A. Engelen, I. Vloeberghs en de faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen. N. Hoevenaegel (kaft), A. Engelen (binnenwerk)

2 I Colofon

Eindredactie

A. Engelen, I. Vloeberghs en de faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen

Vormgeving

N. Hoevenaegel (kaft), A. Engelen (binnenwerk)

Fotografie

J. Crab, C. Cuypers, Photo Alto

Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma’s veranderen echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen van de verschillende studierichtingen enigszins afwijkt van de informatie van deze brochure.

Inhoud I 3

Waarom Universiteit Antwerpen

4

Over Politieke Wetenschappen

6

Studieopbouw

7

Politieke Wetenschappen, iets voor jou?

9

Hoe begin je eraan?

10

Studieprogramma Bachelor

11

Opleidingsonderdelen eerste jaar Bachelor

15

Opleidingsonderdelen tweede jaar Bachelor

22

De Master Politieke Wetenschappen

28

Onderwijs en examens

29

Studiebegeleiding

31

Je kansen op de arbeidsmarkt na Politieke Wetenschappen

34

Voortstuderen na Politieke Wetenschappen

36

Bijkomende informatie

37

4 I Waarom Universiteit Antwerpen

Innoverende academische opleidingen De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen aan, waarin theorie en praktijkgerichtheid elkaar in evenwicht houden. De opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook internationale faam geniet. De academische toren werd echter reeds lang geleden gesloopt: Universiteit Antwerpen-academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende samenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat niet zozeer het memoriseren van feitenkennis centraal: je verwerft de kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroepsrelevante opdrachten en problemen op te lossen. Ook de BaMa-structuur werd gezien als een kans tot vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd, keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen verruimd. Studentgerichtheid De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent dat je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, zodat een vlotte interactie mogelijk wordt. De kleine afstand tussen studenten en het docentencorps zorgt ervoor dat je bij je profs terecht kan met allerlei vragen en problemen. Het intra-netwerk Blackboard maakt niet alleen een snelle communicatie tussen docenten en assistenten mogelijk; het biedt ook nieuwe kansen voor een interactief onderwijssysteem. Studenten worden ook uitgenodigd om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede studentenbegeleiding en –ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de individuele noden van alle studenten. Infrastructuur De Universiteit Antwerpen beschikt voor haar onderwijs in de zeven faculteiten over de meest moderne infrastructuur. De laatste jaren werd grootschalig geïnvesteerd in de constructie van nieuwe gebouwen om het toenemend aantal studenten op te vangen, en om hen een aangename leeromgeving aan te bieden. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit, met bijna 10000 studenten, verspreid over vier campussen. De Campussen Middelheim, Groenenborger en Campus Drie Eiken liggen aan de stadsrand, in het groen. De Stadscampus, met zijn kern van prachtig gerenoveerde 16de-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen, in het verlengde van de nieuwe NoordZuid cultuuras.

Waarom Universiteit Antwerpen I 5

Vorming Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleiding aanbieden, maar ook vorming. Vanuit een ethisch en sociaal onderbouwde visie wil zij de persoonlijke ontwikkeling van haar studenten bevorderen: jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme, en verwelkomt diversiteit in haar curricula, personeel en studenten. Antwerpen Tenslotte kies je voor Antwerpen. Studeren is meer dan met je neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een andere studentenstad. Antwerpen is, naast een universiteitsstad, een bruisende metropool, een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur, .... Kortom: een stad waar Antwerpenaars, studenten en bezoekers graag in wegzinken. Speciaal voor de lancering van de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen, schreef Pieter Embrechts een lied "U Aan het woord". In deze brochure vertellen wij graag over onze universiteit, daarna is het woord Aan U!

Wie zich inschrijft aan de Universiteit Antwerpen, maakt vijf keuzes op één dag.

6 I Over Politieke Wetenschappen

Ben je geboeid door politiek? Politiek roept bij velen een negatief beeld op: stoffige debatten in ‘de Wetstraat’, leugens verzinnen en stemmen verzamelen. Politiek gaat echter over iets anders: het gaat over het vormgeven aan de samenleving. Over idealen, over actie, over conflict, over macht. Wie geboeid is door politiek, kan aan de Universiteit Antwerpen een veelzijdig en toch gericht Bachelorprogramma volgen. Je bestudeert politiek op alle niveaus: lokaal (Antwerpen), regionaal (Vlaanderen), nationaal (België), internationaal (Europese Unie) en globaal (Verenigde Naties). Je verwerft inzicht in de staatsstructuur van verschillende (vooral West-Europese) landen, en in de betekenis en geschiedenis van verschillende politieke strekkingen. Verder leer je hoe verschillende staatsvormen functioneren, en wat de voordelen en knelpunten ervan zijn. Omdat beleidsmensen beslissingen nemen over uiteenlopende maatschappelijke thema’s, biedt de Universiteit Antwerpen een brede vorming aan: vooral in de eerste twee jaar staat een uitgebreid pakket menswetenschappen (Psychologie, Sociologie, Filosofie, enz.) op het programma. Verder krijg je de kans om je kennis van Frans en Engels te verbeteren en verruimen, zodat je ook in een nationale of internationale context een woordje kan meepraten.

Politiek wordt in deze opleiding vanuit een wetenschappelijke invalshoek benaderd. Dit betekent enerzijds dat de kennis die je verwerft gebaseerd is op (resultaten van) wetenschappelijk onderzoek, en anderzijds dat je ingeleid wordt in de praktijk van het onderzoek. In de opleiding wordt veel aandacht besteed aan vakken als statistiek en onderzoeksmethoden: je leert onderzoeksvragen bedenken en formuleren, onderzoeksresultaten interpreteren, een onderzoek uitwerken volgens de regels van de kunst, enz.

