Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Actualia pensioenen
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
1
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
“Actualia pensioenen" Bram Krijnen Partner Foederer PensioenConsultants
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
2
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Programma Introductie Welke wijzigingen komen er op ondernemingen af? Wet verhoging AOW en pensioenrichtleeftijd 2014 Wet Witteveen 2015
Wat zijn de juridische aandachtspunten voor ondernemingen ? Arbeidsrechtelijke gevolgen Medezeggenschap Oplossingsrichtingen
Wat zijn de financiële gevolgen voor ondernemingen ? Financiële effecten van wetgeving Financiële effecten van marktomstandigheden Oplossingsrichtingen
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
3
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Introductie
Actuarieel en pensioenjuridisch adviesbureau Corporate praktijk en MKB praktijk Team bestaand uit actuarieel adviseurs, pensioenjuristen en consultants Onafhankelijk lid van Crowe Horwath International Onderdeel top 20 accountantskantoor Ruim 350 medewerkers, 10 kantoren in NL, 3 in België
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
4
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
‘Welke wetswijzigingen komen er op ondernemingen af?’
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
5
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Inleiding: pijlersysteem Privé spaargeld / overwaarde Privé Derde pijler
Tweede pijler
Eerste pijler
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
Lijfrenten (fiscaal vriendelijk sparen)
Werkgeverspensioen (WG-WN)
Sociale zekerheid - AOW
© 2014 Foederer PensioenConsultants
6
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Ontwikkelingen eerste pijler Privé spaargeld / overwaarde Privé
Derde pijler
Tweede pijler
Eerste pijler
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
Lijfrenten (fiscaal vriendelijk sparen)
Werkgeverspensioen (WG-WN)
Sociale zekerheid - AOW
© 2014 Foederer PensioenConsultants
7
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Eerste pijler: AOW
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
8
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
AOW Met ingang van 1-4-2012: 65e verjaardag i.p.v. 1e dag van de maand Verhoging AOW-leeftijd Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd, 2019: 66 en 2023: 67 Regeerakkoord ‘Bruggen slaan’, 2018: 66 en 2021: 67
Geen flexibele AOW-leeftijd Jaarlijks besluit over verdere verhoging Koppeling aan de levensverwachting Als toekomstige levensverwachting in 2019 > 20,51 Verdere verhoging met 3 maanden per 2024 (67 jaar en 3 maanden) (= huidige wijze verdere verhoging, indien versnelde verhoging AOW-leeftijd, ook eerder besluit tot verdere verhoging) Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
9
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Ontwikkelingen tweede pijler Privé spaargeld / overwaarde Privé Derde pijler
Tweede pijler
Eerste pijler
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
Lijfrenten (fiscaal vriendelijk sparen)
Werkgeverspensioen (WG-WN)
Sociale zekerheid - AOW
© 2014 Foederer PensioenConsultants
10
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Verzekeraar Uitvoerder (verzekeraar)
Pensioenreglement
Uitvoeringsovereenkomst
PW
Werkgever
Werknemer Pensioenovereenkomst
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
11
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Wettelijke aanpassingen per 1-1-2015 (algemeen) Pensioenmaxima
2013
2014
2015
Maximum pensioengevend loon
n.v.t.
n.v.t.
€ 100.000
Pensioenleeftijd 67 66 65
Middelloon Eindloon
2,25%
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
2%
Middelloon Eindloon Middelloon Eindloon 2,15 % 1,99 % 1,84 %
1,90 % 1,76 % 1,63 %
1,875 %* 1,657 %* 1,739 % 1,536 % 1,616 % 1,428 %
© 2014 Foederer PensioenConsultants
12
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Wettelijke aanpassingen per 1-1-2015 (algemeen) Pensioenmaxima
2013
2014
2015
Maximum pensioengevend loon
n.v.t.
n.v.t.
