Afstandsonderwijs (AO) binnen de lerarenopleiding Katho Vraagstelling/Probleemstelling Omschrijving: De opleiding via afstandsonderwijs is ontstaan vanuit een vraag op de arbeidsmarkt. Er was een tekort aan leerkrachten lager onderwijs. Een aantal mensen werkte reeds in het lager onderwijs, zonder daarbij over het vereiste diploma te beschikken. De opleiding kreeg verder vorm onder impuls van het flexibiliseringsdecreet voor het hoger onderwijs. Doelstelling: behalen van het diploma bachelor lager onderwijs of kleuteronderwijs mogelijk maken in combinatie met werk en/of gezin.
Betrokken instellingen: KATHO departement PHO (Tielt)
Huidig doelpubliek: studenten/volwassenen die willen lesgeven in de basisschool én die studie met werk en/of gezin wensen te combineren. De studenten vertonen een grote mate van zelfsturing. Studenten kunnen de opleiding aanvatten op voorwaarde dat ze over een diploma secundair onderwijs beschikken. Voor studenten die reeds een diploma hoger onderwijs op zak hebben of over andere attesten of credits beschikken, zijn er mogelijkheden om vrijstellingen te bekomen. Gemiddeld: 26-jarige vrouw uit West-Vlaanderen. De oudste student is 63, en de jongste is 18.
Aanpak: Omschrijving (volgens de terminologie van instelling) Door middel van het afstandsonderwijs kunnen studenten een volwaardig bachelordiploma behalen zonder vast te hangen aan uurroosters of verplichte contactmomenten. De student krijgt de mogelijkheid om op zelfstandige basis op eigen tempo te studeren. De cursussen zijn beschikbaar bij de start van de opleiding op basis van een pdf binnen de elektronische leeromgeving (ELO). Een aantal cursussen en oefeningen zijn volledig digitaal (mondelinge taalvaardigheden Nederlands, muziek,…). Evaluatiemomenten worden www.kuleuven-kortrijk.be/cbl
1
gespreid doorheen het jaar, de student kies zelf de gewenste spreiding. De student kiest eveneens hoeveel opleidingsonderdelen hij in een bepaald jaar zal opnemen (afhankelijk van de combinatie met werk en/of gezin). Ook de stages worden verspreid doorheen het jaar. De student kan de meeste stages organiseren per halve dag. Dit maakt de combinatie met werk haalbaar. Voor een aantal stages moet de student een volledige week in de klas aanwezig kunnen zijn. Studenten krijgen begeleiding via de elektronische leeromgeving (o.a. discussieforum, extra oefeningen en feedback, …). Studenten kunnen steeds vragen stellen per mail of na afspraak. Hierbij kunnen studenten beroep doen op een praktijkcoördinator, studietrajectbegeleider, vakdocent en een ELO-coach bij moeilijkheden met de elektronische leeromgeving.
4C/ID–model toegepast Leertaken De verschillende leertaken zijn gericht op het bereiken van 10 competenties (niet alle op hetzelfde niveau). Deze competenties werden afgeleid uit het beroepsprofiel voor de leraar lager onderwijs. Bv. de leraar als organisator. Deze competenties worden opgedeeld in verschillende gedragsindicatoren. Inhoudelijk dienen de toekomstige leerkrachten competent te worden op de verschillende leergebieden die aan bod komen in de basisschool. Hiertoe werd een curriculum ontwikkeld bestaande uit kennisonderdelen, vaardigheden (o.a. taal, beweging,…), didactiek en stage. Tijdens de geïntegreerde stage komen de verschillende onderdelen samen. Vooral tijdens de stage kunnen we spreken van complexe leertaken. De studenten ontvangen binnen de opleiding veel verschillende leertaken. Deze leertaken worden telkens gekoppeld aan verschillende gedragsindicatoren. Door de combinatie van de verschillende leertaken binnen de verschillende leergebieden bereiken de studenten op het einde van de opleiding de vereiste 10 competenties. Studenten die reeds ergens anders een aantal competenties verworven hebben moeten bepaalde leertaken niet meer volgen (bv. EHBO).
