Europa / Albanië
land & cultuur
algemeen
Algemeen Feiten en cijfers Oppervlakte: 28.748 km² (0,75 x Nederland) Hoofdstad: Tirana (650.900 inwoners; 2009) Andere grote steden: Durrës (203.400 inw.), Elbasan (126.100 inw.), Shkodër (109.750 inw.), Vlorë (124.000 inw.) Inwonertal: 3.639.500 (2009) Bevolkingsdichtheid: 126,6 inwoners per km² Staatsvorm: Republiek (parlementaire republiek) Godsdienst: Islamitisch (ca. 70%), Albanees Orthodox (ca. 20%), Roomskatholiek (ca. 10%) 1
18-6-2016 13:00
Bevolkingsgroepen (2008): Albaniërs (92%), Grieken (6%), overigen: oa. Macedoniërs, Bulgaren, Vlachen, Montenegrijnen, Serviërs (2%) Munteenheid: Lek (ALL) Taal: Albanees, Grieks, Slavisch Klimaat: Middellandse Zeeklimaat (mediterraan)
Albanië Albanië betekent ‘het land van de witte bergen’ en heet officieel de Republika e Shqipëria (Land van de Adelaar). Het land werd overheerst door de Illyriërs, de Romeinen, de Byzantijnen en de Ottomaanse Turken. Pas in 1912 werd Albanië voor het eerst onafhankelijk. Pas in 1944 werd dit definitief, eerst als satellietstaat van de Sovjet-Unie en later als bondgenoot van China. In 1992 werd Albanië een democratische republiek. Vlag en volkslied Op de vlag van Albanië (Flamuri i Shqipërisë) staat een zwarte, tweekoppige adelaar op een rode achtergrond. De adelaar herinnert aan Byzantium en behoorde al tot het wapenschild van verschillende vooraanstaande Albanese families, waaronder die van Kastrioti Skanderbeg, de nationale held van Albanië. De rode achtergrond stelt een slagveld voor. Het volkslied van Albanië, het ‘Hymni i Flamurit’ of naar de eerste regel ‘Rreth Flamurit të Përbashkuar’, ‘Verenigd rond de vlag’, werd in 1912 geschreven door de Albanese dichter Asdreni en gecomponeerd door de Roemeen Ciprian Porumbescu. Tirana Tirana (Tiranë) is sinds 1920 de hoofdstad van Albanië, een compromis tussen het noorden en het zuiden. De stad ligt aan de rivieren de Tiranë en de Lanë. Toch was Tirana in het verleden, in de prehistorie, de Romeinse en Byzantijnse tijd, al een gewilde woonplaats. Maar de Ottomaanse Turken stichtten hier in 1614 een stad met een moskee, een markt en een badhuis. In 1789 verrees hier de Et’hem Bei-moskee. Middenin de stad ligt het grote Skanderbegplein met daaraan het parlementsgebouw en verschillende regeringsgebouwen. Vanhier uit lopen enkele boulevards in meerdere richtingen, oa. naar het Moeder Teresaplein en het 230 ha grote ‘Groot Park’.
bevolking
Bevolking Bevolking Het overgrote deel van de bevolking is etnisch Albanees. Daarnaast wonen er ook minderheden in het land. Grieken vormen de grootste groep met 3-6% van de bevolking, gevolgd door Roma, Vlachen of Aroemenen en Slavische Gorani (Kosovaren). Daarnaast leven er in Albanië nog kleine groepen Montenegrijnen, Macedoniërs, Bulgaren, Serviërs en Joden. In de 14e eeuw weken veel Albanezen uit voor de Ottomaanse overheersing naar het Arbëresh-gebied in Zuid-Italië. De Albanezen in Kosovo, 88% van de bevolking, en de grote Albanese minderheid in Macedonië wilden zich tijdens 2
18-6-2016 13:00
de Joegoslavische burgeroorlog gewelddadig afscheiden. Grieken De Grieks sprekende bevolkingsgroep in Zuid-Albanië is de grootste minderheid in het land. Ze hebben eigen scholen en hangen de Grieks-orthodoxe godsdienst aan. De relatie met Griekenland is ambivalent, omdat dit land stilletjes meent nog steeds recht te mogen doen gelden hun woongebied, net als op delen van Macedonië. Jevgs, Ashkali en Roma De Jevgs of Balkan Egyptenaren (vgl. gypsies) zeggen dat ze als Egyptische huurlingen in het leger van Alexander de Grote op de Balkan terecht zijn gekomen. De Ashkali stammen uit Perzië en kwamen in de 4e eeuw via Ashkelon hierheen. Deze groepen beschouwen zich als ge-albaniseerde Roma, maar zijn meer geïntegreerd in de maatschappij dan de Roma die met de Turken in de 14e eeuw naar Albanië kwamen. De Roma vormen de op twee na grootste minderheidsgroep. Deze op zichzelf staande bevolkingsgroep lijdt onder voortdurende discriminatie. De Roma leiden nog steeds een rondtrekkend bestaan als losse arbeidskrachten. Vlachen of Aroemenen De Vlachen arriveerden in Albanië ongeveer tegelijkertijd met de Romeinen vanuit Thracisch Roemenië in de 2e eeuw voor Chr. Ze zijn niet verwant met de Roemenen, maar spreken wel een daaraan verwante Romaanse taal. Vanouds leidden de Vlachen half-nomadisch herdersbestaan en trokken met schaapskudden op en neer tussen de winterweiden in het laagland en de zomerweiden hoog in de bergen, de zg. transhumance. Ze wonen vooral rond Korça in het zuidoosten en het centrale laagland van Albanië. Gorani De Gorani (Hooglanders) of Našinci (Ons volk) wonen in Kosovo en in een paar dorpen in het uiterste noorden van Albanië en in Tirana. Ze spreken een eigen dialect, het Našinski (Onze taal). De Slavische Gorani, gekerstend in de 9e eeuw, zijn tijdens de Ottomaanse overheersing overgegaan tot de islam. Ze kennen een rijke en gevarieerde volkscultuur met eigen liederen en ‘Kolo’dansen, begeleid op traditionele instrumenten en muziek op tweekwartsmaat. Joden Voor de kleine Joodse gemeenschap was Albanië een veilig toevluchtsoord ondanks de Duitse bezetting. Ook tijdens het communistische bewind werden ze niet gediscrimineerd. Maar zodra de Albanese grenzen na de val van het communisme opengingen, vertrokken de Joden massaal naar Israel.
