30ste jaargang nr. 13 Dankdag voor gewas en arbeid zaterdag 17 oktober Officiële uitgave van de Protestantse Gemeente Arnhem

30ste jaargang nr. 13

Dankdag voor gewas en arbeid

Verschijnt 16x per jaar

zaterdag 17 oktober 2015

Officiële uitgave van de Protestantse Gemeente Arnhem

Instrument Ik ben in dienst genomen door een droom. Een visioen dat rijpt en alles nog moet worden. Maar de muziek ervan laat mij niet los.

als kleuren van de regenboog, van trouw. Een droom die mensen weer laat zingen. En dat refrein, het vult mijn leven!

Een droom heeft mij tot instrument gekozen. Vertolker mag ik zijn van wat nog groeien moet.

Vasthouden doorgaan in de hitte van de dag. Het kleine werk dat toch gestadig bouwt en alle moeite waard is. Vasthouden blijven zingen in de nacht.

Het thema is mij aangereikt, gegeven uit de hoge: het is Gods eigen droom die vrede heet,

Al zal de droom nooit helemaal gestalte krijgen zolang mijn leven duurt al zal ik niet méér zien dan hier en daar een glimp, ik blijf een instrument waardoor iets van Gods eigen droom toch hoorbaar blijft. Sytze de Vries uit de bundel Signaal

1

Colofon Kerkperspectief

Officiële uitgave van de Protestantse Gemeente Arnhem verschijnt 16x per jaar

Kopijdatum: maandag 26 oktober - 18.00 uur. Kopij voor Kerkperspectief nr. 14 (van 7 november - 28 november 2015) mailen naar: [email protected]

Wijknieuws

Aanleveren via de wijkredacties. De namen en adressen staan vermeld in de koppen bij de wijkberichten.

Redactie

Rita Hop (tel. 026-3819135), Theo van Loenen, Bertrand Hoek, Henny Kalisvaart (eindredactie/lay-out).

Abonnementen

Kerkelijk Bureau, telefoon: 026–4420987 e-mail: [email protected] Kosten: Jaarabonnement: € 21,50 Digitaal abonnement: € 11,50 ING rekening: NL72INGB0002571164

Adverteren in Kerkperspectief

Kerkelijk Bureau, telefoon: 026–4420987 e-mail: [email protected] Website: www.kerkperspectief.nl Drukwerk: Digidruk Vandenhul BV, Wijchen Kerkelijk Bureau PGA Rosendaalseweg 507, 6824 KL Arnhem telefoon: 026-4420987 e-mail: [email protected] Geopend: elke werkdag 9.00 - 12.30 uur

Van de redactie. Voor u ligt nummer 13 van deze 30ste jaargang. En weer is het blad van top tot teen gevuld. Ik ben altijd weer verbaasd hoe de kopij op maandag maar binnen blijft stromen, uit alle hoeken en gaten van Arnhem. Het stroomt zó onze computers in en zo kunnen we het heel snel verwerken. Hoe zou dat vroeger toch allemaal zijn gegaan, vraag ik me wel eens af. Allemaal met briefjes en notities en telefoontjes en haastig afgegeven kopij. Rita Hop zit al heel wat jaren in de redactie, die kan er mooie verhalen over vertellen. Ik kwam hierop omdat we van ds. Kraai het artikel voor Voor het voetlicht hebben gekregen, ook via het internet! Hij schrijft over Hervormingsdag 2015. In drie punten, zoals dat hoort. Verder kunt u in dit blad moeilijke en wat luchtiger artikelen lezen, dus over de interreligieuze dialoog en over de eerste jaren van de gereformeerde padvinderij. Een prachtig verhaal, geschreven door de heer Herman Makkinga uit Didam, de broer van een van de oprichters. Misschien herkent u nog wat oude namen in dit verhaal. (Enkele vaste rubrieken moesten daardoor even een keer overslaan.) Margriet Kok schrijft in de rubriek van de Diaconie o.a. over de Koepel en haar nieuwe bewoners. Hier las ik het volgende: Op 5 oktober gaf Johannes Kon, lid van het team Arnhem voor Vluchtelingen, aan dat er nu dringend behoefte is aan kleding voor de mannen. Vooral nu de winter eraan komt, zouden goede winterjassen en schoenen heel welkom zijn, denk ik. In de afgelopen weken hebben drie leden van onze kerk een onderscheiding gekregen van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de PKN. De speld in zilver ziet u op de voorkant afgebeeld en die ging naar organist (en wijkredacteur van de Siongemeenschap) Philip Greep. De twee andere spelden, in goud, gingen naar Wim van Woerkens en Wim Dufourné die wij als redactie voornamelijk kennen van hun vele werk voor Kerkperspectief in de Redactieraad. Deze raad werkt op de achtergrond van dit blad, maar zorgt er wel voor dat de financiën in orde zijn en het blad nog steeds kan worden bekostigd. In dit nummer hebben we aan hun afscheid extra aandacht geschonken. Ook op de voor- en achterpagina konden we hun foto’s in kleur laten zien. En wilt u nog even ontspannen, dan staat er op pagina 21 een leuke puzzel voor u klaar. De oplossing kunt u opsturen naar het adres van het NBG, dus niet naar de redactie van dit blad.

Bankrekeningen PGA

voor vrijwillige bijdragen: NL96FVLB0635817187 t.n.v. Protestantse Gemeente te Arnhem. voor overige: NL63FVLB0699642132 t.n.v. Protestantse Gemeente te Arnhem.

We wensen u weer een paar gezellige uurtjes bij het lezen van dit kerkblad. Een mooie herfst gewenst, sterkte voor wie het nodig hebben. Hartelijke groeten, ook van de andere redactieleden, Henny Kalisvaart.

Diaconaal bureau

Diaconaal consulenten/secretaris: Margriet Kok, Nancy Spiele en Alie Teunissen Rosendaalseweg 507, 6824 KL Arnhem telefoon: 026-3512201 e-mail: [email protected] website: www.diaconiearnhem.nl

Bankrekeningen diaconie

voor vrijwillige bijdrage: NL78FVLB0225387522 t.n.v. College van Diakenen Arnhem o.v.v. vrijwillige bijdrage 2015. Voor overige giften: NL33FVLB0635800667 t.n.v. College van Diakenen Arnhem. 2

Data Kerkperspectief 2015-2016

Nr. 14 15 16 1 2 3 4

Kopijdatum 26 oktober 16 november 7 december 4 januari 25 januari 15 februari 7 maart

Verschijningsdatum 7 november 28 november Advent 19 december Kerst 16 januari 6 februari 27 februari 19 maart Pasen

Voor het Voetlicht

In deze rubriek laten predikanten en andere kerkleden iets zien van wat hen bezighoudt en wat ze graag met de kerkleden Arnhem-breed willen delen.

