Aan de Raad Made, 6 juni 2012 Agendapuntnummer: 14 Raadsvergadering : 21 juni 2012
Registratienummer:
12int01321 Casenr: 12.00542 Onderwerp:
klimaatbeheersingsysteem centrale hal gemeentehuis Portefeuillehouder:
Bijlagen:
Ter inzage:
P.J.W. Stoop
1. Raadsbesluit
1.
Ambtelijke coördinatie:
Middelen Steller:
M. Oomen/J. Lunenburg SAMENVATTING Tijdens de behandeling van de begroting 2012 heeft de raad aan het college gevraagd om met een voorstel te komen met diverse alternatieven om de klimaatklachten in de centrale hal te verminderen c.q. te reduceren. Er zijn diverse oplossingen om de klimaatklachten in de centrale hal te verminderen c.q. te reduceren. Er zijn duurzame oplossingen, zoals het aanbrengen van metalen lamellen met of zonder fotovoltaïsche cellen of het aanbrengen van een screen/doeksysteem of het aanbrengen van een glasfolie. Met name de metalen lamellen vergt een hoge investering. Daarnaast zijn er goedkopere oplossingen, zoals het aanbrengen van een coating. Deze betreft een semipermanente oplossing, waarbij tevens de uitstraling van het gemeentehuis wordt aangetast. Ook aanpassingen aan het luchtbehandelingsysteem en koelinstallatie zijn mogelijk. Bij deze aanpassingen wordt – zonder andere aanvullingen - het klimaatprobleem maar voor 20% opgelost.
VOORGESCHIEDENIS
Bij de (ver)nieuwbouw van het gemeentehuis was het de bedoeling om het glazen dak in de centrale hal te voorzien van een fotoprint van het aanwezige bladerdak in het park tegenover het oude gemeentehuis. Indien dit was toegepast zou het dak in de centrale hal een lage ZTA-waarde hebben (hoe lager deze waarde hoe kleiner de directe zoninstraling). De aangebrachte klimaatinstallatie is hierop berekend. Echter tijdens het bouwproces bleek geen glasleverancier bereid om het dak met fotoprint te leveren, omdat het technisch niet mogelijk zou zijn. Hierdoor is genoegen genomen met het ontwerp van het huidige dak. Dit dak heeft een aanzienlijke hogere ZTA-waarde. In de praktijk blijkt er degelijk overlast te zijn, vooral op warme dagen met veel zonneschijn. De temperatuur in de centrale hal loopt dan snel hoog op en dit heeft ook consequenties voor de domeinen op de 1e etage. Bij de begroting 2012 was een van de wensen om het klimaat in de centrale hal van het gemeente huis te verbeteren. De raad heeft tijdens de begrotingsbehandeling aangegeven om met een voorstel te komen waarin alternatieven zijn verwerkt.
12int01321
WAT WILLEN WE BEREIKEN?
Een duurzame en technisch goede oplossing om de klimaatklachten van medewekers te verminderen.
HOE PAST DIT BINNEN BELEID EN WETGEVING?
Het besluit om te investeren in een klimaatverbeteringssysteem in het gemeentehuis is de autonomie van de raad.
WAT GAAN WE DOEN?
