Academic Experience. Studiegids Studieoriëntatie voor VWO-studenten. Open Universiteit

Academic Experience

Cultuurwetenschappen

Informatica

Managementwetenschappen

Studieoriëntatie voor VWO-studenten Natuurwetenschappen

Studiegids 2013-2014

Psychologie

Rechtswetenschappen

Open Universiteit 80161 5713191_juli 2013

Open Universiteit bezoekadres: Valkenburgerweg 177, 6419 AT Heerlen postadres: Postbus 2960, 6401 DL Heerlen, T 045-576 28 88 www.ou.nl

www.ou.nl

S T U D I E G I D S

2 0 1 3 - 2 0 1 4

VWO-studenten

Deze gids is een uitgave van de afdeling Voorlichting, Service en Informatie. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. juli 2013

Open Universiteit bezoekadres: Valkenburgerweg 177, 6419 AT Heerlen postadres: Postbus 2960, 6401 DL Heerlen T +31 45 576 28 88 www.ou.nl

Inhoud

Studeren als een echte student

01 Voorwoord

Als vwo’er in de bovenbouw ben je bezig om je voor te bereiden op een volgende studie. Tot nu toe was je lessenpakket redelijk algemeen ook al heb je inmiddels vakken laten vallen die minder geschikt voor je waren. Je hebt aan het einde van het derde jaar een profiel gekozen.

02

Academic Experience bij de Open Universiteit

03 Cursusprogramma 04

Aan de slag met studeren

06 Tentamen 08 Cursusbeschrijvingen

Maar hoe gaat het straks na je eindexamen, ga je dan beginnen met een studie aan een universiteit of aan een hogeschool. Weet je al welke richting je uit wil? Waarschijnlijk twijfel je nog en weet je niet welke studie eigenlijk bij je past. Het valt ook niet mee om een studiekeuze te moeten maken als je nog weinig kennis hebt van de werkelijke inhoud van een studierichting. Als je een studierichting hebt gekozen is het ook net zo belangrijk om een idee te hebben wat het studeren nu precies in houdt. Hoe gaat dat straks? Moet je veel zelf doen? Krijg je roosters? Hoe gaat dat met de studiepunten in het eerste jaar? Hoe hoog is het tempo? Hoe moet ik eigenlijk leren? Er komen straks veel nieuwe dingen op je af en het kan prettig zijn als je dit al eens hebt ervaren. Om goed voorbereid aan je nieuwe toekomst te beginnen is het mogelijk om met de Open Universiteit al vóór je eindexamen een klein stukje aan een universiteit proberen te studeren. Zo kun je kennismaken met het academische niveau en proeven van de vakinhoud. Maar je leert vooral zelfstandig te studeren en je studietijd in te plannen. Het is overigens niet niks: als zestien- of zeventienjarige aan universitair onderwijs beginnen is een hele uitdaging. Je zult discipline moeten hebben en hard moeten werken. Maar daar tegenover staat dat je goed kunt oefenen in de vaardigheden die nodig zijn om succesvol te zijn in het hoger onderwijs. Wat is nu precies de bedoeling? Bij de Open Universiteit zijn de wetenschappelijke opleidingen verdeeld over een vastgesteld aantal modulen. Als vwoleerling heb je gelegenheid om een cursus van één module uit het bachelorprogramma te bestuderen. Je krijgt exact dezelfde stof en tentamens als de reguliere studenten. Het echte werk dus. De cursussen waaruit je kunt kiezen staan verderop genoemd. Ze zijn oriënterend op het vakgebied en passen bij de profielen die gelden voor het vwo. Studeren aan de Open Universiteit kan waar en wanneer je wilt, je hoeft niet naar colleges te gaan en je hebt online contact met docenten en medestudenten. Deze zelfstudiemethode vergt wel een doorzettingsvermogen. Je moet zelf zorgen voor de stok achter de deur. Maar als je eenmaal deze ervaring hebt opgedaan kun je vol vertrouwen op naar je (studie) toekomst! Ik wens je veel studiesucces!

Prof. Mr. Anja Oskamp rector magnificus Open Universiteit

1

Academic Experience bij de Open Universiteit De Open Universiteit is de enige (afstands)universiteit in Nederland waarbij iedereen in eigen tempo kan studeren. Dit betekent een grote vrijheid voor een student om toch andere verplichtingen, zoals school/ studie, sport of werk te kunnen blijven doen.

De Open Universiteit mag in principe alleen studenten vanaf 18 jaar wetenschappelijke bachelor- en masteropleidingen aanbieden op academisch niveau in een aantal vakgebieden. Deze opleidingen zijn verdeeld over afzonderlijke cursussen. Elke cursus wordt apart bestudeerd en getentamineerd. Een cursus van één module heeft een studieomvang van ongeveer 100/120 studie-uren en vertegenwoordigt normaliter 4,3 studiepunten. Alle Europese universiteiten hanteren hetzelfde waarderingssysteem en dat maakt het uitwisselen met een andere universiteit gemakkelijker. Voor vwo-scholen maakt de Open Universiteit een uitzondering en biedt in samenwerking met de school de bovenbouwleerlingen alvast de mogelijkheid ook een module te bestuderen als oriëntatie op de toekomstige studie.

Studeren via internet Studeren bij de Open Universiteit doe je niet in de les maar thuis of samen met andere studenten. Het cursusmateriaal is speciaal ontwikkeld voor zelfstudie. Het is alsof in de teksten de docent aan het woord is. Het lijkt misschien saai en eenzaam, toch studeer je niet helemaal alleen. Je komt weliswaar niet in een collegezaal maar de Open Universiteit heeft in het hele land studiecentra waar bij sommige cursussen begeleidingsbijeenkomsten worden georganiseerd. Op deze bijeenkomsten ontmoet je andere studenten die dezelfde cursus bestuderen. Maar het meest wordt er gebruik gemaakt van internet. Als student krijg je toegang tot Studienet. Studienet is een besloten elektronische leeromgeving en daar staat alle informatie die je nodig hebt bij je studie. Je kunt er zelf documenten plaatsen en delen met anderen. Zo maak je kennis met je medestudenten en kun je ervaringen uitwisselen.

Verkeerd profiel gekozen? Het is natuurlijk mogelijk dat je een profiel hebt gekozen maar nu toch constateert dat je een bepaald vak niet in je pakket hebt zitten of onvoldoende beheerst terwijl je het eigenlijk wel nodig hebt als voorkenniseis bij je vervolgstudie. Voor de vakken Biologie, Natuurkunde, Scheikunde en Wiskunde is het mogelijk bij de Open Universiteit tentamen af te leggen om alsnog je kennis te kunnen aantonen of bij te spijkeren. Je kunt zowel de voorbereidingscursus volgen en daarna tentamen doen, maar je kunt ook alleen de cursus volgen of alleen tentamen doen. www.ou.nl/voorbereidingscursussen en www.voortentamen.nl

Hoogbegaafde jonge studenten Academic Experience is er speciaal voor leerlingen in het voortgezet onderwijs waarvan de leerkrachten aangeven dat het bestuderen van een universitaire cursus een aanvulling is in de persoonlijke ontwikkeling. Het komt regelmatig voor dat er leerlingen zijn die ver vooruit lopen vanwege hun hoogbegaafdheid en niet voldoende leerstof ter beschikking hebben. Voor deze leerlingen is het mogelijk individueel te bekijken welke cursus het beste aansluit aan de leerbehoefte. Dit hoeft niet uitsluitend een cursus uit het programma Academic Experience te zijn, want maatwerk kan een betere oplossing zijn. Voorop staat dat er met plezier wordt gestudeerd en het een uitdaging blijft om de eigen competenties goed te benutten. Neem voor meer informatie hier over contact op via ons e-mailadres: [email protected]

Kosten en aanmelden Een cursus bij de Open Universiteit kost € 294,- per module. Dit is inclusief studiemateriaal, begeleiding bij de cursus en 3 tentamenkansen. Je mag 14 maanden over de cursus doen. Als je graag een cursus wilt bestuderen, dan kun je je aanmelden door het formulier in te vullen en te ondertekenen. Daarnaast hebben wij een kopie van je geldig identiteitsbewijs (voor én achterzijde) nodig om je inschrijving geldig te maken. Beiden kun je afgeven op school. De school zorgt dat de aanmelding wordt verzonden. Betaling van het cursusgeld zal via de school verlopen.

2

Cursusprogramma 2013-1204 In onderstaand overzicht staat een selectie van cursussen van de diverse faculteiten. In overleg met de faculteiten zijn deze cursussen uitgekozen omdat zij een oriëntatie op het vakgebied vormen en in het begin van de bacheloropleiding voorkomen. Bovendien is er gekeken of de onderwerpen aansprekend zijn voor jonge studenten. Cultuur en Maatschappij B29121 Politicologie*

CBI - mc

zelf datum bepalen

C08321 Stedenbouw. De vroegmoderne stad in de Nederlanden

CBI - mc

zelf datum bepalen

C10311 Expressionisme

CBI - mc

zelf datum bepalen

C19111 Kijken naar Amerika*

Opdracht

volgens afspraak

C21211 Cultuurgeschiedenis van de oudheid

Schriftelijk

apr 2014 - aug 2014 - nov 2014 - apr 2015

C27231 Bewegend beeld

Opdracht

volgens afspraak

R12221 Rechtsgeschiedenis 1

CBI - mc

zelf datum bepalen

R28231 Rechtsfilosofie

CBI - mc

zelf datum bepalen

S08121 Geschiedenis van de psychologie*

Schriftelijk

feb 2014 - apr 2014 - aug 2014 - feb 2015

S09241 Sociale psychologie*

CBI - mc

zelf datum bepalen

S11131 Inleiding in de arbeids- en organisatiepsychologie*

CBI - mc

zelf datum bepalen

T38121 Webcultuur

Schriftelijk

feb 2014 – apr 2014 – aug 2014 – feb 2015

B05111 Marketing

CBI - ov

zelf datum bepalen

B26121 Productiemanagement*

CBI - mc

zelf datum bepalen

B29121 Politicologie

CBI - mc

zelf datum bepalen

B38111 Administratieve processen en accounting

CBI - mc

zelf datum bepalen

E01131 Inleiding in de Nederlandse economie

CBI - mc

zelf datum bepalen

R05151 Inleiding staatsrecht

Schriftelijk

feb 2014 - aug 2014 - nov 2014 - feb 2015

R25121 Recht en samenleving

Schriftelijk

apr 2014 - jun 2014 - aug 2014 - apr 2015

S11131 Inleiding in de arbeids- en organisatiepsychologie*

CBI - mc

zelf datum bepalen

N13121 Levenswetenschappen 1: evolutie

Schriftelijk

apr 2014 - aug 2014 - nov 2014 - apr 2015

N06221 Levenswetenschappen 2: fysiologie

Schriftelijk

feb 2014 - jun 2014 - aug 2014 -feb 2015

N32221 Gedragsbiologie

Opdracht

volgens afspraak

S08121 Geschiedenis van de psychologie*

Schriftelijk

feb 2014 - apr 2014 - aug 2014 - feb 2015

S25211 Inleiding in de neuropsychologie en psychofarmacologie

CBI - mc

zelf datum bepalen

S60331 Inleiding in de gezondheidspsychologie*

CBI - mc

zelf datum bepalen

N32221 Gedragsbiologie

Opdracht

volgens afspraak

N11111 Natuurkunde voor milieuwetenschappen

CBI - mc

zelf datum bepalen

N47111 Scheikunde voor milieuwetenschappen 1*

CBG - mc+ov

jun 2014 - aug 2014 - jan 2015 -jun 2015

N49111 Wiskunde voor milieuwetenschappen

CBG - ov

feb 2014 - apr 2014 - aug 2014 - feb 2015

T07131 Discrete wiskunde A

Schriftelijk

apr 2014 – jun 2014 – nov 2014 - apr 2015

T25121 Objectgeoriënteerd programmeren in Java 1

Schriftelijk

feb 2014 – jun 2014 – nov 2014 – feb 2015

T28141 Inleiding informatica

CBI - mc

zelf datum bepalen

T38121 Webcultuur

Schriftelijk

feb 2014 – apr 2014 – aug 2014 – feb 2015

Economie en Maatschappij

Natuur en gezondheid

Natuur en techniek

* Engelstalige boeken of teksten zijn onderdeel van de cursus

3

Aan de slag met studeren Het moeilijkst van het zelfstandig bestuderen van een cursus is je houden aan je voornemen om te gaan studeren. Op school betekent uitstelgedrag meestal laatste-minuten-werk. Bij zelfstandig studeren leidt uitstellen tot afstellen. Er is namelijk geen exacte deadline. Het doel om een eindresultaat te halen gaat gepaard met een flinke dosis zelfdiscipline. Je doet het voor jezelf.

