De vooronderstellingen – de basishouding van de coach/begeleider Hier volgen de 10 vooronderstellingen uit NLP. Deze vooronderstellingen zijn niet per definitie waarheden. Het zijn aannames/overtuigingen waarvan gebleken is dat ze nuttig, zinvol en effectief zijn in de inter- en intrapersoonlijke communicatie. Ze zijn afgeleid uit het werk van Milton Erikson en Gregory Bateson. Ze werken zeer krachtig in zowel onze benadering van mensen als naar onszelf toe. Wanneer je leeft volgens deze vooronderstellingen communiceer je succesvoller met jezelf én anderen. In coaching zijn deze vooronderstellingen een goede basishouding. In NLP leer je om de coachrol te combineren met ‘fair wtiness’ te zijn. Fair Witness is een positie die we kunnen
innemen ten aanzien van anderen en onszelf. Letterlijk vertaald is het de positie innemen van een onpartijdige, eerlijke getuige. Deze houding is noodzakelijk bij het werken met NLP en het plegen van interventies. De Fair Witness-houding creëert vertrouwen en geeft ruimte aan de ander om zichzelf te uiten. In de Fair Witness positie ben je: een onpartijdige getuige, een eerlijke, neutrale “andere“ persoon ons bewust van het feit dat we altijd communiceren, dus onbewust beïnvloeden overtuigd van het zelfoplossende vermogen, of de hulpbronnen van onszelf of de ander in staat een positie in te nemen die ligt tussen afstand en empathie in optimaal rapport (= afstemming). In de opleiding Professioneel Begeleiden met NLP leer je hoe je optimaal rapport kunt creëren. je bewust van je eigen filters je eigen wereldmodel en je laat deze eigen filters los, want je richt je met je aandacht en intentie op de ander (ook dit komt in de opleiding uitgebreid aan de orde). Ons denken en onze interne dialoog verhinderen ons om naar de ander te luisteren. De ander voelt dat, ook als je niets daarover zegt. Wees je ervan bewust dat er verschil is tussen een Fair-Witness houding en coaching. Als je een ander wilt begeleiden in een veranderingsproces kies je de rol van coach. Kies heel bewust een rol. Deze rollen wisselen elkaar af in het coachingsgesprek.
Dit 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
zijn de vooronderstellingen: Het effect van je communicatie is de reactie die je krijgt ongeacht je bedoeling De kaart is niet het gebied Falen bestaat niet, er is alleen feedback Mensen beschikken over alle hulpbronnen/bekwaamheden die nodig zijn om hun doelen te realiseren Aan de basis van elk gedrag ligt een positieve intentie Mensen maken de beste keuzes die voor hen ter beschikking staan op dat moment én er is altijd een andere keuze Het onbewuste is belangrijk Lichaam en geest vormen een eenheid De persoon met het meest flexibele gedrag zal het systeem beheersen
Hieronder volgt een uitgebreide uitleg per vooronderstelling.
Haydnlaan 1 9722 CA Groningen KvK 02089113
www.sabinehess.nl
[email protected] 0653565087
Uitgebreide uitleg per vooronderstelling Het effect van je communicatie is de reactie die je krijgt ongeacht je bedoeling Dit betekent: als de reactie die je krijgt niet dat is wat je verwacht, wees dan flexibel en verander je boodschap, zodat je wél de reactie krijgt die je verwacht. Vaak zeggen we: je be grijpt me niet, ik bedoelde het niet zo, of je vind het vervelend dat mensen niet doen wat je zegt. En je kunt natuurlijk blijven zeggen dat de ander je niet begrijpt of niet doet wat je zegt, maar daarmee los je het probleem niet op. Als je telkens hetzelfde blijft zeggen en er verandert niets dan zit er maar 1 ding op: het anders zeggen :-) Het is belangrijk je dat je zelf de verantwoordelijkheid neemt voor je eigen communicatie. Als coach is het belangrijk om dit duidelijk te maken aan degene die je begeleidt en dat je de ander mogelijkheden leert om de communicatie te veranderen waarbij de boodschap hetzelfde blijft. Ook als leidinggevende is het belangrijk dit goed onder de knie te krijgen. Want als een medewerker je niet begrijpt of niet doet wat jij graag wilt is 1 van de mogelijkheden om je communicatie aan te passen. De kaart is niet het gebied. Wij hebben als mensen onze eigen, unieke