// Leerstoel
Economie en Recht
Instituut Zentrum für Niederlande-Studien Westfälische Wilhelms-Universität Münster Alter Steinweg 6/7 48143 Münster Duitsland
Onder verantwoordelijkheid van Prof. dr. Friso Wielenga, directeur
Lay-out Tim Mäkelburg
Tekst Dr. Loek Geeraedts, Karina Holtkamp MA
Vertaling Dr. Kristian Mennen, drs. Carin Lony
Illustratieverantwoording ZNS (04/11/13/15/17), Hannover Messe (05), Luke Price/cc-by (07), corepics/fotolia.com (09), pressmaster/ fotolia.com (19), RVD/cc0 (22), Ernst & Young Nederland LLP (22), boellstiftung/Stephan Röhl/CC-BY-SA (22), Hannover Messe (22), Bezirksregierung Münster (22), IHK Nord Westfalen (22), Presseamt Münster/ MünsterView (22), CherryX/anoe/cc-by-sa (23), Pekchar/fotolia.com (pictogrammen)
> 02
// inhoudsopgave
// 01 // 02 // 03 // 04 // 05 // 06 // 07 // 08
Voorwoord
p. 04 – 05
Economische perspectieven
p. 06 – 09
Het Zentrum für Niederlande-Studien
p. 10 – 11
De bacheloropleiding
p. 12 – 13
De binationale master
p. 14 – 15
De leerstoel
p. 16 –17
Het Expertisecentrum
p. 18 – 19
Colloquium & ondersteuners
p. 20 – 23
> 03
// 01 Duitsland en Nederland
Europese partners in politiek en economie Duitsland en Nederland werken als partners al de-
op te zetten, waarbij het accent nadrukkelijk op eco-
cennialang intensief samen in Europa. Beide landen
nomie en recht ligt. Op die manier is het Zentrum, nog
behoren tot de oprichters van de Europese Economi-
beter dan voorheen, in staat om deskundigen op te
sche Gemeenschap, de voorloper van de Europese Unie. De twee landen zijn economisch sterk met elkaar verbonden en deze ver-
leiden die een bijdrage kunnen leveren aan de intensivering van de economische betrekkingen tussen Nederland en Duitsland.
vlechting neemt nog steeds toe. Voor Duitsland als exportland is Nederland
In deze brochure vindt u een schets van
het op twee na belangrijkste handels
de huidige economische betrekkingen
land, na Frankrijk en de VS; wat de im-
tussen de beide landen evenals van de
port betreft neemt Nederland na China de tweede plaats in. Duitsland is voor Nederland
problematiek op het gebied van im- en export. Vervolgens worden het Zentrum für
wat import én export betreft zelfs handelspartner
Niederlande-Studien en de bestaande bachelor- en
nummer één.
masteropleiding voorgesteld. Daarna volgen er een profielschets van de leerstoel en een beschrijving van
Toch blijkt uit onderzoek altijd weer dat het handels
het Expertisecentrum voor de Duits-Nederlandse eco-
potentieel tussen de buurlanden niet optimaal wordt
nomische betrekkingen, dat samen met de leerstoel
benut. Debet daaraan zijn o. a. gebrek aan kennis
aan het Zentrum für Niederlande-Studien zal worden
van het andere land, verschillen in economische en
opgericht. De brochure sluit af met de aankondiging
maatschappelijke structuren evenals verschillende
van een colloquium, een overzicht van relevante lite-
wettelijke regelingen en voorschriften. Ook het feit
ratuur en met diverse statements van ondersteuners
dat Duitsers en Nederlanders elkaars taal onvoldoen-
van de leerstoel.
de spreken, speelt hier een grote rol. Deze verschillen vormen op het eerste gezicht hoge drempels waar-
Münster, maart 2014
door potentiële partners aarzelen om zakelijke contacten met elkaar aan te gaan. Dat er mogelijkheden bestaan om deze hindernissen uit de weg te ruimen, is vaak onvoldoende bekend. Een gedegen informatie- en adviesverlening voor partners aan weerszijden van de grens is daarom zeer wenselijk. De instelling van een leerstoel Economie en Recht aan het Zentrum für Niederlande-Studien kan in deze lacune voorzien. Door middel van de leerstoel is het mogelijk binnen de bachelor- en masteropleiding Nederland-Duitsland-Studies een nieuwe studievariant
> 04
Prof. dr. Friso Wielenga Directeur ZNS
Dr. Loek Geeraedts Zakelijk directeur ZNS
// voorwoord
> 05
// 02 Economische perspectieven Met sectorkennis uit de crisis Duitsland en Nederland onderhouden traditioneel nau-
recordwaarde van 430 miljard euro exporteerde, is een
we politieke en culturele betrekkingen en zijn ook eco-
hoopvol teken. De voornaamste afnemers van Neder-
nomisch sterk met elkaar vervlochten. Het Nederland-
landse goederen buiten de landsgrenzen bevinden zich in het buurland Duitsland: in 2013 passeer-
se poldermodel oogstte in Duitsland lang grote
den goederen ter waarde van 160 miljard
bewondering. Vooral in de jaren negentig werd de economie gekenmerkt door lage
euro de grens. Daarmee is Duitsland nog
werkloosheid en sterke economische
steeds de belangrijkste handelspart-
groei. Bij het begin van de economische
ner van Nederland. Op onderstaande
en financiële crisis belandde Nederland
afbeelding worden de belangrijkste
in een recessie en er werd een strikt be-
landen voor de Nederlandse import en export in 2012 weergegeven, waarbij Duits-
zuinigingsbeleid ingezet. Afgezien van de
land de toppositie inneemt.
