Module AA 1 Inleiding bedrijfskunde, economie & recht
AA 2
Calculus
AA 3
Productverbetering & datamanagement
AA 4
Actuariële technieken Leven 1
Omschrijving Deze module bekijkt een bedrijf vanuit verschillende bedrijfseconomische en algemeen economische invalshoeken. Gestart wordt met juridische en fiscale aspecten van verschillende typen ondernemingen en ondernemingsvormen. Er wordt een inleiding gegeven in ratioanalyse en investeringsselectie. Ook wordt ingegaan op kostenallocatie vanuit een bedrijfseconomisch perspectief en worden vanuit micro-‐ economisch perspectief vraag en aanbod bij verschillende marktvormen behandeld. Tot slot komen de macro-‐economie en internationale economie op hoofdlijnen aan bod. Vragen die hierbij aan de orde komen, zijn: “Welke voor-‐ en nadelen heeft de euro als valuta voor een land ten opzichte van de nationale munt?”, “Wat zijn de gevolgen van een begrotingstekort van een overheid?” en “Wat zijn de gevolgen van het omvallen van een bank?”. Deze module verdiept en verbreedt de wiskundige basis die is gelegd in Actuarieel Rekenaar. Hierbij wordt gefocust op drie onderdelen van de analyse: functies, rijen en reeksen. Functies behandelt met name differentiëren en integreren. Naast behandeling van de theorie, wordt ook een link gelegd naar toepassing binnen de actuariële praktijk. Een voorbeeld is het gebruik van exponentiële functies voor berekeningen met continu samengesteld interest. Deze module geeft studenten kennis en vaardigheden in het omgaan met gegevens die nodig zijn voor productontwikkeling. Centraal staat het kunnen beantwoorden van onderzoeksvragen die met data te maken hebben. In de praktijk staan veel gegevens van verzekeringsproducten in databases en tabellen. De nadruk van deze module ligt op het omgaan met relationele tabellen. De technieken die worden geleerd in deze module gelden niet alleen voor productontwikkeling, maar ook voor datamanagement in het algemeen. De module geeft handvatten om vanuit een actuariële rol een bijdrage te kunnen leveren aan het ontwikkelen of verbeteren van een verzekeringsadministratie. Naast de technische onderwerpen komen ook recht, compliance en governance ten aanzien van IT-‐systemen aan de orde. Deze module behandelt actuariële technieken om prognoses te maken. Aan de orde komt de techniek van het creëren van een overlevingstafel. Op basis daarvan wordt een deterministische prognose gemaakt van een bestand aan
AA 5
Inleiding beleggingsmanagement
AA 6
Basis controleleer
AA 7
Risico management & proces
AA 8
Actuariële technieken Non Life 1
verzekerden/deelnemers. Hierbij wordt de multi-‐decrementanalyse geïntroduceerd. Vervolgens wordt de prognose uitgewerkt in voorspellingen voor uitkeringen, premies en voorzieningen. Ook wordt een eerste stap gemaakt van een deterministisch model naar een stochastisch model. Deze module introduceert de belangrijkste concepten en ‘zorgen’ van een belegger. Het geeft de deelnemer de vaardigheden om een beoordeling te kunnen geven van de onderwerpen die in de media verschijnen ten aanzien van beleggingen. Na het volgen van deze module kunnen vragen worden beantwoord zoals: “Hoe komen koersen tot stand?”, “Zijn financiële markten efficiënt en wat impliceert het al dan niet efficiënt zijn van markten?” en “Wat zijn de voor-‐ en nadelen van actief en passief beleggen?”. Er wordt basiskennis verkregen over de kenmerken en waardering van aandelen, obligaties en een aantal alternatieve beleggingen. Tevens komen de diverse vormen van assetallocatie aan bod. Als laatste wordt een inleiding gegeven op de belangrijkste derivaten: opties, futures en swaps. Deze module legt de basis voor het onderdeel externe verslaggeving en geeft een introductie van bestuurlijke informatievoorziening. De module verdiept de kennis van boekhouden en bedrijfseconomie en geeft basiskennis van de nationale en internationale externe verslaggeving, de onderdelen van een jaarrekening en het verschil tussen de enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening. Ook wordt in de module de structuur van de balans en verlies-‐ en winstrekening van een verzekeraar en pensioenfonds behandeld alsmede de technische analyse daarvan. Deze module geeft inzicht en vaardigheden in het toepassen van het wettelijk kader, de governance en de sturings-‐ en beheersingsprincipes van risicomanagement bij pensioenfondsen en verzekeraars. Ook de bijbehorende