€ 100.000
Pensioenleeftijd Middelloon Eindloon
Partner Pensioen
Wezen pensioen
Partner Pensioen
1,58% 1,4%
0,32% 0,28%
1,51% 1,33%
Franchise Eindloon €13.227,Franchise €13.227,Middelloon
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
€13.449,€13.449,-
Wezen Partner pensioen Pensioen 0,30% 0,27%
1,313% 1,16%
Wezen pensioen 0,263% 0,232%
€14.204 €12.552
© 2014 Foederer PensioenConsultants
13
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Maximale staffels tot 2015
21-25
100% staffel II (2007) bruto 4% 7,2
Maximaal Maximaal Maximaal Maximaal 100% 100% 100% 100% staffel II staffel II staffel II staffel II 2009 2012 2015 2015 Netto 4% Netto 4% netto 4% netto 3% 6,0 5,3 4,7 8
25-30
8,8
7,3
6,4
5,7
9,3
30-35
10,7
8,9
7,8
6,9
10,8
35-40
13
10,9
9,5
8,4
12,5
40-45
15,9
13,3
11,6
10,2
14,6
45-50
19,5
16,3
14,2
12,5
17,0
50-55
24
20,0
17,4
15,4
19,8
55-60
29,7
24,8
21,5
18,9
23,3
60-65
37,2
31,1
26,8
23,6
27,7
65-66
n.v.t.
n.v.t.
31,5
27,7
31,5
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
14
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Gevolgen wetsaanpassingen Het te hanteren opbouw en staffelpercentages van de regeling dient getoetst te worden aan fiscale mogelijkheden per 1-1-2015. Het opbouwpercentage voor nabestaandenpensioen dient getoetst te worden aan de fiscale mogelijkheden per 1-1-2015. Pensioenopbouw voor salarisdeel boven € 100.000,- is niet meer mogelijk in de huidige pensioenregeling. Er volgt een gewijzigde mogelijkheid per 1-1-2015 om te sparen voor een oudedagsvoorziening.
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
15
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Werknemers 100K plus : Netto lijfrente Compensatie door extra brutosalaris Netto equivalent van bruto salaris wordt door wn aangewend voor aankoop van netto lijfrente (vrijwillig) Netto lijfrente vrijgesteld van heffing box 3 De premies zijn bij de netto lijfrente fiscaal niet aftrekbaar en de uitkering is onbelast Flexibelere aanwending (niet per se levenslang) in 3e pijler product Max premie netto lijfrente gebaseerd op max 1,875% opbouw (middelloon) Aansluiting bij staffel 4 premieovereenkomst (obv 4%, ook 3% mogelijk)
In staffel 4 wordt uitgegaan van : Opbouw ouderdomspensioen Opbouw nabestaandenpensioen / wezenpensioen (dus in staffel) Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid GEEN kosten
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
16
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Ontwerpbesluit netto pensioen (100k plussers) Ontwerpbesluit is 1 september jl naar Tweede Kamer gezonden, bevat de volgende onderwerpen: Fiscale hygiëne (pensioenfondsen): bruto pensioen (basisregeling BPF) en nettopensioen niet vermengen Kosten apart toerekenen, gescheiden administratie, eigen premievaststelling Risico dat voorziening nettopensioen uitgeput raakt en tekort uit basisregeling moeten komen Voorwaardelijke indexatie
Premie inzetten voor inkoop aanspraken in basisregeling mogelijk Staffel obv 3% rekenrente mogelijk (was staffel obv 4%) Toetsing verplichtstelling netto pensioen aan Europees recht Keuzemogelijkheden werkgevers ten aanzien van uitvoerder Werkgeversbijdrage van 10% Verschillen tussen netto pensioen en nettolijfrente
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
17
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Inleg in netto pensioen / lijfrente Netto pensioen 3% Netto lijfrente (maximaal) pensioen 4% (maximaal) 21-25
4,6
2,7
25-30
5,3
3,3
30-35
6,0
3,9
35-40
6,9
4,7
40-45
8,0
5,7
45-50
9,2
6,8
50-55
10,6
8,3
55-60
12,2
9,9
60-65
14,0
11,9
65-66
15,3
13,5
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
18
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Rekening houden met 1. Verschil staffel II en staffel IV Bovenop staffel II komt Administratiekosten Premie voor premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid Premie voor nabestaandenpensioen Opslagen Bovenop 2015 netto lijfrentestaffel (obv staffel IV) komt Administratiekosten Premie voor premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid Opslagen
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
19
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Netto lijfrente (voorlopige verschillen) 3e pijler
2e pijler
Vrijwilligheid
Vrijwillige regeling
Vrijwillige regeling
Bijdrage
Werknemers en niet werknemers (ZZP-ers en resultaatgenieters)
Werknemers
Financiering
Uit netto inkomen (wn >100K sal)
Uit netto inkomen (wn >100K sal)
Werkgevers bijdrage
Mogelijkheid Let op gelijke behandeling
Mogelijkheid Let op gelijke behandeling Verplichte wg bijdrage mogelijk : afhankelijk van wijze waarop BPF regeling uitvoert
Karakter
DC regeling, aankoop aanspraak kan
PF : zuiver DC regeling
Risicodrager
Risico’s door verzekeraars gedragen
Risico’s door PF gedragen Tenzij DNB ingrijpt: verplichte herverzekering PVI en PP
Fiscale begrenzing
Alleen staffel 4 (4% rekenrente)
Staffel obv 3% en 4% rekenrente
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
20
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Netto lijfrente (voorlopige verschillen) 3e pijler
2e pijler
Aanvullende voorwaarden
-
Gescheiden administratie netto lijfrente
Shoppen?