Studieplanning Om je een steuntje in de rug te geven adviseren wij je op voorhand een reële studieplanning te maken. Kijk als eerste naar de mogelijke tentamendata. Verwerk alle drie de tentamenkansen in je plan. Hou vooral rekening met proefwerkweken en andere periodes waarbij je schooltaken veel tijd vragen. Ga daarna rekenen hoeveel studie-uren je per week moet reserveren om je planning te halen. Een cursus vraagt 100-120 studie-uren. Deze tijdsplanning kun je al maken vóór je besluit daadwerkelijk deel te nemen aan Academic Experience. Je weet dan van te voren of je het komende jaar ook echt tijd hiervoor hebt. Als je hebt besloten een cursus te gaan bestuderen kun je naast de tijdsplanning een inhoudelijke planning maken. Neem je studieboeken er bij en verdeel de inhoudsopgave(n) over je beschikbare studietijd. Het fijne van een inhoudelijke planning is dat je kunt afvinken wat je al hebt gehad. Je krijgt zo ook een goed inzicht van je eigen inschattingsvermogen, klopt het aantal ingeschatte studie-uren per onderdeel? Lever deze studieplanning ook in bij je mentor, zo kunnen jullie samen vinger aan de pols houden bij de studievoortgang.

Studiebegeleiding De cursussen zijn ontwikkeld om zelfstandig te bestuderen met behulp van de elektronische leeromgeving Studienet. Zodra je een studentnummer hebt ontvangen kun je hier voor inloggen. Bij aanvang van je cursus ontvang je van ons een handleiding om je op weg te helpen. Studienet gebruik je om contact te onderhouden met de cursusdocent. Het is verstandig meteen bij aanvang even contact te zoeken met de betreffende docent en je bekend te maken. Want bij zelfstandig studeren hoort het initiatief voor studiebegeleiding bij jezelf. Je kunt alles wat je wilt weten over de studiestof vragen. Op Studienet staat alle benodigde info over jouw cursus bij elkaar. Het is jouw werkplek en van daaruit kun je ook communiceren met medestudenten die dezelfde cursus bestuderen.

Leren studeren Je staat helemaal aan het begin van een nieuwe manier van studeren. Voor het studeren in een vervolgopleiding worden andere vaardigheden van je gevraagd dan op de middelbare school. Je moet leren plannen, je volgt colleges en geen lesrooster. Je moet veel lezen, samenvattingen maken, voorbereiden, presenteren, schrijven en tentamens afleggen etc. Omdat we bij de Open universiteit weten hoe lastig dat kan zijn hebben we allerlei hulpmiddelen en (online) workshops om je hierin te ondersteunen. Deze online Studiecoach en nog meer onderdelen bieden wij aan op Studieplaza. Ga hier vooral mee aan de slag want alle vaardigheden die je nu aanleert kun je straks uitstekend gebruiken als je moet gaan studeren voor je eindexamen! www.studieplaza.ou.nl

4

Wat kun je verder zelf nog doen? Onze ervaring is dat onderling contact tussen studenten de beste studiestimulans is. Je medestudenten, al dan niet van je eigen school, komen waarschijnlijk dezelfde obstakels tegen. Neem contact op met andere studenten en geef elkaar regelmatig door hoe je vordert met de studie. Dit maakt het studeren veel leuker en je leert nieuwe mensen kennen die dezelfde interesses hebben als jij. Maak samen met je mentor een vaste afspraak om te bekijken hoe de studie verloopt. Ben eerlijk tegen jezelf en zeg niet dat het prima gaat terwijl je weet dat je eigenlijk niet goed opschiet. Het helpt als je je mentor een samenvatting geeft van het onderdeel dat je bestudeerd hebt. Bovendien onthoud je de stof veel beter als je iemand anders kort maar krachtig moet vertellen waar iets over gaat.

“Wie gaat nu vrijwillig nog eens extra 100 uur studeren? Ik dus. Het is gewoon hartstikke leuk. De inhoud vind ik heel interessant. Eigenlijk wil ik nu ook wel weten of ik een voldoende haal bij het tentamen. Dan weet ik zeker dat studeren aan een universiteit me gaat lukken, ik heb het nota bene al gedaan!”

5

Tentamen Wanneer je door de studiestof heen bent wil je natuurlijk weten of je het goed hebt gedaan. Je gaat de cursus afronden en hoopt op een goed resultaat. We bieden verschillende vormen van tentamens aan, zie de bijgaande tabel voor de uitleg. Je hebt drie keer de kans om op tentamen te gaan en een goed resultaat te halen. Probeer je aan je planning te houden en ga op tentamen. Ook als je twijfelt of je voldoende bent voorbereid is het zinvol om te gaan. Je leert heel erg veel van de vraagstelling en de mogelijke antwoorden. Als je slaagt, dan heb je het fantastisch gedaan; als je niet slaagt weet je wel heel goed waar dat aan ligt en waar je aan moet gaan werken. Je hebt daarna nog twee keer de kans om wel te slagen.

Tentamenvormen CBI – mc (computergebaseerd individueel tentamen met multiplechoice-vragen) Je ontvangt een selectie vragen uit een totale database. Elke student krijgt een andere selectie. Je maakt het tentamen aan een computer in het studiecentrum. Na dit tentamen krijg je meteen je voorlopige uitslag te zien. Aanmeldtermijn: Uiterlijk 14 dagen voor de tentamendatum CBI – ov (computergebaseerd individueel tentamen met open vragen) Je ontvangt een casus waarbij je open vragen moet beantwoorden. Elke student krijgt een andere casus. Je maakt het tentamen aan een computer in het studiecentrum. Aanmeldtermijn: Uiterlijk 14 dagen voor de zelf gekozen tentamendatum CBG – ov (computergebaseerd groepstentamen met open vragen) Je ontvangt open vragen. Alle studenten krijgen dezelfde vragen. Je maakt het tentamen aan een computer in het studiecentrum. Aanmeldtermijn: Uiterlijk 1 maand voor de vaste tentamendatum CBG –mc+ov (computergebaseerd groepstentamen met multiplechoice en open vragen) Je ontvangt een combinatie van open vragen met multiplechoice vragen. Alle studenten krijgen dezelfde vragen. Je maakt het tentamen aan een computer in het studiecentrum. Aanmeldtermijn: Uiterlijk 1 maand voor de vaste tentamendatum Schriftelijk Je ontvangt een tentamen met gesloten vragen (multiplechoice en/of juist-onjuist vragen) en/of open vragen. Alle studenten krijgen dezelfde vragen. Je maakt het tentamen op papier in het examenlokaal van het studiecentrum. Aanmeldtermijn: Uiterlijk 1 maand voor de vaste tentamendatum

Opdracht Je opdracht kan bestaan uit een werkstuk, practicum, paper of een casus. Aanmeldtermijn: Met de examinator spreek je af wanneer je opdracht moet worden ingeleverd.

6

Aanmelden voor het tentamen Voor Academic Experience geldt een aparte aanmeldprocedure: je aanmelding voor deelname aan een tentamen verloopt via de website. Daar moet je een tentamen-aanmeldformulier invullen. Kijk van tevoren goed op de website van je studiecentrum op welke dagen en tijdstippen de tentamens worden afgenomen. En meld je ruim op tijd aan want als de termijn is gesloten kun je niet meer deelnemen! www.ou.nl/academicexperience

Haal ik dat tentamen wel? Als voorbereiding op je tentamen kun je als eerste de oefententamens maken die in het cursusmateriaal zijn opgenomen of op Studienet staan. Hierdoor heb je zelf al een idee of je kennis genoeg hebt voor het tentamen. Maar wil je toch beter voorbereid op tentamen gaan, ga dan kijken bij de Studiecoach op Studieplaza. Daar vind je allerlei tips en krijg je een inzicht in de mogelijke valkuilen. Je kun je natuurlijk ook aanmelden voor één van de tentamentrainingen die regelmatig in de studiecentra voor studenten georganiseerd worden. Als je dan op tentamen gaat, laat je dan niet uit het veld slaan als het niet meteen goed gaat. Het is natuurlijk een teleurstelling als je met onvoldoende resultaat het gebouw verlaat. Vergeet niet dat je erg vroeg aan een universiteit studeert en nog niet eens eindexamen hebt gedaan. Ook van een te laag resultaat leer je ontzettend veel. Je weet precies waar het mis ging en dan kun je daar al je aandacht aan besteden voor de volgende tentamenkans.

Geslaagd! Ben je geslaagd voor je tentamen dan mag je met recht trots zijn op jezelf. Aan het einde van de 14 maanden ontvang je hiervoor een verklaring van het College van bestuur, ondertekend door de rector van de Open universiteit. Op de verklaring staat de titel van de cursus en de zwaarte van de studielast vermeld. Bij de aanmelding voor een vervolgstudie kun je met deze verklaring aantonen dat je serieus aan de slag bent gegaan met je studieoriëntatie. Je hebt nota bene aantoonbare studie-ervaring op academisch niveau!

“Ik dacht eerst: waar ben ik aan begonnen. Maar het hielp om te weten dat mijn medestudenten hetzelfde dachten. We hebben contact gehouden en bereiden ons tegelijkertijd voor op het tentamen. Ik durf het eigenlijk niet te bekennen maar deze manier van studeren smaakt gewoon naar meer!”

7

Cursusbeschrijvingen

Faculteit Cultuurwetenschappen

Stedenbouw. De vroegmoderne stad in de Nederlanden

Cursuscode: C08321

Inhoud

Cursusmateriaal

De stad is de zichtbare staalkaart van onze cultuur. Hoe die expliciet gelezen moet worden, is het onderwerp van de cursus Stedenbouw. Daarbij ga je eerst heel praktisch te werk. In het prachtig uitgevoerde Kaartendeel zijn historische kaarten van steden in Nederland en België uit de zestiende en zeventiende eeuw opgenomen, die je dankzij de opgaven in het Systematisch deel leert lezen en op geografische kenmerken leert duiden. Kadaster- en recente kaarten, luchtfoto’s en videobeelden voeren je naar de stad van nu. Deze praktijk wordt verdiept in teksten over de ontwikkeling van de stad in de Nederlanden tot aan 1900, toen de binding met de historisch gegroeide invulling van het land definitief werd verlaten. Bovendien heb je het Practicum Stedenbouw op dvd ter beschikking, op grond waarvan weer andere, nu interactieve opgaven uitgewerkt kunnen worden tot en met het samenstellen van ‘tentoonstellingen’ over stedenbouwkundige onderwerpen aan toe. De cursus heeft de geschiedenis van de stad als fysieke structuur tot onderwerp, haar gebouwen en de stedenbouw zelf, alsook de relatie met de regio en andere steden en het verstedelijkingsproces op ‘nationaal’ niveau. Het spanningsveld tussen ideaal en werkelijkheid wordt nadrukkelijk verkend. Na deze cursus zal geen enkel bezoek aan een historische binnenstad meer hetzelfde zijn.

- Tekstboek: Visser (red.), Stedenbouw Systematisch deel (OU, 2011). - Bronnenboek: Visser (samensteller), Stedenbouw Kaartendeel (OU, 2007).

Leerdoelen Hoofddoel van de cursus is de studenten in te leiden in de stedengeschiedenis van de Nederlanden, zij het als ruimtelijk gegeven. Kennis en inzicht in de ruimtelijke ontwikkeling en materiële verschijningsvorm vanaf circa 1500 tot 1900 wordt nagestreefd.

8

Tentamenvorm Computergebaseerd individueel tentamen met meerkeuzevragen. www.ou.nl/studieaanbod/C08321


Expressionisme

Cursuscode: C10311

Inhoud Deze cursus is toegespitst op een van de stilistische pijlers van de moderne kunst van de 20e eeuw: het expressionisme. In het algemeen verstaat men onder ‘expressionisme’ een specifieke Duitse bijdrage aan de beeldende kunst van de vorige eeuw. In deze cursus echter krijgt dit begrip een ruimere betekenis.

en de dans. De vraag naar de ontstaansachtergrond en de juistheid van de terminologie loopt als een rode draad door dit deel. In het tweede deel van de cursus zal blijken dat de onderscheiden kenmerken niet exclusief zijn voor het expressionisme, maar dat zij vaker aanwijsbaar zijn in de kunst van de twintigste eeuw. Tekstboek 2 beschrijft en analyseert de momenten in de beeldende kunst van de twintigste eeuw waarop het ‘expressieve’ en het ‘primitieve’ elkaar raken. In het bijzonder wordt nagegaan wat de invloed was van het ‘primitieve’. Wat zochten de (expressionistische) kunstenaars in de uitingen die niet tot de traditionele kunst behoren, zoals ‘kunst’-werken van ‘primitieve’ volken en van geesteszieken, kindertekeningen en vormen van westerse volkskunst? De momenten waarop het expressieve en het primitieve elkaar raken, vinden we in het werk van de fauvisten en expressionisten, in het werk van de leden van Cobra, in het abstract expressionisme (een stijl die zich in de Verenigde Staten ontwikkelde) en in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw in het werk van de neo-expressionisten.