De klimaatklachten ontstaan vooral op dagen dat de zon prominent aanwezig is. De problemen die ontstaan door de directe zoninstraling zijn onder te verdelen in 3 categorieën nl: 1) gevoelstemperatuur die in de centrale hal bij zonnig weer te hoog wordt (met uitstraling naar de afdelingen op de 1e verdieping) ; 2) directe zoninstraling die als onbehagelijk wordt ervaren door een branderig gevoel op de huid; 3) verblinding door weerkaatsing van de directe zoninstraling (vooral in zomerperiode). Tevens is in het onderzoek meegenomen of er duurzame oplossingen mogelijk zijn, welke resultaten deze systemen opbrengen en wat de esthetische uitstraling van de oplossing is. De volgende mogelijkheden zijn onderzocht: A) Buitenzonwering bestaand uit: 1) Metalen lamellen; 2) Screen/doek systeem. B) Aanpassen/optimaliseren van het luchtbehandelingsysteem en koelinstallatie. C) Aanbrengen van krijt/kalk. D) Glasfolie. E) Gecombineerde duurzame oplossingen. A)
Buitenzonwering: Voor de buitenzonwering is gekeken naar 2 mogelijkheden. 1) Metalen lamellen: De meest ideale oplossing voor zonwering aan de buitenzijde is het aanbrengen van metalen lamellen op het glazendak van de publiekshal. Dit geeft verreweg het beste resultaat m.b.t. het tegenhouden van de zoninstraling en warmte. Verder is dit esthetisch een uitstekende oplossing. Voor de bevestiging van de metalen lamellen kunnen er jammer genoeg geen bevestigingspunten aan de glasconstructie worden aangebracht. Over de glazen kap dient daarom een hulpconstructie te worden aangebracht waarop de zonwering wordt aangebracht. Deze hulpconstructie dient te worden afgesteund op de omliggende daken. De metalen lamellen worden beweegbaar aangebracht. Bij een zonnige dag worden de lamellen automatisch dicht gestuurd en bij een bewolkte dag open, om zo de daglichttoetreding te kunnen regelen. Met als resultaat een maximale bescherming tegen warmte en een optimale lichtinval. De investering voor de hulpconstructie bedraagt € 31.000 excl. btw (geraamd) en de investering voor de lamellen zonwering bedraagt € 152.000 excl. btw, waardoor de totale investering voor dit systeem € 183.000 excl. btw bedraagt.
2)
B)
Screen/doek systeem: Een andere oplossing voor zonwering aan de buitenzijde is een screen/doek systeem op het glazendak van de publiekshal. In tegenstelling tot het lamellen systeem kleeft aan dit systeem wel een klein nadeel dat het functioneren beïnvloedt. Het systeem is erg gevoelig voor weersinvloeden die kunnen leiden tot schade aan het zonweringsysteem. Hierdoor zal bijvoorbeeld bij zonnig weer, maar bij een harde wind, het systeem niet gebruikt kunnen worden, waardoor er toch nog een aantal dagen in het jaar overlast zal zijn van directe zoninstraling en warmte. Het grote voordeel van dit systeem is dat er geen extra hulpconstructie hoeft te worden aangebracht op het glazen dak. Het systeem kan met enige kleine aanpassingen op het glazendak worden aangebracht. De totale investering voor het aanbrengen van zgn. screens op het glazendak bedraagt € 68.000 excl btw.
Aanpassingen aan het luchtbehandelingsysteem en koelinstallatie: Voor de aanpassingen aan het luchtbehandelingsysteem en/of installatie is gekeken naar 2 mogelijkheden. 1) Afzuiging: Om vooral bij warme dagen de temperatuur beheersbaar te houden, is ook gekeken of het mogelijk is om deze warme lucht extra af te zuigen door de bestaande louvre constructie aan de buitenzijde. Dit is mogelijk maar zal maar voor 20% het probleem oplossen, dus zal er een combinatie gezocht moeten worden met het verzwaren/uitbreiden van het luchtbehandelingsysteem (meer verse lucht inbrengen). Hieraan is niet gerekend omdat de verwachting is dat dit systeem niet past in de huidige ruimte voor de technische installatie. Een inschatting is dat het zo’n € 30.000 excl. btw gaat kosten. Alleen het uitbreiden van deze ruimte is al erg kostbaar. Tevens zal dan ook de bestaande luchtbehandelingsysteem moeten worden aangepast/uitgebreid en met deze investeringen zijn dan ook nog niet alle problemen opgelost. 2) Extra koeling: Indien gewenst zou het ook mogelijk zijn om de centrale hal als een separaat installatieonderdeel te zien waardoor het misschien mogelijk is om deze via bijvoorbeeld een wko-installatie (warme/koude opslag), in combinatie met een zonwering, van energie te voorzien. Warmte/koude opslag of ook bodemenergie is tegenwoordig niet meer weg te denken als duurzaam en alternatief voor conventionele verwarming en koeling. De techniek is uit de kinderschoenen, we weten inmiddels wel hoe het moet en ook hoe het niet kan. Echter indien deze optie serieus wordt overwogen zal dit wel enig onderzoek vergen na mogelijkheden c.q. onmogelijkheden. Een inschatting van de investeringskosten is zo’n €180.000 excl. btw .