Afhankelijk van product
PF zal dit niet toestaan
Uitvoerder
Verzekeraar, bank of beleggingsinstelling
PF of verzekeraar
Medische keuring
Toegestaan
Niet toegestaan
Productsoort
Lijfrente volgens Wft
Pensioenwet Pensioen
inkomensvoorzieningen
Oudedagslijfrente, nabestaandenlijfrente, tijdelijke lijfrente.
Ouderdomspensioen, partnerpensioen, wezenpensioen, arbeidsongeschikheidspensioen
Kring van gerechtigden
Elke willekeurige begunstigde die verzekeringnemer heeft aangewezen
Werknemer, gewezen werknemer, partner, gewezen partner, kinderen
Vererving
Kan wel vererven (banksparen)
Kan niet vererven
Uitkeringsvormen
Levenslange of tijdelijke uitkering die vast en gelijkmatig is in geld of beleggingseenheden
Levenslange uitkering in geld
Afkoop
Mogelijk, sanctiemaatregel : voordeel box 3 wordt ‘ teruggehaald’ over een periode van 10 jaar
Geen afkoop mogelijk
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
21
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Punt van nader onderzoek / voorbehouden Een leeftijdsafhankelijke staffel leidt in beginsel tot onderscheid op grond van leeftijd. In de wet gelijke behandeling wordt hier een uitzondering op gemaakt voor pensioenregelingen Omdat de gestaffelde looncompensatie geen pensioenregeling betreft maar een compensatie is in de vorm van loon kan geldt de pensioenuitzondering niet en kan er sprake zijn van ongerechtvaardigde leeftijdsdiscriminatie.
Uitvoerders komen nog met definitieve producten. Effect nabestaandenpensioen / wezenpensioen Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid Uitzonderingsbepaling Wet medische keuringen niet van toepassing bij prive voorzieningen, dus keuring mogelijk (i.t.t. pensioen)
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
22
Boels Zanders Advocaten
23
Wijziging pensioenregelingen
Mr. R.J.C. Brouwer
24
4 november 2014
Wijziging pensioenregelingen
25
-
Juridische hobbel: arbeidsvoorwaarden wijzigen
-
Leerstuk: (eenzijdig) wijzigen van de arbeidsvoorwaarden
Rol Ondernemingsraad?
26
•
Instemmingsrecht OR ex art. 27 WOR
•
CAO?
•
Bedrijfstak Pensioenfonds?
Juridische mogelijkheden om arbeidsvoorwaarden eenzijdig te wijzigen •
Individuele wijziging
•
Collectieve wijziging
27
Individuele wijziging van de arbeidsvoorwaarden
28
•
Art. 7:613 BW en artikel 19 Pensioenwet.
•
Heeft de werkgever een zodanig zwaarwichtig belang bij de wijziging dat het belang van de werknemer naar redelijkheid en billijkheid moet wijken?
•
Bewijslast ligt bij de werkgever.
Individuele wijziging van de arbeidsvoorwaarden •
Heeft de OR met de wijziging ingestemd? Mogelijk ten voordele van werkgever. Maar:
•
Alle feiten en omstandigheden spelen een rol.