Leerdoelen De cursus presenteert het expressionisme als een stroming in de Duitse kunst in de periode 1908-1924 én als een stijl waarvan zich in de loop van de 20e eeuw verschillende groepen van kunstenaars hebben bediend: fauvisten, expressionisten, Cobra-kunstenaars, abstract-expressionisten en de neo-expressionisten. Kenmerkend voor het expressionisme is de cultivering van emotionaliteit. In de beeldende kunst ligt het accent op de weergave van de innerlijke visie van de kunstenaar op zijn omgeving: het stadsleven, de natuur, vrienden en verwanten. Enkele belangrijke conventionele regels van de kunst werden afgewezen ten gunste van technieken en vormen die als ‘primitief’ werden beschouwd. In de westerse kunstgeschiedenis zagen de expressionisten verwante geesten in de kunstenaars van de gotiek, in schilders als El Greco en Matthias Grünewald, in meer recente schilders als Vincent van Gogh, Paul Gauguin en De Nabis en in tijdgenoten als de Franse ‘fauves’ (wilden). Daarnaast waren kunstuitingen van primitieve volken, geesteszieken en kinderen, maar ook bepaalde elementen van de westerse volkskunst een voorbeeld voor de expressionisten bij hun streven naar een directe representatie van hun zielenroerselen op het beeldvlak. Tekstboek 1 behandelt de argumenten die theoretici, zoals Max Raphael, Wilhelm Worringer en Paul Fechter, en kunstenaars als Kirchner en Kandinsky aanvoeren om het expressionisme te definiëren en te legitimeren tegenover de tegenstanders uit de traditionele hoek. Bovendien wordt onderzocht wat het expressionisme als stroming in de beeldende kunst gemeen heeft met het expressionisme in de bouwkunst, de filmkunst, de literatuur, de muziek

- De student heeft van kennis van de actuele kwesties in de bestudering van het Duits expressionisme en de achtereenvolgende expressionismen in de kunst van de twintigste eeuw: Cobra, abstract expressionisme en neo-expressionisme. - Hij verwerft inzicht in het verschil tussen een stroming (Duits expressionisme) en een stijl (expressionismen in de beeldende kunst van de twintigste eeuw). - Hij is in staat de gangbare definities van het begrip ‘expressionisme’ te problematiseren en nuanceren. - Hij is in staat te reflecteren op de wijze waarop andersoortige kunstvormen van invloed kunnen zijn op kunst uit de mainstream en welke dat zijn voor het expressionisme respectievelijk de expressionismen. - Hij is in staat de kennis die hij heeft opgedaan uit de twee cursushandboeken toe te passen in de analyse van de primaire bronnen die in het werkboek zijn opgenomen.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit twee tekstboeken: - Ron Manheim, Evocatie door deformatie. Expressionisme in Duitsland 1908-1924 (redactie: Adi Martis en Mieke Rijnders). - Expressionisme en primitivisme in de beeldende kunst van de 20e eeuw (redactie: Adi Martis en Mieke Rijnders). Verder is er een werkboek en een dvd.

Tentamenvorm Computergebaseerd individueel tentamen met meerkeuzevragen. www.ou.nl/studieaanbod/C10311 9


Kijken naar Amerika. Twintigste-eeuwse Amerikaanse cultuur in de VS en in Nederland

Cursuscode: C19111

Inhoud Waarom kijken naar Amerika? Amerika is overal om je heen! Je eet cereals en hamburgers en drinkt Coca Cola, leest over Amerikaanse toestanden in onze grote steden en leest Peanuts met Charley Brown. We spreken over consultants, marketingmanagers of andere business en betalen in de supermarkt met creditcard. We doen aan fitness of basketbal, en gaan uit naar danceparty’s. De Star Wars-rage, commerciële televisie met The Simpsons en Dr. Phil, films met Orlando Bloom en Brad Pitt, internet, Youtube, Michael Jackson, Madonna of Lady Gaga en Mickey Mouse T-shirts: Amerika komen we de hele dag overal tegen. Kijken naar Amerika is een oude hobby in Europa. Europeanen hebben van oudsher hun idealen en hun spookbeelden geprojecteerd in dat ‘lege’ gebied waar alles nieuw was en waar naar hartelust geëxperimenteerd kon worden. Wat Amerika ook opriep, enthousiasme of afkeer, Europeanen hebben altijd een mening over Amerika gehad. In de twintigste eeuw heeft de VS zich ontwikkeld tot de dominante wereldmacht en heeft het kijken naar Amerika een andere urgentie gekregen, omdat Amerika steeds directer in ons dagelijks leven aanwezig is. Door de cursus zul je meer begrijpen van wat Amerika eigenlijk is en wat Amerika bezighoudt. Ook krijg je meer zicht op hoe wij in Nederland omgaan met onze dagelijkse portie Amerika.

uitgangspunt voor het verhaal. In het tweede blok passeert de Amerikaanse cultuur de revue, verdeeld in een aantal thema’s zoals: Amerikanisering van immigranten, de rol van religie, literatuur van diverse etnische achtergrond, de amusementsindustrie, muziek, ideologische opvattingen en de Amerikaanse sportwereld, architectuur en beeldende kunst. Al deze onderwerpen komen aan bod in het brede panorama van hedendaagse Amerikaanse cultuur. In het derde blok staat het verschijnsel Amerikanisering centraal. Om te begrijpen waarom Nederland openstaat voor ‘Amerikaanse’ cultuurproducten gaan we in op de politiek-economische banden tussen Nederland en de VS en Nederlandse Amerika-beelden. Tevens krijg je een overzicht van de kanalen waarlangs zich de ‘Amerikaanse’ cultuur in Nederland heeft verspreid. Ten slotte gaat de cursus meer systematisch in op het verschijnsel ‘Amerikanisering’.

Leerdoelen - Het verkrijgen van inzicht in de Amerikaanse identiteit. - Kennis hebben van de grote lijnen van het moderne Amerikaanse politieke bestel. - Kennis hebben van de basisprincipes van massaproductie en massaconsumptie als kenmerkende elementen uit het Amerikaanse economische systeem. - Het verkrijgen en tonen van inzicht in de complexiteit van de Amerikaanse cultuur. - Kennis hebben van een aantal specifieke modern Amerikaanse cultuuruitingen in hun historische context en werking - Inzicht krijgen en tonen in het proces van transmissie van cultuurelementen in het algemeen en in specifieke zin in de transmissie van cultuurelementen vanuit de VS naar Nederland. - Kennis hebben van een aantal voorbeelden van culturele transmissie vanuit de VS naar Nederland in hun eigen historische context en werking. - Enige vaardigheid hebben in het vinden en gebruik van bronnenmateriaal. - Enige vaardigheid hebben in het vinden en gebruik van relevante internetbronnen.

Cursusmateriaal Wat is eigenlijk een ‘Amerikaan’, of ‘Amerika’? Is er zoiets als een ‘Amerikaanse cultuur’ en zo ja, hoe ziet die er dan uit? Wat houdt al die Amerikanen met hun heterogene achtergrond bij elkaar, welke bedreigingen zijn er voor de eenheid? Deze vragen vormen het hoofdthema van de cursus. In diverse vormen keren steeds de twee tegenpolen homogeniteit en fragmentatie terug. In het eerste blok van de cursus vormen de politieke structuur (de ontwikkeling van het stelsel en de discussie rond het minderhedenbeleid) en de economische structuur (kapitalisme, massaproductie en massaconsumptie) van de VS het

10

De cursus bestaat uit vier delen schriftelijk materiaal en een elektronisch werkboek.

Tentamenvorm Opdracht. www.ou.nl/studieaanbod/C19111


Cultuurgeschiedenis van de Oudheid

Cursuscode: C21211

Inhoud

Leerdoelen

In de Ilias beschrijft Homerus Mycene als de machtigste van alle steden op de Peloponnesus en noemt het ‘het goudrijke Mycene’. Volgens de overlevering was Mycene gesticht door Perseus, de zoon van oppergod Zeus en Danae. De stadsmuur zou zijn gebouwd door de reus Cyclops. De beweringen van Homerus waren in de negentiende eeuw een belangrijke reden voor Heinrich Schliemann om de stad te gaan opgraven en onderzoeken. Wat hij en zijn opvolgers vonden was imposant en leek de teksten van Homerus te bevestigen. De opgravingen van Mycene bevestigden het bestaan van de stad en zijn grootheid, maar over haar ontstaan weten we niets meer dan wat de oude Griekse mythen ons vertellen. Zo vertelt de Homerus’ Ilias hoe Agamemnon, de heerser van Mycene, de Grieken aanvoerde in de oorlog tegen Troje. Grieken en Romeinen van later eeuwen beschouwden deze teksten als geschiedenis, als echt gebeurd. Wij weten dat dat niet zo is, maar waar de grens tussen mythologie en werkelijkheid precies loopt, is onbekend. De auteurs van Cultuurgeschiedenis van de Oudheid grijpen de stad Mycene aan om de mythologie te behandelen, die zo’n belangrijke rol speelt in de klassieke teksten. Zo gaan zij voortdurend te werk: twaalf steden dienen als uitgangspunt voor de behandeling van een hoofdthema uit de cultuurgeschiedenis van de klassieke Oudheid in haar geheel. Zo dient Milete voor de filosofie, Athene voor ‘oorlog en vrede’ en ‘beeldende kunst’, Alexandrië voor ‘literatuur’, Delos voor ‘economie en handel’, Rome voor ‘staatsinstellingen en recht’ en ‘de samenleving’, Nijmegen voor ‘centrum en periferie’, Ephese voor ‘stedenbouw en architectuur’, Constantinopel voor ‘religie’ en Ravenna voor ‘de Oudheid na de Oudheid’. De hoofdstukken over de steden en de culturele thema’s worden voorafgegaan door een inleidend hoofdstuk over het Middellandse Zeegebied. Aan het eind van de cursus heb je een uitstekend cultuurhistorisch overzicht gekregen van de Griekse en Romeinse wereld.

Kennis van de cultuurgeschiedenis van de klassieke oudheid in brede zin.

Cursusmateriaal - Tekstboek: N. de Haan en S. Mols (red.), Cultuurgeschiedenis van de oudheid (WBooks, 2012.). - Werkboek: digitaal werkboek op cursuswebsite.

Tentamenvorm Regulier schriftelijk tentamen met open vragen. (apr 2014 - aug 2014 - nov 2014 - apr 2015) www.ou.nl/studieaanbod/C21211

“Ik maak graag werkstukken, maar wist niet dat ik er zo goed in was. Voor de eindopdracht kreeg ik een 8! Een heel fijn gevoel.”

11


Bewegend beeld

Cursuscode: C27231

Inhoud De alomtegenwoordigheid en invloed van de audiovisuele media, in het bijzonder die waarbij bewegend beeld is betrokken, kan niemand in onze samenleving ontgaan. De aandacht voor die media is navenant. In de media zelf, maar ook de wetenschap blijft niet achter. De vakgebieden film, televisie en/of nieuwe media zijn op veel plaatsen een belangrijk onderdeel van het hoger onderwijs geworden. De cursus Bewegend beeld wil je leren bewegende beelden, met al hun eigenaardigheden, te analyseren, beoordelen en hanteren. Je kunt met behulp van deze module een degelijke basis leggen, die uit twee componenten bestaat. Ten eerste een algemene kennis van het fenomeen bewegend beeld, zijn geschiedenis en zijn bestudering. Ten tweede een wat diepergaand besef van het bewegend beeld als enerzijds het product van een specifieke historische context, en als anderzijds een historische bron, in de dubbele zin van iets dat geschiedenis maakt en dat de geschiedenis voor de bestudeerder daarvan inzichtelijk maakt. Het voorgaande klinkt je mogelijk erg abstract in de oren. De cursus wil je echter bovenal laten kijken naar beelden, zeker niet alleen geschiedschrijving en theorie over beelden laten lezen. Het hart van de module wordt dan ook gevormd door vier taken, met de volgende inhoud: taak 1 is inleidend en dient ter algemene oriëntatie; taak 2 is zowel gewijd aan de heuristiek, ofwel de kunst van het zoeken en vinden, als aan de narratieve aspecten, het verhaal van het door jou gekozen filmmateriaal; taak 3 is gewijd aan de context, de cultuurhistorische interpretatie van bewegende beelden; en taak 4 is de synthese, waarin de invalshoeken van de taken 2 en 3 worden samengenomen. Bij de taken 2 tot en met 4 werk je aan de analyse van concrete beelden, beelden die je zelf uitkiest! De taken willen, zo mogelijk, functioneel zijn in je persoonlijke situatie: je maakt zelf bepaalde keuzen, je zet in hoge mate je eigen traject uit, in aansluiting op je belangstelling, je actualiteit, en je studieomgeving. Na afloop zul je met andere ogen kijken naar de vele bewegende beelden waarmee je overal geconfronteerd wordt.

