Am
D v Sc
M. van Kampen Begeleider 1: Wim van der Post Begeleider 2: Arthur Marquard Datum: 16 september 2015
SAMENVATTING ....................................................................................................................................... 2 1. INLEIDING ............................................................................................................................................. 3 1.1 AANLEIDING .................................................................................................................................................... 3 1.2 PROBLEEM- & DOELSTELLING ......................................................................................................................... 3 1.3 CENTRALE ONDERZOEKSVRAAG EN DEELVRAGEN .............................................................................................. 3 1.4 ONDERZOEKSELEMENTEN EN METHODOLOGISCHE VERANTWOORDING .............................................................. 4 1.5 RELEVANTIE .................................................................................................................................................... 5 1.6 LEESWIJZER .................................................................................................................................................... 5 2. LITERATUURONDERZOEK ................................................................................................................. 6 2.1 DE PRESTATIE VAN EEN LOCATIE IN THEORETISCHE PERSPECTIEF ..................................................................... 6 2.2 DEMOGRAFISCHE & ECONOMISCHE FACTOREN ................................................................................................ 6 2.3 CONCURRENTIE .............................................................................................................................................. 7 2.4 TOEGANKELIJKHEID EN WINKELIMAGO ............................................................................................................ 8 2.5 MAGNETEN ..................................................................................................................................................... 9 2.6 CONCLUSIE ..................................................................................................................................................... 9 3. DE PRAKTIJK ...................................................................................................................................... 10 3.1 RECENTE WINKELSLUITINGEN ........................................................................................................................ 10 3.2 STRATEGIE EN MANAGEMENT ......................................................................................................................... 12 3.3 FINANCIËN .................................................................................................................................................... 12 3.4 SYNTHESE ..................................................................................................................................................... 15 4. BESTAANDE TOOLS ........................................................................................................................... 17 4.1 DATAVERZAMELING ....................................................................................................................................... 17 4.2 CROSS CASE ANALYSE .................................................................................................................................... 18 5. FIELD RESEARCH ............................................................................................................................... 21 5.1 RESULTATEN UIT DE INTERVIEWS ................................................................................................................... 21 6. VERWACHTINGEN ............................................................................................................................. 23 6.1 VERANTWOORDING SELECTIE CASUSSEN GROTERE RETAILKETENS ................................................................... 23 6.2 V&D ............................................................................................................................................................ 23 6.3 BLOKKER ...................................................................................................................................................... 24 6.4 HEMA ........................................................................................................................................................... 25 6.5 OVEREENKOMSTEN........................................................................................................................................ 26 6.6 WAT VOORSPELT DE MEEST GEËIGENDE TOOL? .............................................................................................. 27 7. DE ZELFSTANDIGE RETAILER ........................................................................................................ 31 8. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN ................................................................................................ 33 8.1 CONCLUSIE ................................................................................................................................................... 33 8.2 REFLECTIE .................................................................................................................................................... 34 8.3 ONDERZOEKSAANBEVELINGEN ....................................................................................................................... 34 REFERENTIES ......................................................................................................................................... 35 BIJLAGEN ................................................................................................................................................ 39
1
Samenvatting Dit onderzoek is gericht op het verkrijgen van inzicht in de mogelijkheden om winkelsluitingen te voorspellen en – afhankelijk van de successen hiervan – een beeld te schetsen van het Nederlandse winkellandschap op de middellange termijn Allereerst tracht het onderzoek de bestaande literatuur over dit onderwerp in kaart te brengen. Enkele elementen komen naar boven als meest invloedrijk op winkelprestaties. Het eerste element betreft demografische kenmerken, zoals het aantal huishoudens en het gemiddelde inkomen binnen een winkelgebied. De tweede invloedsfactor is de mate van concurrentie, in de vorm van de sector en de winkels in de directe omgeving. Daarnaast speelt de bereikbaarheid een belangrijke rol, welke onder andere wordt bepaald door de ligging en de afstand tot consumenten. Een laatste factor van invloed is volgens de literatuur het winkelimago. De literatuur in ogenschouw nemende, vervolgt het onderzoek met een analyse van de praktijk, waarbij wordt gekeken naar recente winkelsluitingen en de achterliggende redenen hiervoor. Deze analyse brengt twee belangrijke nieuwe elementen naar voren. Het gaat om de financiële positie, en de strategie en management van de retailer. Wat opvalt is dat deze factoren nauwelijks onderschreven worden door de bestaande literatuur, welke voornamelijk de focus legt op het element vastgoed. Het samenvoegen van de literatuur en de praktijk leidt tot een ‘drie-eenheid’ van de elementen vastgoed, strategie en management, en financiën, dat dient als basismodel voor het voorspellen van winkelsluitingen. Het hoofdstuk dat hierop volgt, onderzoekt wat het aanbod is van tools gericht op het voorspellen van winkelsluitingen of het succes van winkels. Hieruit blijkt dat het aanbod van dergelijke producten slechts beperkt is. Vanwege de geringe omvang van de populatie en het belang van het kennen van de achtergronden van de tools is er gekozen voor telefonische interviews met de toolaanbieders. Uit deze analyse blijkt dat de Retail Risk Index van onderzoeksbureau Locatus het meest geschikt is voor het voorspellen van winkelsluitingen, en tevens de grootste overlap vertoont met de gevonden invloedsfactoren. Derhalve wordt deze tool gebruikt voor verdere toepassing in het onderzoek. Om te bepalen welke retailers met behulp van de tools worden geanalyseerd, vindt er een ‘press release’ onderzoek plaats. Drie omvangrijke ketens komen prominent naar voren: V&D, Blokker en Hema. Het invoeren van de gegevens van deze concerns genereert resultaten die contra-intuïtief lijken te zijn: voor alle drie laat de tool een lage risico-index zien, wat inhoudt dat de ketens een relatief beperkt risico lopen op winkelsluitingen. Een mogelijke verklaring hiervoor is het feit dat de Retail Risk Index veelal de focus legt op de winkellocatie, die voor grote retailers in veel gevallen gunstig is. De Retail Risk Index genereert als gevolg hiervan een laag risico. Hierdoor lijkt de tool meer geschikt voor toepassing op kleinere retailers, die het sterker moeten hebben van de locatie van hun winkels, ten opzichte van andere elementen. Met dien verstande selecteert het volgende hoofdstuk drie groepen retailers die binnen dit beeld passen: zelfstandige drogisterijen, zelfstandige kledingwinkels en zelfstandige computerwinkels. Het vermoeden wordt bevestigd: deze retailers laten allen een verhoogd risico op winkelsluitingen zien. Deze uitkomst toont aan dat de tool een voorspellende waarde heeft, maar dat dit vooral wordt gericht is op de locatie van het vastgoed. Uit het onderzoek blijkt dat wanneer het doel is een uitspraak te doen over het risico op winkelsluitingen van een bepaalde retailer, men dan verder dient te kijken dan de huidige beschikbare tools. Vastgoed kan, vooral voor de kleine ondernemer, een invloedsfactor zijn, maar de rol van strategie en de financiële positie kan niet over het hoofd worden gezien.
2
1. Inleiding 1.1 Aanleiding Sinds de crisis zijn er 22.000 winkels in Nederland gesloten. Vele kleine winkels, maar ook toonaangevende grote retailketens hebben het hoofd niet boven water weten te houden. Bekende namen zoals onder andere Halfords, Miss Etam, Free Recordshop en Schoenenreus zijn de afgelopen jaren uit het winkellandschap verdwenen. De impact van deze faillissementen blijkt relatief groot. Vaak gaan sluitingen gepaard met ontslagen en zullen financiers hun leningen moeten afschrijven. Zeker is dat deze faillissementen ook voor vastgoedbeleggers onaangename ontwikkelingen vormen: naast de derving van huurinkomsten van reeds genoten huisvesting van de failliete huurder, dreigt – in elk geval tijdelijke - leegstand. Dit roept de vraag op in hoeverre dit soort ontwikkelingen te voorspellen zijn. Hoe sneller verhuurders inzicht hebben in de financiële positie van huurders, hoe optimaler gehandeld kan worden en de impact van faillissementen kan worden beperkt. Dat dit relevant is staat buiten kijf; een blik in de actuele media leert dat er meerdere (grote) retailers in – op zijn minst - dynamische tijden verkeren. Er zijn in de markt reeds modellen beschikbaar die – mede - beogen een bijdrage te leveren aan het inschatten van de risico’s op faillissementen. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld de Retail Risk Index en de Customer Journey Index. Deze laatste zou op basis van passantentellingen bijvoorbeeld inzicht kunnen geven in dalende consumentenbezoeken en in het verlengde daarvan dalende omzetten. Daarmee wordt direct een gevoelige snaar geraakt: intuïtief bieden passantentellingen slechts een beperkt beeld van de werkelijkheid. Toevoeging van een breder spectrum van variabelen zou tot een hogere mate van voorspelbaarheid kunnen leiden. Daarmee lijkt er theoretische ruimte om tot een verbetering te komen van bestaande modellen. Alvorens die stap gezet kan worden is het van belang uitspraken te kunnen doen over de baten van de huidige modellen. 1.2 Probleem- & doelstelling Op dit moment ontbreekt het in de literatuur over de Nederlandse winkelmarkt aan modellen die zeggingskracht hebben waar het gaat om het voorspellen van winkelsluitingen. Dit onderzoek probeert bij te dragen aan het beperken van deze kennisleemte. De doelstelling is het verkrijgen van inzicht in de mogelijkheden om winkelsluitingen te voorspellen en – afhankelijk van de successen hiervan – een specifiek beeld te schetsen van een aantal relevante retailers in het Nederlandse winkellandschap op de middellange termijn. 1.3 Centrale onderzoeksvraag en deelvragen De centrale vraag die in dit onderzoek kan worden geformuleerd uit het voorgaande luidt: In hoeverre voldoen bestaande tools om winkelsluitingen te voorspellen? Om tot een valide en betrouwbare uitspraak te komen wordt het onderzoek verdeeld in een aantal deelvragen. Iedere deelvraag vormt de kern van een hoofdstuk. -
Welke aanleidingen voor winkelsluitingen of het goed functioneren van winkels worden beschreven in de literatuur? Welke ontwikkeling doet zich momenteel voor in de markt en welke verklaringen worden hierbij gegeven voor de plaatsgevonden sluitingen? Binnen welk theoretisch kader kunnen de theorie en praktijk geplaatst worden? 3
-
Welke tools zijn er momenteel beschikbaar om dit te verklaren en sluiten deze ook aan bij het theoretisch kader? Wat voorspelt de meest geëigende tool en wat is hiervan de voorspellende waarde?
1.4 Onderzoekselementen en methodologische verantwoording In deze paragraaf worden een drietal onderzoekselementen gepresenteerd die de basis vormen van de analyse. Naast abstractie van de complexe context van winkelsluitingen ontstaat op deze wijze ook een afbakening van het onderzoek. Winkelsluitingen In dit onderzoek staat het sluiten van winkels centraal door - een te beperkte financiële levensvatbaarheid middels - een faillissement van de retailer. Voorspelbaarheid Het doen van uitspraken omtrent toekomstige gebeurtenissen en ontwikkelingen die winkelsluitingen tot gevolg hebben binnen het systeem ‘winkelmarkt’, op grond van historisch gedrag van elementen binnen dat systeem. Mogelijk relevante elementen kunnen bijvoorbeeld zijn het gedrag van consumenten of de prijs om winkeleenheden te huren of kapitaal te lenen. Tools In dit onderzoek wordt onder tools verstaan die producten die beschikbaar zijn op de markt om inzicht te krijgen in het renderen van bestaande winkels. Deze producten moeten gelden als generaliseerbare adviesproducten. Daarbij gaat het om openbaar beschikbare tools, waarmee – helaas – interne modellen van stakeholders zelf, zoals bijvoorbeeld financiers, buiten de scope van dit onderzoek vallen. De term tools is in dit onderzoek synoniem aan ‘modellen’. De onderlinge relatie is als volgt: de mate van voorspelbaarheid van winkelsluitingen als zijnde de afhankelijke variabele, wordt verondersteld te worden beïnvloed door de kwaliteit van de onafhankelijke variabele als zijnde de tools. Methodologische verantwoording Dit onderzoek is opgebouwd uit drie delen, te weten de theorie, praktijk en analyse. Het theoretische deel betreft een literatuuronderzoek naar de bestaande theorie op het gebied van het voorspellen van winkelsluitingen en het renderen van winkels. Hiermee kan worden vastgesteld wat er reeds bekend is over dit onderwerp en kan er een basis worden gelegd voor het verdere onderzoek. De bestaande literatuur over economisch-geografische kwaliteiten van winkellocaties wordt in veel onderzoeken gedegen uiteengezet; bijvoorbeeld Van der Post (2004) en Tol (2012) werken de basistheorieën uit. Om meer gestructureerd gebruik te maken van deze theoretische kennis sluiten we in dit onderzoek aan bij Turhan et al. (2013). Daarin wordt op basis van de bestaande literatuur een verdeling gemaakt naar significante invloedsfactoren op het renderen van winkels. Om een breed beeld te krijgen wordt daarnaast kennis vergaard uit de relevante strategische en financieel-economische literatuur. Het tweede element, de praktijk, wordt nader ingegaan op de bestaande modellen. Dit empirische deel wordt gevormd door aan de ene kant interviews met aanbieders van specialistische tools gericht op het voorspellen van winkelsluitingen of succes van winkels, en aan de andere kant een press release onderzoek. De reden voor de keuze voor interviews is dat het een kleine populatie betreft – het aanbod van tools voor deze doeleinden is zeer beperkt – 4
en het voor dit onderzoek van belang is de achtergronden van de desbetreffende tools te kennen. Het press release onderzoek dient ertoe om inzicht te verkrijgen in de oorzaken van recente winkelsluitingen en er daarnaast achter te komen bij welke retailers er momenteel problemen boven het hoofd hangen. Vanuit de brede selectie van tools zal uiteindelijk voor de diepgaande analyse een selectie gemaakt worden op grond van de relevantie van de tools ten aanzien van de theoretisch optimale opbouw van desbetreffende modellen. Het derde en laatste element, de analyse, heeft betrekking op het matchen van de theorie en de praktijk, om hiermee een nieuw theoretisch kader op te bouwen, dat als basis zou kunnen dienen voor het voorspellen van winkelsluitingen. 1.5 Relevantie Het hebben van een instrument om het renderen van winkels en daarmee de kans op winkelsluitingen te voorspellen, is van groot maatschappelijk belang. Dit geeft onder andere onderzoekers, retailers, beleggers, exploitanten en gemeenten inzicht in welke factoren van invloed zijn op het renderen van winkels en winkelgebieden. Met de aanzienlijke stijging in winkelsluitingen de afgelopen jaren is de behoefte hieraan onmiskenbaar toegenomen. Gemeenten kunnen de informatie die de tool biedt, gebruiken om winkelgebieden te analyseren en planologische en financiële beslissingen te maken. Retailers kunnen de huidige en toekomstige positie van hun winkelportefeuille vaststellen en nieuwe inzichten verwerken in hun strategische besluitvorming. Beleggers en exploitanten krijgen een beeld van de hoogte van het risico van hun portefeuille en krijgen handvatten aangereikt om dit te verlagen. Onderzoekers kunnen uitkomsten gebruiken om de bestaande kennis met betrekking tot het vakgebied uit te breiden. 1.6 Leeswijzer Het vervolg van dit onderzoek is als volgt gestructureerd: hoofdstuk 2 geeft een beschrijving van het reeds gedane onderzoek op het gebied van winkelsluitingen en filtert hieruit de meest belangrijke elementen. Aansluitend hierop gaat hoofdstuk 3 in op de praktijk en onderzoekt recente winkelsluitingen. Hoofdstuk 4 heeft betrekking op de desktop search naar beschikbare tools voor het voorspellen van winkelsluitingen. In het verlengde hiervan beschrijft hoofdstuk 5 de field research aansluitend is uitgevoerd, en geeft daarnaast aan welke tool op basis van de gevonden elementen het meest geschikt is voor het voorspellen van winkelsluitingen. Hoofdstuk 6 selecteert enkele retailers op welke de tool zal worden toegepast en voert het empirische onderzoek uit, waarna het de bevindingen bespreekt. Hoofdstuk 7 past de tool eveneens toe op enkele zelfstandige retailers en bespreekt hiervan de bevindingen. Hoofdstuk 8 vormt de conclusie.
5
2. Literatuuronderzoek Dit hoofdstuk gaat in op de literatuur over het economisch-geografische aspect van handelslocaties. Meer specifiek wordt aan de hand van een aantal door Turhan et al. (2013) benoemde factoren inzicht gegeven in de relatie tussen ruimte en economische prestaties van retail in het bijzonder. Dit hoofdstuk eindigt met de conclusies. 2.1 De prestatie van een locatie in theoretische perspectief Vanuit de wetenschap is er altijd al interesse geweest in het economisch-geografische aspect van handelslocaties. Met zijn boek The Wealth of Nations (1776) introduceerde de Amerikaanse econoom Adam Smith de gedachte dat elk aanbod zijn eigen vraag schept, wat geldt als een van de grondbeginselen van de (neo)klassieke economie. Dit leidt ertoe dat ondernemers in hun rol als homo economicus (volledig geïnformeerd en rationeel handelend) de productiefactoren op een optimale wijze alloceren. Daarbij geldt dus ook een letterlijk ruimtelijk aspect. Andere auteurs hebben dit verder ontwikkeld tot de klassieke economische locatietheorie. Bijvoorbeeld Johann Heinrich von Thünen (1826) en Alfred Weber (1909) stellen in het verlengde hiervan dat de meest profijtelijke locatie daar is waar het totaal van productiekosten en transportkosten het laagst zijn. Vanuit neoklassiek oogpunt komt de Duitse econoom en geograaf Walter Christaller in 1933 met zijn centraleplaatsentheorie, waarmee hij nog een derde element toevoegt aan de theorie voor locaties: een hiërarchie van nederzettingen, waarbij de mate van specialisatie van het bedrijf verband houdt met de grootte van het verzorgingsgebied. Kortom, hoe alledaagser een product of dienst, hoe kleiner dit gebied kan zijn. Hierbij spreekt Christaller van de reikwijdte van de voorziening: het aantal klanten dat een bedrijf aan zich kan binden, hangt af van de maximale afstand die consumenten bereid zijn af te leggen voor de producten of diensten die het bedrijf aanbiedt. Voor iedere voorziening is een minimumdraagvlak nodig, om het aanbieden van een dienst mogelijk te maken. Deze minimale drempel varieert per voorziening. In het artikel Stability of Competition van Harold Hotelling dat in 1929 verscheen, gaf de neoklassieke econoom aan dat het streven van bedrijven naar winstmaximalisatie leidt tot een homogeen product, bedoeld om een zo groot mogelijke groep consumenten te bevredigen. De hoge mate van concurrentie heeft een agglomeratie effect tot gevolg, omdat winkels met hetzelfde aanbod zich naast elkaar vestigen. Recentere theorieën borduren voort op de klassieke en neoklassieke theorieën, die worden gezien als een belangrijke basis van het huidige economisch-geografische gedachtengoed. Zo zijn er uit de reeds besproken theorieën al belangrijke invloedsfactoren op het renderen van winkels te onderscheiden. Christaller introduceerde het belang van de graad van specialisatie, die is af te leiden van de sector waarin de winkel actief is. Daarnaast gaf Hotelling een verklaring voor het agglomeratie effect, waarop het ontstaan van winkelstraten is terug te leiden. Turhan et al. hebben in 2013 in een beschrijvend onderzoek een poging gedaan de bestaande literatuur met betrekking tot winkelprestaties zo volledig mogelijk in kaart te brengen. Zij verdelen de significante invloedsfactoren uit de verschillende theorieën in zes categorieën: bevolkingskenmerken, economische factoren, concurrentie, verzadigingsniveau, winkelkenmerken en magneten. Deze zullen onderstaand nader uiteen worden gezet teneinde inzicht te krijgen in de specifieke relatie tussen ruimte en economische prestaties van retail. 2.2 Demografische & economische factoren De eerste twee categorieën, demografische en economische factoren, kunnen samen worden gezien als eigenschappen en kenmerken van de inwoners van het verzorgingsgebied van een 6
bepaalde winkel. Demografische kenmerken zijn algemene factoren als leeftijd, geslacht, beroep en burgerlijke staat. In hun boek Retail Management geven Hasty & Reardon (1997) aan dat het de demografische kenmerken zijn waar retailers bij de locatieplanning met name rekening moeten houden. Hoch et al. (1995) bevestigen deze stelling. In een empirisch onderzoek naar de prijselasticiteit van winkels vinden zij bewijs voor de invloed van elf verschillende variabelen, waaronder een aantal demografische kenmerken als het percentage 60-plussers, hoogopgeleiden en huishoudens met vijf of meer gezinsleden in de regio. Kumar en Karande (2000) noemen het totaal aantal huishoudens en het type regio als bepalende factoren voor de prestaties van winkels, terwijl Pope et al. (2012) wijzen op de invloed de bevolkingsgrootte en het gemiddelde inkomen van de inwoners van het verzorgingsgebied van winkelcentra. Shields en Kures (2007) kijken vanuit het omgekeerd perspectief. In dit onderzoek gebruiken ze data over de sluitingen van verschillende vestigingen van de Amerikaanse discountketen Kmart, waarbij ze onder andere kijken naar de rol van het aantal huishoudens en het armoedepercentage voor huishoudens binnen 15 minuten van verschillende locaties van Kmart. De auteurs vinden geen negatieve relatie tussen het aantal huishoudens en de kans op een sluiting, maar wel een positieve invloed van het armoedepercentage op deze kans. Daarmee ontstaat een directe relatie met de economische factoren – lees: het (besteedbaar) inkomen - van de betreffende bevolkingspopulatie in het verzorgingsgebied van een winkel. Economische factoren zijn echter breder te definiëren en omvatten naast het (besteedbaar) inkomen verder ook de mobiliteit en het type huis waarin gewoond wordt. Vooral het inkomen dat huishoudens tot hun beschikking hebben is een vaak onderzochte factor, waarvan ook veelal de positieve invloed ervan op winkelprestaties is aangetoond (zie bijvoorbeeld Cottrell, 1973; Reinartz en Kumar, 1999; Kuo et alf., 2002; Yang et al., 2008). Onder andere Gautschi (1981) en Ghosh (1984) vinden in mobiliteit (gemeten door het aantal auto’s in het bezit van de consument) een andere belangrijke invloedsfactor die positief werkt op het renderen van winkels: deze worden immers relatief beter bereikbaar naarmate haar klanten mobieler worden. Voor andere relevante economische invloedsfactoren wordt verwezen naar Turhan et al. (2013). 2.3 Concurrentie De bestaande literatuur over de invloed van concurrentie op het renderen van winkels is relatief uitgebreid. Hotelling sprak al van het agglomeratie effect, waarbij winkels met een vergelijkbaar aanbod zich in elkaars nabijheid vestigen. Brown (1989) geeft als mogelijke verklaring van dit effect dat winkels met dezelfde soort producten door agglomeratie het makkelijker maken voor consumenten te vergelijken en hiervan kunnen profiteren om tot een optimale transactie te komen in termen van prijs en kwaliteit. Ook Nelson (1958) wees reeds op het vergelijkingsgedrag van consumenten, waarbij hij aangeeft dat consumenten producten in een aantal winkels vergelijken voorafgaand aan de aankoop of het afnemen van een dienst. Nelson verklaart dat winkels meer klanten kunnen aantrekken wanneer zij wanneer zij in de nabijheid van concurrenten zijn gevestigd, dan wanneer ze zijn verspreid over een groter gebied. Datta en Sudhir (2011) wijzen ook op de invloed van ‘zoning’, wat inhoudt dat het winkels soms verboden wordt zich te vestigen in zeer geconcentreerde gebieden, die bijvoorbeeld alleen voor residentiële doelen dienen. Hierdoor neemt het aantal potentiële locaties af. De auteurs vinden echter dat zoning een zeer klein direct effect heeft op de neiging van winkels om zich in de nabijheid van concurrenten te vestigen. Volgens Chung en Kalnins (2001), die de markt voor hotels onderzoeken, is een achterliggende motivatie voor ‘clustering’ dat nieuwe bedrijven kunnen profiteren van de bekendheid en reputatie van reeds bestaande partijen in de omgeving, en hiermee klanten naar zich toe kunnen trekken. Hiermee raakt dit onderzoek aan bredere theorieën en onderzoeken over clustering voor steden of bedrijven (Hoover, 1937; Dicken en Lloyd, 1990). Concurrentie brengt ook kosten met zich 7
mee. D’Aspremont et al. (1979) lieten zien dat agglomeratie kan leiden tot prijsconcurrentie. Konishi (2005) onderzoekt de trade-off tussen aan de ene kant deze prijsconcurrentie, en aan de andere kant de grotere variëteit aan producten waardoor er voor de consument meer kans is het gewenste product te vinden. Hij vindt dat wanneer het aantal concurrerende winkels op dezelfde locatie voorbij een bepaald punt is, het negatieve effect van de prijsconcurrentie overheerst. Li en Liu (2012) ontdekken dat een grotere mate van concurrentie ervoor zorgt dat consumenten minder snel naar een bepaalde winkel zullen gaan. Het verzadigingsniveau wordt vaak gemeten aan de hand van de Index of Retail Saturation (IRS), die de vraag meet in een markt. Deze index wordt berekend door de vraag naar een product of productgroep te delen door de winkelruimte die is toegewijd aan dit product of deze groep, waarbij de vraag gelijk is aan het vermoedelijke aantal klanten voor het product vermenigvuldigd met de gemiddelde bestedingen aan het product of de groep in het betreffende gebied (LaLonde, 1961). De IRS geeft de mate aan waarin door de huidige winkelvoorzieningen tegemoet wordt gekomen aan de vraag naar goederen en diensten in een gebied (Dunne & Lusch, 2008). Bhatia (2008) beargumenteert dat een hoge index aantrekkelijk is voor partijen die de markt willen betreden, omdat dit betekent dat de markt nog niet verzadigd is en er dus kansen liggen. In feite is het verzadigingsniveau gerelateerd aan concurrentie, waarbij er een positieve relatie geldt tussen het verzadigingsniveau en de mate van concurrentie. 2.4 Toegankelijkheid en winkelimago Winkelkenmerken kunnen worden verdeeld in toegankelijkheid, winkelimago en kosten. Toegankelijkheid is een van de meest besproken factoren voor beslissingen op het gebied van locatieselectie. Dit komt vaak neer op afstand, relatieve ligging, of factoren als parkeergelegenheid. William J. Reilly introduceerde in 1931 het concept van ‘retail gravitation’. Hij liet zien dat twee steden handel aantrekken van een tussengelegen stad, waarbij het breekpunt ongeveer evenredig is aan de bevolkingsaantallen van de twee steden, en omgekeerd evenredig is aan de kwadraten van de afstanden van de twee steden tot de tussengelegen stad. Dit geldt ook voor individuele consumenten: hun keuze wordt positief beïnvloed door de grootte van een winkellocatie, maar negatief beïnvloed door de afstand tot deze locatie. Huff kwam in 1963 met een aanpassing van dit model: hij gebruikte als eerste een nutsfunctie en beargumenteerde dat consumenten mogelijk meerdere winkellocaties bezoeken, in plaats van zich aan slechts één locatie te binden. Hierop volgden verscheidene aanpassingen (zie bijvoorbeeld Stanley en Sewall, 1976; Griffith, 1982; Wee en Pearce, 1985). Applebaum (1966) maakt gebruik van een analoge procedure om primaire winkelgebieden vast te stellen. Hij vindt een positief verband tussen afstand en verkopen van een winkel. Li en Liu (2012) ontdekken dat toegankelijkheid, gemeten in afstand, een van de factoren is die de grootste invloed hebben op winkelverkopen. Thang en Tan (2003) kijken naar de perceptie van consumenten, en laten zien dat toegankelijkheid van een winkel een belangrijke stimulus is voor de preferentie van consumenten voor die winkel. Kuo et al. (2002) en Irwing (1986) tonen de positieve invloed van toegankelijkheidsfactoren als parkeergelegenheid, trottoirbreedte, wegbreedte, en nabijheid van een kruispunt of straathoek. Winkelimago is ook een belangrijk begrip in het onderzoek naar winkelprestaties. Als een van de eersten suggereerde Martineau (1958) het effect van winkelimago op winkelgedrag van consumenten. Mazursky en Jacoby (1985) vonden dat de meest belangrijke onderdelen van winkelimago bestaan uit product gerelateerde aspecten (kwaliteit, prijs, assortiment), service gerelateerde aspecten (kwaliteit in het algemeen en verkoopservice) en de aangenaamheid van het winkelen op de locatie. Stanley en Sewall (1976) voegen een factor winkelimago toe aan het model van Huff en ontdekken dat deze variabele positief samenhangt met de kans dat een consument voor de winkel kiest. Nevin en Houston (1980) en Malhotra (1983) bevestigen dat winkelimago een grote rol speelt voor consumenten bij het maken van een keuze voor een bepaalde winkel. Bloemer en Ruyter (1998) onderzoeken de impact van winkelimago op 8
winkelloyaliteit, en vinden een positieve relatie, die wordt gemedieerd door winkeltevredenheid. Ten slotte dienen retailers er voor de locatieplanning van hun winkels volgens de literatuur ook rekening te houden met kosten. Dit gaat om onder andere transport-, huur en renovatiekosten (zie bijvoorbeeld Irwing, 1986; Gilbert, 1999; Tzeng et al., 2002; Shields en Kures, 2007). 2.5 Magneten Magneten duiden op plekken of gebouwen of organisaties die relatief veel mensen aantrekken. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan plekken als ziekenhuizen, markten en eetgelegenheden, vrijetijdsgebouwen als bioscopen, theaters en musea, en gebouwen met culturele- of educatiedoeleinden als scholen en bibliotheken. De vestiging van winkels in de nabijheid van deze magneten wordt aanbevolen door Timmermans (1986) en Kuo et al. (2002). Deze onderzoeken gaan echter hoofdzakelijk uit van het potentieel dat de magneten bieden, waardoor zekerheid over de daadwerkelijke invloed ervan afwezig blijft. 2.6 Conclusie De literatuur lijkt verdeeld, maar ondanks dit is er een zekere tendens uit te destilleren. Er zijn enkele factoren naar boven komen drijven, die het meest invloedrijk blijken te zijn waar het gaat om de prestaties van winkels. Zo spelen allereerst demografische kenmerken een belangrijke rol, waarvan factoren als het aantal huishoudens in het gebied en het inkomen van deze huishoudens de belangrijksten lijken. Daarnaast is de concurrentie een prominente factor, die wordt bepaald door de sector waarin de winkel actief is en de winkels die in de directe omgeving zijn gevestigd. Ook speelt de bereikbaarheid van de winkel een aanzienlijke rol, welke wordt gekenmerkt door de ligging, afstand tot consumenten en bepaalde faciliteiten. Ten slotte dient er nog rekening gehouden te worden met het winkelimago. Het onderzoek vervolgt met een analyse van het huidige retaillandschap in Nederland, waarbij specifiek gefocust wordt op de actualiteit van winkelsluitingen.