Studieopbouw I 7

BaMa-structuur Het decreet rond de BaMa-structuur werd goedgekeurd in april 2003. De opleidingsprogramma’s van de universiteiten werden vanaf het academiejaar 2004-2005 omgevormd tot een drie jaar durende academische bacheloropleiding en in principe een éénjarige master. Studieopbouw bacheloropleiding In de loop van de drie bachelorjaren kan je je algemene intellectuele vorming verbreden, krijg je een stevige theoretische basis in economie, bedrijfskunde en in kwantitatieve methoden en verbeter je je communicatieve vaardigheden. Je leert bedrijfsproblemen analyseren; je leert op systematische wijze nadenken over uiteenlopende problemen die in de verschillende opleidingsdomeinen worden behandeld. In het eerste jaar maak je kennis met een aantal basisbeginselen van economie en bedrijfskunde; in het tweede en derde jaar wordt het pakket van managementgerichte opleidingsonderdelen uitgebreid en toegespitst op specifieke onderwerpen en vaardigheden. Studieopbouw masteropleiding Wie het diploma Bachelor Politieke Wetenschappen behaald heeft, kan automatisch doorstromen naar één van de twee masteropleidingen verzorgd door het departement Politieke Wetenschappen: Master Internationale Politiek en Master Politieke Communicatie. Beide programma’s leiden tot het diploma ‘Master in de Politieke Wetenschappen’.

Verder studeren na je universitair diploma De verdere studie- en specialisatiemogelijkheden zijn: • Academische lerarenopleiding • Master na masteropleiding • Doctoraatsopleiding • Postacademische vorming Afzonderlijke brochures i.v.m. de verdere studie- en specialisatiemogelijkheden en de doctoraatsopleiding zijn verkrijgbaar bij de achteraan vermelde diensten.

8 I Studieopbouw

In de loop van 2006 verhuist de volledige faculteit PSW van de huidige gebouwen op de Stadscampus en Campus Drie Eiken naar een nagelnieuw gebouw aan de Sint-Jacobsstraat in het centrum van Antwerpen.

Politieke Wetenschappen, iets voor jou? I 9

Interesse voor mens en samenleving Om Politieke Wetenschappen te studeren, moet je in de eerste plaats sterk geïnteresseerd zijn in mens en samenleving. Je bent nieuwsgierig naar het hoe en waarom van verschillende maatschappelijke fenomenen in binnenen buitenland, je wil politieke structuren en beleidsbeslissingen kritisch bestuderen, en je voelt je uitgedaagd om vernieuwende oplossingen te bedenken. Er is weinig specifieke voorkennis vereist: een goede algemene begaafdheid is wel essentieel. Verder kunnen een sterk redeneervermogen, een goed geheugen, en de capaciteit om verbanden te leggen je slaagkansen verhogen. Gezien het gewicht van vakken als statistiek en onderzoeksmethoden doorheen de hele opleiding, zijn logisch inzicht en analytisch denken belangrijke vaardigheden. Een goede kennis van Frans en Engels is vereist. Je wordt verwacht zelfstandig te kunnen werken: je moet zelf de leerstof het hele semester of jaar bijhouden, op tijd je vragen formuleren, papers schrijven, enz. Om de groepsopdrachten tot een goed einde te brengen, moet je in staat zijn om op een constructieve manier met je jaargenoten samen te werken. Zoals voor elke universitaire studie, zijn ook voor Politieke Wetenschappen een goed doorzettingsvermogen en een positieve werkhouding vereist.

10 I Hoe begin je eraan?

Welk diploma heb je nodig? Om te worden toegelaten tot de bachelorstudie, moet je in principe een diploma van het secundair onderwijs bezitten. Vanaf het academiejaar 2004-2005 kunnen mensen zonder diploma secundair onderwijs ook op basis van ‘elders verworven competenties’ (vb: werkervaring) worden toegelaten tot een universitaire studie. Buitenlandse studenten moeten beschikken over een equivalent getuigschrift of over een diploma dat hen in eigen land toegang verleent tot een gelijkwaardige studierichting. Wie in het secundair onderwijs aan een niet-Nederlandstalige school les volgde, neemt deel aan de Universiteit Antwerpen-taaltest: een gestandaardiseerde test die je schriftelijke en mondelinge taalbeheersing van het Nederlands nagaat. Als je vragen hebt in verband met de toelatingsvoorwaarden, neem je best contact op met de dienst Studentenbegeleiding. Introductieweek Tijdens de eerste week van het academiejaar worden de vakken van de eerste Bachelor uitvoerig ingeleid. Je krijgt een overzicht van de inhoud van elk vak, de verwachtingen van de docent, de examenvorm, en de begeleidingsmogelijkheden.

De Universiteit Antwerpen beschikt over moderne en goed uitgeruste les-- en computerlokalen

Studieprogramma Bachelor I 11

www.ua.ac.be/collegeroosters Zoek je een voorbeeld van een collegerooster? Surf dan naar www.ua.ac.be/collegeroosters. Daar vind je een overzicht van de huidige collegeroosters.

Opleidingsonderdelen De kolom met de studiepunten geeft een idee van de belasting die het opleidingsonderdeel binnen de totale opleiding vertegenwoordigt. De studiepunten geven een indicatie van de geschatte studielast per opleidingsonderdeel. In het berekenen van het totale examenresultaat wordt hiermee rekening gehouden: een opleidingsonderdeel met een groot aantal studiepunten heeft een groter gewicht op de deliberatie.

12 I Studieprogramma eerste jaar Bachelor

Eerste jaar Verbredend studiedomein Inleiding tot de filosofie Inleiding tot het recht en de publieke instellingen Inleiding tot de algemene economie Sociale en politieke geschiedenis Sociaal-wetenschappelijke vakken Inleiding tot de sociologie Inleiding tot de communicatiewetenschap Inleiding tot de politicologie Methoden Kwantitatieve onderzoeksmethoden Statistiek I Richting-specifieke vakken Actuele problemen van de Belgische politiek

TOTAAL:

lesuren

sp

1,5 1,5 1,5 1,5

6 6 6 6

1,5 1,5 1,5

6 6 6

1,5 1,5

6 6

1,5

6

60

Studieprogramma tweede jaar Bachelor I 13

Tweede jaar Verbredend studiedomein Talen (Engels en Frans) Psychologie Methoden Kwalitatieve onderzoeksmethoden Leeronderzoek I Richting-specifieke vakken Sociale en Politieke filosofie Bestuurskunde Vergelijkende politieke wetenschappen Internationale betrekkingen Seminarie Keuzevak