12

Leerdoelen - Kennis en inzicht begrippenapparaat, heuristische vaardigheden, zelfstandige analyse beeldmateriaal aan de hand van analysemodel. - Kennis filmgeschiedenis, inzicht in de cultuurhistorische rol en betekenis van bewegend beeld.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit een website met opdrachten en ondersteunend materiaal, en een boek, te weten Chris Vos, Bewegend verleden. Inleiding in de analyse van films en televisieprogramma’s. Amsterdam (Boom), 2004.

Tentamenvorm Opdracht. www.ou.nl/studieaanbod/C27231

Faculteit Informatica

Discrete wiskunde A

Cursuscode: T07131

Inhoud Discrete wiskunde is een deelgebied van de wiskunde dat de laatste jaren steeds meer in de belangstelling komt. Enerzijds omdat er steeds meer toepassingen zijn binnen de informatica en andere disciplines, anderzijds omdat het mogelijkheden biedt belangrijke karakteristieken van de wiskunde te behandelen. Het gaat daarbij dan om een zorgvuldige definiëring van problemen, zoeken naar oplosmethoden daarvoor en nagaan of de methoden correct en toepasbaar zijn. Discrete wiskunde omvat onderwerpen die als gemeenschappelijk kenmerk hebben dat er steeds discrete structuren, dat wil zeggen gehelen, bekeken worden. Iets is er wel, of is er niet. Een groep mensen kan uit tien of elf personen bestaan, spreken over tien en een halve persoon is niet zinvol. Met het discrete karakter onderscheidt de discrete wiskunde zich van onderwerpen uit de continue wiskunde. De cursus bestaat uit een inleidend blok en drie grote blokken die respectievelijk ingaan op de volgende onderwerpen uit de discrete wiskunde: getallen en grafen, verzamelingen en relaties, en logica. In het eerste blok wordt gestart met een inleidende leereenheid die aan de hand van het thema ‘routes van a naar b’ een eerste indruk geeft van de aard en methoden van de discrete wiskunde en vervolgens in vogelvlucht een overzicht geeft van de historie van de discrete wiskunde. In een volgende leereenheid maken studenten kennis met elementaire verzamelingenleer en de daarbij gebruikte begrippen, notaties en operaties. Het tweede blok gaat over getallen, grafen en bomen. In de eerste leereenheid wordt aandacht besteed aan het rekenen met gehele getallen en aan eigenschappen van deelbaarheid, belangrijk voor veel toepassingen binnen de informatica. Ook positietalstelsels, zoals het binaire en het hexadecimale, worden besproken. De volgende leereenheid is een introductie tot de theorie van grafen en de representatie ervan in een vorm die door de computer efficiënt kan worden verwerkt. Grafen spelen een

belangrijke rol bij allerlei praktische toepassingen, zoals (optimale) routering. De laatste leereenheid bespreekt een speciaal type grafen: bomen. Boomstructuren zijn cruciaal in vele toepassingen binnen de informatica: efficiënt opslaan en lezen van data, (de-)coderen van gegevens en het in werkbare delen opsplitsen van complexe formules en (computer)taalconstructies. Het derde blok gaat over verzamelingenalgebra, relaties en functies alsmede inductie en recursie. In de eerste leereenheid wordt ingegaan op het werken met verzamelingen en er worden regels afgeleid waarmee die bewerkingen systematisch kunnen worden uitgevoerd. Met name bij het werken met databases spelen deze bewerkingen een grote rol. De volgende leereenheid geeft een inleiding op het begrip relaties en een eerste kennismaking met een bijzondere vorm ervan: functies. Functies spelen bij zeer vele praktische problemen een rol. De laatste leereenheid behandelt de begrippen inductie en recursie. Met inductie kunnen we bijvoorbeeld beknopt een voorschrift geven om een verzameling met elementen te vullen die aan onze eisen voldoen. Recursie is uitermate belangrijk bij computertoepassingen: er zijn nogal wat (complexe) problemen die compact en elegant in een recursieve vorm kunnen worden geformuleerd, zoals het probleem van de Torens van Hanoi. Computers kunnen dan zo’n probleem relatief efficiënt oplossen. Het laatste blok behandelt de propositielogica en geeft een introductie tot de predikaatlogica. Propositielogica is van groot belang: in de praktijk werken we vaak met beweringen waarin combinaties voorkomen met de woorden ‘en’, ‘of’ en ‘niet’. Er worden regels (‘wetten’) afgeleid waarmee men het al dan niet waar zijn van zo’n bewering kan bewijzen. De propositielogica vormt ook de basis voor het realiseren van de digitale schakelingen in o.a. computers. Om het werken met een nog bredere klasse van uitdrukkingen mogelijk te maken is de predikaatlogica nodig. Daarbij wordt ook het werken met modellen geïntroduceerd als alternatieve bewijsmethode.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit vier delen schriftelijk materiaal van de Open Universiteit.

Tentamenvorm Regulier schriftelijk tentamen met open vragen. (apr 2014 - jun 2014 - nov 2014 - apr 2015) www.ou.nl/studieaanbod/T07131

13


Objectgeoriënteerd programmeren in Java 1

Cursuscode: T25151

Inhoud Java is een van de populairste programmeertalen. Java heet objectgeoriënteerd omdat een programmeertaak in Java wordt uitgevoerd door objecten die met elkaar samenwerken. Het is de taak van de programmeur om de structuur en het gedrag van die objecten te beschrijven. De cursus Objectgeoriënteerd programmeren in Java 1 behandelt de basisprincipes van Java en objectoriëntatie en biedt een prima manier om daarmee vertrouwd te raken. Er wordt vanaf het begin met objecten gewerkt. Programma’s worden ontwikkeld binnen de ontwikkelomgeving Eclipse. Al in het eerste blok leer je om eenvoudige programma’s te schrijven en deze te voorzien van een grafische gebruikersinterface. Bij dit laatste neemt Eclipse je veel werk uit handen. In dit eerste blok worden nog niet alle details van de gebruikte programmeerconstructies uitgediept. In het tweede en derde blok volgt een volledige en systematische behandeling van de concepten die wij je in deze cursus willen leren.

deze leereenheid worden onder meer de concepten klasse en object uitgediept en worden de relaties tussen klassen verduidelijkt. Ook het in OO belangrijke begrip overerving komt hier voor het eerst aan de orde. Vervolgens leer je zelf klassen te definiëren. Ook leer je te werken met de uitgebreide Java-bibliotheek en de documentatie daarvan op het internet. De laatste leereenheid van het blok gaat over de manier waarop objecten in het geheugen zijn gerepresenteerd en de consequenties daarvan. Blok 3 behandelt de implementatie van methoden (dit zijn in zekere zin de belangrijkste programma-eenheden, omdat de programmeur hier het gewenste gedrag van de objecten codeert). Door de gevolgde cyclische benadering hadden we daar in blok 1 al een voorschot op genomen. In dit blok worden alle elementaire opdrachten gedetailleerd behandeld: primitieve typen en expressies, keuzeopdrachten, herhalingsopdrachten en het werken met Strings en lijsten (arrays en ArrayLists). Het blok besteedt verder aandacht aan documenteren en testen (JUnit). De cursus wordt afgesloten met een wat grotere programmeeropdracht, waarmee je je programmeervaardigheid kunt testen en ook verder ontwikkelen. Deze opdracht betreft het uitprogrammeren van het spel yahtzee. Je schrijft dit programma in een iets andere vorm dan de andere programma’s in deze cursus, namelijk als applet. Een applet is een programma dat opgenomen kan worden in een webpagina. Java dankte zijn enorme populariteit aanvankelijk aan deze applets, maar in de loop van de eerste tien jaar van het bestaan van Java is het belang van deze toepassing sterk afgenomen.

Cursusmateriaal Blok 1 is een inleiding van vier leereenheden, die afwisselend de nadruk leggen op de taal Java en op de ontwikkelomgeving Eclipse. In dit blok maak je kennis met objectoriëntatie door gebruik te maken van bestaande klassen. Eerst ontwikkel je een heel eenvoudig Java-programma en voert dat met minimale hulpmiddelen uit, dus nog zonder ontwikkelomgeving. Dan leer je hoe je programma’s kunt schrijven en verwerken binnen de ontwikkelomgeving Eclipse. Vervolgens leer je programma’s te schrijven die gebruikmaken van eenvoudige vormen van keuze en herhaling. Tot slot van het blok leer je hoe je Eclipse kunt gebruiken om de programma’s te voorzien van een grafische gebruikersinterface. In het hele blok wordt als doorlopend voorbeeld het stemmen met behulp van een stemmachine gebruikt. In blok 2 leer je alles wat je voor deze cursus moet weten over objectoriëntatie. Dat begint met een inleiding op conceptueel niveau, dus (grotendeels) los van de taal Java. In

14

Het cursusmateriaal bestaat uit vier schriftelijke delen en een cd met de taal Java en de ontwikkelomgeving Eclipse.

Tentamenvorm Regulier schriftelijk tentamen met open vragen. (febr 2014 - jun 2014 - nov 2014 - febr 2015) www.ou.nl/studieaanbod/T25151


Inleiding informatica

Cursuscode: T28141

Inhoud De cursus bespreekt op inleidende wijze een aantal uiteenlopende onderwerpen uit het vakgebied informatica. Enkele daarvan zijn al bijna klassiek, zoals relationele databases, logica, binair rekenen en besturingssystemen. Maar ook is er veel aandacht voor recente ontwikkelingen, zoals model-driven development van databases, objectgeoriënteerde analyse en ontwerp met UML als ‘diagramtaal’, Java als programmeertaal en het ontwerpen van gebruikersvriendelijke websites. Verder zijn er inleidingen in neurale netwerken en genetische algoritmen, die beide gebaseerd zijn op modellen uit de biologie. Uiteraard komt het internet uitgebreid aan de orde, met speciale aandacht voor de beveiliging ervan.

De cursus geeft een goed beeld van het vakgebied informatica en is daarom geschikt voor zowel diegenen die meer willen weten van het vakgebied of hun kennis willen actualiseren, als voor diegenen die overwegen de bacheloropleiding Informatica te volgen.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit drie cursusboeken. De software die nodig is om de practica bij Relationele databases, Modeldriven development en Programmeren in JavaLogo te kunnen uitvoeren, kun je downloaden van de cursussite op Studienet.

Tentamenvorm De behandelde onderwerpen worden met enige diepgang aangeboden. Op die manier ‘proef’ je op een realistische manier iets van het vakgebied. Zo leer je zelf een eenvoudige database te ontwerpen, vragen te stellen aan een gegeven database en een eenvoudige webpagina te schrijven in HTML. Je schrijft zelf programma’s in Java. Daarbij is een opzet gekozen die beginners in staat stelt direct relatief interessante toepassingen te schrijven. Dit wordt mogelijk gemaakt door gebruik te maken van een voor dit doel ontwikkelde programmeeromgeving: JavaLogo.

Computergebaseerd individueel tentamen met meerkeuzevragen. www.ou.nl/studieaanbod/T28141

De gekozen onderwerpen worden zoveel mogelijk gekoppeld aan problemen en toepassingen die iedereen herkent. Internet wordt bijvoorbeeld besproken aan de hand van de bekende toepassingen e-mail en het world wide web. Daarbij komen vragen aan de orde als: wat gebeurt er precies als je een e-mail verstuurt, waar bevindt zich je mailbox en wat houdt het beheren daarvan in; waarom wordt een webpagina op je beeldscherm vaak in onderdelen opgebouwd. Zulke vragen dienen als motivatie om centrale concepten als protocollen en het client-servermodel te bespreken.