aspecten op het gebied van proces, cultuur, ethiek en integriteit komen aan bod. Uitgangspunt van deze module is het praktisch leren toepassen van de actuele ontwikkelingen op het gebied van risicomanagement. In het lesprogramma wordt de inhoud gecombineerd met soft skills. Deze module gaat op het gebied van soft skills in op samenwerken in de lijn en binnen een projectorganisatie en op beïnvloeden, adviseren en omgaan met belangen. Deze module betreft een combinatie van de theorie van de statistiek en de praktijk van de schadeverzekering. Er wordt gestart met een inleiding in de kansrekening en wiskundige statistiek. Vervolgens wordt ingegaan op de modellering van
AA 9
Productbeheer & recht
AA 10
Lineaire algebra & statistiek
AA 11
Controletechnieken
arbeidsongeschiktheid met behulp van een Markovketen. Zowel het modelleren van algemene overgangskansen als de recursieve berekening van de actuariële baten en lasten komen hier aan de orde. Tenslotte wordt aandacht besteed aan de zorgverzekeringswet. Hierbij wordt ingegaan op de context, systematiek en financiering. De systematiek van het risicovereveningssysteem komt hierbij uitgebreid aan de orde. Deze module behandelt de diverse wetten en regelgeving die een rol spelen bij pensioenproducten en producten op het gebied van overige toekomstvoorzieningen zoals lijfrente en banksparen. Ook komen de juridische aspecten van een verzekeringsovereenkomst in het algemeen aan bod. Het gaat daarbij onder meer over de opbouw van de polis, algemene voorwaarden, het verzekerbaar belang, eigen gebrek c.q. eigen schuld en vaststelling van de schade. Verder komt aan de orde wie de spelers binnen de verzekeringswereld zijn (bijvoorbeeld de verzekeringstussenpersoon), hoe het toezicht is geregeld en op welke wijze geschillenbeslechting en klachtenbehandeling plaatsvindt. Vervolgens wordt ingegaan op berekeningen ten behoeve van de winstgevendheid van producten, hoe deze te analyseren en welke instrumenten ingezet kunnen worden om deze winstgevendheid te verbeteren of om negatieve effecten te voorkomen. Tenslotte wordt een eerste aanzet gedaan voor de mogelijkheden die er zijn ten aanzien van het monitoren en sturen van de winstgevendheid van een product. Deze module behandelt twee gebieden van de wiskunde die een belangrijke rol spelen in verschillende (actuariële) toepassingen, zoals sociaalwetenschappelijk onderzoek, modellering van complexe risico’s en de optimalisatie van schattingen. Binnen de lineaire algebra wordt behandeld: vectorrekening, het oplossen van stelsels van lineaire vergelijkingen en matrix rekenen. Binnen de wiskundige statistiek komen de onderwerpen aan de orde: discrete en continue verdelingen, gemeenschappelijke kansverdelingen, eigenschappen van stochasten en limieten. Deze module bestudeert de gehele financiële kolom van database tot interne audit. De module is ingestoken vanuit de controlefunctie. Er wordt behandeld op welke plaats in deze kolom welke controle uitgevoerd wordt. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de gebruikelijke technische hulpmiddelen zoals Excel. Om een goed beeld te krijgen hoe en waar deze ingezet kunnen worden, worden eerst de
AA 12
Actuariële technieken Leven 2
AA 13
Risico-‐identificatie
AA 14
Technisch beleggingsmanagement
AA 15
Pensioenfondsverslaglegging
organisatieprocessen verkend. Vanuit de verschillende posities van de actuarieel analist binnen een organisatie wordt geanalyseerd in welk proces een bijdrage wordt geleverd. Ook wordt ingegaan op het controleren van complexe berekeningen en de vastlegging en verantwoording van deze controle. Het resultaat van de onderneming wordt gecontroleerd door het uitvoeren van een analyse. Binnen de balans en V&W wordt bekeken welke posten actuarieel geraakt worden. Deze worden geanalyseerd, zowel in de klassieke zin als vanuit marktwaardeperspectief. Deze module bouwt voort op de inhoud van de module Actuariële technieken Leven 1. De stochastiek in het verzekeringsproces wordt hier verder uitgewerkt, zowel op polis-‐ als op portefeuilleniveau. Het stochastische raamwerk wordt verder uitgebreid bij het vaststellen van voorzieningen op één en twee levens, waarbij ook rekening wordt gehouden met kosten. Vervolgens worden ook binnen het stochastische model meerdere uittredingsmogelijkheden geïntroduceerd. Een van de modellen die worden behandeld is modellering via Markovketens. De