ameedoen Zwolle Werken vanuit vertrouwen Visie Sociaal Domein

ameedoen

Werken vanuit vertrouwen Visie Sociaal Domein

Zwolle

ameedoen

ameedoen

Voorwoord Voor u ligt de nota Werken in vertrouwen met de visie op het brede sociaal domein. Deze visie vormt de basis voor de veranderingen die we de komende jaren samen aangaan in de ondersteuning aan inwoners. Dat is nodig. Niet alleen door de bezuinigingen waar we voor staan, maar ook omdat we met de overdracht van taken van het Rijk en de Provincie verantwoordelijk worden voor vrijwel de gehele ondersteuning van onze inwoners.

Maar het is vooral een kans om de ondersteuning te verbeteren, te vernieuwen en in samenhang te organiseren in het brede sociaal domein: de leefgebieden waar inwoners wonen, leren, werken en recreëren. De werkbezoeken en de gesprekken met inwoners, cliëntenraden en organisaties hebben bijgedragen aan de beweging die we samen maken. De uitgangspunten voor de ondersteuning en de samenwerking zijn daardoor concreter geworden. In deze visienota leest u het resultaat.

Ik noem de verandering in het sociaal domein een beweging. De visie is geen blauwdruk. Het is een vertrekpunt en geeft de richting aan. We zetten gezamenlijk de stappen, we zoeken, proberen, nemen de ruimte en durven ook fouten te maken. Met deze gezamenlijke beweging willen we een samenleving overeind houden waar inwoners mee kunnen blijven doen en zij de ondersteuning krijgen die nodig is.

Iedereen doet mee staat centraal in de ondersteuning. We stimuleren de eigen kracht, verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van inwoners om actief en zo zelfstandig mogelijk deel te nemen in de samenleving, eventueel met inzet van hun sociale netwerk. Als het op eigen kracht en met hulp van het sociale netwerk niet meer lukt, vangen organisaties en gemeente dit op. Herkenbare wijkteams waarin professionals samenwerken bieden tijdig ondersteuning en dichtbij. Er is oog voor de persoonlijke situatie van mensen en bij meerdere vragen worden deze in samenhang aangepakt. De ondersteuning is er altijd op gericht dat inwoners de regie over het eigen leven behouden en zij zo snel mogelijk weer zelfredzaam zijn.

Nelleke Vedelaar, wethouder gemeente Zwolle

2

Visie Sociaal Domein


3

ameedoen

ameedoen

Leeswijzer Deze visie op het brede sociale domein is

Kernboodschap

De visie is breed en geeft een richting voor de toekomst. In dit stuk gaan we met name in op die vraagstukken die het meest urgent zijn.

een kapstok voor de huidige praktijk om

Iedereent doet mee In Zwolle hanteren we het uitgangspunt dat iedereen mee doet. Een groot deel van de inwoners van Zwolle redt zichzelf en beschikt over voldoende zelforganiserend vermogen om tegenslagen op te vangen. Waar mensen dit niet kunnen, bieden we ondersteuning gericht op zelfredzaamheid. We doen daarin wat nodig is. We spelen in op initiatieven in de stad en waarderen en stimuleren actieve deelname van inwoners. We mobiliseren de kracht van inwoners van Zwolle en delen onze verantwoordelijkheid als overheid met inwoners en met mensen en organisaties met binding met Zwolle. Maatschappelijk effect We beogen in het sociaal domein de volgende maatschappelijke effecten: • Inwoners zijn zelfredzaam en participeren op eigen kracht met inzet van informele netwerken in de samenleving. Inwoners die niet op eigen kracht kunnen participeren, ontvangen ondersteuning. Deze ondersteuning past bij de vraag van de inwoner, zijn huishouden of het sociale netwerk. • In de samenleving is aandacht voor elkaar en contact met elkaar meestal vanzelfsprekend. Waar dit niet vanzelf gebeurt, stimuleren we dit. • De inzet van de gemeente en de maatschappelijke organisaties focust op integrale dienstverlening. We zetten in op het voorkomen van ondersteuningsvragen en de ontwikkeling van nieuwe arrangementen voor hulp en ondersteuning. Hiermee bevorderen we het bieden van ondersteuning in zo licht mogelijke vorm, vroegtijdig en dicht in de buurt.

afgestemd en in samenhang te opereren en bevat de uitgangspunten voor de toekomst. Ze is richtinggevend voor nieuwe ontwikkelingen. Hiermee kunnen verschillende onderdelen elkaar versterken en dezelfde kant op bewegen.