15


Webcultuur

Cursuscode: T38121

Inhoud ‘Webcultuur’ is een propedeusecursus van de opleidingen Informatica en Informatiekunde, maar richt zich ook op een breder publiek. De cursus gaat in op de wijze waarop internettechnologie het dagelijkse leven beïnvloedt, waardoor nieuwe gedragswijzen, nieuwe subculturen en nieuwe vormen van creativiteit ontstaan. De cursus is bedoeld voor iedereen die zich voor het web interesseert. Internet is veel meer dan een netwerk tussen computers. In de cursus Webcultuur onderzoeken we dat ‘meer’. Hiertoe gaan we op zoek naar de wijze waarop het web de communicatie tussen mensen beïnvloedt en analyseren we diverse aspecten daarvan. Relevante onderwerpen: communicatiemodellen, mediatheorie, semiotiek, usability en webdesign. We moedigen iedere student daarbij voortdurend aan om bewust op het web rond te kijken.

“Ik dacht dat zelfstandig studeren niet zo

Cursusmateriaal

moeilijk was. Maar nu weet ik beter, ik

Geschreven cursusmateriaal, cursussite (zie Studienet).

merk dat ik echt moet plannen.

Tentamenvorm

Nu ik dat geleerd heb gaat eigenlijk wel

Regulier schriftelijk tentamen met open vragen. (febr 2014 - apr 2014 - aug 2014 - febr 2015)

aardig”

www.ou.nl/studieaanbod/T38121

16

Faculteit Managementwetenschappen

Marketing

Cursuscode: B05111

Inhoud De cursus Marketing nodigt uit tot een kennismaking met het vakgebied marketing. Echter, niet op een traditionele manier, zoals: leer het boek, maak de oefeningen, leer 3.000 begrippen en vul de hokjes in tijdens een multiple-choice tentamen. In de cursus Marketing worden studenten direct en voortdurend aan het werk gezet met realistische praktijkcasussen die via de cursussite en grotendeels via een reader worden aangeboden. Voor het werken met de problemen en de uitdagingen in het vakgebied marketing zullen studenten gebruik willen maken van enerzijds de theorie (begrippen, concepten, methoden en technieken) en anderzijds casussen die ontleend zijn aan de praktijk. Dit sluit goed aan op de manier waarop (marketing)managers gebruik maken van boeken en naslagwerken en de daarin aangetroffen theorie toepassen: eerst een totaalbeeld vormen van het probleemgebied en vervolgens de theorie vertalen naar en toepassen op een praktisch probleem. Het werken met casussen nodigt studenten daarbij uit om zich in te leven in de rol van de verantwoordelijke manager, aan de hand waarvan zij actief het leerproces doorlopen. De kennis en vaardigheden die op deze manier zijn verworven, blijven meer bij dan tijdelijke, eenzijdig ‘ingestampte’ feitenkennis.

een handleiding gegeven voor het gebruik van het cursusmateriaal. Als kennisdomein en naslagwerk wordt gebruik gemaakt van het tekstboek Grondslagen van de marketing van Bronis Verhage, Noordhoff Uitgevers, Groningen/Houten. De oefencasussen worden tevens schriftelijk aangeboden.

Tentamenvorm Computergebaseerd individueel tentamen met open vragen. www.ou.nl/studieaanbod/B05111

Kortom, de cursus is: - competentiegericht: beroepsgebonden vaardigheden staan centraal - casusgestuurd: via praktijkcasussen wordt de theorie op natuurlijke wijze opgezocht en ingebracht - digitaal: vooral via internet - te gebruiken als naslagwerk: tekstboek grondslagen van de Marketing van Bronis Verhage

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit een interactieve website waar studenten kunnen werken met casussen en opdrachten. Op het Studienet van de Open Universiteit wordt tevens

17


Productiemanagement

Cursuscode: B26121

Inhoud Productiemanagement houdt zich bezig met het ontwerpen en besturen van systemen waarin goederen en/of diensten worden voortgebracht. De cursus biedt een brede oriëntatie op het vakgebied waarin een groot aantal taken en gangbare concepten, methoden en technieken van productiemanagement aan bod komen. In het eerste blok van de cursus wordt het vakgebied productiemanagement geïntroduceerd. Je treft in dit blok een overzicht van beslissingen en activiteiten van productiemanagement. De activiteiten en beslissingen van productiemanagement zijn divers van aard en kunnen ingedeeld worden in twee groepen: beslissingen die te maken hebben met het ontwerpen van productiesystemen en beslissingen die te maken hebben met het besturen van productiesystemen. Na het bespreken van deze twee groepen activiteiten en beslissingen wordt ingegaan op voorraadbeheer. Voorraden spelen een belangrijke rol bij productiemanagement. Ze vormen een middel om een onbalans tussen vraag en capaciteit op te vangen. Productiesituaties kunnen sterk verschillen en voor elk type situatie zal een andere invulling van productiemanagement nodig zijn. In de cursus worden de volgende typen productiesituaties onderscheiden: stuk-/kleinserieproductie, projectproductie, serieproductie, procesproductie, massaproductie en dienstverlening. In blok twee van de cursus wordt voor elk van deze typen productiesituaties ingegaan op de accenten in de invulling van productiemanagement en wordt een aantal gangbare technieken en methoden voor productiemanagement behandeld.

18

In het derde en laatste blok van de cursus wordt een aantal bijzondere taken van productiemanagement toegelicht. Onderwerpen in dit blok zijn de betrokkenheid van productiemanagement bij het ontwerp van arbeidsplaatsen, kwaliteitsmanagement, onderhoud, supply chain management en het belang van informatie- en communicatietechnologie voor productiemanagement.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit één schriftelijk deel.

Tentamenvorm Computergebaseerd individueel tentamen met meerkeuzevragen. www.ou.nl/studieaanbod/B26121


Politicologie

Cursuscode: B29121

Inhoud

Tentamenvorm

De cursus is opgedeeld in zeven grote themagebieden. Het eerste deel bevat een algemene inleiding op het begrip ‘politiek’ en op het vakgebied. De diversiteit in het gebruik van het begrip in heden en verleden wordt hier toegelicht. Duidelijk zal worden dat er al heel lang en op vele verschillende manieren aan politiek wordt gedaan. En minstens zo lang wordt daar over nagedacht binnen en buiten de wetenschap van de politiek.

Computergebaseerd individueel tentamen met meerkeuzevragen. www.ou.nl/studieaanbod/B29121

Dan volgen vijf delen waarin de centrale begrippen uit de politicologie uitgebreid aan bod komen: macht, democratie, politieke socialisatie en media, verandering en staat. Hierbij komen vragen aan de orde zoals: welke vormen van macht worden onderscheiden en hoe meet je macht, welke vormen van democratie kennen we, welke rol spelen de media in de politiek, hoe komt er verandering tot stand en wat verstaan we onder een staat. Tot slot geven we een overzicht van politieke stromingen en partijen in Nederland en Vlaanderen.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit een elektronische handleiding, een bijbehorend elektronisch en schriftelijk kennisdomein, het tekstboek ‘Inleiding tot politiek en politieke wetenschappen’ van Carl Devos (red.) en het boek ‘Power. A Radical View.’ van Steven Lukes. Aan de hand van de elektronische handleiding met vragen en opdrachten wordt je door de cursus en de tekstboeken geleid. Van jou wordt dus niet verwacht de tekstboeken van a tot z te lezen maar wel de belangrijkste thema’s door te nemen op basis van aanwijzingen in de elektronische handleiding.

“Ik verbaas me over de discipline die ik mezelf kan opleggen om regelmatig te studeren. Dat is wel een grote ontdekking voor mezelf.”

19


Administratieve processen en accounting

Cursuscode B38111

Inhoud

Cursusmateriaal

De cursus geeft je inzicht in de betekenis en functie van de balans en de winst-en-verliesrekening voor de extern geïnteresseerden (financial accounting) en belicht enkele aspecten van de interne verslaggeving (management accounting). De uitleg begint bij de oprichting van een onderneming, volgt de groei van de onderneming en bespreekt de veranderende eisen aan de boekhouding; je kennis van boekhouden neemt toe met het groter worden van de onderneming. De cursus start met een introductie van de balans en de winst-en-verliesrekening en geeft het verband aan tussen deze twee begrippen. De verschillen en overeenkomsten met computerboekhouden worden toegelicht. In het tweede blok komen de posten op de debetzijde (‘links’) van de balans aan de orde, zoals vaste activa, debiteuren en voorraden. Er is aandacht voor de waarderingsproblematiek van onder meer voorraden en de consequenties van de waardering op de balans en winsten-verliesrekening. Vervolgens komt de creditzijde (‘rechts’) aan bod. Hier staan posten die onder meer afhankelijk zijn van de rechtsvorm van een onderneming, de wijze van financiering en de winst en winstbestemming van de onderneming. Het vierde en laatste blok behandelt de financieel-economische informatie ten behoeve van het beheersen en besturen van een organisatie. Met name wordt aandacht geschonken aan het beheersen van de kosten in een productieonderneming en de administratieve verwerking van deze informatie. Met betrekking tot de kosten worden onder meer kostensoorten en de bepaling van prijs-, efficiency- en bezettingsresultaten besproken.

De cursus bestaat uit schriftelijk cursusmateriaal aangevuld met opgaven en extra uitleg op Studienet.

20

Tentamenvorm Computergebaseerd individueel tentamen met meerkeuzevragen. www.ou.nl/studieaanbod/B38111


Inleiding in de Nederlandse economie

Cursuscode: E01131

Inhoud

Cursusmateriaal

De koning van Tonga, een eilandengroep in de Stille Zuidzee, bepaalt zelf de regels. De koning stelt zelf zijn rechters aan en leidt zelf de economie van zijn land in banen: elke jongeman krijgt voor zijn zestiende verjaardag van de koning een stuk land in bruikleen. Door verhandeling van (een deel van) de producten die op dit stuk land worden verbouwd is elk gezin naar verwachting minimaal voorzien van de eerste levensbehoeften. In andere economieën, zoals de Nederlandse, is geen sprake van een dergelijke sterk centralistische sturing. De vragen ‘wie, wat en hoe’ worden hier via de markt opgelost. De Nederlandse overheid stuurt slechts op afstand. Toch is het uitgangspunt voor beide vormen identiek: het gaat om het maken van keuzen omtrent de verdeling van geld, tijd en goederen. Op individueel niveau, op bedrijfsniveau, op nationaal en internationaal niveau.

De cursus bestaat uit vijf schriftelijke delen.

Tentamenvorm Computergebaseerd individueel tentamen met meerkeuzevragen. www.ou.nl/studieaanbod/E01131

De economische wetenschap bestudeert de maatschappij vanuit de invalshoek dat elk goed, maar ook geld slechts één keer kan worden gebruikt, terwijl er meer mogelijkheden zijn om het geld of goed te gebruiken. De cursus legt uit hoe deze keuzes tot stand kunnen komen, maar ook welke gevolgen keuzes kunnen hebben. Een andere benadering van de economische wetenschap beschrijft haar als de wetenschap die zich bezighoudt met zaken als produceren, verhandelen en consumeren van goederen en diensten. De cursus geeft aan de hand van de feitelijke ontwikkeling van de Nederlandse economie sinds de Tweede Wereldoorlog een overzicht van die economische realiteit en de manier waarop economen tegen deze realiteit aankijken. Achtereenvolgens komen aan bod: - de Nederlandse economie: een beschrijving - consumentengedrag, producentengedrag en de markt - de overheid - de monetaire sector: geld en financiële instellingen - de wereldeconomie: handel, valuta en beleid.

21

Faculteit Natuurwetenschappen

Levenswetenschappen 1: evolutie

Levenswetenschappen 2: fysiologie

Cursuscode N13121

Cursuscode N06221

Inhoud

Inhoud

In Bryson’s boek liggen de accenten vooral op de geschiedenis van de natuurwetenschappen, de deugden en ondeugden van de onderzoekers en hun onderlinge rivaliteit. Het is meer een avonturenboek dan een wetenschappelijk boek. Natuurlijk is er ook aandacht voor de vragen die deze onderzoekers probeerden op te lossen, de manieren waarop ze dat aanpakten en de oplossingen die ze vonden. De diepgang daarvan is beperkt. Het boek is immers geschreven voor een breed publiek. Als introductie op een natuurwetenschappelijke opleiding is het een inspirerend, maar verre van compleet verhaal. De leeswijzer Bryson-plus licht daar enkele onderwerpen uit en gaat in op natuurwetenschappelijke (en soms wiskundige) details.