9
3. De praktijk Uit de literatuur is naar voren gekomen dat een relatief beperkt aantal factoren voor een aanzienlijk deel van invloed zijn op het renderen van winkels. Dit zijn de demografische kenmerken die inwoners van het winkelgebied beschrijven, de concurrentie die wordt bepaald door de sector en de winkels in de directe omgeving, de bereikbaarheid van de winkel gekenmerkt door onder andere ligging en afstand tot consumenten, en het winkelimago dat door de consument wordt gevormd. Er bestaat echter altijd de mogelijkheid dat de realiteit niet volledig overeenkomt met hetgeen wat bestaand onderzoek uitwijst. Een geabstraheerde weergave of beschouwing van de werkelijkheid dan wel actuele ontwikkelingen kunnen leiden tot het over het hoofd zien ofwel negeren van relevante factoren. Dit onderzoek richt zich daarom op een reeks winkelsluitingen vanaf het begin van deze eeuw teneinde inzicht te krijgen in de ontwikkelingen in de praktijk. Zonder compleet te willen zijn, beoogt dit onderzoek wel een representatief overzicht te geven van de sluitingen van een aantal relevante ketens van verschillende branches. 3.1 Recente winkelsluitingen In de periode van 2000 tot en met 2013 hebben in Nederland 5229 ondernemingen in de detailhandel (eenmanszaken uitgezonderd) een faillissement aangevraagd. Dit komt neer op een gemiddelde van 374 faillissementen per jaar. Er zit wel een duidelijk stijgende lijn in dit aantal: waar in 2000 nog 175 bedrijven over de kop gingen, waren dit er in 2013 maar liefst 737 (CBS, 2014). Figuur 1 laat deze ontwikkeling zien. De Nederlandse retailbranche heeft door deze faillissementen de afgelopen jaren derhalve te maken gehad met een substantieel aantal winkelsluitingen. Hierbij zaten ook een aantal bedrijven van aanzienlijke grootte. Zo sloten warenhuizen Metz & Co en Maison de Bonneterie recentelijk hun deuren. Deze firma’s waren op zichzelf staande winkels: Metz & 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Fig. 1: Faillissementen detailhandel 2000-2013. Bron: CBS Co was gevestigd in Amsterdam, Maison de Bonneterie in Amsterdam en Den Haag. Beide warenhuizen zijn niet zonder historie: de wortels van Metz & Co gaan terug tot in 1776, en Maison de Bonneterie stamt uit 1886. Het Amsterdamse Metz & Co moest in 2012 al verhuizen van een pand met een oppervlakte van 200 m2 naar een aanzienlijk kleinere 70 m2. Een jaar later verliet het ook dat pand. Directeur Gerard Koolbergen heeft aangegeven te hopen op een nieuw pand in Amsterdam-Zuid. Tot op heden is dit echter nog niet gerealiseerd 10
(Woudt, 2013). Een jaar later was ook Maison de Bonneterie genoodzaakt de deuren van haar winkels in Amsterdam en Den Haag te sluiten. Naast deze vestigingen heeft het bedrijf nog een outletstore in Heemstede. Deze blijft voorlopig wel open (Deira, 2014). In de modebranche moesten bekende ketens Miss Etam, Promiss en Mexx hun activiteiten op de Nederlandse markt staken. Voor Miss Etam en Promiss was dit in 2015 het geval. De Etam Groep, moederbedrijf van beide modeketens vroeg eerder al uitstel van betaling aan, wat uiteindelijk uitmondde in een faillissement (Keuning, 2015a). Een maand later werd aangekondigd dat de winkels van Miss Etam en Promiss worden overgenomen door het Nederlandse Roman & Stern Holding, dat momenteel ook bezig is met de herstructurering van modeketens Superstar en Steps (Keuning, 2015b). Voor Mexx viel het doek enkele maanden daarvoor. Het bedrijf dat in 1986 door Rattan Chadha werd opgericht, heeft in Europa 315 winkels, veelal in het bezit van franchisenemers. In december van 2014 ging het nagenoeg compleet failliet (Van der Boon, 2014). Niet veel later werd Mexx overgenomen door het Turkse retailbedrijf Eroglu, waardoor de onderneming een doorstart kan maken (Keuning, 2015c). Ook verkoper van schoeisel Schoenenreus kon dit jaar haar hoofd niet meer boven water houden en sloot de deuren van haar winkels, wat slechts een week later gebeurde dan branchegenoot House of Shoes (Daling, 2015a). Dit betekende het tweede faillissement voor het in Uden gevestigde Schoenenreus, dat hier in 2013 ook al mee te maken had. Destijds heeft het na een doorstart haar activiteiten in afgeslankte vorm voortgezet. In februari van dit jaar werd bekend dat adviseur in de retail CA Global Partners en investeringsmaatschappij GA Europe, beiden internationale bedrijven, de voorraden en bedrijfsmiddelen van het schoenenconcern hebben gekocht. Eerstgenoemde heeft aangegeven dat het doel is om 10 tot 20 winkels van de in totaal 121 winkels in Nederland permanent open te houden (Daling, 2015b). Niet alleen mode- en schoenenketens hadden het de afgelopen jaren lastig. Zo moest in de entertainmentbranche Free Record Shop het ontgelden: de keten staakte in 2014 de activiteiten na de faillietverklaring van moederbedrijf Fresh Entertainment, maar zag haar activa overgenomen worden door de Nederlandse firma boekenvoordeel, dat circa 120 winkels heeft in Nederland en België. Via een ‘shop-in-shop-model’ worden de producten van Free Record Shop naast het eigen assortiment van Boekenvoordeel in de winkels aangeboden (Daling, 2014). In 2014 sloten de winkels van Polare hun deuren. Dit boekenconcern was een jaar eerder voortgekomen uit de fusie tussen De Slegte en Selexyz, twee relatief grote boekenhandels in Nederland. In totaal had Polare zestien vestigingen verspreid over het land. Oud-eigenaar van De Slegte, Jan Bernard de Slegte, heeft na het faillissement de activiteiten doorgezet in België, waar hij op dit moment actief is met zes vestigingen. Recentelijk is bekend geworden dat het concern ook weer terugkeert in Nederland: er zijn plannen aangekondigd voor een nieuwe vestiging in Leiden (Geluk, 2015). De reisbranche kende ook problemen. Reisgroep Oad ging in 2013 failliet, nadat het er niet in slaagde een kapitaaleis van de Rabobank op tijd te betalen. Er waren circa 1750 man werkzaam bij het bedrijf. Familie Ter Haar, die het bedrijf oprichtte, houdt de bank verantwoordelijk voor het faillissement. Inmiddels is de schriftelijke behandeling van de civiele procedure afgesloten, en later dit jaar zal naar verwachting de eerste openbare zitting plaatsvinden. Het busonderdeel van Oad heeft kort na het faillissement een doorstart gemaakt (Woudt, 2015). In de elektronicabranche hadden verscheidene ketens het lastig. Concern De Harense Smid moest in 2013 het hoofd bieden. De Brabantse keten had in het begin van dat jaar al haar vestigingen in de noordelijke provincies gesloten, waarop niet veel later de overige winkels volgden. In oktober van 2014 werd bekend dat BCC, na Mediamarkt de grootste 11
elektronicaketen in Nederland, zo’n dertig winkels overneemt van HiM Retail, eigenaar van De Harense Smid, Mikro-Electro en It’s. Hiervan gaan er achttien door onder de naam BCC, de overige filialen worden gesloten. Elf te kleine of verkeerd gelegen vestigingen zijn niet overgenomen door BCC en in het bezit gebleven van HiM Retail. Elektronicaketen It’s, dat hiervoor een dochter was van de maatschappij IMpact Retail, moest na het faillissement van laatstgenoemde 100 van haar 110 winkels sluiten. De overige tien winkels gingen naar HiM Retail (Smit, 2014). 3.2 Strategie en management Retailers die hun winkels recent hebben moeten sluiten, hebben hier uiteenlopende oorzaken van benoemd. Toen de deuren van Schoenenreus dit jaar definitief dicht gingen, was de voornaamste verklaring van het bedrijf de toenemende concurrentie van online winkels. Deze ontwikkeling werd meerdere retailers in de schoenenbranche fataal: alleen al dit jaar zagen concerns als Ardenberg, House of Shoes en Taft zich genoodzaakt er een punt achter te zetten (“Schoenenketen Van Dalen maakt doorstart”, 2015; Daling, 2015a). Maar de aanzienlijke groei van het online segment heeft niet alleen de schoenensector de das om gedaan, ook winkels in bijvoorbeeld de elektronicabranche konden de druk van de concurrentie via het internet simpelweg niet aan. Winkels als Block en Raf, maar ook IMpact Retail, moederbedrijf van onder andere It’s, PrijsTopper en Modern.nl, zagen een duidelijke verschuiving van consumentenbestedingen naar online en konden hierdoor het hoofd niet boven water houden (Smit, 2014; Tabarki, 2015). De parten spelende concurrentie komt echter niet altijd alleen van het internet. Miss Etam, de modeketen die recent haar deuren sloot, wijt dit ook aan de stevige concurrentie van andere winkels in de branche (“Doorstart voor Miss Etam en Promiss”, 2015). Ditzelfde geldt voor het eens zo sterke Mexx, dat haar activiteiten op de Nederlandse markt dit jaar moest staken (Van der Boon, 2014). Een andere veel geziene oorzaak is een zwakke retailmarkt die, als gevolg van de financiële crisis van de afgelopen jaren, een factor van betekenis was en het aantal winkelsluitingen naar grote hoogten stuwde. Deze macro-economische ontwikkeling liet veel retailers, die hun verkoopcijfers flink zagen teruglopen, machteloos (Mulders, 2012; Westerveld, 2014). Retailers in onder andere de reis- en de entertainmentsector hadden hiernaast ook nog te maken met een ander probleem: een krimpende branche. Reisbureaus Oad en NBBS, en entertainmentwinkels Free Record Shop en Boudisque gingen op de schop door een gebrek aan vraag naar hun producten (Weeda, 2001; Bos, 2008; Van der Heijden en Kleijwegt, 2013; Coevert, 2014). Naast de reeds genoemde oorzaken, die het voornaamst zijn geweest, werden recente winkelsluitingen ook door andere factoren gedreven. Zo werden modeketen Oilily en meubelverkoper Lundia verweten niet goed genoeg te hebben ingespeeld op veranderingen in de branche. Elektronicaketen Megapool liet weten dat haar sluiting het gevolg was van een combinatie van financiële problemen door hele kleine marges, drie directiewisselingen in een jaar en een gevoerd wanbeleid (Linke, 2004; Kas, 2007; Hofs, 2009). Daarmee ontstaat een interessant extra element, die van de gekozen strategie en het concrete residu daarvan in termen van de financiën van een onderneming. Juist deze factoren lijken een blinde vlek te zijn in de bestaande literatuur over het renderen van winkels, dit terwijl er vanuit de ondernemingsliteratuur wel aanknopingspunten te vinden zijn over de relevantie van deze variabele. De volgende paragraaf zal nader ingaan op het element van financiën van winkelketens die in de problemen zijn geraakt. 3.3 Financiën Wat bij het onderzoek van de cijfers van winkelketens naar voren is gekomen, is dat het overgrote deel van de ondernemingen die winkels hebben moeten sluiten, voorafgaand aan dit besluit vaak al meerder jaren te kampen hebben gehad met dalingen in hun omzet, winst en 12
solvabiliteit (de vermogenspositie en –verhoudingen). In veel gevallen ging het dus niet om een plotselinge gebeurtenis, maar om een proces dat een langere tijd in beslag nam. Zo zag schoenenconcern Ardenberg, moederbedrijf achter de winkels Van Dalen, Dr. Adams en Bitter, haar omzet sinds 2008 structureel teruglopen. De solvabiliteit van Thom Broekman, dat kledingwinkels exploiteerde onder de eigen naam en die van De Rode Winkel, daalde in drie jaar tijd van 20,7% over het jaar 2011 naar 2,9% begin 2014. Aanbieder van cosmetica Sabon noteerde in 2008 reeds een negatief netto resultaat, wat sindsdien verder opliep. In 2012 sloot het concern haar winkels, maar maakte uiteindelijk een doorstart (KVK, Jaarverslagen). Het feit dat het vaak om een langduriger proces gaat, impliceert dat een belegger in retail vastgoed een dergelijke sluiting veelal van tevoren zou moeten kunnen zien aankomen door de cijfers van de desbetreffende onderneming in de gaten te houden. Derhalve lijkt de financiële positie van de franchisegever of overkoepelende organisatie een evidente factor bij het voorspellen van winkelsluitingen. Deze gedachte wordt niet ondersteund door de literatuur, daar de invloed van de financiële positie van de moeder of franchisegever op het renderen van winkels niet of nauwelijks wordt onderschreven door bestaand onderzoek. De financiën volgen vaak beslissingen op het gebied van strategie en management van de onderneming. Wanneer deze een strategisch besluit maakt of een bepaalde verandering doorvoert, leidt dit in veel gevallen tot een mutatie in de financiële positie. De richting en intensiteit van deze mutatie is afhankelijk van hoe succesvol de beslissing uitpakt. Om winkelsluitingen te voorspellen, is het gebruik van de financiën van de moeder of franchisegever echter concreter dan de strategie en management van deze onderneming. Beschouw bijvoorbeeld een beslissing van een bedrijf om het imago van haar winkels aan te passen. Het directe effect hiervan is lastig te bepalen op voorhand, en is tevens onderhevig aan subjectiviteit. Het raadplegen van de cijfers van de onderneming biedt in dit geval een duidelijkere maatstaf, en is minder gevoelig voor hindsight – de neiging om achteraf een effect aan een gebeurtenis toe te schrijven, waarvan dit van tevoren helemaal niet zeker was. Er kan bepleit worden dat theoretisch gesproken het effect van de financiële positie van de onderneming toch juist is. De beschikbaarheid van kapitaal vormt namelijk, alle overige elementen buiten beschouwing latend, de buffer die een onderneming heeft om een aanpassing door te voeren in de strategie of het vastgoed, met als doel het voorspellen van winkelsluitingen. Figuur 2 geeft deze propositie grafisch weer. Hierbij is b* het breekpunt, waarna een onderneming niet meer de mogelijkheid heeft om een verandering door te voeren in de strategie of het vastgoed. Dit punt is afhankelijk van de het kapitaal dat een
b*
t
Fig. 2: Effect van beschikbaarheid kapitaal. Bron: eigen analyse onderneming tot haar beschikking heeft, in de vorm van het eigen vermogen, en de minimale buffer M die vereist is voor een effectieve implementatie van wijzigingen. R geeft de 13
ontwikkeling van het netto resultaat van de onderneming weer, die met het proces wordt geassocieerd. Figuur 2 laat dus zien dat, zodra het beschikbare kapitaal tot voorbij een bepaald punt is gedaald, de sluiting van een winkel niet meer afgewend kan worden. De buffer is dan namelijk niet meer groot genoeg om de financiële problemen op te lossen met een verandering in strategie of vastgoed. Daarnaast is er nog een tweede effect dat van belang lijkt. In het verleden kochten retailers handelswaren in en betaalden zij hun levering op redelijke termijn. Om dit te kunnen doen, was er een voldoende omvang aan eigen vermogen vereist om de inkopen tijdig te kunnen betalen aan de leverancier. Er kwam hiermee een natuurlijke buffer per definitie beschikbaar bij elke retailer van enige omvang. Hoe groter de omzet, hoe meer (eigen) vermogen men nodig had en dien te verstande gaf de omzet van de retailer iets aan over diens financiële gegoedheid. Op dit moment zijn de verhoudingen echter wezenlijk gewijzigd. Door het agressieve Angelsaksische werkkapitaal management is er veel vermogen uit retailondernemingen onttrokken. Met de huidige betalingstermijn aan leveranciers van vaak boven de 90 dagen – winkelketen Hema verhoogde de termijn recentelijk zelfs naar 120 dagen – heeft men geen vermogen meer nodig om te groeien als retailer. In veel andere gevallen koopt men zelf niet meer in, maar wordt er gewerkt op consignatiebasis, wat betekent dat handelsgoederen eigendom blijven van de leverancier en pas bij verkoop door de retailer aan de leverancier (en soms zelf nog 60 dagen later) worden betaald. Onder andere warenhuisketen V&D maakt hier gebruik van. Bij omzetgroei van de retailer werkt dit systeem prima, echter is het de vraag wat er gebeurt wanneer er een krimp ontstaat. Figuur 3 laat zien wat er gebeurt met de hoogte van het vereiste eigen vermogen voor de retailer bij bepaalde ontwikkelingen in de omzet. In het traditionele systeem hadden retailers bij een hogere omzet ook een hoger eigen vermogen nodig, omdat de inkoop van producten bekostigd moest worden. Wanneer de verkopen minder werden, hoefde er ook een lager bedrag aan leveranciers betaald te worden en was er minder eigen vermogen vereist. Dit levert derhalve geen problemen op. Bij het systeem van consignatie, waarbij de leverancier tot het moment van daadwerkelijke verkoop eigenaar van de handelsgoederen blijft, werkt het anders. Hier geldt het principe dat hoe hoger de omzet is die de retailer draait, hoe lager de hoeveelheid eigen vermogen is die deze nodig heeft. Er hoeft namelijk niet te betaald te worden voor goederen tot het moment dat de verkoop plaatsvindt (en soms zelfs dan nog zestig dagen later), waardoor de kapitaal last bij de leverancier blijft. Met een pure consignatiestrategie is het zelfs mogelijk met een negatief eigen vermogen succesvol te zijn als retailer. Dit systeem biedt de mogelijkheid aan investeringsmaatschappijen om grote, door hen overgenomen retailketens te “strippen” van het bij hen aanwezige eigen vermogen en soms zelfs vol te hangen met schulden. Het gaat voor retailers goed zolang er omzetgroei wordt gecreëerd. Er verschijnen echter donkere wolken op het moment dat de verkoopcijfers dalen. De onderneming kan de afname niet opvangen met aanwezig kapitaal, daar dit reeds onttrokken is. Er ontstaat in deze situatie dus een tekort aan eigen vermogen. Figuren 2 en 3 tonen de belangrijke rol van het eigen vermogen voor de retailer, en de gevaren die schuilen in de situatie wanneer dit over het hoofd wordt gezien. Het huidige retailsysteem werkt dit in de hand. Deze ontwikkeling onderschrijft de onmisbaarheid van de financiële positie van de retailer als invloedsfactor voor winkelsluitingen, ondanks het feit dat dit niet uit de literatuur naar voren komt.
14
Traditioneel
Consignatie
Omzet Benodigd EV
Fig. 3: Traditioneel tegenover consignatiesysteem. Bron: eigen analyse Met name geldt dit laatste werkkapitaal effect voor de grote ketens. Daar deze in tegenstelling tot de kleine zelfstandige retailers een dermate grote onderhandelingskracht richting leveranciers hebben dat zij "Angelsaksisch” werkkapitaalmanagement richting leveranciers kunnen en over de loop der jaren ook hebben afgedwongen. 3.4 Synthese Hieruit concluderend, komen twee omvattende elementen naar voren. Allereerst is het de financiële positie van de retailer, die indicatief is voor hoe een individuele winkel ervoor staat. Dit lijkt dan ook intuïtief: de financiën zijn een rechtstreekse reflectie van de gezondheid en de welvaart van het bedrijf. Wanneer de onderneming een structurele daling in haar cijfers noteert, dan mag men logischerwijs verwachten dat dit niet ten goede komt aan het toekomstbeeld van haar winkels. Helemaal geldt dit voor grote retailketens waar “Angelsaksisch” werkkapitaalmanagement wordt bedreven. Het tweede element, waaronder meerdere factoren mogen worden geschaard, is de strategie en management van de franchisegever of moeder. Zoals reeds beschreven, valt hierbij te denken aan ontwikkelingen op het gebied van de concurrentie – zoals die van online winkels – of ontwikkelingen in de branche of de algemene retailmarkt, waarop retailers moeten inspelen. Lukt dit ze niet of niet goed genoeg, dan kan dit, zoals het verleden heeft uitgewezen, leiden tot winkelsluitingen. Deze uitkomsten leiden tot Figuur 4, waarin winkelsluitingen worden voorspeld aan de hand van een ‘drie-eenheid’ van vastgoed, strategie en management, en financiën. Het is opvallend dat de twee laatstgenoemde elementen niet of nauwelijks worden onderschreven door de literatuur, en dat deze voornamelijk focust op het element vastgoed.
Vastgoed
Winkel sluitingen
Strategie en management
Financiën
Fig. 4: Drie-eenheid 15
Dat roept de vraag op of in de bestaande theorie niet een cruciaal onderdeel ontbreekt waarmee een situatie ontstaat dat er slechts een beperkte verklarende en voorspellende kracht uitgaat van deze modellen. Het lijkt er namelijk op dat zij de nadruk leggen op slechts een onderdeel van, naar het schijnt, een groter geheel. Om dit te bepalen, is het nodig de markt voor deze modellen te verkennen, en duidelijk te krijgen welke elementen worden meegenomen en, misschien nog wel belangrijker, welke er worden genegeerd.
16
4. Bestaande tools Om erachter te komen wat het aanbod is van tools gericht op het analyseren van het renderen van winkels, het in kaart brengen van verbetermogelijkheden en eventueel uiteindelijk het voorspellen van toekomstige posities, wordt in dit hoofdstuk een onderzoek uitgevoerd naar de bestaande markt van deze producten. Dit hoofdstuk beoogt zo inzicht te verschaffen in het aanbod aan tools die momenteel in de markt zijn, en waar diverse partijen gebruik van kunnen maken. Uit dit aanbod zal een eerste selectie plaats vinden voor de meer diepgaande analyse in hoofdstuk 5. 4.1 Dataverzameling Ter vaststelling van het aanbod van analysetools gericht op winkels, is gebruik gemaakt van een desktop research en een field research. Voor het field research is contact gelegd met de aanbieders van dergelijke producten middels telefonische interviews. De tweeledige analyse heeft de volgende tools naar voren doen komen: de Customer Journey Index van CityTraffic1, de Footfall Index van Experian2, de Locatie Potentie-analyse van Veneficus3, de Retail Risk Index van Locatus4, het Vestigingsplaatsonderzoek van AnalyZus5 en de Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden van de Goudappel Groep6. Helder is dat er significante verschillen bestaan tussen deze modellen in onder andere de vorm, uitgebreidheid, marketing en complexiteit. Tegelijkertijd moet geconstateerd worden dat het totale aanbod relatief beperkt is. Dit ondanks het feit dat er een toenemende vraag lijkt te ontstaan naar informatie die deze tools kunnen bieden – zoals het voorgaande hoofdstuk reeds heeft aangetoond -. Alvorens in te gaan op de inhoudelijke en methodologische uitgangspunten van de verschillende modellen maakt de dataverzameling reeds een interessante vergelijking mogelijk over de marketingstrategie en –resultaten. Evident is dat van deze tools de Retail Risk Index, de Customer Journey Index en de Footfall Index eruit springen qua aanwezigheid en prominentie als tool: hiervan is direct te zien dat ze echt als tool gebruikt kunnen worden, terwijl dat bij de overige producten minder het geval is. Er zijn behoorlijke verschillen in de manier waarop de tools vermarkt worden: zo lanceerde Locatus in samenwerking met Insights for Action en de Vrije Universiteit Amsterdam haar Retail Risk Index in 2013 op de Provada, het jaarlijks ontmoetingspunt van de vastgoedbranche, terwijl de aandacht voor de Locatie Potentie-analyse van onderzoeks- en adviesbureau Veneficus vooral beperkt lijkt te blijven tot de website van het bedrijf. Experian is met haar Footfall Index actief in de hele wereld en benadrukt deze boodschap ook aan de buitenwereld, wat weer in contrast staat met de Concurrentiescan van de Goudappel Groep, welke tot nu toe aanzienlijk minder bekendheid heeft weten te genereren. De marketing van de tools loopt – al met al – uiteen van een stukje op de eigen website, tot een campagne met internationale uitbreiding als gevolg. Van de in kaart gebrachte tools lijken alleen die van Locatus, CityTraffic en Experian professioneel gecommercialiseerd te worden, terwijl de overige partijen op dit gebied achterblijven. 1
Zie http://www.citytraffic.nl/site/producten/customer-journey-index/ Zie http://www.footfall.com/ 3 Zie http://www.veneficus.nl/demo/lokatie-potentie-analyse/ 4 Zie http://www.locatus.com/ 5 Zie http://www.analyzus.nl/vestigingsplaatsonderzoek.html/ 6 Zie http://www.goudappel.nl/media/files/uploads/Rapport_Vitaliteitsbenchmark_-_Goudappel_Coffeng__publieksversie_10_maart_2015.pdf 2
17
4.2 Cross case analyse Deze paragraaf geeft een uiteenzetting van de verschillende modellen waarbij zowel het doel als de methodologie aan bod komen. Na de beschrijving volgt de cross case analyse waarbij de verschillen en overeenkomsten van de modellen worden geanalyseerd aan de hand van de drie domeinen vastgoed, strategie en financieel. 1. CityTraffic – Customer Journey Index. Deze index telt en analyseert passantenstromen in de belangrijkste winkelstraten in Nederland. De werkzaamheden bestaan uit het tellen van passanten en unieke bezoekers, het meten van bezoekersfrequentie en verblijfstijd, het analyseren van loopstromen en het relateren van gegevens aan weersinformatie, en daarnaast worden ook online bezoekers meegenomen en kijkt het bedrijf naar bezoekers in de winkel zelf, waarmee de capture rate – de verhouding passanten en winkelbezoekers – wordt gemeten. Met behulp van Bluetooth- en Wifi-signalen van smartphones voert CityTraffic de passantentellingen uit. Het winkelpubliek online wordt gemeten door Wakoopa, PFM Footfall intelligence doet dit voor de bezoekers in de winkel. CityTraffic is een onderzoeksbureau op het gebied van winkelgebieden en voert volautomatische passantentellingen uit in tientallen winkelcentra en de belangrijkste winkelsteden- en straten van Nederland en België. 2. Experian – Footfall Index. Deze tool is, evenals de Customer Journey Index van CityTraffic, voornamelijk gericht op het uitvoeren van passantentellingen. Met de Footfall Index kan ook de conversie worden gemeten, aan de hand van de verkoopcijfers van winkels. Deze informatie kan worden gebruikt door individuele winkels en winkelcentra. Experian is een informatieleverancier voor het leveren van data en analytische instrumenten aan klanten in de hele wereld. Het is gericht op advies op het gebied van kredietrisico’s en fraude, het inzetten van marketinginstrumenten en het automatiseren van besluitvorming. In 2009 is de Footfall Index in Nederland geïntroduceerd. Momenteel wordt hij gebruikt door meer dan 11.000 retailers en winkelcentra verspreid over 64 landen wereldwijd. Footfall Ltd. Is in 1991 opgericht en werd in 2005 gekocht door Experian. De index dient ervoor te zorgen dat winkels hun klanten van binnen en buiten leren kennen, waardoor zij hun winstgevendheid kunnen verhogen. 3. Veneficus – Locatie potentie-analyse. Met deze analyse wordt een beeld geschetst van de efficiëntie van winkels. De potentiële omzet wordt berekend aan de hand van onder andere demografische kenmerken zoals leeftijd, inkomen en opbouw van huishouden, concurrentie gemeten door onder andere de reistijden van concurrenten naar de eigen winkels, en traffic¸ dat wordt gekenmerkt door de drukte door het winkelend publiek. Er wordt gekeken naar de impact van de inzet van marketingtools en –campagnes, klantherkomstdata, een klanttevredenheidsonderzoek, assortimentskeuzes en de manier waarop de winkel wordt gemanaged, op de efficiëntie. Veneficus is een onderzoeks- en adviesbureau dat bedrijven vanuit een econometrische achtergrond helpt bij het analyseren van alle interne en externe data. 4. Locatus – Retail Risk Index. Deze tool stelt het risicoprofiel van winkels en winkelgebieden vast. Hij is gebaseerd op vier indicatoren: branche, pand, straat en vraag-aanbod. De branche-index kijkt naar het percentage ondernemers dat afgelopen jaar in een soortgelijk winkelgebied is gestopt, de pandindex stelt mutaties die plaatsvonden in het winkelpand vast, de straatindex bekijkt de ontwikkeling in de invulling van winkelpanden van de straat rondom het pand, en de marktindex (vraagaanbod) bestaat uit een vraagfunctie die variabelen omvat als passanten, standaard consumenten en de koopkracht binnen het winkelgebied, en een aanbodfunctie die op 18
zijn beurt bestaat uit variabelen als winkelvloeroppervlakte en het aantal concurrerende winkels binnen een straal van 2 kilometer. Locatus is zelf een onderzoeksbureau dat informatie verzamelt over alle winkels en consumentgerichte, dienstverlenende bedrijven. De focus ligt op winkelgebieden in de Benelux. Het bedrijf ontwikkelde de tool in 2013, in samenwerking met Insights for Action en de Vrije Universiteit Amsterdam, vanuit de behoeft van klanten aan instrumenten die kansen en risico’s identificeren, om te reageren op grotere investeringsrisico’s. 5. AnalyZus – Vestigingsplaatsonderzoek. Dit onderzoek dient ervoor om de omzetmogelijkheden, kansen en risico’s van een locatie in kaart te brengen. Het bevat de onderdelen brancheontwikkelingen, vraaganalyse, aanbodanalyse, ontwikkelingen markt- en winkelgebied en marktmogelijkheden. Brancheontwikkelingen bevat ontwikkelingen in de branche als consumentengedrag en concurrentieontwikkelingen, vraaganalyse beschrijft de kenmerken van de consumenten in het marktgebied, aanbodanalyse bestaat uit een analyse van de winkel, het winkelgebied en de aanwezige concurrenten, en eventueel concurrerende winkelgebieden in de omgeving, ontwikkelingen markt- en winkelgebied kijkt naar plannen in de omgeving als woningbouw en ontwikkelingen in het winkelgebied, en toekomstige bevolkingsontwikkeling, en marktmogelijkheden omvat de marktmogelijkheden voor de winkel op basis van de vergaarde informatie, en een indicatie van de realiseerbare omzet. AnalyZus ondersteunt overheden, retailers en andere organisaties bij het ontwikkelen van beleid en het maken van keuzes rondom de locaties van winkels en andere consumentenvoorzieningen. 6. De Goudappel Groep – Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden. Deze benchmark stelt de mate van vitaliteit van een winkelgebied vast. Hij laat zien op welke terreinen een winkelgebied nog winst kan boeken en waar het al sterk scoort. Daarnaast kan er aan de hand van het vitaliteitsprofiel een vergelijking worden getrokken met directe concurrenten of andere winkelgebieden in Nederland. Deze wordt bepaald aan de hand van de factoren voorzieningenaanbod, demografie, bereikbaarheid en ruimtelijke kwaliteit. De Goudappel Groep is actief op het gebied van bereikbaarheid, leefbaarheid, verkeersveiligheid en economische vitaliteit en geeft hierin advies. In maart van dit jaar werd het rapport gepubliceerd. Doel van het onderzoek was voor Goudappel Coffeng zelf het verkrijgen van een vergelijkingskader ter gebruik in de oriëntatiefase bij opdrachtgevers, en naar buiten toe het bijdragen aan het bewustzijn bij opdrachtgevers van het multidisciplinaire karakter van de opgave. Opvallend is dat de tools behoorlijk verschillen in meerdere opzichten: het daadwerkelijke doel van de tool, de variabelen die de input vormen, maar ook bijvoorbeeld het soort bedrijf dat de tool heeft ontwikkeld. Tabel 1 toont of de besproken tools gebaseerd zijn op variabelen die uit de literatuur naar voren zijn gekomen, en indien dit het geval is, op welke variabelen. Hiermee ontstaat een eerste ruwe vergelijking waar het de inhoud betreft. Deze analyse geeft een helder beeld: geen van de modellen dekt alle drie de domeinen af. Juist de financiële context ontbreekt bij alle modellen. Daarnaast zijn er maar twee modellen die gebaseerd zijn op drie variabelen, drie modellen beperken zich tot twee variabelen die met name gericht zijn op de vastgoedvariabelen. De Vitaliteitsbenchmark is hierop een uitzondering, die combineert demografie en bereikbaarheid. De Footfall Index richt zich slechts op demografische factoren. Daarmee is het een one-issue model dat daarmee het verst af staat van de hypothetische veronderstelling uit de theorie dat een breed model gebaseerd op 19
Vastgoed
Strategie en management
Demografisch
Concurrentie
Bereikbaarheid
Customer Journey Index
x
x
x
Footfall Index
x
Locatie Potentie-analyse
x
x
Retail Risk Index
x
x
Vestigingsplaats onderzoek
x
x
Vitaliteitsbenchmark
x
Financieel
Winkelimago
x
x
Tabel 1. Overzicht tools en variabelen uit literatuur de drie domeinen tot significant betere voorspellingen zal leiden waar het toekomstige winkelsluitingen betreft. Zoals reeds is aangegeven, is het bij enkele producten enigszins de vraag of ze daadwerkelijk als tool bestempeld mogen worden, of dat het eerder maatwerk betreft. Hierbij gaat het om de Locatie Potentie-analyse van Veneficus, het Vestigingsplaatsonderzoek van AnalyZus en de Concurrentiescan van de Goudappel Groep. Deze producten worden ook minder duidelijk als tool in de markt gebracht en neigen naar niet-generaliseerbare adviesproducten. Besloten is om de Locatie Potentie-analyse en de Concurrentiescan – desondanks – wel op te nemen in het onderzoek, zo zijn we zeker van een representatief overzicht van de populatie en kunnen mogelijk interessante elementen niet worden gemist. Besloten is om het Vestigingsplaatsonderzoek van AnalyZus niet verder te onderzoeken. Dit vanwege een combinatie van een geringe omvang van AnalyZus – er zijn twee personen werkzaam – en de expliciete bevestiging door derden dat dit geen tool is, maar duidelijk maatwerk betreft. Hoe dan ook kan er geconcludeerd worden dat het aanbod van tools ter voorspelling van winkelsluitingen in de Nederlandse markt zeer beperkt is. Omdat het a) belangrijk is er zeker van te zijn dat alle weergegeven informatie correct en volledig is, maar ook om b) het verhaal achter de tool te horen, gaat het volgende hoofdstuk verder met een meer diepgaande analyse van de modellen op grond van telefonische interviews die hebben plaatsgevonden met de ontwikkelaars van de verschillende tools.