www.kuleuven-kortrijk.be/cbl
2
Figuur 1 competentiemodel lerarenopleiding KATHO Tielt
De student krijgt verschillende opdrachten die moeten voorbereiden op de effectieve praktijk in stages. Bepaalde opdrachten zijn vrijblijvend en met automatische feedback , feedback op een discussieforum of door middel van verbetersleutels. Andere deeltaken worden reeds beoordeeld. Voorbeelden:
screening mondelinge taalvaardigheid
online oefeningen kennis Nederlands en uitspraak met zelfcorrectie
opdracht schriftelijke taalvaardigheid (schrijfdossier)
didactische oefeningen (oefeningen die voorbereiden op het uitwerken van een goede lesvoorbereiding en het toepassen van de vakdidactiek, vaak delen van een lesvoorbereiding)
…
Ondersteunende informatie
Mededelingen door de docent die verwijzen naar extra info, tips
Podcast/powerpoint met uitleg over een onderdeel, een taak, een overzicht van de verschillend taken,…
Een studiewijzer met per onderdeel een situering, evaluatie, organisatie en begeleiding
Schriftelijke cursussen met vakinhoudelijke informatie (aangeboden in pdf)
www.kuleuven-kortrijk.be/cbl
3
Handboeken
Verwijzingen naar interessante websites, achtergrondliteratuur
Digitale cursussen Bv. http://expressie.kathotielt.be/
Voorbeelden aan de hand van videomateriaal op itunesU
Figuur 2 Aanbod videomateriaal op itunesU
Digitale oefeningen
www.kuleuven-kortrijk.be/cbl
4
Figuur 3 Digitale oefeningen bij het onderdeel ruimte
Procedurele informatie
hulp per mail bij vraag aan docent (vooral bij kennis of voorbereiding op stage)
hulp van docent en medestudenten bij vragen op het discussieforum
Bij sommige begeleiders is er een online spreekuur d.m.v. Skype of MSN Messenger
feedback op bepaalde deeltaken (schriftelijk – audio)
tijdens het uitvoeren van de complexe leertaak zelf (stage) is er directe feedback van de klasmentor
Verhouding ‘e-learning’ & ‘contactmomenten’ Hoofdzakelijk zelfstudie gecombineerd met e-learning. Contactmomenten zijn miniem. Contactmoment enkel in functie van uitleg algemene werkwijze, elektronische leeromgeving, afname screenings, … en voor afname van examens. Deze zaken kunnen ook volledig via de elektronische weg voor studenten die in het buitenland verblijven.
www.kuleuven-kortrijk.be/cbl
5
Management: dagdagelijks management De structuur binnen de verschillende leergebieden en de aanpak kent dezelfde opbouw (kennis – vaardigheden – didactiek – stage). Overzicht van de verschillende deeltaken in de studiewijzer. Flexibele examendata gespreid doorheen het jaar (24-tal) op woensdagnamiddag en zaterdagvoormiddag. Naast de gewone begeleiding is er nood aan trajectbegeleiding. De trajectbegeleiders helpen de student bij het plannen en afhandelen van deeltaken. Dit is voor vele studenten zonder begeleiding niet evident. Begeleiding bij het gebruik van de digitale leeromgeving door een ELO-coach. Deze persoon helpt bij technische moeilijkheden. De opbouw voor de verschillende onderdelen in de ELO is gelijkaardig. Dit zorgt voor een herkenbaar verhaal voor de studenten. Erkennen van EVK/EVC. Studenten die zich aanmelden om de opleiding te volgen kunnen reeds behaalde attesten, credits, diploma’s indienen. Deze worden vergeleken met de verwachtingen binnen de opleiding. Indien er gelijkenissen zijn ontvangt de kandidaat student hiervoor vrijstellingen en bijgevolg een aangepast programma.
-
Gebruikte technologie(ën): ook als technologiecasussen uitwerken Basistechnologie 1. CMS: Blackboard, itunesU en videostreaming, webapplicatie om digitaal in te schrijven voor stages en examens, webmail, Skype en MSN Messenger, Edumatic Exam) 2.
Multimedia: audio, video, podcast, camtasia
3. Online / offline: online Aangeboden hulpmiddelen 4. Informatie: Studiewijzer, links, voorbeelden, FAQ, multimediale ELO-gids (wiki) 5. Communicatie: mail, discussieforum, chat, webconferentie, telefonisch of op afspraak
www.kuleuven-kortrijk.be/cbl
6
Balans/conclusie: Positieve zaken
Flexibel en toegankelijk
Student bepaalt zelf hoe hij werkt in functie van de eigen leerstijl. Sommigen zoeken veel contact met medestudenten, docent, via discussieforum,… anderen niet.
Docenten kunnen een flexibele planning hanteren en hoeven zich vaak niet te verplaatsen.
Problemen & uitdagingen
Omwille van de grote flexibiliteit is samenwerkend leren en contact met medestudenten moeilijk. Dit bv. bij groepsopdrachten, uitwisseling van leerervaringen in functie van stage (intervisie), contactmogelijkheden op ontmoetingsdagen is beperkt (beperkte opkomst).
Omwille van de grote groepen en de grote flexibiliteit is opvolging vanuit de opleiding moeilijk. Het is aan de student om zelf het eerste initiatief te nemen en vragen te stellen.
Er moet evenwicht gehouden worden tussen nieuwe technologieën, innovatie en laagdrempelig voor een breed publiek.
Evenwicht tussen flexibilisering en kosten reducerend werken.
Flexibiliteit stelt hoge eisen aan de begeleidende docenten.
Vraagt administratieve ondersteuning en opvolging.
Effectiviteit (indien gemeten…): niet gemeten.
www.kuleuven-kortrijk.be/cbl
7