manier van omgaan met dat wat we waarnemen. Wat we waarnemen wordt o.a. bepaald door onze zintuigen: zien, horen, voelen, ruiken en proeven. Meestal hebben we 1 tot 2 voorkeuren. Daarom zien of horen we dingen niet die anderen wel hebben gehoord of gezien. Ook onze overtuigingen en wat we wel en niet belangrijk vinden , filteren onze waarnemingen. Zien we juist de verschillen of de overeenkomsten. Waar letten we op en waarop niet? Wat kennen we al en wat niet – als we iets niet kennen, nemen we dit vaak helemaal niet waar. Als je bijvoorbeeld op zoek bent naar een nieuwe auto en je vindt een paar modellen leuk, dan zie je ze ineens overal. Al deze auto’s waren er natuurlijk al, alleen had je ze nog niet opgemerkt. Al deze facetten (en er zijn er nog veel meer: in NLP de metaprogramma’s genoemd) bepalen wat je wel en niet waarneemt. Dit komt meestal niet overeen met de werkelijkheid: het gebied. Als je je dit realiseert, sta je altijd open voor andere meningen en overtuigingen zonder oordeel – want geen enkele bevat DE WAARHEID. Wel kun je al die waarheden toevoegen aan je eigen waarheid, zodat je een groter gebied beslaat, waardoor je ook meer keuzemogelijkheden voor jezelf creëert. Voor de coach/begeleider is het belangrijk op zoek te gaan naar het model van de wereld van de ander en hierop aan te sluiten, hoe denkt de ander, hoe neemt de ander waar, wat vindt de ander belangrijk, wat zijn zijn strategieën en van daaruit ontwikkeling en verandering aan te brengen. Falen bestaat niet, er is alleen feedback. Als je hiervan uitgaat is ‘fouten maken’ niet meer destructief of een mislukking, maar dan geven ‘fouten’ je de mogelijkheid om te leren. Je kunt het vergelijk en met een kindje dat leert lopen. Voordat een kind kan lopen valt het diverse keren om. Er is echter geen enkele ouder die eraan twijfelt dát zijn kind leert lopen. De ouder pakt het kind op, troost het en stimuleert het om het nog eens te proberen. Het vallen is een onderdeel van het leerproces. Wanneer is in ons leven vallen ‘falen’ geworden? Onze maatschappij doet ook een duit in het zakje: we hebben op school ‘2 fout’ in plaats van ‘8 goed’. Ook geven we vaak kritiek in plaats van feedback. We hebben in het gunstigste geval wel geleerd om ik-boodschappen te geven en opbouwende kritiek te geven maar vaak blijft het toch kritiek. Feedback onderscheidt zich van kritiek als je bij het geven van feedback niet alleen vermeldt wat er ‘mis’ is, maar tegelijkertijd aangeeft hoe iemand zijn functioneren kan verbeteren. En dit vanuit het perspectief van wat iemand nodig heeft om in zijn kracht te komen en niet zoals jij vindt dat het moet. Want dan geef je een ‘niet-ok’ boodschap af, waardoor iemand het gevoel krijgt dat hij heeft gefaald. Als je een ‘jij-bent ok’ boodschap geeft én een tip om meer in je kracht te
Haydnlaan 1 9722 CA Groningen KvK 02089113
www.sabinehess.nl
[email protected] 0653565087
komen en te ontwikkelen, geef je constructieve feedback. Dus ook iemand die feedback geeft, kan uitgaan van de vooronderstelling ‘falen bestaat niet er is alleen feedback’. Falen bestaat alleen als je het kunt ervaren als een 'ervaring die niet tot het gewenste resultaat heeft geleid' en dat je gemakkelijk in staat bent een andere keuze te maken waarmee je beter je doel kunt bereiken én wanneer je jezelf door dit ‘falen’ niet als een totale mislukkeling beschouwt. Voor de coach/begeleider is het belangrijk je te realiseren dat de ander dus fouten kan en mág maken. Je kunt niet iemand behouden voor het maken van fouten. Soms zijn fouten zelfs nodig om te kunnen leren. Je kunt niet voorkomen dat iemand een in jouw ogen verkeerde beslissing neemt. De kunst is juist om de ander te wijzen op alle mogelijke consequenties van zijn keuze en hem zelf laten beslissen. Zie ook de gratis download ‘hoe voorkom ik dat ik andere mensen schade berokken’ Mensen beschikken over alle hulpbronnen/bekwaamheden die nodig zijn om hun doelen te realiseren. Mensen beschikken, zowel bewust als onbewust, over een groot aantal hulpbronnen: mentale en gedragsmatige keuzemogelijkheden, bekwaamheden