20
5. Field research Om vragen die resteren na de desktop research te beantwoorden en de geschiktheid van de tools om winkelsluitingen te voorspellen te beoordelen, is er telefonisch contact geweest met de leveranciers van de verschillende tools en is er een vragenlijst7 voorgelegd. Doelstelling hierbij was het genereren van meer duidelijkheid met betrekking tot onder andere het doel, de meegenomen elementen, de ontwikkelaar, het succes en de mate van standaardisatie van de desbetreffende tool. Op basis van deze informatie vindt mede de selectie van geschiktheid plaats waar het het voorspellen van winkelsluitingen betreft. 5.1 Resultaten uit de interviews Uit het interview met Huib Lubbers van CityTraffic is duidelijk geworden dat dit bedrijf verschillende producten aanbiedt ten behoeve van de analyse van hele winkelgebieden, waarbij er een voorkeur ligt voor de moeizamer lopende gebieden. Dit betekent dat er vanuit de tools minder gekeken wordt naar individuele winkels. De belangrijkste reden voor het ontwikkelen van de tool is dan ook het verkrijgen van een transparante methode om winkelgebieden op dezelfde manier te kunnen beoordelen. Lubbers laat weten dat het bedrijf veel waarde hecht aan de capture rate. Daarnaast wordt er ook gekeken naar demografische factoren, concurrenten, bereikbaarheid en passantenstromen. De doelgroep van CityTraffic bestaat voornamelijk uit vastgoedbeleggers en ondernemers, en daarnaast uit gemeenten. Geconcludeerd kan worden dat er een overlap is met de factoren die uit dit onderzoek naar voren zijn gekomen: ook CityTraffic kijkt naar demografische factoren, bereikbaarheid en concurrentie. Hier dient echter de kanttekening bij geplaatst te worden dat de focus niet ligt op het voorspellen van winkelsluitingen en dat het bedrijf niet één duidelijke tool aanbiedt, maar dat het gaat om een aantal maatwerkproducten gaat dat wordt aangepast aan de vraag. Kredietbureau Experian maakt volgens Paul Ballieux veelal gebruik van incasso informatie, welke niet mag worden gebruikt voor voorspellingen van winkelsluitingen of faillissementen, maar alleen voor het doel waarvoor deze is verzameld. Het Experian model gaat daarom uit van andere gegevens, en voor het beantwoorden van de vraag over de toekomstbestendigheid van winkels kijkt het naar demografische factoren en de differentiator – een factor die aangeeft of de desbetreffende retailer wel of niet een eigen doelgroep heeft. Experian wil met haar tool informatie bieden aan een brede doelgroep, bestaande uit retailers, vastgoedbeleggers, overheden en banken. Het in kaart brengen van risico’s is voor deze partijen een belangrijke motivatie. De aanpak van Experian is voornamelijk gericht op het uitvoeren van specifieke adviesopdrachten aangepast aan de vraag. Qua onderzochte factoren is er overlap op het gebied van demografische kenmerken. Tevens is er een strategische inslag in de vorm van de differentiator die het model onderzoekt. Deze valt echter niet te scharen onder bereikbaarheid dan wel winkelimago. Robert Bos van Veneficus laat weten dat de Locatie Potentie-analyse niet gericht is op het voorspellen van winkelsluitingen, maar dat de focus ligt op het beantwoorden van specifieke klantvragen en het voorspellen van de potentiële omzet van een locatie, evenals de gevolgen voor andere locaties. Retailers kunnen deze informatie gebruiken in de overweging van nieuwe locaties en de beoordeling van investeringen. Hiervoor dient er gekeken te worden naar onder andere demografische factoren en reistijden naar de concurrentie. Afhankelijk van of de klant de informatie zelf de informatie bezit, kan bijvoorbeeld ook informatie uit interne 7
De complete versie van de vragenlist is te vinden in de bijlage in het kader van de navolgbaarheid. 21
tevredenheidsonderzoeken en gegevens met betrekking tot winkelvloeroppervlak meegenomen worden. Daar dit wel door de klant zelf aangeleverd moet worden, neemt dit onderzoek deze factoren niet als zodanig in overweging. Bos geeft aan dat de klantenkring zich vooralsnog beperkt tot enkele retailers. Volgens Peter Nieland van Locatus is de Retail Risk Index volledig gericht op het voorspellen van winkelsluitingen. De tool kijkt daadwerkelijk naar individuele winkels. Voor zover bij hen bekend is, biedt Locatus als enige een gestandaardiseerde tool voor het voorspellen van winkelsluitingen, en gaat het bij andere adviesbureaus slechts om losse opdrachten. Zoals reeds besproken, is de Retail Risk Index gebaseerd op vier elementen: branche, pand, straat en vraag en aanbod. Met de uitkomst van de tool kan het risico dat een individueel pand draagt, worden vastgesteld. Hij is initieel ontwikkeld als antwoord op de vraag vanuit banken. Beleggers en ook verzekeraars zijn vervolgens geïnteresseerd geraakt in de tool. Tevens wordt deze gebruikt door retailers om bijvoorbeeld verschillende panden te vergelijken. De Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden van Goudappel Coffeng is ontwikkeld door Tim van Huffelen en Guido Scheerder. Dit model geeft op basis van 16 indicatoren aan wat de levendigheid is van een winkelgebied. Deze indicatoren zijn te verdelen in vier categorieën: voorzieningenaanbod, demografie, bereikbaarheid en ruimtelijke kwaliteit. In totaal heeft Goudappel Coffeng 100 kernwinkelgebieden in Nederland vergeleken en de sterkten en zwakten van deze gebieden in kaart gebracht. Er wordt niet gekeken naar individuele winkels, en de focus ligt op factoren met betrekking tot de locatie. Van Huffelen geeft aan dat het bedrijf altijd uit gaat van een te beantwoorden adviesvraag, en hierdoor geen generieke tool aanbiedt. Klanten zijn vastgoedbeleggers, ondernemingsverenigingen en gemeenten. Deze zijn geïnteresseerd in winkelgebieden, en worden niet geïnformeerd over losse panden. Uit het voorgaande zijn drie problemen te onderscheiden die de geschiktheid voor toepassing in dit onderzoek aantasten. Allereerst is de overlap van de elementen die door de tools van Experian, Veneficus en Goudappel Coffeng worden meegenomen met de onderzochte invloedsfactoren beperkt. Bij deze modellen gaat het om twee elementen die overeenkomen met de gevonden elementen. Tabel 1 laat zien welke factoren het per tool betreft. Het volgende punt gaat over de vorm in welke het product wordt aangeboden. In de meeste gevallen betreft het maatwerk, dat wordt aangepast aan een specifieke klantvraag. Alleen de Retail Risk Index wordt daadwerkelijk gestandaardiseerd aangeboden. In feite verdient deze dus als enige het etiket van tool, dat aan de rest niet mag worden toegeschreven. Als derde komt hierbij dat de producten van CityTraffic, Experian, Veneficus en Goudappel Coffeng niet zijn gericht op het voorspellen van winkelsluitingen. Zo ligt bijvoorbeeld voor CityTraffic de focus op het beoordelen van het succes van winkelgebieden, en heeft Goudappel Coffeng haar Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden ontwikkeld om de levendigheid van een winkelgebied in kaart te brengen. De tool van Locatus komt op basis van het contact met de productaanbieders derhalve als meest geschikt uit de bus. Het volgende hoofdstuk zal een selectie maken van enkele retailers, op welke de Retail Risk Index toegepast zal worden. Deze belangrijkste ontwikkelingen omtrent deze ketens zullen beschreven worden, waarna de resultaten zullen worden besproken en geanalyseerd. Zodoende kan er a) mogelijk wat gezegd worden over de voorspellende kracht van de tool, en kan er b) tegelijkertijd wellicht een toekomstbeeld worden geschetst met betrekking tot de retailers in kwestie.
22
6. Verwachtingen 6.1 Verantwoording selectie casussen grotere retailketens Ondanks dat het lijkt alsof de storm op de retailmarkt is gaan liggen, is het niet zo dat ondernemingen nu niets meer te vrezen hebben. Een “press search” heeft enkele omvangrijke ketens in kaart gebracht die interessant zijn voor een nadere uitlichting in dit onderzoek. De search is gebaseerd op een aantal criteria. De eerste vereiste betreft de omvang van de retailer. Het is essentieel dat deze groot genoeg is, omdat er anders niet genoeg over gezegd kan worden, daar er zeer waarschijnlijk te weinig informatie over is. Hier hangt ook het tweede criterium mee samen, namelijk dat de retailer een bepaalde economische impact heeft op de maatschappij. Is dit niet het geval, dan zijn ontwikkelingen met betrekking tot het bedrijf slechts beperkt relevant voor de samenleving en is het niet interessant om deze verder te onderzoeken. Daarnaast is belangrijk dat de retailer veelvuldig in het nieuws is geweest. Weinig of geen aandacht van de pers duidt op een gebrek aan (relevante) ontwikkelingen en biedt derhalve onvoldoende informatie om de retailer te kunnen beoordelen. Hierop sluit het vierde en laatste criterium aan, namelijk dat de retailer ook daadwerkelijk in verband moet worden gebracht met financiële problemen. Wanneer hij alleen in het nieuws is, maar niks erop duidt dat er sprake is van malaise, kan er ook niet worden bepaald of er problemen zijn. Op basis van de genoemde criteria komen drie retailers bovendrijven: V&D, Blokker en Hema, stuk voor stuk gevestigde namen in het Nederlandse winkellandschap. Allemaal moesten ze een reorganisatie doorvoeren. Om inzicht te krijgen in de context van deze drie organisaties volgt allereerst een weergave van de relevante ontwikkelingen per concern. 6.2 V&D De problemen voor warenhuisketen V&D werden duidelijk in januari van dit jaar, toen het bedrijf aankondigde 50 van de 450 banen te schrappen in het servicecentrum in Amsterdam. Ook werd door het concern aangegeven dat alle bestaande huurcontracten heronderhandeld zouden worden, met als doel een permanente verlaging van de huurlasten. De derde en grootste maatregel was dat er een loonoffer van 5,8% van alle werknemers werd gevraagd. Motivatie voor dit rigoureuze kostenverlagende pakket was de persistentie van de verliezen waar V&D mee te kampen had. Ook maakte het concern bekend dat het een nieuwe CEO aanstelt, in de vorm van John van der Ent. Deze is afkomstig van de Etam Groep, het kledingconcern dat recentelijk over de kop ging (Keuning, 2015j). Als antwoord op de malaise bij V&D trok kredietverzekeraar Coface de kredietlimiet voor de warenhuisketen in. Naar aanleiding hiervan maakte het Centraal Boekhuis als eerste leverancier bekend de leverantie van boeken aan V&D te staken. Het bedrijf kwam verder onder druk te staan: vakbonden CNV en FNV spanden beiden een kort geding aan tegen V&D (Keuning, 2015c). Eerder deed IEF Capital, dat eigenaar is van 12 winkelpanden van V&D, dit ook al. Ook vastgoedeigenaar ProWinko, dat de V&D-panden in Uden en Roermond bezit, ging naar de rechter. Reden voor de pandeigenaren hiertoe was het niet voldoen aan de huurverplichtingen door het concern (Keuning, 2015b). Begin februari werd aangekondigd dat de verhuurders akkoord zouden zijn met een huurkorting van zes maanden. Als tegenprestatie zou V&D oppervlakte moeten inleveren en volledige openheid van de boeken moeten bieden (Keuning en Smit, 2015c). Even later volgde er een nieuw plan, waarmee V&D-eigenaar Sun Capital, de banken en vastgoedeigenaren een akkoord hebben bereikt. Het plan, dat dient om het financiële tekort aan te vullen, houdt in dat Sun Capital zo’n EUR 60 mln investeert in de winkels, en de banken circa EUR 40 mln aan werkkapitaal financieren. In ruil hiervoor verlenen de pandeigenaren een huurkorting van EUR 24 mln. Dit zou genoeg geld in brengen voor de komende twee jaar (Keuning en Smit, 2015f). 23
Naar aanleiding van het kort geding met vakbonden CNV en FNV zijn er opnieuw onderhandelingen gevoerd tussen V&D en laatstgenoemde vakbonden. Hier is echter niets uitgekomen, zo werd er gemeld door de bonden. Dit leidde tot een uitspraak van de rechter, die bepaalde dat V&D geen eenzijdige verlaging van de lonen van haar werknemers mag doorvoeren. De uitspraak geldt alleen voor leden die de vakbond in het kort geding vertegenwoordigt. De warenhuisketen liet al vrij snel weten geen onderscheid te maken tussen vakbondsleden en niet-vakbondsleden met betrekking tot de lonen, en daarnaast in hoger beroep te gaan bij de rechtbank (Keuning, 2015h; Keuning, 2015i). Ongeveer een maand na de introductie van het reddingsplan van V&D, spande Mondia Investments, dat eigenaar is van het pand in Hengelo, alsnog een kort geding aan tegen het bedrijf, vanwege het niet volledig voldoen aan de huurverplichtingen. De rechter stelde de vastgoedeigenaar in het gelijk, en verplichtte V&D om de gehele huur te betalen. Mondia Investments behoorde tot een kleine groep verhuurders niet akkoord waren gegaan met het plan voor de huurverlaging (Zeemeijer, 2015). Hiertoe behoorde ook Metroprop, dat de V&D-panden in Den Bosch, Heerlen en Sittard onder beheer heeft. Evenals Mondia Investments won het bedrijf het kort geding en moest V&D ook aan deze partij de volledige huur betalen (Keuning, 2015k). In dezelfde categorie had Komen Vastgoed, eigenaar van het V&D-pand in Den Helder, het faillissement van het concern aangevraagd bij de rechtbank. Deze aanvraag werd echter afgewezen. Als antwoord hierop zegde V&D de huur voor het pand in Den Helder op, waarmee het contract in het voorjaar van 2017 afloopt (“V&D zegt huurcontract in Den Helder op”, 2015). In een nieuw voorstel met betrekking tot de loonsverlaging van haar werknemers, heeft V&D de oorspronkelijke salarisafname verlaagd van 6% naar twee verlagingen van 2% op rij. In ruil hiervoor zouden er wel banen geschrapt worden (Keuning, 2015l). FNVbestuurder Niels Suijker bevestigde dat het om in totaal 200 arbeidsplaatsen gaat (“V&D wil tweehonderd arbeidsplaatsen schrappen bij lager loonoffer”, 2015). Op advies van de rechter, gegeven tijdens de zitting van de hoger beroepszaak, is Peter Ingelse, oud-voorzitter van de Ondernemingskamer, als bemiddelaar aangesteld in het conflict tussen V&D en de vakbonden (Leupen, 2015). Begin juli is het tot een akkoord gekomen tussen de partijen. De aangekondigde loonverlaging wordt van de agenda gehaald, maar er zal wel een reorganisatie komen die mogelijk 400 arbeidsplaatsen kost. Het akkoord bestaat verder uit een sociaal plan om de gevolgen van de reorganisatie op te vangen, een versobering van de seniorenregeling een vakantiedag minder voor alle medewerkers. Het plan moet nog worden voorgelegd aan de ondernemingsraad (Smit, 2015e). Een week later werd bekend dat eigenaar Sun Capital aanvullend EUR 47 mln investeert in V&D. Met deze herfinanciering is de investering in de keten dit jaar verdubbeld. Ook verlengde de investeringsmaatschappij de looptijd van de financiering van twee naar vier jaar. Hiermee heeft de winkelketen volgens CEO Van den Ent aanzienlijk meer tijd en ruimte gekregen voor herstel (Smit, 2015a). V&D is nog in onderhandeling met de pandeigenaren over de eenmalige en structurele verlaging van de huursom. Er zou begin juli een akkoord komen, maar de partijen hebben toen afgesproken nog twee maanden de tijd te nemen (Smit, 2015d). 6.3 Blokker Begin februari liet FNV-bestuurder Niels Suijker weten dat er onrust heerste onder het winkelpersoneel van Blokker. Het betreft hier niet alleen medewerkers van de Blokkerwinkels, maar ook personeel van onder andere de winkels Bart Smit, Big Bazar, Intertoys, Marskramer en Xenos. Veel oudere medewerkers zouden onder druk gezet zijn om vrijwillig op te stappen. Ook zouden er een aantal filialen rondom Eindhoven zijn geliquideerd of verkocht (Toet, 2015b). In navolging van dit nieuws kondigde Blokker een 24
reorganisatie aan, met als belangrijkste maatregel het ontslag van 440 werknemers. Reden was dat de loonkosten niet meer in lijn lagen met de dalende verkoopcijfers. Daarnaast wilde het concern ook meer flexibilisering in de werktijden brengen. Aanvullend gaf Blokker aan dit jaar EUR 25 mln extra te investeren (Keuning en Smit, 2015b). Na overleg met de vakbonden CNV en FNV, wist het concern deze partijen te overtuigen van de noodzaak van een sanering (Toet, 2015a). Wel schroefde Blokker het aantal ontslagen terug van het eerder aangekondigde 440 naar 390 arbeidsplaatsen. De keten denkt door uitbreiding van enkele goedlopende winkels werk te kunnen behouden (“Blokker schrapt minder banen”, 2015). Na enkele additionele gesprekken met de vakbonden is er een akkoord bereikt over een sociaal plan voor de medewerkers die worden ontslagen. Hierin zijn afspraken gemaakt over onder andere de begeleiding van werk naar werk en een ontslagvergoeding (“Bonden en Blokker akkoord over sociaal plan”, 2015). De geplande ontslagen zijn nog niet uitgevoerd, maar er was wel sprake van een ander ontslag: in juni van dit jaar nam Blokker afscheid van CEO Roland Palmer. De Brit, die sinds 2011 aan het roer stond, kreeg twee jaar geleden al assistentie van commissaris Theo de Kool, die hem nu opvolgt als bestuursvoorzitter. Reden van het vertrek was volgens Blokker dat Palmer niet voldoende gegroeid was als voorzitter om de onderneming snel te laten aanpassen aan de door internet snel veranderende markt (Smit en Couwenbergh, 2015). Rond dezelfde periode als het vertrek van Palmer werden de jaarcijfers gepresenteerd. Uit deze cijfers bleek dat over 2014 een verlies was geboekt van EUR 20 mln, terwijl Blokker een jaar eerder nog een positief netto resultaat schreef van EUR 60 mln. Ook de omzet nam af: deze daalde van EUR 2,5 mln over naar EUR 2,1 mln, wat neerkomt op een terugval van meer dan 15%. Dit is aanzienlijk meer dan de 1,1% die Blokker eerder had gecommuniceerd. Het verschil komt onder andere door de verkoop van de 19 winkels van tuincentrum Overvecht, maar zit hem vooral in het feit buitenlandse winkelketen niet langer is opgenomen in de jaarrekening van Blokker. De reden hiervan is onbekend (Keuning en Smit, 2015a; KVK). Daartegenover staat dat de nieuwe winkelformule naar eigen zeggen een succes is. Het concern meldde in mei van dit jaar dat de omzet van de pilotwinkels waar de nieuwe formule was gelanceerd duidelijk hoger was dan die van de onveranderde filialen. 6.4 Hema Winkelketen Hema kampt al een aantal kwartalen op rij met verliezen. In april werd bekend dat bestuursvoorzitter Ronald van Zetten het concern verlaat. Hema geeft aan dat zijn vertrek niets te maken heeft met de slechte resultaten over de afgelopen tijd of met ontevredenheid over zijn functioneren, maar gemotiveerd wordt door het feit dat Van Zetten al 12 jaar actief was als topman van de winkelketen. Vanwege achterblijvende resultaten, in de vorm van opstapelende verliezen en snel teruglopende omzetten lag er al wel langer druk op zijn positie. De opening van nieuwe Hema-filialen in het buitenland kon in deze ontwikkeling geen verandering brengen. Van Zetten is opgevolgd door Tjeerd Jegen, die afkomstig is van de Australische supermarktketen Woolworths (Keuning en Smit, 2015d). In mei werden de jaarcijfers door het concern gepresenteerd. Over 2014 leed Hema een substantieel verlies van EUR 189 mln, ten opzichte van EUR 16 mln het jaar ervoor. Ook de omzet van het bedrijf daalde. Grootste verklarende factor voor het verlies was de afwaardering van EUR 120 mln op goodwill, wegens een sterke daling van de verwachte omzet en een aanzienlijke toename van onder meer de verkoop- en administratieve kosten. Met de presentatie van de jaarcijfers werd ook het vertrek van financieel bestuurder Ad Walter bekend. Zijn vervanger is Tim Isaacs, die afkomstig is van PBL en op ad-interim-basis aan de slag is gegaan. Eerder nam Hema al 25
afscheid van Boudewijn van Nieuwenhuizen, die verantwoordelijk was voor de online activiteiten van de winkelketen. Zijn opvolger is nog steeds onbekend (Keuning, 2015e). In navolging van de tegenvallende cijfers heeft kredietbeoordelaar Standard & Poor’s de kredietwaardigheid van Hema verlaagd. Het bedrijf zag haar beoordeling van B+ naar B gaan. S&P gelooft wel in een stabiel vooruitzicht voor de onderneming (Smit, 2015c). De negatieve financiële trend heeft zich doorgezet richting 2015. In juli werd bekend dat Hema over het eerste kwartaal van 2015 een nettoverlies heeft geleden van EUR 19,5 mln. Dit is net iets lager dan het verlies dat in dezelfde maanden een jaar eerder werd geboekt, wat kan worden verklaard door lagere financieringskosten. De omzet nam met EUR 264 mln wel toe ten opzichte van vorig jaar: het gaat hier om een stijging van 3,2% (Smit, 2015b). 6.5 Overeenkomsten Er zijn direct enkele overeenkomsten tussen bespeuren tussen de drie zojuist besproken retailketens. Allemaal boekten ze een netto resultaat dat negatief was over 2014. Voor Blokker was dit de eerste keer, de andere twee concerns hebben hier al wel meer ervaring mee. Hema ging met een netto verlies van EUR 189 mln warenhuisketen V&D zelfs ruimschoots voorbij. Laatstgenoemde noteerde een jaar eerder nog het laagste resultaat van de Solvabiliteit 60% 40%
V&D Blokker
20%
Hema
0%
2011
2012
2013
2014
Omzet 3000 2000
V&D Blokker
1000
Hema
0 2011
2012
2013
2014
Netto resultaat 200 100 V&D
0 -100
2011
2012
2013
2014
Blokker Hema
-200 -300
Fig. 5: Ontwikkeling financiële resultaten van V&D, Blokker en Hema, periode 2011-2014. Bron: KVK Jaarverslagen 26
drie bedrijven. Ook qua omzet was er een negatieve trend: alle drie de ondernemingen zagen deze afnemen ten opzichte van het jaar ervoor. Blokker had te maken met de relatief grootste daling: ruim 15%. Bij V&D en Hema was het verloop met een afname van respectievelijk 4,4% en 1,3% meer geleidelijk. Ook met betrekking tot de omzetcijfers van eerdere jaren vertoont Blokker een ietwat steilere helling dan haar twee concurrenten. Ter vergelijking: de omzet van Blokker viel over de jaren met bijna 19,2% terug, terwijl het voor V&D en Hema om respectievelijk 4,5% en 6,6% gaat. Reden van de lage omzet van V&D in 2011 is dat het hier een gebroken boekjaar betreft. Een andere opvallend overeenkomstige ontwikkeling deed zich voor: alle drie de concerns veranderden van de bestuursvoorzitter. V&D en Hema kregen respectievelijk John van den Ent en Tjeerd Jegen, beiden van buiten het bedrijf komend, als nieuwe topman. Hoogste baas bij Blokker werd Theo de Kool, die uit de eigen gelederen afkomstig was. De functiebekledingsperiode van de vertrekkende bestuursvoorzitters loopt nogal uiteen: Hematopman Ronald van Zetten hield het 12 jaar vol, bij V&D-baas Don Roach was het slechts een kwestie van maanden. Laatstgenoemde was de financiële man van Sun Capital, de eigenaar van V&D, en was interim-CEO bij de warenhuisketen. Grootste gemeenschappelijke factor met betrekking tot de malaise bij de drie ketens lijkt een onvoldoende reactie op ontwikkelingen aan de vraagkant in de retailmarkt. V&D zou zich niet genoeg verdiepen in hun klanten. Blokker kampt met een verouderde formule. De e-commerce tak van Hema is op dit moment nog zeer beperkt in omvang. De ketens hebben last van een toenemende concurrentie van prijsvechters als Action en Big Bazar, en zien de consumentenvraag zich meer en meer bewegen richting het online segment (Koelewijn, 2015; Keuning, 2015a; Keuning en Smit, 2015b; Keuning en Smit, 2015f; Van der Vorst, 2015; Keuning, 2015e). De aanhoudende slechte resultaten leidden bij V&D en Blokker al tot rigoureuze maatregelen: beide bedrijven hebben afgelopen jaar bekend gemaakt een reorganisatie door te voeren. Belangrijkste maatregel is het afscheid van een aanzienlijke hoeveelheid arbeidsplaatsen. Bij Blokker zou het in eerste instantie om 440 plekken gaan, maar dit aantal is teruggeschroefd naar 390. Bij V&D vallen er (mogelijk) 400 ontslagen. Hema heeft vooralsnog niet laten weten de noodzaak te voelen tot een dergelijke reorganisatie. De malaise is ook deels terug te zien op de balans: de solvabiliteit van zowel V&D als Blokker nam afgelopen jaar af met circa 10%, waarbij het om absolute getallen gaat. Met een eigen vermogen van slechts EUR 4,6 mln en een solvabiliteit van 1,8% scoort V&D ruim lager dan haar concurrenten. Blokker noteerde dus een vergelijkbare daling, maar heeft met een solvabiliteit van 42% wel nog een substantiële marge. Met 19% zit Hema hier duidelijk onder, maar het verval is in vergelijking met V&D en Blokker miniem. 6.6 Wat voorspelt de meest geëigende tool? Uit het field onderzoek kwam naar voren dat de meest geëigende tool om winkelsluitingen te voorspellen de Retail Risk Index van Locatus is. Deze tool betrekt een aantal variabelen bij het vormen van vier deelindices: de pandindex, de straatindex, de branche-Index en de marktindex. Ook wordt er een algemene, totale index gevormd: de Retail Risk Index. Voor ieder van deze indices geldt dat deze binnen een bandbreedte valt. Hierbij is de ondergrens 50 en is het maximale cijfer dat de index kan bedragen 150. Hoe hoger het getal, hoe hoger het in kaart gebrachte risico. De score is verdeeld in vijf categorieën: zeer beperkt risico (50-70), beperkt risico (70-90), risico (90-110), hoog risico (110-130) en zeer hoog risico (130-150). De indices worden op individueel niveau (per winkel), maar ook op geaggregeerd niveau (per retailer) berekend. Dit laatste is interessant voor het onderzoek, omdat het uiteindelijke doel is om voorspellingen te doen per retailer. De implicaties van de categorieën zijn als volgt. Wanneer op de Retail Risk Index de score in het laagste interval (50-70) valt, dan is de kans 27
dat de ondernemer stopt binnen 1 jaar tussen de 5,1% en 6,2% bij een betrouwbaarheidsinterval van 95%. Valt de score op de index in het hoogste interval, dan is de kans dat de ondernemer binnen 1 jaar stopt tussen de 26% en 31,5%, wederom bij een betrouwbaarheidsinterval van 95%. In samenwerking met Locatus zijn de data van de drie eerder besproken retailketens V&D, Blokker en Hema ingevoerd in de tool. V&D en Hema krijgen dezelfde branchemarkering toegewezen, namelijk die van warenhuis. Blokker valt onder de noemer ‘huishoudelijke artikelen’. Laatstgenoemde gaat qua filialen op kop met 575 verkooppunten, Hema volgt met 528 winkels en V&D sluit de rij met een totaal van 64 vestigingen. De verhoudingen liggen anders wanneer men kijkt naar de winkelvloeroppervlakte. Hierin is Hema leidend met een totale oppervlakte van 367.664 vierkante meter. V&D komt op een tweede plaats met 340.245 vierkante meter, en Blokker is hekkensluiter met 258.352 vierkante meter aan oppervlakte. Dit past in het beeld dat V&D bestaat uit voornamelijk relatief omvangrijke warenhuizen met meerdere verdiepingen, Blokker overwegend gevestigd is in kleinere filialen en Hema hier veelal tussenin valt. De resultaten die uit het model rollen (zie Tabel 2, en Bijlage 2 voor de uitgebreide versie), liggen niet geheel in de lijn der verwachting. Aanvankelijk was een van de selectiecriteria van de retailers voor dit onderzoek, het feit dat de desbetreffende retailer door de media in verband moet zijn gebracht met financiële problemen. Intuïtief zou er bij de geselecteerde retailers derhalve een verhoogd risico moeten zijn op winkelsluitingen. De indexcijfers laten echter het tegendeel zien. Voor zowel V&D, Hema en Blokker geldt dat de Retail Risk Index aangeeft dat deze ketens een ‘beperkt risico’ dragen. Het vermoeden van een verhoogd risico wordt niet ondersteund door het model. Een merkwaardige uitkomst die wellicht verklaarbaar is wanneer een laag dieper naar de wijze waarop de Retail Risk Index werkt, wordt gekeken. Voor warenhuisketens V&D en Hema geldt dat de branche-index een eerste invloedsfactor is. Van oudsher is deze branche namelijk relatief stabiel, waardoor er bij deze index een laag risicocijfer hoort. Wat hierbij helpt is dat er naast hen slechts drie anderen in deze categorie vallen: De Bijenkorf, Marks & Spencer en zelfstandigen. Hierdoor is de kans kleiner dat een lage index wordt verstoord. Daarnaast hebben er zich in de panden van deze retailers weinig mutaties met betrekking tot de eigenaar voorgedaan, wat er voor zorgt dat ook voor de pandindex er een relatief laag risico geldt. De straatindex spreekt tevens in het voordeel van V&D en Hema. Over het algemeen zijn de filialen van beiden gesitueerd op centrale plekken in drukke winkelgebieden, enkele uitzonderingen daargelaten. Dit maakt de locaties aantrekkelijk, met als gevolg een laag risico dat uit deze index komt. De marktindex, die betrekking heeft op de mate van vraag en aanbod in de omgeving van het pand, is ietwat meer verdeeld. Op een geaggregeerd niveau is deze voor beiden echter nog altijd overwegend laag. De uitkomsten van de vier deelindices zorgen ervoor dat de totale Retail Risk Index een laag getal genereert. Grotendeels hetzelfde beeld geldt voor huishoudelijke winkelketen Blokker. Ook deze retailer zit in een branche die redelijk stabiel is. Wel wordt hier de index iets meer beïnvloed door zelfstandigen daar deze wel actief zijn in dit segment. Op het gebied van de pandindex scoort Blokker net wat slechter dan V&D en Hema, omdat er in een aantal vestigingen (meerdere) mutaties zijn geweest. Desalniettemin geldt er ook voor deze deelindex gemiddeld slechts een beperkt risico. De straatindex is ook lager dan die van V&D en Hema, maar geeft nog steeds een beperkt risico weer. De lagere score kan verklaard worden door het feit dat Blokker zich vaak in kleinere winkelgebieden bevindt, die minder druk bezocht worden. Hierdoor zijn er in de omliggende panden meer mutaties. De marktindex voor Blokker sluit aan op die van V&D en Hema. Ook voor Blokker geldt derhalve een Retail Risk Index die een beperkt risico weergeeft. Het is opvallend dat het model voor alle drie de ketens, die het op financieel gebied stuk voor stuk moeilijk hebben, 28
V&D 50 < 70
70 < 90
90 < 110
110 < 130
130 < 150
0%
100%
0%
0%
0%
Branche-index
100%
0%
0%
0%
0%
Marktindex
19%
28%
31%
14%
8%
Pandindex
0%
94%
3%
3%
0%
Straatindex
20%
8%
48%
19%
5%
RRI
Blokker 50 < 70
70 < 90
90 < 110
110 < 130
130 < 150
RRI
3%
91%
5%
0%
0%
Branche-index
58%
42%
0%
0%
0%
Marktindex
13%
24%
43%
15%
4%
Pandindex
0%
94%
2%
2%
2%
Straatindex
18%
11%
39%
25%
7%
Hema 50 < 70
70 < 90
90 < 110
110 < 130
130 < 150
3%
92%
4%
1%
1%
100%
0%
0%
0%
0%
Marktindex
8%
24%
47%
15%
6%
Pandindex
0%
77%
10%
9%
4%
Straatindex 16% 10% Tabel 2. Resultaten Retail Risk Index
38%
29%
7%
RRI Branche-index
aangeeft dat er in feite niets tot weinig aan de hand is. Een verklarende factor voor de resultaten is het feit dat de Retail Risk Index voor een groot deel is gericht op locatie. De pandindex en straatindex betreffen pure locatiekenmerken, de marktindex heeft ook voornamelijk betrekking op locatie. Hier komt alleen in de vorm van concurrentiedruk nog enigszins een strategisch aspect bij kijken. Ook de branche-index is terug te leiden op strategie, echter kijkt de index niet naar hoe de retailer omgaat met ontwikkelingen in de branche, maar wordt er gekeken naar het risico van de branche in zijn algemeenheid en dit eigenlijk alleen in historisch perspectief. Dit laat minder ruimte over voor de analyse van de strategische keuzes van deze ketens. Waar er aan strategie nog een beperkte vorm van aandacht wordt geschonken door de index, wordt de financiële positie van de retailer zelfs helemaal buiten beschouwing gelaten. Het model kijkt dus in zijn geheel niet naar eventuele problemen die er zijn met betrekking tot de financiën van de retailer, maar beperkt zich tot informatie die zichtbaar is aan de oppervlakte. Voor grote winkelketens lijkt deze tool dan ook minder geëigend. Voor de zelfstandigen is dit wellicht wel het geval. Hun financiën zijn traditioneel georganiseerd en door de directe financiële verbondenheid van de ondernemer zelf is er vaak wel een buffer aanwezig. Het zou 29
interessant zijn om te kijken naar de strategie en keuzes die de zelfstandige retailer maakt. Dit onderzoek zou echter gezien de omvang vrijwel onmogelijk zijn. Met name vanwege het financiële effect kan echter wel geconcludeerd worden dat voor met name de zelfstandige er een veel grotere variabiliteit zit in de kwaliteit van de locatie waar vandaan zij opereren. Zijn het bij de grote ketens traditioneel de A-locaties met een optimale “footfall”, bevinden de zelfstandigen zich meer in de randgebieden. De grote winkelketens hebben de zelfstandigen uit de winkelstraat verdreven (zie o.a. De Graaf, 2001). Dat de Retail Risk Index minder geschikt lijkt voor het voorspellen van winkelsluitingen van de grotere ketens blijkt ook uit een analyse van enkele retailers die recentelijk hun winkels moesten sluiten. Allereerst Gebroeders Winter, de winkel in kantoorartikelen die eind 2014 failliet ging en na een doorstart nog met acht vestigingen actief is. Van deze acht filialen scoort geen enkele een indexcijfer hoger dan 100, waardoor men niet kan spreken van een verhoogd risico. Dit is opvallend, daar deze winkels aanvankelijk zijn gesloten. Modeketen Miss Etam laat hetzelfde beeld zien. Van de in totaal 90 filialen is er slechts één met een hoog risico, de rest is verdeeld tussen de categorieën risico en beperkt risico. De elf filialen van branchegenoot Mexx vallen stuk voor stuk in de middelste categorie. Voor de individuele, zelfstandige retailers zijn al met al de gegevens die de Retail Risk Index meeneemt veel meer bepalend. Voor deze groep is de tool dan waarschijnlijk ook meer geschikt om winkelsluitingen te voorspellen. Voor winkelketens, zoals is gebleken, is het echter nodig om ook de onderliggende strategie en financiën in beschouwing te nemen. Dit komt doordat de grote ketens veelal op de A-locaties zitten, waardoor het niet de factor vastgoed is die het risico op winkelsluitingen bepaalt, maar de onderliggende elementen strategie en financiën. Gegeven het feit dat deze factoren niet in beschouwing worden genomen door het model, is deze niet geschikt voor het voorspellen van winkelsluitingen van ketens. Een alternatieve verklaring voor het feit dat V&D, Blokker en Hema volgens de index allen slechts een beperkt risico dragen, is een voor deze ketens aanzienlijke omzet. Zo boekte V&D een omzet van ruim EUR 0,6 miljard, en zaten Hema en Blokker hier met respectievelijk EUR 1,1 en 2,1 miljard nog ruim boven. Puur kijkend naar dit feit zou er twijfel kunnen ontstaan of deze ketens wel echt te kampen hebben met problemen, omdat dit een sterke positie lijkt te onderschrijven. Het is echter zo dat ook andere factoren bij de analyse betrokken dienen te worden. Denk aan het netto resultaat: het feit dat deze voor alle drie de ketens negatief is, geeft aan dat alleen de omzet niet voldoende zegt over de financiële situatie. Derhalve kan er geconcludeerd worden dat voor deze grote ketens er wel degelijk iets aan de hand is, maar dat de bestaande tools dit risico niet juist weergeven.
