Almere 2.0 IAK thema Sport
Rijk-regioprogramma Amsterdam — Almere — Markermeer
Almere, Stad van Talent
Introductie 28 augustus 2028 De openingsceremonie in Berlijn van de Olympische Spelen. De Nederlandse vlag wordt gedragen door Humphrey Spoel, een Almeerse jongen die gescout is op de atletiekbaan en een talentontwikkelprogramma in de stad heeft gevolgd. Hij werd afgelopen jaar Europees kampioen op de 110 meter horden en maakt kans op een medaille op dit nummer.
Alle kinderen in Almere dragen vandaag de sportkleuren van Almere. Sinds Almere in 2016 op Olympisch Niveau is gekomen heeft Almere het hoogste percentage sportende jeugd en is het aantal kinderen met overgewicht met de helft verminderd. De beweegvriendelijke wijken die gezamenlijk met NISB zijn ontwikkeld in het kader van Almere 2.0 zijn een voorbeeld voor het hele land. Je ontkomt er in Almere simpelweg niet aan om te gaan bewegen. Nadat bekend werd dat Nederland de OS 2028 niet toegewezen kreeg heeft Almere de ontwikkeling van sportaccommodaties en programmering doorgezet. In de economische winter tussen 2010-2020 is de kiem gelegd en nu wordt er geoogst. Vooral de sportbeweegprogramma’s en talentontwikkelingsprogramma’s hebben onverminderd veel aandacht gekregen. En nog veel belangrijker, veel talenten opgeleverd, waarvan enkelen zelfs aan de Olympische Spelen mogen deelnemen. Sinds het Nederlandse legioen bij het EK en WK Voetbal massaal de wedstrijden op straat keek heeft de traditie van sport kijken in de stadions ingeboet ten opzichte van het kijken op andere locaties. Overal in de openbare ruimte van de stad is de Olympische Spelen te volgen, en is via Wii en andere digitale techniek de Spelen zelfs na te bootsen op de Grote Markt en de Esplanade. Tijdens de Olympische Spelen vinden veel ontmoetingen en uitwisselingen tussen sportverenigingen, RTC’s en het onderwijs plaats. De Almeerse bedrijven
Almere, Stad van Talent | 3
doen actief mee, zij hebben Almere ook in economisch zwaar weer sinds 2013 van harte ondersteund om op Olympisch Niveau te komen. Onder de Oranje supporters zijn veel CEO’s van multinationals die sinds 2014 nevenvestigingen in Almere hebben gekregen en de Olympische Spelen aangrijpen om hun exposure in Almere verder uit te bouwen. Vanwege de grote Almeerse bijdrage in de Oranjeafvaardiging staat de grootste accommodatie van het Holland Heineken Huis aan het Weerwater in Almere. Het is een soort tijdelijk mobiele tent die bij elke Olympische Spelen sinds Athene 2004 maar ook bij andere grote toernooien onderdak biedt aan alle Nederlandse sportliefhebbers. Deze locatie is sinds de Floriade van 2022 nationaal en internationaal bekend, een meer centrale plek in Nederland is bijna niet te vinden. Via talloze schermen met streamverbinding worden alle mogelijke wedstrijden op de voet gevolgd. Daar is Humphrey, hij zwaait enthousiast met de Nederlandse driekleur. De jongste en vijfde stad van het land draagt door haar sportkeuzes van de afgelopen jaren bij aan de Internationale Nederlandse sportsuccessen. Het gejuich voor Oranje is oorverdovend. Koning Willem-Alexander en Koningin Maxima klappen de handen stuk, ze zijn trots op ons land. Omdat Nederland in de top 10 van het medailleklassement eindigt zal Amsterdam in 2036 als beloning de Olympische Spelen mogen organiseren. Dit zal grotendeels op het water worden georganiseerd voor de kustzone van Almere Poort.
4 | rraam
Voorwoord
Sport; bindmiddel en gist in het sterk groeiende Almere
Het kabinet heeft in de RAAM-brief (2009) een principebesluit genomen voor een drievoudige ambitie van de Noordelijke Randstad: verstedelijking, ecologie en infrastructuur in samenhang met elkaar. Almere zal groeien naar 350.000 inwoners (Almere 2.0). Deze groei naar de vijfde stad van Nederland is meer dan een enkelvoudige bouwopgave. Er zal ook een sociale structuur moeten ontstaan. Almere zal voor 150.000 nieuwe inwoners hun nieuwe thuis gaan worden. Dit kan alleen als er sprake is van sociale cohesie en integratie. Sport levert hier een cruciale bijdrage aan. Dit vereist een doordachte visie waarin de kansen voor Almere worden verwoord. Een visie ook als voorbeeld en inspiratiebron voor de rest van Nederland. Een gezamenlijke visie van de gemeente Almere, het ministerie van VWS, NOC*NSF en de provincie Flevoland. Een visie die tot stand is gekomen met inbreng van een groot aantal uitvoerende en wetenschappelijke experts. Sport als bindmiddel, omdat sport een stimulerende werking heeft op de sociale ontwikkeling van mensen, op de gezondheid en het welbevinden, op de economische ontwikkeling, op de veiligheid en de cohesie in wijken, op schoolprestaties. En sport heeft invloed op de ruimtelijke indeling. Sport als gist, omdat al deze invloeden elkaar versterken. Een wijk waar jongeren en andere bewoners meer zelfvertrouwen hebben gekregen door sport en beweging, kent een positiever
leefklimaat. Van breedtesport naar topsport, van talentherkenning naar erkenning; dat stimuleert niet alleen de sporter, maar ook de omgeving van de sporter. Het daagt uit tot een betere sportinfrastructuur en leidt tot economische impulsen. Sport stimuleert de vitaliteit van de bevolking en de hele stad. Almere is ruimte. De ideale combinatie van stedelijke omgeving en natuur, het groen blauwe casco. Deze onderscheidende factoren worden als vanzelfsprekend verwerkt in de visie. Deze ruimte nodigt uit tot bewegen. De combinatie van natuur en stad geeft de mogelijkheid tot ontwikkeling van bewegen in de eigen wijk, naar sport op hoger niveau in het groen blauw van Almere. Met daarin permanente en tijdelijke voorzieningen. Sinds de start van de stad in 1976 heeft Almere haar innovatieve mogelijkheden bewezen. Het experiment zit Almere in de genen en die ontdekkingskracht is nodig voor het ontwikkelen van een nieuwe sportieve sociale infrastructuur. Het verheugt me dat dit gezamenlijke document van het ministerie VWS, NOC*NSF, de provincie Flevoland en de gemeente Almere gelijktijdig ook mijn ambitie onderstreept: Sport als katalysator voor een sterk en sociaal Almere.