gastronomie
Gastronomie De Albanese keuken Het zal niet verbazen dat de Albanese keuken vooral Turkse, Griekse en 3
18-6-2016 13:00
Italiaanse invloeden kent. Ondanks deze bekende mix heeft de Albanese keuken ook unieke smaken te bieden. De gerechten zijn voedzaam, smaakvol en gezond door het gebruik van verse onbespoten groenten en fruit. De Albanese keuken is mediterraan en staat bekend om het uitgebreide gebruik van groenten, olijfolie, tomaten, pepers, aubergines, courgettes, sperzieboontjes, kruiden en citroen, vis en lamsvlees. Liefhebbers van orgaanvlees kunnen hier aan hun trekken komen. In de kuststreek zijn vanzelfsprekend visgerechten van zee- en zoetwatervis als Zeebaars, Goudbrasem, Forel, Paling en Diklipharder populair. Specialiteiten In hotels bestaat het ontbijt uit brood, jam en omeletten. Op het platteland zijn de ontbijten stevig en samengesteld uit huisgemaakte ingrediënten. Zeer speciaal is het traditionele ontbijtgerecht ‘paçë koke’, een dikke soep met schapenkop. Bij de lunch, de dagelijkse hoofdmaaltijd, en het avondeten hoort altijd een vleesgerecht, zoals ’paidhaqe’: gegrilde lamskarbonaders, ’biftek’: gebraden kalfsvlees, ’rosto me salce kosi’: geroosterd rundvlees met zure room of ’musaka’, met een aardappel-, bonen- of tomaat-pepersalade. Typisch Albanese vleesgerechten zijn oa. ’turli’: kalfsvlees in laagjes groenten en tomaten, ’fergesë’: vlees of lever met gebakken groene paprika’s en uien, gemengd met eieren en ’gjizë’ (ricotta) en ’tavë kos’ of ’tavë Elbasani’: een ovenschotel van lams-, schapen- of kippenvlees overgoten met een saus van yoghurt en geklopt ei. Heel apart is het gerecht ’kukurec’: gehakte ingewanden! Voor een snelle hap zijn er ’shish qebap’: spiezen met blokjes lams-, varkens- of rundvlees afgewisseld met uien of ’qebap në letër’ waaraan nog fetakaas is toegevoegd, ’qoftë’: balletjes lamsgehakt gebonden met ei, soms geserveerd met sla en friet (met tomatensaus: ’qoftë Korçe’), ’sufllaqë’ of ’pita’ (Döner kebab) of ‘’byrek’: bladerdeeg gevuld met ’gjizë’, gehakt, uien of prei of allerlei andere vullingen. Het nuttigen van een nagerecht is niet gebruikelijk. Maar Albanezen zijn verzot op mierzoete tussendoortjes, zoals ’kadaif’, ’halvë’, ’baklava’, ’tullumba’: gebakken deegstaafjes gedoopt in siroop, ’sheqerpare’: zoete, in boter gebakken deegballetjes en ’shëndetlli’: vruchtencakejes met honing. Bijzonder is ’ballokume’ uit Elbasan. Dranken Turkse koffie en espresso met een glas water zijn in Albanië erg populair. Albanezen drinken de hele dag door. Andere non-alcoholische dranken zijn Albanese ‘boza’ (gemaakt van gemoute maïs of tarwe) en ‘rehani’ (gemaakt van druivensap), ‘Çai Mali’ (kruidenthee), vruchtensappen en bronwater. Zuivelproducten zijn ‘kos’ (yoghurt), ‘gjizë’ en ‘dhallë’ (karnemelk). De bekendste Albanese bieren zijn Birra Tirana en Birra Korça. De traditionele, nationale drank in Albanië zijn ‘raki’, gedestilleerd van druiven, maar ook van bramen, pruimen, bosbessen en zelfs walnoten, en ‘ouzo’. Skanderbeg Cognac heeft een goede internationale reputatie door smaak en boeket. ‘Fernet’ is een kruidenlikeur en gedronken als aperitief. Albanië is een van de oudste wijnbouwgebieden ter wereld. Hier worden diverse rode en witte wijnen gemaakt van bekende druivenrassen, maar ook van plaatselijke. De beste zijn Debine, Kallmet, Mereshnik, Mjaltez, Serine, Sesh i Bardhe en Vlosh. De beste wijngebieden liggen rond Berat en Korça. Proost, oftewel ‘guezar’! 4
18-6-2016 13:00
cultuur
Cultuur Taal Het Albanees, het shqip, zou zijn afgeleid van het verdwenen Illyrisch. Het is de enige nog levende taal van deze Indo-Europese taalfamilietak. En ook Grieken, Romeinen, Slaven, Turken en Italianen hebben woorden in het Albanees ingebracht. In Albanië worden twee dialecten gesproken. Het Gegh wordt gesproken ten noorden van de Shkumbin-rivier, in Kosovo, Montenegro en Noordwest-Macedonië. Het wat ouderwetse Tosk in het zuiden, ZuidMacedonië en Noordwest-Griekenland. Een combinatie van het Gegh en Tosk rond Elbasan geldt als officieel Albanees. Pas in 1908 werd de Albanese schrijfwijze ingevoerd, gebaseerd op het Latijnse schrift maar met 7 klinkers en 29 medeklinkers. Het Arbëresh is een derde Albanees dialect, maar dit wordt in delen van Zuid-Italië gesproken. Godsdienst Tijdens de Ottomaanse overheersing bekeerden de meeste Albanezen zich om pragmatische redenen tot de islam. Sinds de 13e eeuw voelen veel islamitische Albanezen zich aangetrokken tot het islamitisch Bektashisme van de derwisjen, verwant aan de soefi’s. Deze vierde godsdienst van Albanië met eigen religieuze centra (’teqe’) heeft hier haar middelpunt in de wereld. Het Rooms-katholicisme bleef vooral in de grote steden en de noordelijke, afgelegen bergstreken voortbestaan. In het zuiden wonen de meeste volgelingen van de Albanese Orthodoxe Kerk, die onafhankelijk is van de Grieks-orthodoxe, met een aartsbisschop, eigen bisschoppen en bestuur. Onder het communisme was Albanië officieel een atheïstische staat. Het was verboden een godsdienst aan te hangen. Na de afschaffing is de godsdienstvrijheid in Albanië hersteld. Literatuur De oudste Albanese literatuur is religieus. Het nationalisme van de 19e eeuw ging in Albanië gepaard met een culturele renaissance. Albanese auteurs schreven essays, toneelstukken en vooral poëzie, zoals de dichter Asdreni. Een van zijn gedichten werd het nationale volkslied. De meest bekende Albanese romanschrijver is tegenwoordig Ismail Kadare, in 1936 geboren in Gjirokastër. Hij schreef oa. ‘De generaal van het dode leger’ en ‘Kroniek van de versteende stad’. Muziek Traditionele Albanese muziek is belangrijk bij het doorvertellen van de geschiedenis en kent drie hoofdstromingen: in het noorden zingt men ruige, heldhaftige, melancholieke en solo gezongen één-tonige liederen, in het zuiden maakt men romantischer en lyrischer meer-tonige muziek met meerstemmige zang en in de steden Ottomaanse chromatische muziek met tussentonen. Voor de begeleiding gebruikt men snaarinstrumenten, fluiten, blaasinstrumenten zoals de traditionele Albanese klarinet (’saze’) en doedelzakken. Deze traditionele muziek wordt meestal gespeeld op bruiloften, 5
18-6-2016 13:00
begrafenissen en muziekfestivals. Kunst en architectuur Uit de verschillende periodes is in musea Albanese kunst bijeengebracht, variërend van Byzantijnse, Ottomaanse tot socialistische realistische kunst. Beroemde iconen van Onufri (16e eeuw), Katro en de gebroeders Zografi, schilderijen van de impressionist Mio en van Kodra en Toptani. Naoorlogse schilderkunst van socialistische realisten als Sejdini, Haxhiu en vader en zoon Ahmeti. Dezelfde historische periodes zijn vertegenwoordigd in de architectuur: traditionele huizen, gevangentorens en boerderijen, kerken en moskeeën, bruggen en badhuizen (’hammams’) en 20e eeuwse socialistische gebouwen.