•
Kantonrechter Heerenveen 13 februari 2013, JAR 2013/112: “Vervolgens stelt de kantonrechter vast dat in de pensioenovereenkomst van de werkgever een eenzijdig wijzigingsbeding in de zin van artikel 19 Pensioenwet is opgenomen. De werkgever heeft weliswaar een belang bij harmonisatie van de pensioenvoorwaarden van de werknemers binnen de onderneming c.q. het concern, maar het belang is niet zodanig zwaarwegend dat het belang van de betrokken werknemers bij handhaving van de bestaande pensioenvoorwaarden daarvoor naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid zou moeten wijken.”
•
Gerechtshof Arnhem 15 maart 2011, RAR 2011/99:
“Bezien in samenhang met het onderhavige bescheiden financiële belang van Fundeon en de beperkte en steeds beperkter wordende groep werknemers om wie het gaat, zijn deze belangen echter niet zodanig zwaarwegend dat het individuele belang van appellante bij handhaving van het reglement daarvoor naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid moet wijken.”
29
Individuele wijziging van de arbeidsvoorwaarden •
Geen eenzijdig wijzigingsbeding? Art. 7:611 BW (goed werknemerschap).
•
HR 26 juni 1998, NJ 1998, 767 (Taxi Hoffman): – “van een werknemer kan verlangd worden dat hij, op grond van art 7:611 BW, op een redelijk voorstel van de werkgever, verband houdende met gewijzigde omstandigheden op het werk, in het algemeen positief behoort in te gaan en dergelijke voorstellen alleen mag afwijzen wanneer aanvaarding ervan redelijkerwijs niet van hem kan worden verwacht”
30
Individuele wijziging van de arbeidsvoorwaarden •
HR 11 juli 2008, LJN: BD1847 (Stoof/Mammoet). Drie stappen: 1. Is er sprake van gewijzigde omstandigheden die nopen tot een wijziging van de overeenkomst? 2. Is het gedane voorstel tot wijziging van de overeenkomst in het licht van alle omstandigheden van het geval redelijk? 3. Kan aanvaarding van het voorstel in redelijkheid van de werknemer worden gevergd?
31
Collectieve wijziging van de arbeidsvoorwaarden •
Geen eenzijdig wijzigingsbeding in de arbeidsovereenkomst? Art. 6:248 lid 2 BW: “een tussen partijen als gevolg van de overeenkomst geldende regel is niet van toepassing, voor zover dit in de gegeven omstandigheden van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn.”
•
32
Rechter toetst uiterst terughoudend. Bijvoorbeeld: HR 25 februari 2000, JAR 2000/85
Praktijkvoorbeelden •
Invoering Wet VPL 1 januari 2006;
•
Invoering van de Zorgverzekeringswet 1 januari 2006;
•
Wijziging Oort-wetgeving in 1990.
33
Invoering Wet VPL per 1 januari 2006 •
Hof Arnhem, 26 augustus 2008, LJN: BH1421:
“De door Haskoning en SPH geschetste fiscaal nadelige gevolgen van handhaving van het TOP, zoals hiervoor weergegeven, zijn als zodanig door [appellanten] niet althans onvoldoende gemotiveerd betwist. Die gevolgen vormen naar het oordeel van het hof voor Haskoning als werkgever een zodanig zwaarwichtig belang voor afschaffing van die regeling – waarvoor toestemming van de ondernemingsraad was verkregen – dat het belang van [appellanten] dat door de wijziging zou worden geschaad, daarvoor naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid moest wijken.”
•
Hof Den Haag, 29 juni 2010, LJN: BM9719: “Het enkele feit dat het fiscaal regiem er toe leidt dat de toezegging niet langer in de vorm van prépensioen mag worden opgebouwd – omdat dit tot bovenmatigheid zou leiden – brengt niet mee dat de bijdrage waartoe Arkema zich bij het Sociaal Plan heeft verbonden ook van tafel is. In het licht van art. 7:611 jo. 6:248 BW zal eerst moeten worden bezien of een ander niet op andere wijze – allereerst binnen de pensioensfeer – “in het vat gegoten” kan worden.”
•
Hof Amsterdam, 27 juli 2010, LJN: BN9262: “Het uitgangspunt van de kantonrechter dat een nieuwe regeling ten opzichte van de oude regeling kostenneutraal moet zijn is juist.”