René Peeters wethouder Jeugd, Onderwijs en Sport
Almere, Stad van Talent | 5
Inhoud
6 | rraam
Introductie Voorwoord
3 5
1. Sportieve infrastructuur
7
2. Trends en ontwikkelingen
9
3. Visie
13
4. Essays
17
5. Vervolgstappen
22
Colofon
23
1. sportieve infrastructuur Het belang van een programma sportieve infrastructuur voor Almere 2.0
Sport biedt bijzondere mogelijkheden in het kader van de groeiopgave van Almere. Sport is niet alleen leuk om te doen en goed voor de gezondheid. Sport is ook een platform voor integratie en binding in de wijk, vertegenwoordigt een niet te onderschatten economische waarde, is een bron van werkgelegenheid en geeft de stad een sportief profiel. Zodoende draagt sport bij uitstek bij aan een hechte, leefbare woonomgeving voor inwoners van de stad, wat er voor zorgt dat zij prettig wonen en hun tijd doorbrengen in de stad. Daarnaast levert sport een bijdrage aan de versterking van het profiel en de identiteit van de stad. Een profiel en identiteit die maken dat mensen trots zijn op hun stad en zich ermee kunnen identificeren. Almere, jonge stad, is qua inwoneraantal al de zevende stad van Nederland. Een belangrijk deel van de prille geschiedenis stond in het teken van een snelle bouw van woningen. Dat neemt niet weg dat een kwalitatief hoogwaardig voorzieningenniveau is gerealiseerd. Er is veel groen en ruimte en er valt op sportief gebied veel te beleven. Almere kent een goede basis sportinfrastructuur, met een gevarieerd en kwalitatief goed aanbod van binnen-, buiten- en watersportvoorzieningen, verspreid over de stadsdelen en aansluitend op de vraag van de inwoners. Maar wat staat er nog te gebeuren? Welke vraag stelt het rijk aan Almere? Hoe kan Almere hierin voorzien als het gaat om sport? Welke ontwikkelingen en trends spelen op dit terrein? En welke kansen liggen
er om middels de ontwikkelingen in Almere de regio beter op de kaart te zetten? Het kabinet heeft, in het najaar van 2009, in de RAAM-brief een principebesluit genomen voor een drievoudige ambitie van de Noordelijke Randstad: verstedelijking, ecologie en infrastructuur in samenhang. Achterliggende ambitie van het rijk is het creëren van een krachtige internationale metropoolregio. Hiervoor is ruimte nodig. En Almere heeft de ruimte. In Almere moet een regionaal en (intern)nationaal wervend milieu worden gecreëerd voor mensen en bedrijven. De groei van Almere met 60.000 woningen is daarmee zowel een kwantitatieve als een kwalitatieve opgave. Hiermee groeit Almere uit tot de vijfde stad van Nederland, met een belangrijke positie in de noordelijke Randstad. Aan de basis van de RAAM-brief ligt de Concept Structuurvisie Almere 2.0 (juni 2009). Hierin is het kwaliteitsconcept van de ontwikkeling van Almere opgetekend. Belangrijke keuze is de groei van de stad door de toevoeging van drie stadsdelen: hoge stedelijkheid in het westen (Almere Pampus), uitbreiding van het centrum (Almere Centrum Weerwater) en een organische stedenbouw in het oosten van de stad (Almere Oosterwold). Echter de ontwikkeling van Almere met 60.000 woningen raakt ook de sociale, culturele en economische infrastructuur van de stad. Mede door de ontwikkeling van deze structuren zal de stad een wervend en aantrekkelijk milieu krijgen. Zij geven de stad levendigheid, Almere, Stad van Talent | 7
aantrekkelijkheid en identiteit. Zij geven de stad kwaliteit. Een van de peilers voor de sociale infrastructuur is de sportieve infrastructuur. Programma sportieve infrastructuur In het Integraal Afsprakenkader Almere 2.0 (mede op basis van de motie Linhard) is het volgende afgesproken: Het ministerie van VWS, de provincie Flevoland en de gemeente Almere treden in overleg om de invulling van een goed voorzieningenpakket op het gebied van sport te verkennen. Daartoe stelt de gemeente Almere met genoemde partijen en betrokkenheid van het NOC*NSF vóór 2012 een programma sportieve infrastructuur op als onderdeel van de ontwikkeling van Almere. Beoogd wordt een sportieve infrastructuur waarbij sport is verbonden met de toekomstige maatschappelijke en fysieke ontwikkelingen. Sport is in deze doelstelling een van de peilers waarmee de bovenliggende ambitie van een (inter)nationaal wervend milieu wordt bewerkstelligd. Onder sportieve infrastructuur verstaan wij de verzameling van alle beschikbare hard-, soft- en orgware binnen het gebied sport en bewegen. Concreet gaat het hier om alle accommodaties voor sport en bewegen in de stad, de programmering ten aanzien van sport en bewegen en de evenementen die binnen Almere op het gebied van sport en bewegen plaatsvinden. Binnen deze sportieve infrastructuur wordt nadrukkelijk gezocht naar dwarsverbanden met andere terreinen als cultuur, onderwijs, welzijn en gezondheid. Het programma sportieve infrastructuur beantwoordt als belangrijkste vraag: Op welke manier kan de sportieve infrastructuur als onderdeel van de rijksopgave Almere 2.0 bijdragen aan een (inter)nationaal wervend woon-, werk- en leefmilieu? In hoofdstuk 3 staat, vertaald in een visie, de beantwoording op deze vraag. De visie is een stip op 8 | rraam
de horizon die richting en koers geeft. De visie biedt gedeelde uitgangspunten en richting voor ontwikkeling, waarbij de mogelijkheid blijft bestaan om in te spelen op nieuwe inzichten en ontwikkelingen. De visie sluit aan bij de Almere Principles1. Deze zijn bedoeld als inspirerend richtsnoer voor iedereen die betrokken is bij de doorontwikkeling van Almere tot een duurzame stad. Wij willen het goede en unieke van de sport in Almere koesteren en behouden. Vertrekkend vanaf dit uitgangspunt willen we een weg inslaan richting de stip op de horizon waar het handelen van vandaag en morgen in geplaatst kan worden. Totstandkoming Het programma sportieve infrastructuur is tot stand gekomen in samenwerking met de vier convenantpartners; ministerie van VWS, provincie Flevoland, NOC*NSF en de gemeente Almere. Het programma sportieve infrastructuur sluit aan bij het beleid dat de verschillende partijen hebben geformuleerd ten aanzien van sport en de groei van Almere. Na een tweetal brainstormbijeenkomsten met de convenantpartners is er een grote expertmeeting gehouden met meer dan 50 deelnemers van vele verschillende organisaties rond de thema’s talent, sociale infrastructuur, fysieke infrastructuur en water. Dit out-of-the-box denken heeft denkbeelden opgeleverd, die voeding hebben gegeven aan de visie. Dit is verder verrijkt door enkele gesprekken met trendwatchers en analyse van de Trendrede 2012. Tot slot is voor de analyse en het opstellen van de visie intensief gebruik gemaakt van de kennis van Mulierinstituut, NISB, de provincie Flevoland en het gemeentelijk Sportbedrijf Almere. De motor achter en de verbindende schakel in het proces waren de intergouvernementele projectgroep en stuurgroep van het ministerie van VWS, provincie Flevoland, NOC*NSF en de gemeente Almere.
1 De Almere Principles: mensen maken de stad, ontwerp gezonde systemen, koester diversiteit, verbind plaats en context, combineer stad en natuur, anticipeer op verandering en blijf innoveren.
