatie Ook hier, al wat u als aandeelhouder boven uw gestort kapitaal uitbetaald krijgt, wordt onderworpen aan personenbelasting en wordt als een dividend aangemerkt. Dit dividend ondergaat een roerende voorheffing van 10 % (vanaf 01.10.2014 – 25 %). In de mate dat dit dividend gecompenseerd wordt door een afname van belastbare reserves (door de uitkering ervan), blijft de vennootschapsbelasting achterwege. Pas als de liquidatie-uitkering wordt aangerekend op de belastingvrije reserves, zal vennoot schapsbelasting verschuldigd zijn. Overdracht van de vennootschap Wanneer u uw vennootschap overdraagt, realiseert u als privépersoon een meerwaarde op aandelen. Deze meerwaarde is niet belast baar als u binnen de krijtlijnen van het ‘goede

www.pldw.be

28

Conclusie Voormelde technieken zijn een beperkte selectie van optimalisatietechnieken. Het is belangrijk voor ogen te houden dat er géén ideale techniek voorhanden is om overtol lige liquiditeiten uit uw vennootschap te halen. Er moet voortdurend een evenwicht worden gezocht tussen uw vennootschap en uw privévermogen. De ideale optimalisatie techniek ligt in het zoeken van een mix van technieken.  Uw private banker en de dienst Estate Planning staan te uwer beschikking om al uw vragen te behandelen en u verder te begeleiden in deze materie.


De onderneming, de bedrijfsleider en zijn pensioen Tekst © Eef Liesens, Head of Legal, VITIS LIFE S.A. Foto © Roularta / Reporters Agency

D

oor de hogere levensverwachting worden de pensioenvooruitzichten onzekerder naarmate het socialezekerheidsstelsel aan rentabiliteit inboet. Om zijn pensioen veilig te stellen, kan iedereen op verschillende bronnen van inkomsten rekenen: het wettelijk pensioen (eerste pijler), het aanvullend pensioen dat toegekend wordt door de werkgever (tweede pijler) en de individuele spaargelden (derde pijler). De tweede en derde pijler zijn geenszins gewaarborgd en afhankelijk van de werkgever of van het spaarvermogen en de vooruitziendheid van elk individu.

Door de vergrijzing van de bevolking zal ie dereen vandaag persoonlijke initiatieven moeten nemen om een redelijke levensstan

daard te houden na zijn pensionering. Dat is nog meer het geval voor zelfstandigen, voor wie de eerste pijler slechts een laag pensioen niveau garandeert in vergelijking met dat van een ambtenaar of bediende. Voor hen komt het er dus op aan om andere manieren te vin den om hun pensioen te financieren. Voor de zelfstandige bedrijfsleider kan een in dividuele pensioentoezegging (IPT) uitkomst bieden. De individuele pensioentoezegging is een levensverzekeringscontract dat een onderneming (de verzekeringnemer) afsluit en waarbij de zelfstandige bedrijfsleider/ natuurlijke persoon de verzekerde is. Dit con tract wordt afgesloten ten voordele van deze zelfstandige bedrijfsleider (begunstigde bij leven) of om het even welke andere persoon die hij heeft aangeduid (begunstigde bij over lijden). Het wordt gefinancierd door de onder

VITIS LIFE, EEN PARTNER VOOR UW LEVENSVERZEKERING Vitis Life is een Luxemburgse levensverzekeringsmaatschappij die in 1995 werd opge richt. De maatschappij is in het kader van het vrij verrichten van diensten actief in België, Frankrijk, Italië, Nederland en Spanje. Vitis Life is een volle dochteronderneming van KBL European Private Bankers. Vitis Life stelt een volledig aanbod levensverzekeringen van het type unit-linked voor (VITIS FlexiPatrimonium), maar ook een individueel pensioentoezeg gingscontract (VITIS Corporate Pension Plan).

29



neming via een eenmalige premie en/of jaar premies en wordt beperkt door de 80 %-regel (zie hiernaast).

INTERESSANT VOOR DE ONDERNEMING De IPT biedt veel voordelen, vooral voor de onderneming. Ze geeft recht op een belas tingvermindering. De premies voor rekening van de onderneming zijn immers aftrekbaar als beroepskosten indien aan bepaalde voor waarden voldaan is (bv. maandelijkse en regel matige bezoldiging van de bedrijfsleider, de 80 %-regel). Het is bovendien een goed instru ment om de ondernemingswinst te verdelen. We merken op dat de onderneming onder bepaalde voorwaarden een eenmalige be

lasting op de premie verschuldigd is, evenals een bijzondere socialezekerheidsbijdrage.

VOORDELIG VOOR DE BEDRIJFSLEIDER Dankzij de IPT kan de bedrijfsleider: • een aanvullend pensioen opbouwen, • elk risico vermijden in geval van vrijwillige vereffening of faillissement van de onderne ming, aangezien de bedrijfsleider de begun stigde van de opgebouwde reserves blijft, • niet belast worden op de premies indien bepaalde voorwaarden worden nageleefd (bv. maandelijkse en regelmatige bezoldi ging van de bedrijfsleider), • een voordelige fiscale regeling genieten bij de uitbetaling van het contract, • de IPT in onderpand geven in het kader van de financiering van vastgoedprojecten met een krediet.

WAT GEBEURT ER OP HET EINDE VAN HET CONTRACT? Op het einde van het contract (uitkering in ge val van leven/overlijden van de bedrijfsleider) kunnen de bedrijfsleider of de begunstigden bij overlijden van de IPT de reserve opnemen als kapitaal of als rente. Indien een kapitaal uitgekeerd wordt aan de bedrijfsleider of aan de begunstigden bij overlijden, is dit kapitaal onderworpen aan een RIZIV-bijdrage van 3,55 %, een solidari teitsbijdrage (van 0 % tot 2 %) en de personen belasting (van 10 % tot 20 %). Indien de bedrijfsleider overlijdt, moeten de begunstigden bij overlijden de geldende suc cessierechten betalen die berekend worden op het nettobedrag na belastingen/sociale bijdragen. Wanneer de uitkering gebeurt aan de echtgeno(o)t(e) met wie de bedrijfsleider gehuwd was onder het stelsel van gemeen schap van goederen, zijn de successierechten in principe verschuldigd over de helft van de uitgekeerde bedragen (art. 8, §4, Wetboek Suc cessierechten). Voor echtgenoten die gehuwd waren onder het stelsel van scheiding van goe deren zijn de successierechten daarentegen verschuldigd op de volledige uitgekeerde be dragen (art. 8, §1, Wetboek Successierechten).

””Door de vergrijzing van de bevolking zal iedereen persoonlijke initiatieven moeten nemen om zijn pensioen te verzekeren.

www.pldw.be

30

De IPT is dus een uitstekend instrument voor de bedrijfsleider om een aanvullend pensi oen op te bouwen. 


HOE DE 80 %-REGEL TOEPASSEN? 80 %-regel: beperking op het kapitaal dat kan worden verzekerd met het oog op de opbouw van een bovenwettelijk pensioen als aanvulling op het wettelijk pensioen. De grens wordt bepaald volgens deze formule:

BWP (kapitaal) ≤ = [N x (80 % x B - WP) – BWP (rente)andere] x COEF D • BWP (rente/kapitaal): bovenwettelijk pensioen, uitgedrukt in rente/kapitaal • N: aantal gepresteerde en nog te presteren dienstjaren • D: normale duur van de beroepsactiviteit • B: (laatste) normale brutojaarbezoldiging • WP: wettelijk pensioen • BWP (rente) andere: andere bovenwettelijke pensioenen, uitgedrukt in jaarrente • COEF: coëfficiënt voor de omzetting van rente in kapitaal De ratio N/D mag niet hoger liggen dan 1.

verklarend schema

Cijfervoorbeeld • De heer M., 38 jaar, gehuwd • Maandelijkse bezoldiging: EUR 4.000 • Zelfstandig bedrijfsleider sinds 6 jaar en 10 maanden • Voorheen bediende gedurende 6 jaar en 8 maanden

Berekening van de 80 %-regel Referentiebezoldiging: EUR 4.000 x 12 = EUR 48.000 x 0,8 = EUR 38.400 Raming van het wettelijk pensioen: 48.000 x 25 % = EUR 12.000 Loopbaan in de onderneming: 6 jaar en 10 maanden Nog te presteren: 27 jaar Buiten de onderneming: 6 jaar en 8 maanden Totale loopbaan: 40 jaar en 6 maanden, beperkt tot maximaal 40 jaar: 40/40 Jaarlijkse bezoldiging

38.400 EUR

Wettelijk pensioen

-12.000 EUR 26.400 EUR x40/40

Conversiecoëfficiënt

x 16,1004

Maximaal pensioenkapitaal

425.050,56 EUR

Winstdeelname 20%

/1,20

Maximaal pensioenkapitaal zonder winstdeelname

354.208,80 EUR

31



La douce France: vastgoed vanuit fiscaal oogpunt Foto’s © Roularta / Reporters Agency

C

annes, Saint-Tropez,... zijn klinkende namen van prachtige badsteden aan de Franse Rivièra, maar daarnaast zijn ook streken zoals de Lubéron, de Ardèche en de Languedoc-Roussillon een trekpleister voor ons, noorderlingen, die smachten naar een leven zoals “God in Frankrijk”. Voor velen onder u, die weleens overwegen om een woning in het buitenland aan te schaffen, is de aantrekkingskracht van Frankrijk onmiskenbaar. Alvorens u de trotse eigenaar van uw eigen “optrekje aan zee” wordt, is het handig dat u op de hoogte bent van een aantal relevante (fiscale) zaken.

AANHOUDEN VAN EEN WONING IN FRANKRIJK

AANKOOP VAN EEN WONING IN FRANKRIJK

Daarnaast bent u als eigenaar en/of als gebrui ker de ‘taxe foncière’ en de ‘taxe d’habitation’ verschuldigd. Het betreft lokale belastingen gebaseerd op de kadastrale of huurwaarde van uw pand.

Bij de aankoop van een bestaande woning in Frankrijk worden over de verkoopwaarde Franse ‘droits de mutation’ geheven die ver schuldigd zijn door de koper. Deze registratie rechten bedragen in principe 5,09 %.

ANOUCK LEJEUNE Senior Manager Wealth & Tax Planning Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

Deze ‘droits de mutation’ bedragen tijdelijk (01.03.2014 – 29.02.2016) 5,8 % in 2 op de 3 departementen. Voor nieuwe gebouwen geldt een btw-tarief van 20 % (sedert 01.01.2014).

32

Frankrijk kent een vermogensbelasting, de zogenaamde ‘Impôt sur la Fortune’ (ISF). De ISF is verschuldigd indien de waarde van uw Fran se stulpje meer dan EUR 1.300.000 bedraagt. De tarieven variëren tussen 0,5 % en 1,5 %. Mocht u in deze situatie verkeren, nog niet getreurd, want indien uw aankoop werd gefinancierd middels een krediet wordt de nettowaarde van de goederen in aanmerking genomen, zelfs indien u slechts het vruchtge bruik in uw bezit heeft (ingevolge een schen king of een gesplitste aankoop).

Indien u het onroerend goed uitsluitend voor eigen gebruik aanwendt, eindigen de belas tingen hier, maar vaak worden deze goederen ook aan derden verhuurd. De aldus verkregen nettohuurinkomsten wor den onderworpen aan de Franse inkomsten belasting (tarieven tussen 5,5 % en 45 %), met


“OM TE VERMIJDEN DAT ééN ENKEL INKOMEN DUBBEL BELAST WORDT, WERD EEN DUBBEL BELASTINGVERDRAG AFGESLOTEN TUSSEN BELGIë EN FRANKRIJK.”

””Zicht vanop het terras van het ‘Palais Bulles’ van architect Antti Lovag, Théoule-sur-Mer, Frankrijk. dien verstande dat u, als niet-rijksinwoner in Frankrijk, in principe onderworpen bent aan een minimumtarief van 20 %, behalve indien u kan aantonen dat u aanspraak kan maken op een lager tarief. Bovendien betaalt u over deze huurinkomsten ook Franse socialezekerheidsbijdragen, de zogenaamde ‘prélèvements sociaux’ ten be lope van 15,5 %. Maar het verhaal is nog niet afgelopen, want België heft over uw wereldwijde inkomen, dus ook over uw Franse inkomsten. Om te ver mijden dat één enkel inkomen dubbel belast wordt, werd een dubbelbelastingverdrag afge sloten tussen België en Frankrijk. Ingevolge dit verdrag stelt België het Franse inkomen vrij met progressievoorbehoud. Concreet komt het inkomen wel in aanmer king voor het bepalen van het toepasselijke tarief in de personenbelasting, maar wordt dit niet effectief hieraan onderworpen.