export vertoonden in 2013 bijna alle bbp-componenten negatieve cijfers. Door de kleine binnenlandse markt is de economische ontwikkeling sterk afhan-
De nauwe economische vervlechting was ook onder-
kelijk van de uitvoer en de omslag van goederen. In het
werp van gesprek tijdens de eerste regeringsconsultatie
eerste kwartaal van 2013 kromp de economie met 1,8 %
tussen Nederland en Duitsland op kabinetsniveau op
tegenover het jaar daarvoor. De werkloosheid steeg
23 mei 2013. Bondskanselier Angela Merkel ontving de
naar 8,3 %. Deze negatieve ontwikkeling blijkt ook uit
Nederlandse minister-president Mark Rutte in de grens-
het aantal faillissementen: 12.816 bedrijven moesten
stad Kleve. Premier Rutte stelde bij die gelegenheid: “De
in 2013 als gevolg van de crisis hun deuren sluiten.
cijfers spreken een duidelijke taal. Afgelopen jaar wer-
Sinds begin 2014 valt er een verbetering waar te nemen
den tussen onze beide landen goederen ter waarde van
en is een voorzichtig optimisme gerechtvaardigd.
in totaal 160 miljard euro over de grens vervoerd – ondanks de crisis een nieuw record. Ook de Nederlandse
Export als steunpilaar
investeringen in Duitsland groeien elk jaar verder en be-
Alleen de exportbranche wordt niet geraakt door de cri-
lopen nu meer dan 122 miljard euro. Geen enkel ander
sis. Het feit dat Nederland in 2013 goederen met een
land heeft ook maar bij benadering zoveel in Duitsland
Belangrijkste importlanden in Nederland 2012 Overige 52,2 %
Belangrijkste exportlanden voor Nederland 2012 Overige 35,5 %
Duitsland 16,0 %
Duitsland 24,3 % Spanje 2,7 %
China 8,2 %
Frankrijk 4,5 % Rusland 5,2 %
> 06
VK 7,1 %
VS 6,8 %
Italië 4,5 % VS 4,6 % VK 8,1 %
Frankrijk 8,5 %
België 11,8 %
// economische perspectieven
> 07
// 02 geïnvesteerd. Na de Verenigde Staten en Canada heb-
Samenwerking in deze topsectoren kan van grote waar-
ben onze beide landen de omvangrijkste bilaterale eco-
de zijn. Veel domeinen vullen elkaar aan zodat er goe-
nomische betrekkingen ter wereld.”
de marktkansen in het buurland bestaan. Een doelgerichte samenwerking in de afzonderlijke sectoren zou
De intensiteit van de economische vervlechting tus-
het economisch potentieel verder versterken – echter
sen Duitsland en Nederland blijkt ook uit de omvang
alleen in geval van wederzijdse (sector-)kennis. Dat is
van de directe investeringen in het buurland. “Aan de
ook het uitgangspunt van het INTERREG V A-programma
Nederlandse kant van de grens bestaan zo’n 2.200
Duitsland-Nederland voor de subsidieperiode 2014 –
Duitse vestigingen, in Duitsland zo’n 1.600 vestigingen
2020.
met een Nederlands moederbedrijf”, aldus de Nedernomische band tussen Duitsland en Nederland komt
Gemiste kansen: miljarden blijven liggen
verder tot uitdrukking in het cijfer van 16.000 grens
Om de economische betrekkingen te verbeteren en op
pendelaars, die in Duitsland wonen en in Nederland
langere termijn veilig te stellen, is een gefundeerde
werken. Omgekeerd wonen er 70.000 Duitse staatsbur-
kennis van het buurland van groot belang. Het rapport
gers in Nederland, waarvan er 27.000 ook in Nederland
Beter een goede buur – zaken doen met Duitsland van
werken.