2. Trends en ontwikkelingen De visie is een stip aan de horizon tot 2030 - 2040 die richting en koers aangeeft ten aanzien van de ontwikkeling van een sportieve infrastructuur in het kader van Almere 2.0. Aan de basis van deze visie staan trends en ontwikkelingen die een relatie hebben met het denken over de toekomstige betekenis van sport binnen Almere 2.0 Sportdeelname Duidelijk is dat mensen naar mate ze ouder worden, minder gaan sporten. Kinderen sporten het meest en ouderen het minst. Rond het 14e en 15e levensjaar vindt een grote uitstroom plaats uit de sport. Deze beweging wordt ook zichtbaar in de resultaten vanuit de database van leden van sportbonden die NOC*NSF in gebruik heeft. De georganiseerde sport in Almere blijft achter ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Slechts een kleine 20% van de Almeerders is lid van een sportvereniging. Landelijk ligt dat cijfer iets onder de 30%. Net als in andere grote gemeenten zijn er grote verschillen tussen wijken. In de ene wijk (postcode 1343) is 50% lid van een sportvereniging terwijl in andere wijken (postcode 1315 en 1353) de 10% niet wordt gehaald. De lagere scores in Almere kunnen enerzijds worden verklaard door het relatief lage opleidings- en inkomensniveau en anderzijds door de nog jonge geschiedenis van georganiseerd sporten in Almere. Van belang is verder dat steeds meer mensen (in heel Nederland) sporten buiten verenigingsverband. Commerciële- en ongebonden solosporten zijn sterk in opkomst als gevolg van de behoefte om op
een flexibele manier te sporten. Sporten als fitness, hardlopen, fietsen en zwemmen zijn de meest beoefende sporten in Nederland; een weerspiegeling die ook in Almere waar te nemen is. Maatschappelijke rol van sport Sport heeft een waarde in zichzelf. Het is een leuke en gezonde vrijetijdsbesteding en biedt mogelijkheden om persoonlijke prestaties te verbeteren en krachten te meten met anderen. Daarnaast wordt sport steeds vaker ingezet als middel en worden er tal van dwarsverbanden gezocht met andere terreinen als onderwijs, welzijn en gezondheid. Nederland wordt in steeds sterkere mate geconfronteerd met hogere kosten voor gezondheidszorg als gevolg van het feit dat mensen te weinig bewegen. Met name de toename van overgewicht speelt hierbij een grote rol. Als gevolg hiervan zien gezondheidsinstellingen en zorgverzekeraars steeds meer het belang van preventie. Sport neemt hierbij een belangrijke positie in. Sport heeft immers een positief effect op gezondheidsparameters (o.a. lichaamsgewicht, vetpercentage, insulinegevoeligheid, slaappatroon), een positief effect op ziektepreventie (o.a. hart- en vaatziekten, osteoporose, overgewicht, depressie) en een positief effect op het beloop van ziekten (o.a. coronaire hartziekten, CARA, beroerte, epilepsie). Ook vanuit de terreinen onderwijs en welzijn wordt het belang van sporten en bewegen steeds vaker onderkend. Sport wordt succesvol gebruikt als middel om sociale samenhang in de wijk te Almere, Stad van Talent | 9
bevorderen, mensen elkaar te laten ontmoeten, overlast en vandalisme tegen te gaan, het verminderen van hangjeugd op straat en het voorkomen van schooluitval. Onderzoek van het Verwey-Jonker instituut naar de resultaten van schoolsportverenigingen in Rotterdam onderschrijft deze stelling. Uit dit onderzoek blijkt dat schoolsportverenigingen drempels om te gaan sporten wegnemen, sportdeelname verhogen en ook resultaten boeken op maatschappelijk vlak. Kinderen vinden het leuker om te sporten, leuker om buiten te spelen, leuker om naar school te gaan en leuker om met andere kinderen af te spreken. Uit recente onderzoeken van de Rijksuniversiteit Groningen, Het VU Medisch Centrum en de Hogeschool van Amsterdam/ Universiteit van Amsterdam naar de effecten van sporten en bewegen op de leerprestaties bij kinderen geven gelijksoortige conclusies; matig intensief bewegen verbetert de leerprestaties van kinderen, kinderen die regelmatig bewegen winnen aan zelfvertrouwen en zijn fitter, sport en spel zijn goed voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden en schoolprestaties verbeteren door goede afwisseling van beweeg- en leertijd. Ontwikkeling Almere Aan Almere zal in de komende drie decennia een stad in de orde van Haarlem worden toegevoegd (60.000 woningen, 100.000 arbeidsplaatsen, 140.000 inwoners). Dit betreft niet alleen de hardware (woningen, infra, water) maar ook een complete voorzieningenstructuur. Ten aanzien van de ontwikkeling van de sportieve infrastructuur worden drie aspecten specifiek onder de aandacht gebracht! – Bij de uitbreiding van de stad wordt uitgegaan van organische groei. Waar in het verleden nieuwe stadsdelen vanaf de tekentafel volledig gepland werden, zal Almere 2.0 stap voor stap worden ontwikkeld. Een goed voorbeeld is het particulier opdrachtgeverschap. De bewoner, de eindgebrui10 | rraam
–
–
ker staat centraal. Almere 2.0 biedt ruimte voor initiatieven. Organische groei kenmerkt zich door verregaande bewonersparticipatie bij de ontwikkeling van de stad. Zo zullen burgers en maatschappelijke organisaties op basis van hun eigen inzichten en initiatieven bijdragen aan de ontwikkeling van de stad. Dit geldt niet alleen voor de gebouwde omgeving. Dit is ook van kracht voor de sociale - inclusief de sportieve - infrastructuur. Almere is op dit moment een jonge stad, die in ontwikkeling is. Kenmerkend voor deze stad is een eenzijdige samenstelling van de bevolking. Overheersend is het grote aandeel gezinshuishoudens, de aanwezigheid van jongeren, de multiculturele opbouw van de bevolking en het grote aantal tweeverdieners met kinderen. Inzet van Almere 2.0 is dat de diversiteit aan bewoners zal toenemen. Kortweg meer jong, meer oud, meer rijk en meer arm. Op deze diversiteit zal worden gestuurd bij de ontwikkeling van Almere 2.0. Interventies zijn bijvoorbeeld de toevoeging van extreme woonmilieus (hoge stedelijke dichtheid of lage dichtheden) en het bieden van een rijke culturele infrastructuur. Met de komst van Windesheim is een heel nieuwe doelgroep toegevoegd aan het leefmilieu in Almere. Deze nieuwe doelgroep heeft specifieke gewoonten, wensen en behoeften op het gebied van sport. Almere heeft een traditie van experiment. Bij de start van Almere in de jaren zeventig van de vorige eeuw zijn diverse pilots opgezet. Enkele waren op nationaal niveau grensverleggend. Denk hierbij aan de architectuurmanifestaties, de opzet van de 1e en 2e lijns gezondheidszorg, het gescheiden verkeerssysteem met de vrijliggende busbanen, het ondergrondse afvaltransport en de opzet van het groenblauwe raamwerk. Ook de nieuwe stadsdelen, vanuit Almere 2.0 ontwikkeld, bieden ruimte voor innovatie en experiment. Er zijn geen gevestigde institutionele kaders. Er zijn geen bestaande structuren. Er is ruimte om na te