Hervormingsdag 2015 Luthers' theologie kan de Kerk alsnog diensten bewijzen ! 1) Toen, op 31 oktober 1517, sloeg Maarten Luther zijn 95 stellingen aan de deur van de Slotkerk in Wittenberg. Zes jaren eerder was Luther gepromoveerd in de theologie en in 1512 professor geworden en hij begon zijn voorlezingen uit de bijbelboeken. De psalmen vertaalde hij met kennis van het Hebreeuws. Zo ontstonden 7 psalmen met uitleg nl. de psalmen 6,32,38,51,102, 130 en 143. Het is heel goed om zelf kennis te nemen van zijn uitwerking van juist deze psalmen. Ik gun iedereen die lezen kan die Momenten! Alles passeert: schrik, angst, pijn, ellende, ongeduld, slapeloosheid, kwalen. En in perspectief van het Woord van God, met inzicht en Uitzicht! Dit was Luther in 1512: toen hij die stellingen lanceerde in 1517 was hij geen groentje meer. Waar gingen die stellingen over ? Waarom maakte Luther zo'n ophef ? Het was de onwaarachtigheid van de ambtsdragers en van degenen die om vergeving kwamen vragen. Te gemakkelijk, te goedkoop werd genade aangeboden en precies zo werd het verlossend woord ook gemakzuchtig aangenomen. Geen traan, geen hart, geen moeite kwam daarbij naar voren. Niet heet of koud, maar lauw. Terwijl Luther en ook wel latere theologen wisten, hoe duur de genade was, hoe kostbaar en onbetaalbaar. Een tekst helpt om de hoofdzaak van Luthers theologie aan te stippen.Daar waar Jezus tot de Farizeeën zegt: “Zij, die gezond zijn, hebben geen geneesheer nodig, maar die ziek zijn. Ik ben niet gekomen om rechtvaardigen te roepen, maar zondaars ter bekering.” (Marcus 2: 17). De Heer Jezus is gekomen om mensen die verstrikt zijn geraakt in of door het leven, te verlossen. Dat is het begin. Want daarna hebben anderen geprobeerd door Gods woord te kunnen verlossen middels preek en herderlijke zorg. De 7 psalmen gaven Luther een goed pastoraal kompas: hoe krijg ik een genadig God !!!? Hij kreeg Hem toen hij onderlag en God hem door Christus’ kruis verloste van de zonde. Maar dat krijgen is gave, geen veilig bezit. Want geloof blijft geloof. Elke dag is anders, Gods Woord blijft ongebonden. Zo is reeds aangestipt wat de hoofdzaak van Luthers bezigzijn is en zal blijven gedurende geheel zijn leven. Nog steeds een kern voor preek, pastoraat, diaconaat en zending. Ook voor onze kerk in klein en groter verband. Terug naar het ontdekkende en levendmakende Woord van God, die vlees werd, de mens ten goede. 2) Op de gedenkdag zoals de Hervormingsdag kan Johannes Calvijn(1509-1564) een grote bijdrage leveren. Zijn theologie en zijn geschriften hadden en hebben veel meer invloed gehad dan die van Luther. Calvijn trok sporen in de ziel van Nederland. Ook al is men nooit een levend lid van de Gemeente geweest, de geest van Calvijn is van een zekere soberheid en ernst en waait eeuwig over dit lage land bij de zee. Velen zullen niet weten dat het gezegde, dat de mens geheel en onbekwaam is tot iets goeds en geneigd tot alle kwaad komt uit de Heidelbergse Catechismus. Een pittig leerboekje van nog geen 30 pagina's. Geschreven in 1563 door jonge geleerden in de geest van Calvijn. Terwijl wij meemaken moord en doodslag, leugen en bedrog, liefdeloosheid en egoïsme en niet te vergeten de niet te temmen begeerte naar meer! Calvijn schreef honderden brieven naar mensen in heel Europa. Hij zou geen moeite hebben met onze tijd. En toen ging de post nog wel wat anders dan nu ! Ik wil me beperken en moet dus veel moois van beide grootmeesters in de theologie hier nu laten rusten. Zij lieten een bereikbare leeserfenis achter, die zelfs via internet te vinden

is. Refo 500 bereidt de viering van 1517-2017 voor, ook nuttig te raadplegen. (Zie: www.refo500.nl voor allerlei activiteiten)

De gemeenschap der gelovigen.

3) De gelovige en allereerst de herder en leraar graaft in het Woord Gods. Zij graven om te grazen, opdat ze het dagelijks brood van vergeving weer smaken. Als zij dit gevonden hebben, gaan zij weer de gemeente in. Altijd weer opnieuw dat Woord. Hervormingsdag is een dag om gidsen te raadplegen ten behoeve van de gemeente. Ook de slinkende gemeente wordt het beste geholpen met vondsten om het geloof levend te maken en te houden. Ik vind het heerlijk zo'n artikeltje te schrijven. Dank aan de redactie en dat gemeentelid, dat zei: “Schrijf in het oktobernummer over Luther”. Maar nu moet dit artikel worden afgerond. En ik wil stilstaan bij de gemeenschap der gelovigen. Zou God de wereld leiden? Een mooie vraag. Wat me nu opvalt, is dat de mens activistisch is. Hij/zij maakt zich zo druk. Van de vorigen kan men horen dat als de mens vernederd wordt, hij/zij ook verhoogd zal worden. Niets voegt de mens daaraan bij. Het gebeurt en zo is het met het heil voor de mens: Ontvangen is ontvangen. De kerk is in de wereld, maar niet van de wereld. Dit is een oude waarheid. Van ds.Buskes was ooit het woord orthopraksie. Hij bedoelde: recht in de leer is het juiste trachten te doen. Beide tegelijk. En daar wil ik mijn bijdrage mee afsluiten. Ieder geloofsheil gewenst,

ds. C.J.Kraai



Maarten Luther 1483 - 1546

Johannes Calvijn 1509-1564

Protestantse Gemeente Arnhem

Algemene Kerkenraad: voorzitter: Jan Liebeton, [email protected] secretaris: Lyska van der Elst, tel. 3818557 College van Kerkrentmeesters: voorzitter: Geert Beltman, [email protected] College van Diakenen voorzitter: Jacob Kooistra, [email protected] penningmeester: Joop Vos Predikanten in algemene dienst van de PGA: ds. Elsje Pot, tel. 3637338, [email protected] Taakgroep Communicatie Taakgroep Jeugd en Jongeren ds. Anja Vogelzang, tel. 3233833, [email protected] Taakgroep Vorming en Toerusting Taakgroep Missionair werk. 3

De eerste dag Zondag 18 oktober - Lezingen: Jesaja 29: 18-24 en Marcus 10: 32-45

De lezing uit Jesaja verwoordt dat, waarop we hopen. Een visioen van een werkelijkheid, die we nog niet beleven, maar waarnaar je hartstochtelijk kunt verlangen. Op die dag zullen doven kunnen horen hoe zij uit een boek worden voorgelezen…. Als je een keer doof (geworden) bent, weet je hoe je daarnaar kunt verlangen. En dat geldt vooral mensen, die genoemd wordt: verdrukten zullen de Heer weer loven. Het zijn teksten die je op de been kunnen houden, al zie je er nog niets van …. In een wereld die van slag is , waarin oude zekerheden verdwijnen, mensen en landen uit hun evenwicht zijn... Was het maar zoals Jesaja het schetst. Ook in de evangelielezing zijn we nog lang niet bij die werkelijkheid aangeland, waar Jezus ook in de prediking van het Koninkrijk over spreekt. Hij is met zijn leerlingen op weg naar Jeruzalem en doet opnieuw, inmiddels voor de derde keer een poging hen uit te leggen waar zijn weg op uit zal lopen. Het wil er bij hen niet in. Hij is nog niet uitgesproken of onderweg lopen zijn leerlingen al te speculeren wie van hen de ereplaatsen zullen krijgen. En opnieuw moet Jezus hen duidelijk maken dat het niet gaat om ereplaatsen, maar om dienen. De grootste in het Koninkrijk is degene die het best kan dienen. Iedereen mag zich inzetten voor anderen, zodat iets van die nieuwe werkelijkheid zoals Jesaja die tekent -en waarnaar we ook steeds verlangenwerkelijkheid zal worden.

Zondag 25 oktober - Lezingen: Jesaja 59: 9 – 19 en Marcus 10: 46 – 52

De toon van de lezing uit Jesaja is hier heel wat droeviger: we hopen op licht, maar het is duister. De werkelijkheid wordt geschetst in tonen van wanhoop, mensen tasten als blinden rond, ze hopen op recht maar het is er niet. Een desolate werkelijkheid, waarin dan toch uiteindelijk de Heer redding brengt. Ook in de evangelielezing horen we over een blinde. Wanneer Jezus, op weg naar Jeruzalem, door Jericho komt, zit hij aan de kant van de weg en roept hem aan: ‘Zoon van David, heb medelijden met mij. Heer help toch, ontferm u toch.’ Bartimeüs gaat ons voor in het kyriëgebed. Dat gebed waarin we aan het begin van de dienst alles waar we vol van zijn, voor God neerleggen, omdat we van zijn ontferming weten. En dan dus ook zijn gloria zingen. En in deze lezing gaat het inderdaad van kyrië (Heer ontferm u) naar gloria: hij wordt van zijn blindheid genezen en volgt Jezus op zijn weg. Maar wie is er nu eigenlijk blind in dit verhaal, de mensen, die Bartimeüs het zwijgen op willen leggen, of Bartimeüs, die als blinde, beter inzicht heeft in wie Jezus is dan de mensen die hem en zijn roep om ontferming tot zwijgen willen brengen. In zijn geloofsvertrouwen had hij het betere zicht op de werkelijkheid van het Koninkrijk, dat Jezus predikt. 4

Zondag 1 november - Lezingen: Job 19: 23 – 27a en Marcus 12: 18 – 27. (voor wie Allerheiligen vieren en de doden gedenken: Jesaja 60: 1 – 11 en Matteüs 5: 1 -12)