theorie zal worden toegepast in een praktijkcase met gebruikmaking van een spreadsheetprogramma. Deze module leert om zelfstandig en kritisch relevante risico’s te identificeren en te prioriteren. De risico’s worden in het grotere geheel geplaatst, het ERM-‐raamwerk, aangevuld met de door de toezichthouder geïdentificeerde risico’s. Er wordt een totaaloverzicht gegeven van de kernrisico’s, onderscheiden in financiële en niet-‐ financiële risico’s. Ook wordt kennis gemaakt met risico’s als strategisch risico, uitbestedingsrisico, communicatierisico, reputatierisico en hazardrisico. Deze module behandelt de specifieke eigenschappen en risico’s van een groot aantal beleggingscategorieën. Hiermee wordt inzicht verkregen in de factoren die de waarde van de beleggingen bepalen. Voor verzekeraars en pensioenfondsen is echter niet het beleggingsrendement of -‐risico cruciaal, het gaat om de ontwikkeling van de waarde van de beleggingen ten opzichte van de aangegane verplichtingen. Daarom wordt ook aandacht besteed aan deze samenhang. Aan het einde van de module is de student in staat om globaal inzicht te verschaffen in de achtergronden van het beleggingsbeleid van een pensioenfonds of verzekeraar. Het doel van deze module is inzicht verkrijgen in het vermogen en het resultaat van een pensioenfonds en de toereikendheid van de pensioenverplichtingen. Aan de hand van een jaarrekening van een pensioenfonds worden de activa en passiva zijde van de balans besproken evenals de baten, lasten. Centraal staan de pensioenverplichtingen.
AA 16
Actuariële technieken Non Life 2
AA 17
Rapportages en verslaglegging verzekeraar
AA 18
Risico-‐advisering
AA 19
Productontwikkeling 2
De financiële ratio’s worden beoordeeld en verbanden worden gelegd tussen de verschillende onderdelen van de jaarrekening. Ook wordt ingegaan op de DNB-‐staten, herstelplannen en waarderingsproblematiek. Tenslotte wordt inzichtelijk gemaakt wat de bijdrage is van de Actuarieel Analist aan de rapportages. In deze module wordt wederom de theorie van de statistiek gecombineerd met de praktijk van de schadeverzekering. Er wordt gestart met een aantal relevante onderwerpen binnen de kansrekening en wiskundige statistiek. Vervolgens worden onderwerpen uit de schadeverzekering behandeld zoals het bonus-‐malussysteem voor autoverzekeringen. Deze module geeft inzicht in alle onderdelen die aan bod komen bij rapportages en verslaglegging bij schade-‐ en levensverzekeraars. Er wordt primair aandacht besteed aan de externe rapportages ten behoeve van DNB, aandeelhouders en verzekeringnemers binnen het wettelijk kader. Daarnaast komen ook interne rapportages ten behoeve van de aansturing binnen de verzekeraar aan de orde. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een rapportage met betrekking tot de ontwikkeling van de productportefeuille. Deze module leert om vanuit de techniek een risico gerelateerd advies uit te brengen aan een verzekeraar of pensioenfonds. Daarbij wordt kennisgemaakt met verschillende methoden die helpen om een advies in goede banen te leiden. Zowel de voorbereiding op het gesprek, zoals een actorenanalyse, alsook technieken in het gesprek zelf worden behandeld en in de praktijk gebracht. Ook wordt ingegaan op het effect van menselijk gedrag op de besluitvorming binnen een organisatie. Inhoudelijk komen onderwerpen als volatiliteit, de Value at Risk van het eigen vermogen en balansmanagement aan de orde. Deze module integreert de kennis die in de eerdere modules is behandeld ten aanzien van productontwikkeling en diverse onderdelen van soft skills. Er worden vaardigheden geleerd die nodig zijn in het productontwikkelingsproces in de interactie met de interne organisatie. Er wordt geleerd om de aannames die worden gedaan kritisch te beoordelen en om de uitkomsten van berekeningen te beoordelen. Op basis daarvan worden afwegingen gemaakt, wordt hierover geadviseerd en wordt geleerd om andere stakeholders te overtuigen. Ook wordt geleerd om risico’s in te schatten van een nieuw product en de eventuele impact hiervan te bepalen op het rendement van de onderneming.
AA 20
Scriptie
In deze module schrijft de student een scriptie over een zelf te bepalen onderwerp. De scriptie is een individuele schriftelijke vastlegging van een onderzoek met praktische toepasbaarheid. Een scriptie bestaat uit een literatuurstudie gecombineerd met een praktijkonderzoek.