denken over een ideale opzet van de stad. Dit geldt zowel voor de hardware als de software van de stad. De geboden ruimte is aanstekelijk om over na te denken. Er is geen ballast uit het verleden. Maar wel ruimte om de lessen uit het verleden en de nieuwe inzichten te vertalen naar de praktijk. Veranderende rol sportverenigingen Sportverenigingen hebben traditioneel een focus op het aanbieden van een enkele tak van sport. Echter door de veranderende behoeften van de sporter, mede ingegeven door de samenstelling van de bevolking, de toenemende maatschappelijke waarde van sport, de complexiteit van het besturen en de afnemende bereidheid tot vrijwilligerswerk worden sportverenigingen voor organisatorische uitdagingen gesteld. De beschikbare capaciteit in organisatorisch perspectief gaat in toenemende mate knellen. Hiernaast is er ook een tegengestelde beweging gaande. Ondanks de vraagstukken op organisatorisch vlak, komen er in toenemende mate nieuwe vragen op sportverenigingen af. Het betreffen onder andere maatschappelijke vragen in het kader van sociale cohesie, integratie, voor-, tussen- en naschools sportaanbod en gezondheid. Sport krijgt een meer centrale plaats in de sociale infrastructuur. Er wordt steeds meer een beroep op sportverenigingen gedaan om hun traditionele rol te verbreden. Zij worden maatschappelijk actiever. Dit stelt nieuwe eisen aan sportverenigingen. Zij moeten zich verder verbreden en een flexibel sportaanbod aanbieden om succesvol te zijn en een centrum voor sportbeoefening en ontmoeting te zijn. Hierbij moet rekening worden gehouden met de digitalisering van de maatschappij. Mensen ontmoeten elkaar via smartphones, tablets, social networks en clouds op de digitale snelweg. Sporters ontmoeten elkaar, inspireren elkaar, delen kennis en dagen elkaar uit via het internet. Zo ontstaan er
communities, waarbij in semi-georganiseerd verband gesport wordt. Mensen geven hierbij zelfstandig invulling aan hun wensen en behoeften op sportgebied. Plekken om te sporten Door de groei van de ongebonden sport wordt de openbare ruimte in toenemende mate gebruikt om te sporten en te bewegen. Dit gebeurt op playgrounds en openbare speelvelden, maar ook wordt gebruik gemaakt van voorzieningen die primair niet voor sportieve doeleinden zijn gerealiseerd. Hierbij lopen sport en leisure in elkaar over, waarbij de grenzen tussen doelgroepen, genre en activiteiten vervagen. Veelal staat niet de activiteit zelf centraal, maar het ontmoeten en elkaar tegenkomen. Daarnaast is er plaats voor sportaccommodaties voor de georganiseerde sport, maar is een verschuiving zichtbaar van traditionele sportaccommodaties die gericht zijn op één specifieke sport, naar nieuwe concepten voor sportaccommodaties. Wegens de behoefte aan flexibiliteit bij sporters en de toenemende maatschappelijke betekenis van sport zijn multisport en multifunctioneel belangrijke begrippen. Sportaccommodaties worden plekken waar ongebonden sport en georganiseerde sport elkaar vinden, plekken waar mensen meerdere takken van sport kunnen beoefenen en plekken waar sport, onderwijs, buurt en welzijn samenkomen. Topsport Topsport heeft het vermogen een stad een identiteit te geven, bewoners met de stad te verbinden en mensen te inspireren. Ook vanuit het oogpunt van economische spin-off en citymarketing kan topsport veel betekenen. Steeds meer steden proberen zich te onderscheiden met topsport(evenementen). Tegelijkertijd worden er samenwerkingsverbanden gesloten tussen steden en regio’s om het binnenAlmere, Stad van Talent | 11
halen van topsport(evenementen) mogelijk te maken. Ook de maatschappelijke waarde van topsport wordt nadrukkelijk onderkend. Topsporters en topsportorganisaties krijgen een belangrijke rol bij maatschappelijke vraagstukken als gezondheid, integratie, schooluitval, etc. Aan topsportevenementen worden side-events gekoppeld, zodat mensen de sport beleven en eraan kunnen deelnemen. Sport en economie De tijd dat sponsoring erom ging dat een bedrijf een financiële vergoeding gaf voor het zichtbaar zijn op een shirt of een reclamebord langs het veld ligt achter ons. Bedrijven zoeken naar langdurige partnerships met sporters, sportorganisaties of sportevenementen. Het gaat hierbij niet om naamsbekendheid, maar om het vertellen van een verhaal. Bedrijven, maar ook steden, sporters en sportorganisaties staan voor bepaalde kernwaarden en willen die door middel van partnerships uitdragen. Maatschappelijk ondernemen speelt hierbij in veel gevallen ook een rol. Zo wordt vanuit dit oogpunt naast topsport ook de breedtesport interessant, omdat breedtesport een maatschappelijke waarde vertegenwoordigd. De economische relevantie en wetenschappelijke benadering van sport leiden tot innovatie in materialen en trainingsmethoden. Dit leidt tot nieuwe dwarsverbanden tussen sporters, bedrijven en onderwijs- en kennisinstellingen.
12 | rraam
3. Visie Almere 2.0 en sportieve infrastructuur: Stad van Talent De visie, die hier wordt beschreven, start vanuit de opgave voor het opzetten van een sportieve infrastructuur voor Almere 2.0. Echter de visie raakt meer dan sport alleen. Het gaat over het opbouwen van een sociale infrastructuur en de wijze waarop ruimte wordt gegeven en gelegenheid wordt geboden om talent – in de meest brede zin van haar betekenis – te kunnen ontdekken en te kunnen ontplooien. Context Almere is een geplande stad. In de eerste periode heeft de aandacht voor het maken van de hardware van de stad, de software van de stad naar de achtergrond gedrongen. De sociale, maatschappelijke en culturele dimensies die een stad diversiteit en stedelijkheid geven, zijn daarmee achtergebleven. Bij de komende groei wordt vanuit het even noodzakelijke als gewenste kwalitatieve perspectief meer dan ooit ook op het sociale en culturele vlak inzet gevraagd. Deze opgave is des te meer bijzonder aangezien in vergelijking tot andere steden in Almere relatief weinig bestaande traditionele en historisch gegroeide verbanden aanwezig zijn. Sport heeft een belangrijk aandeel in het opbouwen van een onderscheidende sociale infrastructuur. Onafhankelijk van de ontwikkeling van Almere zijn er fundamentele ontwikkelingen gaande in het denken over de potentiële maatschappelijke betekenis van sport. De inzichten groeien dat sport positieve
bijdragen levert aan onderwijsprestaties, maatschappelijke participatie, doorbreken van etnische distanties en (preventieve) gezondheid(szorg). Sport draagt bij aan het aanleren van maatschappelijke en sociale vaardigheden. Door deze inzichten is er aanleiding om de afstand tussen onderwijs, sport en welzijn te verkleinen en de relaties te intensiveren. Het intensiveren is niet vanzelfsprekend. Bij initiatieven op dit gebied manifesteren zich beperkingen van de bestaande structuren. Sport is georganiseerd via de kokers van de sportbonden. Op lokaal niveau is dit vertakt in enkelvoudige sportverenigingen. Om de relaties met onderwijs en welzijn te intensiveren – denk aan maatschappelijke inzet met betrekking tot integratie, naschoolse opvang, sportstimulering, samenwerking met welzijnorganisaties – ontvouwen zich nieuwe vragen voor deze verenigingen. Gezien hun signatuur zijn zij hiervoor op dit moment niet (geheel) geëquipeerd. Als reactie hierop worden initiatieven ondernomen om op andere wijze de gewenste relaties te intensiveren. Denk aan combinatiefunctionarissen, schoolsportverenigingen, openbare accommodaties en proeftuinen. Voor het accommoderen van deze nieuwe maatschappelijke vragen loopt de traditionele opzet van de basis sportinfrastructuur tegen haar grenzen. Traditionele sportverenigingen zullen daarom mee moeten denken en mee moeten doen om aan de veranderende eisen en wensen van de sporter tegemoet te kunnen komen om hun waardevolle positie binnen de sportinfrastructuur te kunnen behouden. Almere, Stad van Talent | 13