VERKOOP VAN EEN WONING IN FRANKRIJK Mocht u op een bepaald ogenblik uw Franse optrekje van de hand willen doen, weet dan

dat de Franse fiscus ook hier weer van zich zal laten horen. De meerwaarde is immers onderworpen aan een belasting van 19 %, aan ‘prélèvements sociaux’ van 15,5 % en aan een ‘surtaxe’ van 2 % tot 6 % indien de meerwaar de meer dan EUR 50.000 bedraagt. Het bedrag van de meerwaarde is gelijk aan de gecorrigeerde aankoopprijs min de verkoopprijs. Correcties gebeuren door ver hoging van de initiële aankoopprijs met 7,5 % (i.e. de aankoopkosten) en 15 % (uitvoeren van werken). Tot slot wordt de aldus verkregen meerwaar de verminderd met een bepaald percentage in functie van het aantal jaren dat u eigenaar van de woning was: 6 % voor ieder jaar tus sen het 6de en het 21ste jaar en 4 % voor het 22ste jaar. Na 22 jaar is de meerwaarde geheel vrijgesteld van Franse inkomstenbelasting, maar zal u nog steeds 15,5 % ‘prélèvements sociaux’ dienen af te dragen. Pas na 30 jaar is er ook op dit vlak een vrijstelling. België heft geen belasting, daar het verdrag de heffingsbevoegdheid voor dergelijke meerwaarden aan Frankrijk, de staat van lig ging, toekent.

33



OVERDRACHT VAN VASTGOED INGEVOLGE OVERLIJDEN Er zijn twee zekerheden in het leven: men sterft én men betaalt belastingen. Een waarheid als een klok bij uw overlijden!

Indien een niet-rijksinwoner overlijdt, heft Frankrijk successierechten over de Franse woning. De schulden hierop mogen echter in mindering worden gebracht, zodat enkel de nettowaarde aan Franse successierechten onderworpen wordt.

Bij wijze van voorbeeld gaan wij ervan uit dat u uw Franse woning in 1999 heeft aange kocht voor EUR 250.000. In de loop van 2014 kan u uw optrekje verkopen voor de mooie prijs van EUR 350.000. Voor de berekening van de meerwaarde passen we enkele correcties toe: EUR 250.000 + EUR 18.750 (7,5 %*250.000) + EUR 37.500 (15 %*250.000) = EUR 306.250. Rekening houdend met hetgeen voorafgaat, bedraagt de gecorrigeerde meerwaarde EUR 43.750. Hieronder treft u de in casu toepasselijke abattementen aan.

Aantal jaren waarin u eigenaar was

Inkomstenbelasting %

Bedrag

%

Bedrag

=> 5de jaar

0%

-€

0%

-€

6

6%

2.625,00 €

1,65%

721,88 €

7

12%

5.250,00 €

3,30%

1.443,75 €

8

18%

7.875,00 €

4,95%

2.165,63 €

9

24%

10.500,00 €

6,60%

2.887,50 €

10

30%

13.125,00 €

8,25%

3.609,38 €

11

36%

15.750,00 €

9,90%

4.331,25 €

12

42%

18.375,00 €

11,55%

5.053,13 €

13

48%

21.000,00 €

13,20%

5.775,00 €

14

54%

23.625,00 €

14,85%

6.496,88 €

15

60%

26.250,00 €

16,50%

7.218,75 €

16

66%

28.875,00 €

18,15%

7.940,63 €

17

72%

31.500,00 €

19,80%

8.662,50 €

18

78%

34.125,00 €

21,45%

9.384,38 €

19

84%

36.750,00 €

23,10%

10.106,25 €

20

90%

39.375,00 €

24,75%

10.828,13 €

21

96%

42.000,00 €

26,40%

11.550,00 €

22

100%

43.750,00 €

28,00%

12.250,00 €

23

100%

37,00%

16.187,50 €

24

100%

46,00%

20.125,00 €

...

...

...

De totale belastingdruk bedraagt in casu aldus EUR 8.987.

www.pldw.be

Socialezekerheidsbijdragen

34


””Wij, noorderlingen, verlangen naar een leven als ‘God in Frankrijk’. De Franse successierechten zijn niet van de poes. Tussen echtgenoten zijn er echter geen successierechten verschuldigd, terwijl uw kinderen genieten van een vrijstelling van EUR 100.000.

U kan wel degelijk aan bovenstaande bekom mernissen tegemoetkomen. Dit via manieren die u toelaten om in alle “peis en vree” van uw Franse stulpje te genieten en Vadertje Staat te geven wat hem toekomt, maar ook niet meer.

Maar... ook België zal successierechten hef fen. De Franse woning maakt nu eenmaal deel uit van uw wereldwijde vermogen. De tarieven zijn afhankelijk van het gewest waar u ten tijde van uw overlijden woonach tig was.

Zo kan u opteren voor een gesplitste aan koop, waarbij u het vruchtgebruik aankoopt en uw kinderen de blote eigendom of u kan uw Franse woning (met voorbehoud van vruchtgebruik) schenken aan uw kinderen. Of nog, u sluit een krediet af voor de financiering van de aankoop.

België staat evenwel een verrekening van de Franse successierechten toe, zodat effectieve dubbele belasting wordt voor komen.

WERKELIJK EEN DROOMHUIS? Wanneer u dit allemaal gelezen heeft, oefent ‘la douce France’ misschien minder aantrek kingskracht uit dan aan het begin van dit artikel, maar niet getreurd!

U dient er wel rekening mee te houden dat iedere actie in Frankrijk gevolgen heeft in België en dat de wetgeving in Frankrijk op vele punten verschilt van die in België. Advies inwinnen bij een gespecialiseerde partij is dan ook een must. Wij willen u hier te allen tijde in bijstaan en adviseren, zodat u met volle teugen en zonder al te veel fiscale be sognes kan genieten als ‘God in Frankrijk’. 

35

“HOUD ER REKENING MEE DAT ELKE ACTIE IN FRANKRIJK GEVOLGEN HEEFT IN BELGIë EN DE WETGEVING IN BEIDE LANDEN VAAK VERSCHILT.” Puilaetco Dewaay Private Bankers

| Analyses | Expertise

Japanse aandelen: terugkeer op de kaart van de wereldbeurzen Foto’s © Roularta / Reporters Agency

N

iemand geloofde nog in de heropstanding van Japan. En met reden! Het land verkeerde bijna twintig jaar in een diepe coma. Aangezien het slechts zwakke tekenen van leven gaf, gaven de beleggers het weinig kans... tot de dag dat de artsen besloten om alles op alles te zetten. Ze ontwikkelden een ultrakrachtig geneesmiddel, dat nog in de experimentele fase zat en waarvan de bijwerkingen weinig bekend waren. Codenaam: “Abenomics”. Het gaf onmiddellijk resultaat: zodra het toegediend was, is Japan plots heropgestaan met een verrassende kracht. De beleggers, die het eerst niet wilden geloven, kunnen nu enkel vaststellen dat het een feit is: Japan staat weer op de kaart van de wereldbeurzen.

MARC-ANDRé LIZIN Fund Analyst Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

Een kleine samenvatting: tijdens de jaren 1960-1980 sprak men over het Japanse eco nomische “mirakel”. Het land was leider in sleutelsectoren, zoals de elektronica en de automobielsector, en door zijn tweecijfe rige groei werd er zelfs verwacht dat het de Verenigde Staten van de troon zou stoten als belangrijkste economie van de wereld. Maar aan het begin van de jaren 1990 is het Japanse schip plots gezonken. De vergrijzing van de bevolking, de kolossale schuld, de overgewaardeerde munt en de financiële

36

zeepbel betekenden het einde van de voor spoedige periode voor het land van de rij zende zon.

EEN ONVERHOOPTE REDDER Hoewel Japan een rijk land bleef, was de crisis er sindsdien duidelijk voelbaar. Getroffen door deflatie en een zwakke groei, wist het te overleven dankzij zijn innoverende export. De wereldwijde crisis en de buitenlandse concur rentie (vooral van Korea en China) deden de latente problemen echter weer volop de kop opsteken. De politici waren spijtig genoeg verdeeld en niet in staat om de noodzakelijke hervormingen door te voeren. De eerste minis ters, die zich een na een genoodzaakt zagen om al na enkele maanden ontslag te nemen, volg den elkaar op... tot Shinzo Abe eind 2012 aan de macht kwam. Hij is erin geslaagd om te verwe zenlijken wat de anderen niet lukte: alle poli tieke en economische krachten bundelen om een sterk signaal uit te sturen dat Japan met de deflatie afgerekend had. Dat was het begin van “Abenomics”. De markt zag in deze politieke wil een historisch keerpunt voor de economie van het land van de rijzende zon: de beurs van Tokio liet in 2013 een stijging van 55 % optekenen. Het voluntaristische beleid van Shinzo Abe, “Abenomics” genoemd, focust op drie pijlers: • De eerste is monetaire steun: de Japanse cen trale bank verhoogt haar inflatiedoelstelling

Expertise | Analyses |

””Het voluntaristische beleid van Shinzo Abe betekent een historisch keerpunt voor de economie van het land van de rijzende zon.

tot 2 % en belooft een monetaire versoepe ling van onbeperkte duur. De yen daalt in waarde, de groei wordt aangezwengeld en de deflatie wordt een halt toegeroepen. • De tweede is budgettaire relance: infra structuurwerken, heropbouw van getrof fen gebieden enz. De doelstelling bestaat erin om de economische activiteit te onder steunen. • De derde betreft structurele hervormingen: vrijhandelsovereenkomsten, verhoging van de lonen, vervrouwelijking van de actieve bevolking enz. Deze hervormingen moeten het land toelaten om opnieuw tot een duur zame groei te komen. Op het ogenblik van schrijven werden de eer ste twee pijlers uitgevoerd en de eerste resul taten zijn bemoedigend, maar er moeten nog talrijke uitdagingen worden volbracht om van een succes te kunnen spreken. Dat is trouwens de reden waarom de Japanse markt het in het begin van het jaar moeilijk had. Japan heeft een zeer hoge schuldenlast en de bovenstaan de pijlers maken het probleem alleen maar groter. De btw-verhoging (van 5 tot 8 %) zorgt voor een gedeeltelijke oplossing, maar som migen menen dat ze het ingezette herstel in de kiem zal smoren. Bovendien komt het er eveneens op aan om de lonen te laten stijgen

in een hoger tempo dan de inflatie, wat nog geen uitgemaakte zaak is.

EEN NAUWER TOEZICHT “Abenomics” zal de komende maanden zwaar op de proef worden gesteld en de economi sche cijfers zullen door de beleggers nauwge zet onder de loep worden genomen. Toch zijn er heel wat redenen om optimistisch te zijn. Eerst en vooral zullen deze cijfers eveneens grondig bestudeerd worden door de eerste minister en vooral door meneer Karuda, de gouverneur van de Japanse centrale bank. Als de zaken een verkeerde wending zouden nemen, zal deze laatstgenoemde niet aarzelen om opnieuw op de markt tussen te komen. Het komt eropaan om hen te vertrouwen, want op de een of andere manier is het de laatste kans voor Japan en de machthebbers zullen tot het uiterste gaan om hun doel te bereiken. Bovendien blijft de Japanse beurs nog steeds goed gepositioneerd in termen van waarde ring. Voor diegenen die de “Shinkansen” in 2013 gemist zouden hebben (performance van +55 %), creëert de huidige volatiliteit goede in stappunten. De Japanse beurs blijft zeer aan trekkelijk ten opzichte van de andere ontwik kelde markten. Ze biedt niet alleen een lagere

37

“de huidige volatiliteit creëert goede instappunten.” Puilaetco Dewaay Private Bankers


“Na een lange periode van afwezigheid vinden de Japanse aandelen eindelijk opnieuw hun plaats in een gediversifieerde portefeuille.”

””De “Shinkansen”, de eerste hogesnelheidstrein uit de geschiedenis, staat symbool voor het succes van het naoorlogse Japan.

koers-winstverhouding (13,1 tegenover 16,2 in de Verenigde Staten en 14,5 in Europa), maar vooral een zeer interessante winstgroei (86 % voor 2014).

Beleggen via een indextracker blijkt momen teel dus een relevante keuze. In onze lijst heb ben wij de iShares MSCI Japan (EUR-Hedged) opgenomen.

BELEGGEN IN JAPAN? OKé, MAAR HOE?

Zodra de markt weer in haar normale doen is en het fundamentele aspect opnieuw van tel wordt, zal het actieve beheer echter weer alle zin hebben. De volgende drie actieve beheerders hebben trouwens bewezen dat ze in staat zijn om beter te presteren dan hun index op lange termijn.