34
Invoering Zorgverzekeringswet per 1 januari 2006 •
35
Eenzijdige wijziging van de op dat moment geldende ziektekostenregelingen.
Invoering Zorgverzekeringswet per 1 januari 2006 •
Kantonrechter Leiden 9 augustus 2006 –
36
Vordering voor zover deze betrekking heeft op de periode na 1 januari 2006: • Met invoering Zorgverzekeringswet per 1 januari 2006 is een nieuwe situatie ontstaan; • Geringe inkomsteffecten voor de werknemer; • Door werkgever voorstel gedaan tot vervangen van bestaande regeling door de nieuwe Zorgverzekeringswet; • Dit voorstel werd redelijk geacht; • Werknemer mag voorstel in alle redelijkheid niet afwijzen; • Vordering die betrekking heeft op een periode na 1 januari 2006 wordt afgewezen.
Invoering Zorgverzekeringswet per 1 januari 2006 •
Kantonrechter Delft 30 november 2006 ‐ ‐
•
Afweging ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
37
Gewenste eenzijdige wijziging arbeidsvoorwaarden in de collectieve sfeer; Geen eenzijdig wijzigingsbeding: art 6:248 lid 2 BW van toepassing.
De wijziging vloeit voort uit een wetswijziging; Voorkomen moet worden dat de werkgever dubbele lasten moet dragen; De toepasselijke CAO gaat ervan uit dat invoering van de Zorgverzekeringswet voor de werkgever kostenneutraal moet zijn; De OR heeft met de wijziging ingestemd; Er is sprake van een wijziging van secundaire arbeidsvoorwaarden; Er is geen overleg gevoerd; Er is een beperkte afbouwregeling; Wijziging is zeer laat aangekondigd; Onduidelijk of de kosten voor werkgever onaanvaardbaar zouden stijgen.
Invoering Zorgverzekeringswet per 1 januari 2006 •
Gerechtshof Amsterdam 28 december 2010, JAR 2011/37: “Werkgever trekt de bijdrageregeling voor de oud-werknemers in, met een overgangsregeling. De oud-werknemers mochten niet verwachten dat de bijdrageregeling ongewijzigd zou voortduren ingeval de cao-bijdrageregeling zou komen te vervallen. De intrekking van de regeling is niet in strijd met goed werkgeverschap, gelet op overgangsregeling.”
38
Invoering Zorgverzekeringswet per 1 januari 2006 •
Gerechtshof Amsterdam 13 augustus 2013, JAR 2013/255:
“Een cao heeft naar zijn aard een korte houdbaarheid en is aan wijziging onderhevig. Het hof is van oordeel dat in casu de ingrijpende wijziging van het zorgstelsel in 2006 het stopzetten van de bijdrage rechtvaardigde. Er is geen overeenkomst tot stand gekomen inhoudende dat de gepensioneerde werknemers onvoorwaardelijk en levenslang recht zouden hebben op een werkgeversbijdrage in de ziektekosten. Daarnaast is de werkgever met de door hem getroffen overgangsregeling in voldoende mate aan de belangen van de gepensioneerde werknemers tegemoetgekomen. Het hof bekrachtigt het vonnis van de kantonrechter.”
39
Wijziging Oort-wetgeving begin jaren ‘90 •
40
Boven een bepaald bedrag kunnen kilometervergoedingen niet meer belastingvrij worden verstrekt. Noopt tot eenzijdige wijziging arbeidsvoorwaarden.
Wijziging Oort-wetgeving begin jaren ‘90 •
Hoge Raad ‘s-Gravenhage 10 mei 1996 (JAR 1996/193):
“De Kantonrechter heeft geoordeeld dat de redelijkheid en billijkheid meebrengen dat de gevolgen van de Oort-wetgeving tussen partijen worden verdeeld. De Rechtbank heeft dit oordeel bekrachtigd. De Hoge Raad overweegt dat de wet niet verhindert dat de gevolgen van een wetswijziging als de onderhavige op grond van de redelijkheid en billijkheid tussen partijen verdeeld worden. Voorts overweegt de Hoge Raad dat geen rechtsregel zich ertegen verzet dat een werkgever zich ertoe verplicht een bepaald bedrag netto te betalen in die zin dat hij de loonbelasting en de sociale premies voor zijn rekening neemt.“
41
Fiscale wijzigingen zijn op zichzelf niet zonder meer een zwaarwegend belang. Feiten en omstandigheden die de zaak inkleuren zijn onder meer:
42
•
Is sprake van een onevenredige verzwaring van de werkgeverslasten?