de Rabobank (2010) wijst erop dat de contacten tussen
lands-Duitse Handelskamer (DNHK). De hechte eco-
de twee landen gekoesterd moeten worden en dat deze
Aandacht voor het microniveau: winst voor de topsectoren
niet vanzelfsprekend zijn. Men mag de culturele, juri-
De macro-economische cijfers geven een indruk van
worden vaak te licht opgevat waardoor waardevolle
de economische prestaties en voeden de hoop dat
economische kansen verloren gaan.
dische en fiscale verschillen niet onderschatten: deze
ook Nederland zich van de crisis herstelt. Reden tot optimisme geven ook de micro-economische cijfers op
De Nederlandse exportfederatie FENEDEX (2011) heeft
sectorniveau. Hieruit blijkt dat Duitsland en Nederland
berekend dat Nederland elk jaar goederen ter waarde
elkaar goed kunnen aanvullen: de Nederlandse econo-
van vele miljarden euro extra naar Duitsland zou kunnen
mie is traditioneel gericht op handel, landbouw, dien-
exporteren als er meer kennis zou bestaan van Duitse
sten en distributie, terwijl de Duitse economie geken-
omgangsvormen, Duitse wetten en de Duitse taal. Ber-
merkt wordt door de productie van goederen.
nard Wientjes, van 2005 tot juli 2014 voorzitter van de Nederlandse ondernemingsorganisatie VNO-NCW, on-
Om de concurrentiepositie te verbeteren heeft de Ne-
derstreept het belang van uitbreiding van de samen-
derlandse regering negen topsectoren aangewezen die
werking tussen Nederland en Duitsland. Hij pleit ervoor
de komende jaren doelgericht worden ondersteund.
dat ondernemers, overheid en politiek alsook scholen
Hierbij gaat het om agri & food, tuinbouw & uitgangs-
en universiteiten in Nederland zich permanent inzetten
materialen, high tech systemen en materialen, energie,
voor een goede en vruchtbare samenwerking met Duits-
logistiek, creatieve industrie, life sciences & health,
land. Hier is duidelijk een taak weggelegd voor universi-
chemie en water. Ook Noordrijn-Westfalen heeft derge-
teiten en hogescholen (DNHK, 14 januari 2011).
lijke zwaartepunten gedefinieerd en geeft prioriteit aan
> 08
de volgende branches: machine- en apparatenbouw
De geschetste kennisverdieping is daarom hard nodig
en productietechniek, nieuwe materialen, mobiliteit
om de Nederlands-Duitse economische betrekkingen
en logistiek, informatie- en communicatietechnologie,
te intensiveren. Een evenement als de jaarlijkse ‘Dag
energie- en milieutechnologie, media en creatieve in-
van de Duitse taal’, een initiatief van de Verein Deut-
dustrie, en gezondheidseconomie en life sciences.
sche Sprache e. V., is een stap in de juiste richting.
// economische perspectieven
Alleen al de factor ‘taal’ komt Nederland immers duur
met het oog op economische vraagstukken – te verbe-
te staan: door een gebrekkige beheersing van het Duits
teren zodat de exportsector nieuwe gebieden kan ont-
loopt men talrijke exportkansen naar Duitsland en
sluiten.
Duitstalige landen mis. Daardoor kan ca. 7 miljard euro aan exportpotentieel niet worden benut. Omgekeerd
Het Zentrum für Niederlande-Studien van de Westfäli-
blijkt het vak Nederlands aan Duitse scholen weliswaar
sche Wilhelms-Universität Münster biedt sinds enkele
steeds aantrekkelijker te worden, maar ook dit is nog
jaren met groot succes zowel een bachelor- als ook een
voor verbetering vatbaar.
masteropleiding
Nederland-Duitsland-Studies
aan,
waar studenten worden opgeleid tot deskundigen met Hier zijn grensoverschrijdende maatregelen op ver-
betrekking tot Nederland en Duitsland. Hun kennis van
schillende niveaus noodzakelijk om het economisch
beide landen is groot waardoor ze kunnen bijdragen
potentieel te benutten en de betrekkingen op de lange
aan een intensivering van de wederzijdse betrekkin-
termijn te verbeteren.
gen. Het plan om een leerstoel in te richten heeft als doel de onderwerpen economie en recht in het onder-
Onbekende buur: een mogelijke oplossing
wijs van het Zentrum für Niederlande-Studien nadruk-
Uit het FENEDEX-onderzoek blijkt duidelijk dat de pro-
nog beter opgeleide experts de grensoverschrijdende
blematiek rond de exportontwikkeling haar oorsprong
arbeidsmarkt betreden, die ook beter in staat zijn pro-
vindt in de verschillende politieke, economische en
blemen rond de Duits-Nederlandse economische uit-
juridische structuren. De ontbrekende kennis van het
wisseling op te lossen. In het kader van de geplande
andere land speelt hier een beslissende rol. Het is dus
onderzoeksactiviteiten zullen verder strategieën voor
zaak om deze tekortkomingen op te lossen en maatre-
genoemde specifieke problemen en concrete praktijk
gelen te nemen om de kennis van het buurland – juist
oplossingen worden ontwikkeld.