TOTAAL: Vrije cursus: Nederlands, practicum schrijven Vrije cursus: Duits

lesuren

sp

1,5 1,5

6 6

1,5 1,5

6 6

1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5

6 6 6 6 6 6

60

14 I Studieprogramma derde jaar Bachelor

Derde jaar Verbredend studiedomein Levensbeschouwelijk vak Methoden Leeronderzoek II Statistiek II Leeronderzoek III Richting-specifieke vakken Politiek en administratie Publieke opinie en participatie Vergelijkende politieke beleidsvorming Actuele problemen van de internationale politiek Europese integratie Keuzevakken

TOTAAL:

lesuren

sp

1

3

1,5 1,5 1

6 6 3

1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 2 x 1,5

6 6 6 6 6 2x6

60

Opleidingsonderdelen eerste jaar Bachelor I 15

www.virtuelecampus.be -> Politieke Wetenschappen In deze brochure laten we je kennis maken met de inhoud van de opleidingsonderdelen van de eerste en tweede Bachelor Politieke Wetenschappen. Op de website voor toekomstige studenten “www.virtuelecampus.be” vind je meer uitgebreide informatie terug over de begin- en eindtermen, noodzakelijk en aanbevolen studiemateriaal.

EERSTE JAAR BACHELOR VERBREDEND STUDIEDOMEIN Inleiding tot de filosofie Inhoud: De cursus is thematisch opgebouwd en behandelt de volgende grondthema's uit de hedendaagse filosofie: de vraag naar het goede leven en de normfundering, de rechtvaardige maatschappij, identiteit en cultuur, handelend zelf (subject) en bewustzijn, het lichaam-geest probleem, aard en grenzen van de kennis, wetenschap en evolutie, wetenschap en technologie, religie en zingeving. Deze thema's worden in modules uitgewerkt, voorafgegaan door een historisch overzicht van de grote tijdvakken in de ontwikkeling van de filosofie. Werkvormen: Hoorcollege. Evaluatie: Schriftelijk examen. Inleiding tot het recht en de publieke instellingen Inhoud: In het eerste deel wordt een 5-tal thema's geselecteerd, waarbij telkens gepoogd wordt een link te leggen tussen de instelling recht en het maatschappelijk gebeuren. In het tweede deel wordt gepoogd een overzicht te geven van de belangrijkste principes die de Belgische staatsinrichting beheersen, van de publieke

16 I Opleidingsonderdelen eerste jaar Bachelor

instellingen op nationaal en internationaal niveau en van de manier waarop politieke machtsverhoudingen hierin functioneren. De federale instellingen, de instellingen van de gemeenschappen en gewesten, de Europese en de internationale instellingen worden belicht. Werkvormen: Hoorcolleges. Evaluatie: Schriftelijk examen. (Deel 1) Het examen dat georganiseerd wordt na het eerste semester is een schriftelijk examen. Tijdens de colleges en op de website wordt aangeduid hoe deze examens worden opgevat. (Deel 2) Het examen is schriftelijk. Het bestaat uit drie vragen, waaronder een "discussievraag" uit een beperkte lijst van discussievragen die op voorhand wordt gegeven. Tijdens de les worden uitleg bij en voorbeelden van examenvragen gegeven. Het wetboek mag worden gebruikt op het examen. Inleiding tot de algemene economie Inhoud: Het betreft een algemene inleiding tot de economie. De cursus bestaat uit 2 delen. Het eerste deel behandelt micro-economische thema's: • het gedrag van de consument en de vraag naar goederen en diensten • het gedrag van de ondernemer, productie, kosten en aanbod • prijsvorming in de markt (competitie en monopolie) • rol van de overheid Het tweede deel behandelt macro-economische thema's: • nationale rekeningen en de economische kringloop • goederen- en dienstenmarkt, geldmarkt en arbeidsmarkt • rol van de overheid in het sturen van de economie • internationale handel De cursus maakt gebruik van grafische en eenvoudige wiskundige modellen. De theorie wordt met behulp van toepassingen en oefeningen verdiept. Werkvormen: Hoorcolleges, vaardigheidstrainingen.


Evaluatie: Schriftelijk examen, gesloten boek, essayvragen, kort antwoordvragen. Het examen bestaat uit theorie en oefeningen Sociale en politieke geschiedenis Inhoud: De cursus biedt inzicht in de kenmerken van de hedendaagse Westerse samenleving via de studie van de sociale en politieke ontwikkelingen in het verleden. Hoewel de lange negentiende en de twintigste eeuw een centrale plaats krijgen, wordt teruggegrepen naar de kenmerken van de samenleving tijdens het Ancien Regime om de studenten een breder en ruimer historisch perspectief te bieden. Er is ook bewust aandacht voor de levensbeschouwelijke, de economische en de institutionele aspecten van de samenleving die de sociale en politieke veranderingsprocessen mee stuurden. Bijzondere aandacht is er voor demografische ontwikkelingen (bevolkingsgroei, migraties, huwelijks- en gezinspatronen), sociale gelaagdheid en mobiliteit, sociale en politieke ongelijkheid, diversiteit in samenlevingsvormen en staatsstructuren, processen van groepsvorming, identiteit en bewustwording en van sociale en politieke bewegingen en de relatie van de Westerse wereld tot andere beschavingen en culturen. In het hart van het verhaal staat het individu met zijn historisch gegroeide mensenrechten. Niet in de eerste plaats dit individu, maar de wijze waarop verschillende individuen met elkaar samenleven, vormt de kern van de cursus. Werkvormen: Hoorcolleges, opdrachten. Evaluatie: Examen Schriftelijk examen, essayvragen SOCIAAL-WETENSCHAPPELIJKE VAKKEN Inleiding in de sociologie Inhoud: De cursus wil de student een eerste, grondige kennismaking geven met de sociologie, d.i. de wetenschap die het menselijk handelen in sociaal verband tracht te beschrijven en verklaren. Die kennismaking gebeurt in drie stappen.