Hiernaast brengen de kokers van de sportinfrastructuur, zoals die in Nederland georganiseerd is, ook andere beperkingen met zich mee. Op jonge leeftijd kiest de jeugd traditioneel voor één sport(vereniging). Hierdoor krijgen jongeren beperkte mogelijkheden om hun interesses en talenten te ontdekken. Er is sprake van selectieve motorische ontwikkeling gericht op die ene sport. Terwijl voor vele sporten het niet noodzakelijk is om voor het 12e levensjaar te kiezen om op latere leeftijd door te kunnen stoten tot de (inter)nationale top. Talent blijft onopgemerkt en gaat verloren. Tevens blijkt er sprake te zijn van een systematische grote uitstroom van 13 – 14 jarigen. De sportparticipatie neemt op deze leeftijd substantieel af. Dit staat haaks op de overheidsambitie van levenslang sporten. Kans Op het snijvlak van de verdubbeling van Almere en de veranderende maatschappelijke betekenis van sport ontvouwt zich een interessant vraagstuk. – Op systeemniveau van de sportinfrastructuur zijn aanpassingen aan de orde om de relaties met gezondheid, onderwijs en welzijn verdergaand te intensiveren. – In Almere is de opgave om een wervende sociale infrastructuur op te zetten, die mensen aantrekt, sociale cohesie bevordert en mensen stimuleert om hun leven lang te sporten en te bewegen. Almere zal verdubbelen. Hierdoor zal er ook sprake zijn van een autonome omvangrijke uitbreiding (inclusief bijbehorende investeringsstroom) van de sportieve infrastructuur. Hierbij zijn er voor de nieuwe stadsdelen geen belemmeringen van bestaande institutionele kaders. Er is een revolutie mogelijk in het denken over datgene wat een sportieve infrastructuur voor een stad kan betekenen. Bij de ontwikkeling van Almere is er ruimte voor initiatief en innovatie. Er is ruimte om de vernieuwde inzichten ten aanzien van de betekenis van de sport 14 | rraam
voor de samenleving te combineren met het streven om in Almere een stad van de 21e eeuw – ook wat betreft de sociale infrastructuur – te creëren. Almere kan in dit opzicht een laboratorium worden, waarvan de verworvenheden zowel op lokaal als (inter) nationaal niveau betekenisvol kunnen zijn. Visie Elke stad – en ook Almere – zal een sportinfrastructuur moeten bieden om in behoeftes te kunnen voorzien. Deze is traditioneel opgebouwd uit mogelijkheden voor breedtesport en talentontwikkeling en op sommige plaatsen aangevuld met enkele voorzieningen voor topsport. De voorzieningen voor deze drie lagen groeien mee met de ontwikkelingen van de stad. Dit is business as usual. Hierbij kent elke laag zijn eigen merites. De ontwikkeling van breedtesport en talentontwikkeling is een meer geleidelijk proces. Terwijl de ontwikkeling van regionale of zelfs (inter)nationale topvoorzieningen meer schoksgewijs plaats vindt. De ambitie voor sport 2.0 is om in Almere deze piramide te hervormen en nieuwe dimensies toe te voegen, waarbij de verschillende lagen van de piramide nauw met elkaar verbonden zijn, elkaar versterken en waarbij relaties met andere sectoren vanzelfsprekend zijn. Op grond van de veranderende maatschappelijke vraag en de opgave om een eigentijdse sociale infrastructuur van Almere te ontwikkelen is er alle aanleiding om de relaties tussen sport, onderwijs en welzijn anders te organiseren. Waar nu bijvoorbeeld combifunctionarissen een brug proberen te slaan tussen de verschillende werelden van sport, welzijn en onderwijs, zal in de nieuwe stadsdelen van Almere één samenhangend stelsel worden ontwikkeld.
tussen- en naschoolse opvang in aanraking gebracht met vele vormen van sport en cultuur. Aanvullend op of deels overlappend met de traditionele sportverenigingen worden er school- en buurtsportverenigingen opgezet, waarbij initiatieven vanuit de stad centraal staan. Hierdoor gaan alle doelgroepen een leven lang sporten binnen de sport(en) die bij hem of haar past. Dit binnen iedere levensfase. Sportuitval wordt hiermee tegengegaan en sociale binding wordt gestimuleerd.
De stad als speelveld In de onderste laag van de piramide zien we ‘de stad als speelveld’. De relaties tussen breedtesport, onderwijs, gezondheid en welzijn worden anders georganiseerd, zodat een kwalitatieve verbeterslag plaatsvindt. Wijken en het unieke groen/blauwe casco van Almere worden zodanig ingericht dat mensen uitgedaagd worden om te sporten en te bewegen; veilig, dichtbij huis, uitdagend en laagdrempelig zijn hierbij de uitgangspunten. Sportvoorzieningen maken deel uit van multifunctionele accommodaties waar nadrukkelijk de dwarsverbanden worden gezocht tussen sport, onderwijs, gezondheid en welzijn. Deze multifunctionele accommodaties vormen de ruggengraat - zowel in termen van hardware als orgware - die (de opbouw van) de sociale infrastructuur in de nieuwe stadsdelen faciliteert. Zij draaien op maatschappelijke initiatieven. Binnen het onderwijs wordt het positieve effect van sport en bewegen op de leerprestaties van leerlingen nadrukkelijk onderkend, wat er toe leidt dat er meer aandacht is voor bewegingsonderwijs en de lessen worden gegeven door docenten lichamelijke opvoeding. Daarnaast wordt de jeugd bij de voor-,
De stad voor talent De ontwikkeling van talent wordt centraal gesteld. Talent heeft directe verbindingen met de onderste en bovenste laag van de piramide. In deze opzet maken jongeren kennis met vele vormen van sport en cultuur en krijgen zij ruimte om hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen. Brede motorische ontwikkeling wordt gestimuleerd, evenals een kennismaking met allerlei vormen van cultuur. Dit zorgt ervoor dat de jeugd makkelijker kan switchen en dat een ieder zijn of haar talent ontdekt en de sport of cultuurvorm vindt die bij hem of haar past. Waarbij voor de talentontdekking sprake is van een brede oriëntatie en het aanleren van diverse vaardigheden (multiskills) en er niet te snel voor een tak van sport of cultuur wordt gekozen. Specialisatie vindt pas later plaats. Met deze aanpak wordt erop ingezet dat omvangrijke sportuitval bij 13/14 jarigen wordt verminderd. Almere wordt een stad waar iedereen zijn of haar eigen talenten ontdekt. Verdere ontwikkeling wordt gestimuleerd en professioneel begeleid. Hiervoor is een doorlopende structuur aanwezig, waarbij onder andere combinatiefunctionarissen zich richten op het herkennen van talent. Sport en onderwijs zijn middels een sportcampus optimaal verbonden en bedrijven verbinden zich aan Almere als het gaat om innovatie. Het herkennen en ontwikkelen van talent wordt bijvoorbeeld onderAlmere, Stad van Talent | 15
steund door een ‘lectoraat talent’. Almere kan uitgroeien tot het kenniscentrum op het gebied van talent in Nederland. En niet alleen op het gebied van sport. Sport vervult op dit gebied een pioniersrol en is de motor voor talentontwikkeling in Almere, waarbij de aanwezige expertise ingezet zal worden voor talenten in andere sectoren.