kelijker een rol te laten spelen. Op die manier zullen
> 09
// 03 Het Zentrum für Niederlande-Studien
Westfälische Wilhelms-Universität Münster In het jaar 1989 werd aan de Westfälische Wilhelms-Uni-
met aandacht voor historische, politieke, culturele,
versität Münster het Zentrum für Niederlande-Studien
maatschappelijke, economische en communicatiewe-
(ZNS) opgericht. Het is het enige wetenschappelijke
tenschappelijke thema’s. De onderzoeksresultaten worden gepubliceerd in een jaarboek en in de
instituut in Duitsland dat zich interdisciplinair
reeksen ‘Niederlande-Studien’ en ‘Deut-
in studie, onderzoek en op het gebied van
sch-Niederländische Beziehungen’.
dienstverlening bezighoudt met Nederland en Duitsland evenals met de be-
Het Zentrum biedt een multidisciplinaire
trekkingen en uitwisselingsprocessen tussen deze landen. Het heeft zich ten
en binationale bachelor- en masteroplei-
doel gesteld een bijdrage te leveren aan
ding aan. Beide opleidingen richten zich tot studenten met een brede belangstelling
de verbetering van de Duits-Nederlandse
voor grensoverschrijdende uitwisselingspro-
betrekkingen in Europees perspectief.
cessen. De ervaring wijst uit dat de afgestudeerden met Het Zentrum für Niederlande-Studien vormt een forum
de opgedane kennis en vaardigheden goed voorbereid
voor interdisciplinaire onderzoeksactiviteiten met be-
zijn om de Duitse, Nederlandse, grensoverschrijdende
trekking tot Nederland. Daarbij gaat het vooral om de
of internationale arbeidsmarkt te betreden.
systematische vergelijking van de beide buurlanden
Organisatieschema van het Zentrum für Niederlande-Studien Directeur
Prof. dr. Friso Wielenga Historicus Vakgebied: geschiedenis en politiek
Zakelijk directeur
Dr. Loek Geeraedts Cultuurwetenschapper Vakgebied: cultuur en literatuur
Medewerkers voltijd
Medewerkers deeltijd, belast met onderwijs
Drs. Carin Lony Germanist
Dr. Mechthild Beilmann-Schöner Kunsthistorica
Vakgebied: taalverwerving
Vakgebied: kunstgeschiedenis
Johanna Schneegaß MA Regionaalwetenschapper
Karina Holtkamp MA Regionaalwetenschapper
Vakgebied: politicologie
Vakgebied: economie
Dr. Lisa Terfrüchte Communicatiewetenschapper
André Krause MA Historicus
Vakgebied: communicatiewetenschappen
Vakgebied: geschiedenis
Dr. Markus Wilp Politicoloog
Dr. Martijn Lak Economisch historicus
Vakgebied: politicologie
Vakgebied: economie
Dr. Hans Peterse Historicus Vakgebied: geschiedenis
> 10
// zentrum für niederlande-studien
> 11
// 04 Bachelor Nederland-Duitsland-Studies Experts geven vorm aan Europa
In het onderwijsprogramma van de bacheloropleiding
werkende universiteiten. Zo kunnen in het buitenland
Nederland-Duitsland-Studies worden Nederland en
behaalde studiepunten moeiteloos aan de thuisuni-
Duitsland in een economische, politieke, historische
versiteit worden erkend en is de studievoortgang gegarandeerd.
en culturele context in Europa bestudeerd. De multidisciplinaire studie houdt zich verge-
Een ander belangrijk onderdeel van de
lijkend bezig met deze twee Europese buurlanden en belicht hun onderlinge
bacheloropleiding
Nederland-Duits-
verhouding vanuit verschillende per-
land-Studies is de begeleide stage van
spectieven. Tegelijkertijd worden vaar-
drie maanden. Deze stage, die kan wor-
digheden opgedaan die in het toekom-
den gelopen bij instellingen, organisaties of bedrijven aan beide kanten van de grens,
stige verenigde Europa steeds belangrijker
geeft een goed inzicht in het beroepsleven. Het
worden, zoals interculturele competenties, kennis van vreemde talen en buitenlandervaring. De
Zentrum für Niederlande-Studien ondersteunt studen-
studenten volgen een afwisselende studie waarin vak-
ten bij het zoeken van een stageplek door middel van
kennis wordt gecombineerd met praktijkervaring in
zijn vele contacten met instellingen en bedrijven.
beide landen. Een
bachelordiploma
Nederland-Duitsland-Studies
Een semester in Nederland is een integraal deel van
geeft enerzijds toegang tot de arbeidsmarkt en an-
het opleidingsprogramma. Tijdens dit semester doen
derzijds tot een wetenschappelijke vervolgopleiding.