1) Om te beginnen wordt het specifieke van de sociologische benaderingswijze duidelijk gemaakt door haar af te bakenen van de andere menswetenschappen en van meer speculatieve benaderingen van het menselijk handelen. 2) Vervolgens wordt het sociologische basisinstrumentarium (vakbegrippen en analytische denkkaders) systematisch ontvouwd en overvloedig geïllustreerd. 3) Tenslotte worden enkele belangrijke sociale problemen en sociologische deelgebieden verkend. Werkvormen: Hoorcolleges. Evaluatie: Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding. Inleiding in de communicatiewetenschap Inhoud: De cursus vormt een inleiding in de communicatiewetenschap, een vakgebied dat zich richt op de studie van media, communicatie en informatie in een maatschappelijke context (sociale, culturele, economische en politieke dimensies). Op systematische wijze worden behandeld: de basisbegrippen binnen de discipline (zender, boodschap, medium, ontvanger, effecten), de belangrijkste communicatiemodellen, de theorievorming over communicatie, media, en informatie, de nieuwste ontwikkelingen en de meest relevante onderzoeksresultaten. Het eerste cursusgedeelte besteedt vooral aandacht aan de ontwikkeling van de communicatiemedia en van de algemene communicatietheorie. De wijze waarop massamedia georganiseerd zijn, de ethische en beleidsproblemen komen daarbij aan bod. Tijdens het eerste cursusgedeelte worden volgende thema's behandeld: ‘De ontwikkeling van de massamedia’, ‘Communicatie, informatie en media’, ‘Media en samenleving’, ‘Nieuwe Media’, ‘Mediastructuren’, en ‘De mediaproductie en nieuwsselectie’. In het tweede cursusgedeelte ligt de nadruk op massacommunicatie. Behandeld worden de inhoud van de communicatieboodschap, de functies en betekenis van communicatie voor het publiek, en de media-effecten. Thema’s zijn ‘Politieke Communicatie’, ‘Betekenissen van communicatie-


boodschappen", ‘Politieke psychologie en propaganda’, ‘Het publiek’ en ‘Media en beïnvloeding: de effecten’. Communicatiewetenschap is het kruispunt van diverse wetenschappen; daarom grijpen de colleges terug naar de origines van de discipline en leggen zij verbanden met andere wetenschappen (politieke wetenschappen, sociologie, psychologie, taalwetenschap, economie). De cursus wil recht doen aan de veelzijdigheid en diversiteit van communicatiewetenschap als wetenschappelijk domein. Bijzondere vraagstukken van de communicatiewetenschap komen aan de orde, waardoor studenten kennis maken met belangrijke onderwerpen binnen het vakgebied, als bijv. "Politieke communicatie", "Nieuwe media", en "Media-effecten". Studenten krijgen een opdracht te vervullen ivm actuele politieke en media-ontwikkelingen (datacollectie). Werkvormen: Hoorcollege. Evaluatie: Schriftelijk examen. Inleiding in de politicologie Inhoud: De cursus behandelt eerst het begrip "politiek" en de wezenlijke elementen van de politieke besluitvormingsprocessen, nl. de probleemstelling, de doelstelling, het conflict en het machtsgebruik. Vervolgens wordt uiteengezet hoe deze processen gevat worden in politieke structuren zoals het politieke systeem en in politieke regimes zoals de rechtsstaat en de democratie. Ten slotte wordt uitgeweid over de actoren die in het democratische kader hun plaats krijgen: de politici, het volk, de belangengroepen en de ambtenaren. Werkvormen: Hoorcolleges en responsiecolleges. Evaluatie: Schriftelijk examen.


METHODEN Kwantitatieve onderzoeksmethoden Inhoud: Het eerste deel van het vak 'kwantitatieve Onderzoeksmethoden' komt hoofdzakelijk aanbod gedurende het 1° semester. Het betreft in essentie een introductie in sociaalwetenschappelijke informatieverwerving en -verwerking: • de studenten worden daartoe vertrouwd gemaakt met sociaal-wetenschappelijke bronnen (bronnentoets en statistiekentoets); • ze worden geïntroduceerd in de wereld van organisaties, instanties en netwerken van uiteenlopende aard en op allerhande niveaus (bronnentoets en statistiekentoets); • ze worden aangestuurd om de actualiteit in al haar relevante aspecten gedreven op te volgen (Actualiteitstoetsen); • ze worden begeleid bij de redactie van een eerste eigen sociaal-wetenschappelijke bijdrage (Lectuuropdracht). Het tweede deel (2° semester) biedt een inleiding in de kwantitatieve sociaalwetenschappelijke onderzoeksmethoden. Werkvormen: Hoorcolleges, opdrachten. Evaluatie: Schriftelijk examen, meerkeuzevragen, schriftelijk werkstuk. Statistiek 1 Inhoud: Vooreerst wordt de statistiek gesitueerd binnen het terrein van het sociaalwetenschappelijk onderzoek. Daarna wordt nader ingegaan op de twee grote deelgebieden van de statistische analyse : descriptieve en verklarende statistiek. De descriptieve statistiek begint met de analyse van een variabele. Vervolgens worden relaties gelegd tussen twee en meer variabelen. Het gedeelte verklarende statistiek vangt aan met een introductie in de kansrekening en de theoretische verdelingen. De cursus wordt afgesloten met het maken van schattingen en het toetsen van hypothesen op basis van steekproefgegevens. Werkvormen: Hoorcolleges met oefeningen.


Evaluatie: Schriftelijk examen. Actuele problemen van de Belgische politiek Inhoud: Dit vak is een inductieve inleiding in de politicologie aan de hand van de Belgische case. Doel van het vak is om de studenten inzicht bij te brengen in kernbegrippen en -theorieën van de politieke wetenschap. Dat gebeurt door systematisch op de eigenheid van het Belgische politieke systeem te focussen, steeds in vergelijking met politieke systemen uit de ons omringende landen. Komen ondermeer aan bod: consensus- versus meerderheidsdemocratie, particratie, electorale evoluties en volatiliteit, kiesstelsels, verhoudingen tussen regering en parlement, verzuiling, politieke aliënatie... Werkvormen: Hoorcolleges. Evaluatie: Mondeling, gesloten boek, essayvragen, meerkeuzevragen.