Het resultaat hiervan is dat talenten herkend worden, op de juiste plek terecht komen. Talenten, opgegroeid in Almere, worden behouden voor de stad en Almere trekt regionale en nationale talenten aan. Uitblinken en presteren worden gewaardeerd. De stad die uitblinkt Topsport is belangrijk voor Almere. Topsport biedt talenten een blijvende thuisbasis. Men kan zich identificeren met talenten, die andere mensen stimuleren tot hun eigen sportieve topprestaties. Topsport biedt haar inwoners vermaak en vertier en zorgt dat zij zich met hun stad kunnen identificeren, dat zij trots zijn op hun stad. Topsport zorgt voor binding met de stad voor zowel inwoners als bedrijven. Almere benut hierbij haar unique selling points optimaal en kiest voor topsportevenementen en topsportvoorzieningen die bij het speciale karakter van de stad passen. Begrippen als water, ruimte en pioniers die strijden tegen de elementen passen naadloos bij Almere. Almere kiest daarom voor meerdaagse outdoor sportevenementen, waarbij het groen/blauwe casco, dat kenmerkend is voor de stad, optimaal wordt benut. Elk groot sportevenement gaat gepaard met de organisatie van side-events, waarbij beleving van de sport centraal staat. Almeerse talenten en topsporters zetten zich tijdens deze evenementen in om 16 | rraam
bezoekers te laten ervaren hoe mooi en leuk het is om te sporten. Scholen, verenigingen, welzijnsorganisaties en gezondheidsinstellingen worden hierbij nauw betrokken, zodat de maatschappelijke spin-off zoveel mogelijk wordt benut. Bezoekers van binnen en buiten Almere kopen niet alleen toegangskaartjes voor de evenementen, maar combineren hun bezoek aan het evenement met een bezoek aan andere voorzieningen in de stad. Zo profiteren ook onder andere de winkeliers, de horeca en musea extra van de aantrekkingskracht van de grote sportevenementen in Almere. Naast haar toonaangevende positie als stad voor outdoor sportevenementen, zorgt de groei van Almere samen de unieke centrale ligging ervoor dat de stad een zeer aantrekkelijke locatie is om op termijn een internationale topsportvoorziening te realiseren. Amsterdam met haar internationale aantrekkingskracht ligt op steenworpafstand en Almere is binnen een uur bereikbaar voor 8 miljoen mensen. In dit kader werkt Almere nauw samen met andere steden binnen de noordelijke Randstad, waardoor er een krachtige metropoolregio ontstaat voor de acquisitie en de organisatie van grootschalige sportevenementen.
4. Essays
Almere sport in 2035
Els (39) volleybalt “Sporten is onze smoes voor bijkletsen” Voor sporten heeft ze eigenlijk geen tijd. “Werken, reizen en dan natuurlijk de kinderen”, zo vat Els haar drukke dagen samen. Met haar buurvrouw Marianne moppert ze weleens dat ze steeds minder tijd heeft voor sport en voor gewoon even bijkletsen met andere vrouwen. Van het een kwam het ander. Samen met twaalf andere vrouwen uit de buurt, vrouwen die ze vaak zien op het schoolplein, maken ze een simpel plan. Elke donderdagavond samen volleyballen in de kleine zaal van Sportcentrum Nobel. Een uurtje zweten, dan douchen en daarna in de lounge van het Sportcentrum de nieuwtjes uitwisselen. Els: “En soms ook de roddels. We doen het nu al vier maanden en kunnen niet meer zonder. Ja, ook het volleyballen hoor, heerlijk om even te springen en te hollen maar ik moet zeggen: de nazit is belangrijker dan het ballen. We kunnen er eigenlijk niks van, we slaan de helft van de ballen in het net, maar zo met elkaar hebben we veel plezier. En als ik die bitterballen na afloop oversla voel ik me ook gelijk een stuk fitter! Of is dat verbeelding?” Hebben de dames geen zin om zich bij volleybalvereniging Baldadig aan te sluiten? Dan kunnen ze mee doen aan de recreantencompetitie Gooi en Eemland. “Dat is ons echt een maatje te serieus. Het klinkt misschien raar maar we vinden het prettig zo onder elkaar.”
Sporten wanneer je wilt, met wie je wilt en wat je wilt, dat biedt Almere in 2035 met haar Sportcentra. In verschillende wijken staan de centra waar je zowel outdoor als indoor kan sporten. Kunstgrasvelden zijn geschikt voor verschillende bespelers: voor voetbalverenigingen, hockeyclubs maar ook voor gymnastieklessen en zelfstandige groepen bewoners die met elkaar bijvoorbeeld op een half veld willen spelen. Ook de hallen en zalen kennen meerdere gebruikers: scholen, groepen buurtbewoners, schaakverenigingen net zo goed als individuele gebruikers die langskomen voor fitness, ouderengymnastiek of een maatje zoeken voor tafeltennis. De entrepeneur van het Sportcentrum verzorgt de reserveringen van ruimtes en de financiën; de horeca in het centrum geeft alle gebruikers een thuisgevoel. Het sportcentrum is zo ook een beetje wijkcentrum. Verhalen óver sport en de infrastructuur die sporten mogelijk maakt, zijn informatief. En daarmee nuttig. Maar uiteindelijk draait het om de mensen van Almere. Wat vinden zij van sporten in Almere? Hun verhalen staan centraal in dit beeld van de Almeerse sportinfrastructuur van 2035. Aram (12) roeit “Ik ben nog nooit zo moe geweest” Aram zit in op het voortgezet onderwijs en geeft het eerlijk toe: “Ik ben niet echt sportief”. Gymnastiek vindt hij maar zozo en als de andere jongens in de pauze voetballen, kijkt hij toe. Hij is Almere, Stad van Talent | 17
ook geen lid van een club maar zijn ouders willen wel dat hij meer gaat bewegen. Ook in het gezondheidscentrum is dat advies gegeven: Aram heeft overgewicht. Eens per twee weken heeft de school een school-sport-meeting. Verschillende verenigingen uit Almere verzorgen blokken van drie maanden waarin kinderen mee mogen doen met een echte sportclub. Eerder al had Aram meegedaan met honkbal maar dat vond hij toch te moeilijk. Net als andere balsporten. Maar nu doet hij voor de derde middag op rij alweer mee met de clinic van de roeivereniging en daar leeft hij zich helemaal uit. Hij zit nu stabiel in de boot en deze middag wint hij bijna de afsluitende skifwedstrijd! Bekaf maar supertrots meldt hij zich na afloop bij zijn vader met het startersdiploma roeien: “Ik ben nog nooit zo moe geweest”. Na de zomer gaat hij op roeiles bij de vereniging en in de winter gaat hij met een paar vrienden in het sportcentrum oefenen op het roeiapparaat. Veel andere steden kijken jaloers naar Almere. Begrijpelijk. Welke stad wil niet zoveel water, zoveel groen, zoveel bos bezitten als Almere? Voor de sportende Almeerder is dit een van de grote pluspunten van de stad: ruimte. Om de sportende Almeerder van dienst te zijn, ligt er een netwerk van bewegwijzerde routes over de stad. Routes voor hardlopers, voor skeeleraars, voor wielrenners en voor MTB-ers. Een netwerk waar intensief gebruik van wordt gemaakt. Cor (58) fietst “Als je niet kan, is dat geen probleem” “Een half jaar geleden ben ik in mijn eentje naar Almere verhuisd. Tsja, dat komt door omstandigheden zullen we maar zeggen… In ieder geval zocht ik toen snel naar een manier om af en toe lekker te sporten. Even alles eruit zweten. Vroeger zat ik op basketbal maar dat snelle werk in de hal, daar ben 18 | rraam