De eerste helft van deze cursus gaat over de fysiologie van planten, dieren en mensen. Die blijken over allerlei vergelijkbare mechanismen te beschikken en kunnen daarom ook als één samenhangend geheel behandeld worden. Aspecten die daarbij aan de orde komen zijn de handhaving van een evenwichtstoestand (homeostase), energie en een divers gezelschap van daarbij betrokken organen. Dit wordt toegelicht aan de hand van een beknopte studietekst, verwijzingen naar animaties op het internet en een viertal wetenschappelijke artikelen. In de tweede helft wordt de aandacht verschoven naar het niveau van cellen. Eerst worden de belangrijkste celstructuren besproken. De stap naar de werking van cellen wordt gemaakt met het Metabolaspel dat met medestudenten kan worden gespeeld via het internet. Daarbij kan kennis worden toegepast uit de voorgaande delen van de cursus. Vervolgens wordt het functioneren van de cel in meer detail besproken, met aandacht voor energetische processen, celdeling, erfelijkheid, eiwitsynthese en afweer. Celbiologie wordt afgesloten met twee wetenschappelijke artikelen.

In de daarop volgende studietaken worden de evolutie en evolutionaire verandering besproken. Dat gebeurt om twee redenen: die invalshoek sluit naadloos aan bij het boek van Bryson én biedt een raamwerk dat van grote betekenis is voor álle biologische disciplines. Het gaat daarbij om processen die invloed heb ben op de samenstelling van populaties van planten en dieren en uiteindelijk op de eigenschappen van individuen. Deze invalshoek benadrukt de verwantschap tussen alle organismen, de geleidelijkheid waarmee erfelijke eigenschappen van populaties veranderen en de doelmatigheid van eigenschappen van soorten.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit een cursusboek en een cd.

Tentamenvorm Regulier schriftelijk tentamen met open vragen. (feb 2014 - jun 2014 - aug 2014 - feb 2015)

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit het boek Een kleine geschiedenis van bijna alles van Bill Bryson, een cursusboek en een cd.

Tentamenvorm Regulier schriftelijk tentamen met open vragen. (apr 2014 - aug 2014 - nov 2014 - apr 2015) www.ou.nl/studieaanbod/N13121

22

www.ou.nl/studieaanbod/N06221


Gedragsbiologie

Cursuscode: N32221

Inhoud Diergedrag speelt de hoofdrol in de cursus Gedragsbiologie, maar er ontbreken zeker geen voorbeelden van parallellen bij de mens. Binnen de milieuwetenschappen draagt de gedragsbiologie onder meer bij (1) aan het inzicht in de wijze waarop organismen (ook de mens) omgaan met korte en lange termijn belangen, (2) aan de ‘verduurzaming’ van de veehouderij, (3) aan het beheer van natuur door het vaststellen van de eisen die dieren aan hun leefomgeving stellen en (4) als uiterst gevoelig hulpmiddel bij het onderzoek naar de schadelijkheid van stoffen. Ook binnen de psychologie, de medische wetenschappen, de criminologie en zelfs de economie wordt steeds meer onderkend dat biologische factoren een belangrijke invloed kunnen hebben op menselijk handelen. De belangstelling voor de gedragsbiologie is daarom groeiende. Gedragsbiologie is extra interessant omdat het vrijwel alle aspecten van fundamenteel natuurwetenschappelijk onderzoek in zich heeft. Natuurwetenschappelijk onderzoek wordt meestal gestuurd door vragen n aar de veroorzaking, of wel de causaliteit. Dergelijke vragen komen ook in de gedragsbiologie aan de orde en hebben dan betrekking op de processen vanaf waarneming tot en met de uitvoering van gedrag. Daarnaast stelt men vragen over de ontwikkeling van gedrag: de erfelijkheid en de invloed van ervaring, waaronder leren. Een derde groep vragen heeft betrekking op de functie van gedrag. Binnen de natuurwetenschappen worden dergelijke vragen alleen gesteld door biologen en gaan dan over de wisselwerking tussen natuurlijke selectie en de eigenschappen van individuen (waaronder gedrag). In de loop van generaties kunnen door veranderingen in de erfelijke samenstelling van een populatie eigenschappen van individuen steeds geschikter worden voor bepaalde functies. De vierde groep vragen, tenslotte, gaat over de evolutie van gedrag, waarbij het accent ligt op het begrijpen van patronen door afstamming. De cursus biedt een gedegen theoretisch kader voor elk van deze vier benaderingswijzen én voor de onderwerpen sociaal gedrag, toepassingen en gedragsbiologie van

mensen. Gedragsbiologie is echter niet alleen een manier van denken, vastgelegd in een verzameling van theorieën en inzichten, het is ook een manier van kijken naar ‘zich gedragende’ organismen. Die manier van kijken kan alleen worden geleerd door praktische oefening: observatie, registratie, analyse en toetsing van hypothesen. In het elektronische materiaal zijn daarom, behalve leerdoelen en opgaven, ook een viertal studietaken opgenomen die een praktische voorbereiding vormen voor het tentamen: aanpak, statistiek, observaties en eindopdracht. Deze taken bevatten veel extra illustratie en oefenmateriaal, zoals films, clips, geluiden, wetenschappelijke artikelen en computerprogramma’s voor waarneming en analyse.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit een tekstboek, een elektronisch cursusboek op cd en de studentenversie van een professioneel observatieprogramma op een tweede cd.

Tentamenvorm Opdracht. www.ou.nl/studieaanbod/N32221

23


Natuurkunde voor Milieuwetenschappen

Cursuscode: N11111

Inhoud In deze cursus worden de klassieke natuurkundige principes aangereikt in een milieuwetenschappelijke context. Daarbij is speciaal aandacht geschonken aan de rol die de verschillende facetten van de Natuurkunde - het waarnemen, het modelleren en het monitoren - hebben in het oplossen van milieuproblemen en het bevorderen van duurzaamheid. In de algemene inleiding wordt het maatschappelijk belang van Natuurkunde geschetst en een overzicht van de leerstof gegeven. Daarna volgen de studietaken Klassieke mechanica en Elektromagnetisme. De kennis uit deze studietaken wordt toegepast op het opwekken van elektriciteit met behulp van windenergie. In de studietaken Warmte en Verwarmen worden fysische principes toegepast in en rondom het huis (isolatie en de warmtepomp). De studietaak Optische straling wordt toegepast op het meten van luchtverontreinigingen. De studietaak Radioactiviteit wordt gekaderd in de medische beeldvorming en therapie en de studietaak Geluid wordt toegepast op het terugdringen van geluidshinder. De integrerende studietaak rondom Klimaat toont hoe de verschillende facetten van de Natuurkunde een bijdrage kunnen leveren aan een beter begrip van ons klimaat en de klimaatverandering. Bij deze laatste studietaak hoort ook een reëel op afstand uit te voeren experiment. De cursus wordt afgesloten met een algemene terugkoppeling. Een goede beheersing van de basiskennis wiskunde is een vereiste.

Tentamenvorm Computergebaseerd individueel tentamen met meerkeuzevragen. www.ou.nl/studieaanbod/N11111

24

“Als je elke week zo’n drie uurtjes studeert, hoeft de cursus niet ten koste te gaan van je VWO-vakken. Ik heb nou allebei.”


Wiskunde voor Milieuwetenschappen

Cursuscode N49111

Inhoud

Cursusmateriaal

In de milieuwetenschappen wordt veelvuldig gebruik gemaakt van wiskunde. Of het nu gaat om scheikunde, biologie, natuurkunde, toxicologie, levenswetenschappen of de analyse van energiesystemen, ecosystemen, of bodem en waterinteracties, regelmatig worden bij analyses wiskundige methoden en technieken ingezet. De cursus Wiskunde voor milieuwetenschappen richt zich op de wiskundige instrumenten die nodig zijn om als milieuwetenschapper uit de voeten te kunnen. Concreet worden die wiskundige vaardigheden geoefend, die in de verschillende cursussen van de bacheloropleiding Milieunatuurwetenschappen worden toegepast. Er wordt een aantal thema’s behandeld, waaronder functies en grafieken, machten, exponentiële functies, logaritmen, goniometrie, differentiëren, integreren, en wiskundig modelleren. Elk thema omvat enerzijds de benodigde theoretische onderbouwing, en anderzijds veel concrete voorbeelden vanuit de milieuwetenschappelijke praktijk. Ieder wiskundig onderwerp wordt geïntroduceerd aan de hand van een voorbeeld of probleemsituatie in de milieuwetenschappen. Na een beknopte behandeling van de wiskundige theorie, wordt deze toegepast om de geschetste problemen op te lossen. De wiskunde wordt dus vooral gebruikt om problemen te analyseren en oplossingen te vinden. Daarbij wordt soms ook het computeralgebrapakket Maxima gebruikt, waarmee complexe berekeningen kunnen worden gemaakt. De benodigde voorkennis is Wiskunde A of B op VWO-niveau,

Het cursusmateriaal bestaat uit een aantal werkboeken, waarin theorie, voorbeelden, opgaven en toetsen zijn opgenomen. Daarnaast wordt gebruikt gemaakt van computerprogramma’s om de theorie te illustreren, en als hulpmiddel bij berekeningen. Deze computerprogramma’s worden via Studienet beschikbaar gesteld.

Tentamenvorm Computergebaseerd groepstentamen met open vragen. www.ou.nl/studieaanbod/N49111

25


Scheikunde voor Milieuwetenschappen 1

Cursuscode: N47111

Inhoud Scheikunde ligt aan de basis van verschillende milieuwetenschappelijke verschijnselen. Enerzijds zijn dat milieuproblemen en oplossingen voor die problemen, zoals luchtverontreiniging, verzuring, corrosie en het verwijderen van verontreinigingen uit afvalwater. Anderzijds is dat de wetenschappelijke input die scheikunde levert voor het ontwikkelen van bijvoorbeeld batterijen om zonne- en windenergie op te slaan. In deze cursus gaan we in op de chemische achtergrond van deze verschijnselen. We reiken basiskennis en vaardigheden aan op het gebied van atoombouw, chemische binding, structuur en eigenschappen van stoffen, reactiesnelheid en chemisch evenwicht, zuren en basen, redoxreacties en elektrochemie, chemische thermodynamica, reactiekinetiek en reactiemechanismen. Via milieugerelateerde studietaken ervaart u hoe belangrijk deze scheikundekennis is voor de milieuwetenschappen. Daarbij komen fundamentele vragen aan de orde zoals: hoe zijn stoffen opgebouwd, welke reacties kunnen stoffen ondergaan in het milieu, hoe verlopen de reacties en met welke snelheid gebeurt dat en hoe kunnen we de reactiesnelheid en de richting van een reactie beïnvloeden. De cursus veronderstelt voorkennis van scheikunde op vwo-niveau. Een goede beheersing van de basiskennis wiskunde is een vereiste. Verder is passieve kennis van het Engels noodzakelijk voor het lezen van Engelstalige artikelen.

Tentamenvorm Computergebaseerd groepstentamen met meerkeuzevragen en open vragen. www.ou.nl/studieaanbod/N47111

26

Faculteit Psychologie

Geschiedenis van de psychologie

Cursuscode S08121

Inhoud De cursus Geschiedenis van de psychologie bestaat uit twee tekstboeken en een digitaal werkboek. Het eerste boek (Pioneers of Psychology) gaat over het werk van enkele psychologen uit de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. Zij stonden aan de wieg van het vakgebied en hun werk heeft mede de grondslag gelegd voor de hedendaagse wetenschappelijke psychologie. Veel oude controverses blijken nog steeds opvallen actueel. Het tweede boek (A Social History of Psychology) gaat over de professionalisering van de psychologie en de gelijktijdige psychologisering van het sociale leven. Het boek schetst de geschiedenis van deze opmerkelijke wisselwerking vanaf de negentiende eeuw.

Cursusmateriaal De cursus Geschiedenis van de psychologie maakt gebruik van de boeken Pioneers of Psychology van Fancher (1996) en A Social History of Psychology van Jansz & Van Drunen (Eds., 2004). Daarnaast wordt gebruik gemaakt van een digitaal werkboek.