In de doorgaande lezingen in de herfsttijd gaat het steeds meer om ‘de dingen die komen gaan’. De verwachting van het Koninkrijk van God. Het is een prachtig gedeelte uit Job. Midden in zijn lange redevoeringen, waarin hij zijn vrienden weerspreekt, die hem proberen in te wrijven dat hij zijn ellende toch wel aan zichzelf te wijten zal hebben, is hier zijn vertrouwen in de Eeuwige zijn leidraad. Hij weet dat zijn leven eindig is, maar toch is er het vertrouwen dat hij God zal zijn, het verlangen dat hij God zal zien. Ik weet, mijn verlosser leeft. (Zo prachtig op muziek gezet in de Messiah van Händel. ) In het evangelie van Marcus zijn het nu eens niet de schriftgeleerden en de Farizeeën die Jezus proberen onderuit te halen met een strikvraag, maar zijn het de Sadduceeën. Zij zijn degenen die in Jeruzalem wonen en collaboreren met de Romeinen. Zij moeten niet zoveel hebben van de beweging die Jezus op gang heeft gebracht en proberen hem met een strikvraag over de opstanding onderuit te halen. En dat terwijl zij niet in de opstanding geloven. Zij baseren zich enkel op de Thora en daarin is geen sprake van opstanding. Het geloof in de opstanding ontwikkelde zich pas na het ontstaan van het Oude Testament. Maar Jezus laat zich niet in het net van hun vraag verstrikken, en roept op tot vertrouwen op de Eeuwige, de God van Abraham, Isaak en Jakob. Hij is geen god van doden maar van levenden. Lucas voegt daar nog aan toe: want voor hem leven zij allen. Vertrouwen, daar gaat het om, dat de Eeuwige je niet loslaat.

ds. Yolanda Voorhaar

Alle zeven dagen zaterdag zondag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag maandag

17 oktober 18 oktober 19 oktober 20 oktober 21 oktober 22 oktober 23 oktober 24 oktober 25 oktober 26 oktober 27 oktober 28 oktober 29 oktober 30 oktober 31 oktober 1 november 2 november 3 november 4 november 5 november 6 november 7 november 8 november 9 november

Jesaja 29:1-8 Jesaja 29:9-16 Jesaja 29:17-24 Spreuken 15:1-11 Spreuken 15:12-22 Spreuken 15:23-33 Psalm 119:129-136 Marcus 10:32-45 Marcus 10:46-52 Psalm 119:137-144 Numeri 1:1-16 Numeri 1:17-43 Numeri 1:44-54 Numeri 2:1-17 Numeri 2:18-34 Psalm 119:145-152 Numeri 3:1-16 Numeri 3:17-32 Numeri 3:33-51 Numeri 4:1-20 Numeri 4:21-33 Numeri 4:34-49 Psalm 146 Numeri 5:1-10

Werk in uitvoering

Meer liefde door de interreligieuze dialoog

Met elkaar praten in plaats van over elkaar, het is een veelgehoord mantra. Eén van de vele manieren waarop dat in de praktijk vormgegeven wordt is de interreligieuze dialoog. En over die praktijk wordt dan ook veel geschreven en gesproken, blijkt onder meer uit de verschillende evenementen die dit najaar rondom dit thema worden georganiseerd. Op zaterdag 26 september was er in Arnhem een symposium over het onderwerp. Het werd georganiseerd door het Stadspastoraat Arnhem en Nieuwwij onder de titel Om de lieve vrede. Mijke Jetten (Radboud Universiteit Nijmegen) presenteerde er alvast resultaten uit haar promotieonderzoek dat in 2016 zal verschijnen. Manuela Kalsky (Nieuwwij) gaf een reactie. In het kader van ‘praten met, niet over’ werd er natuurlijk ook geoefend met de interreligieuze dialoog.

Door: Bart Mijland (Enigszins bewerkt door Elsje Pot)

“Religies ontmoeten elkaar niet, het zijn altijd mensen die elkaar ontmoeten...” stelt stadspastor Ad Boogaard aan het begin van de ochtend. En dat het organiseren van zo’n ontmoeting al een interreligieuze aanpak vereist, blijkt uit de excuses die hij vervolgens maakt. Joden en moslims vieren deze week het Offerfeest. Dit belangrijke feest is geen officiële vrije dag in Nederland en wordt dus vaak in het weekend gevierd. Boogaard spreekt dan ook zijn verontschuldigingen uit en dankt degenen die wel zijn gekomen voor hun aanwezigheid. Het symposium maakt deel uit van de landelijke Vredesweek dat dit jaar het thema Vrede Verbindt voerde. Het past perfect bij Nieuwwij, geeft Cees van Bockel aan. Van Bockel zoekt in Arnhem naar organisaties waarmee Nieuwwij actief kan werken aan het verbinden van verschillen. Dit symposium geldt eveneens als eerste kennismaking en aanzet. Later op de dag blijkt dat er veel animo is voor een vervolgbijeenkomst.*

Persoonlijk en gemeenschappelijk

Filosoof en religiewetenschapper Mijke Jetten promoveert komend voorjaar aan de Radboud Universiteit met haar onderzoek naar methoden voor het voeren van een goede interreligieuze dialoog. “Iedereen kan het leren,” stelt ze, “maar niet iedereen zal er even goed in worden.” Voor sommigen is het bijvoorbeeld erg moeilijk om vanuit zichzelf te spreken, wat één van de basisvoorwaarden voor een succesvolle dialoog is. Deze mensen spreken makkelijker vanuit de gemeenschappelijke opvattingen. Uit het onderzoek, dat zich richtte op de dialoog tussen moslims en christenen, blijkt dat de eerste groep vaker in zulke algemeenheden spreekt: “In de Koran staat…” (een taaluiting die Jetten onder de noemer ‘feitelijke bewering’ plaatst). Christenen zijn daarentegen vaker geneigd om “Ik vind…” te zeggen (een zogenaamde ‘onthulling’). Jetten wijst op het belang je bewust te zijn van welke taaluitingen je gebruikt.

Motivatie

Jetten werkte in het onderzoek met 21 dialooggroepen. Zowel de christenen als de moslims gaven aan meer kennis te hebben gekregen en het te beschouwen als een positieve ervaring. Het viel op dat de motivatie om mee te doen aan de interreligieuze dialoog onder moslims veel hoger was. Voor Manuela Kalsky een reden om op te merken dat er in de werving van deelnemers dan de goede vraag is gesteld, want vaak blijkt het voor christelijke initiators van interreligieuze activiteiten juist moeilijk om islamitische deelnemers te trekken. Vanuit de zaal wordt daarop de vraag gesteld of moslims juist meer gemotiveerd zijn vanwege de noodzaak tot verdediging. Zij worden immers geconfronteerd met zeer negatieve beeldvorming en vooroordelen. Hoewel dit niet ondenkbaar is, zijn er nog geen onderzoeksresultaten die dit ondersteunen. Kalsky spreekt haar zorgen uit over de negatieve beeldvorming ten aanzien van moslims. “Het is nu eenmaal niet sexy om te zeggen dat we juist vriendschap-

pen moeten vormen. Maar dat moeten we wel doen.” Ze spreekt dan ook haar waardering uit voor het onderzoek van Jetten. Ze noemt het belangrijk, want “We hebben meer kennis over elkaar nodig. Overigens niet alleen tussen religieuzen, maar ook met de seculiere gemeenschap.”

Multiple religious belonging

Kalsky verwijst eveneens naar de groeiende groep Nederlanders die onder de noemer multiple religious belonging (MRB) vallen en zich verbonden voelen met meerdere geloven. Dat zijn er nu zo’n 1,3 miljoen. Bezoeker Jan noemt zichzelf “volstrekt multireligieus” en is verrast dat er zoveel andere Nederlanders tot de groep MRBers behoren. “Het wordt tijd om ons te verenigen!” zegt hij lachend. De interreligieuze dialoog spreekt een grote rol in zijn leven. Hij is onder meer lid van een leesgroep waarin de Bijbel en de Koran wordt gelezen. Toch hoort hij nog veel nieuwe dingen tijdens het symposium. Dat geldt ook voor Safiyah. Ze vindt de methode van Jetten erg interessant. Hoewel ze vaker in gesprek is met andersgelovigen zal ze deze middag voor het eerst meedoen aan een echte interreligieuze dialoog. Ze vindt het spannend, maar laat zich graag verrassen.