Valutadekking In de eerste plaats komt het eropaan om te beleggen met dekking van het valutarisico. De Japanse beurs evolueert over het alge meen tegengesteld aan haar valuta. Talrijke Japanse bedrijven zijn exporteurs en worden dus concurrentiëler met een zwakke munt. “Abenomics” en zijn liquiditeitsinjecties zouden de Japanse munt verder in waarde moeten doen dalen. Teneinde ten volle van een blootstelling aan Japan te profiteren, omvat onze selectie instrumenten die dit valutarisico indekken (“EUR-Hedged”). Tracker en actieve fondsen Sinds de lancering van “Abenomics” wordt de Japanse markt sterk beïnvloed door de liquidi teitsstromen. In deze uitzonderlijke omstandig heden zijn het voornamelijk de mededelingen van de centrale bank die door de markt worden geanalyseerd. Het aspect van de “fundamenten van de bedrijven” wordt minder bepalend dan in een normale situatie. Bijgevolg hebben de activabeheerders vaak meer moeilijkheden om een outperformance te realiseren, aangezien hun modellen “vertroebeld” worden door deze toevloed van liquiditeiten.

www.pldw.be

38

Julius Baer Japan Stock (EUR-Hedged) Dit fonds wordt beheerd door Ernst Glanzmann en Reiko Mito. Het bijzondere eraan is dat het twee verschillende beleg gingsbenaderingen combineert. De eerste is de “growth”-stijl. Dit luik omvat solide waar den met uitstekende fundamenten die een dominante positie op hun respectieve mark ten bekleden (bv. Unicharm, leider in Azië in hygiëneproducten). De tweede is de “value”stijl. Dit luik bestaat uit goedkope waarden met minder solide fundamenten dan in het eerste luik, maar waarvan de minder hoge prijs een goed stijgingspotentieel biedt. De combinatie van deze twee luiken, met duidelijk verschillende kenmerken, levert een goed gediversifieerd geheel op dat in staat is om te presteren in elk soort markt. Het fonds is een van de beste in zijn categorie.


Historisch gezien heeft het de hausse bewegingen goed benut, terwijl het een defensievere houding aannam in baisseperiodes. Fidelity Japan Advantage (EUR-Hedged) Dit fonds wordt vanuit Tokio beheerd door Mark Buffett. Het focust op bedrijven met een grote beurskapitalisatie. In zijn porte feuille bestaande uit ongeveer 50 waarden past de beheerder een “value”-beleggings benadering toe. Hij gaat voortdurend op zoek naar bedrijven die door de markt onder gewaardeerd worden ten opzichte van hun intrinsieke waarde. De beheerder gebruikt eveneens een sectorale matrix die hem toe laat om de risico’s te beheren door de cor relatie tussen de verschillende sectoren te beperken. Momenteel vindt de beheerder de beste opportuniteiten in de financiële sector (bv. Sumitomo Mitsui Financial Group) en de industrie (bv. Mitsubishi Heavy Industries). Invesco Japanese Equity Advantage (EURHedged) In dit “blend”-fonds dat lichtjes “growth”gericht is, opteert Tadao Minaguchi voor kwaliteitsbedrijven die een sterke groei laten optekenen en een hoge onaantastbare

waarde hebben (bv. bekend merk, trouw cliënteel enz.). De beheerder vindt momen teel de beste opportuniteiten in de tech nologiesector (bv. Ricoh) en de industrie (bv. Toyota Tsusho). Het fonds behoort tot de beste van zijn ca tegorie. Ingevolge zijn succes is zijn omvang bijna verdrievoudigd op twaalf maanden tijd. Het zit bijna aan zijn maximumcapaci teit en het is slechts mogelijk om erin te be leggen gedurende bepaalde periodes.

CONCLUSIE Het voluntaristische beleid van Shinzo Abe heeft de Japanse beurs uit haar as doen herrijzen. Ondanks de toekomstige uitda gingen vertoont de Japanse economie be moedigende tekenen van een herstel. Na een lange periode van afwezigheid vinden de Japanse aandelen eindelijk opnieuw hun plaats in een gediversifieerde portefeuille. Er zijn uitstekende beleggingsinstrumenten beschikbaar die elk hun eigen specifieke kenmerken bezitten. Voor meer informatie, aarzel niet om uw private banker te contac teren.  We wijzen de beleggers erop dat in het verleden behaalde resultaten geen garantie zijn voor de resultaten in de toekomst.

230 220

Invesco Japanese Equity Advantage Fidelity Japan Advantage Julius Baer Japan Stock iShares MSCI Japan

210 200 190

Cumulatieve Performance performance op jaarbasis 115,0% 16,5% 87,1% 13,3% 100,1% 14,9% 77,7% 12,2%

180 170 160 150 140 130 120 110 100 Performances are in JPY

90

2/28/09

8/31/09

2/28/10

Invesco Japanse Equity Advantage

8/31/10

2/28/11

Fidelty Japan Advantage

8/31/11

2/29/12

Julius Baer Japan Stock

8/31/12

2/28/13

iShares MSCI Japan

8/31/13

2/28/14

© Bloomberg

””Grafische performance van de geselecteerde fondsen tussen 28/02/2009 en 28/02/2014. 39



Het einde van het bankbiljet!

K

ijk nog eens goed naar uw papieren geld... want het zal geleidelijk uit uw portefeuille verdwijnen! Deze bewering is uiteraard overdreven, maar zeker niet volledig uit de lucht gegrepen. Enerzijds doen de belastingautoriteiten hun uiterste best om het gebruik ervan te beperken (in de strijd tegen zwart geld). Anderzijds evolueert de aan de betaalmiddelen gerelateerde technologie zeer snel en wordt zij werkelijk toegankelijk.

Velen van ons hebben het goede oude bank biljet reeds grotendeels vervangen door de elektronische bank- of kredietkaart. Sinds enkele jaren heeft de onlinehandel (e-commerce) eveneens een opmars ingezet tot groot genoegen van Amazon, Zalando, Asos en andere soortgelijke bedrijven. In de nabije toekomst zullen we steeds meer ge bruikmaken van een nieuw betaalinstrument: onze smartphone en/of onze tablet. We zien de eerste advertenties voor dit nieuwe be taalmiddel op onze schermen opduiken. Bo vendien is het voorwerp dat we momenteel allemaal het dichtst en het meest bij de hand hebben... onze gsm en niet onze portefeuille!

ONZE HUISFONDSEN BLOOTGESTELD AAN DEZE TENDENS

MARC Engels Head of Equity Funds Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

In ons compartiment Small & Mid Caps Europe zijn we reeds lang blootgesteld aan deze groei tendens van de elektronische betalingen. Ingenico en Gemalto behoren bijna drie jaar tot de topwaarden van ons compartiment. Onlangs kregen deze twee aandelen het ge zelschap van Wirecard, waarin we geleidelijk een positie hebben opgebouwd. Deze Duitse groep is een concurrent van de Belgische groep Ogone, die in 2013 werd overgenomen door... Ingenico! Wirecard ontwikkelt produc ten die elektronische en mobiele betalingen vergemakkelijken. Het is actief achter de

40

schermen en zorgt voor een vlotte afwikke ling van de e-commercetransacties (maar ook van de mobiele betalingen) tussen de koper, de verkoper en de banken. In sommige geval len kan Wirecard zelfs de rol van bankier ver vullen dankzij zijn banklicentie. In ons compartiment van Belgische aandelen hebben we eveneens een blootstelling aan deze dynamiek via Rentabiliweb. Het gaat om een bedrijf naar Frans recht, waarvan de CEO in Amsterdam woont, maar het aandeel wordt als Belgisch beschouwd en wordt ver handeld op de Beurs van Brussel. Oorspron kelijk was Rentabiliweb actief in de mone tisering van websites en in het beheer van dure sms’en (beheer van betalende sms’en voor bijvoorbeeld Star Academy). Maar in de loop van de tijd heeft de groep zich eveneens op de elektronische betalingen toegespitst (net zoals Wirecard), met als grote troef zijn in Frankrijk verkregen banklicentie.

ONZE GSM, ONZE PORTEFEUILLE Hoewel de tendens naar een groter belang van de elektronische transacties zich reeds duidelijk aftekent, zullen we zeer binnen kort kunnen kennismaken met een nieuwe manier om financiële transacties uit te voeren: de mobiele betaling. Ongeacht de interface is het steeds meer waarschijnlijk dat onze smartphone, op zijn minst gedeel telijk en voor transacties van een beperkt bedrag, onze toekomstige portefeuille wordt! Onder de specialisten bestaat er nog veel discussie over de interface die zal worden gebruikt. Uiteindelijk maakt het niet uit of de smartphone zal dienstdoen om via golven (NFC of Near Field Communication) of via een codelezer (QR-code, enz.) te communiceren, het staat vast dat hij in de nabije toekomst als betaalmiddel zal worden gebruikt. Alleen al in Europa zijn er tientallen,


WIRECARD

EUR 31,735

-1,49%

747206 / DE0007472060 / Xetra

29.01.14 15:13:26

-0,48

Gemailto (EUR)

min of meer grote en min of meer rendabele, bedrijven die trachten voordeel te halen uit dit nieuwe ontwikkelingsterrein. Wij hebben ervoor gekozen om niet alleen te beleggen in de wereldleiders met een erkende tech nologie, maar ook in rendabele groepen die bij voorkeur over een solide balans beschik ken. Bovendien zijn de bedrijven die wij in portefeuille hebben, relatief ongevoelig voor de oplossing die door de banken of de tele comoperatoren zal worden weerhouden en die door de consument zal worden verkozen. We hebben er eveneens voor gezorgd dat we een blootstelling genieten aan de hele keten van bedrijven die in deze nieuwe technologie actief zijn. Voor de lancering van de mobiele/ elektronische betalingen zijn drie fundamen tele elementen vereist: 1/ De betaalterminal De ons welbekende betaalterminals moeten uiteraard in staat zijn om deze nieuwe soor ten betalingen te aanvaarden. De recente toestellen zijn duidelijk compatibel, maar de oudere versies (in de mature landen) moeten daarentegen worden geüpdatet met deze nieuwe functionaliteiten. De groei van deze markt is dus afkomstig zowel van deze upgrade als van de snelle opmars in de opkomende landen. Ingenico is een van de twee wereldwijde operatoren in dit domein. 2/ De veiligheid Dit is ongetwijfeld een sleutelelement. Alle betrokken partijen moeten zich op elk ogenblik ervan kunnen vergewissen dat de cliënt bekend is zowel bij zijn telecom operator als bij zijn bank. Dat is fundamen teel voor de handelaar die moet worden betaald, maar ook voor de cliënt die zeker moet zijn dat zijn identiteit niet gestolen wordt. Het maakt uiteindelijk weinig uit of dit veiligheidselement in de smartphone,

Hoogtepunt: 32,66 Laagtepunt: 31,70

Opening: 32,74 Sluiting: 32,215

ingenico (Eur)

© 1996-2010 Interactive Data Managed Solutions AG, alle rechten voorbehouden. Technologieplatform geleverd door Interactive Data Managed Solutions AG.

””Koersevolutie van Gemalto (rood), Ingenico (groen) en Wirecard (zwart) over 3 jaar. de simkaart of zelfs in de Cloud vervat zit. Gemalto is de onbetwistbare wereldleider in dergelijke gegevensbeveiliging. 3/ De transactie zelf Wanneer alle partijen elkaar “kennen” via de terminal en elkaar “vertrouwen” via het veiligheidselement, moet de transactie nog correct worden afgewikkeld. Hier verschijnen Wirecard en Rentabiliweb op het toneel. Ze zijn actief op het kruispunt van de wegen van de telecomoperatoren, de banken en de hande laars. Dankzij hun banklicentie kunnen zij soms zelfs de plaats van de bankier innemen om de afwikkeling van de transactie te verzekeren. U zult wel begrijpen dat onze twee huisfond sen, PLDW Belgium en PLDW Small & Mid Cap Europe, met deze vier aandelen ideaal gepositioneerd zijn om van deze nieuwe betaaltendensen te profiteren. Zullen deze nieuwigheden snel ingeburgerd geraken in ons dagelijkse leven? Waarschijnlijk niet, maar net zoals voor de ontwikkeling van de e-commerce geldt, staat de vooruitgang niet stil en jaar na jaar zal de technologie steeds meer voet aan de grond krijgen.  We wijzen de beleggers erop dat in het verleden behaalde resultaten geen garantie zijn voor de resultaten in de toekomst.

41



Van financiële tot maatschappelijke performance Tekst © Triodos Bank & Puilaetco Dewaay Foto’s © Roularta / Reporters Agency & Corbis Images

I

“Triodos Bank en Triodos Investment Management kunnen bouwen op een jarenlange ervaring inZAKE hernieuwbare energie.” www.pldw.be

s het mogelijk om maatschappelijke impact en financieel rendement te combineren? Om te beantwoorden aan een maatschappelijke behoefte en tegelijkertijd winst te maken? Impact investing toont aan dat dit idee verre van utopisch is. Triodos Bank, onze partner inzake duurzaam vermogensbeheer, biedt deze vorm van beleggen reeds twintig jaar aan. Via haar dochtermaatschappij Triodos Investment Management is ze zelfs een leider in dit domein geworden. In een wereld die een crisis doormaakt, moe ten de traditionele financieringsmethoden worden heruitgedacht. De Staat heeft geen antwoord op alles en sommige maatschap pelijke problemen vragen dringende op lossingen. Hier komt de privésector op de proppen met nieuwe financieringsbronnen.