Tentamenvorm Regulier schriftelijk tentamen met meerkeuzevragen. (feb 2014 - apr 2014 - aug 2014 - feb 2015) www.ou.nl/studieaanbod/S08121

27


Sociale psychologie

Cursuscode: S09241

Inhoud Buren, collega’s, vrienden, familieleden of je partner: in het dagelijks leven heb je vrijwel altijd te maken met anderen. De sociale psychologie biedt verklaringen voor veel herkenbare gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen in relatie tot elkaar. Zo weten we door de sociale psychologie bijvoorbeeld onder welke omstandigheden mensen bereid zijn om hulp te bieden, welke factoren een rol spelen bij het ontstaan van vriendschappen en relaties, en hoe groepen beslissingen nemen.

worden gebruikt bij het ontwikkelen van een interventie en je maakt kennis met de verschillende stappen die doorlopen moeten worden bij het veranderen van attitudes en gedrag. Het tweede programma is een documentaire over het laboratoriumexperiment in de sociale psychologie. In dit programma maak je kennis met de manier waarop een sociaal-psychologisch experiment wordt opgezet en uitgevoerd.

Tentamenvorm In de cursus Sociale psychologie maak je kennis met de belangrijkste theorieën en inzichten binnen de sociale psychologie. Er zal worden ingegaan op thema’s zoals het waarnemen van individuen, zelfbeeld en zelfwaardering, stereotypen en discriminatie, sociale identiteit, attitudes en attitudeverandering, agressie en conflict, en prosociaal gedrag. Daarnaast krijg je inzicht in sociaal-psychologische methoden van onderzoek en leer je hoe sociaal-psychologische theorieën kunnen worden toegepast om gedrag te veranderen. De cursus Sociale psychologie is een basiscursus voor psychologiestudenten. Je raakt vertrouwd met sociaalpsychologische inzichten.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit een tekstboek, een reader, een digitaal werkboek en een dvd. Er wordt gebruikgemaakt van een Engelstalig tekstboek, Social Psychology (3rd edition) van E.R. Smith en D.M. Mackie. De reader bestaat uit teksten en artikelen die je nodig hebt bij de opdrachten in het digitaal werkboek. Het digitaal werkboek vormt de leeromgeving van de studenten en de cursisten. Dit werkboek bevat opdrachten, meerkeuzevragen, samenvattingen van de hoofdstukken en verwijzingen naar andere interessante literatuur. De dvd bestaat uit twee programma’s. Het ene programma gaat over attitude- en gedragsverandering. Je leert hoe sociaal-psychologische theorieën kunnen

28

Computergebaseerd individueel tentamen met meerkeuzevragen. www.ou.nl/studieaanbod/S09241


Inleiding in de arbeids- en organisatiepsychologie

Cursuscode: S11131

Inhoud

Cursusmateriaal

De arbeids- en organisatiepsychologie houdt zich bezig met het menselijk gedrag op het werk en in organisaties. Dit gedrag hoeft niet direct betrekking te hebben op waarneembare acties van mensen. Het kan ook gaan om intenties, attitudes, emoties, gewoonten, motieven, enzovoorts. De inzichten uit de arbeids- en organisatiepsychologie kunnen worden gebruikt om het gedrag van individuele werknemers te begrijpen, te voorspellen en te beïnvloeden.

De cursus bestaat uit een Engelstalig tekstboek en een digitaal werkboek. Het tekstboek Work psychology. Understanding human behavior in the workplace van J. Arnold, C. Cooper en I. Robertson wordt uitgegeven door Pearson Education Limited, Harlow (fourth edition, 2005). Het digitale werkboek vormt de leeromgeving van de studenten en cursisten. Dit werkboek bevat casussen met toepassingsgerichte opdrachten, kennisopdrachten, meerkeuze oefenvragen, een glossarium, samenvattingen van de hoofdstukken en interessante verwijzingen naar andere literatuur.

De cursus Inleiding in de arbeids- en organisatiepsychologie geeft inzicht in tal van basistheorieën uit deze discipline. Vragen die aan de orde komen, hebben betrekking op de wijze waarop medewerkers het beste kunnen worden geselecteerd, beoordeeld, gestimuleerd, geleid, geschoold, opgeleid en ontwikkeld. Ook ethische vragen worden ter sprake gebracht. Bovendien is er aandacht voor machtsverhoudingen op het werk, de wijze van samenwerken, en het veranderen van gedrag en organisaties.

Tentamenvorm Computergebaseerd individueel tentamen met meerkeuzevragen. www.ou.nl/studieaanbod/S11131

Het tekstboek geeft een breed theoretisch overzicht van het vakgebied van de arbeids- en organisatiepsychologie. In het digitaal werkboek van de cursus worden de belangrijkste theoretische thema’s uit het boek toegepast op praktische casussen, door middel van verwerkingsopdrachten. Deze opdrachten gaan over het werkterrein van arbeids- en organisatiepsychologen, organisatiecultuur, personeelsselectie, motivatie en arbeidstevredenheid, training en loopbaanontwikkeling, stress en werk, en de geringe doorstroom van vrouwen naar topfuncties. De cursus is voor een brede doelgroep interessant. Behalve voor studenten van de opleiding Psychologie is deze cursus ook geschikt voor studenten managementwetenschappen, personeelsfunctionarissen, leidinggevenden, leden van ondernemingsraden of andere mensen met belangstelling voor gedrag binnen organisaties.

29


Inleiding in de neuropsychologie en psychofarmacologie

Cursuscode: S25211

Inhoud De laatste twee decennia is de kennis over hersenen en gedrag enorm toegenomen. Dat heeft gevolgen voor de wijze waarop psychologen aankijken tegen menselijk gedragingen en het ontstaan van psychopathologie. Neuropsychologen bestuderen in het bijzonder de relatie tussen enerzijds specifieke hersenstructuren en -processen, neurotransmitters en hormonen, en anderzijds cognities, emoties en gedragingen. Ook proberen ze steeds beter inzicht te krijgen in de problemen die ontstaan bij een hersenbeschadiging. De focus van de klinische neuropsychologie ligt op bestudering van intacte en gestoorde cognitieve functies en gedrag. Haar inzichten dragen bij aan een betere diagnostiek, behandeling en begeleiding van mensen met functiestoornissen. Cognitieve vaardigheden van patiënten zijn hierbij van belang, maar ook de wijze waarop patiënten met die vaardigheden omgaan. Neuropsychologie is een multidisciplinaire wetenschap geworden waarin kennis over psychologische fenomenen wordt geïntegreerd met kennis over biologische en medische factoren. Bij veel psychopathologische aandoeningen, zoals depressie, schizofrenie en ADHD spelen biologische mechanismen een belangrijke rol. Voor onderzoek, interventie en diagnostiek is inzicht in de biologische basis van psychopathologie daarom onontbeerlijk, evenals inzicht in de therapeutische effecten van psychofarmaca. ‘Psychofarmaca’ verwijst naar een verzameling geneesmiddelen en stoffen die worden gebruikt ter behandeling van psychopathologische beelden dan wel op de een of andere manier ons gedrag, stemming, cognitie en psychisch welzijn beïnvloeden. De cursus begint met een algemene inleiding in het werkveld van de neuropsychologie en psychofarmacologie. Daarna wordt ingegaan op cognitieve domeinen, zoals het geheugen en de aandacht. Vervolgens richt de aandacht zich op ziektebeelden waarbij neuropsychologie een

30

belangrijke rol speelt, zoals dementie, epilepsie, bloedingen in het brein, ADHD en schizofrenie. Tot slot komt de psychofarmacologie aan bod. Het accent ligt binnen dit laatste deel op psychofarmacologische middelen in engere (farmaceutische) zin, maar ook op andere middelen die gedragingen en stemmingen beïnvloeden. Denk hierbij aan soft en hard drugs, nicotine, koffie, thee, alcohol en koolhydraten.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit een tekstboek: klinische neuropsychologie (Deelman, Eling, de Haan, Van Zomeren (2004). Amsterdam: Boom), een reader en een dvd: Braintool.



Inleiding in de gezondheidspsychologie

Cursuscode: S60331

Inhoud

Cursusmateriaal

Vraag aan een willekeurige Nederlander wat het belangrijkste is in het leven en de kans groot dat hij of zij zal zeggen: gezondheid. Dat wij onze gezondheid serieus nemen, blijkt ook uit het grote aantal publicaties over dit onderwerp. Met de regelmaat van de klok verschijnen allerhande zelfhulpgidsen, die ons moeten helpen te stoppen met roken, af te vallen, een optimaal welzijn te bereiken, of in geestelijk evenwicht te komen. Kortom, de gezondheid houdt ons nogal bezig. Dat wil echter niet zeggen dat ons gedrag erop gericht is om die gezondheid zo optimaal mogelijk te houden. Deze inleidende cursus geeft een overzicht van wetenschappelijke inzichten in relaties tussen gedrag en gezondheid. Het is een verplicht onderdeel van de bachelor opleiding psychologie maar is ook als losse cursus interessant.

In de cursus wordt gebruik gemaakt van een Engelstalig tekstboek Health psychology, biopsychosocial interactions van E.P. Sarafino (2008, sixth edition), een reader en een digitaal werkboek (via internet).


De volgende onderwerpen komen aan de orde: de werking van het menselijk lichaam (o.a. de werking van het zenuwstelsel); stressproblematiek (o.a. oorzaken, gevolgen, hoe kunnen we omgaan met stress); theorieën die gezond en ongezond gedrag kunnen verklaren; her- en erkenning en acceptatie van ziekte; gebruik van medische en gezondheidsbevorderende voorzieningen; pijnproblematiek en chronische aandoeningen. Bij deze cursus zijn geen begeleidingsbijeenkomsten. De cursus is zodanig opgezet dat het digitale werkboek van de cursus uw leeractiviteiten aanstuurt. Als je het tekstboek, het digitale werkboek en de reader helemaal hebt doorgenomen, is de leerstof in grote lijnen aan de orde geweest. Vanuit het digitale werkboek wordt verwezen naar de hoofdstukken uit het tekstboek en de reader. Je wordt aangeraden om je door middel van de opdrachten in het digitaal werkboek door de stof te laten leiden. Ook kun je in het digitaal werkboek testen of je voldoende kennis hebt opgedaan door zelftoetsen en voorbeeldtentamens te maken.

“Ik zag op tegen het Engels. Maar met het aanleggen van een woordenlijst kom ik heel ver. Ik hoef nu steeds minder op te zoeken en merk dat mijn Engels ook verbetert. Trouwens straks bij een vervolgopleiding kom ik het sowieso tegen. Weet ik dan tenminste hoe het is.”

31

Faculteit Rechtswetenschappen

Rechtsgeschiedenis 1

Cursuscode: R12221

Inhoud De mededeling dat het recht niet uit de lucht komt vallen mag je gerust als een cliché beschouwen. De zin ‘het recht is een historisch verschijnsel’ klinkt heel anders en bedoelt toch hetzelfde. Maar beide zinnen leiden wel tot de conclusie dat recht zich voortdurend ontwikkelt. Dit betekent in de eerste plaats dat er tussen het moderne recht en dat van voorheen een onverbrekelijke band, een ononderbroken continuïteit of samenhang bestaat. Hieruit volgt dat alleen historisch onderzoek het recht van onze tijd kan doen begrijpen. Of scherper gesteld: een wetenschappelijke beoefening van het recht veronderstelt een inzicht in de historische beoefening ervan. Grondbeginsel van elk wetenschappelijk onderzoek is immers dat van begrip van zaken geen sprake kan zijn zonder kennis van hun samenhang. Op de tweede plaats leidt het onderkennen van recht als een historisch fenomeen onvermijdelijk tot de conclusie dat het recht verandert. Een bonte waaier van maatschappelijke factoren bepaalt de opkomst, verandering en ondergang van rechtsinstellingen. Economische, politieke, kerkelijke en ethische kwesties spelen daarin een rol. Het is de taak van de rechtshistoricus de historische samenhang tussen het recht en andere maatschappelijke verschijnselen zoveel mogelijk boven water te halen en daaruit de ontwikkeling van het recht te verklaren. De cursus beschrijft de belangrijkste gebeurtenissen uit de (rechts-)geschiedenis van verschillende Westeuropese landen. Uitgangspunt daarbij is het achttiende-eeuwse begrip codificatie. Het programma beperkt zich tot het privaatrecht. Het is geen uitputtende opsomming van alle rechtsgeleerden die iets hebben betekend, maar een enigszins verhalende beschrijving van gelukte en mislukte codificatiepogingen tegen de achtergrond van de algemene maatschappelijke en staatkundige ontwikkelingen. Daardoor is de nadruk komen te liggen op de tijd waarin de nationale codificaties zijn ontstaan: de recente rechtsgeschiedenis. Het Romeinse recht en het natuurrecht passeren de revue.