en emoties die ons helpen te zijn en te krijgen wat we willen. Ieder mens heeft ze al zijn ze meestal latent ontwikkelt. Vaak zie je ook, dat mensen in de ene situatie iets wel kunnen en in de andere niet. Bijvoorbeeld iets presenteren aan een kleine groep bekenden of een presentatie houden voor een zaal vol mensen. Bovendien kunnen we allemaal leren! Kijk maar eens wat je hebt geleerd in je eerste levensjaar: zitten, lopen, praten, eten etc… We kunnen meer dan we denken. Uiteraard is de wereld niet maakbaar. Bij het stellen van doelen is het belangrijk je te houden aan PRISMA. Dit staat voor: Positief geformuleerd; Realistisch, Invloed (ofwel het doel moet geformuleerd zijn binnen je eigen invloedsfeer, binnen eigen controle), Specifiek (hoe specifieker hoe beter en het is nog beter als je dit visualiseert, omdat visualisaties krachtig werken, zie hier voor de relatie met the law of attraction en the secret); Meetbaar (hoe weet ik wanneer ik mijn doel heb bereikt) en Acceptabel (voor jezelf én anderen – hier ligt de sleutel om niet egoïstisch te worden en als je dit in gedachten houdt kun je wensen wat je wilt). In de opleiding Professioneel Begeleiden met NLP is een belangrijke basis het outcome-model – ofwel hoe stel je goede doelen. Zie ook de gratis download ‘de 7 basisvragen voor coachen en begeleiden. Voor de coach/begeleider: NLP is gebaseerd op model-leren van excellente mensen. Wat doen die mensen precies waardoor ze ergens goed in zijn. Dit heeft te maken met waarden, normen, overtuigingen en de manier waarop ze iets doen. Door precies in kaart te brengen hoe ze dat doen kun je zelf ook excellent worden in die specifieke eigenschap. Een hele belangrijke vraag die hierbij speelt is: wat houdt je tegen om te kunnen wat je wilt. En daar ligt vaak de sleutel als iets niet lukt. In coaching en begeleiding is het belangrijk uit te gaan dat iedereen alles in zich heeft om zijn doelen te realiseren. Je hoeft alleen de ander te helpen herinneren of latente kwaliteit en verder te ontwikkelen. De kunst is om mensen dit zelf te laten ontdekken in plaats van te vertellen hoe het zou moeten. Aan de basis van elk gedrag ligt een positieve intentie Er is een verschil tussen gedrag en intentie, ofwel maak onderscheid tussen de persoon en het gedrag. Het gedrag van iemand kan negatief en destructief zijn voor zichzelf of zijn omgeving. D e intentie die het gedrag stuurt, is echter positief voor de eigenaar van het gedrag. De positieve intentie is intra-persoonlijk en niet per definitie inter-persoonlijk. Elk gedrag levert de persoon hoe dan ook iets op. Anders zou hij/zij dit gedrag niet vertonen. Het wordt ook wel probleemwinst of
Haydnlaan 1 9722 CA Groningen KvK 02089113
www.sabinehess.nl
[email protected] 0653565087
ziektewinst genoemd. Vaak heeft de persoon ook geen alternatieve keuze voor ander gedrag en is het een ingesleten patroon. Voor de coach/begeleider: Het is de uitdaging om er achter te komen wat de persoon eigenlijk wil bereiken met zijn gedrag dan kun je ook alternatieve gedragskeuzes aandragen, zodat het gedrag efficiënter en effectiever wordt. Dit is ook een goed uitgangspunt om feedback te geven. Omdat je iemand aanspreekt op zijn intentie, wat hij met het gedrag wil bereiken en vervol gens kun je hem duidelijk maken dat het gedrag niet het effect heeft wat hij graag zou willen. Deze vooronderstelling betekent niet dat je iedereen aardig hoeft te vinden of het met iedereen eens hoeft te zijn, het helpt wel om de ander te waarderen, respecteren en niet te snel te veroordelen. Mensen maken de beste keuzes die voor hen ter beschikking staan op dat moment én er is altijd een andere keuze Achteraf is het makkelijk te zeggen: als ik dat had geweten dan had ik een andere keuze gemaakt. Niemand maakt bewust de verkeerde keuze. Daarom kun je alleen de beste keuze maken voor dat moment. En dan is er een directe koppeling met de vooronderstellingen: falen bestaat niet – er is alleen feedback en achter elk gedrag zit een positieve intentie. Met dat in het achterhoofd kun je altijd weer een andere keuze maken: de zevende