42

Zo weet impact investing steeds meer te verleiden door zijn dubbele rentabiliteit: op maatschappelijk en financieel vlak. Het geld wordt belegd in een maatschappelijk of milieuproject dat een financiële return ople vert. Bij Triodos Bank gebeurt dit uiteraard met inachtneming van een fundamentele waarde: de belegger heeft het recht om op elk ogenblik te weten hoe zijn geld bijdraagt aan een betere levenskwaliteit en wat dit voor hem opbrengt. Impact investing omvat voornamelijk drie soorten projecten:

HERNIEUWBARE ENERGIEëN Het gaat in de eerste plaats om beleggingen in hernieuwbare energieën. Triodos Bank en Triodos Investment Management kunnen bouwen op een jarenlange ervaring in dit domein, waardoor ze de uitgelezen partners


” De microfinanciering stelt een gamma van financiële producten ter beschikking van mensen die uit het banksysteem uitgesloten zijn.

zijn voor talrijke beleggers die dit soort ener gieën willen steunen. Ze hebben reeds hon derden duurzame energieprojecten in heel Europa gefinancierd. Steeds meer beleggers worden zich bewust van het maatschap pelijke nut en het financiële potentieel van deze sector en gaan in dit thema beleggen.

LOKALE EN BIOHANDEL Vanuit dezelfde optiek biedt Triodos Investment Management sinds kort even eens beleggingen in lokale en biohandel aan, meer bepaald in niet-beursgenoteerde be drijven die in Europa actief zijn in de sector van de biologische voeding en de duurzame consumptiegoederen. Sinds de oprichting van de bank in 1980 is dit een van haar voor naamste bekommernissen. Ook op dit vlak beschikt zij over een uitgebreide ervaring; er werden reeds miljoenen euro’s in Europa geïnvesteerd.

MICROFINANCIERING Het derde type projecten die door Triodos Bank ondersteund worden in het kader van impact investing betreffen de micro financiering in ontwikkelingslanden. Deze is ontstaan vanuit de vaststelling dat ongeveer 2,7 miljard mensen geen toegang hebben tot financiële diensten. Ze zijn niet in staat om

een bankrekening te openen, een lening te onderhandelen om een onderneming op te starten of een verzekering af te sluiten. De toegang tot financiële diensten heeft een fundamentele impact op het leven van mil joenen mensen en draagt bij aan hun econo mische ontwikkeling. De microfinanciering stelt een gamma van financiële producten ter beschikking van mensen die uit het bank systeem uitgesloten zijn. Het gaat onder an dere om kredieten, betaalmiddelen en spaar producten. Triodos Investment Management is sinds 1994 in dit domein actief en heeft van de microfinanciering een pijler van zijn beleggingsstrategie gemaakt.

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD BELEGGEN: FINANCIëLE PERFORMANCES IN DE LIJN VAN DIE VAN DE MARKT Hoewel over het maatschappelijke rende ment van impact investing geen enkele twijfel bestaat, hebben sommige beleggers nog bedenkingen bij de financiële return van Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB). Is de financiële performance van een duurzame portefeuille vergelijkbaar met die van een klassieke portefeuille? Op lange ter mijn zijn er geen significante verschillen. Tal van onafhankelijke studies en statistische

43



” De Hooverdam in de Colorado River: 78 jaar hernieuwbare energie. analyses hebben bovendien aangetoond dat de rendementen op lange termijn vol komen vergelijkbaar zijn. Op korte termijn zijn er echter afwijkingen mogelijk. Wan neer de voorkeur van de financiële markten uitgaat naar een bepaalde sector die niet in de beleggingsbenadering van Triodos Bank past, zoals de olie- of grondstoffen sector, zal deze haussetendens zich niet in de duurzame portefeuilles weerspiegelen. In periodes van crisis of beurscorrectie, daar entegen, doen duurzame portefeuilles het over het algemeen beter, omdat ze globaal genomen minder volatiel en dus stabieler zijn. Over een langere periode heffen deze

bewegingen elkaar op, waardoor het finan ciële rendement van beide soorten porte feuilles gelijk opgaat. Bovendien stellen we vast dat de performances van duurzame por tefeuilles in discretionair beheer gelijke tred houden met die van klassieke portefeuilles in discretionair beheer met een vergelijk bare strategie. Het is dus perfect mogelijk om te ijveren voor een verbetering van de maatschappij en het milieu en tegelijkertijd winst te ma ken. Wenst u meer informatie over impact investing en MVB? Aarzel niet om uw private banker te contacteren. 

DUURZAAM ZEGT U? “De toegang tot financiële diensten heeft een fundamentele impact op het leven van miljoenen mensen en draagt bij aan hun economische ontwikkeling.” www.pldw.be

Het studiebureau Sustainalytics, waarvan Triodos Bank aandeelhouder is, meet de duur zaamheid van bedrijven voor het Triodos-beleggingsuniversum. Daarvoor maakt het ge bruik van tientallen criteria op het vlak van maatschappij, milieu en goed bestuur. Uit zijn analyses blijkt dat: - 47 % van de bedrijven die in de MVB-portefeuilles van Triodos Bank opgenomen zijn, min der broeikasgassen uitstoot dan het gemiddelde van alle geanalyseerde bedrijven. - 31 % van die bedrijven minstens 10 % hernieuwbare energie gebruikt, terwijl dat gemiddeld voor slechts 12 % van alle geanalyseerde bedrijven opgaat. 50 % heeft gedetailleerde maat schappelijke normen uitgevaardigd met betrekking tot zijn bevoorradingsketen en 38 % heeft een controlemechanisme ingevoerd om de naleving ervan te verifiëren, ten opzichte van een gemiddelde van respectievelijk 29 % en 19 % voor alle geanalyseerde bedrijven. - 17 % van die bedrijven de vergoeding van hun bestuurders gedeeltelijk koppelt aan de verwezenlijking van doelstellingen inzake duurzame ontwikkeling, tegenover 8 % voor alle geanalyseerde bedrijven.

44


PLDW Eurobonds: een solide basis voor elke portefeuille Foto © Roularta / Corbis Images

H

et obligatiegedeelte is de risicoarme basis van elke goed gediversifieerde beleggings portefeuille. Het zorgt voor de nodige stabiliteit voor het kapitaal, met een beperkt maar vrij zeker rendement. Obligaties werden ook gezien als relatief eenvoudige en bevattelijke producten, waarvan de beperkte risico’s door de belegger goed konden worden ingeschat.

Christophe Van Canneyt Chief Economist Puilaetco Dewaay

Helaas zijn de zaken er ook in obligatieland de voorbije jaren niet eenvoudiger op geworden. Vooreerst zijn de rentetarieven naar een dus danig laag niveau gezakt dat het rendement van vele obligaties zogoed als nihil geworden is. Daarnaast werd de belegger de voorbije jaren ook, meer dan hem lief was, geconfron teerd met de risico’s van obligatiebeleggin gen. Hierbij denken we niet alleen aan het debacle van complexe gestructureerde obli gaties als CDO’s, maar ook aan de vaak grote kapitaalverliezen op “gewone” obligaties van banken (Lehman Brothers, IJslandse en Cypriotische banken, ...), overheidsobligaties (Griekenland) en leningen van bedrijven zo als Solarworld, Pratiker (Duitsland) en Alpine

45

Bau (Oostenrijk), met soms zelfs een verlies van het volledige kapitaal. Ten slotte wordt de belegger geconfronteerd met de groeiende complexiteit van de markt, waarbij nieuwe en minder toegankelijke producten (met bijvoor beeld allerlei vormen van vlottende rentes of met specifieke clausules van achterstelling, ...) meer en meer ‘bon ton’ worden. Veel van deze nieuwe emissies zijn trouwens maar verhan delbaar in minimale coupures van EUR 50.000 of zelfs EUR 100.000, waarmee ze buiten het bereik van de meeste beleggers vallen.

EVENWICHT TUSSEN RENDEMENT EN RISICO Voor wie door dit bos stilaan de bomen niet meer ziet, is ons gemengde obligatiebasis fonds PLDW Eurobonds een goed alterna tief. De term “gemengd” moet hier als volgt worden begrepen: PLDW Eurobonds is een fonds dat, weliswaar met inachtneming van een aantal beperkingen, kan beleggen in alle geledingen van de obligatiemarkt, i.e. over heidsobligaties, bedrijfsobligaties, hoog rentende obligaties en obligaties zonder rating; zowel obligaties met vaste coupon als allerhande vlottende obligaties; zowel



senior obligaties als alle mogelijke achter gestelde obligaties. Het fonds mag zelfs voor een klein gedeelte (maximaal 10 %) in vreemde munten beleggen. Het uitgangs punt van het beheer is dat we de vanuit risi corendementsstandpunt meest “optimale” segmenten van de obligatiemarkt proberen op te zoeken, maar met stringente beperkin gen op en beheersing van de genomen risi co’s. Het is inderdaad een expliciete doelstel ling van het fonds om een defensief beheer te voeren, een doelstelling die operationeel wordt gemaakt door de wil om de “volatili teit” van het koersverloop van het fonds te beperken en toch een redelijk rendement te kunnen bieden. Het fonds, dat intussen op een lange track record kan bogen (het werd medio 2002 gelanceerd), biedt inderdaad een zeer goede verhouding tussen het gereali seerde rendement en het risico, zoals onder staande grafiek aangeeft.

DRIEVOUDIGE RISICOBEPERKING Deze inperking van het risico wordt op drie manieren bereikt. Het risico van een obliga tiefonds kan vooreerst worden beperkt door de “gemiddelde” looptijd of duration van het fonds laag te houden, waardoor het minder gevoelig is voor renteschommelingen. Dit hoeft niet automatisch te betekenen dat er alleen wordt belegd in obligaties met een re latief korte looptijd. Obligaties met langere looptijd maar met een vlottende rente hebben immers ook een lage koersgevoeligheid. Een tweede bron van risico die de beheerder moet aanpakken, is het kredietrisico. Dit is moeilij ker in cijfermatige wetmatigheden te vatten dan het renterisico, maar de meeste beleggers zullen het met elkaar eens zijn dat de rating van een obligatie, ondanks alle veelbesproken beperkingen die het ratingsysteem heeft ver toond, nog steeds het enige praktische hou vast biedt bij het beoordelen van risiconame

Risk/Return - 3Y

“PLDW Eurobonds is een fonds dat kan beleggen in alle geledingen van de obligatiemarkt.” ””Het fonds Eurobonds biedt een zeer goede verhouding tussen het gerealiseerde rendement en het risico.

www.pldw.be

46


“Vanuit het risicorendementsstandpunt proberen we de meest ‘optimale’ segmenten van de obligatiemarkt op te zoeken.”

””Ondanks alle veelbesproken beperkingen die het ratingsysteem heeft vertoond, biedt de rating van een obligatie nog altijd het enige praktische houvast bij het beoordelen van risiconame op kredietgebied.

op kredietgebied. Om de kredietrisico’s in te perken belegt het fonds minimaal 80 % van zijn tegoeden in “investment grade”-obliga ties. Dit betekent niet dat de overige 20 % al lemaal rommelobligaties zijn: een deel wordt belegd in obligaties die geen rating hebben, maar die op basis van hun kredietratio’s wellicht ook een investment grade zouden verdienen. Tot slot is er nog een laatste en heel belangrijke manier om het risico bin nen een obligatiefonds te beperken: die van een grote spreiding en interne diversi ficatie. We hebben daarnet vermeld dat be leggers de afgelopen jaren tegen heel wat onverwachte kredietverliezen zijn aange lopen. Daaruit hebben wij de lering getrok ken dat er geen (krediet)zekerheden meer zijn. Het enige wat je als beheerder in deze omstandigheden kan doen, is het krediet risico maximaal diversifiëren, waardoor de impact van een kredietverlies op de totale portefeuille minimaal blijft. We hebben de diversificatie binnen het fonds dan ook sterk opgevoerd: het fonds bevat vandaag bijna 160 posities, gespreid over 120 verschillende debiteuren. Het leidende principe hierbij is dat de blootstelling aan erg hoog inge schatte debiteuren (EIB, KFW of de betere overheden, ...) wat groter mag zijn, maar dat hoe lager de plaats op de kredietladder, hoe kleiner de blootstelling moet zijn. De posities

in highyieldnamen of obligaties zonder ra ting blijven dus steeds beperkt tot 0,3 à 0,4 % van de portefeuille. Een andere manier om de volatiliteit onder controle te houden is door te werken via “pair trades”, i.e. posities die elkaar qua prijsverloop gedeeltelijk neutrali seren. Een voorbeeld hiervan is de combinatie van een langer lopende overheidsobligatie met vaste coupon met een bedrijfsobligatie met een vlottende coupon die evolueert in functie van de 10-jarige swaprente (in techni sche termen: een CMS-linked bond). Als de ren te dan stijgt, daalt enerzijds de koers van de vastrentende obligatie, maar zal normaal ge zien de koers van de vlottende obligatie iets gaan stijgen, waardoor de impact van de ren tebeweging op de portefeuille beperkt blijft. Het resultaat van dit alles is een sterk gediver sifieerd obligatiefonds met een erg beperkte looptijdengevoeligheid, beperkte krediet risico’s en een zeer geringe volatiliteit. Voor de pure performance hoeft u het niet te doen, maar voor wie op zoek is naar een gezonde en betrouwbare portefeuillebasis zonder te veel franjes kan dit fonds met zijn zeer degelijke risico/rendementskarakteristieken zeker een goed startpunt betekenen.  We wijzen de beleggers erop dat in het verleden behaalde resultaten geen garantie zijn voor de resultaten in de toekomst.