traditie & vooruitgang
Traditie & vooruitgang Folklore Albanië heeft een rijke traditie aan folklore en volksmuziek, net als alle volken op de Balkan. De Albanese hebben hun wortels in de Illyrische cultuur, die bloeide van de 10e tot de 2e eeuw voor Chr. Dansen, toneel, volksliederen, instrumentale volksmuziek, poëzie, verhalen, legendes en gezegden, overgedragen van generatie op generatie, getuigen hiervan. De laatste jaren wordt alles zoveel mogelijk vastgelegd om verlies en verdwijning te voorkomen. Volksmuziek Volksmuziek en volksdansen begeleidden al millennia lang het dagelijks leven tijdens zaai- en oogstfeesten, bruiloften en begrafenissen. Variaties hierin toonden regionale verschillen die de mensen een eigen identiteit gaven. Later maakten musici, componisten en zangers naam, zoals de 14e eeuwse vernieuwer van Albanese kerkmuziek Joan Kukuzeli. De Albanese volksmuziek kent grofweg drie verschillende stijlen. In het noorden zingt men ruige, heldhaftige, melancholieke en solo gezongen één-tonige (diatone) liederen, begeleid met een ’çiftelia', een ‘sharki’, een 'luhatë', een 'gajde' en drums. De liederen worden ook vaak nog gezongen door rondtrekkende zangers, vergelijkbaar met Griekse rapsoden, Keltische barden of minstrelen. Deze volksmuziek herinnert aan Keltische muziek. De traditionele meer-tonige muziek (polyfoon, pentafoon) in het zuiden is romantischer en lyrischer. De liederen, a capella gezongen door meerdere zangers, gaan over helden, hun daden en historische gebeurtenissen. Soms worden ze ook begeleid met fluiten, doedelzakken of de ‘saze’, de Albanese traditionele klarinet. De Albanese Iso-polyfone muziek, een sub stijl, staat op de culturele UNESCOerfgoedlijst. Ten slotte is er de stadse, chromatische volksmuziek, ’muzika popullore qytetare’ met Ottomaanse invloeden. Deze muzieksoort maakt ook gebruik van halve tussentonen en omvat meerdere muziekstijlen. Zo staat Shkodër bekend om z’n ‘jahre’ liederen, Korça om z’n serenades en Delvina om z’n ‘saze’ liederen. De begeleiding varieert van een enkel muziekinstrument tot een orkestje. 6
18-6-2016 13:00
Volksdansen Albanië heeft ook een rijke traditie aan heldhaftige en lyrische volksdansen, alle met een grote variatie in streekgebonden choreografieën en kostuums. Zo zijn er de elegante, ritmische en dramatische dansen uit de streek rond Rugova, paardansen uit Rrajca of de Çam-dans van Osman Taga van het Çam-volk in het zuiden. Klederdracht Albanië kent meer dan 200 klederdrachten, gebaseerd op de vele clangebieden in de Middeleeuwen. Voor vrouwen en mannen afzonderlijk bestaat hun klederdracht uit een traditioneel hoofddeksel, broek (’Çorape’) en schoenen (’Opinga’). Mannen dragen daarbij een vest (’xhaqete’) en een riem (’brez’). Ambachten Tot de Albanese traditionele ambachten behoren vilt maken, bv. voor vilten petten (’qeleshe’), geweven of met de hand gehaakte tapijten of quilts (’qilime’), keramiek maken, albastbewerking, zilver-, brons- of koperbewerking en met draadwerk versieren (filigree). Korça, Kukës en Krujë zijn centra met winkeltjes waarin deze ambachtelijk gemaakte souvenirs verkocht worden.
landschap & klimaat
algemeen
Algemeen Landschap Het bergachtige karakter van Albanië brengt een grote verscheidenheid aan landschappen met zich mee door hoogteverschillen, steilte van de hellingen, al of niet gericht op het noorden of zuiden en verschillende gesteenten en verschillen in neerslag. Opvallend is dat Albanië gemiddeld tot de hoogst gelegen landen van Europa behoort. Langs de zuidkust rijst het Epirusgebergte direct op uit zee. Over de resterende lengte van het land gaat vanaf de kust landinwaarts een smalle, vruchtbare kuststrook met valleien over in alpien kalksteengebergte. Rivieren hebben hierin diepe kloven uitgeslepen. Ze zijn erg belangrijk voor de opwekking van hydro-elektriciteit. Regionale landschappen Albanië kan onderverdeeld worden in een westelijke laagvlakte, langs de kust ontstaan door drooggelegde moerassen, met meren en doorsneden door rijen heuvels. Het is hèt landbouw- en veeteeltgebied van het land. Langs de kust liggen zandstranden en lagunes. Hier wonen de meeste Albanezen. Het zuidelijke bergland grenst aan zee en is erg grillig met kei-en zandstranden, rotsige inhammen en grotten onderaan de sterk eroderende kalkkliffen. Tussen de gebergteketens van het centrale bergland liggen brede valleien geschikt voor landbouw. De Albanese Alpen in het noordoosten zijn ontoegankelijk en 7
18-6-2016 13:00
onherbergzaam. Men houdt zich hier alleen bezig met veeteelt en bosbouw. Nationale Parken In Albanië zijn 15 Nationale Parken en 35 andere beschermde gebieden, waarbinnen zich vaak nog de enige of een van de weinige leefgebieden bevinden van zeldzame of endemische planten en dieren. De grootste Nationale parken zijn het Shebenik-Jabllanicë (2008; 33.928 ha) op de grens met Macedonië met 14 gletsjermeren, de Prespa Lakes (28.000 ha) dat het Grote en Kleine Prespameer omvat waar de Roze en de Kroeskoppelikaan nog voorkomen, het Mali i Dajtit Nationaal Park (1966; 3.300 ha), ten oosten van Tirana en Butrint (2005; 8.600 ha), een UNESCO Werelderfgoed park. Het Meer van Shkodër (2005) is een van de grootste vogelreservaten van Europa, erg belangrijk voor trekvogels en ook een van de laatste broedplaatsen voor kroeskoppelikanen en dwergaalscholvers. In het Theth Nationaal Park (1966; 2.630 ha) leven de meeste Balkan-lynxen van Albanië en komt de helft van de Albanese plantensoorten voor. Het hooggebergte in het aangrenzende Valbonë Vallei National Park (1996; 8.000 ha) wordt beschouwd als het ‘wonder’ van de Albanese Alpen. De biodiversiteit is er groot. Op de overgang van subalpien naar alpien loopt de boomgrens en komt oa. ‘Krummholz’bos voor. De bossen in het Llogara National Park (1966; 1.010 ha) bestaan uit Zwarte en endemische Bosnische dennen, Bulgaarse sparren en essen. In het park staan ook de ‘Vlaggendennen’: door weer en wind op bizarre wijze vergroeide dennenbomen, de Pisha e Flamurit.
