Horwath HTL Hotel Event 2014 Investeren in hotels
Ewout Hoogendoorn
Programma • Opening door Ralph Lange, ING • Presentatie Ewout Hoogendoorn, Horwath HTL • Presentatie Casper Banz, Houthoff Buruma • Presentatie Jan van der Doelen en Christiane Wurdemann, ING • Presentatie Maarten Markus, NH Hotel Group • Discussie • Borrel 2
Programma • Huidige hotelmarkt • Prognoses hotelmarkt • Internationale hotelmarkt • Investeringen • Bubbel? • Transacties
3
Hotelbubbel?
4
Programma • Huidige hotelmarkt • Prognoses hotelmarkt • Internationale hotelmarkt • Investeringen • Bubbel? • Transacties
5
Bezettingsgraad: gegroeid naar 67,5% 90 85 80
78 75
72,5 70
67,2 65,3
65
66,7 62,1
60
58,3
55 50
Nederland
6
67,5
Bezettingsgraad Amsterdam: gegroeid naar 79,0% 90 85
81,4
80
79
75 70
67,5 65
60,8
60 55 50
Nederland
Amsterdam & Schiphol
7
Provincies
Gemiddelde kamerprijs: gedaald tot € 95 160 140 120
€ 114
€ 110
100
€ 91
80
€ 95
60
€ 38
€ 35 40 20 0
Nederland
ARR gecorrigeerd voor inflatie sinds 77 8
Gemiddelde kamerprijs in Amsterdam: Gedaald tot € 117 160 140 120
117
100
95
80
78
60 40 20 0
Nederland
Amsterdam & Schiphol 9
Provincies
RevPAR: gedaald naar € 64 90 80
€ 64
70 60 50 40 30 20
€ 25
€ 26
10 0
Nederland
RevPAR gecorrigeerd voor inflatie sinds 77 10
RevPAR Amsterdam: gestegen naar € 93 120 100
93 80
64
60
47 40 20 0
Nederland
Amsterdam & Schiphol 11
Provincies
IBFC percentage: gestegen naar 37% 45
41,4
40
37,6
37
35
31,1
30 25
22,7 20 15 10 5 0
Nederland 12
Programma • Huidige hotelmarkt • Prognoses hotelmarkt • Internationale hotelmarkt • Investeringen • Bubbel? • Transacties
13
Economie: langzaam herstel BNP 6 4 2 0
BNP
-2 -4 -6 Bron: CBS / CPB
14
Verwachtingen: lage economische groei Historische economische groei: • Gem. groei 1994-2000: 3,7% • Gem. groei 2001-2011: 1,3% Prognoses economische groei: • -1,2% in 2012 • -0,8% in 2013 • +0,8% in 2014 • +1,3% in 2015 Bron: CBS / CPB
15
Prognoses: lichte stijgingen 110 100
95
97
98
90 80 70
67
69
70 64
67
69
60 50 40 Bezettingsgraad
Kamerprijs
Bron: Horwath HTL
16
RevPAR
2013 2014 2015
Eerste resultaten: hogere bezetting, hogere prijzen Hotelresultaten 1e halfjaar Nederland 120 100
100 80 64,2
105
66,2
64
69
60 40 Bezettingsgraad
Kamerprijs
Bron: STR Global
17
RevPAR
H1 2013 H1 2014
Amsterdam: stijgende bezetting, stijgende prijzen Hotelresultaten 1e halfjaar Amsterdam 160 140 120 100 80 60 40
129
136
94 72,7
103
75,4
Bezettingsgraad
Kamerprijs
Bron: STR Global
18
RevPAR
H1 2013 H1 2014
Programma • Huidige hotelmarkt • Prognoses hotelmarkt • Internationale hotelmarkt • Investeringen • Bubbel? • Transacties
19
Toenemend optimisme Global Hotel Market Sentiment score (schaal van -150 tot 150)
60
50 40
40 20
26 6
25
25
14 17
15
5
0 Nederland
Europa
Azië 2013
20
2014
Amerika
Wereldwijd
Toenemend optimisme
21
Toenemend optimisme
City
ADR July ’14
London
€ 166
Paris
€ 149
Copenhagen € 149 Amsterdam
22
€ 139
Toenemend optimisme
23
Year
USA Occ.
2014
63,1%
2015
63,6%
Toenemend optimisme
Year
Occ.