47



Biotechnologie: een sector met toekomst Foto’s © Roularta / Reporters Agency

D

e biotechindustrie is goed gepositioneerd om te profiteren van een structurele tendens die verband houdt met de vergrijzing van de wereldbevolking en met de toename van chronische ziekten die te wijten zijn aan onze levensstijl. Ze kan ertoe bijdragen om vernieuwende oplossingen op de markt te brengen voor een stijgend aantal niet of weinig behandelde ziekten. Er bestaat een structurele vraag naar steeds doeltreffendere behandelingen. De vergrijzing van de wereldbevolking en de toename van chronische ziekten zetten de farmaceutische en biotechindustrie ertoe aan om verder te innoveren teneinde behandelin gen te ontwikkelen en te commercialiseren die hen toelaten om hun toekomstige groei te verzekeren. De komende jaren zouden de verkopen van geneesmiddelen uit de biotech sector een jaarlijks groeiritme van rond 10 % moeten bereiken. De farmaceutische bedrij ven hebben hun Research & Developmentmodellen traditioneel toegespitst op “biochemische” moleculen die beschermd zijn door patenten van bepaalde duur. Na afloop van deze patenten slaat de concurrentie van de “generische geneesmiddelen” genadeloos toe. De sleutel tot succes bestaat erin om snel zijn bestaande portefeuille te vernieuwen door de financiering van een R&D-pijplijn.

DE UITDAGINGEN VAN DE BIOTECHSECTOR

MARC ERNAELSTEEN Head of Equities Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

Op langere termijn zullen er zich twee pro blemen voordoen die niet alleen betrek king hebben op de biotechindustrie, maar op de gezondheidssector in zijn globaliteit. Het gaat in de eerste plaats om de stijging van de kosten van medische prestaties die de terugbetaling van sommige therapieën

48

gecompliceerder zou kunnen maken. Maar de sector zal eveneens het hoofd moeten bieden aan de toenemende moeilijkheid om werkelijk te innoveren, i.e. de moeilijkheid om het therapeutische voordeel van een nieuwe behandeling aan te tonen. De toekomst van de biotechnologie bestaat er eveneens in om zich op meer specifieke markten te richten, die winstgevend kunnen blijken voor het be drijf dat de eerste behandeling ontwikkelt. Beleggen in een biotechbedrijf kan zeer veel belovend zijn, maar houdt niettemin talrijke ri sico’s in. Beleggers in deze activaklasse moeten zich bewust zijn van de grote volatiliteit van de aandelen en in staat zijn om deze te tolereren.

EEN RISICOBELEGGING De grootste risico’s waaraan beleggers in bio techbedrijven worden blootgesteld, houden verband met de hoofdactiviteit van de on derneming: geneesmiddelen ontwikkelen. De waarde van dergelijke bedrijven stijgt naar mate hun producten evolueren in het lange en complexe ontwikkelingsproces. Na een selectie op basis van in vitro-tests verhogen de kansen dat een product een succes wordt naarmate het dichter bij de commercialiseringsfase komt. Het is niet uitzonderlijk dat het ontwikke lingsproces een tiental jaren in beslag neemt. Het is moeilijk om de slaagkansen van een project in te schatten, des temeer daar som mige therapeutische domeinen een lager slaagpercentage hebben dan het gemiddelde (bv. behandeling van ziekten van het cen traal zenuwstelsel) en werkelijk innoverende geneesmiddelen minder slaagkansen heb ben dan geneesmiddelen die bestemd zijn om reeds gecommercialiseerde producten te vervangen. De moeilijkheid voor de beleg ger bestaat erin om de slaagkansen van een


“De komende jaren zouden de verkopen van geneesmiddelen uit de biotechsector een jaarlijks groeiritme van rond 10 % moeten bereiken.”

””Er bestaat een structurele vraag naar steeds

””De grote internationale farmaceutische

product correct te beoordelen op basis van de resultaten van de vorige ontwikkelingsfa ses en om zich te positioneren vóór de publi catie van klinische resultaten teneinde maxi maal te profiteren van de koersevolutie van het aandeel. De beurs reageert immers vaak sterk op de publicatie van nieuws.

Het is eveneens belangrijk om te kijken naar de liquiditeiten van een onderneming en naar de snelheid waarmee zij die aanwendt om haar R&D te financieren. Meer dan drie vierde van de biotechbedrijven realiseert geen recurrente verkopen en, a fortiori, geen winst. De “cash burn” (liquiditeitenconsumptie) laat toe om een idee te krijgen van de overlevingskansen van de onderneming op korte termijn.

doeltreffendere behandelingen.

De meeste bedrijven uit de biotechsector bevinden zich in een vroeg ontwikkelingssta dium en zijn bezig met lange, complexe, onze kere en dure klinische studies om uiteindelijk een nieuw geneesmiddel te ontwikkelen. Reke ning houdend met de evolutie van een biotechbedrijf van zijn vroegste stadium tot een bloeiende, rendabele onderneming, houden de eerste risico’s waaraan de belegger wordt blootgesteld, naast die verbonden aan de kwa liteit van de bestuurs- en wetenschappelijke teams, verband met de bescherming van de intellectuele eigendom. In het vroegste ontwik kelingsstadium van de onderneming is dit haar meest waardevolle bezit. In een industrie waar in de ontwikkelingskosten van een innoverend product zeer hoog liggen in vergelijking met het relatief lage kostenplaatje van een “generi sche kopie” kan de belegger zijn risico’s inper ken door een analyse te maken van de kwaliteit van de door patenten beschermde intellectu ele eigendom en van de mogelijkheid dat het bedrijf in kwestie patenten van andere onder nemingen schendt, wat niet uitzonderlijk is!

bedrijven zijn op zoek naar intensere samenwerkingen met biotechbedrijven.

Steeds meer biotechbedrijven kondigen sa menwerkingen aan met grote internationale farmaceutische bedrijven. De farmareuzen zijn op zoek naar nieuwe producten om hun groei te ondersteunen en hebben cash in overvloed. De “betaling per stap” is een manier van co financiering die grote farmaceutische be drijven ter beschikking stellen van biotech ondernemingen wanneer zij tussenstappen bereiken in hun onderzoeksprojecten. Een ander financieringsalternatief bestaat erin om de rechten op sommige producten in ont wikkeling te verkopen tegen minder of meer voordelige voorwaarden naargelang van het ontwikkelingsstadium van het geneesmiddel.

EEN STEEDS STRENGERE HOMOLOGATIEPROCEDURE De laatste hindernis alvorens een geneesmid del kan worden gecommercialiseerd, ligt in de homologatieprocedure. De Amerikaanse

49



regulerende autoriteiten en de Food and Drug Administration (FDA) in het bijzonder hebben de voorbije jaren blijk gegeven van een veel voorzichtigere houding ten aanzien van nieu we producten. Voortaan vormen zelfs positie ve resultaten van klinische tests geen garantie voor een commercialisering van het product. De homologatievoorwaarden kunnen boven dien restrictief zijn, waardoor het commerciële potentieel de facto beperkt wordt. Ondanks alles kende de Amerikaanse biotechsector in 2013 een positieve evolutie met een hoog aan tal goedkeuringen door de FDA. Na de commercialisering van een geneesmiddel schuilen de belangrijkste risico’s voor het markt aandeel vooral in concurrerende producten en, zodra het patent afloopt, in generische genees middelen. Een ander risico waaraan de belegger na de homologatie blootgesteld wordt, is dat van niet-opgespoorde bijwerkingen die kunnen optreden bij de behandeling van een grotere groep patiënten over een lange periode.

IN DE BIOTECHSECTOR IS DIVERSIFICATIE EEN SLEUTELWOORD! Het is aangewezen om te beleggen in bedrijven die over een voldoende grote productenportefeuille beschikken om voor

een betere risicospreiding te zorgen ingeval een van de producten zou falen. Het is beter om een directe blootstelling te vermijden aan bedrijven die geen enkel product op de markt hebben, want zij zijn immers afhanke lijk van recurrente financiële injecties. Men kan in deze sector beleggen ofwel door individuele aandelen te kopen, maar dan dient men over een grondige sector deskundigheid te beschikken om de voor uitzichten ervan te kunnen beoordelen, ofwel op een meer gediversifieerde manier via trackers of ETF’s, zoals de iShares Nasdaq Biotechnology die de performance van de NBI-index op de voet volgt (122 aan delen, beurskapitalisatie van meer dan USD 700 miljard), of nog via een fonds dat op dit thema focust. Ter conclusie, beleggen in de biotechsector betekent bereid zijn om zijn portefeuille dynamisch te diversifiëren over groei aandelen en om zich bloot te stellen aan vernieuwende ontwikkelingen waarvan sommige een zeer hoog potentieel kunnen bieden. Het betekent eveneens een activi teit financieren die op het welzijn van de mensheid focust. 

“Investeren in de biotechsector betekent ook een activiteit financieren die op het welzijn van de mensheid focust.” ””De moeilijkheid voor de belegger bestaat erin om de slaagkansen van een product correct te beoordelen.

www.pldw.be

50


De luxesector, een sector die katalysatoren mist Foto’s © Roularta / Reporters Agency

L

uxeproducten” kunnen worden omschreven als consumptieproducten die nauw verband houden met de persoon, beschermd zijn door een creatieve en/of ambachtelijke knowhow, waarvan de merknaam een sterk differentiërend vermogen heeft, die erin geslaagd zijn of het potentieel bezitten om zich wereldwijd op de kaart te zetten door de lokale culturele tradities te overstijgen.

“

sandrine de moerloose Financial Analyst Puilaetco Dewaay

Oorspronkelijk is de luxemarkt tot ontwik keling gekomen door de verrijking van de bevolkingen, eerst in Europa (XVde eeuw), vervolgens in de Verenigde Staten (eind van de XIXde eeuw) en Japan (na de Tweede Wereldoorlog), en tot slot in China (de voor bije tien jaar) dat momenteel voor de luxesec tor de belangrijkste markt ter wereld is.

51

De wereldwijde luxemarkt werd in 2013 op EUR 217 miljard geschat, waarvan kwaliteits wijnen & -sterkedranken 25 % vertegenwoor digden, mode (confectiekleding, couture en textiel) 26 %, uurwerken en lederwaren 16,5 %, cosmetica (verzorging en make-up) 10,5 %, parfums 9 %, schoenen, accessoires (zijde en brillen) en juwelen 6 %, tafelkunst 2 % en an dere producten (met name schrijfwaren) 2 %. Hoewel het aandeel van Azië de afgelopen tien jaar voortdurend toegenomen is en vandaag meer dan 50 % van de markt be draagt, is het noodzakelijk om de luxegoede renconsumptie te analyseren per land van herkomst en niet per handelszone. De ont wikkeling van het toerisme, de vrees voor na maak in China en de douanegrenzen hebben de Aziaten (en in het bijzonder de Chinezen,



“De luxemarkt is de voorbije 18 jaar bijna twee maal zo snel gegroeid als de wereldeconomie.”

” China is momenteel de belangrijkste mondiale speler in de wereld van de luxe. die 25 % van de totale uitgaven van de sector doen) ertoe gebracht om hun luxeproducten te kopen tijdens hun toeristische reizen naar Europa, Hongkong, Taiwan en de Verenigde Staten.

hervorming van het beleid inzake relatiege schenken in China (beperking ervan tenein de de corruptie te bestrijden), de daling van de koopkracht in Japan en Europa (door de crisis) en de sterke euro.

EEN EXPONENTIëLE GROEI

2013 was dus een moeilijker jaar dan de analisten aanvankelijk voor de luxesector hadden verwacht en het zou als voorbeeld kunnen dienen voor de manier waarop 2014 waarschijnlijk zal verlopen. In 2013 werd duidelijk dat de groei in de opkomen de markten, meer bepaald in China, niet “gratis” was. De bedrijven moeten voldoen aan een steeds meer gesofistikeerde vraag, die niet meer aangezwengeld wordt door de verkopen van relatiegeschenken.