30
7. De zelfstandige retailer Het is interessant om de Retail Risk Index toe te passen op enkele kleine, zelfstandige retailers, om te kijken of de tool voor deze groep meer geschikt is om winkelsluitingen te voorspellen. De verwachting is dat vanwege de grotere variabiliteit in de kwaliteit van de locaties waarvandaan zij opereren, de voorspellende waarde die uitgaat van de tool voor hen groter zal zijn. Het biedt het meeste perspectief om voor een groep retailers te kiezen die naar verwachting een relatief hoog risico op winkelsluitingen met zich meebrengt. Hiervoor is gekozen voor drie verschillende zelfstandige retailers, met welke alle drie financiële problemen worden geassocieerd. Het gaat hierbij om problemen die veroorzaakt worden door ontwikkelingen in het retaillandschap. Deze ontwikkelingen hebben betrekking op twee vormen: een sterk toenemende mate van concurrentie van nieuwe, tot de branche toetredende partijen, wat de marges stevig onder druk zet, en een verschuiving van de aankopen van consumenten naar het online kanaal, waardoor de verkopen in de fysieke winkels dalen. Drie partijen voor wie dit aanzienlijke gevolgen heeft, zijn de zelfstandige drogisterijen, de zelfZelfstandige drogisterijen 50 < 70
70 < 90
90 < 110
110 < 130
130 < 150
RRI
0%
2%
47%
48%
2%
Branche-index
0%
5%
1%
1%
93%
Marktindex
9%
18%
41%
18%
15%
Pandindex
0%
55%
11%
21%
13%
Straatindex
20%
7%
36%
29%
8%
Zelfstandige kledingwinkels (dames en heren) 50 < 70
70 < 90
90 < 110
110 < 130
130 < 150
RRI
0%
0%
47%
44%
9%
Branche-index
0%
0%
3%
67%
30%
Marktindex
2%
8%
24%
30%
35%
Pandindex
0%
49%
11%
18%
22%
Straatindex
14%
4%
35%
33%
14%
Zelfstandige computerwinkels 50 < 70
70 < 90
90 < 110
110 < 130
130 < 150
RRI
0%
2%
61%
33%
3%
Branche-index
0%
0%
47%
33%
19%
Marktindex
12%
20%
43%
16%
8%
Pandindex
0%
42%
10%
24%
24%
Straatindex 14% 6% Tabel 3. Resultaten Retail Risk Index
32%
30%
17%
31
standige kledingwinkels en de zelfstandige computerwinkels. Naar verwachting lopen zij een verhoogd risico op het sluiten van hun deuren vanwege zojuist genoemde ontwikkelingen. Tabel 3 laat de resultaten van de Retail Risk Index zien. Het wordt onmiddellijk duidelijk dat het risico voor alle drie, in lijn met de verwachting, duidelijk aanwezig is. Voor de drogisterijen en computerwinkels scoort voor beiden slechts 2% in de categorie ‘beperkt risico’, voor de kledingwinkels is dit zelfs helemaal niet het geval. De drogisterijen hebben voornamelijk te maken met een zeer risicovolle branche, zoals de branche-index laat zien. Op de pandindex doen deze retailers het daarentegen weer relatief goed, wat aantoont dat het meevalt met de mutaties in het eigen pand. De markt- en straatindex zijn wisselvalliger. Voor de kledingwinkels geldt in grote lijnen hetzelfde beeld. Ook deze branche is relatief risicovol, al gaat het veelal om een ‘hoog risico’ in plaats van een ‘zeer hoog risico’. Voor de kledingwinkels geldt eveneens een pandindex die ietwat neigt naar de categorie ‘beperkt risico’, al is deze meer verspreid. De marktindex van deze groep laat zien dat de verhouding vraag/aanbod een enigszins verstoorde factor is, daar er sprake is van een percentage dat toeneemt met de mate van risico. De straatindex is verdeeld over de verschillende categorieën. De laatste groep, de zelfstandige computerwinkels, heeft van de drie gemiddeld genomen de laagste Retail Risk Index. Dit wordt veroorzaakt door de branche-index, die voor de computerwinkels lager blijkt dan voor de drogisterijen en kledingwinkels, en de marktindex, waarop zij het ook net wat beter doen. Het eigen pand en de omliggende panden lijken wel voor risico te zorgen: zowel de pandindex als de straatindex geven relatief hoge risico’s weer. Dit duidt op redelijk wat mutaties in de invulling van de panden. Een algemene lijn die voor alle drie kan worden getrokken, is een relatief hoge branche-index. Dit strookt ook met de verwachting, gezien voor deze retailers met een redelijk vertrouwen kan worden gezegd dat zij relatief veel branchegenoten over de kop hebben zien gaan. De andere indices, die voornamelijk vastgoedfactoren omvatten, zijn lager. Puur op die indices zou de Retail Risk Index dus een lager risico aangeven. Dit toont des te meer het belang van een strategische inslag bij het voorspellen van winkelsluitingen, en dat er – ook voor zelfstandige retailers – niet puur kan worden gekeken naar het vastgoed op zich.
32
8. Conclusies en aanbevelingen 8.1 Conclusie Dit onderzoek heeft als doel gehad te achterhalen of winkelsluitingen zijn te voorspellen middels de bestaande tools en zodoende mogelijk een uitspraak te doen over de nabije toekomst. Daar het in de literatuur over de Nederlandse winkelmarkt ontbreekt aan modellen die zeggingskracht hebben waar het gaat om het voorspellen van winkelsluitingen, tracht dit onderzoek meer inzicht te bieden in het aanbod van deze modellen, en een uitspraak te doen over de bruikbaarheid en implicaties van deze modellen. Het hebben van een dergelijk instrument dat voorspellingen kan doen over sluitingen van winkels is van groot maatschappelijk belang. De inzichten die hieruit voortvloeien, kunnen van grote waarde zijn voor onderzoekers, retailers, beleggers, exploitanten en gemeenten. Dit onderschrijft derhalve de relevantie van dit onderzoek. Allereerst is in kaart gebracht hoe de literatuur over dit onderwerp is georganiseerd. Deze bleek niet eenduidig te zijn, echter waren er wel enkele invloedrijke elementen uit het geheel te destilleren. Demografische kenmerken, concurrentie, bereikbaarheid en winkelimago bleken factoren die het renderen van winkels en hiermee de kans op winkelsluitingen beïnvloeden. Daar dit onderzoek er bovenal vanuit gaat dat de werkelijkheid niet altijd in boeken valt te beschrijven, is er gekeken naar belangrijke ontwikkelingen in het huidige retaillandschap, waarbij specifiek de loep is gehouden boven winkelsluitingen van grote retailers. Deze praktijkanalyse heeft duidelijk gemaakt dat het veelal twee factoren betreft die deze ketens de das om deden: strategie en management, en de financiële positie van het concern. Een combinatie van literatuur en praktijk, die deels uiteenlopen maar ook een bepaalde overlap vertonen, leidt tot een ‘drie-eenheid’ van vastgoed, strategie en management, en financiën. Een onderzoek naar de huidige markt van tools gericht op het voorspellen van winkelsluitingen of aanverwante activiteiten heeft een bepaald aantal producten in kaart gebracht die interessant zouden kunnen zijn voor toepassing op bestaande retailketens. Echter, met het oog op het doel van dit onderzoek, het voorspellen van winkelsluitingen, is er één tool duidelijk naar voren gekomen als meest geschikt: de Retail Risk Index van Locatus. Deze is gebaseerd op vier indices: de branche-index, de marktindex, de pandindex en de straatindex. Er is een selectie gemaakt van drie omvangrijke retailketens die momenteel regelmatig geassocieerd worden met financiële problemen. Dit zijn V&D, Blokker en Hema. Allen tonen zij teruglopende resultaten, managementwisselingen en wordt er in meerdere gevallen gesproken over reorganisatie. Toepassing van de tool van Locatus op deze retailers genereert resultaten die niet geheel in lijn met de verwachting liggen. Het risico dat de index voor deze partijen aangeeft is betrekkelijk laag, wat erop duidt dat een winkelsluiting van één van deze ketens niet tot de verwachting behoort. Mogelijke verklaring hiervoor is dat de Retail Risk Index voornamelijk is gericht op locatie, en de factoren strategie en financiën grotendeels of zelfs geheel buiten beschouwing laat. Gezien deze factoren de meeste invloed lijken te hebben op het risico op winkelsluitingen voor de grotere ketens, kunnen er vraagtekens worden geplaatst bij de Retail Risk Index als een op zichzelf staand model voor het voorspellen van winkelsluitingen van grote ketens. De kans is echter aanzienlijk dat, gezien de beperkte middelen, kleinere retailers het juist vooral van de locatie moeten hebben. Met dien verstande is ervoor gekozen de tool tevens toe te passen op zelfstandige ondernemers. Rekening houdend met het huidige retaillandschap zijn drie partijen geselecteerd die naar verwachting een verhoogd risico op winkelsluitingen met zich mee dragen: zelfstandige drogisterijen, zelfstandige kledingwinkels 33
en zelfstandige computerwinkels. De resultaten laten hiervan een bevestiging zien, in de vorm van een hoge index. Wat opvalt is dat het vooral de branche-index is die een hoog risico aangeeft, de mate van risico die door de meer op vastgoed gerichte indices wordt geïmpliceerd is lager. Dit toont aan dat de tool derhalve wel een voorspellende waarde heeft, maar dit vooral wordt bepaald door het strategische aspect. Hierdoor is er voor het aspect vastgoed slechts een kleine rol weggelegd. Dit onderzoek laat zien dat wanneer het doel is een uitspraak te doen over het risico op winkelsluitingen van een bepaalde retailer, men dan verder dient te kijken dan de huidig beschikbare tools. Het is gebleken dat vastgoed, een invloedsfactor kan zijn vooral voor de kleine ondernemer – maar dat de rol van strategie en de financiële positie van de retailer zeker niet over het hoofd mag worden gezien. Zo wordt strategie slechts beperkt betrokken bij het vormen van de Retail Risk Index – voornamelijk in de vorm van de branche-index, een belangrijke factor in het geheel blijkt te zijn – en wordt er naar de financiën überhaupt niet gekeken. Concluderend lijkt het belang van deze factoren evident, en kunnen zij door onderzoeksbureaus in de toekomst in ogenschouw worden genomen bij de ontwikkeling van nieuwe modellen. Het onderzoek wil tevens laten zien dat beleggers in winkelpanden de toekomstgaranties met betrekking tot hun huurders niet zo maar voor lief moeten nemen puur vanwege de gunstige locatie waarop het pand zich bevindt, maar dat het loont om met een scherpe blik te kijken naar de achterliggende onderneming. Dit geldt niet alleen voor nieuwe contracten, ook wordt hiermee een handvat aangereikt om de huidige portefeuille door te lichten. Dit onderzoek heeft een basis gelegd die kan worden weergegeven aan de hand van de drie-eenheid: vastgoed, strategie en management, en financiën. Het is aan toekomstig onderzoek om dit verder uit te werken. Na de uiteenzetting van de methodologische reflectie zullen deze onderzoeksaanbevelingen worden beschreven. 8.2 Reflectie Er zijn enkele methodologische beperkingen aan dit onderzoek te benoemen. Allereerst is de steekproef die gebruikt wordt relatief beperkt. Om daadwerkelijk generaliseerbare uitspraken te kunnen doen, dient de steekproef groter – en wellicht meer gediversifieerd – te zijn. Voorbeelden hiervan kunnen bijvoorbeeld modellen vanuit de bankenwereld zijn die buiten de scope van dit onderzoek zijn gevallen. Tegelijkertijd kan wel vastgesteld worden dat het ondanks deze beperkte steekproef sprake is van een hoge mate van representativiteit binnen de vastgestelde populatie. Een tweede punt van aandacht betreft het ontbreken van een statistisch onderzoeksgedeelte. Hierdoor is de diepgang van de analyse relatief beperkt gebleven. Het was echter ook niet het doel om op statistische wijze aan de slag te gaan, maar een eerste theoretisch kader neer te zetten door middel van algemeen vergelijkende analyse. Dit onderzoek dient dan ook niet als een eindonderzoek, maar meer als een basis waarop volgend onderzoek kan voortbouwen. De les dat voor nieuwe modellen een brede focus genomen moet worden zal daarbij uitgangspunt moeten zijn. 8.3 Onderzoeksaanbevelingen Zoals reeds aangegeven richt dit onderzoek zich met name op de relevantie van de incorporatie van zowel vastgoed, strategie en management in de modellen om het faillissement van retailers meer optimaal te kunnen voorspellen. Juist de integratie van deze drie elementen biedt hoopvolle resultaten. Verder onderzoek zal moeten uitwijzen op welke wijze de voorspellende waarde van winkelsluitingen hiermee verder kan toenemen. Ten aanzien van de financiën valt er te denken aan het meenemen van de solvabiliteitsgegevens zoals deze blijkt uit de jaarrekeningen. Ten aanzien van strategie en management is het meer complex objectief data te genereren, maar vallen er aanknopingspunten te vinden bij bijvoorbeeld de BCG matrix of de McKinsey balanced scorecard. 34
Referenties Applebaum, W. (1966). Methods for determining store trade areas, market penetration, and potential sales. Journal of Marketing Research, 3(2), 127-141. Bhatia, S.C. (2008). Retail Management. Delhi: Atlantic Publishers & Distributors Pvt Ltd. Bloemer, J. & De Ruyter, K. (1998). On the relationship between store image, store satisfaction and store loyalty. European Journal of Marketing, 32(5/6), 499-513. Blokker schrapt minder banen (2015, 4 maart). Het Financiële Dagblad. Bonden en Blokker akkoord over sociaal plan (2015, 18 maart). Het Financiële Dagblad. Bos, J. (2008, 31 maart). Doek valt voor Bodisque. Het Financiële Dagblad. Brown, S. (1989). Retail location theory – the legacy of Harold Hotelling. Journal of Retailing, 65(4), 450-470. Christaller, W. (1966). Central Places in Southern Germany. Trans. C.W. Baskin, Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall Chung, W. & Kalnins, A., 2001. Agglomeration effects and performance: a test of the Texas lodging industry. Strategic Management Journal, 22 (10), 969–988. Coevert, A. (2014, 22 april). Free Record Shop Nederland is opnieuw failliet en sluit alle winkels. NRC Handelsblad. Cottrell, J. (1973). An environmental model of performance measurement in a chain of supermarkets. Journal of Retailing, 60(1), 51-63. D'Aspremont, C., Gabszewicz, J.J. & Thisse, J.-F., 1979. On Hotelling's stability in competition. Econometrica, 47(5), 1145–1150. Daling, T. (2014, 15 juli). Naam Free Record Shop keert terug in Nederlandse winkelstraat. Het Financiële Dagblad. Daling, T. (2015a, 28 januari). Opnieuw gaat een schoenenketen kopje onder. Het Financiële Dagblad. Daling, T. (2015b, 20 februari). Investeerders nemen voorraden en inventaris Schoenenreus over. Het Financiële Dagblad. Datta, S. & Sudhir, K. (2011). The agglomeration differentiation tradeoff in spatial location choice. Working Paper. De Graaf, P. (2001, 10 februari). Winkelketens verstikken kleine winkelier. De Volkskrant. Deira, S. (2014, 21 februari). Maison de Bonneterie sluit winkels in Amsterdam en Den Haag. Elsevier. Dicken, P., Lloyd, P.E. (1990). Location in space: theoretical perspectives in economic geography. 3rd edition. New York: Harper and Row. Dunne, P.M. & Lusch, R.F. (2008). Retailing. China: Thomson Coorporation. FD (2015, 20 maart), Amsterdamse rechter wijst faillissementsverzoek af. Het Financiële Dagblad. FD (2015, 20 mei), Doorstart voor Miss Etam en Promiss. Het Financiële Dagblad. Gautschi, D.A. (1981). Specification of patronage models for retail center choice. Journal of Marketing Research, 18(2), 162-174. Geluk, M. (2015, 4 juni). Boekhandel De Slegte maakt comeback in Nederland. Het Financiële Dagblad. Ghosh, A. (1984). Parameter non-stationarity in retail choice models. Journal of Business Research, 12, 375-382. Gilbert, D. (1999). Retail marketing management. England: Pearson Education Limited. Griffith, D.A. (1982). A Generalized Huff Model. Geographical Analysis, 14(2), 135-144. Hasty, R. & Reardon, J. (1997). Retail management. New York: Mcgraw-Hill Company, Inc. Hoch, S.J., Kim, B., Montgomery, A.L. & Rossi, P.E. (1995). Determinants of store-level price elasticity. Journal of Marketing Research, 32(1), 17-29. 35
Hofs, Y. (2009, 1 april). Hype is voorbij, Oilily is zo goed als failliet. De Volkskrant. Hoover, E.M. (1937). Location theory and the shoe and leather industries. Harvard University Press, Cambridge, MA Hotelling, H. (1929). Stability in Competition. The Economic Journal, 39, 41-57. Huff, D.L. (1963). A Probabilistic Analysis of Shopping Center Trade Areas. Land Economics, 39(1), 81-90. Irwing, B. (1986). Basic retailing. Illinois, USA: Irwin, Inc. Kas, A. (2007, 23 mei). Succesformule Lundia al lang op zijn retour. NRC Handelsblad. Keuning, W. (2015a, 10 februari). Als je geen idee hebt wie je doelgroep is, ben je bij voorbaat verloren. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. (2015b, 5 februari). Alwéér een kort geding tegen V&D. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. (2015c, 4 februari). Centraal Boekhuis staakt leveranties aan V&D. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. (2015d, 21 april). Etam Groep failliet verklaard. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. (2015e, 20 mei). Hema schrijft dieprode cijfers over 2014. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. (2015f, 7 mei). Miss Etam en Promiss naar Roman & Stern Holding. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. (2015g, 28 januari). Mexx maakt doorstart onder Turkse vleugels. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. (2015h, 17 februari). V&D en bonden kome niet nader tot elkaar. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. (2015i, 24 februari). V&D: geen onderscheid vakbondsleden en nietvakbondsleden. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. (2015j, 19 januari). V&D ontslaat 50 man en vraagt loonoffer aan werknemers. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. (2015k, 8 april). V&D verliest weer rechtszaak van verhuurder winkelpand. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. (2015l, 17 maart). V&D zwakt loonsverlaging af. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. en Smit, R. (2015a, 22 juni). Blokker duikt in de rode cijfers. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. en Smit, R. (2015b, 10 februari). ‘Sleets’ Blokker zet mes in organisatie en neemt formule onder handen. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. en Smit, R. (2015c, 8 februari). Toekomst V&D nog altijd onduidelijk. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. en Smit, R. (2015d, 1 april). Topman Hema stapt na 12 jaar op. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. en Smit, R. (2015e, 9 februari). V&D voorlopig gered van faillissement. Het Financiële Dagblad. Keuning, W. en Smit, R. (2015f, 24 januari). Waar Dixons is opgeveerd, kwakkelt Hema maar verder. Het Financiële Dagblad. Koelewijn, J. (2015, 31 januari). Verander of verdwijn. Het Financiële Dagblad. Konishi, H. (2005). Concentration of competing retail stores. Journal of Urban Economics,58(3), 488-512. Kumar, V. & Karande, K. (2000). Effect of retail store environment on retailer performance. Journal of Business Research, 49, 167-181. Kuo, R.J., Chi, S.C. & Kao, S.S. (2002). A decision support system for selecting convenience store location through integration of fuzzy AHP and artificial neural network. Computers in Industry, 47, 199-214. 36
LaLonde, B. (1961). The logistics of retail location. Proceedings of the American Marketing Association,567-575. Leupen, J. (2015, 12 juni). Peter Ingelse treedt aan als bemiddelaar in loonconflict V&D. Het Financiële Dagblad. Li, Y. & Liu, L. (2011). Assessing the impact of retail location on store performance: a comparison of Wal-mart and Kmart stores in Cincinatti. Applied Geography, 32, 591600. Linke, C. (2004, 9 april). Doek valt voor Megapool. Het Financiële Dagblad. Malhotra, N.K. (1983). A threshold model of store choice. Journal of Retailing, 59, 3-21. Martineau, P. (1958). The personality of the retail store. Harvard Business Review, 36, 47-55. Mazursky, D. & Jacoby, J. (1986). Exploring the development of store images. Journal of Retailing, 62, 145-165. Mulders, R. (2012, 14 januari). Klanten vragen me waar ze nu heen moeten voor hun caravan. Het Financiële Dagblad. Nelson, R.L. (1958). The selection of retail location. New York: McGraw-Hill Company, Inc. Nevin, J.R. & Houston, M. (1980). Images as a component of attractiveness to intra-urban shopping areas. Journal of Retailing, 56, 77-93. Pope, J.A., Lane, W.R. & Stein, J. (2012). A multiple-attribute decision model for retail store location. Southern Business Review37(2), 15-25. Reilly, W.J. (1931). The law of retail gravitation. New York: Pillsbury. Reinartz, W.J. & Kumar, V. (1999). Store-, market-, and consumer-characteristics: the drivers of store performance. Marketing Letter, 10(1), 5-22. Schoenenketen Van Dalen maakt doorstart (2015, 14 juli). Het Financiële Dagblad. Shields, M. & Kures, M. (2007). Black out of the blue light: an analysis of Kmart store closing decisions. Journal of Retailing and Consumer Services, 14, 259-268. Smit, R. (2014, 18 november). BCC koopt de Harense Smid en andere elektronicaketens uit de markt. Het Financiële Dagblad. Smit, R. (2015a, 10 juli). Eigenaar V&D investeert fors in redding concern. Het Financiële Dagblad. Smit, R. (2015b, 1 juli). Opnieuw miljoenenverlies voor Hema. Het Financiële Dagblad. Smit, R. (2015c, 17 juni). S&P verlaagt kredietwaardigheid Hema. Het Financiële Dagblad. Smit, R. (2015d, 1 juli). V&D heeft meer tijd nodig voor onderhandelingen. Het Financiële Dagblad. Smit, R. (2015e, 3 juli). V&D schrapt 400 banen. Het Financiële Dagblad. Smit, R. en Couwenbergh, P. (2015, 16 juni). Topman Blokker ‘te licht bevonden’. Het Financiële Dagblad. Smith, A. (1776). The Wealth of Nations. London: Methuen & Co., Ltd. Stanley, T.J. & Sewall, M.A. (1976). Image inputs to a probabilistic model: predicting retail potential. Journal of Marketing, 40(3), 48-53. Tabarki, F. (2015, 3 juli). La deuxième démarque. Het Financiële Dagblad. Thang, D.C.L. & Tan, B.L.B. (2003). Linking consumer perception to preference of retail stores: an empirical assessment of the multi-attributes of store image. Journal of Retailing and Consumer Services, 10(4), 193-200. Timmermans, H. (1986). Locational choice behaviour of entrepreneurs: an experimental analysis. Urban Studies, 7(3), 231-240. Toet, D. (2015a, 18 februari). Blokker overtuigt bonden van noodzaak sanering. Het Financiële Dagblad. Toet, D. (2015b, 6 februari). Onrust onder winkelpersoneel Blokker. Het Financiële Dagblad.