•
Instemming OR?
•
Gaat de wetgever zelf uit van aanpassingen in de verhouding tussen werkgever en werknemer?
•
Wat was de oorspronkelijke bedoeling van partijen?
•
Welke belangen van de werknemer worden geschaad?
•
Is er een overgangsregeling getroffen?
Piepsysteem •
Hoge Raad 12 februari 2010, JAR 2010/71:
“De vraag of een overeenkomst als bedoeld is tot stand gekomen, moet in beginsel worden beantwoord aan de hand van de algemene regels voor de totstandkoming van een (nadere) overeenkomst, zij het dat, gelet op de aard van de rechtsverhouding tussen werkgever en werknemer, de werkgever slechts er op mag vertrouwen dat een individuele werknemer heeft ingestemd met een wijziging van zijn arbeidsvoorwaarden die voor hem een verslechtering daarvan inhoudt, indien aan de werknemer duidelijkheid over de inhoud van die wijziging is verschaft en op grond van verklaringen of gedragingen van de werknemer mag worden aangenomen dat deze welbewust met de wijziging heeft ingestemd.”
43
Samengevat:
44
•
Wetswijziging rechtvaardigt onder omstandigheden wijziging arbeidsvoorwaarden, maar fiscale wijzigingen zijn niet zonder meer een zwaarwegend belang.
•
Bij wijziging arbeidsvoorwaarden spelen verschillende factoren, waaronder een overgangsregeling, een rol.
•
De rol van de ondernemingsraad is belangrijk en kan voor draagvlak zorgen. Evenwel bindt de ondernemingsraad de individuele werknemer niet.
•
Pas op voor “piepsysteem”.
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Gevolgen voor ondernemingen en werknemers
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
45
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Wettelijke aanpassingen per 1-1-2015 (algemeen) Pensioenmaxima
2013
2014
2015
Maximum pensioengevend loon
n.v.t.
n.v.t.
€ 100.000
Pensioenleeftijd 67 66 65
Middelloon Eindloon
2,25%
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
2%
Middelloon Eindloon Middelloon Eindloon 2,15 % 1,99 % 1,84 %
1,90 % 1,76 % 1,63 %
1,875 %* 1,657 %* 1,739 % 1,536 % 1,616 % 1,428 %
© 2014 Foederer PensioenConsultants
46
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Effect werknemers Werknemers met salaris <100 k Effect van 2014 naar 2015 : -/- 13% (bij maximale regeling) (van 2,15% op 67 jaar naar 1,875% op 67 jaar) Effect van 2013 naar 2015 : -/- 26% (van 2,25% op 65 jaar naar 1,657% op 65 jaar) NB uitgaande van maximale regeling en van pensioenleeftijd 67 in huidige regeling
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
47
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Effect werknemers Werknemer met salaris >100 k
Salaris 150.000,Franchise 15.000,Grondslag 135.000,Opbouw 2,15% 2.902,- p/jr (tot 67 jr) Toekomstige diensttijd 22 jaar Te bereiken diensttijd 32 jaar Ouderdomspensioen toekomst 63.855,- (67) Nabestaandenpensioen (70%) 60.480 (risicobasis) (1,4% *32 dienstjaren te bereiken * PG)
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
48
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Effect werknemers Werknemer met salaris >100 k
Salaris Maximum Franchise Grondslag Toekomstige diensttijd Opbouw 1,875%
Ouderdomspensioen toekomst Nabestaandenpensioen
150.000,100.000,15.000,85.000,22 jaar (tot 67) 1.594,- pjr 35.062,- (67) 35.686,-
(1,312% *32 dienstjaren te bereiken* PG)
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
49
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Effect werknemers
Ouderdomspensioen 45% achteruitgang (-/- €28.793 levenslang) Nabestaandenpensioen 41% achteruitgang (-/-€ 24.794 levenslang)
Geleidelijk effect ouderdomspensioen Direct effect nabestaandenpensioen NB arbeidsongeschiktheidspensioen valt buiten wetswijziging Let op! Als regeling nog op 65 jaar staat dan is effect nog groter Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