de studenten belangrijke ervaring op en ontwikkelen
Afhankelijk van de gekozen specialisatie kan een af-
ze interculturele competenties die van voordeel zijn
gestudeerde aan de slag bij verschillende (grensover-
voor hun latere beroepsleven. Dit semester in het
schrijdend werkzame) Duitse of Nederlandse onderne-
buitenland is geïntegreerd in het curriculum en de te
mingen en organisaties in verschillende sectoren.
volgen vakken worden afgestemd tussen de samen-
Opbouw van de bacheloropleiding ECONOMIE
GESCHIEDENIS EN POLITIEK
COMMUNICATIE
CULTUUR
LITERATUUR
TAALVERWERVING
SEMESTER BUITENLAND
> 12
BACHELORSCRIPTIE
// bacheloropleiding
> 13
// 05 Binationale master Nederland-Duitsland-Studies Oog voor grensoverschrijdende processen Duitsland en Nederland onderhouden zeer nauwe
een beroepskeuze te maken. Centraal staan colleges uit
betrekkingen die steeds worden uitgebreid. Daarom
verschillende vakgebieden die elkaar aanvullen en de
bestaat er op de arbeidsmarkt steeds meer behoefte
studenten optimaal voorbereiden op het latere beroeps-
aan vakkundige werknemers en leidinggeven-
leven: naast economie en recht zijn dit vooral geschiedenis en politiek, interculturele compe-
den met grensoverschrijdende kennis en de
tenties en bedrijfscommunicatie.
bijbehorende taal- en interculturele vaardigheden. De multidisciplinaire en bina-
Verder wordt de bestaande vreemdeta-
tionale masteropleiding Nederland-Duitsland-Studies leidt deze deskundigen op,
lenkennis uitgebreid met een specifieker
waardoor er een kwalitatief stevige basis
woordenschat uit de diverse disciplines en het beroepsleven. Intensieve praktijker-
is gelegd op het moment dat afgestudeer-
varing in de grensoverschrijvende samenwer-
den zich op de Duitse, Nederlandse, grensoverschrijdende of internationale arbeidsmarkt begeven.
king kunnen de studenten tijdens een verplichte stage in een binationale context opdoen. Deze stage, die de
De masteropleiding is een gemeenschappelijke studie-
start op de arbeidsmarkt moet vergemakkelijken, duurt
richting van het Zentrum für Niederlande-Studien en de
minimaal twee maanden. Een uitgebreide evaluatie en
Radboud Universiteit Nijmegen. Ondersteund wordt de
kritische reflectie ronden het stageonderdeel af. De stu-
opleiding ook door de ‘Deutscher Akademischer Aus-
denten sluiten hun opleiding af met het schrijven een
tauschdienst’ (DAAD) die het uitwisselingsprogramma
masterscriptie, waarbij ze in een onderzoekscolloquium
mede mogelijk maakt. De studenten volgen in het eerste
worden begeleid.
jaar onderwijs in Nijmegen en ronden hun studie in het tweede jaar in Münster af. Het is een binationale en mul-
De masteropleiding werd onlangs in Duitsland en Ne-
tidisciplinaire opleiding die de studenten inzicht geeft
derland uiterst positief opnieuw geaccrediteerd. In het
in verschillende aspecten van de grensoverschrijden-
rapport worden de aspecten beroepspraktijk en voorbe-
de samenwerking en die alle kansen biedt om flexibel
reiding op de arbeidsmarkt als ‘uitstekend’ beoordeeld.
Opbouw van de masteropleiding ECONOMIE EN RECHT
GESCHIEDENIS EN POLITIEK
INTERCULTURELE COMPETENTIES
BEDRIJFSCOMMUNICATIE
TAALVERWERVING
STAGE MASTERSCRIPTIE
> 14
// binationale master
> 15
// 06 De leerstoel
Economie en Recht In het voorafgaande werd benadrukt dat in de ba-
Aan de instelling van de leerstoel is de oprichting van
chelor- en masteropleiding het accent ligt op de vakken
een Expertisecentrum voor Duits-Nederlandse econo-
geschiedenis, politiek, cultuur, communicatie, econo-
mische betrekkingen verbonden (zie p. 18). Dit cen-
mie, recht en taalverwerving. De instelling van de leerstoel Economie en Recht maakt het
trum vertaalt de bevindingen uit wetenschap en onderwijs naar de dagelijkse praktijk
mogelijk op basis van een wetenschap-
van de Duits-Nederlandse economische
pelijk discours over economische vraag-
betrekkingen. Het Expertisecentrum wil
stukken een extra studievariant met het
diensten verlenen aan de economie, de
zwaartepunt economie en recht te ontwikkelen. De leerstoelhouder heeft de taak om weten-
politiek en het brede publiek in beide landen. Er wordt verwacht dat de leerstoelhouder is
schappelijk onderzoek te doen naar de Duits-Neder-
gepromoveerd in de economische wetenschappen (bij
landse economische betrekkingen in een Europees re-
voorkeur met een specialisatie op buitenlandse econo-
ferentiekader. In het bijzonder dient hij of zij zich bezig
mische betrekkingen tussen Duitsland en Nederland)
te houden met het vraagstuk van de exportvoorwaar-
en/of rechten. Ervaring op het gebied van de Duits-Ne-
den tussen de beide landen. In samenwerking met col-
derlandse economische betrekkingen en van de eco-
lega’s van andere universiteiten en onderzoeksinstitu-
nomische politiek van beide landen en een goede ken-
ten alsook met specialisten in de industriële sector zelf
nis van beide talen strekken tot aanbeveling.