37
Turhan, G., Akalin, M. & Zehir, C. (2013). Literature review on selection criteria of store location based on performance measures. Social and Behavioral Sciences, 99, 391402. Tzeng, G.H., Teng, M.H., Chen, J.J. & Opricovic, S. (2002). Multicriteria selection for a restaurant location in Taipei. Hospitality Management, 21, 171-187. Van der Boon, V. (2014, 5 december). Modehuis Mexx failliet verklaard. Het Financiële Dagblad, p. 1. Van der Heijden, T. en Kleijwegt, A. (2013, 26 september). Het faillissement van reisorganisatie Oad. NRC Handelsblad. Van der Vorst, R. (2015, 21 januari). Meer is minder. Het Financiële Dagblad. Von Thünen, J.H. (1826). Der isolierte Staat in Beziehung auf Landwirtschaft und NationalOekonomie. Jena: Gustav Fischer. V&D wil tweehonderd arbeidsplaatsen schrappen bij lager loonoffer (2015, 28 maart). Het Financiële Dagblad. V&D zegt huurcontract in Den Helder op (2015, 10 april). Het Financiële Dagblad. Weber, A. (1909). Über den Standort der Industrien. Translated as Alfred Weber’s Theory of the Location of Industries, University of Chicago, 1929. Wee, C.H. & Pearce, M.R. (1985). Patronage behaviour toward shopping areas: a proposed model based on Huff’s model of retail gravitation. Advances in Consumer Research, 12(1), 592-597. Weeda, F. (2001, 26 september). Met NBBS gaat een heus instituut verloren. NRC Handelsblad. Westerveld, J. (2014, 7 oktober). Winkelketen Halfords failliet verklaard. Het Financiële Dagblad. Woudt, J. (2013, 9 maart). Luxewarenhuis Metz & Co keert Leidsestraat definitief de rug toe. Het Financiële Dagblad. Woudt, J. (2015, 13 juli). Oad-claim kwestie van heel lange adem. Het Financiële Dagblad. Yang, C.L., Chuang, S.P., Huang, R.H. & Tai, C.C. (2008). Location selection based on AHP/ANP approach. International Conference on Industrial Engineering Management, 1148-1153. Zeemeijer, I. (2015, 26 maart). V&D moet volledige huur betalen aan Mondia Investments. Het Financiële Dagblad.
38
Bijlagen
39
Bijlage 1. Vragenlijst tools 1. Is de tool geschikt voor het voorspellen van winkelsluitingen? 2. Zo nee: waarvoor is deze wel geschikt? 3. Wat zijn de elementen die worden meegenomen? 4. Matchen deze elementen met onze gevonden elementen? 5. Op welke wijze worden de elementen meegenomen? 6. Door wie is de tool ontwikkeld? 7. Met welk doel is de tool ontwikkeld? 8. Voor welke doelgroep is de tool ontwikkeld? 9. Hoe succesvol is de tool? Kunt u een voorbeeld geven van een toepassing? 10. Gaat het om maatwerk, of is er sprake van standaardisatie? 11. Wat zijn de data waarmee de tool gevoerd wordt?
40
Bijlage 2. Output Retail Risk Index V&D NAAM V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D
RRI
RRI_BRANCHE 79 89 75 78 75 84 77 77 85 76 76 73 75 78 79 80 80 75 74 82 81 81 76 74 76 82 76 81 73 74 76 76 73 71 72 84 74 81 87 74 87 78 82 76 77 76 81 73 79 84 73 76
RRI_MARKT 66 66 66 66 64 64 66 64 66 64 66 64 66 66 66 64 64 66 64 64 64 64 64 66 64 64 66 66 64 66 66 66 66 66 66 66 66 64 66 66 66 66 66 66 66 66 66 66 66 66 66 66
RRI_PAND
77 112 102 95 67 132 109 70 108 85 82 68 73 95 93 113 107 103 70 116 114 98 79 68 80 97 69 109 95 69 90 109 68 70 80 117 68 101 148 69 132 118 119 84 71 114 82 87 76 102 83 77
41
98 111 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 79 82 82 82 82 82 82
RRI_STRAAT 90 97 70 99 110 105 78 123 131 95 96 91 100 99 105 97 105 70 96 111 106 123 105 95 102 128 105 102 70 91 86 70 84 70 70 114 97 119 105 93 122 70 101 91 112 70 132 69 122 132 70 99
V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D V&D koken
89 81 79 71 78 78 80 75 80 84 75 90
66 66 66 66 66 64 64 64 66 64 64 66
150 106 88 70 77 92 109 109 107 126 90 135
82 82 103 82 82 82 82 79 82 79 79 118
RRI_MARKT
RRI_PAND
117 106 70 70 117 107 104 75 99 123 93 70
Blokker NAAM Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker
RRI
RRI_BRANCHE 89 77 81 78 83 82 70 76 81 83 80 93 85 80 75 80 86 78 82 81 87 88 79 86 74 81 99 84 76 71 95 73 78 79 76 78 75 83 84 73 84 78
57 62 73 73 55 55 57 67 73 57 88 88 62 62 73 57 62 88 73 88 73 62 88 55 57 67 57 57 62 62 57 57 73 73 73 67 73 57 57 73 73
112 104 101 91 72 100 69 97 123 84 114 103 92 99 117 70 86 70 111 102 70 85 113 93 87 115 86 92 97 99 95 85 97 64 110 136 95 79 72
42
RRI_STRAAT 82 82 82 82 86 121 82 82 99 82 90 82 82 82 82 82 107 80 87 79 87 82 79 82 82 92 150 118 82 82 142 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82
106 102 120 91 94 80 97 103 105 121 117 106 94 106 77 94 127 89 70 109 112 128 111 114 113 108 106 105 92 70 114 87 118 79 70 70 103 98 122 87 131 95
Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker
87 77 79 80 73 80 74 74 74 75 73 86 87 93 75 74 80 72 74 79 76 84 69 80 74 75 86 77 75 80 80 70 79 86 68 73 83 75 93 70 85 73 79 70 79 87 83 80 81 75 81 80 76 81 75 79 74 77 78
73 55 62 73 62 62 62 73 55 57 62 73 88 88 62 57 88 62 57 62 57 88 62 57 57 62 73 62 57 73 73 67 67 73 55 62 73 73 88 55 73 55 73 55 55 88 73 73 73 62 62 62 55 57 62 62 62 62 57
132 110 92 113 69 109 67 70 99 88 70 106 90 114 79 93 69 67 98 101 95 70 67 111 93 71 105 114 96 81 84 61 102 123 68 68 106 93 74 102 118 107 97 141 78 69 81 74 87 112 111 108 148 69 111 77 96 103
43
82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 73 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82
101 109 121 70 102 106 109 70 100 111 98 122 96 120 106 100 70 91 91 112 107 95 70 124 99 113 120 84 98 103 97 70 96 103 101 102 97 70 135 96 116 70 67 70 91 113 135 101 115 97 110 108 105 91 115 100 97 103 113
Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker
75 83 77 82 75 80 78 80 74 77 80 74 80 77 73 74 73 75 76 78 85 78 75 68 77 75 81 73 74 83 80 74 79 78 86 81 72 85 78 78 77 81 73 72 78 90 70 88 77 76 80 80 72 78 77 81 73 78 70
62 73 73 73 67 55 73 73 62 73 62 62 57 57 57 57 57 73 57 62 73 73 67 55 55 62 62 55 55 73 73 57 73 57 73 57 62 62 62 62 57 62 57 62 62 88 57 67 73 55 55 73 62 55 55 73 67 73 57
71 97 90 97 64 135 97 89 90 68 109 69 113 95 72 92 89 76 104 99 109 76 64 106 85 95 99 97 102 104 80 86 95 114 128 71 121 100 112 105 114 81 70 96 80 80 132 95 99 114 100 64 123 101 123 61 69 84
44
82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82
112 106 70 101 104 105 70 93 87 98 109 106 120 113 114 97 93 70 101 101 110 92 94 86 112 100 131 93 98 103 81 111 92 122 115 110 91 130 100 90 109 110 99 92 109 129 84 128 70 111 125 87 99 104 114 70 90 101 78
Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker
73 72 75 78 79 77 80 79 73 80 84 84 79 75 80 74 86 76 77 78 83 84 85 76 81 75 76 94 84 78 75 76 74 77 68 89 76 74 74 76 74 79 79 71 79 79 85 79 74 73 81 84 79 80 72 81 76 82 83
57 57 62 57 62 57 62 57 67 73 88 73 57 57 73 62 88 62 57 62 73 73 88 57 62 57 57 88 88 57 57 67 73 62 55 88 57 57 57 62 57 57 62 57 62 62 62 62 62 57 73 73 73 57 62 57 57 62 73
79 104 80 106 93 94 99 117 65 84 96 124 92 96 70 69 71 93 102 97 99 111 104 77 92 101 115 110 70 103 125 64 70 98 67 72 102 105 90 70 94 93 97 101 114 92 116 94 89 110 93 101 69 99 88 109 88 104 121
45
82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82
103 70 103 111 114 118 120 108 84 100 70 91 131 100 117 103 112 96 106 103 106 100 70 125 129 95 86 126 98 118 70 108 69 96 83 131 100 86 97 122 96 133 113 70 94 115 134 114 85 70 99 108 108 133 70 131 117 128 84
Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker
75 69 81 81 78 71 88 78 81 71 87 71 86 73 79 71 86 70 73 74 76 75 78 78 70 71 74 75 84 81 81 74 76 75 75 77 75 77 83 76 73 71 88 76 73 73 82 75 76 72 79 80 79 81 73 130 77 86 80
62 62 73 73 57 62 73 73 57 62 73 57 88 67 57 57 88 62 57 57 62 57 62 62 55 55 55 67 73 73 73 55 55 55 73 62 67 73 73 73 57 57 73 57 55 67 73 57 62 67 73 57 73 73 62
93 66 99 85 106 85 116 74 110 72 129 99 70 66 106 77 80 78 116 87 92 91 97 110 98 103 83 69 99 112 86 90 106 96
55 88 57
108 75 115
69 64 67 70 74 97 64 126 89 80 66 73 97 94 65 77 98 69 81 68
46
82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 148 82 82 82
86 70 94 105 109 70 123 94 126 83 105 70 111 87 120 92 103 70 70 105 95 103 104 95 70 70 112 95 110 82 108 109 106 108 70 130 104 93 133 81 82 106 116 117 112 83 123 98 96 78 102 131 111 108 101 98 112 105 116
Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker
80 73 69 80 79 71 82 72 77 79 76 94 72 77 75 76 81 76 80 80 81 79 79 81 84 78 94 72 72 80 74 74 73 82 90 75 76 71 71 82 83 89 82 76 85 83 80 75 69 92 76 70 85 75 80 75 77 87 72
62 57 62 57 57 62 73 57 57 55 57 88 57 57 62 57 62 57 73 73 73 73 57 73 73 62 88 62 62 73 57 62 55 55 88 57 55 62 57 57 73 88 62 55 73 88 62 62 57 88 57 62 88 55 73 57 55 88 57
109 95 69 112 100 69 95 108 99 98 93 112 103 106 104 94 112 97 116 114 96 110 107 90 84 135 120 93 93 92 94 78 92 122 88 108 89 82 101 137 100 93 111 106 87 120 70 82 102 108 78 70 100 117 99 96 84 105
47
82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82
111 88 69 117 122 82 104 69 113 132 113 129 70 108 78 108 113 105 70 70 95 70 120 102 132 70 120 70 70 93 97 100 93 131 123 92 124 68 70 106 108 112 117 104 133 70 100 114 70 121 96 70 106 104 70 100 118 108 70
Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker
80 66 90 86 81 83 77 74 72 76 81 74 82 83 75 84 77 74 72 71 93 83 80 85 79 79 79 84 72 76 79 84 80 89 78 72 90 89 78 79 80 76 89 84 76 75 80 71 82 79 85 78 90 84 92 75 76 77 75
62 55 88 57 73 73 73 62 55 55 67 62 55 62 62 67 62 62 67 55 88 88 73 73 62 73 73 62 55 73 55 67 88 73 73 57 88 88 73 67 73 67 88 88 57 62 73 55 62 62 73 57 57 55 99 67 62 55 57
106 68 79 139 99 99 76 76 99 92 92 70 133 105 80 114 74 103 77 107 125 93 69 111 107 98 104 103 109 89 99 124 70 117 79 67 93 100 94 81 66 109 95 78 98 98 107 119 89 96 97 117 103 90 96 75 83 89
48
82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 96 95 141 115 82 82 82 82 94
112 70 129 133 89 106 88 97 80 116 118 102 121 131 104 114 120 70 70 70 107 70 113 109 101 77 70 139 70 70 135 108 70 132 91 111 118 113 70 98 101 111 95 70 124 87 85 70 113 123 98 94 70 97 100 70 117 133 81
Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker
73 84 80 85 76 84 82 78 84 138 73 83 94 77 82 74 87 91 90 86 77 89 84 87 91 89 90 81 80 84 82 80 85 79 87 96 87 91 72 86 87 91 93 98 76 87 80 76 79 77 82 79 73 76 88 85 82 75 71
62 67 73 62 57 55 57 57 57
65 95 88 95 76 100 112 71 70
55 62 67 57 62 57 88 88 88 88 73 88 88 88 88 88 88 88 57 88 88 88 88 57 88 88 73 88 57 88 88 88 88 73 73 73 67 57 73 67 67 62 62 73 88 73 73 67 55
71 137 70 100 150 78 80 84 101 74 94 85 94 90 118 70 108 74 102 82 86 70 90 99 117 123 99 132 105 82 101 93 129 102 89 119 99 96 102 96 100 99 102 104 104 98 66 101
49
86 110 82 95 82 110 115 118 127 148 79 98 142 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 127 82 86 82 82 86 82 82 82 79 82 82 82 82 82 82
96 79 98 131 129 113 70 77 101 123 127 70 109 109 82 112 108 131 108 109 70 119 70 96 102 132 100 70 132 86 68 70 88 126 70 127 132 84 70 103 89 122 104 119 70 106 104 107 70 88 113 113 70 80 95 119 98 101 70
Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker
78 95 81 74 77 79 85 81 90 84 107 87 78 72 77 76 86 71 80 83 89 82 84 91 98 80 76 78 87 82 76 84 79 80 90 79 77 69 96 75 91 84 84 82 83 74 80 82 84 76 73 84 85 79 72 81 78 81 76
73 88 73 57 57 55 73 88 88 73 88 73 62 55 73 67 73 55 55 67 88 73 73 88 67 57 57 73 88 73 57 73 73 88 88 73 73 62 88 55 67 88 73 73 88 62 62 73 73 73 62 73 73 73 55 57 67 73 67
85 135 95 94 101 111 98 76 111 91 129 129 82 113 72 101 135 71 104 97 70 107 110 91 93 122 98 101 77 90 100 92 70 107 104 71 64 127 111 92 77 90 132 84 68 115 104 93 94 68 116 111 71 118 111 75 103 81
50
82 82 82 82 82 82 82 82 82 87 150 82 82 82 82 82 82 82 82 110 86 82 82 111 145 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 81 78 82 81 128 82 81 81 82 84 81 81 80 80 80 80 80 77 80 80 80 79 79
84 108 96 98 111 117 121 70 97 112 67 107 119 69 90 70 93 100 133 70 122 91 101 70 113 112 103 70 115 106 106 128 84 70 103 75 96 84 124 94 93 90 126 69 79 102 101 95 123 69 104 102 112 114 70 131 120 93 102
Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker Blokker
108 91 90 80 74 73 90 86 74 79 75 81 79 76 85 76 81 76 75 84 78 76 79 76 89 88 86 85 105 89 94 84 84 84 67 89 74 79 80 75 89 70 89 88 84 89 75 85 86 85 80 75 78 79 80 77 73 77 83
88 67 88 73 55 62 88 73 62 62 67 73 88 57 73 62 88 73 73 62 67 73 73 57 73 88 88 73 73 88 57 73 88 73 62 88 62 73 73 67 88 62 88 67 73 88 73 73 73 73 73 73 67 73 73 73 62 62 88
92 104 70 88 135 100 82 100 100 122 91 84 71 90 107 68 80 87 89 121 109 98 88 97 135 97 88 113 117 105 97 97 69 104 71 84 91 105 101 112 132 90 70 89 139 82 95 112 120 135 138 95 120 113 134 89 121 99 114
51
148 127 97 79 79 79 82 79 76 75 78 78 78 78 78 78 77 77 77 77 76 76 76 76 76 82 82 76 137 82 137 76 76 76 75 75 75 75 75 75 82 74 82 115 74 74 74 74 74 73 73 73 73 73 73 72 72 72 72
117 85 111 103 70 70 126 131 87 101 82 116 70 121 122 131 76 81 70 131 89 70 102 119 126 101 96 119 133 99 124 131 111 119 70 133 96 83 96 70 69 70 131 105 87 135 70 125 125 100 67 73 87 83 70 96 66 120 68
Blokker + Tuin
100
67
134
122
Hema NAAM Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema
RRI
RRI_BRANCHE 85 86 84 87 85 82 96 79 77 83 87 84 83 89 83 87 93 93 84 77 87 88 88 81 85 82 79 84 84 94 83 86 77 78 80 92 91 90 85 73 84 83 87 78 87 88 86 83 90 90 88 85 79
64 64 60 64 60 64 64 64 64 64 64 60 64 64 64 64 64 64 64 64 64 64 64 64 60 64 64 60 60 64 64 64 64 60 64 60 60 60 64 60 64 60 64 60 64 64 60 66 64 64 64 64 60
RRI_MARKT RRI_PAND RRI_STRAAT 140 82 110 101 101 116 70 108 126 92 110 116 75 108 132 73 108 102 115 122 132 85 86 113 92 97 70 101 101 93 95 107 117 101 118 81 70 127 70 102 129 77 91 117 70 105 108 102 93 125 123 92 131 115 107 110 77 99 82 94 100 103 116 102 110 108 92 112 115 92 103 84 84 136 70 91 92 116 91 86 107 87 108 115 80 117 103 117 145 70 97 93 114 92 108 107 100 82 92 74 115 69 97 80 116 70 146 108 102 122 121 91 125 120 97 103 109 69 98 70 102 107 87 71 115 109 78 122 102 70 98 109 70 115 123 102 103 124 90 122 96 112 98 83 108 112 116 69 130 115 106 103 120 106 99 106 85 108 82
52
132
Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema
88 96 76 84 84 84 90 79 75 79 95 76 68 102 138 76 76 82 89 77 87 79 87 83 91 77 79 87 80 76 84 81 77 74 83 77 78 75 76 81 79 81 80 82 75 80 78 72 83 75 74 83 79 73 85 80 80 80 80
64 60 64 64 64 64 64 64 64 60 60 60 60 66
94 143 70 82 85 90 106 100 96 82 100 76 70 94
64 60 60 64 60 60 64 60 60 64 60 64 64 64 64 66 64 64 66 66 64 66 66 66 64 66 66 64 66 66 66 66 64 66 64 66 66 64 64 66 64 66 66 64
93 93 90 99 70 96 96 92 85 148 74 78 113 72 87 126 110 99 95 114 100 90 102 83 88 104 99 96 105 68 93 109 89 117 95 94 105 88 95 124 97 111 104 100
53
115 125 103 110 112 107 105 99 87 95 142 108 82 150 148 82 97 93 120 82 111 82 121 111 102 112 88 122 102 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82
109 111 70 105 94 102 130 70 70 106 110 70 70 131 124 91 70 127 103 131 117 111 100 103 104 70 111 70 99 98 106 111 91 70 113 92 102 70 97 128 96 113 118 115 103 114 79 68 108 80 70 124 118 70 116 111 97 99 114
Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema
74 75 76 82 70 81 75 78 75 82 84 78 84 84 83 85 83 83 84 80 79 77 83 79 73 78 81 80 90 77 88 74 76 75 79 84 81 77 79 78 84 78 80 80 83 81 77 138 82 76 80 84 84 75 75 80 84 77 79
64 64 64 66 64 64 64 66 66 66 66 66 66 66 66 66 66 64 64 66 66 66 66 66 64 64 66 64 64 64 66 64 66 64 64 66 66 66 66 66 66 64 64 66 66 64 64
97 109 112 123 69 135 107 85 99 111 132 90 123 119 128 119 112 134 130 119 120 97 117 94 95 87 127 76 150 98 128 99 89 80 94 129 94 114 105 105 105 94 89 102 114 93 119
64 66 64 64 64 64 64 64 66 66 66
106 84 103 133 113 79 81 78 116 116 98
54
82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 148 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82
70 70 70 94 70 86 70 103 70 106 105 102 109 112 97 122 117 101 112 85 78 84 109 106 70 110 87 135 129 95 132 70 87 99 112 101 116 70 91 89 125 100 119 106 113 123 70 124 117 94 105 103 130 100 97 131 119 70 103
Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema
75 77 79 75 73 85 80 77 90 88 77 83 79 78 87 74 81 80 79 79 80 89 76 77 83 78 75 78 78 80 79 86 75 78 80 85 86 82 82 70 80 82 76 73 81 72 78 79 85 77 80 73 82 76 78 74 74 77 77
64 64 66 64 64 66 64 64 66 66 66 64 64 66 66 66 64 64 66 64 64 64 64 64 66 64 66 64 66 64 64 66 66 66 64 66 64 64 66 66 64 66 66 66 64 60 66 66 66 66 64 66 66 66 64 64 64 64 66
93 101 99 98 68 121 107 70 143 129 107 141 93 100 132 68 96 99 107 101 105 150 102 104 94 94 97 99 83 101 83 115 97 106 94 135 150 102 107 63 100 96 107 77 95 70 87 110 107 79 94 73 112 87 93 102 102 81 68
55
82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 101 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82
86 92 97 81 90 117 106 119 134 135 77 91 111 88 126 96 124 114 92 105 108 122 82 86 131 100 70 98 109 109 122 130 70 83 114 107 106 124 112 70 113 84 70 81 120 98 101 86 133 106 119 80 109 89 106 70 70 107 113
Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema
82 80 74 74 81 82 82 83 80 74 80 79 80 77 77 84 79 77 83 84 76 78 75 80 81 81 85 80 74 83 80 78 75 80 86 81 78 84 78 77 79 82 82 81 84 78 85 84 77 79 82 75 73 79 82 79 82 74 78
64 66 64 64 64 64 66 66 64 64 66 64 64 64 64 66 66 64 64 64 64 64 66 64 66 64 66 64 66 64 66 66 64 64 64 64 66 66 64 64 64 64 64 64 64 66 64 66 64 66 64 64 64 66 64 64 64 64 64
92 103 96 97 87 93 102 104 101 90 103 90 113 89 92 117 99 112 98 135 69 81 76 114 119 105 112 101 91 100 91 69 91 105 135 100 104 125 93 77 101 107 93 134 110 123 132 114 73 103 93 86 68 111 99 92 118 76 97
56
82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82
132 100 70 69 132 132 115 119 113 82 99 116 95 101 100 113 100 78 131 106 111 115 94 96 90 116 127 112 70 132 115 119 87 104 118 119 90 106 104 115 103 117 132 87 132 70 113 120 114 95 131 87 95 84 125 112 108 91 97
Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema
86 80 84 82 81 76 82 82 81 79 83 82 78 73 79 77 75 83 79 83 79 82 73 78 81 95 88 78 86 82 86 97 88 78 89 87 85 81 82 80 86 83 84 85 77 87 92 71 74 78 87 94 82 72 140 82 87 87 99
66 64 66 66 66 66 64 64 64 64 64 66 64 64 66 64 64 64 64 66 66 64 60 64 64 64 64 64 64 64 64 64 64 64 64 60 64 64 64 64 60 60 60 64 60 64 60 66 66 64 60 64 60 60
129 113 132 126 108 110 125 95 99 110 109 121 72 94 107 97 97 134 92 121 101 97 70 127 79 135
64 60 60 64
101 80 84 94
83 94 90 125 99 101 98 132 83 133 69 100 68 94 110 93 100 76 101 84 72 96 95 95 140 108 70
57
82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 107 112 115 103 117 90 110 144 132 82 98 122 99 112 110 112 115 105 104 103 111 103 125 82 79 82 117 117 111 82 150 82 129 129 150
116 95 103 92 106 70 102 132 118 92 122 101 123 70 94 96 80 98 111 107 99 131 100 70 91 120 110 70 92 121 70 111 70 101 114 111 77 91 70 84 108 91 117 108 70 118 135 70 70 102 111 102 70 94 124 121 100 94 116
Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema
72 84 78 90 81 68 81 83 78 86 86 83 83 74 78 77 89 78 79 74 84 77 78 89 79 76 83 91 73 72 77 78 79 96 74 88 82 72 75 78 74 79 78 83 77 70 74 76 80 80 74 97 80 80 73 74 78 74 82
64 60 64 64 66 60 64 60 64 60 64 64 64 60 64 60 64 60 64 64 64 64 64 60 64 64 64 64 64 64 64 66 64 64 66 60 64 60 60 64 66 64 66 64 66 60 64 64 64 64 60 64 60 66 60 64 64 60 64
85 93 95 83 109 69 110 90 93 89 93 112 123 76 90 70 103 95 93 71 108 98 106 86 95 92 99 90 67 74 94 93 82 108 73 78 104 71 84 99 99 142 123 98 118 87 97 88 102 118 77 118 102 114 85 103 101 75 139
58
82 98 80 122 80 82 93 108 82 108 103 82 82 101 82 82 122 105 82 82 82 82 82 147 82 82 82 133 82 81 78 81 82 133 80 122 82 82 82 82 79 79 80 79 79 80 82 79 82 83 82 131 82 79 80 79 82 82 79
70 127 106 117 107 70 86 100 107 124 116 122 112 70 106 131 95 70 114 96 129 92 92 69 106 94 132 95 92 81 101 97 125 113 96 120 121 95 107 99 70 70 70 137 70 70 70 98 111 94 105 114 119 96 90 70 96 105 95
Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema
77 80 75 76 76 69 81 83 73 68 76 82 71 82 76 71 73 75 77 77 74 78 76 81 75 71 68 77 76 70 70 71 76 72 74 77 80 73 77 76 70 79 76 82 71 78 78 73 76 75 73 77 78 74 78 76 73 77 73
66 64 64 60 60 64 64 64 64 60 64 64 60 64 60 64 60 64 64 64 64 64 60 64 64 64 60 60 64 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 64 64 60 60 60 64 60 64 60 64 64 60 60 64 60 60 64
111 102 97 70 70 71 112 106 96 71 89 97 70 117 86 80 70 105 93 70 93 126 74 100 91 89 69 101 115 82 70 87 76 93 82 94 104 96 93 82 74 112 88 132 71 93 86 97 85 102 98 94 88 106 129 71 76 69
59
78 82 75 82 82 78 78 78 78 82 82 82 82 78 82 82 82 82 82 77 75 77 82 82 82 77 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 77 77 82 82 82 73 82 76 82 76 82 82 82 76 82 82 76
83 108 93 127 122 70 112 132 70 70 93 126 86 119 109 70 103 70 98 132 91 79 123 115 86 70 70 100 69 68 81 70 120 70 101 110 117 81 110 110 81 104 102 102 91 118 123 105 101 106 70 101 103 96 100 68 99 127 106
Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Hema Beauty Hema Beauty Hema Outlet Hema Outlet Hema Outlet Hema Outlet Hema Outlet
74 80 81 70 79 72 75 75 76 76 74 81 81 76 77 68 83 74 73 76 79 76 76 78 82 73 82 73 81 74 71 83 75 74 77 78 77 77 79 73 73 80 79 71 77 82 71 78 77 72 80 67 93 82 121 120 124 122 89
60 64 64 60 64 60 64 64 64 60 64 64 64 60 64 60 64 64 60 64 60 64 60 64 64 60 64 60 64 60 64 64 60 60 64 64 64 60 60 60 60 64 60 60 60 64 60 64 64 64 64 60 64 64 124
85
85 100 97 80 84 70 87 118 70 88 93 101 115 96 90 70 98 113 71 126 114 132 79 80 129 79 110 70 101 95 120 78 90 109 102 91 70 87 70 74 96 84 81 74 100 70 150 111 82 134 83 117 103 91 98 101 95 100
60
82 82 76 82 76 75 75 75 75 82 75 82 75 82 75 82 82 74 82 74 82 74 82 74 74 82 74 82 82 82 74 74 82 82 73 82 73 82 82 82 82 82 82 73 82 82 72 72 72 72 72 72 118 82 140 125 135 146 82
98 109 131 70 130 111 100 70 128 106 90 116 116 96 111 70 132 70 105 70 103 70 119 136 114 97 132 106 114 103 70 125 113 88 99 94 114 135 132 101 102 114 131 94 131 126 112 68 96 94 95 68 112 120 119 133 131 106 114
Hema Outlet Hema Outlet Hema Outlet
132 97 86
121 145 142
64 64
145 125 72
124 100 130
Zelfstandige drogisterijen NAAM 123 Discount A.L. de Wilde Aad van Leeuwen Advies Drogisterij van Oord Alldro Amara Anneke Armino Babyhoek Barneveld Bart Beauty 2000 Beauty en Gezond Bernisse Bewustwinkelen.nl Boerhaave Breimer Brenda Brocks Brocks C v Kleijnenbreugel Care by DIO Care by DIO Chantal Citifarma Clement Daan's De 3Landen De Beauterie De Blauwe Winkel De Brink De Den De Drie Torens De Gaper De Graai Outlet De Gulle Gaper De Hazelaar De Kamil De Korenbloem De Korenwolf De Kruidenhof De Magriet De Margriet De Natuurdrogist De Oleander De Partijdrogist de Pauw De Pil De Pil De PrijsKnaller De Prijsstamper
RRI
RRI_BRANCHE
75 112 110 85 115 102 124 113 110 99 110 109 120 126 122 100 121 102 111 110 110 121 111 108 107 107 114 128 108 110 120 111 109 107 86 111 104 86 109 112 114 121 125 105 112 111 100 103 106 115 114
62 131 131 86 135 131 131 131 135 131 131 131 131 135 131 131 131 131 131 131 135 131 135 135 131 131 131 131 135 131 135 131 131 131 84 131 131 86 131 131 135 135 135 131 131 106 131 131 131 131 135
61
RRI_MARKT RRI_PAND RRI_STRAAT 110 82 70 135 82 103 131 82 94 90 82 90 96 122 67 69 82 100 108 130 118 80 111 104 108 98 69 76 82 70 68 111 99 135 82 82 102 133 87 98 144 102 119 125 100 69 82 84 117 108 129 99 82 70 78 99 115 103 82 120 120 82 92 92 133 106 111 80 113 125 82 70 107 82 95 110 93 70 113 108 86 113 136 133 97 82 101 90 82 135 108 125 89 111 82 121 112 82 105 87 82 117 100 82 91 96 86 128 68 82 113 67 82 121 96 82 121 135 82 99 105 82 131 94 122 112 111 135 102 97 82 91 110 82 125 64 144 115 82 82 70 82 70 69 82 122 112 115 77 135 82 104
de Prijsstunter de PrijsStunter de Rode Pilaren de Rode Pilaren De Salamander De Salamander De Salamander De Spaanse Vlieg de Stuntwinkel De Vergulde Gaper De Vijzel De Vijzel De Vijzel De Vijzel De Vink De Voordeeldrogist De Waag De Waag Deco Drogist Dekker Dekker Delta Den Ouden Den Tuinder Désirée Diaz Dinja Double F Drogist Drogist.nl Drogisterij Drogisterij Bo Drogisterij De Kaai Drogisterij De Margriet Drogisterij Jasmijn Drogisterij Kama Drogisterij Kanters-Habraken Drogisterij Looijen Drogisterij Midsland Drogisterij Oosterink Drogisterij Petten Drogisterij Scheltinga Drogisterij Van Harteveld Drogisterij Vroom Economique Shopping Emiel Ester Fleuren Francke G J Bik G van de Kraats Gaaf Goedegebuure Gommers Gonggrijp Greet Groenswaard Hair & Body Beauty Hair en Body Beauty