In het eerste deel schetsen we onze brede visie; we verwoorden waar vanuit we de beweging in het sociale domein willen maken. Dit geeft richting aan hoe we in de toekomst de sociaal-maatschappelijke infrastructuur in Zwolle willen faciliteren, vanuit welke gedachte we onze ondersteuning en interventies vormgeven en zorgen voor een samenhangende bekostiging. In het tweede deel focussen we op vijf thema’s waarin we de beweging handen en voeten geven. Hierin verwoorden we onze uitgangspunten en maken die tastbaar door op hoofdlijnen inzicht te geven in wat we gaan doen. Dit laatste is geen uitputtende agenda. Dat zou voor een brede visie te ver reiken. Met het geven van een aftrap maken we wel tastbaar wat de betekenis van de visie kan zijn.

De aanpak • We willen een samenhangende toegang waarbij: - inwoners met vragen om ondersteuning een integrale aanpak krijgen; - Zwolle Sociale Wijkteams kent waar mensen terecht kunnen met ondersteuningsvragen. In buurten waar een extra opgave ligt gaan we daarbij actief ‘er op af’. • We realiseren een samenhangende en effectieve ondersteuningsstructuur voor inwoners die zich (tijdelijk) niet vanzelf redden. • We richten de ondersteuning efficiënter en dus goedkoper in om hiermee de financiële risico’s op te vangen en ondersteuning te behouden voor inwoners die het nodig hebben. • Waar individueel maatwerk lokaal niet te realiseren is of tot voldoende resultaat leidt, initiëren we schaalvoordelen door samenwerking in de regio. • Dit voeren we uit in een samenhangende bekostiging in het sociale domein; • We meten op outcome en maken hierover duidelijke afspraken met onze partners.

4



5

ameedoen

De visie

ameedoen

Als we dit in beeld brengen zien we het volgende:

Hieruit zijn ook allerhande initiatieven ontstaan, door bewoners zelf geïnitieerd, die inmiddels onlosmakelijk verbonden zijn met de sociale kwaliteit van Zwolle. Scholen, sportverenigingen, theater en wijkverenigingen leveren een bijdrage aan de goede kwaliteit van de Zwolse samenleving.

Intensieve ondersteuning

Lichte ondersteuning

Vertrouwen, faciliteren en verbinden De samenleving draagt als eigenaar en uitvoerder van haar ideeën de sociale opgaven van de stad. Wij kunnen dit als gemeente versterken door vertrouwen te hebben in de potenties van bewoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties (civil society). En door bewoners, organisaties (inclusief vrijwilligersorganisaties) en ondernemers te ondersteunen, te faciliteren en te verbinden.

Iedereen doet mee In Zwolle hanteren we het uitgangspunt dat iedereen mee doet. Een groot deel van de inwoners van Zwolle redt zichzelf en beschikt over voldoende zelforganiserend vermogen om tegenslagen op de vangen. Waar dit niet lukt bieden we mensen ondersteuning om weer zelf te kunnen deelnemen, zo nodig langdurig. We mobiliseren de kracht van Zwolle en delen onze verantwoordelijkheid als overheid met inwoners en met mensen en organisaties die een binding met Zwolle hebben. Sociale domein Onze inwoners vormen de Zwolse samenleving en door de onderlinge verbinding die ze aangaan participeren ze daarin en maken ze participatie mogelijk. Hiermee vatten we het abstracte begrip Sociale Domein in drie termen die in elkaar haken: samenleven, verbinden en meedoen. De meeste van onze inwoners wonen, gaan naar school, werken en verblijven met plezier in Zwolle. Ze hebben een actief sociaal leven met familie en vrienden en binnen diverse verenigingen.

6

Ondersteuning in samenhang Ook zorgen we, met inwoners, organisaties en ondernemers voor ondersteuning van kwetsbare Zwollenaren om ze in staat te stellen hun eigen leven (weer) te organiseren. En we dragen zorg voor een vangnet voor die inwoners die het niet vanzelf redden. Voor kwetsbare bewoners is een integrale aanpak van problemen en een vroegtijdige benadering op meerdere gebieden noodzakelijk zoals inkomen, de woon- en leefomgeving, werk of activiteiten, zorg en versterking van het eigen netwerk. Inzet daar waar nodig Intensief inzetten op die plekken waar het nodig is; waar zich de opgave aandient, doen we nu ook. Deze intensieve inzet gebeurt voor dat deel van onze inwoners die met meervoudige problematiek te maken hebben en op meerdere fronten niet in staat zijn hun leven zelfstandig of met hulp van hun omgeving te organiseren. Dit is ongeveer 15 % van onze bevolking. De meeste Zwollenaren hebben geen beperking of, als dit wel het geval is, zijn ze in staat om zelf ondersteuning te organiseren al dan niet met behulp van professionals. Jeugdigen verdienen hierbij onze aandacht om in hun volwassen leven voldoende vaardigheden te hebben te participeren in de samenleving. Op deze 85% zetten we ook in maar dan vooral in faciliterend; om mogelijk te maken dat mensen zelf hun zaken kunnen (blijven) regelen. We willen we hiervoor een beter toegankelijke infrastructuur die per wijk georganiseerd is. We differentiëren dus in mensen die zelf ondersteuning regelen en wij dat zo nodig faciliteren, mensen die we via collectieve voorzieningen kunnen ondersteunen en in mensen die zich niet zelfstandig redden waar wij intensief ondersteuning in gang zetten en er op af gaan. Zelfredzaamheid naar vermogen is het streven en duurzame sociaal economische zelfredzaamheid het doel.