50
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Effect op verzekerde aanspraak in 2015 Compensatiemogelijkheden verlaging NP Overgang naar middelloon toezegging in plaats van eindloon (voor NP) Lagere franchise mogelijk Hoger opbouwpercentage mogelijk
Geïndexeerde aanspraak verzekeren (na ingang) Salariscompensatie
To do: onderzoek naar uitvoeringsmogelijkheden
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
51
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Praktijk Vooralsnog wachten op invulling van nadere regels omtrent netto pensioen Producten worden dus niet aangeboden door uitvoerders Wel signalen dat PVI en NP meegenomen worden in nieuwe proposities Vrijwillige regeling : Risico’s worden niet collectief gedragen Daling NP heeft wel direct gevolg per 1-1-2015 Tijdelijke oplossingsrichting is om Collectieve risicoverzekering te sluiten om verlies aan NP dekking op te vangen Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
52
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Compensatie Let op als regeling nog op 65 jaar staat: Is een aanspraak van 10.000 vanaf 65 jaar net zoveel waard als een aanspraak van 11.000 vanaf 67 jaar? Hoe vergelijk ik deze 2 waarden?
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
53
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Compensatie
Contant maken naar 1-1-2015
Te bereiken aanspraken berekend met prognose voor: • Carrière • Inflatie • Loonindex
Uitstel naar 67 jaar
Te bereiken Pensioenaanspraken op 65 jaar
Te bereiken Pensioenaanspraken op 67 jaar Te bereiken Pensioenaanspraken nieuwe pensioenregeling
Oude pensioenregeling met pensioenleeftijd 65
Nieuwe voorgestelde pensioenregeling 1-1-2015
65 jaar
Delta
Contant maken benodigde waarde op 67 jaar
67 jaar
Compensatiebedrag - Maandelijks vast bedrag bepalen zodanig dat het verschil in waarde tussen de pensioenaanspraken op 67 jaar bereikt wordt. - Maandelijkse bedrag wordt bij het in dienst zijn uitgekeerd tot 67-jarige leeftijd.
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
54
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Compensatie Antwoord hierop:
Huidige regeling: Let op: opbouw eindigt vanaf 65 jaar Aanspraak van 10.000 vanaf 65 uitstellen naar 67 jaar: 10.000 x 1,15 = 11.500 (vanaf 67 jaar) Nieuwe regeling Toekomstige opbouw: 11.000,- (vanaf 67 jaar) Conclusie: achteruitgang
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
55
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Argumenten werknemers / OR Pensioen is een loonbestanddeel met een waarde, net als salaris Fiscale behandeling pensioen is weliswaar ‘anders’ (premie aftrekbaar, uitkering belast), maar voorstel om regeling te versoberen is vergelijkbaar met verminderen van salaris (werkgever vermindert alleen toekomstig salaris) Pensioen is geen fiscale maar arbeidsrechtelijke afspraak Vanuit Pensioenwet en Burgerlijk Wetboek verzet niets zich tegen continuering hogere opbouw Wetswijziging leidt tot premievrijval werkgever Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
56
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Compensatiemogelijkheden Binnen pensioenregeling
Deel ‘Netto pensioen’ (2e pijler) Optimaliseren pensioenregeling (opbouw% omhoog) Eigen bijdrage omlaag Indexatie van aanspraken (middelloon)
Buiten pensioenregeling Looncompensatie (bonus) Netto lijfrente (3e pijler)
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
57
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Risico werkgevers? Heb een goed inzicht in de (economische) effecten van de compensatietoezegging: Moet ik volledig compenseren? Wat doet de benchmark? Wat compenseer ik?: Achteruitgang in aanspraken? Achteruitgang in economische waarde? O.b.v. lastenvrijval?