ik nu echt te oud voor. Lekker fietsen in de natuur, daar had ik wel zin in. In mijn eigen tempo, op momenten dat het mij uitkomt. Maar helemaal saai en doelloos rondfietsen vind ik ook wat mager. Ik heb een mountainbike op de kop getikt en fiets sindsdien regelmatig de MTB-routes die in de bossen van Almere zijn aangegeven”. Alleen fietsen is maar alleen en onlangs heeft Cor zich toch aangesloten bij een clubje dat ontstond na een oproep van het Sportcentrum. “Nou ja, aangesloten, dat klinkt zo alsof het vast zit. We hebben met een man of acht de principe-afspraak dat we elke vrijdagmiddag om twee uur een kopje koffie drinken bij het Sportcentrum en dan vertrekken. Als je niet kan is dat geen probleem. In de praktijk pakt dit heel gezellig uit. Ik heb hierdoor ook wat contacten opgedaan in de buurt. Met het Sportcentrum hebben we nu de afspraak gemaakt dat wij de kwaliteit van de routes in de gaten houden en kijken naar mogelijke extra lusjes. Dan regelen zij op hun beurt het feitelijke onderhoud en de wijzigingen.” Wat de wandelaar sporten noemt, noemt de sporter bewegen. Ga je fietsen of ga je wielrennen? Een woordenspel. Toch schuilt er een wereld van verschil tussen de ene sporter en de andere. Vooral veel jongeren willen zich bekwamen en zover mogelijk doorontwikkelen in sporten waarvoor ze talent hebben. Almere biedt die kansen. Met de talentontwikkelingsbank als regisseur worden jongeren geprikkeld hun ambities waar te maken. Voor iedereen die wil en kan is Almere het begin. Elise vertelt in een notendop hoe zij haar ambities stap voor stap realiseert. En haar verhaal is nog niet af.
Elise (14) softbalt “In Italië spelen tegen topteams, wie had dat gedacht” Elise is lid van de softbalafdeling van Almere ’90. Via haar ouders, die zelf aan honk- en softbal doen, is ze daar acht jaar geleden als jonkie begonnen. Eerst draaide ze gewoon goed mee, maar langzamerhand zien de coaches dat ze zich tot een toppertje ontwikkelt. Ze heeft een ”gouden arm” en haar team wordt elk jaar kampioen. Als aspirant valt ze nu al geregeld in bij de senioren. Via de talentontwikkelingsbank die in Almere extra kansen voor jonge talenten organiseert, komt ze in aanmerking voor een stage in Italië. Samen met leeftijdsgenoten uit het hele land gaat ze een week naar Arezzo. “In Italië spelen tegen topteams, wie had dat gedacht”. Dat er scouts uit de VS rondlopen in Arezzo hebben haar ouders haar maar niet verteld, het is zo al spannend genoeg. De school en de bond werken volop mee. Na de zomer zal ze meetrainen met de landelijke jeugdselectie. De Almeerse talentenbank regelt voor het komend jaar dat ze school, huiswerk en sport goed kan combineren. Ze vindt het een hele eer om landelijke trainingen mee te maken maar ze wil ook lekker chillen met vriendinnen. Want, zo zegt ze zelf: “Ik wil graag veel bereiken in de sport, maar ik ga er niet alles voor opgeven”. Sport is bewegen, maar aanvullend daarop moeten ook de grijze cellen soepel worden gehouden. Op het terrein van denksporten heeft Almere zich de afgelopen decennia enorm ontwikkeld. Meerdere denksportverenigingen zijn nu ondergebracht in de Sportcentra en ook hier zien we de stap van vrijblijvend sporten naar ambitieuze doelstellingen.
Jordy (16) bridget “Het leuke van competitie is dat het niveau stijgt” De school van Jordy heeft net als de andere scholen een eigen sportvereniging. De meeste klasgenoten kiezen voor sporten als judo, squash of hockey. Ze spelen tegen elkaar en soms tegen andere scholen in het Sportcentrum. Jordy heeft een heel andere keuze gemaakt: bridge. “Nee, dat is geen spel maar een denksport! Ik had het thuis een beetje geleerd en op school waren er wel meer kinderen die het wilden proberen. De schoolverenigingen waren eigenlijk de opstap naar de competitiesport. Met hulp van de talentontwikkelingsbank zijn er samen met de bridgeclubs in Almere speciale jongerencursussen georganiseerd. Je ziet het effect: nu hebben we op onze school alleen al ongeveer twintig kinderen die bridgen. Na de cursussen hebben we ons aangesloten bij BC Almere Stad, we spelen nu competitie in het district Gooi- en Ommeland. Dit jaar gaan we bijna zeker promoveren naar de eerste klasse, jawel! Het leuke van competitie is dat het niveau stijgt, je steeds meer verschillende mensen ontmoet en ook meer durft. Als je altijd maar onder elkaar blijft rommelen, kom je niet verder. Vroeger was bridge iets voor oude mensen en internet maar nu is er een grote groep jongeren die elkaar treffen. Die oudjes maken trouwens ook geen kans als ze tegen ons spelen”. De Almeerder sport voor zijn plezier, voor zijn gezondheid, voor zijn ambities, voor zijn contacten maar soms, heel soms, sport de Almeerder om bij de allerbesten te horen. Sport en professie worden dan één. Het zijn deze toppers die een trots voor Almere uitstralen en omgekeerd straalt Almere mee wanneer zij geweldig presteren.
Almere, Stad van Talent | 19
Chris (32) doet de triatlon “De strijd tussen de mens en de elementen is top”
Janneke (30) tennist “De beste trainingsfaciliteiten op loopafstand”
Chris is 100% Almere. Begin deze eeuw is hij geboren in Almere Poort en van jongs af aan is hij begeesterd door de triatlon. Momenteel is hij de beste triatleet van Nederland. Hij heeft zijn zinnen gezet op deelname aan de Iron Man op Hawaï, de belangrijkste triatlon ter wereld. Wat is mooier dan in zijn eigen stad de kwalificatie voor elkaar te krijgen? Met Frankfurt en Nice organiseert Almere de belangrijkste triatlons in Europa en de beste tien uit Almere mogen starten in Hawaï. Chris traint veel langs en in de randmeren en geeft ook clinics op middelbare scholen. Volgende maand organiseert hij samen met de talentontwikkelingsbank de kwart-triatlon voor de Almeerse jeugd. Maximaal vijftig jongeren laten dan zien wat ze waard zijn en de beste drie mogen hem vergezellen naar Hawaï. “Het mooiste van alles vind ik dat we in Almere zo uitblinken in de meest pure sporten die bestaan: hardlopen, zwemmen en fietsen. Ingewikkelde teamsporten met batterijen camera’s als hulpscheidsrechters er omheen, het mag van mij allemaal hoor”, zegt Chris met een lichte grijns, “maar de sportieve strijd tussen de mens en de elementen is pas echt top.”