De luxemarkt is de voorbije 18 jaar bijna tweemaal zo snel gegroeid als de wereld economie. Sinds 2009 is het groeiritme nog verhoogd (ongeveer 3x zo snel) onder im puls van het toenemende aantal klanten in de opkomende landen (waaronder China). Hoewel het verband tussen de economi sche groei en de ontwikkeling van de luxe markt op wereldvlak tamelijk rechtlijnig lijkt, is de dynamiek in elk van de zones erg verschillend naargelang van hun “maturi teitsstadium”. Na een uitzonderlijk jaar 2011 (groei van 13 % tegen een constante wisselkoers) kende de luxemarkt een goed jaar 2012, hoewel ze meerdere malen werd opge schrikt. In 2013 registreerde de sector een stijging van de organische verkopen van om en bij de 8 %, waarbij hij te lijden had onder een samenloop van ongunstige factoren: de

www.pldw.be

52

EEN VERZWAKKING IN 2014 In 2014 zou de sector nog te lijden moeten hebben onder de vertraging in China, inge volge de hervorming van het beleid inzake relatiegeschenken, de vertraging in ZuidoostAzië, die verband houdt met de verzwakking van talrijke munten, de Japanse en Europese markten die onder druk staan en de ongun stige globale monetaire context voor de ren tabiliteit van de bedrijven.


De luxesector bezit dus geen positieve kata lysatoren voor 2014. Bovendien is de winst dynamiek negatief, aangezien de groei vertraagt, de bedrijven hun investeringen voortzetten en het ongunstige deviezenef fect op de winstvooruitzichten weegt. Al deze elementen zijn reeds ruimschoots in de beurskoersen van de luxebedrijven ver vat. Ondanks de moeilijke conjunctuur zou de vraag naar topkwaliteitsproducten niet temin sterk moeten blijven.

om een sterkere groei te genereren dan het sectorgemiddelde.

DE “HARD LUXURY” DOMINEERT

In deze subsector doet de juwelenverkoop (met een groei die 1,5x hoger ligt dan die van de luxesector) het relatief beter dan de uurwerkenverkoop, die momenteel te lijden heeft onder de hervorming inzake relatiegeschenken in China. Maar de volgen de “verjaardag” van deze maatregel zou de uurwerkenverkoop moeten toelaten om de komende kwartalen geleidelijk te verbeteren (dankzij een lage vergelijkingsbasis).

In deze context haalt de “hard luxury” het van de “soft luxury”. De groter wordende inkomenskloof en de economische druk op de middenklasse, inclusief in de opkomende landen, heeft onder andere een vertraging van de verkoopgroei in de luxesector veroor zaakt. De “hard luxury” (voornamelijk uur werken en juwelen) die zich op de zeer rijken en de verzamelaars richt, doet het relatief goed dankzij de hoge instapdrempels (de hoogste van de sector) en het prijszettings vermogen van deze bedrijven, wat toelaat

Ter conclusie, de luxesector in zijn geheel mist katalysatoren om op korte termijn een re-rating van de beurskoersen toe te laten. Een zorgvuldige aandelenselectie is dus essentieel (in de luxejuwelen, het midden gamma uurwerken of de absolute en meer exclusieve luxemerken). De komende jaren zal de opkomende hogere middenklasse structureel blijven groeien in de wereld. Dit verschijnsel zal zich eveneens in Azië voort zetten, afgezien van de conjunctuurgrillen. 

“De luxesector bezit dus geen positieve katalysatoren voor 2014.” ” De vrees voor namaak in China en de douanegrenzen hebben de Aziaten ertoe gebracht om hun luxeproducten te kopen tijdens hun toeristische reizen naar Europa, Hongkong, Taiwan en de Verenigde Staten.

53


| Analyses | Entrepreneurship

Een zaak van het hart Tekst © Cantilis

D

e behandeling van hartfalen via stamcellen is het project waarop de in Louvain-la-Neuve gevestigde kmo Cardio3 BioSciences zich toelegt onder leiding van dokter Christian Homsy. Het bedrijf, dat in 2007 werd opgericht, bereikte vorig jaar de dubbele mijlpaal van een beursintroductie en van de publicatie van klinische testresultaten. Hieruit ontstaat een geweldige hoop voor mogelijk honderdduizenden patiënten... en een handvol investeerders. Christian Homsy werd in Egypte geboren als kind van Libanese ouders. Reeds vanaf zijn tiener jaren was hij geboeid door geneeskunde. In 1981 emigreerde hij naar België om er zijn studie te voltooien aan de UCL. Vervolgens ging hij naar de ULB voor een specialisatie in chirurgie, die hem eveneens naar Harvard bracht. Nadien trok hij naar Lausanne voor een MBA, die hem toegang verschafte tot de bedrijfswereld en geleidelijk tot het ondernemerschap.

“VEEL van onze investeerders zijn gemotiveerd door het reddende aspect van onze onderneming.”

© Cardio 3

“Ik werd gedreven door mijn frustratie dat ik mij niet in kinderhartchirurgie had kunnen specialiseren, terwijl dat de richting was die ik uit wilde. Ik voelde eveneens de nood om nieuwe intellectuele stimulansen te vinden, aangezien er in mijn chirurgische praktijk een zekere routine geslopen was. Het bedrijfsleven bood mij die stimulansen en, ik geef het toe, een betere verloning.”

ÿ De behandeling van hartfalen via stamcellen is het project waarop de in Louvain-la-Neuve gevestigde kmo Cardio3 BioSciences zich toelegt.

www.pldw.be

54

Entrepreneurship | Analyses |

© Cardio 3

“Ik aanvaard het feit dat ik arts en zakenman ben.”

ÿ Christian Homsy, CEO van Cardio3 BioSciences. EEN TABOE ROND SUCCES Christian Homsy snijdt zelf het thema van het geld aan dat hij met de ondernemingsgeest in verband brengt: “In onderzoeksmilieus is de wil aanwezig om de drempel te overschrijden die de academische en de economische wereld scheidt. Maar het bedrijfsleven wordt verguisd en succes vol zijn wordt slecht aanvaard. Er heerst een taboe rond succes en het feit van geld te verdienen.” Christian Homsy houdt zich voornamelijk bezig met het zoeken naar geldschieters: “Naast de kring van de bekende 3 F’s, “family, friends and fools”, moet men bij anderen gaan aankloppen op het ogenblik dat de eerste miljoenen die de opstart toelaten, worden overschreden. Voor Cardio3 BioSciences spreek ik over ongeveer EUR 62 miljoen. Hoe verwonderlijk het ook mag lijken, heeft onze ligging in België ons hierbij geholpen. Het Waalse Gewest heeft ons EUR 18 miljoen toegekend. Dergelijke steun zouden we in andere landen waarschijnlijk niet hebben gekregen. Anderzijds is België benadeeld door het gebrek aan op risicokapitaal gerichte structuren. Op een bepaald moment moet men dus buiten de grenzen treden.”

ZAKENMAN EN ARTS Als onvermoeibare reiziger – “de studie geneeskunde leert je eveneens om weinig te slapen”, zegt hij geamuseerd – probeert Christian Homsy regelmatig om zijn project in alle uithoeken van de wereld aan de man te brengen. Zo is Cardio3 BioSciences internationaal gegaan, hoewel België weer een uitstekend vertrekpunt vormde: “Ons land beschikt over een belangrijke competentie pool in het domein van de regeneratieve geneeskunde, onze kernactiviteit. Cardio3 BioSciences baseert zich bovendien op het onderzoekswerk van het Cardiovasculair Centrum van Aalst, dat wereldwijd gereputeerd is. Tezelfdertijd baseren wij ons op samenwerkingen in fundamenteel onderzoek met de Mayo Clinic en Harvard in de Verenigde Staten.” Ziet hij zich vandaag meer als zakenman dan als arts? Als fervent liefhebber van het werk van de beroemde Libanese schrijver Amin Maalouf zou Christian Homsy kunnen antwoorden met het volgende citaat van deze auteur: “Een identiteit is niet iets dat van de ene op de andere dag tot stand komt; zij wordt langzaam gevormd en verandert tijdens ons hele bestaan.” Christian Homsy wil niet kiezen tussen deze twee roepingen en verwoordt het als volgt: “De beschouwingen van Maalouf over zijn eigen identiteit, op het kruispunt van de wegen tussen het Oosten en het Westen, hebben me doen inzien dat men het ene en het andere, en niet het ene of het andere, kan zijn. Ik aanvaard het feit dat ik arts en zakenman ben.” 

55



STAMCELLEN OM HET HART TE HERSTELLEN Een op de vijf personen boven de 40 jaar loopt het risico om hartfalen te ontwikkelen en een op de drie personen bij wie deze diagnose gesteld wordt, loopt het risico om eraan te overlijden. Deze brute cijfers geven een goed beeld van de omvang van de markt die zich voor Cardio3 BioSciences aftekent: “Alleen al in de Verenigde Staten werd in 2013 ongeveer USD 32 miljard gespendeerd aan de behandeling van hartfalen”, licht Christian Homsy toe. Waarover gaat het precies? “Door deze aandoening moet het hart sneller slaan en in volume toenemen ter compensatie van zijn onvermogen om voldoende bloed door het lichaam te pompen. Men kan het vergelijken met een zeer strak gespannen elastiek.” De huidige therapieën verlichten enkel de symptomen van hartfalen, in tegenstelling tot de weg die Cardio3 BioSciences gekozen heeft: de regeneratieve therapie. Het idee bestaat erin om het hart te “herstellen” door de inplanting van stamcellen, die de unieke eigenschap bezitten dat ze zich door deling kunnen vernieuwen. Ze spelen een rol bij de ontwikkeling van het embryo of de regeneratiemogelijkheden van de huid, de beenderen of de lever, maar niet van het hart. Cardio3 BioSciences streeft ernaar om stamcellen uit het beenmerg van de patiënt zelf (wat elk probleem van afstoting voorkomt) te “herprogrammeren” ten einde ze hun werk te laten doen op beschadigd of afgestorven weefsel van het hart. Het heeft zeven jaar onderzoek gekost om dit procedé op punt te stellen en vandaag ziet het team van Christian Homsy licht aan het einde van de tunnel. Cardio3 BioSciences heeft immers net de klinische studies van fase III gelanceerd, i.e. de laatste fase vóór de commer cialisering van zijn behandeling. “Statistisch gezien is een fase III-studie slechts in een op de twee gevallen bewijskrachtig. Een belegging in ons bedrijf blijft dus risicovol, zelfs indien de waarde ervan kan vertienof vervijftienvoudigen in geval van succes. Men dient een zeker vertrouwen te hebben om erin in te stappen. Tal van onze investeerders zijn gemotiveerd door dit reddende aspect. Vaak zit er een persoonlijke ervaring achter, een naaste die aan hartfalen overleden is.” Of wanneer het hart spreekt...

© Reporters Agency

“Ons land beschikt over een belangrijke competentiepool in het domein van de regeneratieve geneeskunde, onze kernactiviteit.”

www.pldw.be

56


Welkom in de wondere wereld van IMPS Tekst © Cantilis Foto’s © Roularta / Reporters Agency

W HET ONTSTAAN VAN DE SMURFEN Over het ontstaan van het woord Smurf doen veel verhalen de ronde. Volgens Véronique is het voor het eerst opge doken tijdens een verblijf aan zee met Franquin. Tijdens het diner vroeg Peyo aan zijn vriend om hem het zoutvaatje aan te geven. Hij zei: “Kan je mij de... Smurf doorgeven?” Gedurende de rest van de avond volgden er nog tal van grapjes over dit woord en Peyo liet zich ontvallen: “Op een dag zal ik het mis schien nog nodig hebben!”

ie verschuilt zich achter de Smurfen, die sympathieke wezentjes die in alle uithoeken van de wereld bekend zijn? Een portret van deze Belgische onderneming in volle groei die haar thuisbasis in Genval heeft.

De onderneming is even succesvol als de kleine personages die ze vertegenwoordigt. IMPS, International Merchandising Promotions et Services s.a., werd in 1984 in het leven geroepen om Peyo, de bedenker van de Smurfen, te helpen het toenemende succes van zijn stripverhaal personages te beheren. Deze beroemde tekenaar, die in 1992 vroegtijdig overleden is, kon rekenen op de hulp van zijn familie en vooral van zijn dochter, Véronique Culliford. Als grondlegster van IMPS staat zij vandaag aan het hoofd van het bedrijf en beheert zij de exploitatierechten van het merk De Smurfen.