22 I Opleidingsonderdelen tweede jaar Bachelor

TWEEDE JAAR BACHELOR VERBREDEND STUDIEDOMEIN Talen Engels en Frans Inhoud Engels: (1) Language skills: overzicht van specifieke vaardigheden i.v.m. mondeling en schriftelijk taalgebruik. (2) Reading texts: lezen, verklaren en samenvatten van relevante teksten i.v.m het vakgebied (politieke en sociale wetenschappen, media). van een discussie. Inhoud Frans: (1) Theorie, teksten, multimedia, over de Franstalige wereld (2) Presentaties door de studenten gegeven, over een problematiek van een Franstalige regio (3) Woordenschat Fenics, omvat jargon uit het vakgebied Werkvormen: Hoorcolleges, oefeningensessies, vaardigheidstrainingen, begeleide zelfstudie, responsiecolleges, opdrachten Evaluatie: Schriftelijk examen. Mondeling met schriftelijke voorbereiding, presentatie Psychologie Inhoud: Behandeld worden de voornaamste onderwerpen uit de algemene en uit de sociale psychologie. Uit de algemene psychologie komen aan bod: het object, de methoden en het ontstaan van de psychologie als wetenschap en als beroep, de verschillende stromingen in de psychologie, de ontwikkeling van de persoon onder invloed van erfelijkheid en milieu, de waarneming, de motivatie, leerprocessen en verschillende psychotherapieën. Specifiek voor de sociale psychologie worden behandeld: groepsvorming en wederzijdse aantrekking, de sociale waarneming, sociale beïnvloeding zoals

Opleidingsonderdelen tweede jaar Bachelor I 23

conformisme en gehoorzaamheid, hulpverlening en eenzijdige communicatie in reclame en propaganda; voorts houdingen en cognitieve consistentie theorieën, competitie, vijandigheid en samenwerking. Werkvormen: Hoorcolleges en responsiecolleges. Evaluatie: Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding.

METHODEN Kwalitatieve Onderzoeksmethoden Inhoud: Het doel van de cursus Kwalitatieve onderzoekstechnieken is de studenten inzicht te geven in kwalitatieve onderzoeksmethoden. Daarbij wordt gefocust op de onderzoekscyclus van het niet-kwantitatieve sociaal-wetenschappelijk onderzoek gaande van de voorbereiding, de dataverzameling, de analyse tot de (schriftelijke en mondelinge) rapportering. Hoewel de klemtoon in het vak ligt op kwalitatief onderzoek in het algemeen wordt tevens dieper ingegaan op bijzondere varianten zoals het houden van focusgroepen, de participerende observatie en de inhoudsanalyse. Werkvormen: Hoorcolleges en opdrachten. Evaluatie: Praktijkopdrachten. Leeronderzoek, deel 1 Inhoud: Het leeronderzoek is een praktijkgericht vak waarin de studenten een sociaalwetenschappelijk onderzoek uitvoeren. De concrete onderzoekopdracht varieert, maar de volledige onderzoekscyclus van theorieconstructie tot rapportage wordt doorlopen. Tijdens het eerste deel moeten de studenten in de meeste leeronderzoeken volgende fasen doorlopen:


Theoretisch inwerken in het inhoudsdomein en de probleemstelling van het onderzoek. De studenten lezen daarbij de door hun begeleider opgegeven literatuur. Soms geeft de begeleider ook zelf een toelichting bij het onderwerp of de probleemstelling. Instrument-constructie. In overleg met de begeleider ontwerpen de studenten de nodige instrumenten voor het onderzoek. Dit kan gaan van het opstellen van vragenlijsten tot het uitwerken van vragen voor een gestructureerd interview. Dataverzameling. De studenten verzamelen de data voor het onderzoek. Daarbij doen zij in feite al het werk, zoals bijvoorbeeld het verzenden van vragenlijsten, het uitvoeren van enquêtes via de telefoon of het afnemen van interviews. Werkvormen: Vorm van projectonderwijs waarbij studenten in groep een onderzoek uitvoeren onder supervisie. Evaluatie: Examen. Andere: De evaluatie gebeurt op basis van de prestaties (permanente evaluatie) en producten (verslagen, instrumenten, rapporten) van de studenten tijdens het leeronderzoek.

RICHTING-SPECIFIEKE VAKKEN Sociale en politieke filosofie Inhoud: De cursus bestaat uit 2 delen. Om de sociale filosofie als kritische, normatieve theorie van het goede samenleven te bepalen worden klassieke sociaal-filosofische themata als Verlichting, ideologie en utopie behandeld. Vanuit een wezenlijk inzicht in de oorspronkelijke socialiteit van de mens, wordt verder beargumenteerd dat de fundamentele sociale deugd, wederzijdse erkenning, enkel in een politieke samenleving kan worden gerealiseerd. Onderzocht worden dan de fundering (sociale contracttheorie), de norm (rechtvaardigheid en mensenrechten) en de grens (geweld) van het politieke. In het tweede deel van de cursus is de kwestie van de rechtvaardigheid expliciet aan de orde. Hier wordt de hedendaagse discussie behandeld. De


volgende posities komen aan bod en worden met elkaar geconfronteerd: utilitarisme, J. Rawls, libertarisme, neo-marxisme en communitarisme. Werkvormen: Hoorcolleges. Evaluatie: Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding, gesloten boek, essayvragen, kort antwoordvragen. Bestuurskunde Inhoud: Het vak 'bestuurskunde' introduceert de studenten in de studie van de publieke sector. Is er verschil tussen privaat management en publiek management ? We bekijken de stromingen en begrippen die de bestuurskunde inspireren. Enkele thema's staan centraal: de relatie politiciadministratie, het effect van het Nieuw Publiek Management, de relatie bestuur - burger, het interne management van de overheid en de keuzes bij de organisatie van het binnenlands bestuur.Vergelijkende politieke wetenschappen. Werkvormen: Hoorcolleges. Evaluatie: Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding. Vergelijkende politieke wetenschappen Inhoud: Deze cursus heeft als doel de studenten in te leiden in de vergelijkende politologie. Hierbij zal de nadruk liggen op concepten en niet in de eerste plaats op landen. Aan de hand van de belangrijkste concepten in de vergelijkende politicologie worden liberale democratieën zowel in praktijk als theorie besproken en geëvalueerd. Hierbij ligt de nadruk op de lidstaten van de Europese Unie, zowel de ‘oude’ als de ‘nieuwe’, maar zullen ook andere landen aan bod komen (m.n. Rusland en de Verenigde Staten). Van de studenten wordt verwacht dat ze goed voorbereid naar college komen. Dit betekent dat men naast de verplichte literatuur ook relevante