dienen nieuwe onderzoeksvelden te worden ontsloten. Hierbij valt te denken aan een vergelijking van de regi-
Aan de leerstoel is een aanstelling voor een te benoe-
onale economische banden van de Duits-Nederlandse
men hoogleraar voor een periode van vijf jaar verbon-
situatie met die van andere buurlanden in Europa. Dit
den die daarna door de universiteit Münster zal wor-
kan worden onderzocht in het kader van gemeenschap-
den gecontinueerd. Bij de leerstoel behoren verder
pelijke Europese onderzoeksprojecten.
een wetenschappelijke medewerker voor een periode van vijf jaar, evenals een secretariaatsmedewerker. Ten
De nieuwe studievariant zal worden afgestemd met
slotte wordt voorzien in financiële middelen voor de
de faculteiten Economie en Recht aan de Westfälische
eerste inrichting in de vorm van meubels en computers
Wilhelms-Universität Münster; voor de master is een
en voor lopende beheer- en aanschafkosten.
nauwe samenwerking nodig met de Radboud Universiteit Nijmegen. In beide gevallen zullen gezamenlijke onderzoeksprojecten worden geïnitieerd. Colleges van
>> Onderzoek naar de economische betrekkingen
de nieuwe leerstoel kunnen ook worden opgenomen
>> Ontsluiting van nieuwe onderzoeksvelden op
in het collegeaanbod van de betrokken faculteiten.
> 16
Kerntaken van de leerstoel
het gebied van de export
Verder zullen er colleges in het postuniversitaire scho-
>> Onderzoek naar exportvoorwaarden
lingsprogramma worden aangeboden.
>> Onderwijs
// leerstoel
> 17
// 07 Het Expertisecentrum
Taken, inrichting en perspectief Het Epertisecentrum zal worden opgezet als zelf-
de-Studien is momenteel al het online portaal Nieder-
standige ‘GmbH’ naar Duits recht (‘Gesellschaft mit
landeNet.de dat informatie- en adviesverlening tot zijn
beschränkter Haftung’, vergelijkbaar met een Neder-
kerntaken rekent.
landse bv). Er wordt o.a. een sectorale database samengesteld van ondernemingen die voor
Het Expertisecentrum zal beschikken over
de Duits-Nederlandse economische be-
twee volledige banen (op academisch ni-
trekkingen een rol spelen resp. kunnen
veau). De kosten hiervan zullen de eer-
spelen. Het verlenen van bedrijfsadvies
ste drie jaar worden gedragen door een
op het gebied van juridische en econo-
startup financiering van de overheid.
mische vraagstukken en bedrijfscommu-
Verdere financiële en materiële midde-
nicatie behoort ook tot het takenpakket van het Expertisecentrum.
len zijn noodzakelijk om een zelfstandige GmbH op te richten.
Het verzorgen van scholing op bovengenoemd gebied
Het is voorzien dat het Expertisecentrum zich na drie
vormt een verdere taak van het centrum. Dit kan ook
jaar zelf kan financieren uit eigen inkomsten. Om op
als incompany-training plaatsvinden, aangevuld met
lange termijn het succes van het centrum te garan-
taalcomponenten naar wens. Daarbij komen diensten
deren, zullen nauwe banden worden aangeknoopt
zoals het opzetten en uitvoeren van beursactiviteiten,
met andere economische en politieke spelers in het
een tolk- en vertaalservice en het verzorgen van pu-
Duits-Nederlandse veld.
blicaties. Verbonden aan het Zentrum für Niederlan-
Het expertisecentrum in het kort Taken >> Samenstelling van een sectorale database van
Faciliteiten
ondernemingen die in de Duits-Nederlandse
>> Twee volledige banen (academisch niveau)
export actief resp. nog niet actief zijn.