Meer liefde

Tijdens de workshops in de middag wordt geoefend met de technieken van Mijke Jetten. Dat blijkt nog best een uitdaging en duidelijk is dat je voldoende tijd moet uittrekken. Dat het de moeite waard kan zijn blijkt ook uit het verhaal van workshopbegeleidster Yasmin. Zij geeft aan dat ze door de interreligieuze dialoog meer kennis van haar eigen geloof en dat van anderen heeft gekregen. Een effect dat zij niet had verwacht toen ze ermee begon, was dat ze meer van mensen is gaan houden. “Het heeft me echt veranderd. Niet in de zin van mijn geloof, dat is hetzelfde gebleven, maar ik heb meer begrip en liefde voor mijn medegelovigen en andersgelovigen gekregen.”

Bart Mijland is humanisticus en als junior onderzoeker verbonden aan het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving. *Nieuwwij gaat het land in om de verschillen te verbinden. Op 22/10 of 5/11 organiseren we, wederom in samenwerking met het Stadspastoraat , een volgende ontmoeting om te inventariseren waar in Arnhem de behoeften en kansen liggen. Tijdens het symposium schreef ruim de helft van de deelnemers zich in. Wilt u hier ook bij zijn, neem dan contact op met Nieuwwij (www.nieuwwij.nl) en richt uw bericht aan Cees van Bockel.

‘Vredeswandeling’

Op 18 september verzamelden zich acht jongeren bij de Walburgiskerk, wij mochten naar binnen en Frank van Lunteren vertelde ons over Coventry terwijl wij rondom het Coventrykruis stonden. Op het Walburgisplein, bij het stadhuis (schuilend onder een boom en poortje) hoorden we van de strijd, verwoesting en opbouw van het centrum van Arnhem en de gedenkplekken. Voor de maaltijd in de Walburgiszaal hadden zich 12 jongeren gemeld, er werd smakelijk gegeten (drie soorten risotto's) en daarna woonden we in de stromende regen de kranslegging op het Airborneplein bij. De aanmelding voor deze activiteit (waaraan jongeren van 17 tot 25 jaar meededen) verliep hoofdzakelijk via de Facebook-groep ‘geloven in Arnhem’. Kent u jongeren vanaf 17 jaar? Maak hen attent op deze groep, zo blijven zij op de hoogte van nieuwe initiatieven. ds. Elsje Pot 5

Collectenopbrengsten PGA

(bedragen in euro’s)

20 september 2015

1e collecte: Diaconaal werk

2e collecte:

3e collecte: Onderhoud gebouwen

Vredeswerk

kerk: 1e collecte Opstandingskerk 71,63 Diaconessenkerk 148,77 Siongemeenschap 35,10 Bethlehemkerk 130,47 Salvatorkerk 145,91 Rijkerswoerd 64,00 Bonifatiuskerk 70,85 Eusebiuskerk 224,38 Totaal 891,11

2e collecte 62,90 130,30 49,05 120,65 172,83 21,90 77,71

3e collecte 44,55 82,05 23,15 97,78 89,13

635,34

415,31

78,65

27 september 2015

1e collecte: . Diaconaal werk

2e collecte: Plaatselijk kerkenwerk

3e collecte: Onderhoud gebouwen

kerk: 1e collecte Opstandingskerk 162,17 Diaconessenkerk 117,57 Bethlehemkerk 183,62 Salvatorkerk 166,29 De Kandelaar 159,35 Bonifatiuskerk 160,76 Totaal 949,76

2e collecte 52,67 44,45 53,42 52,58 51,40 90,20 344,72

3e collecte 38,65 36,31 48,30 93,89 46,35 72,55 336,05

4 oktober 2015

1e collecte: . Diaconaal werk

2e collecte: Kerk en Israël

3e collecte: Onderhoud gebouwen

kerk: 1e collecte Opstandingskerk 80,95 Diaconessenkerk 166,56 Siongemeenschap 74,00 Bethlehemkerk 105,03 Salvatorkerk 65,15 Rijkerswoerd 73,90 De Kandelaar 73,35 Bonifatiuskerk 60,45 Totaal 699,39

2e collecte 66,90 109,01 84,05 74,28 54,67 22,70 49,02 72,15 532,78

3e collecte 50,91 90,52 53,45 60,03 50,17 32,95 78,75 416,78

Collectebonnen • Blauwe bonnen à € 0,50 (20 bonnen van € 0,50 = € 10, – ) • Oranje bonnen à € 1,00 (20 bonnen van € 1,00 = € 20, – ) • Groene bonnen à € 2,00 (20 bonnen van € 2,00 = € 40, – ) U kunt ze kopen op het kerkelijk bureau (ma-vr 8.30-12.30) tegen contante betaling. Pinnen heeft daarbij onze voorkeur. U kunt ze ook bestellen door overschrijving van het verschuldigde bedrag op bankrekening NL63FVLB0699642132 van de Protestantse Gemeente te Arnhem o.v.v. kleur en aantal van de bonnen. U krijgt de collectebonnen dan toegestuurd.

Herinnering Wij verzoeken de abonnees die hun abonnement 2015 voor Kerkperspectief nog niet hebben voldaan, dit per omgaande alsnog te betalen. Bedrag postabonnement: € 21.50, over te maken naar: NL72INGB0002571164 ten name van Kerkperspectief te Arnhem. Met vermelding: Abonnement 2015. Inlichtingen: Kerkelijk Bureau, tel. 026-4420987. Bij voorbaat dank. Administratie Kerkperspectief. 6

Uw Steun Waard! Zondag 18 oktober 2015 - Collecte Kerk in Actie, Werelddiaconaat - Goede oogst in Bolivia

De kleine boeren op de hoogvlakte van Bolivia hebben het zwaar en leven in armoede. Ze kunnen nauwelijks overleven op de winderige en kurkdroge vlakte. De organisatie Sartawi, partner van Kerk in Actie, helpt de boeren om hier toch een bestaan op te bouwen. Er worden drink- en irrigatiesystemen aangelegd. De boeren leren hoe ze het beste hun land kunnen bewerken om de productie van aardappelen, sla, kool en uien te vergroten. Door een betere voeding leveren hun dieren meer wol en melk op. Op de markt leveren hun producten nu voldoende op om de kinderen naar school te kunnen laten gaan. Op 18 oktober is de Kerk in Actie collecte bestemd voor Sartawi en andere wereldwijde diaconale projecten.

Zondag 25 oktober 2015 - Collecte Protestantse Kerk Rondom Hervormingsdag

Op Hervormingsdag staan wij stil bij het begin van het Protestantisme. Want als Luther zijn stellingen niet op de deur van de kapel in Wittenberg had gespijkerd, hadden de protestantse gemeenten die Nederland rijk is niet bestaan. Ook onze kerk niet. Daarom geven we vandaag in de collecte voor het werk dat de Protestantse Kerk in Nederland doet om de plaatselijke gemeenten te ondersteunen. Ook onze gemeente maakt gebruik van de adviezen en ondersteuning die de landelijke Protestantse Kerk biedt. Want er komt heel wat kijken bij een kerkgemeente zijn. Hoe vorm je een gemeenschap? En hoe blijft de gemeenschap levendig? Het zijn belangrijke vragen die gesteld moeten worden naast het opstellen van beleid, het beheren van de gebouwen en het onderhouden van een goede ledenadministratie. De Protestantse Kerk helpt gemeenten via regionale commissies, overleggen in de classis via gemeenteadviseurs om zich te blijven ontwikkelen. Dat werk ondersteunen wij graag. Vandaar dat wij vandaag collecteren voor het bovenplaatselijke werk van de Kerk, zodat ook in de toekomst deze ondersteuning mogelijk kan blijven.

Zondag 1 november 2015 - Collecte Kerk in Actie Najaarszendingsweek: Predikant in Thailand In de meeste gemeenten van de Protestantse Kerk wordt op deze zondag gecollecteerd voor de ondersteuning van het werk van Kerk in Actie: Beurzen voor studenten in Thailand. In Thailand is slechts 1% van de bevolking christen. De meeste christenen zijn lid van Church of Christ. Deze presbyteriaanse kerk bestaat zo’n 150 jaar en heeft een goede naam opgebouwd. De kerk heeft veel scholen en ziekenhuizen opgericht. Predikanten voor de Church of Christ worden o.a. opgeleid aan de Theologische Faculteit McGilvary. Deze faculteit is een van de twee christelijke universiteiten in het land en biedt ook een Engelstalige Masteropleiding aan. Hendrie van Maanen is namens Kerk in Actie uitgezonden naar Thailand om les te geven in de vakken Nieuwe Testament, Kerkgeschiedenis en Christelijke Ethiek. Veel studenten uit de buurlanden komen naar McGilvary, maar hebben beperkte fi nanciële middelen. Kerk in Actie stelt beurzen beschikbaar voor aspirant-predikanten uit de buurlanden die aan McGilvary willen studeren. In 2015 wil Kerk in Actie aan vijf studenten die kans geven!