119 114 107 106 107 107 108 110 112 105 105 106 111 130 106 144 105 127 127 110 109 125 109 105 110 126 109 126 118 121 119 117 111 110 107 114 101 124 111 108 126 107 112 99 121 115 110 121 114 104 104 107 108 122 117 113 108 123 110
131 131 131 131 131 135 131 131 131 135 135 131 131 135 131 135 131 135 135 131 135 135 131 135 135 135 131 113 131 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 131 131 135 131 131 113 135 135 131 131 131 135 135 131 131 131 131 131
62
101 95 102 87 134 93 88 133 124 105 93 107 83 127
132 110 102 110 136 85 69 114 88 97 99 150 106 83 108 119 129 75 95 121 96 129 135 66 135 134 70 102 141 69 70 106 92 79 86 135 133
111 93 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 82 150 82 150 82 140 125 103 82 122 82 98 98 144 82 144 148 125 98 118 82 82 82 82 82 133 82 82 117 82 82 82 116 82 131 122 82 82 82 82 82 133 111 118 82 122 82
129 136 98 111 70 98 123 92 113 70 70 101 121 133 70 137 70 98 132 70 108 104 94 70 70 128 93 124 108 113 96 81 134 103 70 113 70 113 97 102 125 93 104 70 98 121 111 109 98 111 113 94 102 117 95 84 98 98 93
Hak Hak De Fries Harkstede Hermanusje van alles Hermsen Het Geheim Het Gouden Kruis het Heertje Het Hof Het Quadraat Hollander Homeopathie v/d Berghe Hondebrink Ideeja Izy Beauty en Lifestyle J W Elsenaar Jacob Hooy Jacob Kamst Jacob Kamst Jansen Janssen Jantien Jasmijn Jasmijn Jaspers Jef Letschert Jo Ceelen Jolly Jonker José Kado Drogist Belfeld Kado Drogist Linda Karens Kerkhoff Koopman Koopman Koops Kruidenhof Lamers Lammie Veder Lan Pharma Lavendula Les Deux Letschert Lidy Hendriks Lucy van Langen Mailie Budget Store Marga Mascha Meduon Meeer! Middel Miranda Nouveau Oorbeek Oorbeek Op & Top Outlet Ouder Amstel Outlet Drogist
91 109 106 103 115 111 104 107 118 109 109 108 122 113 117 108 105 100 98 122 109 108 103 122 109 104 102 134 116 120 119 123 113 118 117 116 108 112 106 96 121 104 131 109 114 92 127 129 124 105 141 102 121 119 105 122 126 107 130
63
86 131 131 131 135 131 135 131 131 135 135 131 131 135 135 131 131 86 89 135 131 135 135 135 131 131 131 131 135 135 135 131 131 131 135 135 135 131 131 89 131 131 135 131 135 89 131 131 135 131
110 113 122 76 141 96 96 76 91 119 132 137 114 110 69 140 75 83 109 98 94 125 97 109 96 111 69 132 104 98 105 99 150 94 124 127 130 104 91 116 135 76 94 92 140 124 114 140 121 70
135 131 131 131 131 135 135 131
75 80 110 76 133 96 119 121
82 82 82 82 82 115 82 87 125 82 82 82 125 93 125 82 93 137 103 115 82 84 80 108 82 82 82 146 108 137 122 129 82 122 115 87 82 93 82 82 115 82 150 82 82 82 146 125 118 98 150 87 130 125 103 103 129 82 142
115 103 70 96 104 70 70 118 102 86 70 70 109 99 105 70 93 91 114 130 120 70 70 134 119 70 96 135 95 76 87 124 96 108 70 118 70 109 107 132 99 101 127 124 96 95 100 131 114 84 127 70 125 94 70 130 135 70 125
Ouwerkerk Paalman Paalman Papillon Parbleu Partijdrogist Partijdrogist Pater Pelster Perton Pierre Poelsma Pötgens Puur Natuurlijk Q-Action Ramaekers Renata Riekhoff Rob Rozemarijn Schenkel Sebastian Simone Simons Sint Martinus Slamat Splinter Stephenson Stouthart Streek 56 Suhail Cosmetics 't Amsterdammertje 't Olde Huus 't Pleintje Taken Tarthorst Tentij Tom Lowie v.d. Linde Van den Broek Van der Gaag Van Driel van Gelder Van Ginderen Van Grinsven Medical Van Heiningen Van Kampen van Mourik van Noord Van Nunen Van Rijn Van Rossum Van Well Van Wonderen vd Pigge Vekemans Venhuizen Verlaan Versteeg
107 105 121 108 113 90 125 111 116 113 126 108 130 122 137 110 103 117 123 109 111 113 99 105 107 103 126 110 115 127 101 112 115 101 122 104 120 126 114 106 109 103 105 103 111 107 106 106 114 93 112 127 119 106 105 87 117 105 116
64
135 131 131 131 131 86 131 135 135 135 131 135 131 131
71 65 90 88 97 102 70 109 130 133 108 70 144 93
131 131 131 131 135 135 135 89 135 131 131 131 131 131 135 131 131 131 135 135 131 131 131 131 131 131 135 131 131 131 131 135 131 131 86 131 135 135 131 131 89 135 131 135
94 77 95 123 102 93 115 102 106 96 76 97 98 126 140 71 99 132 83 134 110 102 88 135 96 110 93 70 106 75 110 107 70 121 97 106 144 96 97 70 72 68
82 99 125 82 108 82 150 103 108 82 150 111 125 122 148 82 82 111 125 82 87 82 103 82 82 82 139 111 82 118 80 115 82 82 111 82 125 150 82 82 82 82 86 82 82 82 82 82 125 82 103 137 111 82 82 82 98 103 125
120 90 123 121 94 115 125 70 70 96 92 70 133 132 119 126 97 119 103 103 116 119 127 70 105 97 127 70 129 117 94 69 124 67 106 70 106 112 113 96 106 70 106 70 118 128 70 87 97 113 98 116 70 95 91 117 111 70 100
Viane Visser Vita Cura Vita Nova Vitaal Vlijmen Voordeel Drogist Voordeelspecialist Weg=Pech Weg=Pech Weg=Pech Westerhuis Wildenburg Willeke WJ Poettgens Woortman Woudstra Yvonne Zonnebloem Zorg + Zeker Zuyderwijk
111 107 110 108 94 125 144 118 121 124 123 108 112 123 103 99 111 122 113 105 108
131 135 131 131 98 131
135 119 78 120 107 83
131 131 131 131 135 131 131 131 131 131 135 131 131 131
93 85 102 91 129 106 110 74 76 113 107 86 81
82 82 111 82 82 146 150 122 148 139 127 82 82 133 82 82 82 118 96 82 82
98 70 87 87 102 121 137 109 81 107 132 70 131 106 96 70 114 101 112 99 131
Zelfstandige kledingwinkels (dames & heren) NAAM @Eds's 10 Store 10 Store 10Days 10Store 1-store 2 be Best 2 Faces 2 Women Fashion 247 290 Square Meters 2B Young 3 Trend 4 Seasons 50/50 Store 50/50 Store 5th Avenue 6Foot5 7.T.T.OO a guy named Sue A van Eeuwijk AB Meisters Acelya Addiction Aim Al Hidaayah Al Piro Albert Aldino Moda Alex Esser Mode Alexandre Aleyna Alice Mode
RRI RRI_BRANCHE RRI_MARKT RRI_PAND RRI_STRAAT 118 115 139 122 106 119 122 119 125 106 122 115 133 125 135 125 136 136 114 117 137 148 119 134 135 150 147 98 115 124 89 111 133 115 118 104 122 116 104 118 132 84 82 121 136 110 115 112 112 136 132 82 87 109 115 129 82 134 106 118 97 82 134 107 115 136 82 112 106 136 98 82 82 132 136 132 141 115 116 118 105 121 122 114 122 108 122 90 117 118 126 117 113 114 136 133 82 101 109 135 136 82 70 106 115 121 76 133 129 135 135 110 115 136 148 95 70 115 136 113 111 70 132 131 122 150 124 113 136 136 87 84 118 136 150 82 115 106 122 112 82 112 105 122 104 82 108 108 118 108 87 133 137 135 134 150 132 100 115 117 82 82
65
Alkmaarse Outlet All Kind All4u Ambacht met Passie Americain Import American Access American Jeans Shop Amigo Amiga Amigo Amiga AMS Mode Amsterdam Originals An & An Andre's jeans and casuals Angel Fashion Angels/Demons Annette Annie's India Kleding Ansh46 Anthony's Anton Vlasman Any Body Ap-Art Appel 67 Apresto Arandigi Arjan & Co Arnhem Store Art & Casey Arthur & Willemijn Arthur & Willemijn Arthur & Willemijn Arthur & Willemijn Arthur & Willemijn Arthur & Willemijn Arti Shock Asian Style Aspact Aspact At Eve Atelier Bouman Atzuro Auckland Casuals Augusta Augusta Australian Mode B&B B Dressed B wear B Zus/Fouga Men B&B Mode Baarsma Baba shop Ballast Baretta Barrows Bartufique Basic Black Basic-Line Basta
132 120 104 117 114 115 110 108 111 100 125 112 104 129 112 109 118 122 140 108 100 103 108 131 106 108 142 97 102 102 109 120 120 109 116 122 124 126 125 100 116 111 120 122 113 118 103 109 106 115 106 119 100 111 117 138 109 99 113
66
136 118 116 115 122 131 122 118 135 115 136 115 118 136 135 118 118 136 136 136 115 118 131 122 115 122
106 150 135 123 146 138 119 128 120 108 111 83 101 101 69 134 124 150 150 127 132 95 106 134 136 125
122 122 122 136 122 118 122 136 131 136 136 122 115 118 122 122 122 136 122 115 118 115 115 115 136 115 136 136 136 118 115 136
92 101 102 108 140 114 133 138 109 116 117 118 132 93 124 123 119 129 121 111 101 136 135 150 130 132 137 137 115 79 110
150 125 93 125 82 82 82 96 82 82 136 118 82 139 111 82 115 97 150 82 81 82 98 150 82 82 148 80 82 82 82 125 142 82 82 136 123 125 140 82 140 82 135 133 82 118 82 105 82 115 82 86 82 82 82 150 95 82 86
123 100 70 115 132 117 134 91 96 91 94 131 117 128 98 124 131 115 131 70 70 117 70 126 106 113 134 70 91 91 96 98 102 113 114 94 112 120 124 70 92 131 94 115 102 113 110 106 104 104 91 133 98 84 120 131 114 113 111
Basta Fashion Bastiaansen Modestad Batterink Bazsta Bazz Bazzato BB Jeans BB jeans BB Jeans BB shirts Beach Active Beach Factory Beachim Beachy Beaken It-Douma BeBob Bedazzled Beerda Beereboom Bekkers Beniras Benja Berden Mode Bergmans Jeanshouse Bergsma Best Business Best Business Best Business Best Business Best Business Best Business Outlet Beva Huis Biezonder Big Boss/Blue Wave Big DISCOUNT Biggles Bij 111/Bengel Bij de Toren Bij Kaar Bij Ons Bij ons vintage Bij Petulja Bijnen Bins Mode Bizzare Bla Bla Outlet Black & Blue Black & Blue Black Bananas Black Out Black Sheep Black Tie Meeuwis Black Widow Blaff Blaff Blanche Blanco Blanco Blauw
116 99 106 100 121 128 117 115 106 121 124 123 106 120 105 104 123 102 105 121 107 113 102 105 111 88 94 116 100 118 110 107 125 102 131 125 106 106 126 117 131 116 109 104 117 121 106 135 136 89 128 110 108 109 110 120 104 109 98
67
122 115 115 118 122 136 122 136 115 131 115 135 122 115 115 118 132 118 115 115 135 122 122 115 115 97 86 97 99 97 99 122 115 118 122 135 115 115 125 115 136 135 131 122 136 91 122 135 136
112 102 132 94 109 70 99 132 113 88 150 146 114 133 124 97 70 117 132 115
136 136 131 135 135 131 136 122 115
133 127 82 135 123 121 78 119 93
138 90 69 143 70 136 125 77 129 73 123 135 105 150 134 80 150 109 134 119 132 109 98 150 150 92 143 147
113 82 82 82 135 150 135 82 87 125 125 103 82 150 82 82 150 82 82 142 82 82 82 125 85 95 82 150 112 141 150 82 145 82 140 122 128 82 145 122 150 82 82 82 82 150 82 140 142 103 135 82 82 82 80 111 82 93 93
121 94 114 98 116 128 95 109 123 125 134 112 105 70 112 122 104 86 103 117 83 133 103 80 130 70 105 106 110 136 110 103 116 101 132 103 70 92 119 103 105 119 109 112 106 136 133 128 122 65 94 79 128 70 93 117 87 103 70
Blieque Blitzz Blok Bloom Jeans Blue Blue Bay Blue Box Blue Company Blue Denim Blue DNA Blue For You Blue Harbour Blue Image Blue in Blue Jeanzz Blue Line Blue Point Blue Station Blue Striker Blue Wave Blue Wave Blue Wave/Big Boss Blue World Blue World Blue's Basic Bluff Boavista Body Perfection Boeg Boemerang Boerenkamps Mode Boetiek Favoriet Boetiek-Inn Bolte Bombay Fashion Bonaparte Bonelle Bonelle Bonny & Clyde Bont Boomer Fashion Bosman Outlet Fashion Boston Trader Boston Trader Boston Trader Bot Mode Botex Beroepskleding Boud's Inn Boutique 55 Boutique Veere Box59 Brandstore Brattain Brazz Break Out Breda Originals Bridgeport Bridgeport British Wool
126 101 112 110 123 117 110 104 125 121 109 112 106 100 108 106 109 104 98 101 104 94 106 104 99 111 103 127 120 101 102 104 105 111 127 125 100 102 112 98 104 119 123 120 138 98 101 103 142 106 123 121 114 104 109 141 99 101 116
68
122 122 131 122 136 122 131 118 118 118 122 122 122 118 115 118 122 122 122 118 115 115 135 135 118 118 122 135 115 115 122 115 118 122 131 115 118 118 114 115 122 135 136 136 136 115 115 115
122 93 86 125 114 102 104 101 146 110 140 123 77 108 133 123 98 101 74 91 102 78 118 69 98 135 89 150 132 108 123 136 137 117 104 132 93 110 109 113 106 140 132 145 149 119 136 119
101 122 118 122 115 118
94 109 108 136
122 118 118
98 101 149
132
135 82 98 111 118 122 82 82 145 147 82 108 108 82 82 82 108 82 82 82 82 88 80 82 82 103 80 112 133 97 82 82 82 108 134 148 82 82 118 82 82 82 118 95 150 82 82 82 150 120 150 144 99 108 82 148 82 82 107
134 96 121 70 113 120 116 115 98 97 100 89 94 85 127 114 96 106 92 107 127 70 70 102 84 95 116 119 107 70 70 91 87 91 132 115 97 97 107 70 103 136 96 108 118 70 70 102 132 113 94 107 107 70 122 132 75 98 107
Broek & Tiek Broeken Binkie Broekenhuis Broekhuis Broekman Broektiek Broektiek Broektiek Bronwasser Brothers Brother's & Sister's Bruinewoud Brunotti Bryant B-Style Bucky Bugatti Buijsse Bul Burley Busch Butterfly Butterfly Fashion Buyten Buyten aan de Vecht Buyvoets By Fré By Kenneth By MM by Paul Pim C & O Outlet Store Canadian Stock Carolinahoeve Cars Carte Blanche Cartouche Mode Casa Blanca Casa Nova Cashmere Castelijn Castelijn Mode Casual Lifestyle Casual World Casual4U Centro Centro House of Jeans Centro Van Bussel Change Chaos Chaos Charlie + Mary Charlie Mode Charlies Charrell & Do Chase Chase Orange Chasen's Cheapy Cheapy Mode
113 106 107 108 102 104 104 110 106 114 129 111 119 114 116 110 109 110 122 108 109 112 112 100 106 101 110 116 129 106 122 129 101 123 115 103 107 117 124 101 117 118 109 126 100 110 112 104 109 109 117 110 113 107 116 118 117 108 108
135 122 118 122 118 122 118 115 122 122 136 118 136 122 118 118 122 118 136 122 122 131 135 115 118 105 115 118 122 117 131 122 115 136 135 115 122 135 136 115 118 122 122 118 115 118 118 115 122 131 131 131 122 122 135 135 136 115 115
69
126 135 127 109 139 130 137 95 113 106 133 110 134 74 135 125 122 135 124 141 134 122 134 127 97 136 134 107 95 137 135 112 129 120 115 149 121 109 150 146 120 120 70 135 101 129 126 105 77 93 137 128 137 143 139 136 137
82 82 82 82 82 82 82 82 82 118 139 82 111 110 145 82 92 103 118 82 82 82 82 82 82 78 125 131 141 82 137 144 82 125 82 82 82 82 121 82 95 115 82 150 82 112 118 82 98 82 117 82 82 82 82 87 82 82 82
119 97 105 109 99 70 86 135 129 95 122 134 107 86 107 126 98 98 84 114 102 100 106 100 102 120 89 70 132 131 100 123 70 105 114 100 111 112 110 98 134 96 123 120 131 70 104 101 85 109 125 130 132 99 114 112 119 120 121
Chevy Chica Chico Chica's & Niños Chill Chintz Mode Chock Choice Choices Chulo Circle of trust Classics Cloudnine Clous Clubb C'ME Fashion Coastline Cocoon Collezione Colombo Colombo Colourful Rebel Como Compasso Conceptstore Marktstraat 15 Conceptual Outlet Concrete Concrete Concrete Image Store Confetti Corduroy Cornijhe Cosmic Cowboys Cotton Blues Country Store Couverti Cowboys to Catwalk Cracks Cracks Cramers van Asten Cupido Fasion D H Fashion DID D Mode D Tuinenburg D&S Da Vinci Daad Daen's Daily Rush Dam 2 Damla Danche Vita Dandelion Number Nine Daro Davanti Dax Dayenne's DB Mode De Bedstied
110 124 122 109 117 119 123 122 117 104 99 116 111 111 119 119 113 130 105 123 114 117 105 113 142 121 137 133 110 116 104 126 106 105 109 116 105 102 110 116 121 104 106 111 104 95 115 110 111 126 114 112 109 109 106 136 105 108 100
122 118 111 115 135 122 118 122 135 131 131 136 136 122 111 118 122 122 136 131 114 122 122 115
130 116 126 137 127 111 92 116 109 71 76 150 112 115 138 97 126 139 74 87 96 108 78 76
136 136 136 122 122 115 131 118 118 122 136 118 118 122 136 135 91 115 135 115 122 136 136 136 118 131 115 118 118 118
112 144 150 136 70 131 150 135 125 118 126 130 96 150 120
115 115 115
70
107 134 86 70 111 95 130 106 68 101 116 137 121 112 84 130
82 148 142 87 82 135 150 133 97 82 82 98 82 96 133 134 99 142 88 147 118 125 103 129 150 115 150 145 82 137 82 125 82 82 98 97 82 82 82 82 121 127 82 82 111 80 105 81 85 150 126 125 80 82 82 150 108 111 82
120 115 119 117 131 96 128 114 122 106 70 70 101 116 104 127 110 132 87 98 133 104 95 123 131 111 122 98 111 113 98 103 102 100 93 91 94 110 98 132 86 103 107 104 84 80 88 116 79 133 95 100 140 116 115 113 70 114 70
De Bezige Bij De Bezige Bij De Blank De Blauwe Shop De Blauwe Shop De Blauwe Winkel De Blauwe Winkel De Boer De Boulevard de Bunker De Concurrent De Concurrent De Fabrieksverkoop De Galazaak De Groene Lantaarn De Haas De Hangar De Jonge Vakkleding De Kast De Kastanje De Kievit De Kleding Boetiek De Knip De Kolonist De Kolonist De Kolonist De Loods De Machinekamer De Meiden van Lex De Modeapotheek De Modehoek De Mof De Natris De Oude Sluis De Popshop De Postelsjop De Postiljon De Rode Winkel De Schapekop De Showroom Fons & Bea De Spiekerbox De Spiekerbox De Spijkerbox De Spijkerhoek De Spijkerhoek De Swaen De Tempel De Twiede Boet De Vloedlijn De Vries De Waterlelie De Werkman De Wildt De Wolboutiek De Zaak van Geert De Zandkorrel De Zeeuw Dealz Dean
98 142 109 102 107 104 108 95 99 117 102 115 126 132 112 109 111 107 98 107 113 100 122 105 108 104 125 105 117 116 99 115 107 108 101 106 102 92 101 125 106 112 99 105 129 117 113 117 105 112 108 138 115 109 121 107 103 123 123
71
97
132
122 122 122 122 122 115 115 136 115 122 135 136 115 135 122 135 115 115 118 115 135 122 115 115 118 135 118 122 115 136 115 135 136 118 118 97 115 135 122 122 118 122 122 135 136 135 115 115 115 136 135 115 118 115 115 115 122
137 98 132 112 137 99 137 144 150 89 97 132 106 148 123 114 139 116 118 115 121 150 118 95 120 103 109 150 135 128 77 110 96 102 134 131 100 139 117 112 121 133 146 134 133 140 136 147 105 134 115 144 133 135
82 150 82 82 78 82 82 82 82 82 82 82 150 145 122 82 82 82 82 82 108 82 116 82 82 82 150 82 111 121 77 82 93 82 82 82 82 82 82 127 82 82 82 77 148 93 82 99 82 103 82 150 93 82 129 82 82 137 125
110 130 106 93 104 96 100 70 95 123 69 133 99 144 70 97 106 70 70 112 112 81 113 93 107 108 134 70 135 113 95 91 92 70 70 125 111 97 70 99 124 125 70 115 131 108 85 96 99 100 123 122 122 131 131 107 91 130 118
Dean Dearhunter Decade Dedicated Deep Deknatel Delicious Demies Den Engelsman & van Driel Den'Him Denim + Denim City Dennis Fashion Denvin Denvin Depeche Derk Derksen Derksen & Derksen Designer Outlet Deto Casuals Deto Jeans Deurloo De-Zja-Vu Diabolo Dick & Co Die 2 Difference Style Different Diggers & Collectors Dija Fashion Dijkstra Dilano Fashion Dinges Dirk de Wit Diverzo Divine Dizzy Djeans Djeenz DK Crazy DNM Do It Jeans Store Do Kado Dok 7 Dok7 Doldrums Domani Domenica Dominia Dominique Dominique Donna Guy Doorduyn Double Dorje Double U (Werkman & Dijkhuizen) Down Town Down Town DPS
110 130 121 119 118 99 103 117 107 116 109 111 108 112 126 108 117 98 123 117 101 107 109 105 130 104 96 117 115 111 109 101 142 100 108 123 123 109 122 119 99 118 110 92 109 115 100 105 110 112 102 112 112 97 112 101 107 104 111
72
122 136 131 136 131 115 122 115 115 122 122 122 115 122 122 122 136 115 122 136 118 122 122 115 136 118 115 135 136 136 135 115
120 132 92 116 104 121 97 93 137 97 93 138 118 112 114 108 124 71 132 150 99 122 114 130 129 116 75 131 121 94 136 137
115 135 122 136 122 118 115 131 118 131 111 122 131 115 115 135 136 118 118 136 118 131 118 118 115 118
109 126 94 116 132 100 136 76 83 92 84 136 142 133 127 132 119 114 118 112 97 95 103 134 106 143
82 125 133 125 133 82 82 142 82 139 111 82 82 95 142 82 115 82 118 82 82 82 82 82 135 82 95 82 82 97 82 82 150 80 82 150 118 82 150 115 82 137 82 82 85 82 82 87 82 85 82 107 82 82 117 82 82 82 78
132 135 110 70 77 70 100 111 116 79 92 116 136 123 131 130 70 113 135 110 102 107 132 105 113 101 68 131 121 91 69 70 132 95 70 114 111 113 112 134 70 129 134 70 102 114 70 98 78 95 92 106 112 70 69 92 106 119 134
DPS Fashion DPS Fashion & Style Dress 2 Impress Dressed 2 Kill Dressing Shop Drezzcode DTK Dubbel & Dwars Dude Duetz Duetz Duetz Duetz Duetz Dulaan Duncan & Brown Duncan & Brown Duo Design Duo Duo Duo Fashion Duo Mode DYHY Cavallaro E van E Earth Collection East End 6 Eb & Vloed Ebb 18 Echt Mooi Echt Mooi Economic fashion market Eddy's Eddy's Outlet Eekels Eerlijk Waar! Efftink Egmond Plaza Ekster El Fuego Elana Fashion Elégance Elizabeth Els Dekker Elsschot Emstar Enjoy Mode Ennu ENRG Erka Erka Erke Play Esthella Estivo Eternity Euromode Ever Jeans Every day counts Every One Every's Exota
117 109 118 111 110 129 122 101 116 107 116 111 110 117 130 99 110 105 122 135 107 107 106 111 115 100 116 126 136 107 128 130 108 107 102 106 109 109 128 100 111 119 104 77 124 123 117 101 118 123 105 108 111 115 107 117 111 116 109
73
115 118 128 135 118 122 136 115 118 118 122 122 131 136 136 122 122 122 115
127 109 112 150 140 114 132 117 149 112 101 145 109 136 150 70 124 121 117
122 122 115 136 122 115 136 128
101 122 132 96 114 132 136
122 136 136 122 136 118 118 115 118 122 122 122 115 109
122 134 137 122 92 135 122 134 118 108 103 140 138 140
115 135 136 122 115 122 115 118 131 135 118 136 115 118 136
119 150 136 114 106 92 136 92 98 132 143 69 93 123 112
120 118 136 82 82 150 108 75 111 111 137 82 82 82 118 82 82 82 138 139 82 82 82 82 121 82 82 132 147 82 118 122 82 82 82 98 82 82 150 82 92 122 82 82 150 97 107 74 127 150 82 103 82 82 82 125 129 136 78
118 74 70 70 120 132 109 107 99 70 79 112 116 123 131 104 129 92 124 133 131 110 112 117 94 70 116 119 119 110 132 132 113 93 70 81 133 134 135 76 94 120 107 70 112 121 70 91 132 112 96 115 131 111 98 103 93 70 97
Express Wear Express Wear Express Wear Express Wear Express Wear Express Wear Factory Outlet Fahion Factory Family Fashion Family Fashion Family Fashion Famoda Famoda Famoda Fansy Farlys Farnholt Fashion Fashion Brands Fashion Club Fashion Corner- The place to Be Fashion Factory Fashion Factory G5 Fashion Factory Outlet Fashion Outlet Fashion Outlet Fashion Outlet Fashion Outlet De Bezige Bij Fashion Outlet Pop Up Store Fashion Palace Fashion Planet Fashion Shop Fashion4All Fashionable Fee Felice Felice Fellows Ferd Holzhaus FH Fifty-fifty Finnz First Class Mode First in Jeans Fit-Fit Fitinit Shop Flacq Flaire Modes Flits Mode Floor Flyer Flyer FM Mode & Jeans Focus Fashion Focus Fashion Fokkinga Mode For More Forever Young Forty Nine
99 104 109 114 104 102 101 112 100 118 137 116 117 137 116 117 105 123 107 104 103 102 106 111 118 133 124 123 99 125 108 108 132 101 122 113 112 102 101 134 102 116 102 104 118 101 129 109 106 108 121 124 119 136 136 104 123 131 128
74
115 122 122 122 115 118 118 115 118 118
121 115 73 112 114 101 105 106 118 112
115 115
117 137
115 136 115 122 105 122 115 118 122 136 115 131 122 125 111 131 131 118 122 109 122 118 120 118 122 122 115 118 131 136 131 122 136 135 122 118 122 122 131
114 86 142 132 101 99 116 105 120 126 150 138 132 88 134 92 70 119 136 120 111 118 62 89 75 150 108 71 69 89 115 142 116 99 115 121 134 95
115 115
133 126
122
113
82 82 118 110 82 74 82 114 82 131 150 135 122 150 115 122 82 145 122 82 82 73 82 82 118 150 125 145 82 150 103 82 150 82 144 101 125 82 82 150 82 121 82 82 122 82 131 82 82 90 135 142 133 148 148 82 150 150 150
70 94 96 111 115 118 94 116 70 107 117 92 107 116 134 95 91 86 98 108 108 119 100 91 108 115 132 122 70 104 100 128 135 102 102 126 125 117 111 135 113 115 92 93 113 70 103 90 122 115 101 96 92 117 118 94 104 99 127
Forward Fashion Forward Fashion Forza Fosbury Fourteen Frank + Jean Franken Frankly's Fratello's Fratello's Freak Fred Kelly Free Time Fashion Freeside Freewear French Connection French Kiss Fresh Friday's Friends Froccella Funkie House Funkie House Funny Islandwear Furore Futura G Level G Level GAAF Gabriell Gadet Gankema Gapicon Gapicon Gapicon-Kleding Gardrobe Gebr.Karremans Genesis Gerans Gerans Gerry Weber Get Dressed Get Dressed Get Dressed Get Well Jeans Giensch Gift Jonker Gijs GL store Glamour Glamstore Glamz Gogo Jeans/Casuals Go-inn Gökhan Good Genes Good Looking Goods Goodz
120 121 126 113 116 106 108 117 109 131 102 124 104 117 117 113 117 102 108 100 130 108 116 121 107 106 94 109 117 116 116 103 107 113 103 105 102 122 104 112 119 102 102 103 108 116 133 107 101 125 126 106 99 123 111 121 107 109 137
122 122 118 122 122 122 115 118 115 122 118 122 118 136 131 128 122 136 122 115 136 136 136 115 122 122 118 122 122 136 135 115 122 122 135 135 115 136 122 122 136 115 118 118 131 136 136 122 122 122 122 122 118 122 131 131 118 136
75
105 110 147 144 94 98 136 117 70 135 108 137 89 88 57 150 102 117 101 105 133 132 132 150 124 121 100 125 94 150 135 89 118 138 68 119 87 113 137 133 113 95 100 83 121 118 99 108 150 141 138 116 104 97 86 122 111
125 125 150 82 125 82 82 118 125 148 82 135 82 127 131 82 120 72 115 82 133 79 82 125 82 82 71 82 128 82 82 82 82 82 82 82 82 125 82 82 93 82 82 82 110 98 150 82 82 118 135 74 82 150 108 133 82 82 150
129 129 92 129 112 122 118 123 111 131 97 104 131 82 117 104 125 56 70 96 115 66 116 113 102 98 69 120 115 97 118 131 111 133 90 72 98 117 93 130 120 103 111 111 70 96 120 128 76 136 114 100 70 100 84 111 119 93 115
Goofie Gooische Mode Gorilli G-Point Grand Marché Granville Graziano Green Greenfield & Co Gregory Groosman Groosman Groosman Groot Guecca Gunnewijk H Dankers Haantje Haasnoot Mode Hajar Paleis Halil Fashion Hamer Hans Broektiek Hans de Boer Mode Happy Life Harcos Hard-Wear/GentleBrands Harms Harms Outlet Harrie & Marja Hartman & Hartman Have 2 Have Havep Havik HB7 Hebbez Heerenstraat Heezen Heidstra Hema Outlet Hema Outlet Hemp Works Hempie Hendriks Hendriksen Henk Dekker Henk Sies Henri's Henri's Hent de Vries Henxs Herman Sans Hesselink Hesselink Mode Het en Heads Het Groene Warenhuis Het Kaufhaus Het Oude Magazijn Het Strandhuisje