>> Startup financiering voor drie jaar
>> Bedrijfsadvies bij economische en juridische vraagstukken
>> Financiële en materiële middelen voor de oprichting van een zelfstandige GmbH
>> Bedrijfscommunicatie >> Scholing (desgewenst op locatie) >> Taaltraining naar wens
>> Financiële zelfstandigheid na drie jaar
>> Opzet en uitvoering van beursactiviteiten
>> Samenwerking met Duits-Nederlandse politie-
>> Tolk- en vertaaldiensten >> Verzorging van publicaties >> Online portaal NiederlandeNet
> 18
Vooruitzichten
ke en economische instellingen en bedrijven
// expertisecentrum
> 19
// 08 Colloquium
Duits-Nederlands Economisch Forum Als startschot voor de leerstoel organiseert het Zen-
menwerking van de twee economieën in hun Europe-
trum für Niederlande-Studien in oktober 2014 in Mün-
se context. Zo kunnen oplossingen worden gecreëerd
ster een colloquium met de titel Duits-Nederlands
voor de bestaande problematiek en voor onzekere fac-
Economisch Forum (Bezirksregierung Münster,
toren rond nationale en Europese regelingen.
Domplatz 1–3). Als sprekers worden experts uit de indusDit colloquium vormt de opmaat van een
triële sector in Duitsland en Nederland
regelmatig plaatsvindende dialoog tus-
uitgenodigd, verder vertegenwoordigers
sen vertegenwoordigers van economie
van werkgevers- en werknemersorga-
en politiek van beide landen. Daarbij
nisatie en deskundigen van overheid,
gaat het om het verkennen van nieuwe samenwerkingsvelden, zowel in de industrie als op het gebied van dienstverlening.
politiek en wetenschap. De voordrachten en resultaten van de forumdiscussies zullen verschijnen in de reeks ‘Niederlande-Studien’ van het Zentrum für Niederlande-Studien aan de Westfälische
Het colloqium beoogt een inschatting te geven van de
Wilhelms-Universität Münster. Ze vormen de referen-
kansen en uitdagingen bij een nog intensievere sa-
tiebasis voor de instelling van de leerstoel.
Selectie van literatuur over de Duits-Nederlandse betrekkingen Politiek
Economie
Fraune, C.: Neue Soziale Pakte in Deutschland und den Niederlanden. Das Bündnis für Arbeit, Ausbildung und Wettbewerbsfähigkeit und der Museumpleinakkoord 2004 im Vergleich, Wiesbaden 2011.
Holtkamp, K.: Rahmenbedingungen deutsch-niederländischer Unternehmenskooperationen am Beispiel von Handwerkskooperationen in der Grenzregion, Münster 2010.
Kalschauer, R./Pekelder, J.: Benelux-NRW. Grenzüberschreitende Beziehungen, in: NiederlandeNet, Münster 2009/2014, online: www.uni-muenster.de/NiederlandeNet/nl-wissen/politik/vertiefung/beziehungen/.
Klemann, H. A. M./Wielenga, F. (ed.): Deutschland und die Niederlande. Wirtschaftsbeziehungen im 19. und 20. Jahrhundert, Münster 2009.
Kevenhörster, P.: Die Qualität der niederländischen und deutschen Entwicklungszusammenarbeit im Vergleich, in: Jahrbuch des Zentrums für Niederlande-Studien 22 (2011), Münster 2012. Musch, E.: Integration durch Konsultation? Konsensbildung in der Migrations- und Integrationspolitik in Deutschland und den Niederlanden, Münster 2011. Pekeler, J.: Neue Nachbarschaft. Deutschland und die Niederlande, Bildformung und Beziehungen seit 1990, Reihe Deutsch-niederländische Beziehungen, Band 6, Münster 2013. Wielenga, F./Hartleb, F. (ed.): Populismus in Deutschland und den Niederlanden im Vergleich, Münster 2011.
> 20
Knott, J.: Kultur. Wirtschaft. Kreativität. Kultur-Kreativwirtschaft in Nordrhein-Westfalen und Creatieve Industrie in den Niederlanden, Münster 2011. Schlizio, B./Schürings, U./Thomas, A.: Beruflich in den Niederlanden: Trainingsprogramm für Manager, Fachund Führungskräfte, Reihe Handlungskompetenz Im Ausland, Göttingen 2008. Wester, R./Riele, W. te/Terwel, L.: Belangrijke buur, blinde vlek. Onderzoek naar ontwikkelingen in de relatie tussen Nederland en Duitsland op het gebied van onderwijs, cultuur en wetenschap, o. A. 2010. Wilp, M./Wielenga, F. (ed.): Zwei Nachbarn in Europa. Beiträge zum deutsch-niederländischen Verhältnis und zu Studien- und Beschäftigungsmöglichkeiten im grenzüberschreitenden Kontext, Münster 2010.