fauna
Fauna Leefgebieden en endemen Albanië is grofweg in te delen in het laagland langs de kust en hooggebergte waar een Middellandse Zee-, resp. een continentaal alpien klimaat heerst. Het land kent hierdoor veel afgelegen en ongerepte landschappen met een breed scala aan verschillende vegetaties. Op hun beurt vormen deze vaak de laatste toevluchtsoorden voor zeldzame zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën, vissen en vlinders. Door hun geïsoleerde ligging zijn in de loop van tienduizenden jaren hier vaak endemische soorten ontstaan die nergens anders voorkomen. Endemische soorten zijn aan hun Latijnse namen te herkennen, nl. namen die eindigen op scodrensis of scutariensis (Meer van Shkodër), shqiperica of albanica (Albanees), ohridanus (Meer van Ohrid), prespensis (Prespameer) en dalmatica (Dalmatisch). Zoogdieren In de beuken-, eiken- en naaldboombossen op middelhoogte komen wilde zwijnen, reeën, vossen, wolven, gouden jakhalzen en fretten voor, terwijl in de dennenbossen in het hooggebergte bruine beren, wolven, boommarters, lynxen, wilde katten en wezels huizen. Daarbuiten, in de bergen, leven gemzen. Niet zelden zijn zij ondersoorten van meer wijd verbreide soortgenoten. Bovendien is Albanië een eldorado voor veel soorten vleermuizen. Bijzonder langs de kust zijn de zeldzame en bedreigde 8
18-6-2016 13:00
monniksrob, grijze dolfijnen of grampers en gewone dolfijnen. Vogels In en rondom de lagune in het Divjakë-Karavasta National Park (Ramsar site) komt 6,4% van de wereldpopulatie van de Kroeskoppelikaan voor, samen met de Dwergaalscholver een bedreigde vogelsoort. Het Meer van Skodër ligt op de route van trekvogels tussen Noord-Europa en Afrika. 90% van de 270 vogelsoorten zijn trekvogels zoals watersnippen, ijsduikers, Grote zilverrreigers, Zwarte ibissen, arendbuizerds, waaronder kroeskoppelikanen. Reptielen en amfibieën Mediterrane landen kennen een uitgebreide reptielenfauna. De Reuzensmaragd is Europa’s grootste hagedis, de Pijlslang Europa’s langste slang. Veel schildpadsoorten kunnen hier worden aangetroffen: op het land oa. de Helmschildpad, de Moorse en de zeldzame Griekse Landschildpad. Voor de Albanese Poelkikker vormen de wetlands rond het Meer van Shkodër een van de belangrijkste leefgebieden voor deze endemische kikkersoort. Vissen Voor de vele endemische vissoorten zijn het Meer van Ochrid, een van ’s werelds oudste meren, de Prespa-meren en het Shkodërmeer door hun geïsoleerde ligging van bijzonder belang. De grootste bedreigingen vormen vervuiling en de introductie van vissoorten van buitenaf. De ‘top-soorten’ zijn de Prespa-forel en de Prespa-barbeel. Heen en weer migrerende, bedreigde spitssnuitsteuren tussen Adriatische Zee, via het Shkodërmeer (Ramsar site) naar het Ohrid- en Prespameer. Vlinders en libellen In Albanië komen ruim 1.100 vlinder- en libellensoorten voor, waaronder fraaie dagvlinders als de Blauwe IJsvogelvlinder, de Zwarte Apollovlinder, de Rouwmantel, het Hooibeestje, de Rotsvlinder, de Blauwoogvlinder en de Nachtpauwoog, een van de grootste nachtvlinders van Europa. Zuidelijke Keizerlibellen, Vuurjuffers en Vuurlibellen zijn even zovele opvallende libellensoorten.
flora
Flora Albanese flora en vegetatie Door de vele klimatologische, geografische en bodemverschillen bestaat de Albanese flora uit meer dan 3.250 plantensoorten, variërend van mediterrane tot alpiene, waaronder veel ondersoorten en ongeveer 190 endemen. Hiermee vertegenwoordigt de Albanese flora grotendeels die van de hele Balkan. In het westen overheersen de mediterrane bossen en vegetaties van de altijd groene, uit stekelige planten bestaande maquis. In het binnenland komt het Centraal-Europese plantenleven voor: loofbossen van eiken en beuken en naaldbossen met hun mediterrane verwanten. De Albanese Alpen zijn bedekt met dennenbossen en boven de boomgrens met alpenweiden, de zomerweiden 9
18-6-2016 13:00
voor schapen en geiten met het fraaie Edelweiss en Zilverwortel. De Albanese flora kent veel medicinale planten, jeneverbessen, salie, tijm, doornappel, St. Janskruid en wijnruit. Endemen Endemische plantensoorten komen op geïsoleerde plaatsen voor. De Albanese endemen zijn vaak te herkennen aan hun Latijnse namen: albanicus, dalmaticus, shqipetarum of scutariensis (Shkodër). Albanese endemen, behorend tot de Illyrische regio van de Mediterrane floraregio, zijn oa. Cistus albanicus, Crocus dalmaticus, Gymnospermium shqipetarum, Quercus robur ssp. scutariensis. Maquis en garrigue Vooral in het voorjaar en in de zomer in het hooggebergte staat een grote verscheidenheid aan plantensoorten in bloei. Langs de kust groeien altijdgroene bomen en grijzige, aromatische struiken met felgekleurde bloemen. Meer in het binnenland is door ontbossing en overbegrazing over grote oppervlakten een 2 tot 3 m hoge ondoordringbare, stekelige maquis ontstaan. Soms domineren steeneiken met boomheide, aardbeibomen en hier en daar aleppodennen, soms knoestige, veelvertakte Mirtestruiken. Verder komt veel garrigue voor, een open vegetatie met lage geurende struikjes van tijm, rozemarijn, majoraan en orchideeën. Bossen Albanië is bosrijk, vooral in het noorden en noordoosten. Ruim een derde van het land is begroeid met bos, bestaande uit opgaand bos, hakhoutbos en struikgewas. Eikensoorten komen het meeste voor, gevolgd door beuken-, dennen-, sparren- en andere loofboomsoorten. In de lager gelegen eikenbossen komen verder boomsoorten voor als Europese hopbeuken, Oosterse haagbeuken, pluimessen en Gele Kornoelje, of, rond het Shkodërmeer, de Shkodër-eik. De hoger op berghellingen gelegen beukenbossen hebben in het voorjaar een bloeiende bodemvegetatie van oa. Blauwe Bosbes, Daslook en Witte Klaverzuring. Op de overgang naar de alpenweiden groeien jeneverbesstruwelen met bergdennen en laaggroeiende wilgensoorten. De bossen in de mediterrane gebieden bestaan meer uit steeneiken, aleppo- en parasoldennen, maar ook uit Zwarte dennen, Bulgaarse sparren en de bijzondere endemische Bosnische of Munikadennen, Waterplanten Langs de ondiepere oeverranden rond het Shkodërmeer (Ramsar wetland) groeien waterplanten waarvan sommige ons vertrouwd voorkomen, zoals fontein- en vederkruid- en hoornbladsoorten. Bijzonder is de Shkodërwaterkastanje.