Complexe problematiek

Collectieve voorzieningen

Eigen kracht inwoners

Breed en in samenhang Het sociale domein is in beweging. De afgelopen jaren zijn regelmatig ondersteuningstaken door het rijk naar gemeenten overgedragen. Op dit moment is de uitbreiding van de sociale agenda van gemeenten in een grotere slag aangekondigd. Het volledige jeugdzorgdomein gaat onder gemeentelijke verantwoordelijkheid vallen. De extramurale onderdelen uit de AWBZ Begeleiding en Persoonlijke Verzorging landen in de Wmo (Wet maatschappelijke ontwikkeling) en Verblijf (24-uur) worden sterk ingeperkt. En tot slot zullen de maatregelen aan de onderkant van de arbeidsmarkt meer afgestemd en geïntegreerd door de gemeente uitgevoerd kunnen worden. Hiermee breidt de verantwoordelijkheid van gemeenten zich uit naar vrijwel de gehele ondersteuning van onze inwoners. In de toekomst zal naar alle waarschijnlijkheid tussen de 55% en de 60% van onze gemeentebegroting bestaan uit inzet in het sociale domein. Nu is dat nog 45%. Deze breedte van verantwoordelijkheid biedt ons ook kansen om vraagstukken meer in samenhang op te pakken. Doordat we als gemeente dichter bij onze inwoners staan dan het rijk komen vraagstukken eerder in beeld en kunnen we nauwer aansluiten bij onze inwoners. Zo benaderen we onze inwoners vanuit een integrale aanpak waarin we jeugdbeleid, inkomensondersteuning, participatie en ondersteuning in samenhang en geïntegreerd uitvoeren.

Hervormen en vernieuwen De verhoudingen tussen inwoners, instellingen en overheid zijn aan het veranderen. Mensen zijn mondiger en zelfbewuster, ze handelen vanuit eigen kracht en zelfredzaamheid en hebben het vermogen om eigen verbanden aan te gaan. Ook als er behoefte aan ondersteuning is. Mensen nemen steeds meer het heft in eigen hand. Langdurige verbindingen in vaste, traditionele verbanden nemen af. Zwolle is een netwerksamenleving geworden met inwoners die veelal zelf heel goed in staat zijn hun leven te organiseren, ook als ondersteuning nodig is.


7

ameedoen

ameedoen

Kapstok voor de praktijk Het vormgeven van de brede beweging

We moeten daarbij bewust en actief blijven inzetten op inwoners die niet in staat zijn dit te doen. Voor de gemeente betekent dit dat we minder moeten denken vóór mensen en meer ruimte en zo nodig faciliteiten moeten bieden aan inwoners en organisaties bij het oplossen van hun eigen problemen. Om dit mogelijk te maken, gaan we een aantal zaken anders doen dan voorheen. We zien de kwaliteit van initiatieven van inwoners en van bestaande organisaties. Maar we denken dat we, door zaken anders te organiseren, meer samenhang voor inwoners met ondersteuningsvragen kunnen realiseren. Daarmee komt een transformatie tot stand. Op een aantal onderdelen hebben we al stappen gezet. Dan hebben we het over Welzijn Nieuwe Stijl, de Kanteling en de werkgeversdienstverlening. In beide onderdelen staat centraal het aanboren van eigen kracht en de integrale aanpak. Bij de Kanteling zetten we in gang dat de organisaties waar inwoners ondersteuningsvragen stellen op het gebied van zelfredzaamheid (bijvoorbeeld bij MEE IJsseloevers, het WMO-loket, Focus) zij hierin het aanboren van eigen mogelijkheden centraal stellen en ondersteuningsvragen faciliteren in het zoeken van een oplossing. De neiging om de ondersteuningsvraag ‘over te nemen’ wordt daarbij teruggedrongen. Bij Welzijn Nieuwe Stijl zijn we op zoek naar de rol van welzijn in het veranderend sociaal domein. Er komt meer focus op het versterken van de sociale samenhang en bevorderen

8

van participatie van kwetsbare groepen. Hiermee kan welzijnswerk en ondersteuning door zorgpartijen nauw op elkaar aansluiten. Vanuit onze lokale werkgeversdienstverlening houden we ons bezig met arbeidsbemiddeling (matchen van vraag en aanbod), instroomprojecten bij werkgevers (het tijdelijk met behoud van uitkering werken waarbij de werkgever begeleiding en eventueel investeert in scholing) en re-integratie op de werkvloer in de vorm van werkervaringsplaatsen en stageplaatsen. Deze uitvoering sluit aan bij de regionale werkgeversdienstverlening. Daarnaast zetten we samen met werkgevers en maatschappelijk organisatie in op het ontwikkelen en inzetten van domein overstijgende ondersteuningsarrangementen om werk en meedoen mogelijk te maken. Deze beweging zetten we in het brede sociale domein door.