Nieuws van de Diaconie

pioniersplek in Schuytgraaf van de PKN en de PGA

Informatie over de Koepel met zijn nieuwe bewoners.

Sinds half september worden vluchtelingen opgevangen in de Koepelgevangenis. Arnhem voor Vluchtelingen, COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers), de gemeente Arnhem en het buurtcomité werken samen. Tijdens een overleg zijn veel initiatieven besproken. Gekeken wordt waar direct behoefte aan is en wat nog even kan wachten. Komende periode zal deze samenwerking nog nauwer worden, gezien de diverse plannen en activiteiten die op stapel staan. Zo heeft de tandarts met zijn praktijk tegenover de Koepel aangeboden de vluchtelingen te behandelen. Geweldig! En wat het nog mooier maakt, is dat een van de bewoners van de Koepel (zelf tandarts) kon meekijken in de praktijk, en dat inmiddels de afspraak is gemaakt dat deze Syrische tandarts zijn landgenoten ook mag en zal gaan behandelen. Wat een mooie samenwerking! - Een 20-jarige student uit Damascus had ergens tussen Syrië en Nederland schade aan zijn bril opgelopen. Er is gebeld met Optiek 4D en de bril werd razendsnel en gratis gerepareerd. Wat heerlijk dat er zoveel mensen zo graag willen helpen! Op 5 oktober gaf Johannes Kon, lid van het team Arnhem voor Vluchtelingen, aan dat er nu dringend behoefte is aan kleding voor de mannen. Als u herenkleding over heeft, dan kunt u dit afgegeven bij de Koepelgevangenis. Voor meer informatie: [email protected]

Noodhulpactie Geloven in Delen

De eerste collecte op zondag 27 september was een noodhulpcollecte voor vluchtelingen onderweg. Het College van Diakenen sloot zich aan bij de actie van Kerk in Actie ‘Geloven in Delen’. De opbrengst was 950 euro. Via het rekeningnummer van het College van Diakenen is tot nu toe (5 oktober) 945 euro binnengekomen. Het College van Diakenen verdubbelt de opbrengst. 1 november 2015: Herdenking overledenen aan de Europese buitengrenzen

De dag voor Allerzielen, zondag 1 november 2015

Op deze dag vindt op de steiger voor museum De Hermitage in Amsterdam een herdenking plaats van de overledenen aan de Europese buitengrenzen. Bij de herdenking nemen verhalen over omgekomen migranten een belangrijke plaats in. Aan de buitengrenzen van Europa spelen zich dagelijks drama’ s af. Mensen die op zoek zijn naar een beter en veiliger leven, verdrinken in zee of komen op andere manieren onderweg om. Meestal naamloos, in stilte. Volgens onderzoekers gaat het sinds eind jaren ’90 om ruim duizend doden per jaar, in sommige jaren zelfs dubbel zoveel. Het aantal doden neemt de laatste jaren alleen maar toe. Een belangrijke oorzaak is het strenge migratiebeleid van de EU dat vluchtelingen dwingt risicovolle routes te nemen.

Margriet Kok, diaconaal consulent

pionier: Evert W. Brink MA tel.: 0640177474, e-mail: [email protected]

Beweging Met trots presenteer ik een nieuw logo voor Spirit, de pioniersplek in Schuytgraaf: het is ontworpen door Ton van Gestel uit Arnhem, en een combinatie van het voorlopige logo met een duif en de letters van de naam. Er zit beweging in: in de letters die golven – geschreven letters ook, geen drukletters, de hand van een mens is aanwezig. Denk maar aan Prediker 9, 10: Al wat je hand vindt om te doen, doe dat met de kracht die je hebt (Naardense Bijbel). Typisch iets voor pionierswerk. De duif, die tegelijk de S vormt, is natuurlijk in beweging, omhoog, voorwaarts, niet ingedoken maar met een open houding. Zoals de Geest van God: open, bewegelijk – misschien schrik je wel als de Geest opvliegt…! We hebben de Geest hard nodig om ons te helpen kerk te zijn voor onze stadsgenoten: oog, oor en hart te hebben voor groepen die onze huidige kerkelijke cultuur niet begrijpen. Onze vormen kunnen anderen afstoten. Zonder dat we het doorhebben of bedoelen sluiten we maar zo hele groepen mensen in onze stad en in onze samenleving buiten. Geestige experimenten met nieuwe actuele verrassende vormen zijn broodnodig. Daarbij vind ik het ontspannen te weten dat Jezus eigenaar van de kerk is: Hij heeft het in handen. Hij is het ook die aanspoort om eenvoudig, met de ‘onschuld van een duif’ aan de slag te gaan (Matteüs 10, 16). Aan de slag gaan we, stap voor stap verder: als bekrachtiging daarvan zal nog de officiële samenwerkingsovereenkomst tussen de PKN en de PGA getekend worden (in een kleine bijeenkomst) op 30 oktober in het nieuwe mfc De Omnibus. Het is wel een feestelijk moment waard. Ik ben blij met Gertjan de Vink die als ouderling in Schuytgraaf lid is geworden van het pioniersteam. Er zit beweging in, we maken plannen, we gaan de contacten met protestanten en katholieken in Schuytgraaf uitbouwen, met de verantwoordelijk wijkwethouder Ine van Burgsteden is er overleg en er staat in november een training te wachten. Het is een uitdaging en het maakt me nieuwsgierig hoe we kerk kunnen zijn in Schuytgraaf, in het besef dat kerk zijn niet meer direct is in een kerkgebouw, maar gaandeweg (!) rondom Jezus de Gezalfde, met twee of drie of meer in zijn naam, elk moment. Dat geeft vrijheid om opnieuw uit te vinden. We zullen aan de allergie voor waarheid en overtuiging voorbij moeten komen. Niet omdat we zo zeker zijn van onze zaak, nooit twijfelen of op alles een antwoord hebben. Maar omdat we geroepen zijn om te getuigen (volgens een visienota van de PKN). Getuigen en vormgeven van wat ons door God geschonken is en bedoeld is voor alle mensen. Hartelijke groet,

Evert W. Brink

7

2015 - 70 jaar Gereformeerde padvinderij in Arnhem. 70 jaar geleden werd door de grote initiator ds. J. Overduin, de padvinderij in Arnhem opgericht. Ds. Overduin was in het concentratiekamp in Dachau geïnterneerd geweest en was daar, wat nooit voorkwam, vroegtijdig uit ontslagen. Hij had gemerkt dat mensen die bij de padvinderij waren geweest, zich beter konden handhaven in het kamp, dan mensen die geen padvinderij verleden hadden. Toen na de oorlog, in mei 1945, de mensen weer langzamerhand terug kwamen van de 9 maanden evacuatie uit Arnhem en het ‘normale’ dagelijkse leven en ook het kerkelijke leven weer zijn beloop begon te krijgen, stelde ds. Overduin op 30 juli 1945 aan de kerkenraad voor om een gereformeerde padvinderij op te richten. De kerkenraadsleden stemden ermee in, onder voorwaarde dat het gereformeerde jeugdwerk niet in gevaar zou komen. Ds. Overduin stelde hen gerust, er zou een dominee en een ouderling in de jeugdcentrale komen, om toe te zien dat de padvinderij naast het jeugdwerk, binnen de uitgezette lijnen zou meelopen. Door dat contact wordt het jeugdwerk kerkelijker dan voorheen en komt het kerkelijk toezicht beter tot zijn recht. En zo, wordt in augustus 1945 een jeugdkamp gehouden in ‘Klein Canada’ in Beekbergen, waar honderden jongeren op af komen. In dit kamp wordt de basis gelegd voor de nieuw op te richten padvinderij. Als de leiding ’s avonds bij elkaar zit voor een gezellig samenzijn, komt de prangende vraag naar voren: “Hoe nu verder?” Jan Makkinga, in hart en nieren een padvinder en een gedreven jeugdleider, pleit voor een padvinderij en vindt daarin veel bijval. Alleen dient de vraag zich aan: Is combinatie van padvinderij en jeugdwerk mogelijk? Daarbij komt dat de padvinderij niet door een ieder met gejuich wordt ontvangen. Immers de kleding doet denken aan de Hitlerjugend en ook de straffe leiding op militaristische leest geschoeid (Lord Baden Powell, oprichter van de mondiale padvinderij, was officier in het leger) gaf menigeen te denken. Uiteindelijk blijkt na veel vijven en zessen dat er een mogelijkheid is, maar er moeten nog veel problemen worden opgelost. De volgende constructie is toen bedacht: De gereformeerde padvinderij zal als zelfstandige afdeling aangesloten worden bij de landelijke organisatie. Zij worden de X – groepen genoemd: het spel van verkennen zal volgens de bestaande regels gespeeld moeten worden, maar binnen het grote geheel behoudt men een eigen identiteit. Dit zal later in mei 1946 ook blijken als ds. Overduin een nieuwe ceremonie heeft samengesteld die aan de padvinderswet wordt toegevoegd met een duidelijk gereformeerd kerkelijk karakter. De Padvinders(-sters)wet krijgt de slotclausule: “Wij willen God liefhebben boven alles en onze naaste als ons zelf. Een ander zegt dan: Maar dat kunnen wij onmogelijk in eigen kracht volbrengen, omdat ons hart boos en zondig is. De leider(ster) zegt dan: Daarom willen wij al ons werk biddend doen, wetend dat Gods kracht onze zwakheid te hulp komt. Laten wij bidden…. Dan een andere padvinder(ster) laten wij allen antwoord geven op dit gebed en zingen …. Dan volgt nog een schriftlezing.” Hiermee is dan voldaan aan alle criticasten. 8