geografie
Geografie Ligging 10
18-6-2016 13:00
Albanië is qua oppervlakte driekwart van Nederland. De westkust langs de Adriatische en Ionische Zee is 476 km lang. In het noorden, oosten en zuiden grenzen Montenegro, Kosovo, Macedonië en Griekenland aan Albanië. De 72 km brede Straat van Ótranto vormt de kortste afstand tot Italië. Albanië is verdeeld in 12 prefecturen die onderverdeeld zijn in 36 districten (rrethe). Gebergten Bijna driekwart van Albanië is ruig en bergachtig. Veel streken in het hooggebergte van de Albanese of Dinarische Alpen zijn onherbergzaam. De Korab (2763 m), op de grens met Macedonië, is de hoogste bergtop van Albanië en de Šar-gebergteketen, gevolgd door de Maja e Jezercës (2694 m), de toppen van meer dan 2000 m van het Jezerca-massief en de Maja e Radohimës (2568 m) van de Vervloekte Bergen (Bjeshkët e Namuna) in het noorden van het land. Alleen de smalle Adriatische kuststreek en de bredere Mezeqe-kustvlakte van Midden-Albanië behoren tot het laagland. Langs de kust zijn zand- en kiezelstranden te vinden. Rivieren en meren De belangrijkste rivieren van Albanië zijn de Drin, de Mat, de Shkumbin, de Vijose en de Seman. Ze monden alle uit in de Adriatische Zee en doorbreken de gebergteketens. De Drin Zwarte stroomt vanuit het Meer van Ochrid en vloeit samen met de Witte Drin bij Kukës. In deze rivier zijn meerdere stuwdammen gebouwd. De slechts 41 km lange Bunë voert het water uit het Meer van Shkodër naar zee. Het op 650 m hoogte gelegen en 289 m diepe Meer van Ochrid staat op de UNESCO-Werelderfgoedlijst vanwege zijn historische cultuurschatten en geïsoleerde (endemische) flora en fauna. Samen met het 849 m hoog gelegen en 58 m diepe Grote Prespameer behoren deze meren tot de grootste en diepste van de Balkan. Ze zijn ontstaan door verzakkingen in de aardkorst. Het ondiepe Meer van Shkodër is een van de grootste Europese vogelreservaten en valt onder de Ramsar Wetlands Convention. Steden De hoofdstad van Albanië is Tirana. Hier woont 20% van de Albanese bevolking. De tweede stad is Durrës, de belangrijkste havenstad van Albanië. Elbasan is de meest multi-etnische en multi-religie stad van het land, Shkodër is met z’n Mes-brug en de Ebu Beker-moskee de oudste en meest historische stad en Vlorë, een oude Griekse kolonie, is al meer dan 26 eeuwen onafgebroken bewoond. Grondstoffen Albanië is rijk aan grote, nog nauwelijks in exploitatie genomen olie- en aardgasvelden. Bijna alle elektriciteit wordt opgewekt met waterkracht. Ook beschikt het land over grondstoffen als bruinkool, bauxiet, kalksteen, koper, nikkel, zilver en chroom. Landgebruik Tijdens het communistisch bewind was alle landbouwgrond ‘gesocialiseerd’ en in beheer bij collectieve boerderijen. Sinds 1992 is landbouwgrond weer 11
18-6-2016 13:00
geprivatiseerd. Granen, aardappels, suikerbieten, katoen, tabak, olijven en vijgen zijn de belangrijkste landbouwgewassen. Fruitteelt in Albanië is beperkt tot beschutte plekken en valleien. Koude continentale lucht kan schade toebrengen aan olijf- en citrusbomen en boomgaarden. Veeteelt levert zuivelproducten en vlees.
geologie
Geologie Hoewel Albanië een klein land is, wordt het landschap gekenmerkt door een verscheidenheid aan geologische verschijnselen en formaties. Albanië ligt in het plooiingsgebied van de zuidelijke Balkan waar de Euraziatische en de Afrikaanse aardkorstplaten op elkaar botsten. Dit leidt van tijd tot tijd tot aardbevingen, zoals in 1979 en 1982. Albanië maakt deel uit van de DinarideHellenide gebergteketen die sinds 30 miljoen jaar geleden is ontstaan: de gebergteketens en bergtoppen van de Dinarische Alpen in het noorden en die van de uitlopers van het Griekse Pindosgebergte in het zuiden. Al voor de gebergtevorming begon ook vulkanisch gesteente, ophiolieten, met daarin veel chroom aan de oppervlakte te komen. Het Bulqiza-massief bestaat uit zulk vulkanisch gesteente dat over oudere kalkgesteenten en andere afzettingsgesteenten is uitgevloeid. Karst De kalkgesteenten uit de periode van het Trias tot het Krijt ontstonden aan de kust van de verdwenen Tethysoceaan. Ze zijn 250 tot 65 miljoen jaar oud. Dit geplooide, poreuze gesteente is door regen- en smeltwater sterk verweerd waardoor scherpe, puntige kliffen, diepe scheuren, druipsteengrotten, ondergrondse rivieren en bronnen in het kalkgesteente zijn ontstaan. Dit worden karstverschijnselen genoemd. Rivieren hebben steile dalen en canyons uitgeslepen. Het Meer van Shkodër ligt in een depressie, veroorzaakt door karst en een plaatselijke daling in de aardkorst. Het maakte ooit deel uit van de Adriatische Zee, waarvan het nu gescheiden is door de Montenegrijnse Rumija-gebergteketen, Tijdens de laatste 18.000 jaar werd het vanuit Montenegro gevuld door de Moracarivier en karstbronnen die op 45 tot 90 m diepte liggen (de Radusbron). De Albanese Bunë-rivier zorgt voor de waterafvoer uit het meer. Mineralen Door de complexe geologische ontwikkeling van het Albanese landschap zijn hier enkele rijke voorkomens aanwezig van mineralen, waaronder nikkel, zilver en chroom. Ook heeft Albanië in het noorden van het land vrij grote olie- en aardgasvoorraden, zoals het Patos-Marinza-olieveld bij de stad Fier in Midden-Albanië. Deze zijn gevormd in speciale kalkgesteenten in de periode van het Jura tot het Eoceen 200 tot 34 miljoen jaar geleden en in zandsteen uit het 10 tot 5 miljoen jaar oude Boven-Mioceen. IJstijden In de hoogste delen van de Albanese Alpen in noordelijk Albanië hebben in de 12
18-6-2016 13:00
IJstijden kilometers lange gletsjers gelegen. Na het wegsmelten zijn morenen en kaarmeren achtergebleven. De oudste zijn gevormd op het einde van de voorlaatste Riss- of Würm-IJstijd, de jongste tijdens de laatste.