108 132 108 117 124 103 110 114 96 110 105 105 106 117 117 105 142 99 83 104 118 114 109 110 109 111 108 110 114 117 112 127 103 129 116 123 101 120 109 114 138 117 138 105 116 109 104 121 114 105 123 105 117 142 107 132 105 103 121
76
118 131 97 136 136 136 131 118 115 122 122 122 122 122 136 115
133 126 120 136 103 81 93 150 122 120 118 112 112 121 94 105
122 77
79 90
135 115 122 118 118
122 135 130 135 133
122 122 122 115 136 136 122 131 128 122 118 115 135 122
128 142 144 136 126 128 98 98 94 138 127 108
136
150
122 118 115 122 115 115 115 136 122 122
102 124 125 99 138 121 132 130 126 129
118 136 103 115 115
126 96 98
105
136
82 150 118 82 132 82 82 103 72 82 82 82 82 115 111 82 150 82 87 103 111 118 82 82 82 115 82 82 109 115 82 115 82 146 125 118 82 133 82 111 150 82 150 82 111 87 82 150 106 82 118 82 115 150 82 150 110 82 135
113 119 120 123 106 79 133 97 68 132 98 99 113 114 108 127 132 91 95 109 87 94 116 127 120 108 107 108 80 120 99 132 103 132 95 132 70 131 91 116 118 109 118 115 119 132 111 75 132 100 95 86 107 131 112 131 119 114 105
Het Vakkledinghuis Het Zwaailicht Heye Wubs Highlands Casuals High-Tech HINC Hip Hip Hipp Hipp Hippie Hit Fashion Hollandse Markt Hollywood Holzhaus Holzhaus Hoofdstraat 44 Hoogewegen Rouwers Hot Legs Hot Legs Hot Legs Hot Legs Dames HotLegs House of Blue Jeans House of Indigo House of Tweeds Huiskes Dekker Mode Humanoid Hutspot Hutspot Hv Society HW Fashion Ici Mode IF & Co If & Co Il Famo Ilco Jeans & Casual ill Image Impression In & Out In de Grutte Moole In Deep 'n' Dance In den Langen Lick In Mind In the Mood Indeed Independent Store Inema Mode Infa mode Infact Inka's In's & Out's Inside Jeanswear Inside Outlet Intermoda Collection Isla Ibiza Israëls sinds 1902 Italian Style
117 96 101 125 112 104 106 120 109 112 113 124 105 123 106 110 103 114 100 102 104 109 93 117 117 104 115 120 122 106 113 120 109 107 108 121 107 119 117 143 119 100 114 106 113 128 117 100 104 102 100 105 105 104 140 106 108 116 104
77
136 115 115 135 136 115 114 136 118 118 113 122 122 126 131 131 115 136 118 122 122 122 105 131 122 115 118 136 136 131 105 122 122 136 136 136 122 136 136
141 101 135 100 150 134 135 115 86 150 63 133 125 132 79 105 114 132 101 98 79 117 103 96 94 133 111 135 121 105 128 92 132 111 113 132 134 145 141
136 115 136 115 122 122 131 122 115 115 131 122 115 122
70 92 133 128 137 150 117 78 121 94 70 113 137 90
131 118 135 122
101 102 132 113
82 82 82 150 82 82 82 98 111 80 137 128 82 133 82 82 82 82 82 82 82 82 87 129 122 82 129 101 115 70 118 150 82 82 82 90 82 82 82 150 118 82 79 82 82 139 103 82 82 82 82 82 82 82 150 82 98 82 82
119 70 70 83 70 93 107 133 111 130 122 127 92 96 119 121 106 102 92 95 129 125 70 85 129 98 94 107 103 117 121 92 113 78 78 136 92 127 119 136 128 107 110 117 134 116 116 101 106 123 81 99 95 117 124 96 112 118 97
Ixano J & J Trading J22 Jaap's Jeans & Sportswear Jack & Jean Jack & Jean Jacks And Jeans Jack's Corner Jaguar Jan Borst Jan Riske Janet en Ron Jansen Jansen-Noy Jason King Jaspers-Valentijn Jasson JCI Outlet Store Jean Bergé Jeans & Lifestyle Jeans & Lifestyle Jeans & More Jeans 4 All Jeans Alert Jeans Alert Jeans Brothers Jeans Brothers Jeans Corner Jeans Dump Jeans Inn Jeans Inn Jeans Inn Jeans Inn Jeans Inn Jeans Label Jeans Mountain Jeans Outlet Jeans Outlet Jeans Outlet Jeans Outlet Jeans Outlet Franeker Jeans Paleis Jeans Saloon Jeans Star Jeans Style Jeans Supply Jeans Warehouse Jeans&Zo Jeansboetiek EJ Strijen Jeansclub Jeansshop Brink Jeksiz Jensa Mode Jeroen Clips Jessy's Jeans Jets Fashion Jetten JHP Fashion Jigs
134 120 103 100 100 110 113 101 116 106 108 123 111 101 109 99 99 134 115 121 126 106 113 110 116 96 101 103 128 96 99 109 111 99 100 125 129 125 115 118 123 106 107 122 120 121 98 124 94 105 143 113 108 117 141 95 111 116 91
78
122 105 122 115 118 118 136 115 136 118 118 135 115 115 136 115 122 135 136 122 122 115 115 115 131 122 118 122 135 99 105 105 105 105 122 118 126 118 105 125 118 135 122 122 122 131 122 131 115 122
150 149 98 129 110 150 117 135 138 101 150 132 147 134 133 120 99
118 115 115
124 132 126
115 135 136 115
94 69
126 138 142 132 132 103 83 69 97 106 71 115 108 150 131 103 78 107 133 126 150 71 99 115 132 126 127 87 96 96 84 70
150 146 82 82 82 82 82 82 82 98 82 123 82 82 82 82 82 150 82 120 121 82 111 115 115 82 82 82 150 82 87 99 113 82 82 150 150 150 121 133 150 82 82 135 133 137 82 132 82 108 150 115 111 118 148 82 82 107 82
131 96 100 70 84 112 110 70 114 101 97 92 130 70 70 70 70 112 118 112 140 109 100 103 116 81 103 95 133 107 108 109 113 121 99 124 102 103 109 123 118 70 97 105 90 105 70 129 70 95 134 96 70 120 133 70 108 109 70
Jij & Ik Casual Jills'Only Jimmy's Jitse JK Abs Johan's Outlet John John & Nina John & Vera Hartman John van Dijk Johnny at the Spot John's men&women John's Shop Jojo Jojo Jeans Jollywood Fashion Jones Clothing Joosse Josina Joy Joy Joy Joy Joy Joy Outlet Joyce Mode Jules Jur Jurc Juss Store Just Brands Just Men JVS JW Fashion K12 K99 Kaas Kantje Boord Karakter Karizma Karremans Mode Katoen Fabriek Kattenburg Weenink Kelly's Kemps & Molema Kev+Ivy Key of Life KG Fashion Khugo Kick Kiekschuurtie Killaars-Vriesen Kiloknaller Kine King Quinna King/Quinna Kings Kings & Queens Kingsly
107 122 107 105 108 128 111 106 116 114 98 99 106 103 116 116 115 95 129 97 98 103 102 108 110 112 95 125 119 99 121 113 121 112 107 135 132 97 120 113 103 105 115 131 124 114 102 135 125 119 114 106 115 97 104 119 112 108 116
79
115 115 122 118 118 136 120 122 136 122 131 115 122 122 136 136 136 115 122 115 118 122 118 118 118 135 115 118 136 118 126 115 136 115 122 136 136 115 122 131 118 136 136
133 135 150 92 96 133 93 120 133 150 69 89 112 127 129 142 150
131 122 122
130 114 98
122 135 115 115 118 118 118 118 136 131 136
150 134 128 128 76 92 131 150 94 77 121
117 112 101 103 95 132 132 130 95 102 150 88 94 77 76 134 103 133 148 76 138 109 130 115 82
82 125 81 82 122 135 121 82 98 82 82 82 82 82 82 82 82 82 150 82 82 82 82 82 103 82 82 150 82 72 136 133 139 121 108 150 133 82 115 93 82 75 96 148 122 111 82 148 118 117 122 82 134 82 82 122 93 93 82
115 133 80 132 70 98 93 103 88 131 70 101 112 70 124 110 91 69 134 70 75 96 112 116 90 97 70 131 120 117 113 110 95 70 77 119 114 100 119 111 82 70 134 102 114 107 96 113 132 70 94 112 120 77 87 99 106 110 131
Kingz mode Kixx Jeans & more Klaassens Kleding Outlet Kleding Outlet Kleding Outlet Almere Kledinghut Kledingoutlet Naarden Klein Klein Kleding Klerekast Kleur aan Zee Klif 18 Klijs Boon Kloffie Kloppenburg Knetter Koedyk-Jan Heedt Koets KOKO Koko Konijnendijk Mode Kooistra & Meyering Kootuur Korver Mode Köster Kreeftenberg & Susskind Kuijpers Men & Women Kuijt Kuipers Kwazimodo L&B La Boule La Boutique La Classe La Fashion Italia La Gare La Luce La Percha la Roc La Rouge La Sala La Spada La Vida Laat Labels Lagos L'amira Lango's Outlet Latenzo Latenzo Laundry Industry Lavooy Laxmi Laxmi Le Garage Le Marais Deux Ledoux Leegstand
121 103 117 138 118 142 120 127 106 122 104 118 128 120 124 126 109 101 101 104 136 100 102 128 118 110 99 111 118 109 114 105 109 114 130 138 107 133 96 119 124 108 131 122 112 116 108 124 143 102 117 110 108 130 109 104 135 133 141
80
118 136
83 127
115
134
118 135 122 122 118 115 118 136 136 122 131 122 115 122 131 115 118 122 115 136 115 115 115 118 136 135 136 135 136
139 126 110 113 91 139 133 121 135 142 108 115 137 125 144 128 99 138 137 119 123 143 114 135 138
118 122 115 122 122 122 122 115 136 122 135 136
123 142 70 111 129 124 132 150 119 150 115 99
115 118 136 122 122 122 118 136 122
120 99 118 140 141 111 110 135 144
90 122 147
131 82 82 148 125 150 117 124 103 136 82 118 144 128 125 142 82 82 82 80 150 82 82 134 125 82 82 82 122 82 82 82 82 80 122 148 82 150 82 129 125 82 150 122 82 98 74 128 150 82 135 82 82 150 82 82 150 150 148
107 126 131 124 105 132 125 123 70 116 131 117 132 66 87 100 108 70 70 83 130 70 104 132 103 91 70 133 132 120 98 70 112 120 123 123 121 136 103 112 134 113 129 128 104 111 101 113 134 96 108 87 96 118 131 108 112 135 132
Lef Fashion Legrand Maison Lemon & Lime Lets Shop Leurink Leux Tientjesmode Levi's Corner Leyp Lico Fashion LieFste Lierop VT Mode Life Style Liplijn Mode Lip-z Living Colours Llaud Local Jeans Fashion Local Service Local Service Loek's Good Loenatix Loes & Irene Lois London City Club London Mode Londonshop.nl Longstreet Loods 51 Looijenga Look Look Good Looks Looney's Sportswear Lorenzo Mode Lotte's Lou & Mi Louis Maximilian Loyalty Lucky You Luna Lusso Mode Lynn M M & H Mode M&D Mode Mabélis Outlet Mac Denim Mac Denim Mac Denim Mac Young Mad Madchique Maddox Maddox Maddox Maddox Outlet Magazijn 110 Magnifiek Magnifique
112 106 100 122 115 116 104 131 117 128 104 110 103 130 113 113 95 106 106 118 121 128 105 112 124 130 117 110 103 105 131 97 115 109 105 114 115 135 119 117 124 108 145 102 132 101 94 102 113 100 113 130 107 102 121 126 135 100 116
81
118 118 122 115 118 122 122 136 115 136 122 118 118 122 136 122 115 136 136 136 131 115 135 136 136 122 122 135 115 115 122 118 135 135 115 135 136 136 122 136 122 118
99 113 97 133 110 122 91 132 150 146 135 116 107 128 129 104 70 110 111 133 132
118 135 106 118 131 131 122 122 136 118 106 122 131 122 115 122
113
119 141 142 108 114 135 144 134 99 137 124 81 122 150 112 148 150 137 126
101 76 95 114 94 137 119 120 137 137 92 150 97 135
103 82 82 136 122 122 82 150 107 133 82 103 82 150 82 118 93 82 82 93 116 150 82 82 105 142 111 97 87 82 150 82 103 82 107 82 82 150 96 82 125 108 150 93 150 82 82 82 81 82 82 146 107 87 125 136 150 82 107
132 121 85 113 105 89 118 91 121 88 70 106 105 127 102 97 70 70 70 110 101 132 72 104 122 127 132 70 79 91 131 70 68 82 102 120 94 134 135 108 127 69 142 70 99 134 70 70 132 86 136 105 70 96 105 137 138 100 109
Maisie Man/woman Manders Manifesto Mantje Marcello Margreet Olsthoorn Margriet Nannings Marijke's Fashion Marinus Marion Mode Mariquita Marizette Markson Marquant Marten Classics Marvari Masseus Match Mauro Grifoni Max Max Moda Mayday MBS Maland MC Mode Meent MEG Mode Megaconcept Megazino Megusta Meijers Mode Meilink Mode Melissa Mode Melissant Melissant Mode Mellow Meneer & Mevrouw Hoekstra Meneer & Mevrouw Janssen Menger Modes Mensink Mode Mercure Merk 25 Merken Outlet Merken Outlet Merkenoutlet Merkenoutlet Merkkleding Stunt MH Mode Miamor Miamor Miamor Miamor Middelkamp Mode Miet Mignon Mignon Diago Miguel Caballero Mijn Winkeltje Mike's Outlet
122 138 104 105 116 129 129 116 116 100 111 111 104 101 107 117 115 105 104 132 100 131 107 109 113 122 101 118 112 113 117 105 120 103 103 103 128 130 113 106 110 120 115 132 128 131 112 113 129 130 131 134 112 137 117 106 143 90 111
122 136 115 115 115 122 136 136 115 118 131 135 115 118 136 122 136 122 122 135 118 122 122 118 122 136 115 136 136 136 122 115 115 118 115 115 115 136 135 115 136 115 122 122 118 122 118 131 136 136 136 136 122 135 131 115 86 115
82
94 136 94 132 150 132 114 132 123 97 131 125 84 115 122 138 108 135 150 122 130 134 107 110 135 137 134 120 118 114 123 126 114 150 136 138 101 113 135 125 93 138 150 137 74 96 137 137 138 137 113 109 112 113 94
135 150 82 82 111 150 150 82 112 82 82 82 78 79 82 129 82 82 82 142 82 150 82 121 129 104 82 82 82 82 108 82 122 82 80 82 150 141 82 82 82 133 124 150 150 150 136 100 130 134 138 150 93 150 108 101 150 82 124
134 132 133 100 107 117 93 120 128 95 100 106 109 118 70 86 108 108 70 98 70 130 97 70 70 117 70 131 105 113 130 112 134 97 118 70 125 93 133 131 70 115 111 132 106 124 95 109 108 108 108 108 132 128 110 95 133 100 100
Milano Milano Outlet Mios Misura Mix Mixed Up Mixs Mode Mix-XXX MJ Mode MJClothing MNQ Moda di Ricardo Moda Donna E.SI Moda.Donna.E.Si Mode Ballegooyen Mode City Mode Outlet Heerde Mode Republiek Mode Time Modecentrum Genemuiden Modehoek Modehuis Blok Modehuis Bunt Bäumer Modehuis Lidwien & Gijs Modehuis Mirjam Modehuis Verdonschot Modemix Modeplein De Brink Modern Brands Store Modewereld Outlet Moed Fashion Moerbeek Mohamad Husain Moku Mon Rêve Mona Lisa Monsoon Monsterverkoop Mood cenceptstore Mooi ben jij! Mooi by Hollewand Mooi Voordelig Mooijers Mode Moon Dog Moon Flash Moondog Moondrop Mooyers Mode Mooyers Mode Mooyer's Mode More for Less Morselt Morsselt Moscow Moscow Moscow Moscow Moscow Most Wanted
107 135 116 112 117 138 114 118 126 129 118 113 131 117 107 106 143 113 124 109 120 101 112 109 100 103 142 99 126 117 106 111 110 108 116 127 113 120 132 106 107 130 106 103 106 107 137 111 116 110 128 109 112 92 112 99 125 118 116
83
109 131 122 135 118 135 135 122 122 118 136 122 122 122 115 122
101 138 135
133 132 112 150 138 81 150 118 134 116
122 135 115 115 118 135 118 115 118
101 137 118 150 70 133 115 82 112
118 118 115 122 122 136 136 115 122 118 118 136 122 115 122 135 122 131 131 136 115 135 135 135 122 118 97 105 97
96 108 150 95 133 138 117 136 124 132 113 109 133 114 132 126 130 114 91 148 106 114 131 71 139 132 117 117 98
97 118
150 97
99
115 150 111 80 125 150 82 103 150 150 93 131 144 122 82 82 150 118 110 86 121 98 82 98 82 82 150 82 150 131 111 82 82 82 122 150 101 132 150 80 115 150 73 82 87 82 149 123 93 82 148 82 98 82 136 108 131 133 127
102 125 97 116 123 132 104 134 112 111 106 93 128 100 116 102 134 101 119 135 111 93 93 106 119 98 130 85 131 70 70 126 70 77 98 113 115 122 120 92 70 126 73 70 70 114 120 88 120 77 133 104 113 77 93 98 117 128 116
Moustache Mr & Mrs Mr & Mrs Smit Mr Smith Mull Multishop Mundo Murano Musak Musthaves by S Mustique My Brand My Shop Your Shop Myotex M-Zone NaNo Narmin's Natur-el Nautic Blue Nebraska Neimoeds Nen Xavier Nes Jeans New Basic New Coast New Day By Hospers New Fashion Style New Harbour New Orleans New Sign Outlet New Style New Style New Wo//Man New Women Men New York Fashion Next Door Next Issue Next Jeans & Fashion Next Step Niessen Mode Nikki e Jeff's Nikki's Fashion Nila's Fashion Nili's Ninety Six No 13 No Nonsens No Nonsense No Problem No Season Nodacon Nomad Non Stop Non Stop Non Stop Fashion Noos Noos 31 Normal Gets You Nowhere Nouva Riche
144 128 113 101 108 99 115 133 116 144 101 115 136 121 117 121 116 141 111 111 106 111 118 117 107 104 115 110 103 85 105 120 100 131 106 112 112 111 120 99 123 102 114 128 118 111 132 131 101 111 104 140 104 109 98 112 136 119 126
84
132 100 105 118 115 125 136 118
135 100 132 89
115 136
136 70
131 122 122 131
132 110 138 64
122 122 115 136 122 136 122 118 115 122 118 63 122 136 106 131 122 122 122 118 115 115 122 118 131 136 122 122 136 122 115 136 115
118 136 131 113 141 126 93 97 107 120 128 122 100 144 138 123 117 132 147 84 135 84 142 101 122 128 97 129 133 132 139 136 95
122 118 115 136 136 131 131
127 126 70 123 150 133 93
106 150 110
150 131 139 82 112 82 118 150 125 150 82 125 148 111 118 110 122 150 103 82 82 74 103 82 103 82 118 111 82 97 82 82 93 150 82 95 82 115 118 82 131 82 98 131 132 82 133 150 82 87 82 148 82 93 82 98 142 118 150
137 111 124 106 98 90 96 85 106 137 70 90 116 109 115 132 118 129 96 120 108 115 127 132 96 119 124 70 86 96 114 133 69 110 103 103 114 118 132 106 102 104 99 113 113 126 131 134 70 70 132 128 83 105 115 70 122 81 105
Nova Zembla Nukuhiva Nukuhiva nultien Number Nine Number Nine Number Nine Number Nine Nummer 16 Nummer 16 Nummer Ni Nunc Mode Oerlemans Okimono Old Bakery Old Stable Oldenburger Om de Noord Omnia Fausta Onbekend One in a Million One Way One Way Ook mijn Maat Oost Oosterom Op je Best Orson + Bodil Otello Oubie Out of the Blue Out of the blue Outfit Outfit & Zo Outlet Outlet Outlet Outlet Outlet Outlet Outlet Outlet Outlet Outlet Amersfoort Outlet Landgraaf Outlet Market Outlet Modemerken Outlet Nextdoor Outlet Piazza Outlet Soest Outlet Store Van Tilburg Outlet Terneuzen Outlet Uniek Outletstore Outletstore Outletstore Outletstore Outletstore Paal 10
105 117 115 114 128 123 128 136 106 103 134 113 102 107 108 104 101 114 111 135 123 97 104 123 102 99 108 131 106 117 105 117 125 106 99 125 121 121 119 134 133 121 132 105 129 105 116 117 130 117 112 132 143 85 128 126 119 105 113
85
122 136 136 135 136 136 136 136 118 118 136 122 118 135 115 122 118 118 136
90 138 134 100 134 110 134 141 127 107 124 101 111 117 79 111 99 116 148
136 115 115 122 118 118 115 136 118 115 135 115 122 115 91 122 118 118 122
145 110 112 104 132 117 131 132 120 70
136 123 122 131 135 122 115 115 136 131 115
133 101 138 77 138 110 93 150 98 108 100
78
110
115 118 118 115
150 94 96 150
122 114 114 76 113 150 110 117
82 93 82 117 125 120 125 148 90 82 150 118 82 82 111 82 82 114 82 150 106 82 82 150 82 82 111 137 82 150 82 125 150 82 131 150 125 143 125 148 144 132 150 80 122 82 137 111 150 105 118 150 150 82 139 142 138 82 108
126 98 112 66 112 116 116 116 94 108 115 97 93 70 120 97 101 109 70 110 109 70 116 100 70 70 70 118 114 112 72 113 108 126 92 106 107 107 109 110 115 122 130 112 131 103 113 116 116 116 112 100 135 92 111 111 118 127 92
Paisley Pand 26 Pand 65 Pand50 Panic Fashion Papillon Paping Pardoes Pardoes mode Paris Inn Parkstad Outlet Partner Parudé Mode Paso Fashion Passepartout Passepartout Passepartout Passtore Patty Fashion Paul Hurenkamp Paul Jacobs Paul Pim PB Cheap Fashion Peacock Pebbles Peddel's People in public Per Due Per Due Percha Perfect Perfect Woman & Man Perron 11 Peter Peter Christ Peter Shop Picasso Pick and Spend Picobello Jeans Piece of Cake Pier 54 PIL P-L Line Playa Players Plaza Active Plein 15 Plein 5 Casuals Plek Pleunis PL-Line Plotz Pluimgraaff Point Blank Poort 5 Pop 84 Pop Cult Pop Cult Pop Up
122 113 119 120 118 131 104 102 108 118 124 100 119 105 117 115 123 126 104 107 111 132 130 105 106 101 103 109 119 122 103 123 117 104 127 105 115 127 98 108 105 112 113 103 113 101 137 108 131 110 112 110 109 118 107 102 129 107 143
86
122 115 118 135 135 122 115 115 115 112 118 122 115 115 115 115 118 122 118 115 122 136 131 131 122 122 131 136 136 115 122 135 118 118 122 77 122 136 122 136 115 136 136 115 136 122
128 141 95 94 135 143 107 77 132 85 86 81 133 119 123 135 147 139 99 117 126 128 107 92 116 80 78 100 113 136 98 100 110 137 135 150 112 73 98 103 89 132 120 141 83
115 122 115 136 135 122 136 118 122 136 136
145 128 139 100 138 101 130 142 93 102 74
127 111 133 112 86 150 108 95 82 150 150 82 118 82 125 111 125 132 82 115 82 137 150 82 101 87 96 82 107 137 82 125 129 82 150 143 82 124 82 82 93 100 82 82 82 82 148 82 150 82 108 82 111 103 82 82 146 82 150
117 91 132 131 124 123 70 111 123 118 139 96 132 115 108 114 124 125 119 70 132 127 120 97 70 96 70 102 108 107 105 91 118 109 100 95 134 132 94 98 109 99 100 99 89 105 119 111 133 133 70 70 87 95 99 100 111 112 134
Pop Up Store Pop-Up Store Pop-up Store Veenendaal Potenza Pour Toi Pour Toi Preferido Prego Prego Pretty Tough & Tall Prima Fashion Prima Moda Prima Moda PRJCT AMS Project 11 Projekt 43 Protest Protest Puha Pull of Polo Put Puttens Modeshop Puur PUUR Broeken Qjoezz Quadrat Quasi Modo Quattro Store Queens Quinten R M Fashion Rabbit Habit Rachel Rachelle Fashion Raeven Ram Bam Ramazotti Ranya's Fashion Ravage by Oele Ray Brandstore RB Reaction Reality Rebels Recessie 3.0 Red Red Fox RED Outlet Redd Foxx Reflection Refresh Regatta Outlet Rekers Fashion Outlet Relaxed Reload Remani Remco's Mode Retro & Chic Revenge
140 125 110 123 111 122 144 113 104 121 100 122 129 128 115 126 112 112 110 101 103 105 124 111 119 122 100 106 142 112 108 115 115 103 103 114 99 134 110 130 108 127 121 107 116 124 117 102 104 117 125 122 134 109 106 121 102 124 129
87
136 122 135 125 136 122
150 107 93 74 113 150
136 100 128 115 115 115 136 122 136 136 122 136 118 122 122 122 122 115 136 131 118
135 119 69 133 134 139 112 73 140 83 145 114 92 94 133 142 133 114 127 83 99
115 122 122 136 131 115 136 131 135 118 122 118 131 122 131 136 136 118 131 122 136 122 122
121 139 121 116 105 92 121 76 123 96 137 150 91 134 104 118 137 82 67 94 133 150 113
136 115 135 115 136 136
87 130 133 117 133 117
150 150 82 150 82 117 150 82 108 150 82 142 150 139 142 107 93 82 73 79 82 82 127 82 145 118 82 82 150 118 82 111 82 82 82 82 82 144 108 146 82 150 118 82 82 115 142 82 82 82 125 132 150 82 82 108 82 118 135
131 111 117 123 99 117 138 96 105 106 70 101 130 107 92 131 117 122 111 113 105 81 117 123 95 97 70 132 131 95 97 109 127 70 127 117 70 132 112 125 95 118 122 96 131 106 108 100 114 127 121 124 108 115 113 101 95 100 121
Reward Rewi Rheino's Rheino's Ricci Ricci Riez Rijcken Ritzz Rivo Divo Rjillci RMU Rob van Woerkum Mode Robbies Casuals Röben Robert & Ann Robert Mode Rock Paper Scissors Rock Star Rodeo Drive Roel Fashion Jeans Rogge Rolf's de Broekenwinkel Romanza Ron Bloks Ron Jeans Centre Ronald Deurloo Ronald Hazenhoff Roomer Roots of India Rosaly Mode Roshni's Rossini Roto-Jeans Royal Fashion Rudolf Peter Ruys Sabarly Sack Time/Airforce Saintz & Sinnerz Sake Outlet Salsa Jeans Saluut Salvino Sam Casuals Sample Sana Fashion Sandra's Marktwinkel Scandic Schenkhof Schirm Schirm Schott nyc Schrauwen's Mode Schrijver in Casuals Schuiling Schulten Mode Schuppert Mode Scotty's mode
105 102 104 120 94 122 101 100 105 125 129 116 104 122 110 109 103 112 98 99 106 112 117 118 104 104 108 120 117 122 106 108 131 133 104 105 107 118 102 119 118 104 106 114 108 100 131 105 133 99 103 110 135 104 110 104 105 92 98
88
131 115 118 122 106 131 115 118 118
89 144 105 120 102 126 92 97 110
131 111 115 115 122 118 122 136 87 122 122 131 118 118 118 118 122 122 122 135 115 131 118 135 122 118 122 136 122 122 122 122 122 115 115 118 135 115 136 115 122 118 136 122 122 115 115 115 118
106 130 124 145 96 127 106 110 103 109 84 93 140 102 116 110 133 119 130 99 150 133 134 92 112 139 108 95 146 114 115 135 106 98 127 121 124 107 130 150 97 115 134 118 70 98
82 82 82 115 71 111 80 82 82 131 148 122 82 122 108 82 82 82 113 82 82 108 135 107 82 82 87 108 135 111 82 82 150 138 82 82 82 87 82 135 98 82 82 108 103 82 132 82 146 82 82 90 150 82 82 82 82 82 82
98 70 115 132 102 123 118 92 114 119 118 113 106 131 105 128 96 110 110 70 109 99 111 132 115 103 113 134 77 113 115 108 127 132 70 132 118 119 84 112 130 96 107 115 106 96 125 111 120 70 90 119 98 113 132 93 115 70 80
Scotty's Mode Sea Side Sebastian Sebregts Senso Sentimento Senza Senza Dubbio Seven Seventy 7even Sfeer & Meer Sfinx Shaggy Shaggy Shake It Sheddy Sheila & Gideon Shirt a la Minute Shirtfactory Shoe Lounge Shoot Shop 106 Shop 13 Shop 52 Shop Sportief Shuga Siempre Sifra Mode Silly Prices Sima Fashion Sima Fashion Sims Since '04 Since 04/de Bolero Sister Moon Six and Sons Sjieko Sjoerdje Sjosz Sketch Skinny Slim Slim Slim Slim Slim Jeans Slim Jeans Slitex Small England Small England Smash Smithy's Smits Mode Smits/Dampen.nl Smolenaers Snijder Snop Snop So What
142 108 120 95 107 124 122 111 136 114 115 106 102 142 98 104 130 123 112 138 106 121 100 109 117 114 103 101 116 119 123 104 93 110 109 128 125 113 113 110 109 101 115 95 99 96 107 104 114 138 106 123 110 117 109 107 106 120 101
89
122 122 115 118 136 136 122 136 122 122 122 115
143 137
118 135 135 136 136
95 76 150 136 95
118 118 118 115 136 136 122 118 115 115 118 118 115 115 131 136 136 115 122 122 122 99 99 99 99 99 99 131 115 136 122
107 121 95 139 133 149 139 126 75 128 114 113 79 114 109 150 139 144 136 90 135 133 148 95 107 91 135 71 95 150 105
118 122 122 115 113 131 122
134 92 133 127 134 78 108
133 133 110 139 145 124 132 113 94
148 93 108 82 82 125 127 82 150 101 101 82 82 150 74 82 116 124 93 148 98 131 82 82 87 82 77 82 135 133 144 82 82 115 82 129 120 122 93 111 82 88 129 82 82 82 99 82 130 150 82 135 82 136 82 82 82 138 82
134 70 131 70 106 89 96 117 111 118 118 112 118 131 99 90 133 81 108 123 91 119 95 124 111 87 70 70 132 105 115 105 70 93 104 94 99 70 115 101 110 111 113 121 133 130 131 112 109 121 114 105 130 97 111 121 111 107 77
So What Jeans Store Solo Solo Somerset House Sonnemans Spare Time Spazio SPE Spectra Speksnijder Speksnijder Speksnijder Modehuis Spens Spiekerhutte Spijker SpijkerbRoeken Boer Spijkersuper Split Level Sport en Vrije Tijd Springs SPRMRKT Spurke Square 7 Square 7 St. Anna Mode Stage 01 Stan & Stacy Stan & Stacy Stappaerts Stardust Startex Fashion Station deluxe Steba Steegenga Stekelinck Stijl Company Stocklots Stocks Freewear Stoer & Stijl Stones Stones Stout Stout! Stout! Stout! Stout! Stout! Jeans & More Stout! Jeans & More Stox Stox Stoxx Streakers Streetlife Streetwise Stretch Stretch Stretch Stripes Stripes