Let op rekening houden met stijging van pensioenlasten a.g.v. stijgende leeftijd
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
58
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Voorbeeld compensatiemethode Verschil in waarden eigen bijdragen (oud en nieuw)
+
_
Verschil in waarden aanspraken (oud en nieuw)
+
_ Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
59
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
∆ CW eigen bijdrage
Name
∆ CW pensioen Aanspraken
Verschil
Per jaar tot PD
% van pensioen grondslag
Positief / negatief
A
90.000
-/- 50.000
40.000
2.300
6.5%
Positief
B
230.000
-/- 310.000
-/- 80.000
4.350
-/- 4,5%
Negatief
A
B
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
60
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Risico werkgevers? Risico dat werknemer / OR niet instemt Risico van dwaling Gevolg: werknemer vordert nakoming van oude regeling of vordert schadevergoeding
Dus laat werknemer zien wat de gevolgen zijn Informatiesessie Reële aannames Voldoende tijd om in te stemmen (1 mnd)
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
61
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Rol verzekeraar Verzekeraar dient vanuit zijn zorgplicht de regeling binnen de fiscale kaders te houden Toetst enkel of regeling past Stuurt (in Q3/ Q4) een schrijven met benodigde aanpassingen obv negatieve optie Aanpassingen moeten passen binnen uitvoeringsmogelijkheden verzekeraar ‘overleg met uw werknemers’ NB verzekeraars voeren 40.000-65.000 verzekerde regelingen uit. Is aanpassing 2014 nodig geweest? Zo nee, dan wellicht ook nog aanpassen van 65 naar 67 jr. Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
62
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Andere vraagstukken Naast fiscale wetswijziging speelt er ook vaak (op korte termijn): Contractverlenging (invloed op lasten) Wens om regeling te wijzigen van middelloon naar premieovereenkomst Wijziging eigen bijdrage: 50% premie staat op gespannen voet met gelijke behandelingswetgeving! Beschikbare premie: omzetting van bruto staffels naar netto (a.g.v. eisen m.b.t. transparantie)
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
63
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Aandachtspunten Start op tijd!!! Het is complexe materie Krijg inzicht in uw juridische positie (voorbehoud, compensatie) Krijg inzicht in de economische gevolgen (nieuwe lasten, lasten compensatie) Hanteer goed werkgever en werknemerschap (o.a. redelijk voorstel) Combineer eventueel andere pensioenvraagstukken Zorg voor expliciete instemming (wn en OR) Kortom : zorg voor een plan!
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
64
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Gevolgen praktijk Aanpassing pensioenovereenkomsten (wg – wn) Pensioenrichtleeftijd? Opbouwpercentage/staffel? Franchise? Compensatie? Aanpassing arbeidsovereenkomsten (wg – wn) Aanpassing uitvoeringsovereenkomst (wg – uitvoerder) Aanpassing pensioenreglement (uitvoerder – wn/deelnemer) Instemming? OR en/of werknemers? Tijdig! (sanctie: belaste aanspraak, max. 72% heffing)
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
65
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Samengevat: Wetswijziging rechtvaardigt onder omstandigheden wijziging arbeidsvoorwaarden, maar fiscale wijzigingen zijn niet zonder meer een zwaarwegend belang. Bij wijziging arbeidsvoorwaarden spelen verschillende factoren, waaronder een overgangsregeling, een rol. De rol van de ondernemingsraad is belangrijk en kan voor draagvlak zorgen. Evenwel bindt de ondernemingsraad de individuele werknemer niet. Pas op voor “piepsysteem”.
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
66
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Resumé Fiscale wetswijziging leidt tot versobering per 1-1-2015 (13% t.o.v. 2014, 29% t.o.v. 2013) Effect op 100K plus salarissen is nog groter Fiscale wetswijziging grijpt niet (automatisch) in op de arbeidsovereenkomst Wijziging arbeidsvoorwaarden is vaak nodig Eenzijdig wijziging kan alleen in uitzonderlijke situaties Compensatie zal in veel gevallen nodig zijn Redelijkheid werknemer en werkgever Cao / BPF : verantwoordelijkheid sociale partners Verzekerd (basis /excedent): verantwoordelijkheid werkgever
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
67
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Vragen?
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
68
Foederer PensioenConsultants Member Crowe Horwath International
Contactpersoon
Pensioenjuristen | Actuarieel specialisten | Consultants
© 2014 Foederer PensioenConsultants
69