We willen een grote omslag in denken en realiseren deze stap voor stap. Waar de samenhang in het sociale domein er nu niet of te weinig is, gaan we deze aanbrengen en versterken. En we willen dat een aantal dingen anders gaat. Dus we hervormen en vernieuwen. We doen dit niet alleen maar haken aan bij initiatieven van inwoners, organisaties en ondernemers. We zetten in op de kracht van Zwolle en de mensen die deze stad maken.


We spreken over een brede beweging in het sociaal domein. Willen we een toekomstbestendige Zwolse samenleving houden waar initiatieven van inwoners de ruimte krijgen en inwoners die ondersteuning nodig hebben dit ook daadwerkelijk krijgen, dan moeten we een aantal dingen anders doen dan voorheen. Dit realiseren we niet als gemeente alleen. We doen dit samen met onze inwoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers. We hebben hierin wel een aanjaagrol. We willen de sociaal-maatschappelijke voorzieningen anders laten werken om deze meer in samenhang te laten optreden en om maatwerk te kunnen leveren. We beschrijven hier daarom, naast onze visie, ook wat we de komende tijd gaan doen om deze te realiseren. Dat is verkennend en richtinggevend; het illustreert wat de beweging bewerkstelligt. Na vaststelling van de visie gaan we dit op onderdelen uitwerken en inrichten. Onze activiteiten vloeien voort uit de inzichten die we hebben gekregen door gesprekken in en met de stad; inwoners en partners. We gaan deze beweging wel vormgeven binnen de bestaande middelen en de middelen die we van het rijk ontvangen om onze nieuwe taken te doen. We starten niet bij nul en realiseren ons dat we iets ontwikkelen samen met anderen. Bij uitproberen hoort ook dat er nadere inzichten verschijnen en we acties moeten bijstellen. Bovendien moeten we als gemeente het goede voorbeeld geven. We kijken ook naar het aandeel van onze

eigen organisatie die een brede aanpak in de wijk handen en voeten moet kunnen te geven. Ook dat moeten we ter discussie durven stellen, evengoed als we dat van onze partners vragen. Leidend uitgangspunt voor activiteiten in het sociaal domein is de vraag: “Zijn mensen in staat hun leven zelfstandig vorm te geven?” en “Hoe kunnen we hierin ondersteunend zijn door te doen wat echt nodig is, los van kokers en financieringsstromen?” We brengen hierbij ook de eerder weergegeven piramide (pagina 5) in herinnering waarin we inzetten op het verstevigen van de samenleving om mensen op eigen kracht te laten functioneren, het geven van tijdelijke ondersteuning of lichte om erger te voorkomen en tot slot, waar nodig, het bieden van intensieve ondersteuning. De uitwerking van onze aanpak concentreert zich in een aantal thema’s die we hier verder uitwerken: • Maatwerk en vrijheid voor generalistische professional • Samenhangend antwoord • Nieuwe arrangementen • Regionale samenwerking • Bekostiging

Maatwerk en vrijheid voor generalistische professional Uitgangspunten • We versterken, daar waar het niet vanzelf gaat, de civil society; een Zwolse samenleving waarin inwoners bereid zijn om iets voor elkaar te doen en actief een bijdrage leveren aan de samenleving. • We faciliteren het nemen van regie door mensen zelf en differentiëren in de te leveren ondersteuning waarmee we inzetten naar vermogen en maatwerk leveren; • Daar waar een ondersteuningsvraag is, heeft de professional brede handelingsmogelijkheden om daar, in overleg met de betrokkenen, een breed en adequaat antwoord op te geven. • We zetten in op ondersteuning aan inwoners om zelfstandig een huishouden te voeren en niet op het oplossen van de beperking. Hierbij waken we voor willekeur. Maatwerk houdt ongelijkheid in die we te alle tijde moeten kunnen uitleggen. • We leggen onze focus op de participatie van kwetsbare groepen. • We investeren in leefbaarheid en veiligheid in buurten en wijken die lager dan gemiddeld scoren. • We monitoren stapelingseffecten van (bezuinigings-) maatregelen.