De reden dat Janneke, een van de beste tennisspeelsters van Nederland, is verhuisd naar Almere heeft alles met sport te maken. Ze wil verzekerd zijn van de beste trainingsfaciliteiten op loopafstand. “Tot voor kort was ik veel tijd kwijt aan reizen. Op mijn niveau moet je elke dag terecht kunnen op de beste banen. Hier in Almere is de infrastructuur daarvoor aanwezig. Vooral in de winter kan ik nu met mijn trainer volop aan de slag onder optimale condities. Begrijp me goed: ik vind het op zich prima dat hallen en velden door meerdere partijen gedeeld worden. De aanwezigheid van de verschillende sportcentra met hun diversiteit aan gebruikers in de wijken juich ik dan ook toe. Maar voor specifieke toptraining moet je ook specifieke faciliteiten hebben en dat biedt Almere. Het klinkt wat egoïstisch maar soms is topsport eenzaam. Daar staat tegenover dat ik druk in de weer ben met de Super-G-demonstratiewedstrijden in de sportcentra. Dat doen we samen met de G-sportafdeling van de bond. De opzet is geweldig: ik speel in mijn eentje tegen twee rolstoeltennissters en dat levert boeiende wedstrijden op. We hebben er nu drie partijen opzitten en ik moet je verklappen: 1 keer verloren! Nipt maar toch. Nu worden die meiden ook getraind door de oude rot Esther Vergeer dus elke spoortje talent wordt benut.” Prestaties van topsporters stralen af op de hele stad. En sommige topsporters zetten zich ook in voor de sociale kwaliteiten van de stad. Zij spannen zich in om kinderen sterker te maken. Als rolmodel vertellen ze uit eigen ervaringen aan kinderen dat voor- en tegenspoed erbij horen. Dat sporten – net als het leven – niet altijd winnen is. Maar dat je leren kunt. Levenslessen uit het hart van een topsporter, zo zou je Ricardo’s verhaal kunnen typeren.
20 | rraam
Ricardo (24) voetbalt “Ook omgaan met verliezen hoort erbij” De ‘zwarte baas’, zo noemen supporters de centrale verdediger van FC Almere het liefst. Tegenstanders vrezen hem. Twee meter lang en één meter breed heerst hij in het strafschopgebied. Maar kinderen zijn niet bang voor hem, zo blijkt. Geregeld bezoekt hij samen met enkele andere topvoetballers de bovenbouw van basisscholen in Almere. “We hebben het dan nauwelijks over voetbal. Ik vertel vooral wat er met je gebeurt als tienduizenden mensen je uitfluiten als je de bal hebt, zoals verleden week nog toen we uit speelden in Utrecht. Of dat ze bananenschillen naar je gooien, om je uit je concentratie te halen. Ik vertel de kinderen hoe ik dan van binnen kook maar tegelijk op mezelf inpraat om rustig te blijven. Ook omgaan met verliezen hoort bij de karaktervorming. Ik heb er jaren over gedaan om agressieve gevoelens de baas te worden en hoop dat kinderen door mijn verhaal gesterkt worden. Vooral kinderen die gepest worden herkennen dit soort verhalen. Ze hebben er echt wat aan om te zien dat ook hun ‘helden’ worstelen met dit soort dingen. Maar het is niet alleen opvoedkundig wat we doen. Na mijn bezoek op de school nodig ik de hele klas uit voor een bezoekje aan het stadion tijdens een training. Krijgen ze een rondleiding en mogen ze als ze willen vijf minuten meetrainen. Je ziet dan de kleinste gastjes boven zichzelf uitgroeien. Fantastisch om te zien wat je met sport voor de jeugd kan doen”. “Almere sport, een vooruitblik” is niet één verhaal van één sporter. Niet één verhaal over accommodaties of beleid. Het is een palet verhalen van mensen die sporten. Zij staan centraal. En ze laten zien dat sporten leidt tot ontplooiing en ontwikkeling van zichzelf en daarmee van de stad. Almere, Stad van Talent | 21
5. Vervolgstappen Doel is in Almere een sportinfrastructuur te ontwikkelen die op drie niveaus effectief is: 1. Op basisniveau Almeerders de mogelijkheid bieden en stimuleren om te sporten op de manier die bij hen past, zowel georganiseerd als ongeorganiseerd; 2. Almeerders, vooral jongeren, stimuleren hun sportieve talenten optimaal te ontwikkelen en hun ambities waar te maken; 3. Topsport faciliteren en de uitstraling van Almeerse topsporters aanwenden voor de sociaal-culturele en economische kracht van Almere. De drie niveaus zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het ene niveau kan niet zonder het andere niveau. Zij vormen een integraal geheel. De opbouw van deze sportinfrastructuur zal gelijk opgaand met de stedelijke ontwikkeling van Almere moeten verlopen. De ontwikkeling zal dan ook dertig jaar aandacht vergen. Hierbij gaat het zowel om het realiseren van fysieke infrastructuur als het ontwikkelen van expertise, inzichten en organisatiekracht. Dit vergt een gefaseerde aanpak, parallel aan de gebiedsontwikkeling van Almere 2.0. Een dergelijke innovatieve en unieke ontwikkeling vergt een gecoördineerde en gezamenlijke inzet van zowel Rijk, NOC*NSF, provincie Flevoland en gemeente Almere.
22 | rraam
Colofon Stuurgroep Sport 2.0 René Peeters: wethouder Sport, gemeente Almere Jaap Lodders: gedeputeerde Sport, provincie Flevoland Bart Zijlstra: directeur Sport, ministerie van VWS Erik Lenselink: manager Sportontwikkeling NOC&NSF
Foto’s Sportbedrijf Almere
Projectgroep Sport 2.0 Mariëtte van der Voet, ministerie van VWS Roland Rijshouwer, NOC&NSF Jojet van Steenis, provincie Flevoland Harry Kraan, projectleider, gemeente Almere
Oplage 350
Vormgeving TS Design, Almere Drukwerk Opmeer Drukkerij bv, Den Haag
Almere 2.0 Ward de Meulemeester, Programmadirecteur 2.0 Sportbedrijf Robert Rinsma, afdelingsmanager Hanneke Vleeschouwer, teamleider sportontwikkeling Rogier Koreman, beleidsadviseur sport
Almere, Stad van Talent | 23
In RRAAM werken het Rijk, de provincies NoordHolland, Utrecht en Flevoland en de gemeenten Almere en Amsterdam samen om de drievoudige ambitie op het gebied van woningbouw, bereikbaarheid en ecologie in de Noordelijke Randstad vorm te geven.
Januari 2013