informatie via de media (een goede bron is The Economist) vergaart. Tijdens colleges zullen bepaalde thema’s door de studenten worden bediscussieerd (zie Discussieonderwerpen in de opzet). Van studenten wordt verwacht dat zij actief aan de discussies deelnemen! Daarbij zullen zij in groepsverband een presentatie over de belangrijkste kenmerken en actoren van het politieke systeem van één Europees land moeten houden. De tekst van deze presentatie wordt via Blackboard aan alle studenten beschikbaar gesteld, als (extra) achtergrondinformatie voor het examen. Werkvormen: Hoorcolleges Andere: Groepspresentatie Evaluatie: Schriftelijk examen, essayvragen Internationale betrekkingen Inhoud: Dit hoorcollege biedt een overzicht over de voornaamste theorieën der internationale betrekkingen. Deze zijn conceptuele brillen waardoor we naar de internationale politiek kunnen kijken. We zullen de volgende theorieën behandelen: het klassiek realisme, het struktureel realisme, regime theorie, het liberalisme en de theorie van de demokratische vrede, het sociaal konstruktivisme, en tenslotte wereld systeem theorie, dependentie en neo-marxisme. Werkvorm: Hoorcollege en ex cathedra met discussie. Evaluatie: Schriftelijk gesloten boek examen met korte antwoordvragen.


Seminarie politieke wetenschappen Inhoud: De focus van het seminarie ligt op het analyseren van empirische en theoretische teksten. De hoofddoelstelling is dat de studenten politiekwetenschappelijke teksten leren hanteren. Rond het thema van sociale bewegingen wordt het wetenschappelijk proces overlopen van het opbouwen van concepten tot het ontwikkelen van verschillende thematische benaderingen. Van de studenten wordt verwacht dat ze op het einde van het seminarie zelfstandig de structuur van wetenschappelijke redeneringen kunnen identificeren, hoofdargumenten kunnen reconstrueren en onderscheiden van hypothese en methodologie. Ook wordt verwacht dat studenten op een geordende en gefundeerde manier primaire data kunnen gebruiken in een kritische analyse van theoretische benaderingen. Deze vaardigheden worden getoond in mondelinge presentaties en twee kritische papers. Werkvormen: Seminaries Evaluatie: Mondeling examen. Presentatie. Schriftelijk werkstuk.

28 I De Master Politieke Wetenschappen

De masteropleiding geeft je de kans om je verder te specialiseren.

Vanaf 2007 zullen twee nieuwe masteropleidingen worden aangeboden, speciaal gericht op de nieuwe Bachelors Politieke Wetenschappen. De Master Politieke Communicatie focust op de relatie tussen media en politiek: je bestudeert de wederzijdse beïnvloeding tussen beide maatschappelijke actoren, de beeldvorming van politiek in de media en de implicaties hiervan. Deze opleiding is uniek in Vlaanderen. Als je kiest voor de Master Internationale Politiek, specialiseer je je in beleidsvorming op internationaal niveau en krijg je de kans om ook uit andere disciplines (zoals rechten en economie) relevante kennis te vergaren. In 2004 startte de Master (na-MA) Internationale Betrekkingen en Diplomatie, gericht op afgestudeerden die een internationale carrière beogen. Afgestudeerden (licentiaten of masters) uit diverse disciplines verzamelen interdisciplinaire kennis en vaardigheden met betrekking tot politieke wetenschappen, rechten, economie en geschiedenis.

Onderwijs en examens I 29

Onderwijs Voor de meeste opleidingsonderdelen worden er hoorcolleges georganiseerd. Je volgt in groep een uiteenzetting van de docent, al dan niet ondersteund door audio-visueel materiaal. Voor bepaalde opleidingsonderdelen zijn er ook werkcolleges, waar de leerstof uit de hoorcolleges in kleinere groepen wordt uitgediept en ingeoefend. Er wordt van je verwacht dat je zelfstandig naar de examens toewerkt. Je bepaalt zelf je studietempo en bereidt zelf tussentijdse evaluatiemomenten voor. Het intranet-systeem Blackboard speelt in deze context een grote rol. Opdrachten worden via dit medium doorgegeven en interactief verwerkt en je kan docenten ten allen tijde om feedback vragen. Het contact met professoren en assistenten is minder intens dan met je leerkrachten in het secundair onderwijs, maar je wordt echter allerminst aan je lot overgelaten. Wanneer je zelf het initiatief neemt om hulp te zoeken, zijn deze mensen zeker bereid een antwoord of oplossing te zoeken voor je vragen of problemen. Het uitgebreide gamma aan begeleidingsmogelijkheden wordt verderop in deze brochure besproken. Examens Aan de Universiteit Antwerpen wordt het academiejaar verdeeld in twee semesters, met een examenperiode na elk semester. In januari leg je examens af voor ongeveer een derde van het jaarprogramma, in juni voor de overige opleidingsonderdelen van de eerste zittijd. Voor wie niet geslaagd is na de eerste zittijd, wordt in september de tweede zittijd ingericht. Je krijgt overdracht van examencijfers van eerste naar tweede zittijd voor alle opleidingsonderdelen waarvoor je tenminste 10 op 20 behaalde. Als je niet geslaagd bent na de tweede zittijd, kan je ervoor kiezen om het studiejaar over te doen. In een bisjaar moet je alle opleidingsonderdelen afleggen waarvoor je noch in de eerste, noch in de tweede zittijd een 10 (of meer) behaalde. Tijdens de examens kan je met problemen (examenregeling, uitstel van examen, onderbreking of definitief stopzetten van examens, conflict met de docent) terecht bij de ombudspersoon. De ombudspersoon zorgt ervoor dat het examenreglement correct wordt opgevolgd, en zij/hij bemiddelt tussen studenten en docenten. Zij/hij is ook aanwezig bij de deliberatie en kan – op basis van verzachtende omstandigheden zoals ziekte of ongeval – je ‘zaak’ bepleiten.