9

ameedoen

Toelichting In onze participatie-aanpak (januari 2011 geven we ruimte voor initiatieven van inwoners van Zwolle en organisaties of ondernemers die iets voor onze inwoners kunnen betekenen. Vanuit het sociale domein zoeken we hierin nadrukkelijk naar initiatieven die bijdragen aan aanboren van eigen kracht van mensen. Hiermee kunnen we inwoners faciliteren in het oplossen van hun eigen problemen. In 2013 zetten we bijvoorbeeld extra in op actief burgerschap van jongeren. Als we organisaties handelingsvrijheid geven en laten werken vanuit vertrouwen is monitoring op maatschappelijk effect des te belangrijker. We willen weten of het effect van hun inzet bijdraagt aan het (weer) zelfstandig functioneren van onze inwoners. We laten dus niet alles los en willen ook daadwerkelijk zien dat de kracht van inwoners gebruikt wordt en mensen die hun leven niet zelf kunnen organiseren, bereikt worden. We willen kwetsbare inwoners ondersteunen en actieve inwoners faciliteren. Het professioneel welzijnswerk heeft ook primair deze faciliterende rol; het zorgen dat inwoners zelf activiteiten ontplooien daar waar dat niet vanzelf gaat en die activiteiten die bijdragen aan het verstevigen van het sociaal domein. Daar waar inwoners een ondersteuningsbehoefte hebben vanwege een beperking willen we dat de regie bij de inwoner of zijn directe omgeving blijft. Dit maakt ook dat we maatwerk moeten leveren en met de uitvoerende organisaties afspreken dit ook te doen. In het project de Kanteling (september 2011) zijn we met een zevental organisaties in Zwolle gestart deze beweging te maken. De Kanteling zorgt voor een beter passend maatwerk bij ondersteuningsvragen bijvoorbeeld bij individuele voorzieningen. We kijken hierin niet alleen naar de beperking zelf maar ook naar de omgeving van mensen; wat kunnen mensen zelf regelen en wat kan het sociaal netwerk.

10

Wat gaan we doen? • We geven meer ruimte aan activiteiten en initiatieven in het sociale domein georganiseerd door bewoners en ondernemers. We stimuleren daar waar de kracht in potentie aanwezig is en interveniëren waar deze kracht onvoldoende is. • We zetten in op het faciliteren van activiteiten die onze inwoners uitvoeren. Het opbouwwerk stimuleert een krachtige en samenhangende samenleving. Onze inzet richt zich primair op het in staat stellen van inwoners activiteiten in de wijk te kunnen doen. Dat betekent dat we ook het bekostigen van sociaal culturele activiteiten in dat licht bekijken en beperken tot waar ze voor kwetsbare inwoners ingezet worden. • Inzicht in doen wat nodig en overlaten wat inwoners zelf kunnen, doen we onder andere op in het project de Kanteling. Deze vertalen we breder. • We differentiëren in onze afwegingen bij toekenning van individuele voorzieningen. • Daar waar regels leiden tot een ongewenst maatschappelijke uitkomst bieden we een maatwerkoplossing. We doen wat nodig is. We werken van uit de houding: “Ja, mits …” en niet vanuit “Nee, want ….” . • We zoeken het gesprek om voor individuele gevallen bijvoorbeeld ondersteuningsmiddelen die niet via de gemeente lopen en arbeidstoeleidingsmiddelen bij elkaar te leggen om één aanpak in één hand te krijgen. • Activering en participatie van mensen met een beperking vindt zo veel mogelijk bij reguliere werkgevers plaats.


ameedoen

Samenhangend antwoord Uitgangspunten • Bij elke professional waar onze inwoners (0-100 jaar) vragen om ondersteuning stellen, kan een breed en integraal afgewogen antwoord gegeven worden. • Een netwerk van ondersteuners in de wijk hanteert een generalistische aanpak. Zij werken volgens het principe: dichtbij, generalistisch en integraal. • In buurten met een extra opgave sturen zetten we proactief in op samenhang in het aandeel van de verschillende partijen en op het bevorderen van leefbaarheid en op ondersteuning om de zelfredzaamheid in stand te houden. • We sturen actief op een aanpak waar in één huishouden, één plan is en in principe één ondersteuner. • We zorgen dat dicht in de buurt een samenhangend antwoord op ondersteuningsvragen gegeven kan worden. Toelichting Daar waar mensen beperkingen ondervinden stimuleren we zelfredzaamheid. We krijgen de komende jaren een bredere verantwoordelijkheid voor onze inwoners met een beperking in hun zelfredzaamheid. We weten dat meer mensen een beroep op ondersteuning gaan doen omdat het aantal ouderen en chronisch zieken stijgt. Gemeenten krijgen de brede verantwoordelijkheid voor ondersteuning van deze mensen. Dit gebeurt met de decentralisatie van Jeugdzorg. het laten landen van Begeleiding en Verzorging (uit de AWBZ) in de Wmo en met het samenbrengen van maatregelen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. We willen dit in samenhang regelen en zorgen dat er vroegtijdig ondersteuningsmogelijkheden zijn om de zelfredzaamheid van mensen in stand te houden. Zelfredzaamheid naar vermogen is het streven, duurzame sociaal economische zelfredzaamheid in de vorm van werk is het hoogste doel. Als werken (nog) niet mogelijk is, bieden we in de wijk of in de stad samen met onze partners arrangementen voor participatie op maat. Een generalistische aanpak is nodig. Professionals die nu al dagelijks in de wijken werken, zijn onze generalisten. Zij gaan een brede, op elkaar afgestemde aanpak hanteren en maken daarin geen onderscheid in mogelijke inzet voor of achter de voordeur van inwoners. We doen wat nodig is om mensen in staat te stellen zelfstandig te functioneren. Voor complexe situaties waar mensen zorg mijden zal gelden dat we actief tot achter de voordeur inzetten. Hun aanbod is het gereedschap voor de bewoners om een positief antwoord te kunnen geven op de vraag “Ben ik in staat mijn leven zelfstandig vorm te geven?”.