klimaat
Klimaat Middellandse Zee- en gebergteklimaat Albanië kent, voor een klein land, veel klimaatregio’s. Niet alleen verschilt het klimaat van kust naar binnenland, maar ook van noord naar zuid. De kustgebieden van Albanië hebben een typisch Middellandse Zeeklimaat met hete, droge zomers en milde, natte winters. Tirana kent twee droge zomermaanden, in het zuiden schijnt jaarlijks gemiddeld 300 dagen de zon. Het bergachtige binnenland, vooral in het noorden, kent een mediterraan landklimaat met strenge winters en milde zomers. Wind Wind speelt een belangrijke rol in het contrastrijke landschap van Albanië. ’s Zomers overheerst een warme aanlandige wind, ’s winters een koude aflandige. De juga (vgl. sirocco), de vochtige, regenbrengende wind komt voor en het voor- en het korte najaar; de murlann, een koude , droge noordoosten wind steekt vooral in de winter op. Temperatuur In de laaggelegen kuststrook is de gemiddelde temperatuur in de winter 7°C, in de zomer 24°C. Maar in het zuiden van het land liggen de gemiddelde temperaturen gedurende het hele jaar zo’n 5°C hoger, maar kunnen soms oplopen tot ver boven de 30°C. Dit verschil is in de zomer wat meer, in de winter wat minder. In het binnenland is de hoogte de belangrijkste factor die de temperatuur bepaalt. Koude continentale lucht, aangevoerd door noordenen noordoostelijke wind, bepaalt hier de lage temperaturen in de winter. De temperatuur kan hier dalen tot gemiddeld -10°C met uitschieters tot -26°C. Deze koude lucht kan echter ook uitvloeien naar het laagland. Ook in de zomer zijn hier de temperaturen lager, zeker op grote hoogte, maar ze schommelen meer. Neerslag De hoeveelheid neerslag in de wat hoger gelegen gebieden is aanzienlijk. Met westenwind wordt vanaf de Middellandse Zee vochtige lucht aangevoerd die opgestuwd wordt tegen de bergen en botst op koude luchtmassa’s, wat zware onweersbuien kan veroorzaken. De meeste neerslag (95%) valt in de winter: in de laaggelegen kuststreken jaarlijks gemiddeld 1.000 mm, in het noorden ca. 1.500 mm. In de wat hoger gelegen gebieden valt meer: jaarlijks gemiddeld 1.800 mm, in het noorden 2.550 mm met uitschieters van 3.100 mm in de noordelijke Albanese Alpen. In de Albanese Alpen of Bergen van de Vervloekten valt neerslag vaak als sneeuw, dat op de hoogste toppen altijd blijft liggen. Op 2.000 m hoogte liggen nog vier kleine gletsjers. Zeer bijzonder door hun zuidelijke ligging. 13
18-6-2016 13:00
reisperiode
Reisperiode De beste periode om in Albanië te reizen is van mei tot eind september.
grafiek
Grafiek De onderstaande grafiek toont het klimaat in de regio rond Tirana. Voor een exacte weergave van de klimaatgemiddelden op uw reisbestemming kunt u informatie vinden in de uitgebreide reisbeschrijvingen.
ontdekken
feesten & festivals
Feesten & festivals Albanië kent in vergelijking met Nederland de volgende afwijkende feestdagen. Let met name op Pasen, dat volgens de Orthodoxe kalender doorgaans op andere data gevierd wordt dan bij ons en op de islamitische feestdagen waarvan door een afwijkende kalender steeds per jaar de datum wijzigt. In 2016 (isl.: 1435) zijn dit:
01 en 02 januari: Nieuwjaarsdagen; 06 januari: Driekoningen (RK); 14
18-6-2016 13:00
07 en 08 januari: Kerstmis (Orthodox); 11 januari: Dag van de Republiek (communistisch); 13 januari: Orthodox Nieuwjaar; 14 maart: Summer Day - Officiële feestdag; 21 maart: Navruz - Perzisch Nieuwjaar (dag en nacht even lang) en Bektashi festival; 29 april: Goede Vrijdag (RK, Orthodox); 1 en 2 mei: Pasen (Orthodox); 20 en 21 april: Pasen (RK); 01 mei: Dag van de Arbeid; 29 mei: Hemelvaartsdag (RK); 19 en 20 juni: Pinksteren (RK, Orthodox); 6 juni t/m 5 juli: Ramadan, de belangrijkste islamitische religieuze maand. Tijdens de Ramadan mag er overdag niet worden gegeten, gedronken en gerookt. Toeristen zijn hiervan vrijgesteld, maar het is gepast om dan rekening te houden met de lokale bevolking. ’s Avonds wordt er uitbundig feest gevierd. De Ramadan eindigt met een groots feest, Id al-Fitr; 6 t/m 8 juli: Suikerfeest (Bajram i Vogël; Id-al-Fitr), 'het Kleine Feest'. Iedereen bidt samen, bezoekt vrienden en geeft elkaar cadeaus; 30 september t/m 04 oktober: Bedevaart naar Mekka (Id-ul-Hadj); 11 t/m 14 september: Offerfeest (Bajram i Madh; Eid Al-Adha), 'het Grote Feest'. Iedere familie, die het zich kan veroorloven, slacht een schaap, ter herinnering aan het offer van Abraham. Men gaat bij vrienden op bezoek. Op de markten is het dan erg druk. Dit feest valt in de periode waarin moslims de pelgrimstocht naar Mekka zouden moeten maken (Eid El Hadj); 19 oktober: Moeder Theresa Dag (ter gelegenheid van haar zaligverklaring in 2003); 25 oktober: Islamitisch Nieuwjaar 1436 (Muharram); 12 oktober: Asjoera, de 10e dag van het Nieuwe Jaar: verdriet over het verleden, blijdschap over de toekomst. 28 november: Onafhankelijkheidsdag (Dita e Pavarësisë). Albanië onafhankelijk van Turkije; 29 november: Bevrijdingsdag (Dita e Çlirimit) - Einde Tweede Wereldoorlog. Omstreden feestdag; 08 december: Nationale Jeugddag (Dita Kombëtare e Rinisë).
adressen
Adressen Ambassade van Nederland in Albanië Bezoekadres: Rruga Asim Zeneli Nr. 10 Tirana, Albania Telefoon: + 355 4 224 08 28 Noodgevallen (buiten kantooruren): + 355 69 40 45 662 (vanuit Albanië) 15
18-6-2016 13:00
Fax: + 355 4 223 27 23 Website: Ambassade van Nederland E-mail:
[email protected] Openingstijden Ambassade: maandag t/m donderdag van 09.00 tot 12.30 uur/13.00 tot 16.00 uur en vrijdag van 09.00 tot 12.00 uur Openingstijden Consulaire afdeling: maandag en dinsdag (alleen op afspraak) Telefonische inlichtingen: maandag t/m donderdag van 09.00 tot 10.00 uur/14.00 tot 15.00 uur Telefoon: + 355 4 224 08 28
lezen
Lezen De afgelopen tijd zijn in Nederland oa. deze boeken over Albanië verschenen: • Robert Carver: The Accursed Mountains, Journeys to Albania. • A. den Doolaard: De Herberg met het Hoefijzer, Querido, Amsterdam. • Edith Durham: The Burden of the Balkans. • Edith Durham: High Albania. • Gerda Mulder, Herman Zonderland: Een Fascinatie voor Theth – Het Albanese Bergdorp van A. den Doolaard, Skanderbeg Books, Tirana. Service SNP SNP heeft in samenwerking met de gerenommeerde reisboeken & landkaartenwebshop van De Zwerver een handige bestelservice. De manier om snel en gemakkelijk de juiste reisboeken en kaarten voor uw reis in huis te krijgen. Deze postorderservice en de bijbehorende voorwaarden kunt u via internet gratis raadplegen. Op onze website zoekt u de reis van uw keuze en met twee eenvoudige klikken verschijnt een bestelformulier met de juiste selectie behorende bij uw bestemming. U kiest vervolgens welke boeken of kaarten u wilt bestellen. Normaliter is de levertijd 3 werkdagen. Per verzending worden verzendkosten in rekening gebracht en uw bestelling thuisbezorgd.