30 I Onderwijs en examens

Verblijf aan een buitenlandse universiteit De Universiteit Antwerpen neemt actief deel aan de Europese uitwisselingsprogramma’s zoals ERASMUS en zendt haar studenten ook naar andere delen van de wereld. Elk jaar studeert een aanzienlijk grote groep studenten één semester of een volledig academiejaar aan een buitenlandse universiteit. In het kader van het ERASMUS-programma heeft de Universiteit Antwerpen samenwerkingsakkoorden gesloten met heel wat universiteiten in Europese landen. Maar de Universiteit Antwerpen kijkt verder dan Europa. Op bilaterale basis (buiten het kader van ERASMUS) werden wereldwijd uitwisselingsprogramma’s uitgewerkt. In het kader van Internationale Ontwikkelingssamenwerking kan je met een beurs een aantal maanden in een ontwikkelingsland studeren. Je studieperiode aan één van de buitenlandse partneruniversiteiten wordt erkend als onderdeel van je studie aan de Universiteit Antwerpen. Een rijk aanbod De Europese Unie en de Vlaamse Gemeenschap verstrekken beurzen aan studenten om een studieperiode in het buitenland (wel binnen de Europese grenzen) mogelijk te maken. Bij de diensten Internationale Samenwerking kan je publicaties vinden over de buitenlandse bestemmingen, voorwaarden tot deelname en selectieprocedures.

Studiebegeleiding I 31

Overgang naar universitair onderwijs Aan de universiteit studeren is een verrijkende ervaring: je komt terecht in een nieuwe leef- en leeromgeving, met nieuwe mensen, nieuwe cursussen, nieuwe collegeroosters. Toch is deze overgang niet voor iedereen alleen maar fijn en boeiend. Je wordt geconfronteerd met stapels leerstof en met een examensysteem waar je nog geen ervaring mee hebt. Plots wordt van je verwacht dat je zelf de verantwoordelijkheid opneemt voor je studie, dat je je studie kan plannen, dat je weet hoe je elk afzonderlijk vak aanpakt, enz. Omdat dit alles niet zo evident is, wil de Universiteit Antwerpen je graag helpen om je eerste jaar zo vlot mogelijk te laten verlopen. We geven een overzicht van de begeleidingsvormen waar je gebruik van kan maken. Algemene studie- en studentenbegeleiding Tijdens het academiejaar kan je terecht bij de dienst Studentenbegeleiding, zowel met studie- als met persoonlijke problemen. Op de drie campussen is de dienst Studentenbegeleiding goed uitgewerkt: als Universiteit Antwerpen-student mag je beroep doen op het aanbod van elk van de drie campussen. Zowel groepsactiviteiten als individuele begeleiding zijn volledig gratis. Achteraan in deze brochure vind je de contactgegevens van de drie campussen. Studievaardigheden en studieplanning In de loop van het eerste semester wordt een aantal groepssessies georganiseerd, enerzijds om een aantal studievaardigheden aan te leren, anderzijds om je studie op een goede manier te leren plannen. Je krijgt een brochure of werkboek waarin je de besproken methoden en technieken kan terugvinden. Tijdens de sessies wordt de theorie gekoppeld aan de praktijk: je krijgt de kans om de aangeleerde methoden uit te proberen op cursusteksten van het eerste semester. Examenstress Tijdens de sessies ‘Examenstress’ in het tweede semester wordt een aantal technieken aangeleerd om beter om te gaan met de spanning die studie, blok en examens met zich meebrengen. Je leert hoe je op een andere manier kan omgaan met slagen en falen, je oefent relaxatie-technieken in, en verwerft meer inzicht in de oorzaken en werking van je angst.

32 I Studiebegeleiding

Leerproblemen, fysieke handicap, chronische ziekte of psychische problemen Studenten met een leerprobleem, fysieke handicap, chronische ziekte of psychische problemen kunnen specifieke moeilijkheden ondervinden bij hun studie. Het is belangrijk om dergelijke problemen bij het begin van het academiejaar (liefst bij of vóór de inschrijving) te melden bij de dienst Studentenbegeleiding. Samen met de student zal een geschikte begeleiding of ondersteuning worden gepland en uitgewerkt. In dit kader kunnen studenten vanaf het academiejaar 2005-2006 bij de rector 'bijzondere faciliteiten' aanvragen. In samenwerking met de dienst Studentenbegeleiding, de ombudspersonen en de studiebegeleiders van de faculteit wordt voor elke student nagegaan op welke manier tegemoet gekomen kan worden aan specifieke moeilijkheden bij het volgen van colleges, of bij het afleggen van examens. Heroriëntering Als je in de loop van het academiejaar ontdekt dat de studie waarvoor je inschreef, toch niet zo interessant is als je dacht, of toch niet zo goed bij je past, dan kan je aankloppen voor een gesprek over je studiekeuze. Via gesprek en vragenlijsten krijg je meer inzicht in je capaciteiten en interesses, en je krijgt de kans om informatie te verzamelen over allerlei studierichtingen in Vlaamse universiteiten en hogescholen. Persoonlijke problemen Tijdens het academiejaar kan je geconfronteerd worden met problemen van persoonlijke aard, die je studiesituatie bemoeilijken of die je ongelukkig maken. Je kan altijd een afspraak maken voor een individueel gesprek. Tijdens een eerste gesprek wordt nagegaan wat je vragen of problemen precies inhouden, later wordt eventueel een langer durende begeleiding gepland. Vakspecifieke begeleiding Met vragen over of problemen met één van je cursussen kan je steeds terecht bij de prof die deze cursus doceert of bij zijn of haar assistent. Gewoon even langslopen of een e-mail schrijven: je zal merken dat je snel geholpen wordt. Voor bepaalde opleidingsonderdelen worden extra groepssessies georganiseerd, om de besproken theorie uit hoorcolleges toe te lichten en in oefeningen toe te passen. Bij deze sessies is vooral de wisselwerkinwg tussen studenten en begeleider belangrijk: je kan hulp vragen waar je vastloopt, je begeleider houdt rekening met de gekende knelpunten van de cursus en je krijgt nuttige tips voor de studie van de leerstof.