EEN MOOI VERHAAL VAN FAMILIALE OVERDRACHT “Het was een volledig natuurlijke overdracht”, legt Véronique uit, “zonder Raad van Bestuur, noch strategie aan de toeleveringszijde.” Met een diploma directiesecretariaat op zak arriveert Véronique eind 1970, begin 1980 op het juiste moment om haar vader, die onder het werk bedolven is, te helpen met de structurering van het commerciële succes van de Smurfen. Peyo is een van de eerste tekenaars die het belang begrijpen van marketing en merchandising voor het voortbestaan van hun oeuvre. Zijn zoon, Thierry, signeert de jaarlijkse editie samen met hem. Zijn vrouw, Nine, is de coloriste van het team. “Zij heeft het blauw voor de personages gekozen”, vertrouwt Véronique ons toe, “door via eliminatie te werk te gaan, omdat noch groen, noch bruin bij de kleuren van het bos pasten en rood te agressief was!” Zo heeft Véronique de commerciële leiding genomen. Ze heeft het vak op het terrein geleerd en de onderneming geleidelijk opgebouwd tot wat ze nu is.

57



IMPS: FEITEN EN CIJFERS • Meer dan EUR 20 miljoen omzet in 2013; • 32 werknemers; • Publiceert elk jaar 1 nieuw onuitge geven album; • 31 albums, vertaald in meer dan 35 talen; • In de jaren 1980 werd er een tv-serie geproduceerd door Hanna-Barbera; er werden 272 afleveringen uitgezon den in meer dan 120 landen; • Box Office voor de film The SmurfsTM wereldwijd: USD 536 miljoen omzet in 2011.

IMPS, VOORTDURENDE UITDAGINGEN In 1984 gaat de onderneming met weinig middelen van start. In eerste instantie beheert ze de territoriale exploitatie van de Smurfen in de Benelux en in Zwitserland. Beetje bij beetje neemt zij afgelopen contracten van agentschappen over in de buurlanden. Vandaag beheert IMPS het universum van de kleine blauwe wezentjes over de hele wereld, dankzij een volledig licentie programma dat op vier pijlers steunt: de uitgeverij, het audiovisuele, de merchandising en de promotie. Ze exploiteert bijna 700 licenties in meer dan 80 landen via een netwerk van agent schappen. Haar rol bestaat erin om dit netwerk te stimuleren en te controleren, maar het tevens van nieuwe ideeën te voorzien. T-shirts, dekbedden, speelgoed, tassen, kleding, sleutelhangers en andere accessoires,... het gamma van producten dat vandaag beschikbaar is, is eindeloos. IMPS is vandaag ook zeer actief in termen van promotie en werkt samen met de grootste merken ter wereld: Zara, LG, VW, H&M, Ferrero, Unilever, Delhaize, ... “De bescherming van het merk vormt uiteraard de rode draad en is een van de pijlers van onze activiteiten. Maar men wordt enkel gekopieerd indien men geliefd en bekend is!”, stelt Véronique.

DE SMURFEN, EEN NATIONALE TROTS De Smurfen zijn een van de bekendste Belgische merken ter wereld, omdat: • ze uniek en onmiddellijk herkenbaar zijn; • ze generatieoverstijgend zijn; • ze blauw zijn, dus niet zwart, wit of geel... en niet cultuurgebonden zijn; • ze tijdloos zijn; • ze verschillende karakters hebben en allerlei soorten activiteiten beoefenen (sport, tuinieren, koken, enz.); • de door hen uitgedragen waarden – respect, tolerantie, sociale interactie, solidariteit in moeilijke tijden, geloof in de toekomst – door ouders graag aan hun kinderen worden doorgegeven. 

ÿ Véronique Culliford, dochter van Peyo en voorzitster van IMPS, beheert tot op vandaag de exploi tatierechten van het merk De Smurfen.

www.pldw.be

58


“Ons onderscheiden, meegaan met onze tijd, talrijke nieuwe ideeën en projecten uitwerken,... behoren tot onze dagelijkse activiteiten.”

ÿ De Smurfen zijn een van de bekendste Belgische merken ter wereld (op de foto: Hippe Smurf).

PEYO, UITMUNTENDE VERTELLER EN TEKENAAR Slechts weinig mensen kennen de echte naam van de bedenker van de Smurfen, Pierre Culliford, in tegenstelling tot zijn pseudoniem Peyo. Op 25 juni 1928 wordt hij geboren in Brussel. Op zijn zestiende stopt hij met de middelbare school vanwege de Tweede Wereldoorlog en wordt hij assistent-filmoperator in een bioscoopzaal alvorens hij zich inschrijft op de Academie voor Schone Kunsten van Brussel. Zijn roeping wordt al zeer snel duidelijk. Hij gaat aan de slag bij een animatiestudio waar hij kennismaakt met Franquin, Eddy Paape en Morris, die vrienden worden. Vanaf 1949 verschijnen zijn eerste strips, de avonturen van de kat Poussy, in de dagbladen Le Soir en La Dernière Heure. In 1952 vervoegt hij Journal de Spirou, bijgestaan door zijn vriend Franquin. Het is daar dat hij zijn personages Johan en Pirrewiet creëert. De stijl en zachte humor van deze uitstekende verteller met een voorliefde voor de middeleeuwen worden erg gewaardeerd. In 1958 roept hij de Smurfen in het leven. Ze duiken voor het eerst op in een album van Johan en Pirrewiet, De fluit met zes gaten, en maken van hem een bekende auteur. Andere personages, zoals Steven Sterk of Jakke en Silvester, zien het levenslicht in 1960, maar Peyo begrijpt al snel het belang van de Smurfen en kiest ervoor om zich vanaf de jaren 1970 uitsluitend op hen toe te leggen. In de jaren 1980 geniet hij wereldwijde erkenning. Peyo overlijdt op 24 december 1992 aan een hartaanval.

59


| Analyses | State of the Art

De markt van de hedendaagse kunst, “zeepbel of niet”?

O

penbare veilingen zijn niet enkel een ‘zichtbaar’ onderdeel van de kunstmarkt, ze doen ook dienst als barometer. Daar waar de impressionistische en moderne markt de standaard was in de jaren 1980 en 1990, werden in de eenentwintigste eeuw de veilingrecords gevestigd door de naoorlogse en hedendaagse kunst. Bij elk nieuw verkoopseizoen worden steeds indrukwekkendere bedragen neergeteld, waardoor het gerechtvaardigd is om zich af te vragen of deze markt haar hoogtepunt bereikt heeft, of ze zichzelf zal blijven overtreffen of zal instorten.

christine mostert Private Banking Art Advisor Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

In 2013 zagen de grote verkoophuizen hun resultaten weer stijgen. Christie’s, de marktleider, registreerde een omzetcijfer van USD 7,1 miljard en zijn concurrent Sotheby’s van USD 6,3 miljard, i.e. een groei van respectievelijk 16 % en 17 % ten opzichte van 2012. Deze stijging is gedeeltelijk te wijten aan de bloei van de markt van de hedendaagse kunst. In november 2013 werd de appetijt van de verzamelaars aangewakkerd door een historische verkoop bij Christie’s in New York. Tijdens deze veiling werd er USD 142,4 miljoen neergeteld voor het drieluik van Francis Bacon “Three Studies of Lucian Freud”. Hierdoor wist het de titel van duurste kunstwerk ooit geveild weg te kapen van “De Schreeuw” van Edvard Munch, dat het jaar voordien USD 119,9 miljoen opbracht bij Sotheby’s. In dezelfde trend werd het beeldhouwwerk “Balloon Dog” van Jeff Koons geveild voor USD 58,4 miljoen, i.e. een recordbedrag voor een nog levende kunstenaar. Begin 2014 is de interesse van de verzamelaars nog steeds groot en alles lijkt erop te wijzen dat de markt in goede gezondheid verkeert.

60

© CHRISTIE’S IMAGES LTD. 2014

State of the Art | Analyses |

””Francis Bacon - Three Studies of Lucian Freud

PRIJZEN AFGESTEMD OP EEN WERELDMARKT Hoewel de Amerikaanse en Europese verzamelaars nog altijd sterk vertegenwoordigd zijn, wordt de markt gestuwd door de concurrentie van nieuwe kopers uit Azië, de vroegere Sovjetrepublieken, India, Latijns-Amerika en het Midden-Oosten. Deze vermogende verza melaars jagen de veilingprijzen de hoogte in naargelang van hun middelen die hen in staat stellen om hun ambities na te streven. Ze zijn niet alleen meer op zoek naar hun “nationale” kunstenaars en bieden vandaag meer op de grote namen van de westerse kunst, onder impuls van de mondialisering. Qatar wordt met zijn grote museumprojecten beschouwd als een van de belangrijkste kopers ter wereld en Sheikha Al-Mayassa bint Hamad bin Khalifa Al-Thani werd in 2013 door het magazine ArtReview verkozen tot meest invloedrijke persoonlijkheid van de kunstwereld. Het is aan deze klasse van verzamelaars dat de markt van de uitzonderlijke stuk ken toebehoort. Anderzijds profiteren de meer mainstream kunstwerken van deze dynamiek.

DE NAOORLOGSE EN HEDENDAAGSE KUNST De interesse voor naoorlogse en hedendaagse kunst lijkt alles bij elkaar genomen tamelijk logisch. De toegang tot impressionistische en moderne kunstwerken is sterk ingeperkt, aange zien de meesterwerken uit deze periodes voor het merendeel in musea terug te vinden zijn. De naoorlogse kunst heeft geleidelijk de status van “nieuw klassiek” verworven en zekere waarden zijn eruit voortgevloeid. Op de markt vinden we meesterstukken uit privéverzamelingen die te koop worden aangeboden door een generatie van verzamelaars die de destijds verworven wer ken vandaag verkopen. De hedendaagse kunst, “kunst in de steigers”, past in een echte levensstijl. Diegenen die er door gepassioneerd zijn, willen erkend worden en deelnemen aan de verovering van de tijd waartoe ze behoren. Ze organiseren hun agenda’s in functie van de beurzen, biënnales, gro te verkopen en tentoonstellingen. Zo is de hedendaagse kunst een bron van ontdekkingen, plezier, reizen en ontmoetingen, maar daarenboven is ze eveneens een financiële investering die zelfs winstgevend kan blijken op voorwaarde dat de gekozen kunstenaars niet onderhevig zijn aan modeverschijnselen die hun waarde doen schommelen of hen zelfs van het toneel doen verdwijnen.

61



“De naoorlogse kunst heeft geleidelijk de status van ‘nieuw klassiek’ verworven en zekere waarden zijn eruit voortgevloeid.”

Bacon, Rothko, Warhol, Lichtenstein, Richter, om er maar enkelen te noemen, kunnen tot de gevestigde namen in de geschiedenis en op de markt worden gerekend. Daarover is iedereen het vandaag eens. Hoewel Basquiat erkend wordt als een belangrijke kunstenaar, die deuren geopend heeft voor de generaties na hem, zou er nog lichte twijfel bestaan ten aanzien van Jeff Koons, terwijl hij een van de meest creatieve topartiesten van de jaren 1980 – 1990 was.

EEN KORTETERMIJNVISIE? DAT IS NOG NIET ZO ZEKER Getekend door de crisis van 2008 hebben de verkoopzalen zich uit ervaring aangepast om het zeepbeleffect te counteren. Teneinde het vertrouwen van de kopers en de verkopers terug te winnen, hebben ze hun strategie herzien: hun verkopen zijn selectiever geworden, de aangebo den werken zijn van betere kwaliteit, hun schattingen zijn veel realistischer en ze bieden ook steeds meer privéverkopen aan, waardoor ze zich rechtstreeks tot potentieel geïnteresseerde cliënten richten. Anderzijds heeft de toegang tot informatie over prijzen en transacties, die door het internet vergemakkelijkt wordt, de markt transparanter en dus aantrekkelijker gemaakt. Het stijgende aantal nieuwe cliënten ingevolge de mondialisering heeft de markt zeer uitgestrekt en werelds gemaakt. Tot slot zijn de verzamelaars zelf bedachtzamer en bedrevener geworden in hun keuzes of weten ze zich met goede raadgevers te omringen. De huidige wereldwijde context, de invraagstelling van de verkoopzalen, de evolutie van de wet geving en de ontwikkeling van het internet zijn elementen waaruit men zou kunnen afleiden dat de kunstmarkt stabiel en solide is. De prijzen die de voorbije vier jaar werden gehaald, heb ben de kopers niet afgeschrikt en hebben de verkopers ertoe aangezet om de markt te voorzien van een nieuw aanbod van belangrijke werken.

””Andy Warhol - Mao. 1973

Geschatte waarde: £ 5.500.000 – 7.500.000, in februari verkocht Sotheby’s het kunst werk voor £ 7.586.500, 20 keer het bedrag waarvoor de verkoper het werk in 2000 had aangekocht.

www.pldw.be

62

© SOTHEBY’S. 2014

© SOTHEBY’S. 2014

De volgende internationale verkopen worden gehouden in mei in New York, in juni in Londen en Parijs, in oktober in Londen, in november in New York en in december in Parijs. Om in de gaten te houden... 

””Gerhard Richter - Abstraktes Bild. 1997

Verkocht voor £ 17.442.500. Deze Duitse kun stenaar is uitgegroeid tot een van de grote namen van de hedendaagse kunst. Dit doek behoorde meer dan 15 jaar toe aan dezelfde privécollectie om op 12 februari 2014 voor de eerste keer op de markt te komen bij Sotheby’s in Londen.