Wat gaan we anders doen? • Met de aanbieders van ondersteuning en aanverwante partners in de stad willen we komen tot een generalistische insteek: bewoners benaderen vanuit de brede vraag: “Bent u in staat uw leven (huishouden, arbeid enzovoort) zelfstandig of met uw omgeving vorm te geven?”. Dit samenhangend antwoord is onderscheidend bij het toekennen van financiering. Voor bredere financiering stemmen we dit af met de ziektekostenverzekeraar. • In Zwolle arrangeren we een aantal Sociale Wijkteams die generalistisch opereren en waar in afstemming met elkaar als generalist werken: - opbouwwerk - arbeidstoeleiding - maatschappelijk werk - schuldhulpverlening - wijkverpleegkunde - ambulant begeleiding (jeugd en volwassenen) - netwerk centrum jeugd en gezin. Zij werken niet als loket maar als netwerk met professionals die aanspreekbaar zijn voor advies. En ze onderhouden relaties met wijkagenten, huisartsen en beheerders van woningcorporaties. We stemmen de inzet af met de inzet van onze Gebiedsbeheersteams. • In de wijken/ buurten met een extra opgave heeft een Sociaal Wijkteam ook een extra opgave waarbij ze een ‘er op af”-aanpak hanteren die outreachend is en gaat tot ‘achter de voordeur’ van inwoners. In Kamperpoort, Diezerpoort, Holtenbroek en Oldenelerlanden zien we deze extra opgave. De bestaande (experimentele) aanpak die al loopt in Holtenbroek (Zorgsaam Palestrinalaan), Diezerpoort (Kwartiermaker participatie), Kamperpoort (Okéteam) en Oldenelerlanden (Buurtgeluk), gaat binnen twee jaar de “Frontlinieaanpak” binnen het Sociaal Wijkteam zijn. Deze functioneert per wijk op maat, afhankelijk van de opgave. • De medewerkers die in netwerkverband het Sociaal Wijkteam vormen zijn in staat om vanuit een generalistische aanpak een breed scala aan ondersteuningsvragen te beantwoorden. En zij kunnen specialisten erbij halen waar nodig. • Advies over ondersteuning (cliëntondersteuning) die nu op verschillende plekken uitgevoerd wordt, brengen we in samenhang.


11

ameedoen

Nieuwe arrangementen Uitgangspunten • Met als uitgangspunt geschikt en toegankelijk kiezen we voor collectieve voorzieningen boven individuele. • De focus voor ondersteuning is zelfredzaamheid. • We integreren trajecten vanuit het uitgangpunt één huishouden, één plan en in principe één ondersteuner. • Zoeken naar vernieuwing door initiatieven van onze inwoners; dat kan ook het versterken van bestaande activiteiten zijn. Toelichting Daar waar we ondersteuningsvragen collectief kunnen opvangen verdient dat de voorkeur. We bieden bijvoorbeeld collectief vervoer aan voor mensen die zichzelf niet meer kunnen verplaatsen. Dit heeft de voorkeur boven individueel vervoer. Ook zijn er collectieve activiteiten in bijvoorbeeld buurthuizen, bij dagbestedingscentra die de voorkeur verdienen boven een individueel begeleidingsbezoek aan huis. Veel ondersteuning is nu verkokerd georganiseerd. Zo zijn er aparte trajecten voor arbeidstoeleiding met eigen uitvoerders en aparte trajecten met andere uitvoerders voor woonbegeleiding. Ook voor schulddienstverlening zijn aparte trajecten met eigen uitvoerders. Als binnen één huishouden deze ondersteuningsvragen spelen kan iemand drie trajecten hebben, met ook drie verschillende mensen van drie organisaties. We gaan dit meer integreren. Een generalist biedt ondersteuning in een huishouden en zorgt dat mensen de regie kunnen blijven voeren. Zo nodig haalt deze persoon er een specialist bij die binnen het totaal plan voor het huishouden een rol heeft (doorverwijzen gebeurt niet meer). Ook het intensiever samenwerken van professionals met vrijwilligers(organisaties) gaat steviger ondersteuning geven. We willen niet dat mensen als het ware overgedragen worden aan een professionele organisatie en dat daarmee inzet van vrijwilligers of vrijwilligersorganisaties vervalt. Beide vormen moeten kunnen functioneren in een huishouden en we willen dat professionals daar ook actief op inzetten.