C)
Aanbrengen krijt/kalk: In augustus/oktober 2010 is al gekeken of een semi-permanente oplossing mogelijk is. Er is toen gekeken of voor de zomerperiode een semi-permanente oplossing mogelijk is in de vorm van een coating. Doordat wij het regenwater dat op onze platte daken valt infiltreren, zijn we beperkt in het aanbrengen van zonwerende coatings die op een natuurlijke wijze van het glas verdwijnt, dus via het infiltratiesysteem in de bodem komt. Indien een coating wordt aangebracht op basis van kalk zal dit een semi-permanente coating moeten zijn omdat dit materiaal schade geeft aan het infiltratiesysteem. De kalk mag hierin dus niet terechtkomen. Er is in de handel een systeem aanwezig waarbij dit mogelijk is. Het zal ieder jaar opnieuw aangebracht en verwijderd moeten worden door een gespecialiseerd bedrijf. In de winter op het glazen dak laten zitten, is geen optie omdat er dan nagenoeg geen lichtinval meer is. Per seizoen is geraamd voor het aanbrengen en verwijderen van dit systeem tussen de € 8.000 - €10.000 excl. btw. Het milieuverantwoord afvoeren na verwijderen van de coating is niet in dit bedrag meegenomen. Of dit systeem nadelige effecten heeft op het glas is niet meer onderzocht omdat het uiteindelijk geen fraaie en duurzame oplossing is en niet past bij de uitstraling die een gemeentehuis moet hebben.
D)
Glasfolie Er zijn verschillende type folies op de markt met ieder haar eigen specifieke eigenschappen. Maar als basis kan worden aangenomen dat in de zomer een glasfolie de infrarode warmtestralen tot 93% kan blokkeren, waardoor temperatuurdalingen tot ± 10°C kan worden gerealiseerd. In principe werkt een folie als een filter. Volgens de technische gegevens wordt de warmte-instraling tot ± 21°C doorgelaten; daarboven wordt de zonnewarmte gefilterd. Hoe hoger de temperatuur, hoe meer temperatuurdaling dan gerealiseerd wordt. Door het aanbrengen van glasfolie is er minder koeling nodig in de centrale hal. Hierdoor zal het energie verbruik, volgens de technische gegevens, met ± 20% dalen. De folies dienen aan de binnenkant te worden aangebracht en hebben een technische levensduur van ± 20 jaar. Door de leverancier van het glas in de centrale hal is in eerste instantie aangegeven dat het aanbrengen van een folie aan de binnenzijde problemen kan opleveren. Het aanwezige glas voorzien van bladerprint kan door interne temperatuur wisselingen gaan scheuren. Om problemen in de toekomst met het glas te voorkomen is, indien gekozen wordt voor het aanbrengen van deze folie, het belangrijk dat de leverancier van het glas zijn goedkeuring geeft op de aan te brengen folie. Indien gekozen wordt voor het aanbrengen van de glasfolie zal de gevoelstemperatuur dalen, het branderige gevoel op de huid door de directe zoninstraling verminderen en de verblinding door weerkaatsing van de directe zoninstraling reduceren. Hoeveel is afhankelijk van de keuze van de folie in relatie met de mogelijkheden van de aanwezige glazen beplating. Het investeringsbedrag voor het aanbrengen van de folie ligt tussen € 40.000,-- en € 70.000,-- incl Btw, afhankelijk van de mogelijkheden en goedkeuring glasleverancier.