In oktober 1945 is het dan zover, de jongens padvinderij gaat van start. Omdat enkele leiders al jaren bij een andere padvinderij waren en het spel met zijn regels goed kenden, kon de jongens padvinderij als eerste starten onder leiding van oubaas Jan Makkinga met aan zijn zijde een even bevlogen verloofde: Akela Toos van Loon. Maar niet lang daarna volgde de meisjes padvinderij. Mien (Willemina) Haan (foto) is aangewezen als toekomstig leidster. Zij had een enorme steun aan Guido Geuze, de districtscommissaresse van de landelijke padvindsters. Het bleek dat bij het onderzoek van Mien Haan om een gereformeerd padvindsters gilde op te richten, zij o.a. met mevr. Geuze in gesprek moest en dit contact meteen geweldig klikte. Guido Geuze heeft veel voor de oprichting, het opleiden en voortbestaan van de groep betekend. Zo wordt de gereformeerde padvindsters groep in Arnhem, 25 mei 1946 officieel opgenomen in de wereldgemeenschap van padvindsters, als 1e gereformeerde groep met als naam ORANJE-groep. 15 juni 1946 wordt het senioren vendel Juliana van Stolberg geïnstalleerd, een week later het vendel voor de jongere Charlotte de Bourbon en nog een week later het vendel van de junioren: Irene. De jongens padvinderij bestaat uit 4 groepen, Paul Krügergroep, Lincolngroep, Montgomerygroep en Willem de Zwijgergroep. Elke groep heeft als onderverdeling: de jongsten zijn de welpen, de jongeren de verkenners en de oudsten de voortrekkers en nog ouder: de stam. Bij de meisjes was dat: de jongsten waren kabouters, de jongeren de padvindsters en de ouderen de senioren. Een grote groep jongens, meisjes, mannen en vrouwen hebben zich aangemeld en ingezet om de leiding van de groepen op zich te nemen. Nu de groepen zijn opgericht dient zich het volgende probleem aan: waar kunnen we samenkomen? Waar vinden we een dak boven ons hoofd? Voor de meisjes is dat bij de familie Boersma aan de Diepenbrocklaan, op de zolder van de firma Schut en één van de zalen van de Westerkerk. Voor de jongens: Gebouw ‘De Goede Tijden’ in de Rozenstraat, het souterrain van de familie Bonsma aan de Apeldoornseweg, de achterkamer van Akela Mooij aan de Amsterdamseweg en een ruimte in de Westerkerk. Ook kasteel Zijpendaal heeft even onderdak gegeven aan de padvinderij. In april 1946 wordt zelfs een eigen Groepsmaandblad : Pionier, uitgegeven, van de Gereformeerde Padvinders en Padvindsters in Arnhem. Een paar andere niet onbelangrijke punten waren: de kleding, de contributie en het kampgeld, en tijdens kampweekenden en kampen het eten en drinken. Want alles was op de bon en erg duur en erger nog, heel schaars. Sommige gezinnen hadden de handen vol om zich weer te installeren, want veel was er vernield en leeggeroofd en veel huizen hadden 9 maan-

Jan Makkinga

den in weer en wind gestaan zonder verwarming en de ruiten vaak eruit en er waren mensen die helemaal geen huis meer hadden. Sommige mensen keerden niet meer terug omdat ze waren gesneuveld, door de vijand ter dood gebracht of gestorven aan een ziekte of verhongering. En toch was er ook de aandacht om de kinderen weer kinderen te kunnen laten zijn, gesteund door de goedgeefse gereformeerde middenstand. Ondanks dat ds. Overduin in 1946 was vertrokken naar Amsterdam, bleef hij zeer betrokken bij de jeugd van Arnhem. Als begenadigd spreker werd hij overal in het land uitgenodigd om te spreken over zijn internering in Dachau en het geld wat hij daarvoor kreeg stortte hij in een pot voor onderkomens voor de jeugd. Men richtte toen de Stichting Jeugdhuizen op waar ook het geld van het verjaardagsfonds in werd gestort. Het resultaat was, dat in 1955 het eerste clubhuis in Mariëndaal De Dillenburg werd geopend. Daarna volgden: De Princenhof aan de Monnikensteeg, De Blokhut aan de Zijpendaalseweg (nu nog in gebruik) en het troephuis voor de Montgomerygroep tegenover het Burgers’ Dierenpark. Maar aan het eind van de jaren ‘70, begin jaren ‘80 kwam er flink de klad in het jeugdwerk in z’n geheel, dus ook in de padvinderij. Men trachtte door fusies nog wat te redden en het te rekken, ook werd de kerkelijke grondslag verlaten, maar het mocht allemaal niet baten en de jongelingsverenigingen en de padvinderij werden opgeheven mede door gebrek aan (goede) leiding. Alleen de Lincolngroep bleef nog doordraaien, mede door de enthousiaste leiding van Akela Mooij-Borgadijn die tot haar dood, enkele jaren geleden, betrokken was bij de groep. Maar wat gebeurde er in 1986? Enkele voormalige padvindsters van de Oranjegroep komen op het idee om nu, 40 jaar na de officiële oprichting, alle Oranjegroepleden aan te schrijven en een reünie te houden om elkaar weer te zien en vooral te spreken. Velen gaven hieraan gehoor en het klikte onmiddellijk, zo zelfs dat men in principe besloot om elk jaar elkaar te ontmoeten, wat resulteerde in het houden van een weekend ieder jaar. Dit heeft zich voortgezet tot op heden en waar een hechte, enthousiaste groep ( ong. 25 vrouwen) ieder jaar een weekend samenkomt in Baarn, het hoofdkwartier van de scouting. Waar volgens oude gereformeerde traditie de officiële Oranjegroepvlag wordt gehesen en de wet wordt opgezet. ’s Zondags wordt een wijding gehouden, conform de gereformeerde grondslag. De totale groep bestaat uit plusminus 40 vrouwen, waarvan sommigen al de 80 jaar gepasseerd zijn, die nog regelmatig intensief contact met elkaar hebben. Ook wordt er enkele keren per jaar een wandeldag gehouden, waar bij hoge uitzondering de echtgenoten aanwezig mogen zijn. Twee maal per jaar wordt er een oranje clubblad uitgebracht: De Bloesem, met alle wel en wee van de groep.