De stichting Insel Hombroich: Een inwijdingsreis Tekst © Christine Mostert Foto’s © Tomas Riehle / Arturimages

“

V

ervoering en verbazing!” zou het aforisme kunnen zijn dat uitnodigt om kunst te ontdekken in een echt origineel museaal kader. De stichting Insel Hombroich breekt subtiel met de gebruikelijke regels van een museumbezoek. De bezoeker wordt wandelaar en tegelijkertijd toeschouwer van een uitzonderlijke kunstverzameling die wordt tentoongesteld in elegante paviljoenen en in het park van de instelling, waar er zich een wilde en geregisseerde natuur ontplooit.

Het verhaal van Insel Hombroich begint in 1982, wanneer Karl-Heinrich Müller, een zakenman, verzamelaar en mecenas uit Düsseldorf, ver schillende hectaren grond koopt in de vallei van de Erft met als doel om er zijn verzameling te herbergen. Hij wil er zijn universaliteits ideaal, waarin kunst, cultuur, de natuur en het leven nauw verbonden zijn, tot uiting bren gen en delen. Hij doet meteen een beroep op bevriende kunstenaars om hem bij zijn ideeën en zijn project te begeleiden. Het domein dat hij gekocht heeft, is gesitueerd in een dode arm van de rivier en omvat twee gebouwen,

“DE BEZOEKER KRIJGT een nieuwe kijk op kunst en ontwikkelt een nieuwe visie op cultuur.” ” Erwin Heerich. Het paviljoen van de werken op papier. 63



waaronder een mooie villa daterend van 1816. Daarin worden in eerste instantie de tekenin gen van Cézanne en de verzameling gravures van Rembrandt ondergebracht. Het andere ge bouw, dat van het begin van de twintigste eeuw dateert, wordt omgevormd tot een woning voor de verzamelaar en twee kunstenaarsateliers. Twee jaar later, wanneer Karl-Heinrich Müller veertien hectare landbouwgrond aan het park met bomen toevoegt, biedt hij de kunstenaar Erwin Heerich, die bij hem verblijft, de moge lijkheid om zijn boodschap als beeldhouwer uit te drukken in grootschalige verwezen lijkingen. Zo ontwierp Heerich een vijftiental paviljoenen met een eenvoudige geografi sche vorm om de werken van de verzameling te herbergen. De bezoeker wandelt van het ene gebouw naar het andere volgens een vrij parcours, waarbij romantische momenten tijdens een wandeling in het park worden afgewisseld met bezoeken aan de paviljoenenbeeldhouwwerken van Heerich, waarin men bijna bij verrassing binnentreedt om zich te laten verbazen door de onverwachte omvang van ruime en lichte zalen waar de verzamelin gen worden tentoongesteld.

KUNST BELEVEN MET ZIJN zINTUIGEN Wanneer de bezoeker de deur van de Stichting opent, kan hij zich laten verleiden door een nieuwe manier om de kunstwereld te begrij pen. Bij het rondkijken wordt zijn aandacht

getrokken door subtiele associaties en ver wantschappen die tot uiting worden gebracht door de schilder Gotthard Graubner, aan wie Karl-Heinrich Müller de zorg voor het ophan gen van de werken in de verschillende pavil joenen heeft toevertrouwd. Verzamelingen van moderne en hedendaagse schilderijen en beeldhouwwerken worden tentoonge steld in dezelfde ruimte als Aziatische kunst, “iconen” van het modernistische meubilair of Afrikaanse en precolumbiaanse kunstwerken. Maar let op, het wordt geen bonte mengel moes van genres. Integendeel, de museografie nodigt uit tot een ontdekking van vormelijke allianties, vraagstellingen ten aanzien van de natuur, gelijkaardige manieren om de tech niek te beschouwen. De bezoeker wordt uit genodigd om de traditionele chronologische benadering en geografische groepering te vergeten teneinde een nieuwe kijk op kunst te krijgen, een nieuwe visie op cultuur te ontwik kelen. Geen bewaker, geen bordjes: de namen van de kunstenaars en de titels van de werken ontbreken om de bezoeker ertoe aan te zet ten niet onmiddellijk op zoek te gaan naar de grote “namen”, maar zich eerder te laten leiden door zijn eigen intuïtie en inzicht. Alles is erop afgestemd om kunst te begrijpen met zijn zintuigen en niet met kennis. U heeft het waarschijnlijk wel begrepen, een bezoek aan de stichting Insel Hombroich is in niets verge lijkbaar met een klassiek museumbezoek.

“Heerich ontwierp een vijftiental paviljoenen met een eenvoudige geografische vorm om de werken van de verzameling te herbergen.” ” Een vochtig stuk weiland op het domein, dicht bij de Erftrivier. www.pldw.be

64


EEN MULTIDISCIPLINAIR PLATFORM Andere kunstvormen zoals muziek, poëzie, li teratuur en filosofie zijn eveneens vertegen woordigd. In 1994 werd het “concept” Hom broich uitgebreid door de aankoop van de nabijgelegen vroegere raketlanceringsbasis van de NAVO. De militaire gebouwen onder gingen een transformatie en internationaal gereputeerde architecten, zoals Alvaro Siza of Tadao Ando, werden uitgenodigd om nieu we gebouwen te ontwerpen. De stichting Langen, die een verzameling Japanse en moderne kunst herbergt, een concertzaal, kunstenaarsateliers en een cultureel labora torium werden erin ondergebracht.

EEN OPEN GEEST Karl-Heinrich Müller heeft zijn verzameling aangelegd vanuit een grote oprechtheid en gulheid. Zijn keuzes werden ingegeven door zijn persoonlijke voorkeur, zijn instinct om interessante dingen in kunstwerken te herkennen, los van de criteria van tijd perk, genre of herkomst. In zijn opvatting had kunst een eigen leven en behoorde ze niemand toe. Om die reden was het voor hem evident dat ze gedeeld werd en richtte hij in 1996 het museum en de stichting Insel Hombroich op. Tot de verzamelingen die er te ontdekken vallen, behoren talrijke werken van Hans Arp, reliëfs van Kurt Schwitters, schilderijen van Jean Fautrier, monochromen van Yves Klein, mobielen van Calder, schilderijen van Lovis Corinth, Picabia, Gotthard Graubner, beeld houwwerken in vilt van Edouardo Chilida, composities van Bart van der Leck, meubilair

” Erwin Heerich. Paviljoen “Walked-in-sculpture”. van Gerrit Rietveld, een kostuum van Henry Matisse voor de Russische balletten, Chinese kunst, Khmerkunst en Afrikaanse en Oceanische kunst. Buiten bevinden zich beeldhouwwerken van Anatol Herzfeld die het landschap vormgeven. In een paviljoen gewijd aan werken op papier worden, be schut tegen een te sterk licht, tekeningen van Klimt, Brancusi, de verzameling van te keningen van Cézanne en de gravures van Rembrandt getoond. 

in de praktijk: Stichting Insel Hombroich - Museum Insel Hombroich Minkel 2 - 41472 Neuss +49(0)2182/887-4000 [email protected] www.inselhombroich.de Reistijd vanuit Brussel: 2.20 u, afstand: 204km, waarvan 189km autostrade. Van april tot september, elke dag open van 10.00 u tot 19.00 u. Vanaf 11.00 u, mogelijkheid om in de eetgelegenheid een lunch te nuttigen die in het toegangsticket inbegrepen is.

65



Musea midden in de natuur Tekst © Christine Mostert Foto © Hanns Zischler

IN HET LOUISIANA MUSEUM De collecties - De beeldentuin Het "principe van de sauna" Het Louisiana Museum werd in 1958 door Knud W. Jensen opgericht in een uitgestrekt park aan zee, op een half uur rijden van Kopenhagen. Het telt meer dan drieduizend moderne kunst werken, inclusief een beeldentuin. Kunst, archi tectuur en natuur zijn er in perfecte harmonie. Elk jaar vinden er verschillende tentoonstellin gen plaats volgens het "principe van de sauna", dat de stichter van het museum na aan het hart ligt. De warme zone bevat de dadelijk her kenbare kunst, via dewelke de bezoeker naar de koude zone wordt geleid. Hierin zijn minder bekende kunstenaars en moeilijker toeganke lijke kunst terug te vinden.

Hilma af Klint (1862-1944). Deze Zweedse kun stenares, die in 2013 in het Moderna Museet van Stockholm voorgesteld werd, heeft de aandacht van het publiek getrokken. Na Berlijn en Malaga is het zeer internationale Louisiana Museum aan de beurt om, nog tot 6 juli, het werk van deze discrete pionier van de Scandinavische abstracte kunst te laten ontdekken. De "warme" tentoonstelling van deze zomer wordt gewijd aan Emil Nolde (1867-1956). De re trospectieve van honderdveertig schilderijen, tekeningen en gravures wil een nieuwe invals hoek bieden om kennis te maken met het werk van deze beroemde Duitse expressionist. Van 4 juli tot 19 oktober 2014. Louisiana Museum of Modern Art, Gl. Strandvej 13, 3050 Humlebæk, Denemarken www.louisiana.dk

OP HET DOMEIN VAN CHAUMONTSUR-LOIRE Het Kunst- en Natuurcentrum Het Internationaal Tuinenfestival 2014

ÿÿOp het domein van Chaumont-sur-Loire

kunt u de camera-obscuratentoonstelling ‘Nach der natur’ van de Duitse kunstenaar Hanns Zischler bewonderen.

www.pldw.be

Het kasteel van Chaumont-sur-Loire is ge legen tussen Tours en Blois en torent hoog boven de wilde Loire uit. Het behoort tot het Werelderfgoed van UNESCO. Het twee ëndertig hectaren grote domein, dat het kasteel, zijn bijgebouwen en een zeer mooi landschapspark omvat, ontvangt elk jaar nieuwe installaties die bij kunstenaars wor den besteld. Voor 2014 werden Andrea Branzi, Anne en Patrick Poirier, Fujiko Nakaya en Pablo Reinoso uitgenodigd om zich te la ten inspireren door de uitstraling van de lo catie. Hun creaties krijgen het gezelschap van werken van onder anderen Giuseppe Penone, Janis Kounellis, Patrick Dougherty, Tadashi Kawamata en Bob Verschueren.

66

Voor de tweeëntwintigste editie van het Tui nenfestival zijn landschaps- en tuinarchitec ten, designers, tuiniers,... op het appel om te experimenteren rond het thema van de "tuin van de hoofdzonden". Een uitzonderlijke locatie en evenementen die meer dan de moeite waard zijn. Vanaf 25 april 2014. Domaine Régional de Chaumont-sur-Loire, 41150 Chaumont-sur-Loire, Frankrijk www.domaine-chaumont.fr

IN HET KRöLLER-MüLLER MUSEUM De collecties – De beeldentuin – De tentoonstelling "Seurat. Meester van het pointillisme" Midden in het nationale park De Hoge Veluwe in Otterlo, Nederland, ligt het Kröller-Müller Museum. Het herbergt de grootste privéverzameling van schilderijen van Vincent Van Gogh en tal van belangrijke werken uit de XXste eeuw. Zijn beeldentuin, die in 1961 geopend werd, is in de loop der jaren uitgegroeid tot een van de grootste van Europa. Van 23 mei tot 7 september 2014 loopt er in het museum een tentoonstelling gewijd aan Georges Seurat (1859-1891). Er worden drieëntwintig schilderijen en evenveel tekeningen van deze pionier van het pointil lisme getoond. Tijdens zijn korte leven heeft de schilder slechts een vijftigtal olieverf schilderijen gemaakt. Het Musée d’Orsay leent voor de gelegenheid een van de em blematische schilderijen van zijn collectie, "Le Cirque" (1890-1891), uit. Houtkampweg 6, 6731 AW Otterlo, Nederland www.kmm.nl

Your local real estate agencies with the global network ! 4 agencies in Antwerp . 6 agencies in Brussels . Brugge . Eupen . Gent . Hasselt . Kortrijk Lasne . Liège . Mechelen . Spa . Sint-Martens-Latem . Waterloo . Wavre & Luxemburg Telephone : 02 290 44 00 . [email protected] . www.engelvoelkers.com

Hermès. De tijd heruitgevonden.

dressage Het Hermès-horloge overwint de tijd om er de maat van te nemen. Een tikje op de drukknop en de secondewijzer van de chronograaf snelt vooruit. Met in zijn kielzog de wijzers van de tellers. Onder de wijzerplaat geven de bewegingen van het H1925-raderwerk, bewijs van de veeleisendheid van het huis, het ritme aan. Precisie en elegantie worden één. Elke seconde is uniek.

w w w.info -fulltime.be

Analyses. Drie specialisten bundelen hun krachten. Hoe haalt u het beste geld van uw vennootschap naar uw privévermogen?

Recommend Documents