12

ameedoen

Lokaal en regionaal Wat gaan we doen? • We faciliteren bewoners die taken op willen pakken die nu nog door de overheid/professionele organisaties gedaan worden. Bijvoorbeeld in de vorm van een op te richten buurtcoöperatie of een buurtzorgbedrijf. • We maken alleen afspraken met organisaties die ondersteuning ter bevordering van de zelfredzaamheid van onze inwoners aanbieden in samenhang met anderen. • Zo veel mogelijk mensen met enige afstand tot de arbeidsmarkt voeren hun (re-integratie-)activiteiten uit bij reguliere organisaties of werkgevers. • We onderzoeken of we Huishoudelijke Hulp 1 kunnen compenseren middels het opzetten van een algemene voorziening waar mensen zelf hun ondersteuning kunnen inkopen waarbij we mensen met een laag inkomen financieel ondersteunen. Het regeerakkoord geeft hieraan ook richting. Huishoudelijk hulp wordt vervangen door een maatwerkvoorziening voor degenen die het echt nodig hebben en het zelf niet kunnen betalen. En we bereiden ons voor om Huishoudelijke Hulp 2 en Begeleiding te integreren. • Het gesubsidieerde sociaal cultureel werk werkt intensiever samen en verbindt zich met vrijwilligersorganisaties die zich richten op de ondersteuning van kwetsbare burgers zoals de Zonnebloem, kerken, het Rode Kruis enzovoort. • We onderzoeken hoe combinaties met digitale ondersteuning in te passen zijn.


Uitgangspunten • We kunnen maatwerk leveren bij een antwoord op de ondersteuningsvragen van inwoners. • We streven naar een zo dichtbij mogelijk toegankelijk aanbod. Dat betekent dat we streven naar het aanbieden van ondersteuning in de wijk. Bij specifieke ondersteuningsvragen kan het aanbod in Zwolle breed zijn of, als nodig, regionaal. • We delen kennis en kunde met onze regiogemeenten en stellen ons dienstbaar op bij het aangaan van allianties om een zo breed mogelijk ondersteuningsaanbod voor onze inwoners beschikbaar te krijgen. Toelichting Vanuit het gezichtspunt van onze inwoners telt het uitgangspunt dat voor iedereen, indien nodig, ondersteuning beschikbaar en bereikbaar is. Hierbij kunnen we onderscheiden het stellen van ondersteuningsvragen en het krijgen van ondersteuning. Vragen kunnen mensen bij voorkeur in hun buurt of wijk stellen. We weten dat we op sommige vragen een specialistisch antwoord moeten geven wat niet altijd op wijkniveau geboden kan worden. En zo bieden we ook voorzieningen voor de hele stad aan of voor de regio omdat daar enig volume voor nodig is. Net als ander aanbod is het, afhankelijk van volume, buurtgericht, wijkgericht, voor de hele stad of regionaal beschikbaar. We houden nadrukkelijk de wijk in beeld omdat zich daar de dynamiek van de civil society afspeelt. Mensen gaan bijvoorbeeld naar een voetbalvereniging in de wijk of de kinderen gaan in de buurt op school. Hier vindt een groot deel van ontmoeting en verbinding plaats waardoor ook ondersteuning gegeven wordt als er in een huishouden niet alles vanzelf loopt. We hanteren ons uitgangspunt ‘zo dichtbij mogelijk’ dus niet als systeem maar als principe en durven daarmee te differentiëren. Er is afstemming tussen inloop en dagactiviteiten van RIBW, Frion en Travers Welzijn en WIJZ in wijken in Zwolle. Ze kunnen nog meer in samenhang gebracht worden. Door gezamenlijk op te trekken is er voldoende volume voor een voorziening in drie wijken. Maar als je in Stadhagen woont en graag het dagbestedingsaanbod in Zwolle Zuid wilt volgen, houdt niemand je tegen. Niet de wijk als principe of systeem telt maar het maatwerk en durven differentiëren. We maken gebruik van de al aanwezige kracht of voorzieningen in een wijk. Volume zorgt voor differentiatiemogelijkheden. Dit vraagstuk heeft geen of-of antwoord maar een en-en; en lokaal en regionaal. Voor jeugdzorg schrijft de wet waarschijnlijk voor dat we een aantal voorzieningen in regioverband moeten inkopen.

Wat gaan we doen? • We gaan ons oriënteren op het aanbieden in samenhang van leerlingenvervoer, vervoer dagbesteding, vervoer naar sociale werkvoorziening en Wmo-vervoer. • We willen het zo inrichten dat een regionale samenwerking geen onnodige stroperigheid met zich meebrengt. We zoeken daarin naar werkafspraken waar slagkracht mogelijk is. • We sluiten voor de schaalgrootte zo veel mogelijk aan bij reeds bestaande regio’s in het Sociaal Domein. • We delen kennis en kunde in de regio en stellen deze voor elkaar beschikbaar.