Aan de slag in Brazilië

Een hartelijke groet uit Salvador, Brazilië! Ik zit aan mijn eigen tafel, in mijn appartement, koffie naast me en ik kijk uit over de zee. Ik mag niet klagen! Ik ben nu in totaal zes maanden in Brazilië. De eerste drie maanden ben ik vooral bezig geweest met een intensieve taalcursus in de hoofdstad Brasília. Na deze drie maanden moest ik terug naar Nederland om de afronding van mijn visumproces af te wachten. Dubbel. Balen om het werk in Brazilië te onderbreken, maar ook leuk om familie en vrienden te kunnen zien. Na twee maanden kon ik opnieuw vertrekken naar Brazilië en nu zijn we drie maanden verder. Mijn taalbeheersing is nu redelijk goed. Ik spreek een soort van basis Portugees en kan me daarmee verstaanbaar maken. Andersom kan ik mensen ook aardig goed verstaan. Wonderbaarlijk, zo’n taal leren! Een jaar geleden maakte ik nog niets van Portugees. Deze afgelopen drie maanden heb ik de kans gehad veel van CEBI, het Oecumenisch Centrum voor Bijbelse Studies, te zien en mee te maken. CEBI leest de Bijbel met het oog op transformatie en bevrijding. De Bijbel wordt gezien als ‘middel’ om het over de belangrijke zaken in het leven en de samenleving te hebben. De Bijbel kan een andere invalshoek geven, kan ons prikkelen om iets te gaan dóen. Deze manier van bijbellezen wordt leitura popular genoemd, en in Nederland hebben we dit vertaald met contextueel bijbellezen. Mijn opdracht is om mij deze manier van bijbellezen eigen te maken, mee te helpen en mee te denken, en om te zien hoe we deze methode ook in Nederland zouden kunnen gebruiken. Interessant werk! Ondertussen burger ik langzaamaan in. Salvador is een gigantische stad (3 miljoen inwoners!) en behoorlijk chaotisch. Ik leer stap voor stap het bussysteem kennen (ook hier met chipkaart!), de winkels, de mensen. Rijst en bonen staan hier dagelijks op het menu, samen met groente en vlees. Maar in de winkelcentra vind je ook de McDonalds en een sushibar. Salvador is een stad van tegenstellingen, zoals eigenlijk geheel Brazilië. Je hebt er de favela’s, arme wijken met geïmproviseerde huizen, maar ook dure en sjieke flats met bewaking voor de deur. Het leven heeft een ander ritme, langzamer. Niet zo gek, want het is hier het gehele jaar tropisch warm.

Nu na 70 jaar zijn nog velen dankbaar voor de bijzondere activiteiten en de grondlegging van de gereformeerde padvinderij door ds. J. Overduin, Mien Haan en Jan Makkinga en bewaren de mooiste herinneringen aan deze tijd. Herman Makkinga

Ik heb de Lutherse en Presbyteriaanse kerk hier leren kennen en deze voelen vertrouwd. Beide kleine gemeenschappen in deze door en door katholieke samenleving. Bij allebei mag ik een keer voorgaan, een mooie uitdaging.

Wilt u meer weten, lees dan verder op mijn blog: kerkinactie.nl/blogblok. Op zijn Braziliaans: abraço! Sietske Blok

9

Actualiteiten - Agenda Kerkdienst Eusebiuskerk op zondag 18 oktober

Zondag 18 oktober, de derde zondag in de maand , is er een kerkdienst in de Eusebiuskerk. Eén zondag per maand is de Eusebiuskerk beschikbaar voor een kerkdienst , één keer per maand is deze kerk nog te gebruiken voor het doel waarvoor hij eeuwen geleden gebouwd werd. Goed dat van die mogelijkheid nog steeds gebruik wordt gemaakt. Gelukkig worden deze diensten goed bezocht door mensen van diverse geestelijke komaf. Wat ze daar vinden? Sfeer, goede muziek, een prachtige kerk en goede kerkdiensten! Zondag 18 oktober zal dit niet anders zijn. Voorganger in deze dienst is ds. Cees de Gooyer uit Deventer, die hier vorig jaar, samen met oud-deken van de R.K. kerk Henk Janssen, voorging in de dienst waarin werd stilgestaan bij ‘de Slag om Arnhem, 70 jaar na dato’. Organist is Jack Blok. Aanvang van de dienst: 10.15 uur. U bent allen van harte welkom! ds. Bert Oosthoek

Viering van De Zijp in de Elisabethkapel

Op 25 oktober lezen we verder uit 1 Samuel 5 en 6 Omzwervingen van de ark Datum: zondag 25 oktober 2015 Tijd viering: 11.00 uur Plaats: Elisabethkapel, Zwarteweg 25, 6812 BA Arnhem Overweging: Arjen Broers M.m.w. van het Zijpkoor o.l.v. Elin Meijnen Piano: Mark Walter Voor meer info: www.deZijp.nl Wijziging Lezing Huub Oosterhuis Huub Oosterhuis heeft ons laten weten af te zien van het avondprogramma, maar hij komt van harte ‘s middags een mooie lezing geven van 15-17 uur. Dus bij deze: op vrijdag 16 oktober ALLEEN een psalmen-bijeenkomst van 15.00-17.00 uur in de Elisabethkapel. Hartelijke groet, Moniek Siermann

Protestants Christelijke Ouderenbond afd. Arnhem Op woensdag 21 oktober komt de heer Rob van Eck weer naar de Bethlehemkerk. Ruim 2 jaar geleden verraste hij ons met zijn programma over de 7 wereldwonderen. Ditmaal verzorgt hij een schitterende digitale presentatie over de 5 wereldreligies. We kijken in grote lijnen naar de geschiedenis, het ontstaan en de ontwikkeling van de 5 wereldgodsdiensten: Jodendom, Christendom, Hindoeïsme, Boeddhisme en de Islam. De historie komt weer tot leven middels prachtige foto's en bewegend beeld. Ook bezoeken we de mooiste tempels, kerken en religieuze plaatsen. Verder luisteren we naar fragmenten van de meest aansprekende religieuze muziek en kijken we naar spectaculaire beelden van de riten, feesten en bijeenkomsten. Het belooft een interessante middag te worden. Iedereen is van harte welkom, zowel leden als niet-leden. We zien u graag om 14.00 uur in de zaal van de Bethlehemkerk, Honigkamp 25, Arnhem. Toegang en koffie zijn gratis. 10

Workshop Mindful parenting Stilstaan bij ouderschap

Ouderschap is een van de meest intense, dankbare maar ook uitdagende en stressvolle ‘jobs’. Soms raken we verstrikt in de dagelijkse hectiek en lukt het niet meer goed om in het nu aanwezig te zijn bij onze kinderen. - Hoe kun je weer genieten en tijd hebben voor wat je ten diepste raakt en dierbaar is? - Hoe ga je empathisch met jezelf en anderen om in stress volle opvoedsituaties? - Hoe leer je je kind om aandacht te richten en zich te ver binden met zichzelf en anderen? In deze workshop staan wij stil bij de vraag wat ons als (groot-) ouder kan helpen om ons (familie)leven in balans te leven. Naast theoretische inzichten is er vooral veel ruimte voor praktische voorbeelden en inspiratie. Zondag 18 oktober van 15.30-17.00 uur. G.A. van Nispenstraat 139, 6814 JA Arnhem U kunt zich tot en met 17 oktober aanmelden door een mailtje te sturen naar [email protected] of een sms/appje: 0681276147. Het aantal deelnemers is beperkt. De workshop is gratis (inclusief een hapje en drankje vanaf 17.00 uur). Kinderen van 4 t/m 12 jaar zijn ook van harte welkom. Zij zullen gaan bowlen. Ook hier zijn geen kosten aan verbonden. Deze workshop is onderdeel van een serie workshops voor opvoeders en wordt geïnitieerd door de Opstandingskerk en de Diaconessenkerk. Zij organiseren deze workshop samen met Monika Franzen, medewerkster van Huis van de jeugd, https:// www.huisvandejeugd.nl/ , een samenwerking tussen Lava bureau voor jeugdwerk, opvoeding en onderwijs, Scouting Gelderland en In-Spe, organisatie voor jongeren, dialoog en politiek.