souvenirs
Souvenirs CITES De Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES; 1975) is een internationale overeenkomst tussen overheden. De doelstelling van CITES is de handel in wilde dieren en planten zodanig te reguleren, dat deze door overmatige exploitatie en verlies van hun 16
18-6-2016 13:00
leefomgeving niet in hun voortbestaan of zelfs met uitsterven worden bedreigd. Ook de handel in dierlijke en plantaardige producten, zoals voedingsmiddelen, huiden, bont, tassen, hout, houten (muziek)instrumenten, toeristische souvenirs en medicijnen van tegenwoordig meer dan 30.000 dieren plantensoorten vallen onder CITES. Invoer souvenirs Kijk voor de meest actuele informatie over CITES, het invoeren van voedingsmiddelen, souvenirs, namaakartikelen, cultuurvoorwerpen en dergelijke op de website van de Nederlandse douane.
taal & etiquette
Taal & etiquette Gewoonten Albanezen geven elkaar altijd een hand bij ontmoetingen en bij het afscheid nemen. Alleen familie en goede vrienden krijgen twee of meer kussen. Omdat Albanezen andere gebaren en lichaamstaal hebben om ‘ja’ of ‘nee’ te zeggen, kan het nodig zijn om vriendelijk, maar toch iets nadrukkelijker vast te stellen wat ze precies bedoelen. Huis en godshuis Wanneer Albanezen hun eigen huis of dat van anderen binnengaan, doen zij hun schoenen uit. Het is de bedoeling dat u dit ook doet. U krijgt dan slippers aangeboden om ermee door het huis te gaan. Ingetogen kleding en bescheiden gedrag worden op prijs gesteld, zeker bij het betreden van moskeeën (zonder schoenen), kerken en kloosters. Werken Albanezen werken elke dag van 08.00 tot lunchtijd om 15.00 uur. Lunch is de dagelijkse hoofdmaaltijd. Daarna volgt een siësta, vooral tijdens de hete zomermaanden. Aan het begin van de avond gaat men flanerend over straat (xhiro). Vroeger het best mogelijke vermaak, ontmoet men familie en vrienden, drinkt samen koffie of eet een ijsje. Roken Roken is een wijdverbreide gewoonte en is overal toegestaan. Alleen in het openbaar vervoer, op langere trajecten, wordt een verzoek om niet te roken toegestaan en last men onderweg rookpauzes in. In gesprek Albanezen hebben tijdens het communistische bewind tientallen jaren afgesloten geleefd van de buitenwereld. Daarom ontmoeten ze graag buitenlanders om met hen een praatje te maken. Ze zijn bijzonder nieuwsgierig en vuren al gauw in hoog tempo vragen af. Dit kan indringend overkomen, maar is niet zo bedoeld. Jonge mensen spreken al gauw drie talen: Italiaans, Frans en Engels. Fooien Albanezen geven over het algemeen kleine fooien door het bedrag naar boven 17
18-6-2016 13:00
af te ronden. Het wordt zeer gewaardeerd wanneer toeristen voor de bediening een fooi van 10% geven.
van belang
reisdocumenten
Reisdocumenten Voor een verblijf in Albanië hebt u een paspoort of een Nationale Identiteitskaart nodig, die na aankomst nog minstens 6 maanden geldig zijn. N.B. Wij raden u aan om een kopie van uw paspoort mee te nemen op reis en dit apart van uw paspoort goed te bewaren voor noodgevallen (verlies of diefstal). N.B. Wijziging van deze informatie is altijd mogelijk! Neemt u voor de meest actuele informatie over reisdocumenten contact op met de ambassade of een consulaat van Albanië (zie nuttige adressen). Ook wanneer u niet de Nederlandse nationaliteit bezit, kunnen afwijkende bepalingen gelden. Medisch paspoort Een Europees Medisch Paspoort (EMP) is geen geldig grensdocument! Maar het is wel erg handig voor mensen die met regelmaat medicijnen (moeten) innemen. Het is verkrijgbaar bij oa. huisarts, apotheek, medisch specialist of GGD. Op het EMP vermeldt de arts gegevens over ziekte en de benodigde medicijnen. Met dit document voorkomt u problemen bij de douane. Meer informatie vindt u op EMP en douane. Voor het meenemen van medicijnen die onder de Opiumwet vallen, is een aparte vergunning nodig (zie medicijnen Opiumwet).
Visum
Visum Voor een verblijf in Albanië van minder dan 90 dagen hebt u geen visum nodig. Wel moet u over voldoende financiële middelen beschikken en een vliegticket voor een terug- of doorreis kunnen tonen. N.B. Wijziging van bovenstaande informatie is altijd mogelijk! Neemt u daarvoor contact op met de ambassade of een consulaat van Albanië (zie nuttige adressen). Ook wanneer u niet de Nederlandse nationaliteit bezit, kunnen afwijkende bepalingen gelden.
18
18-6-2016 13:00
SNP service visumverplichtingen SNP biedt een extra service waarmee u zich kunt informeren over de visumverplichtingen voor een te ondernemen reis en de mogelijkheid om via VisumCentrale CIBT tegen een gereduceerd tarief een visum aan te vragen. VisumCentrale CIBT Klik hier voor de visumverplichtingen en het aanvragen van een visum voor Albanië
gezondheid
Gezondheid Als u op reis gaat, dient u goed uitgerust te zijn en over een goede gezondheid en conditie te beschikken. Hebt u speciale aandoeningen, dan is het zeer aan te raden een codicil/talisman te dragen en een medicatielijst en voldoende medicijnen vanuit Nederland mee te nemen. N.B. Let u daarbij op mogelijke voorwaarden bij de invoer daarvan. Ziekenhuis Albanese ziekenhuizen zijn minder goed uitgerust dan wij gewend zijn. Ook kampen ze met een tekort aan personeel en kan de stroomvoorziening wel eens uitvallen. Sommige doktoren spreken Engels. Toch zal men u de best mogelijke behandeling proberen te geven. Ziekenvervoer Buiten de grote steden is vervoer met een taxi (zeg 'Tek Urgjenca', 'Ongeluk en Spoedhulp' tegen de chauffeur) naar een ziekenhuis of Eerste Hulp Post sneller dan met een ambulance. Hygiëne Goede hygiëne is erg belangrijk tijdens uw vakantie. We raden aan uw handen vaak en goed te wassen, zeker na toiletbezoek en voor het eten. Ook een pakje ’wetties’ is praktisch. Drink alleen gekookt water of gebotteld mineraalwater. Wees voorzichtig met onverpakt ijs en ijsblokjes. Kraanwater Het kraanwater in Albanië is niet goed genoeg als drinkwater. Drink daarom water uit flessen. EHBO U dient zelf te zorgen voor enkele EHBO-spullen, oa. pijnstillers, pleisters, compeed, jodiumtinctuur, sporttape, rekverband, evenals een reservebril, zonnebrand, zonnebril, ed.