32

Het Romeinse recht had (en het natuurrecht heeft dat nog) een universele pretentie. Beide stelsels claimen kwaliteiten die overal en altijd gelden, ongeacht tijd en plaats. Daarna volgt de codificatiegeschiedenis van Italië, Frankrijk, Duitsland, Zwitserland en Nederland. Verder is een hoofdstuk gewijd aan enkele aspecten van de rechtsontwikkeling in Engeland. Ten slotte een korte beschouwing over het ontstaan van supra-nationale instellingen en het effect daarvan op de nationale codificaties. De cursus is van het tweede niveau en behoort tot de nietpositief rechtelijke vakken van de programma’s van de faculteit. Daarnaast is de cursus zo opgezet dat de stof tot nut kan zijn voor een veel grotere groep belangstellenden dan enkel de wo-studenten. Codificatiegeschiedenis behandelt namelijk de zogeheten uitwendige rechtsgeschiedenis in tegenstelling tot de cursus Rechtsgeschiedenis 2, waarin de inwendige privaatrechtsgeschiedenis aan bod komt. Bovendien zal eenieder die geïnteresseerd is in de Europese geschiedenis de benadering vanuit de eigen gezichtshoek van de uitwendige rechtsgeschiedenis kunnen waarderen.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit het studieboek Hoofdstukken uit de Europese Codificatiegeschiedenis door J.H.A. Lokin en W.J. Zwalve, 3e geheel herziene druk (Kluwer, Deventer 2001) en een werkboek.

Tentamenvorm Computergebaseerd individueel tentamen met meerkeuzevragen. www.ou.nl/studieaanbod/R12221


Rechtsfilosofie

Cursuscode: R28231

Inhoud Rechtsfilosofie is bedoeld om studenten te laten nadenken over hun vak. Welke functies vervullen rechtsregels? In hoeverre moet het gedrag van mensen door het recht worden gereguleerd? Wat is de taak en rol van de overheid daarbij? En moeten we ook onrechtvaardig recht toepassen? Dergelijke vragen kunnen niet door het recht zelf worden beantwoord. Een beroep op wet en jurisprudentie kan antwoord geven op rechtsvragen: vragen naar hetgeen rechtens geldt. Maar in deze rechtsbronnen is geen antwoord te vinden op vragen over het recht. Als we ons afvragen wat de reikwijdte van de overheid moet zijn, welke zaken door het recht geregeld moeten worden, en hoe we met onrechtvaardig recht moeten omgaan, dan kunnen we niet te rade gaan bij het recht zelf, maar moeten we een stapje buiten het recht doen. Kortom, in dit boek wordt het recht niet zozeer gezien als een reservoir aan antwoorden, maar wordt het juist benaderd als een raadsel dat tot veel vragen en discussies aanleiding geeft. Als we ons met die vragen en discussies gaan bezighouden, bevinden we ons op het terrein van de rechtsfilosofie, de poging om enigszins geordend en systematisch na te denken over aard, functie, reikwijdte en legitimiteit van het recht. Een poging, omdat filosofie niet bestaat uit een verzameling weetjes en feiten, maar uit een verzameling beargumenteerde visies en opvattingen. De auteur van een filosofisch boek of artikel zegt niet wat belangrijk is, maar wat hij of zij als belangrijk ziet. Daarbij wordt in het oog gehouden welk soort argumenten men hanteert. In menig televisiedebat of opiniërend artikel zien we vaak dat een bepaalde oplossing (cameratoezicht, strenger straffen) wordt bepleit omdat deze ‘nu eenmaal’ doelmatiger of effectiever is. In zo’n geval zal de filosoof doorvragen. Hij zal zich afvragen of een doelmatigheidsargument wel zaligmakend is. Zijn er niet ook nog andere soorten argumenten aan te voeren, bijvoorbeeld argumenten die betrekking hebben op de rechtvaardigheid of de sociale acceptatie? En zo ja, hoe wegen we die tegen elkaar af? En verder: als we de doelmatigheid al hoger waarderen dan andere criteria,

op grond van welke redenen en veronderstellingen doen we dat dan?

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit het studieboek van Pauline Westerman, Recht als Raadsel, een inleiding in de rechtsfilosofie, Uitgeverij Paris 2012; teksten en beelden op de cursussite, waarin een leidraad tot de cursus, filmpjes met extra uitleg door de auteur, en twee proeftentamens zijn opgenomen.

Tentamenvorm Computergebaseerd individueel tentamen met open vragen. www.ou.nl/studieaanbod/R28231

“Ik denk dat ik Rechten ga studeren maar ik weet het nog niet zeker. Nu maak ik echt kennis met het vak. Het helpt me vooruit met mijn keuze.”

33


Inleiding staatsrecht

Cursuscode: R05151

Inhoud Politiek in Nederland: kranten openen ermee, het journaal is ervan doordrenkt, de actualiteitenrubrieken zijn ermee gevuld. De politiek is dan ook vaak het gesprek van de dag: op school en kantoor, op de werkvloer en in de huiskamer. Praktisch iedereen heeft er immers wel een mening over. Veel minder bekend is dat de politiek zich grotendeels afspeelt binnen de lijnen die het staatsrecht getrokken heeft. Het staatsrecht houdt zich niet alleen bezig met verkiezingen en vergaderingen van de Tweede Kamer, maar bestrijkt een veel breder gebied. De hele organisatie van de staat is erin geregeld. Dat staatsrecht vindt u overigens niet alleen in wetten en voorschriften. Een groot deel ervan staat niet eens zwart op wit. Het aftreden van een minister na een motie van wantrouwen is bijvoorbeeld in geen enkele wet te vinden. Toch behoort hij dat volgens ons staatsrecht wel degelijk te doen. Deze cursus behandelt de elementaire beginselen van het Nederlandse staatsrecht en schetst het systeem in hoofdlijnen. Als je je later verder wilt verdiepen in één of meer onderdelen, dan is deze cursus daarvoor een uitstekende basis.

protesteren tegen overheidsoptreden. Ook daarop wordt in deze cursus ingegaan.

De cursus Inleiding staatsrecht laat je kennismaken met de hoofdlijnen van het Nederlandse staatsrecht. Door zijn inhoud en opzet is de cursus geschikt voor iedereen die meer inzicht wenst te verkrijgen in de werking van het Nederlandse staatsrecht.

www.ou.nl/studieaanbod/R05151

De cursus brengt de beginselen van het Nederlandse staatsrecht in kaart. Je krijgt de begrippen rechtsstaat, democratie en decentralisatie onder de knie. Daarbij komt onder meer het legaliteitsbeginsel aan bod. Je raakt vertrouwd met ons kiesstelsel en de spreiding van de overheidsmacht in ons land. Niet alleen de werking van de grondrechten in de Nederlandse rechtsstaat, maar ook het internationale recht wordt behandeld. Hierbij krijgt ook de verhouding met de Europese Unie aandacht. Sinds 1994 is er de Algemene wet bestuursrecht. Die heeft onder meer gevolgen voor de manier waarop je bij de rechter kunt

34

Niet alle politiek wordt in Den Haag ‘gemaakt’. De provincies en gemeenten zorgen zelf ook voor bestuur en wetgeving. Dit systeem van decentralisatie vormt een wezenlijk onderdeel van het Nederlandse staatsrecht. Daarom verdient dit onderdeel een prominente plaats binnen deze cursus. Per slot van rekening is de lokale democratie voor veel mensen minstens zo belangrijk als het reilen en zeilen binnen het Haagse circuit.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit het tekstboek Beginselen van de democratische rechtsstaat van M.C.Burkens e.a. en een werkboek.

Tentamenvorm Regulier schriftelijk tentamen met meerkeuzevragen. (feb 2014 - aug 2014 - nov 2014 - feb 2015)


Recht en samenleving

Cursuscode: R25121

Inhoud Het recht lijkt in onze samenleving een steeds groter rol te spelen. Vanaf de Tweede Wereldoorlog is het aantal rechters meer dan verviervoudigd en het aantal advocaten ruim vijf keer zo groot geworden. Mensen zijn in toenemende mate geneigd zich op een recht te beroepen. Dat hangt ten dele samen met het feit dat er steeds meer wetten zijn waarop zij zich kunnen beroepen, maar zij zijn ook mondiger geworden en vinden gemakkelijker hun weg naar de rechter doordat rechtshulp toegankelijker is geworden. Het heeft ook te maken met veranderde maatschappelijke omstandigheden, waardoor indien mensen iets gedaan willen krijgen, inschakeling van het recht eerder noodzakelijk is. Dat het recht aan sociale betekenis wint, blijkt tevens uit het feit dat de laatste jaren veel televisieseries het juridisch bedrijf als thema hebben, denk aan Pleidooi, De rijdende rechter en Law and order. Dat lijkt er niet alleen op te wijzen dat het leven van de juridische elite tot de verbeelding spreekt, maar ook op het besef dat er in de rechtszaal belangrijke maatschappelijke problemen aan de orde zijn. Misschien is men, nu religieuze denkbeelden en traditionele waarden steeds minder uitgangspunt van morele oriëntatie lijken te zijn, meer geneigd het recht te beschouwen als een primaire uitdrukking van goed en kwaad. Toch wijzen een aantal tendensen op de grenzen van deze ‘juridisering’. Ten eerste bestaat er sinds de jaren tachtig een groeiende twijfel over de mogelijkheden die de wetgever heeft om maatschappelijke ontwikkelingen met behulp van het recht naar de hand te zetten. Deze scepsis over de sturingsmogelijkheden van het recht komt tot uitdrukking in nieuwe politieke ‘deugden’ als deregulering, privatisering en terugtreding van de wetgever. Ten tweede bestaat er de laatste jaren een grote belangstelling voor alternatieve vormen van geschilbeslechting. In belangrijke mate is dit een reactie op de traagheid en het gebrek aan flexibiliteit van juridische procedures. Ten derde blijkt het besef van de beperkte zegeningen van het recht uit de vaak aangehaalde Amerikaanse toestanden als een onwenselijk voorbeeld;

toestanden waarbij bijvoorbeeld het handelen van artsen en andere specialisten volledig beheerst zou worden door de zorg om de risico’s van aansprakelijkheid te vermijden. In deze cursus het rechtssociologisch perspectief centraal. In dit perspectief wordt de verhouding tussen recht en samenleving vanuit een ander gezichtspunt aan de orde gesteld dan in het juridische denken gewoon is. Een en ander wordt gepresenteerd aan de hand van specifieke thema’s. Zo kunnen hedendaagse ontwikkelingen binnen het recht beter gewaardeerd worden door deze in verband te brengen met de opkomst en de recentelijk aangevangen hervormingen van de verzorgingsstaat. Wetgeving gericht op de positie van vreemdelingen in de samenleving kan men beter situeren wanneer men enig inzicht heeft op de omvang en het hoe en waarom van immigratiestromen, en enig begrip heeft van processen van uitsluiting (restrictieve toelating, discriminatie) en insluiting (de behoefte om immigranten als gelijkwaardigen te behandelen). En wijzigingen in de beroepspraktijk en beroepshouding van rechtshulpverleners kan men beter doorgronden wanneer men enige weet heeft van de veranderde wijze waarop hun beroepsuitoefening georganiseerd is.

Cursusmateriaal De cursus bestaat uit een tekstboek en een werkboek.

Tentamenvorm Regulier schriftelijk tentamen met open vragen. (apr 2014 - jun 2014 - aug 2014 - apr 2015) www.ou.nl/studieaanbod/R25121

35

Contact Vragen over het studieoriëntatie-programma Academic Experience van de Open Universiteit? Stuur dan een e-mail naar: [email protected] t.a.v. mw. Linda Vosbeek

S T U D I E G I D S

2 0 1 3 - 2 0 1 4

VWO-studenten

Deze gids is een uitgave van de afdeling Voorlichting, Service en Informatie. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. juli 2013

Open Universiteit bezoekadres: Valkenburgerweg 177, 6419 AT Heerlen postadres: Postbus 2960, 6401 DL Heerlen T +31 45 576 28 88 www.ou.nl

Academic Experience

Cultuurwetenschappen

Informatica

Managementwetenschappen

Studieoriëntatie voor VWO-studenten Natuurwetenschappen

Studiegids 2013-2014

Psychologie

Rechtswetenschappen

Open Universiteit 80161 5713191_juli 2013

Open Universiteit bezoekadres: Valkenburgerweg 177, 6419 AT Heerlen postadres: Postbus 2960, 6401 DL Heerlen, T 045-576 28 88 www.ou.nl

www.ou.nl

Academic Experience. Studiegids Studieoriëntatie voor VWO-studenten. Open Universiteit

Recommend Documents