// colloquium & ondersteuners
Afgestudeerden en studenten
Over de opleiding en over de leerstoel “De interdisciplinaire opzet van de opleiding betekent dat de studenten zich kunnen verdiepen in verschillende wetenschappelijke disciplines, zoals politicologie en economie. De geplande leerstoel zal bijdragen tot een welkome verdieping van met name het economische gedeelte!” Felix Siedhoff, Border Concepts
“Het vak Nederland-Duitsland-Studies is heel veelzijdig en biedt de kans om de twee landen via uiteenlopende disciplines te leren kennen. Met het oog op de arbeidsmarkt zal de leerstoel het spectrum van deze opleiding completteren.” Linda Wagner, Kern AG
“Ik vind het erg goed dat studenten op elk moment de mogelijkheid hebben om aan het concept van de opleiding mee te werken en zich op een bepaald gebied te specialiseren. De nieuwe leerstoel betekent in dit opzicht ook een enorme stap voorwaarts. Een betere ontwikkeling voor de Duits-Nederlandse markt is nauwelijks denkbaar.” Lena Stielow, BAE Batterien GmbH
“We worden voorbereid op de Duits-Nederlandse markt door het vergelijkende karakter van de opleiding en het feit dat de twee landen zorgvuldig en genuanceerd worden bekeken en geanalyseerd. Dit kan nog eens geoptimaliseerd worden met de nieuwe leerstoel.” Aniek Snijder, masteropleiding
“Ik studeer sinds 2013 aan het Zentrum für Niederlande-Studien en vind het onderwijs inhoudelijk erg goed. De interdisciplinaire opbouw is een groot voordeel met het oog op de arbeidsmarkt. De leerstoel Economie en Recht is volgens mij een uitstekende mogelijkheid om deze belangrijke onderwijsdiscipline verder te ontwikkelen zodat we ons als studenten ook op dat vakgebied zo goed mogelijk kunnen specialiseren.” Henning Meredig, bacheloropleiding
> 21
// 08 Comité van aanbeveling
Wij ondersteunen de leerstoel “De leerstoel Economie en Recht aan het Zentrum für Niederlande-Studien biedt een uitstekende gelegenheid om de Duits-Nederlandse economische betrekkingen duurzaam verder te ontwikkelen.” Dr. h c. Wim Kok, oud-premier
“Het Zentrum für Niederlande-Studien heeft sinds zijn oprichting 25 jaar geleden steeds de Duits-Nederlandse betrekkingen in het vizier gehad. De instelling van een leerstoel is een logisch vervolg op deze succesvolle activiteiten.” Prof. mr. dr. Jan Peter Balkenende, oud-premier Voorzitter Nederlandse stuurgroep van het Nederlands-Duitse Forum
“Een versterking van de Duits-Nederlandse economische, culturele en politieke betrekkingen vormt een wezenlijk bestanddeel van ons zelfbeeld als lid van de Europese Unie. De leerstoel is een belangrijke stap en een bepalend instrument om dat doel te bereiken.” Prof. dr. Rita Süßmuth, oud-voorzitter Duitse Bondsdag Voorzitter Duitse stuurgroep van het Nederlands-Duitse Forum
“Nederlandse firma’s en hun Duitse partners hebben samen een enorm vermogen om de concurrentiepositie van beide landen ook in de toekomst verder te verstevigen. Dat is goed voor alle betrokkenen en natuurlijk ook voor Europa. Een goed onderling begrip is essentieel voor een optimale Duits-Nederlandse samenwerking. Met de leerstoel Economie en Recht zal het Zentrum für Niederlande-Studien hieraan ongetwijfeld een waardevolle bijdrage leveren.” Monique T. G. van Daalen, ambassadrice van Nederland in Berlijn
“De instelling van de leerstoel zou onze grensoverschrijdende samenwerking op veel punten nadrukkelijk bevorderen.” Prof. dr. Reinhard Klenke, Regierungspräsident Münster
“Wanneer de im- en export en de grensoverschrijdende samenwerking in industrie en handel verder worden ontwikkeld, zal de toegevoegde waarde aan beide kanten van de grens worden vergroot. De leerstoel levert hieraan een belangrijke bijdrage.” Dr. Benedikt Hüffer, voorzitter Kamer van Koophandel Münster
“De leerstoel Economie en Recht aan het Zentrum für Niederlande-Studien is een verrijking van de economische standplaats Münster en we zouden deze bijzonder graag ondergebracht zien in het Haus der Niederlande.” Markus Lewe, burgemeester Münster
> 22
// colloquium & ondersteuners
> 23
Alter Steinweg 6/7 48143 Münster, Duitsland Telefoon: +49 (0)251 83-28511 Fax: +49 (0)251 83-28520 E-mail:
[email protected]
www.niederlande-studien.de
Zentrum für Niederlande-Studien