98 106 120 134 115 113 112 111 107 97 101 96 122 105 124 127 95 113 104 112 113 104 119 128 110 111 107 108 101 136 113 111 102 104 118 122 142 105 114 104 114 111 96 113 106 105 113 112 99 109 130 95 104 101 109 129 125 108 107
90
115 122 122
113 119 133
115 131 122 122 115 122 122 115 131 122 135 114 115 122 118 115 136 118 135 122 115 131 122 122 115 136 135 122 118 115 122 136
139 135 113 133 102 114 103 100 100 124 123 69 141 114 107 121 135 138 135 114 83 121 118 134 129 135 83 101 116 112 131
115 118 118 136 122 115 118 118 122 122 122 115 115
120 105 111 114 138 69 113 99 106 115 103 93 126
118 118 122 122 122 122 131 122
98 137 101 109 136 104 93 98
82 82 116 150 121 82 82 98 74 75 82 82 121 82 133 150 82 82 82 115 82 82 115 149 128 93 82 82 82 148 82 112 82 82 115 108 150 82 115 82 82 108 87 116 93 70 112 101 82 93 150 74 82 82 98 141 143 82 82
70 102 117 108 111 104 132 111 136 70 70 70 127 117 86 132 96 132 105 111 105 86 72 105 68 128 109 121 70 132 98 114 106 111 131 112 131 112 120 107 125 70 91 101 113 130 97 122 100 115 96 70 82 87 103 131 132 114 134
Stroot Modes Studio 22 Stuif & Zo Stunt Verkoop Stuntverkoop Stuntverkoop Style Style Me Bretty StyleX.nl Stylí Style Styxx Suhana's Suittissimo Summertime Sun-'n-Sand Sunny & Djive Sunny & Djive Superfly Swik Switch Switch Fashion 't Appelke 't Modehoff 't Nauw Steegje 't Snuffeltje 't Winkelje 't Winkeltje 't Winkeltje 't Winkeltje 't Winkeltsy Take Five Take Five Talitha Tall People Tapper Mode Tattoo Pijkie Tatz Taurus Teckel Country Store Ted's Mode Teezs Teezs Tempelman Tenue de Nîmes Tenue de Nîmes Terschellinger Zeemanshandwerk Teunissen Mode Texel fahion store The Big Moose The Box The Casual Factory The Celtic Country Store The Cleveland Bay The Closet The Company The Company The Company The Cosy Casual Store The Courtyard
101 103 131 141 119 137 112 143 114 123 100 115 129 101 107 104 105 111 110 113 133 105 129 108 106 100 102 114 122 98 105 123 126 128 101 127 132 135 109 106 104 122 105 114 127 102 106 120 107 131 124 115 100 132 95 113 101 101 121
91
115 115 136
95 93 127
118 135 122
111 133 101
118 135 115 122 135 118 131 122 115 122 114 118 135 115 136 115 115 115 122 122 135 115 118 131 118 136 115 122 136 136 122 118 118 115 122 136 136 115 115 122 87
83 121 86 110 116 95 115 129 135 114 102 123 135 134 140 125 132 97 123 116 96 130 141 132 138 135 100 150 116 113 79 100 145 118 132 141 141 121 117 80
126 118 115 122 105 99 97 115 122
150 114 72 141 80 123 146 134 114
82 82 144 150 128 150 118 150 135 138 82 115 139 82 82 82 78 86 114 111 141 82 139 82 82 82 82 111 119 82 82 115 150 118 82 150 136 150 99 103 93 122 82 82 119 82 82 139 146 148 118 108 80 150 88 138 82 82 122
112 127 109 128 122 135 91 133 103 70 111 107 98 81 109 92 111 115 96 120 131 98 97 114 117 70 98 100 106 92 96 111 109 122 70 133 106 133 98 114 100 133 95 103 111 70 118 93 125 102 114 134 131 131 99 108 116 70 132
The Duesenberg Connection The Factory The Factory The Factory The Good Life The Inventory The Jeangenie The King's Elephant The Lake House The Lake House The Lakeside Outlet The N9th The Originals The Outlet Store The People of the Labyrinths The Punch The Store The Top Thijssen Ti Sento Ti Sento Tiger Time Out Timeless Timeless Timmerman Tobakko Today Today Jeans wear Today's Fashion Toja Tokoloko Tomahawk Two Tons Trend Shop Toon Wo-Men Top Jeans Shop Topfashion Topics Topmerken Outlet Topolina Traders Pop Traffic Store Treffers Treffers Trend Club Trend Park Trend Square Trend Store Trend Store Trendie Wendie Trendpoint Trends Trends & Brands Trendsetter Trendshop Trendy Time Trento Moda Trésor Triple C
106 103 110 107 104 136 118 112 116 133 112 122 111 124 110 109 105 106 118 108 123 106 107 124 110 114 116 121 110 119 102 107 130 98 98 114 111 105 130 106 113 112 112 107 110 110 112 102 103 100 113 107 121 106 102 121 130 129 105
92
118 131 122 131 122
98 75 142 92 125
118 122 122 122 115 131 136 122 131 131 122 118 115 131 131 136 131 135 115 136 122 118 115 115 118 115 122 122 118 118 122 122 125 115 136 136 115 122 118 118 118 122 122 115 118 118 131 122 115 118 115 136 118
150 131 134 140 68 119 109 150 69 135 118 130 98 97 110 96 121 112 110 150 123 113 71 136 101 128 97 72 143 111 94 148 122 130 120 150 121 131 141 130 98 100 135 150 125 93 101 112 93 150 103 112
93 82 82 82 82 150 130 95 103 150 118 135 82 148 82 93 82 80 112 82 120 82 82 131 108 82 120 125 93 148 82 105 150 82 82 122 87 82 150 82 82 82 98 82 87 82 103 82 82 80 82 82 118 97 82 139 150 145 82
115 101 105 107 79 112 70 107 116 134 100 132 99 108 70 128 76 118 135 108 142 69 108 92 105 128 66 131 134 132 70 105 128 70 108 70 136 117 102 118 100 101 104 109 124 124 104 98 99 70 133 119 135 89 100 133 130 111 115
Triple Fashion Triple wear Tripple G Triscompany Trud True Blue Try-iT Tulash Tulp Outlet Tunteler Tupelo TWC Twin Town Twinlife Store Twinset Fashion Typhoon UK Fashion Ultimo Umberto Sarini Un Usual Unicorn Unique Unique Unique Jeans-Casual Unit 17 Canadians Universe on a T-shirt Universe on a T-shirt Urban Fashion Ursula Urzo Us Hoekje US Madhouse V T Mode V&M Veneboer v/d Berg Vaessen Valerio Vicci Van Arkel Van Beuzekom Van Beuzekom Outlet Van Braam Van Bree Van Bree Store Van Bree Store Van Bree Store Van Daalen van Dam Mode Van de Belt Van den Bos Van den Pol Van der Kam Van der Kam Mode Van der Leest Van der Lijn Van der Weerden Van Dijk Modehuis Van Ganswijk van Hilten Van Kreuningen
108 107 142 125 96 101 96 134 118 107 106 104 118 106 102 116 127 113 115 113 133 106 111 102 119 115 125 134 107 110 104 105 102 107 108 103 132 113 110 141 102 126 121 124 117 106 110 99 95 108 116 102 100 105 98 101 105 107 104
93
115 135
139 117
135 122 115 115 136 122 115 115 118 122 118 115 136 136 122 106 122 136 118 122 122 136 136 136 136 136 122 118 122 118 122 131 115 136 118 122
150 104 112 100 134 96 136 116 117 99 118 142 132 150 137 106 114 132 116 133 105 87 133 134 122 118 146 114 123 110 137 96 126 123 98 146
115 118 118 131 122 115 118 115 115 122 122 122 115 118 118 122 122 118 115
150 130 133 97 138 146 88 98 109 111 112 132 132 108 71 112 114 138
82 82 150 108 72 82 82 150 131 82 82 82 120 93 82 82 108 82 135 112 148 82 82 82 120 82 115 150 82 82 82 82 82 82 82 82 135 112 82 150 82 129 139 125 118 82 82 82 82 82 115 82 82 82 82 82 82 97 82
118 70 132 112 65 92 70 105 112 111 127 100 131 95 70 121 128 134 119 95 109 114 122 91 109 111 116 120 70 106 106 91 97 94 115 94 132 122 102 129 111 133 94 103 131 103 119 103 70 130 116 84 70 96 70 117 100 100 93
Van Mierlo Mode Made Van Oorschot Van Oorschot Van Rijbroek Van Tilburg Van Veelen Bedrijfskleding Van Veen Van Weerden Van Willigen Van Yperen Van Zoelen Van Zuilen VB Vakkleding Vd Wouw Vakkleding Veldkamp Velour Vendur Verbakel Verheggen Verhip Vermaas Verschoor Verspaandonk Versteegh Versteegh Jeans Vestiti Vestiti Victor Giglio Vidi Vici Vielgut Vienna Vif Jeans Village Collection Vink Fashion Vintage bij Martine Vip VIP Vlieland Maritiem Vloedlijn Voetengoed Vogelpoel Vonhof Fashion Voorst Fashion Vos Vousten W.Penders Waddenchic Wanna-Have Warring Warung Baru We are vintage Wearhouse Wedo Mode Wedo Mode Wedo Mode Wedo Mode Wedo Mode Wendy Jeans Wenting
97 98 112 104 109 110 106 114 105 100 98 108 115 110 112 123 94 107 109 143 113 106 118 105 94 116 121 111 109 125 97 111 106 107 124 126 115 103 117 113 105 125 126 107 107 116 113 140 117 119 143 112 104 108 104 103 107 106 116
94
118 122 122 115 135 135 115 115 122 118 118 122 136 131 115 136 93 131 118
98 68 134 118 133 134 118 86 89 108 136 130 134 144 111 76 83 104
118 118 118 131 122 136 136 106 136 136 115 122 115 118 122 122 122 115 115 115 118 118 115 115 118 135 115
115 118 124 76 70 127 127 138 128 129 110 105 134 91 148 142 113 132 146 132 116 102 122 127 107 141 139
115 118
102 120
136 122 118 122 122 118 115 131
119 114 147 110 99 135 117 149
82 82 82 103 82 82 82 125 87 82 82 75 82 82 103 129 107 82 103 150 103 82 125 82 82 82 99 118 82 118 82 111 103 115 135 139 108 93 122 111 82 150 150 82 99 82 111 150 135 125 150 101 82 82 82 82 82 79 82
70 96 132 70 70 100 111 96 120 105 70 116 110 90 96 93 98 117 111 134 123 118 110 112 69 124 124 96 70 112 70 92 70 82 95 106 122 70 91 99 112 132 126 121 97 112 97 124 113 118 133 66 92 99 100 102 108 131 114
Werkkleding Totaal Werkmanspaleis Westerman Westside Whoop Whoop Wibel Wijbrands Wild Store Wild Store Willems Mode Windkracht 7 Windroos Winfried Duin Winkel aan Zee WK 8 & Friends Wolff Jeans Wolke Mode Wolterinck Wood Woodstock Woolrich John Rich & Bros. Wortelboer Wortmann Wouda Fashion Wuite Wuite Vrijetijds Mode Wuite Vrijetijds Mode Wuite Vrijetijds Mode Wuite Vrijetijds Mode WY2 X Ray Originals X21 XIVVII XPC Xplore X-Ray Xs2style Xtrastar Yankee Yok Yok You Men Young Fashion Your Choice Your Choice Your Choice Yours Fashion Yvon & Sven Z Mode Zand Zapp Fashion Zebra Zeeders Zero76 Zeshan ZieZaZo mode Ziezo Zig Zag Zijne Koninklijke Hoogheid Zinc
101 113 101 111 137 101 103 107 117 110 114 113 106 137 117 107 107 106 118 102 137 107 104 107 120 109 104 109 111 114 115 126 132 105 113 119 134 122 116 113 95 125 116 106 121 102 108 128 143 111 116 102 141 106 108 105 107 112 131
95
122 136 118 136
114 117 126 150
115 115 115 115 115 122 124 122
86 150 97 123 134 128 140 126
136 122 118 115 122 115 136 118 122 115 122 118 122 122 122 118 136 136 122 122 118 122
138 130 125 136 101 138 137 113 103 132 115 101 110 132 112 66 133 116 135 98 94 137
136 136 115 115 115 135 131 122 115 118 115
115 150 97 136 150 88 120 99 115 140
118 118 115
135 116 144
118 118 115 122 122 131
93 114 137 117 132 121
82 82 82 78 150 82 82 125 133 82 108 111 82 148 82 82 82 82 120 73 148 82 82 105 133 118 82 82 87 142 82 122 150 82 125 101 150 111 82 125 82 135 82 82 122 82 82 146 150 82 112 82 150 87 98 97 82 82 150
70 109 70 70 117 119 70 70 94 139 99 70 94 119 116 97 119 103 131 91 133 131 106 70 102 84 97 110 132 103 112 123 134 114 105 139 107 118 103 92 70 135 106 110 129 117 133 133 134 131 129 70 127 133 101 70 110 132 113
Zipp Mode Zipp Outletstore Zipper Zipper Zipper Zjim by Gimbrère Zo Hip Zoe Karsten Zoet Zuid Fashion Zuidster Zwijnenburg
100 102 113 104 113 116 99 112 130 113 120 100
118 118 136 118 136 115 115 136 118 122 131 115
140 138 132 123 114 134 139 119 149 144 91 133
74 82 82 82 82 125 74 82 149 111 135 82
66 70 98 99 115 92 70 100 124 68 99 70
Zelfstandige computerwinkels NAAM @Betaware 123 PC Center 2Go.nl 4U Com AA ACC Acomp Active ADT Computers AI Shop Alatas Alcco Alfa Com All Vision ALM Alpha Comp Ame Ame Andos Angelo's Annabels Any Computers Appleparts Arco Aria Tec Art's Computer Store Asbas ASCI Asci Technologies AT Atlantic Atlas AWB computing B Mate Barisoft Baron Basecom Beach Net Beco Berkay ICT Best Shop 4 You Bico
RRI RRI_BRANCHE RRI_MARKT RRI_PAND RRI_STRAAT 114 101 129 135 106 141 150 129 126 132 93 148 108 101 111 66 103 114 108 101 104 131 100 103 111 74 103 120 95 113 99 82 70 113 111 97 122 129 123 132 84 149 94 89 101 93 82 70 117 111 102 132 134 107 109 110 101 106 109 102 111 100 92 101 104 76 96 101 109 67 119 85 104 111 110 111 70 106 101 125 118 85 102 101 72 125 95 98 101 130 82 95 111 109 115 118 111 111 65 129 131 111 132 89 82 136 119 101 134 142 120 109 109 94 122 105 114 111 133 122 98 106 101 107 108 126 141 148 132 108 101 84 122 137 91 101 68 82 110 121 132 76 135 116 106 111 69 114 122 107 109 113 105 110 96 109 92 82 100 97 109 113 82 85 101 111 99 82 121 128 132 76 150 133 98 109 98 70 97 101 119 82 100 143 150 134 92 109 82 70 107 111 101 95 134 96 109 90 82 102
96
Bionic Bionic PC Bit Bitworld BNA Boda Bokumo Borca Borkes Computerwereld Bos office Brink BT Computerservice Burcom Buurt Nerds Buurtnerds CSC Camcomtel CC House CCDH CCR CD rom land CDS Computer Direct Service Center Center Chip Shop CMS Noordwolde Com@Today Com-2U.nl Combitec Comflex Comgro Communicatiecentrum Terschelling Compèl Compenz CompTech World.nl Compu Corner Compu Power Compu service 4 You Compu Supply Compu Ter Aar Compugendt Compusell Compu-shop 39 Compustore Compusupply Computaria Computel Tilburg Computer Computer Computer Connections Computer Geleen Computer Genius Computer Globe Computer Hoek Computer Service aan Huis Computer Service Ameland Computer Service Landerd Computer Service Liemers Computer Service Maastricht
98 101 102 100 115 111 115 97 95 97 123 111 112 121 123 98 103 103 104 110 95 91 125 100 100 89 93 117 101 113 116 115 105 104 104 102 103 95 98 92 117 101 104 118 124 93 97 103 113 110 110 110 103 95 95 105 108 113 101
111 109 132 101 109 132 132 111 111 109 132 111 132 111 132 109 109 109 109 132 109 111 127 111 109 111 101 109 109 101 132 132 111 132 101 111 111 111 101 109 132 111 111 132 111 111 111 109 111 132 101 111 111 101 101 132 132 132 109
97
103 68 98 107
70 95 96 113 87 108 133 74
118 111 98 113 69 98 92 67 97 71 113 136 66 108 107 66 99 96 93 67 93 90 105 100 63 108 99 105 110 102 146 104 122 95 78 112 91 75 111
82 111 82 82 131 82 116 82 82 82 134 118 84 129 135 82 82 82 103 88 82 87 142 82 82 82 84 150 87 118 122 120 115 82 122 82 87 82 98 82 107 82 82 134 150 77 82 82 125 93 110 129 82 82 87 82 82 111 103
94 101 68 133 112 116 115 95 82 84 123 113 118 136 132 104 133 123 96 109 70 70 95 114 128 68 93 132 100 123 113 70 72 111 93 133 133 109 105 70 131 116 137 107 136 76 89 132 107 94 112 88 111 115 115 70 114 105 70
Computer Service Surhuisterveen Computer Service Uithoorn Computer Service Wierden Computer Shop Rheden Computer Support Amsterdam Computerland Computerpoint Computerservice Zwolle Computershop Arnhem Computershop Borger Computershop Culemborg Computershop Delft Computershop MK Computershop Veenendaal Computersupport Nijkerk Computerwinkel Computorium Compuvision ComTel Service Control Alt D Creacomputer CSA CSH Systems CSK CU CulemborgComputers.nl CWS Cyberdiga Cyberstone D&J Dali Dam Dasselaar Dataforce Datreco De Bock De Computer Express De Computerkrakers De Computerwinkel De Computerwinkel De Groene Computershop De Mars De Regenboog De Wit De Wit Multimedia Delficom Delta Detec Services Digidot Digipunt Digishop Digison Digit DigiTeam DigiTeam Digitique Digitotaal Digitotaal Digitotaal
104 118 96 109 104 99 111 102 94 114 113 96 100 95 103 113 105 104 89 122 120 97 105 96 104 110 107 101 115 115 125 99 98 97 103 118 114 100 91 106 93 120 111 101 95 98 101 108 105 96 103 108 111 125 131 98 102 106 120
111 111 111 132 109 111 132 111 111 132 101 101 111 101 109 101 111 132 109 111 111 109 101 109 101 101 109 109 109 111 132 101 111 101 109 111 109 101 111 109 101 111
98
94 89 89 83 120 76 99 100 74 96 84 87 79 128 147 113 72 98 97 90 112 122 93 93 98 97 112 103 93 119 93 88 140 66 66 104 109
111 101 109 111 111 132 101 111 132 111
113 107 100 67 99 90 150 108 70 66
132 101 132 101 132
98 94 92 127 106
114 150 82 112 93 82 105 82 82 111 150 82 82 82 103 129 82 82 82 150 150 82 115 82 109 137 125 80 130 142 122 82 82 99 82 150 146 82 82 122 79 150 103 82 82 82 103 118 80 80 82 111 136 144 150 82 82 111 125
85 112 98 70 103 127 70 127 70 118 102 128 124 127 70 90 131 70 70 136 123 105 98 95 94 111 92 131 109 101 132 132 106 70 137 108 101 102 83 117 93 107 131 105 99 106 109 101 97 70 122 81 115 93 132 136 70 97 99
Digitotaal Digitronics Digno Dijkma Dijkma Dijkstra Dimension Direct Laptopreparatie Eindhoven DJF com DJST Donders Dpc Solutions DPC Solutions Dreamsat Dricom Dricom DriCom Driessen DT Duday Duo Duo Repair Dutch Computer Centre Dutch PC DVM Dyna Store EG Computer Specialisten Eindhoven Computers El Roys Elcom Electro Shop Drenthen Electrodata Elektronica-Land Enasa Etelcom Euro Eurodiscount Experience F1 Help Fast World FDK-shop Fiber Tech Final Soft en Hardware Fix-Het Flasheart Flex Forcys Forcys Forcys Frans vd Wal Fundate G&G Galaxy Ge Po systems Godschalk Goldberg Gooiland Computers GPC Tech H&C
96 99 104 107 140 106 99 114 118 113 119 119 122 93 120 105 122 109 96 104 106 108 85 109 111 122 120 103 115 92 119 130 96 114 104 113 97 108 116 114 107 143 104 99 93 112 106 100 137 104 103 111 103 116 97 96 103 120 110
99
109 111 101 101
90 93 107 105
111 111 111 101 132 101 132 132 109 132 109 132 132 111 101 101 109 101 132 111 109 101 109 132 109 111
101 111 111 140 102 119 82 90 101 86 115 63 94 78 68 97 69 73 85 93
101 111 109 111 111 111 101 132 132
84 148 123 111 93 101 95 71 70
132 109 101 111 101 111
105 91 67 93 105 70
132 109 111 101 132 111 111 109 111 109
110 113 150 95 72 92 133
107 93 80 108
100 95
82 82 111 122 150 125 82 122 150 82 150 133 125 82 132 98 136 92 79 150 122 133 80 110 131 150 150 121 110 82 136 148 82 118 82 115 82 118 145 125 80 150 82 84 82 122 139 109 150 82 87 82 111 118 82 73 82 142 122
100 111 106 109 124 70 93 120 91 139 120 100 127 70 102 106 131 100 111 68 105 106 70 70 98 113 138 68 121 70 133 99 132 94 121 128 99 94 132 91 130 135 70 116 123 126 69 87 117 70 115 139 108 118 99 67 132 132 114
H & M Computer H&W Harddata Hardware Oulet Hardware Outlet HardWareShop HCT HDV HdV Shop Hecosys Hedo Hedo Heko HiTech HM Hobbix Computers Home Fun I&P iCentre iCentre ICT - Visie Ideaal Idee PC Imha Inksupplies Parkstad Intercom interfix Intermedia INTS Automatisering Irah ISS Computers IT Land IT Land IT Shop Rijnsburg Jamabeek JamaCom Ja-Tech JD JP JS Multimedia Kaandorp Kamphorst KaVe Systems Kawa Supply KB KBT Kempen Kepler PC Kesh Kesh KingsCom Kyhan Laptops & Zo Le@nder Levix Levix Levix Levix Levix
93 105 103 93 111 101 117 111 110 99 96 117 104 118 108 138 97 120 95 97 97 110 99 95 107 106 109 117 124 112 108 103 114 118 110 109 92 125 117 141 97 98 90 135 111 130 118 120 106 106 124 113 103 122 101 105 111 100 111
101 109 111 109 111 109 132 111 101 132 109 109 101 132 109
100
101 104 70 118 114 119 89 118 94 78 125 100 84 100
109 109 111 101 111 109 109 101 111 132 109 111 132 132 111 109 111 132 109 109 101 132 132
100 98 83 67 94 96 117 97 92 66 95 83
111 132 111
68 80 70
109 132 111 101 132 101 132 101 109 111 101 111 101 101 132
90 110 138 76 97 111 102 110 98 137 97 73 76 94
64 90 79 106 87 68 73 93 70 95
82 111 79 82 103 82 107 128 118 72 99 122 101 123 115 150 82 150 82 111 82 122 82 82 103 82 115 150 111 111 125 121 126 118 135 139 82 150 122 150 82 75 82 139 127 150 148 135 77 111 132 146 82 150 90 97 144 98 82
92 91 132 99 133 108 98 108 120 65 78 130 131 108 108 119 99 124 93 96 96 114 95 113 125 127 123 112 138 111 93 81 120 120 113 95 89 123 98 128 121 70 70 132 96 133 96 137 128 133 111 101 132 133 99 117 123 131 133
Link Loonstra Computer Service Low Budget PC LR Computer Systems Maba Mac Consultants Mac Help Makkie PC Markvoort Mata Matrix Maxsim MCS Media Media Store Mediahoek Meer Services Mega Computers Mega@1 Mega3 Megamasters Mensink MeTec Microbyte Micromax Mido Mon PC More For Less More For Less Mouse Computers Ms MuisHuis Multi Comm Multi Media Center Veenendaal Multi Mediacenter MV-Computers MW Mycrocom Napoleon Nedlan Netbuy Nexio Noit Noorderwind NoRRod.nl Note 2 Notebook and More Nova Nowa Nowa O.N.S. Office 4 All Oké-PC Fryslãn Oldenburger Olivetti Groningen Omega Shop Online Systems Only Mac Orbit
107 102 116 99 101 116 101 114 125 129 117 126 103 112 117 101 93 124 100 87 90 100 114 107 88 104 111 93 102 123 121 108 106 100 101 143 108 99 105 108 99 96 113 117 111 123 116 99 107 123 107 93 113 105 100 105 106 123 99
111 111 101 111 111 101 101 132 132 132 111 132 111 111 101 111 109 123 111 101 111 109 109 111 109 109 118 101 101 132 132 109 101 109 111 109 109 132 111 111 109 111 132 111 111 111 111 132 111 132 109 101 132 109 109 109 116 111
101
105 101 95 88 70 112 124 85 94 93 122 89 97 95 84 95 109 81 70 108 92 67 108 111 92 134 102 88 132 150 92 85 81 91 100 69 70 94 71 123 150 133 89 94 100 90 77 130 116 123 90 93 90 132
108 111 150 82 112 150 82 112 150 140 135 150 82 135 146 87 82 148 82 82 82 103 150 128 80 103 115 82 82 125 137 122 82 80 87 150 122 87 82 111 82 108 120 130 118 128 117 82 88 150 82 82 136 82 82 98 128 150 82
102 70 123 116 90 107 127 70 103 109 132 101 110 104 136 117 84 118 106 70 70 70 68 78 70 98 94 97 121 122 98 63 133 131 127 134 111 100 95 108 135 69 131 106 96 131 121 118 96 139 106 94 96 70 95 133 72 131 70
Orion Overseas P&A Electronics Parkstad Mobile Parkstad-ICT PC Bazaar PC Deventer PC Discounters PC Dokter PC Dumpwinkel PC Elburg PC Fast.nl PC Hoofdzaak PC Kelder PC Kliniek PC Koning PC Professional PC Ready PC Score PC Service PC Service Shop PC Service Valkenswaard PC Techneut PC ToTaal PC Wereld PC Winkel PC&Zo Pc@Fit PC+ PC-Centrum PC-Creatief PC-Herstel PC-Koopje PCL PC-Oké Pcreatief PC-Speed PC-Top PCtronic PCwijzer PéCétera PetaPC Peters Plaza Power Systems Powerchip Powercomputer Prefix Premium PC Prima Systems Pro Cams PSP-Computer PWA PWA Computers Qizip Qmotion Quality Computer Centre Quibus QX Systems
115 97 117 101 122 105 104 109 90 99 120 112 103 109 90 106 114 115 101 116 121 120 98 143 93 102 124 98 127 96 100 98 122 99 100 114 99 103 119 115 104 117 112 102 92 97 94 101 114 118 124 93 121 100 102 108 90 110 116
102
109 111 109 109 132 111 132 109 111 101 109 109 111 109 101 111 111 111 111 111 132 109 111
107 125
101 101
92 116
109 109 111 101 109 101 111 101 101 101 109 111 111 101 109 111 111 109 111 109 111 111 111 111 101 132 109 101 111 109 111 111
102 139 97 112
101 99 113 95 138 69 114 108 107 68 70 112 110 82 106 133 114 103 105
150 91 133 111 122 92 112 81 81 68 89 69 84 108 98 96 109 123 78 64 113 112 78 116 132
150 82 135 82 133 82 88 108 82 87 150 127 129 123 82 117 129 138 82 122 112 150 75 150 82 93 122 82 150 72 82 82 150 82 82 131 82 99 132 135 111 150 137 117 82 82 80 82 131 144 150 82 139 86 88 126 82 101 131
80 69 112 124 107 132 70 90 70 112 113 106 70 91 99 70 106 125 113 115 121 118 106 133 101 120 132 100 132 108 132 106 113 113 110 131 112 113 134 132 133 87 118 70 92 106 70 124 117 104 121 115 118 106 128 66 70 129 98
Recos Relies Repair House Return Ridix Rijs Rijsdijk Ro Ro Roverko RS Salih Samuëlsz Sanicom Sansoft Sask.pc ScH SCH Schrama S-Computers Sector SH computers SiDDiQUiE Silcom Silver View Snijholt Somcom Somotion Sphinx SSS Mobile Staal Sunteam Supernet Synergy System Pro Tanichi Tas Tech On Technosa-tel Tekpoint Teltools The Fashion Shop Tinc Topsys Total IT Trendy Triple A Triple Point TryMedia TVDL TW Twist UCE Ultility Umsu PC Uniemarkt Update2day van der Krieke Van Essen Van Kerkvoorde & Hollander
99 104 92 105 105 124 116 115 104 103 99 108 114 102 99 101 99 116 116 107 118 122 119 100 114 104 108 98 124 102 101 98 118 97 100 102 137 118 104 118 109 106 95 106 107 106 101 120 119 116 92 105 143 91 102 118 102 104 99
109 109 101 101 111 132 132 132 132 101 111 109 132 111 111 111 111 132 132 101 109 111 132 111 109 101 132 109 109 101 101 111 109 132 109 101
103
97 96 79 110 92 93 71 109 73 133 76 99 104 100 69 88 93 111 105 131 64 111 115 138 73 115 69 116 75 70 97 150
111 109 101 111 109 101 101 101 109 109 111 132 111 109 132
118 81 141 102 131 78 145 109 95 105 101 104 113
101 109 111 101 111 101
97 91 131 114 112 104
92
82 94 71 122 80 150 113 125 82 125 82 122 108 82 82 103 82 98 122 122 146 144 127 82 131 82 82 82 150 111 82 82 131 75 82 80 150 141 111 150 122 80 111 103 124 111 87 150 103 122 82 93 150 82 87 125 87 82 104
116 115 111 119 138 94 104 100 70 107 70 120 94 125 108 111 116 110 87 104 114 111 131 101 105 133 131 103 135 132 135 122 126 70 121 112 117 105 108 92 97 132 70 96 98 111 113 116 137 132 70 70 134 78 131 123 132 130 85
Van Marle Velmar Verweij Via Bytes Vi-computer Vi-computer Visscher Viwecom V-Lite VNG systems Voco Voscom Voscomtronics Vreugdenhil VSR WDB Trading Wesito Westerpark Westland computers Wiersma Wika Winkelreus Winkelreus Wisja World Internet Trends X-P Yorcom Z.Hafta Zeeland ICT Zimec- Cube Zwart Wit
92 128 96 102 105 88 91 101 108 102 102 109 99 98 100 93 115 104 108 120 107 108 114 108 100 121 95 113 114 111 98
101 132 101 111 109 83 109 132 111 109 101 132 111 111 109 111 109 109 111 132 111 109 111 132 109 109 111 101 111 132 101
104
102 86 136 101 89 97 85 78 133 85 100 99 89 94 92 70 97 96 95 104 93 70 100 112 104
81 150 82 87 128 88 79 82 118 82 84 82 72 82 82 82 137 122 122 111 112 131 143 80 82 150 82 150 131 82 82
86 123 76 115 70 101 70 70 119 131 117 128 122 101 114 70 100 70 97 113 129 70 94 114 121 130 86 125 115 116 125