ADR
2014
64,1%
$ 115
2015
64,8%
$ 120
Highest occupancy since 1995 24
Toenemend optimisme
25
Programma • Huidige hotelmarkt • Prognoses hotelmarkt • Internationale hotelmarkt • Investeringen • Bubbel? • Transacties
26
Expansie
27
Expansie
28
Expansie
29
Expansie Nieuwe hotelkamers 2013, wereldwijd 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0
Totaal 10 grootste ketens: 143.000 kamers erbij 30
Expansie Nieuwe hotelkamers 2012-2013, Nederland 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 -100 -200
Totaal 10 grootste ketens: 4.086 kamers erbij 31
Programma • Huidige hotelmarkt • Prognoses hotelmarkt • Internationale hotelmarkt • Investeringen • Bubbel? • Transacties
32
Hotelbubbel?
33
Hotelbubbel?
34
Hotelbubbel?
35
Hotelaanbod: sterke groei • 92.338 hotelkamers in 2013
Aantal kamers drie-, vier- en vijfsterrenhotels Nederland (x 1.000) 100.000
• +5% t.o.v. 2012
90.000 80.000
• +24% t.o.v. 2007
70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 2007
2008
2009
driesterren
Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering
2010 viersterren
2011 vijfsterren
36
2012
2013
Overnachtingen stijgen langzamer dan aanbod • 30,6 miljoen overnachtingen in 2013
Overnachtingen drie-, vier- en vijfsterrenhotels Nederland (x 1.000) 35000 30000
• +2,8% t.o.v. 2012
25000
• +15% t.o.v. 2007
20000 15000 10000 5000 0 2007
2008
2009 driesterren
Bron: CBS
2010 viersterren
2011 vijfsterren
37
2012
2013
Hotelbubbel? - Amsterdam • 2004: 17.000 hotelkamers • 2014: 25.000 hotelkamers 47% groei • 2020: 29.000 hotelkamers • Bezettingsgraad: 79% • Gemiddelde kamerprijs: € 117 • Geen bubbel! 38
Hotelbubbel? - Dubai
39
Hotelbubbel? - Dubai • 2004: 9.000 hotelkamers • 2014: 90.000 hotelkamers 900% groei • Bezettingsgraad: 80% • Gemiddelde kamerprijs: US$ 240 • Geen bubbel! 40
Hotelbubbel? - Rotterdam • 2004: 3.100 hotelkamers • 2014: 4.900 hotelkamers 57% groei • 2020: 6.000 hotelkamers? • Bezettingsgraad: 63% • Gemiddelde kamerprijs: € 86 • Dreigende bubbel! 41
Hotelbubbel? – Den Haag • 2004: 3.200 hotelkamers • 2014: 4.100 hotelkamers 28% groei • 2020: 4.600 hotelkamers? • Bezettingsgraad: 62% • Gemiddelde kamerprijs: € 95 • gestage groei, geen bubbel 42
Hotelbubbel? – Utrecht • 2004: 1.250 hotelkamers • 2014: 1.650 hotelkamers 32% groei • 2020: 2.900 hotelkamers? • Bezettingsgraad: 70% • Gemiddelde kamerprijs: € 92 • dreigende bubbel! 43
Hotelbubbel?
44
Hotelbubbel?
45
Programma • Huidige hotelmarkt • Prognoses hotelmarkt • Internationale hotelmarkt • Investeringen • Bubbel? • Transacties
46
Toenemende transacties
Hotel
Prijs
Per kamer
InterContinental New York
$ 300 M
Ca. $ 438 k
St. Regis Bal Harbour
$ 213 M
Ca. $ 1 M
47
Toenemende transacties
Hotel
Prijs
Per kamer
Le Grand Hotel Paris
$ 442M
Ca. $ 1 M
Op handen zijnde verkoop, aangekondigd door IHG. Investeerder Constellation Hotels investeert nog eens $ 60M
48
Toenemende transacties Wordt IHG verkocht? Genoemde kopers zijn Starwood en Wyndham, prijs $ 10 miljard
49
Toenemende transacties
Hotel
Prijs
Per kamer
Park Hyatt New York
$ 390M
Ca. $ 1,85 M
Gekocht door Hyatt zelf.
50
Ook in Nederland
Verkocht uit faillissement Eurocommerce 63 kamers, prijs onbekend
51
Ook in Nederland
Fletcher Hotel-Restaurant ‘sHertogenbosch 82 kamers, prijs onbekend
52
Ook in Nederland
53
Ook in Nederland Accor koopt 97 hotels voor € 900M, 19 in NL assets owned strategie!
54
Ook in Nederland
55
Ook in Nederland Suite Novotel Den Haag, Passage 118 kamers van 30 m²
56
Ook in Nederland
57
Horwath HTL Hotel Event 2014 Dank u voor uw aandacht.