Aanzet tot een referentiekader voor een lokaal armoedebeleid Peter Raeymaeckers OASeS - Universiteit Antwerpen
Structuur • Waarom een referentiekader? • De beleidsconfiguratie: • Beleidsthema • Beleidsorganisatie • Bestuursstijl • Toepassing op Gent: ‘work in progress’
Waarom een referentiekader? • Armoede is: • een netwerk van sociale uitsluitingen • meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan. • Het scheidt de armen van de algemeen aanvaarde leefpatronen van de samenleving. • Deze kloof kunnen ze niet op eigen kracht overbruggen
• Structureel beleidskader: visie op lange termijn • Lokale besturen: met de neus op de feiten
Beleidsconfiguratie • Analyse van het Vlaamse armoedebeleid: Beleidsconfiguratie (Dierckx, 2007) • Analyse van beleid rond één afgebakend beleidsonderwerp: armoede • Beleidsconfiguratie: drie componenten • Beleidsthema • Beleidsorganisatie • Bestuursstijl
• In deze presentatie: toepassing voor lokaal beleid
Beleidsconfiguratie • Drie componenten: • Beleidsthema: Visie over armoede: hoe krijgt deze gestalte in beleidsdocumenten? In de praktijk?
• Beleidsorganisatie:Organisatie van de overheid om het beleid uit te werken. Hoe worden bevoegdheden benoemd en ingevuld?
• Bestuursstijl: In welke mate creëert de overheid ruimte voor andere actoren om het beleid mee vorm te geven. Welke houding neemt de overheid aan? Hoe verhoudt deze zich tot andere actoren?
Beleidsthema 2 types van maatregelen tegen armoede: • Residueel-Remediërende interventie: tijdelijke correctie van een situatie die als ‘misgroei’ wordt aanzien • Structureel-Anticiperende interventie: denken op lange termijn. Offensieve strategie gericht op voorkomen van dualisering in de samenleving. • Onderscheid tussen interventieniveau en beleidsfinaliteit
RESIDUEEL – REMEDIËRENDE
STRUCTUREEL - ANTICIPERENDE
INTERVENTIE
INTERVENTIE
1. Gebrekendiscours
2. Krachtendiscours
Individu
Activering Disciplinerende activering
Emanciperende activering
3. Restgroependiscours
4. Netwerkdiscours
Groep
Voorziening
Cohesie Categoriale cohesie
Sociale cohesie
5. Toegankelijkheidsdiscours
6. Complementariteitsdiscours
Normatieve insluiting
Faciliterende insluiting
7. Functiediscours
8. Burgerschapsdiscours
Samenleving
Integratie Fragmentaire integratie
Holistische integratie
INTERVENTIE NIVEAU
Insluiting
BELEIDSTYPES VAN BELEIDSVISIES INZAKE ARMOEDEBESTRIJDING
FINALITEIT
Beleidsthema Tussen theorie en praktijk: discrepantie tussen doelstellingen van beleid en visie bij beleidspraktijk Beleidsthema is afhankelijk van ‘entrepreneurs’ en het ‘juiste moment
Beleidsorganisatie • Beleidsordening: • Territoriaal • Sectoraal integraal beleid • Categoriaal • Integraal beleid: aanleggen van nieuwe verbindingen • multidomeinbenadering + territoriaal + categoriaal
Beleidscoördinatie • Flexibel beleid is nodig: proactieve geïntegreerde beleidsorganisatie • Duurzame beleidsnetwerken • Doelmatig: basisprincipes voor leden, opdracht, verantwoordelijkheden, regiefunctie en politieke en budgettaire opvolging • Hoge mate van flexibiliteit • Regie: coördinerende cel armoedebeleid
Beleidsorganisatie • Beleidsproductie: • Huidige armoedebeleid teveel op plannen gericht (Vlaams Actieplan Armoedebestrijding, NAP/incl) • Te weinig evaluatie en meting • Daarom te weinig effect… • Meer aandacht naar evaluatie, meting & effectenrapportering
Bestuursstijl • Interactieruimte: tot jaren ‘80 geen interactieruimte. Door oprichting van coördinatiestructuren, andere actoren bij het beleid betrokken. • Toename van beleidsactoren verhoogt na Algemeen Verslag van de Armoede • Toename van kennis om beleid op af te stemmen • Wetenschappelijk onderzoek • Tewerkstelling van ervaringsdeskundigen • Consulteren van organisaties die in contact komen met doelgroep
Een toepassing: Gent als case • Theorie in de praktijk • Beleidsconfiguratie van het lokale Gentse armoedebeleid • Eerste oefening tot reflectie: samen met armoedecel en cel lokaal sociaal beleid • Inzoomen op beleidsorganisatie: • Participatie • Interdepartementale werkgroep • armoedecel
Beleidsorganisatie in Gent • Participatie: Rekening houden met leefwereld • Samenwerking met Verenigingen waar Armen het Woord Nemen • Maar: • Participatie is tijdsrovend en vraagt geduld • Teveel op korte termijn, weinig aandacht voor lange termijn: politieke verkiezingslogica • Bereikt men alle armen? • Drempels voor verenigingen
Beleidsorganisatie in Gent • Interdepartementale werkgroep • • • •
Klankbordgroep en denktank Vertegenwoordigers van departementen Integrale initiatieven tegen armoede Regie: armoedecel
• In realiteit: • Informatie uitwisseling • Verhouding tussen departementen: OCMW en Stad • Concrete initiatieven: elk departement één maatregel tegen armoede: voorbeeld onderwijs
Beleidsorganisatie in Gent • Maar: • Een bijkomende werklast • Armoede geen prioriteit voor sommige departementen • Nog te weinig een mandaat
• Structurele werking: • Belang van visietekst: link naar alle departementen • Geformaliseerde werking • Belang van afbakening: maken van keuzes • Flexibel: permanente en tijdelijke leden • Subwerkgroepen
Beleidsorganisatie in Gent • Armoedecel • Regie van interdepartementale werkgroep • Ondersteuning van Verenigingen waar Armen het woord Nemen: Dialoog met beleid • Dataverzameling en dataverwerking (armoederapport): 2-jaarlijkse update • Administratief: projectoproepen vrije tijd • Ondersteuning Huize Triest • Sensibilisering:www.weektegenarmoede.be
Beleidsorganisatie • Maar: • • • •
Gevaar van te operationeel werken Nood aan langetermijnvisie Oefening wordt momenteel gemaakt Work in progress
Besluit • Structureel armoedebeleid: work in progress • Belangrijke initiatieven: armoedecel, interdepartementale werkgroep, nadruk op participatie • Beleidsconfiguratie geeft richting aan de discussie • Nood aan verdere verfijning • Afhankelijk van de lokale situatie • Nood aan experimenteerruimte voor lokale besturen
Meer lezen
Reeks sociale inzichten: www.oases.be