13

ameedoen

ameedoen

Bekostiging Uitgangspunten • We financieren een activiteit in de stad die bijdraagt aan het realiseren van het maatschappelijk effect in principe in de vorm van een subsidie. • We bekostigen een dienst aan de gemeente zelf in het sociaal domein op basis van een opdracht. • We toetsen op maatschappelijk resultaat en wegen of het resultaat en de kosten die er mee gemoeid zijn tegen elkaar opwegen. Dit betekent ook dat we ontschot financieren. • Bij het gaan financieren van een nieuwe dienst op het sociale domein, in de vorm van een subsidie of in de vorm van een opdracht, geven we de voorkeur aan de vorm van bestuurlijke aanbesteding bij de totstandkoming van de bekostigingsrelatie. • Daar waar we samenwerken met partners waar we geen financiële relatie mee hebben, maken we afspraken via een convenant of een intentieovereenkomst. Toelichting Hoe financieren we een activiteit in het sociale domein? De Algemene Wet Bestuursrecht (Awb) geeft aan dat, daar waar een gemeente (overheid) middelen beschikbaar stelt om een andere partij een activiteit voor een inwoner te verzorgen we spreken van een subsidie. Ook hier kennen we de voorkeur voor collectief boven individueel. We kunnen een activiteit collectief financieren en op outcome en effect afrekenen. De uitvoerder kan dat voor bijvoorbeeld een individueel traject gebruiken. We financieren dan bijvoorbeeld twintig trajecten van gemiddeld acht gesprekken. Bij een dienst die direct aan de gemeente zelf geleverd wordt, kunnen we spreken van een opdracht. Gemeenten kennen geen ingewikkelde bekostigingsregimes zoals we die nu in de AWBZ kennen. Wij kennen bij het afrekenen van subsidies sowieso, vergeleken daarmee, ook een relatief eenvoudige methode. Naast dat we op dit

moment al gewend zijn om af te rekenen op output: zijn de producten geleverd waarvoor we subsidie verstrekt hebben, moeten we daarnaast meer gaan focussen op outcome: hebben de geleverde producten ook het gewenste effect? Hoe zorgen we voor de totstandkoming van een financieringsrelatie bij een nieuwe dienst? In het sociaal domein hebben we regelmatig relatief eenduidige bekostigingsvragen waarbij een activiteit direct aan een resultaat en een maatschappelijk effect te koppelen is. In dat geval werken we met een subsidieaanvraag en (na beoordeling) een subsidietoekenning. In het sociaal domein hebben we ook te maken met complexe nieuwe vraagstukken waar we deskundigen voor nodig hebben om met ons het antwoord te vinden op de vraag welke activiteiten nodig zijn en welk resultaat nodig is. Het ‘klassieke’ aanbesteden levert hierin vaak niet het gewenste resultaat. Het is star en maakt overleg om te komen tot een goed maatschappelijk resultaat onmogelijk. Bestuurlijk aanbesteden of een variant daarop is een voor de hand liggende werkwijze om de bekostiging van de nieuwe dienst tot stand te brengen. Dit geeft ons ruimte te overleggen en onze eigen inzichten aan te vullen met inzichten van deskundigen en innoveerders. We gaan bij bestuurlijk aanbesteden uit van een wederzijdse afhankelijkheid van gemeente en maatschappelijke organisaties. De praktijkkennis en ervaring van de maatschappelijke organisaties moet actief gebruikt worden ter aanscherping van het beleidskader van gemeenten. Bij bestuurlijk aanbesteden maken we gebruik van de mogelijkheid in goed overleg met deskundige en creatieve partners een nieuw afsprakenkader tot stand te brengen waarvan beide partijen weten dat het werkt. In dit proces krijgen wensen en eisen vanuit de gemeente en inzichten en mogelijkheden van aanbieders beiden een plek en worden in onderhandeling op elkaar afgestemd.

Wat gaan we doen? • In onze gemeentebegroting gaan we outcome/ maatschappelijk effect benoemen. Voor het sociale domein geldt dit ook. • Aan ons gemeentelijk inkoopbeleid voegen we een sociale paragraaf toe. • Voor de decentralisaties en bekostiging van nieuwe diensten in het sociale domein gaan we voor de totstandkoming van de financiering bij voorkeur bestuurlijk aanbesteden of vergelijkbare vormen.

14



15

Colofon Gemeente Zwolle Maart 2013 Foto’s: gemeente Zwolle, Gerlinde Schrijver [email protected] www.zwolle.nl/sociaaldomein

ameedoen Zwolle Werken vanuit vertrouwen Visie Sociaal Domein

Recommend Documents