E)
Gecombineerde duurzame oplossingen: Verder is gekeken of duurzame oplossingen mogelijk zijn in combinatie met de buitenzonweringsystemen. 1) Het is mogelijk om de metalen lamellen op het glazendak uit te voeren in PV cellen (fotovoltaische cellen), echter gezien de erg hoge investering (€ 400.000 excl. btw) is het meer gewenst om op de platte daken van het gemeentehuis circa 775 m² PV panelen te installeren. Hiervoor is echter wel een extra investering nodig van € 225.000 excl. btw. Per PV-paneel wordt 165 kWh energie geproduceerd. De vermoedelijke terugverdientijd bedraagt 30-40 jaar. Per jaar zou deze oppervlakte aan PVcellen een jaarlijkse energieopbrengst hebben van 53.000 kWh. Volgens de tabellen zou dit een besparing opleveren aan CO2 uitstoot van 24.000 kg en een besparing bij een kWh prijs van 0,23 ct van € 10.300 excl btw. 2) Het is mogelijk om in combinatie met screen/doek zonweringsysteem te kiezen voor een zonwerende folie aan te brengen op het glazendak waardoor de zta-waarde (zon-toetredings-factor) zal dalen. Hierdoor zal de hal minder snel opwarmen op dagen dat het zonweringsysteem niet gebruikt kan worden. Tevens is een bijkomend voordeel dat er minder directe zonstraling in de hal aanwezig is waardoor het branderig gevoel op de huid als minder storend wordt ervaren. Ondanks dat het aanbrengen van deze folie een ideale oplossing lijkt in combinatie met het screen/doeksysteem zal het karakter van de centrale hal blijvend veranderen. De centrale hal zal door het aanbrengen van deze folie blijvend donkerder zijn waardoor de uitstraling verslechtert. Voor een goede werking te krijgen zou de folie aan de buitenzijde moeten worden aangebracht. Echter dit is van invloed op de levensduur van deze folie. Een tweede nadeel van dit systeem is dat het in de loop van de jaren mechanisch beschadigd zal worden waardoor de centrale hal er esthetisch op achteruit gaat. De besparing die het aanbrengen van deze zonwerende folie aan verbruik gas, elektriciteit en CO2 uitstoot geeft, is minimaal.
WIE ZIJN DE BETROKKEN PARTIJEN?
T.z.t. de leveranciers.
WAT ZIJN DE KOSTEN?
Gezien het bovenstaande is het aanbrengen van een zonwering aan de buitenzijde de beste oplossing. Het aanbrengen van een lamellen constructie is technisch en esthetisch de beste oplossing maar vergt een grote investering. Technisch gezien is het aanbrengen van een screen/doeksysteem met een technische levensduur van 15 jaar een goed alternatief. Het aanbrengen van een glasfolie is eveneens een goed alternatief, maar is esthetisch minder fraai. Indien wordt overwogen om de oplossing te combineren met een duurzame oplossing is vanuit energiebesparende maatregelen het aanbrengen van 775 m² PV-panelen de beste oplossing.
In onderstaande tabel zijn de verschillende mogelijkheden overzichtelijk uitgewerkt Nr. A1 A2 B1 B2 C D
Omschrijving (bedrag excl. btw) Metalen lamellen Screen/ doeksysteem Afzuiging Extra koeling Aanbrengen krijt/kalk Glasfolie Reeds in begroting verwerkt**
Netto afschr investering termijn 183.000 25 68.000 15 30.000 30 180.000 30 10.000 1 70.000 (max) 20 80.000
15
2012 3.660 2.267 500 3.000 10.000 1.750 2.667
Kapitaallasten 2013 2014 2015 12.700 12.481 12.261 6.505 6.369 6.233 1.885 1.855 1.825 11.310 11.130 10.950 10.000 10.000 10.000 5.548 5.443 5.338 7.653
7.493
7.333
2016 12.041 6.097 1.795 10.770 10.000 5.233
Rendement
Esthetische uitstraling
+ + -+/+
uitstekend goed uitstekend matig slecht matig
7.173
** In de begroting 2012 is het krediet van € 80.000 reeds opgenomen en zijn de kapitaallasten reeds verwerkt (is in rood aangegeven). Afhankelijk van de keuze van de raad voor een bepaalde constructie kunnen uiteindelijk de kapitaallasten hoger of lager worden. Dus bij de keuze van de metalen lamellen (A1) worden de meerkosten in de begroting in bijvoorbeeld 2013: € 12.700 - € 7.667 = € 5.033. Het college stelt u voor om voor het screen/doeksysteem te kiezen, gezien de relatief beperkte middelen, het goede rendement en de goede uitstraling. Het voorstel bij de begroting 2012 was om de investering te dekken uit een bijdrage uit de algemene reserve.
Burgemeester en wethouders van Drimmelen, drs. C. Smits Secretaris
drs. G.L.C.M. de Kok Burgemeester
De raad van de gemeente Drimmelen; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 6 juni 2012;
Besluit: Akkoord te gaan met het aanbrengen van een screen/doek systeem aan de buitenzijde op het glazen dak van de publiekshal in het gemeentehuis. De investeringskosten van € 80.000,- te dekken door een bijdrage uit de algemene reserve. Made, 21 juni 2012 de raad voornoemd,
Mr. M.J.N. Schetters-Schuurbiers Drs. G.L.C.M. de Kok griffier voorzitter