vaccinatie
19
18-6-2016 13:00
Vaccinatie Verplicht Als u binnen 6 dagen UIT een Gelekoorts-gebied Albanië binnenkomt, is Gelekoorts-vaccinatie verplicht. In Albanië zelf komt geen Gelekoorts voor. Aanbevolen Bijzonderheden: Buiktyphusvaccinatie wordt aanbevolen. Laat u informeren u over de risico’s op besmetting met de Ziekte van Lyme, Tekenencephalitis en Rabiës (Hondsdolheid). Teken De Ziekte van Lyme en Tekenencephalitis (Tick-borne Encephalitis; TBE, FSME, RSSE) worden overgedragen door teken. Het verspreidingsgebied van beide aandoeningen komt (nog) niet overeen. De eerste komt vrijwel overal ter wereld voor, de tweede in delen van West-, Midden- en Oost-Europa, Scandinavië en Siberië. Het risico op besmetting is volgens deskundigen beperkt. Door het dragen van bedekkende kleding en insmeren met insectenwerende middelen (DEET) kunnen tekenbeten zoveel mogelijk voorkomen worden. Ook hier geldt: voor een algemeen advies is er de website van het LCR of ITG, een persoonlijk advies (bv. inenting tegen Tekenencephalitis) dient te worden besproken met uw huisarts en/of een arts van een reizigersadviescentrum (GGD Nederland). Algemeen en persoonlijk advies inentingen Voor de meest actuele informatie over verplichte/aanbevolen (herhalings) inentingen per ziekte en per land met bijbehorende, algemene beschermingsadviezen verwijzen wij u naar de website van het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) in Nederland of het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in België. Voor een persoonlijk advies moet u zich 4 tot 6 weken voor vertrek laten adviseren door uw huisarts en/of een arts van een reizigersadviescentrum (GGD Nederland). Vaccinaties en antiMalariamaatregelen kunnen verschillen per reiziger. Neem voor een gericht medisch advies het SNP reisprogramma mee om te kunnen zien in welk gebied u reist. Vaccinaties halen tijdrovend? U gaat op reis en heeft vaccinaties nodig, maar heeft weinig tijd door uw drukke baan of gezinsleven. Een afspraak maken kost u veel tijd en kan vaak niet op het moment dat het u uitkomt. Dit is nu verleden tijd. Thuisvaccinatie.nl biedt u namelijk hét alternatief voor de GGD of ander vaccinatiecentrum. Natuurlijk wilt u die welverdiende vakantie ook niet laten verpesten door het oplopen van een infectieziekte. Dankzij tijdige vaccinatie kunt u uzelf een hoop ellende besparen. Een kleine moeite, vooral omdat Thuisvaccinatie.nl gewoon bij u thuis komt voor de vaccinatie. Ook vaccineren we regelmatig tijdens bijeenkomsten. Makkelijk toch? De voordelen van Thuisvaccinatie.nl: vaccinatie en reisadvies bij u thuis buiten kantooruren en in weekenden 20
18-6-2016 13:00
vaccinatie door erkende artsen vergoeding meestal (deels of geheel) mogelijk
Klik hier om naar de site van Thuisvaccinatie.nl te gaan.
veiligheid
Veiligheid Gastvrij Albanië is een veilig land. De Albanezen zijn behulpzaam en gastvrij, ze behandelen buitenlanders respectvol. Misdaad en verkeer Criminaliteit en bloedwraak spelen zich in het verborgene af. Natuurlijk is het onverstandig om opzichtig dure spullen en sieraden te dragen. Het gevaarlijkst in Albani is het verkeer. De wegen zijn soms slecht, men rijdt hard en kruipt nog met drank op achter het stuur.
handig
douanebepalingen
Douanebepalingen Medicijnen Voor medicijnen die onder de Opiumwet vallen wordt een medisch paspoort aanbevolen (medicijnen Opiumwet). Andere medicijnen: geen problemen mits voor eigen gebruik en beperkte hoeveelheid. In- en uitvoer Voor alle in- en uitvoerbepalingen voor Nederland van oa. wilde dieren en planten en ervan afgeleide producten (CITES), voedingsmiddelen, souvenirs, namaakartikelen, cultuurvoorwerpen en dergelijke verwijzen wij u naar de website van de Nederlandse douane.
communicatie
Communicatie Telefoon Wilt u vanaf uw vakantiebestemming in Albanië naar Nederland telefoneren, dan draait u 00-31. De thuisblijvers die vanuit Nederland naar Albanië willen bellen, doen dat door eerst 00-355 te draaien. Het mobiele telefonienetwerk kan overbelast zijn en tijdelijk niet bruikbaar. In het bergachtige gedeelte van Albanië is bereikbaarheid zelden mogelijk. 21
18-6-2016 13:00
Internet In alle grotere plaatsen in Albanië zijn internetcafés gevestigd waar u tegen betaling kunt internetten. Alleen cafés met satelietverbinding hebben snel internet. Ook sommige hotels bieden een internet verbinding aan.
geldzaken
Geldzaken Lek en Quindarkë De munteenheid van Albanië is de Lek (ALL), die is onderverdeeld in 100 quindarkë. Er zijn munten van 10, 20 en 50 quindarkë en van 5, 10, 20, 50 en 100 lekë in omloop. Daarnaast zijn bankbiljetten van 50, 100, 200, 500, 1000 en 5000 lekë in gebruik. Creditcards Creditcards zoals Mastercard, Maestro, Cirrus, Visa, American Express en Diners worden in de grotere steden geaccepteerd. Pinautomaten Over het algemeen is het prijspeil in Albanië lager dan in Nederland. Bij aankomst kunt u op het vliegveld geld pinnen. In de grotere steden van Albanië als Tirana, Shköder en Kruje zijn voldoende geldautomaten (ATM's) aanwezig. Informatie over geldautomaten in een bepaalde plaats kunt u vinden via de website: Mastercard-Maestro-Cirrus ATM locator Geld wisselen Het handigst is om voor noodgevallen op het platteland contant wat euro's in kleine coupures bij u te hebben, die zijn overal te wisselen.
openingstijden 22
18-6-2016 13:00
Openingstijden Banken zijn gevestigd in de steden en in het algemeen geopend op maandag t/m vrijdag van 08.30 - 14.30 uur. Winkels zijn open van 09.00/09.30 - 15.00 uur en van 18.00 - 20.00 uur. Musea zijn gewoonlijk op maandag gesloten.
overig
Electriciteit Voor het type stopcontact, stekker, netspanning en frequentie, zie de website wereldstopcontacten.nl. N.B. De stroomvoorziening wil nog wel eens haperen. Tijdsverschil Er is geen tijdsverschil.
23
18-6-2016 13:00