Studiebegeleiding I 33

Universiteit Antwerpen hecht veel belang aan het begeleiden van studenten.

34 I Je kansen op de arbeidsmarkt

Je potentieel arbeidsdomein is heel breed. Je potentieel arbeidsterrein als afgestudeerde Politieke Wetenschappen is zeer breed, evenals de waaier van functies waarin je tewerkgesteld kan worden. Vroeger vormde de overheidsdienst het meest voor de handliggende werkterrein voor afgestudeerden uit de faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen. Tegenwoordig is de tewerkstelling echter evenredig verdeeld over de privé- en de openbare sector. Aan deze opleiding is geen duidelijk uitgetekend beroepsbeeld verbonden zoals dit wel het geval is met sommige andere studierichtingen. Daardoor kan en moet je als student tijdens je studies zelf accenten leggen. Uit een recente enquête bij Universiteit Antwerpen-afgestudeerden blijkt dat ongeveer 1/4de van de afgestudeerden tewerkgesteld is in de openbare of de door de overheid gefinancierde sector. Meer dan de helft werkt in de privé-sector. Deze sector omvat zowel de industriële sector als de dienstensector (handel, bank- en verzekeringswezen). Als Master in de Politieke wetenschappen kan je als ambtenaar tewerkgesteld worden in plaatselijke administraties, gemeenten, provincies, intercommunales, bij de Vlaamse en federale overheid, in internationale organisaties en in de diplomatie. De federale overheidsdiensten werven aan op basis van vergelijkende examens. Deze worden georganiseerd door Selor (voorheen Vast Wervingssecretariaat). Prognoses qua tewerkstelling zijn moeilijk te maken. Wel kan in het algemeen gesteld worden dat het enkele jaren duurt vooraleer studenten de aangepaste betrekking gevonden hebben, wat ook voor andere studierichtingen het geval is. Omdat je meestal omwille van het academisch vormingsniveau aangeworven wordt, treed je in concurrentie met afgestudeerden uit andere menswetenschappen (rechten, economie, psychologie, communicatiewetenschappen, enz.). Afgestudeerden in de Politieke Wetenschappen komen in aanmerking voor alle functies waarvoor een universitair niveau vereist wordt: administratieve en beheersfuncties zoals personeelsdiensten, secretariaatsfuncties, public-relations, marketingbureaus enz. Hun talenkennis speelt hierbij uiteraard een belangrijke rol. Ook een loopbaan in de media, de culturele sector en communicatieve functies in ruime zin

Je kansen op de arbeidsmarkt I 35

behoren tot de mogelijkheden. Andere afgestudeerden Politieke en Sociale Wetenschappen werken als zelfstandige of oefenen een functie uit in het middenkader. Uit dezelfde enquête blijkt eveneens dat de overige afgestudeerden tewerkgesteld zijn in het onderwijs in de ruime zin. 15% is tewerkgesteld in het secundair onderwijs, het hoger onderwijs, aan de universiteit of in het wetenschappelijk onderzoek.

36 I Voortstuderen na Politieke Wetenschappen

Academische lerarenopleiding Je kan de lerarenopleiding volgen tijdens de masterjaren of later. De opleiding beperkt zich niet tot de vorming van studenten die willen gaan lesgeven. De voortdurende veranderingen in het sociale en economische leven hebben het fenomeen van de buitenschoolse vorming en opleiding – onder meer in de bedrijven zelf – in belang doen toenemen. Daarom wil de academische lerarenopleiding niet alleen in een vorming van toekomstige leraars voorzien, maar ook een algemene ‘vorming voor vormers’ aanbieden. Programma's binnen het studiegebied PSW • Master in de Internationale Betrekkingen en de Diplomatie • Aanvullende studie in de Communicatiewetenschappen • Aanvullende studie in de Filmstudies en beeldcultuur • Master in Publiek management (UAMS) • Aanvullende studie Vrouwenstudies • Gespecialiseerde studie Informatie- en bibliotheekwetenschap • Aanvullende studie Documentatie- en bibliotheekwetenschappen • Master American studies Programma’s binnen andere studiegebieden Op de webstek van de Universiteit Antwerpen kan je steeds een actueel overzicht vinden op www.ua.ac.be/manama.

Bijkomende informatie I 37

Infodagen Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen informatiedagen voor laatstejaarsleerlingen uit het secundair onderwijs. Deze hebben meestal plaats in de maanden februari en/of maart. Voor de juiste data en voor meer informatie kan je terecht op de volgende adressen. Studenten Informatie Punt (STIP) Stadscampus Dienst Studentenbegeleiding Hoek Grote Kauwenberg/Vekestraat (Agoragebouw), 1ste verdieping 2000 Antwerpen tel. 03 220 48 72 E-mail: [email protected] Onderwijsadministratie Politieke en Sociale Wetenschappen Grote Kauwenberg 18 ( lokaal D 330) 2000 Antwerpen tel. 03 220 49 22 of 03 220 43 05 Studenten Informatie Punt (STIP) Campus Drie Eiken Dienst Studentenbegeleiding Universiteitsplein 1, Gebouw G 2610 Wilrijk-Antwerpen tel. 03 820 20 09 of 03 820 21 21 Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen Universiteitsplein 1, Gebouw R 2610 Wilrijk-Antwerpen tel. 03 820 28 51 of 03 820 28 51

www.virtuelecampus.be www.ua.ac.be/psw

38 I Notities

Notities I 39

40 I Notities

A. Engelen, I. Vloeberghs en de faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen. N. Hoevenaegel (kaft), A. Engelen (binnenwerk)

Recommend Documents