vooronderstelling. Daarbij is het goed je te realiseren dat geen keuze maken ook een keuze is. Voor de coach/begeleider: Om echt keuze te hebben is het belangrijk om 3 alternatieven te formuleren. Want keuze uit 1 is geen keuze. Keuze uit 2 is een dilemma en in het ergste geval is het dan een keuze uit 2 kwaden. Pas bij 3 alternatieven heb je werkelijk keuze. Bij het maken van een keuze is het handig als je bedenkt wat je eigenlijk diep in je hart het l iefst wilt bereiken (ofwel de positieve intentie) - onafhankelijk van de mening van anderen. En van daaruit kun je bekijken welke keuze het beste daarbij aansluit. Wat ook helpt is te bedenken of iets belangrijk is en hoe de keuze bijdraagt aan jouw geluk. Een andere leuke vraag bij het maken van keuzes is: wat gebeurd er als ik niets zou doen (dus geen keuze maken). Of wat is het ergste dat kan gebeuren als ik dit wel of niet doe. Ik las laatst een leuke spreuk op de dagelijkse gedachte: wanneer een probleem je pad kruist, verander dan je richting maar niet je bestemming. Het onbewuste is belangrijk. Aangezien we ons slechts van een beperkte hoeveelheid informatie tegelijkertijd bewust kunnen zijn, heeft het onbewuste een grote invloed op onze innerlijke weergaven, onze verwachtingen, onze waarneming en ons gedrag. Ons onbewuste kan miljoenen prikkels per seconde waarnemen, ons bewuste slechts 5 tot 7 eenheden. Volgens ‘het slimme onbewuste van Ap Dijksterhuis’ vindt 99% van wat wij doen en denken plaats in het onbewuste. Bewust worden van het onbewuste is ‘vrij komen, is vrij zijn’. Voor de coach/begeleider: maak bij het leren, coachen en begeleiden bewust gebruik van het onbewuste. Dit kan tevens met behulp van lichte trance en hypnose. In de opleiding Professioneel Begeleiden krijg je hiervoor praktische handvatten. Lichaam en geest vormen een eenheid. Alles wat in de geest gebeurt, brengt effecten teweeg in het lichaam en andersom. Voor de coach/begeleider: neem belangrijke lichaamssignalen serieus. Wat vertellen deze signalen over het probleem/vraag van de ander. En andersom: het is belangrijk dat je als coach/begeleider de ander anders leert denken. Want alleen anders denken leidt tot ander gedrag. In de opleiding Professioneel Begeleiden met NLP behandelen we uitgebreid de Logische Niveaus van Robert Dilts. Dit is een heel handig ontwikkel- en verandermodel.
Haydnlaan 1 9722 CA Groningen KvK 02089113
www.sabinehess.nl
[email protected] 0653565087
De persoon met het meest flexibele gedrag zal het systeem beheersen. Flexibiliteit is soepelheid, verschillende opties hebben en die verschillende opties geven meer vrijheid en autonomie. Wanneer je alle vooronderstellingen in je communicatie en houding integreert voor jezelf én anderen dan maakt dit je flexibel en veerkrachtig. Voor de coach/begeleider is het belangrijk een flexibele houding te ontwikkelen zonder teveel vooroordelen en meningen. Vanuit deze houding ontstaat de hoogst mogelijke creativiteit.
Wil je meer weten of deze basishouding integreren in je werk, neem dan contact op met Sabine Hess of volg de opleiding Professioneel Begeleiden met NLP. Kijk voor meer informatie op de site www.nlp-groningen.com. Verder organiseer ik regelmatig gratis kennismakingsworkshops. Je bent van harte welkom. Kijk op de website voor de data. Je kunt je opgeven met het contactformulier. Onder ‘gratis downloads’ kun je meer gratis artikelen vinden die te maken hebben met NLP. Klik op de volgende link voor de gratis downloads: http://www.nlp-groningen.com/gratis-downloads/ Je kunt je ook gratis aanmelden voor de nieuwsbrief. Je ontvangt dan eenmaal per maand een spreuk én een aantal NLP-vragen die je jezelf kunt stellen om deze spreuk meer voor jou te laten betekenen. De meeste mensen vinden het leuk om een spreuk te lezen en spreuken raken vaak een diepere laag in je bewustzijn of hebben een ‘aha’-effect. Met behulp van een aantal praktische NLPvragen kun je meer uit deze spreuken halen. Klik hier om je aan te melden: http://www.nlpgroningen.com/
Haydnlaan 1 9722 CA Groningen KvK 02089113
www.sabinehess.nl
[email protected] 0653565087