Zin op Zondag De kunst ligt op straat

Albert Hoex (1959), schrijver, regisseur en artistiek leider, streeft met zijn gezelschap Muziektheater De Plaats naar een inspirerende en samenbindende rol van de kunsten in onze samenleving. In 1998 richtte hij De Plaats op, met als uitgangspunt: muziektheater op locaties. Een bewuste keuze om de mooie, maar ook ietwat veilige en beschutte omgeving van de gesloten en donkere theaterzaal achter zich te laten. Inmiddels zijn ontelbare wijken en locaties in onze stad en de regio inspiratiebron van het werk van De Plaats geweest, en heeft De Plaats er met honderden en honderden mensen haar kunsten gemaakt en vertoond. De gegevens: zondag 1 november, 12.00-14.00 uur Vrijwillige bijdrage (richtbedrag is € 8,-). In principe in de Waalse Kerk, Gasthuisstraat 1 te Arnhem (naast het politiebureau). Maar misschien moet het voor een keer worden verplaatst naar het AsP, Driekoningendwarsstraat 30. Raadpleeg t.z.t. voor de zekerheid de website van het SpA: www.stadspastoraatarnhem.nl

Verdere activiteiten Stadspastoraat Arnhem

Woensdag 21 oktober: Filmhuis Zaterdag 24 oktober, 10.00-17.00 uur: De klank en de taal van de clown. Zaterdag 24 oktober én 7 november, 10.00-17.00 uur: Enneagram (tweedaagse basiscursus). Vrijdag 6 november, 19.30-21.30 uur: Zangmeditatie met Joodse gezangen o.l.v. Piet v.d. Heide. Maandag 2 november, 19.30-21.30 uur: Nieuwe poëzie (cursus over moderne dichters, 5x). Dinsdag 3 november, 10.00-12.30 uur: Mijn vader en ik (schrijfcursus van 4x). De bijzonderheden van al deze activiteiten staan op de website: www.stadspastoraatarnhem.nl

Schepping in de achtertuin

Bij het  ‘twaalf verspiedersfonds’ is weer een prachtig project ingediend: ‘Schepping in de achtertuin’. Met een groepje mensen wordt gefotografeerd en de 7 scheppingsdagen worden creatief in beeld gebracht. De foto’s moeten gemaakt worden in Arnhem Zuid. De bedoeling is dat deze groep 1x per maand bij elkaar komt. De eerste keer om de bedoeling duidelijk te maken en de eerste opdracht te geven. In de tijd tussen twee bijeenkomsten gaan we 1 scheppingsdag in beeld brengen. De eerste keer dus ‘licht & donker’.  In totaal zijn er 8 bijeenkomsten gepland. Het is de bedoeling met elkaar uiteindelijk een presentatie te maken en een collage of een fotoboek, dat we dan voor verschillende doeleinden kunnen gebruiken. We zijn op woensdag 7 oktober gestart, maar het is mogelijk om bij de tweede bijeenkomst nog in te stappen.

Deze is op woensdag 28 oktober om 20.00 uur. Daarna vanaf december iedere eerste woensdagavond van de maand. Voor deelname wordt een kleine bijdrage gevraagd – € 15 - als vergoeding voor thee, koffie en iets erbij. Wil je meer weten of meedoen? Iedereen die van fotograferen houdt en in Arnhem Noord of Zuid woont, kan meedoen. Ingrid Lodewijk is contactpersoon. Ze vertelt er graag meer over. Per mail: [email protected] of tel. 3820233. Vriendelijke groeten, Ingrid Lodewijk

Nieuws uit de wijken Opstandingskerk

kerkgebouw: Rosendaalseweg 505 tel. 4421810 www.opstandingskerkarnhem.nl

wijkredactie: Henk Altena, tel. 3611343, [email protected] predikant: ds. Yolanda Voorhaar, tel. 0318-621676 [email protected] secretariaat: Jaap de Kleijn, [email protected] tel. 361 0683 wijkkas Opstandingskerk: NL10INGB0000851500 kerkomroep: www.kerkomroep.nl

Bij de diensten

Op 18 oktober is ds K. Dijk onze voorganger, en op 25 oktober ds. H.M. de Bruijn. Op zondag 1 november hoop ik zelf weer voor te gaan en zullen we de gemeenteleden gedenken die in het afgelopen jaar overleden. Het kwartet en de zanggroep onder leiding van Pleuni van der Heijden zullen medewerking verlenen aan de dienst. Op 8 november gaat ds. Elsje Pot voor in een dienst in samenwerking met de Julianaschool. Het is dan ook Dankdag en er zullen weer kleine attenties worden bezorgd.

Doopvoorbereiding

In deze periode wordt ook begonnen met de voorbereiding voor de volgende doopdienst, op 15 november. Er zijn al enkele ouders die hun kind(eren) ten doop willen houden en we komen ter voorbereiding op de dienst drie maal bij elkaar. Vaak boeiende en inspirerende bijeenkomsten, waarin veel met elkaar wordt gedeeld.

Gesprekskring 30+

Op 2 november komt de gesprekskring 30+ weer bij elkaar. Het is een wat moeizame start dit jaar, maar we hopen dat de volgende keer weer wat meer mensen kunnen.

Vreemd en bizar. Lastige bijbelverhalen

In november hoop ik te beginnen met een nieuwe gespreksgroep, rond een boekje van ds. Piet Schelling, over lastige bijbelverhalen. U kent ze wel, van die verhalen waar we moeite mee hebben. Wat moeten we ermee, wat willen ze zeggen? Hebben ze ons nog wel iets te zeggen? Een uitdaging om mee bezig te zijn.

Ik wil in eerste instantie beginnen op de derde donderdagmiddag van de maand. U bent van harte welkom om mee te lezen, mee te praten. En mocht er belangstelling zijn van mensen, die liever ’s avonds bij elkaar komen, dan hoor ik dat graag. Meld u zich aan bij mij, zowel voor de middagkring, als ook wanneer u belangstelling heeft voor een bijeenkomst ‘s avonds. De eerste middagkring is op donderdag 19 november om 14.00 uur in de Opstandingskerk.

Spreekuur

Iedere dinsdagmorgen bent u welkom, in de predikantenkamer voor het maken van een afspraak, om iets te regelen of zomaar, voor een kopje koffie. U bent van harte welkom, iedere dinsdag van 9.30 – 11.00 uur.

Vakantie ds. Voorhaar

Van 20 tot en met 26 oktober ben ik nog een weekje vrij. In voorkomende gevallen vervangt ds. Monique Maan. Tenslotte, een hartelijke groet voor u allen,

ds. Yolanda Voorhaar

Agenda

Op dinsdag is ds. Voorhaar aanwezig van 9.30 uur tot 11.00 uur di. 20 oktober werkgroep Actie Kerkbalans 14.00 uur do. 22 oktober creagroep 9.30 uur do. 29 oktober creagroep 9.30 uur vr. 30 oktober samen eten v.a. 17.15 uur ma. 2 november gez. kerkenraad 20.00 uur wo. 4 november doopvoorbereiding 20.00 uur do. 5 november creagroep 9.30 uur zo. 8 november dienst met Julianaschool 10.00 uur In week 44 (26 oktober t/m 1 november) is het herfstvakantie.

Autodienst

zo. 18 oktober zo. 25 oktober zo. 1 november zo. 8 november

mw. Pleuni v.d. Heide hr. Joop Vos mw. Ineke Takke mw. Bep Potjer

tel. tel. tel. tel.

3613110 3641333 3647246 3611560

Henk Altena

11

Rooster Erediensten

Opstandingskerk Rosendaalseweg 505 Diaconessenkerk Iz. Evertslaan 11 Siongemeenschap in KKC Het Dorp Dorpsbrink 7 Bethlehemkerk Honigkamp 25 Salvatorkerk Salvatorplein 274 De Regenboog Oec.Wijkgem. Petersborg, Slochterenweg 40 De Kandelaar Den Haagweg 1 De Rank (Bonifatiuskerk) Huissensedijk 10 Remonstr. en Vrijz. Prot. Parkstraat 31a Eusebiuskerk Kerkplein 1 Waalse Kerk Gasthuisstraat 1 (naast pol.bureau) Evang. Luth. Gem. Arnhem Spoorwegstraat 8-10 Dorpskerk Schaarsbergen Kemperbergerweg 806 Protestantse Kerk te Rozendaal Kerklaan 17 Ziekenhuis Rijnstate Wagnerlaan 55 K.K.C. Het Dorp Dorpsbrink 7 Verz. huis Vreedenhoff Esperantolaan 2 Verz. huis De Drie Gasthuizen Rosendaalseweg 485 Verpl.huis Regina Pacis Velperweg 158 Verpl.huis Eldenstaete Mr. D.U. Stikkerstraat 126

Zondag

18 oktober 2015

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Kerk in Actie - Werelddiaconaat Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen

10.00 u.

10.00 u.

ds. K. Dijk, Duiven ds. M.A. Maan, viering H.A. ds. I. Lodewijk, Arnhem ds. C.J. Kraai, viering H.A. ds. J.P. Eijgenraam, viering 25 jr. Cantorij pastor A. Govaart

10.00 u.

ds. A. Vogelzang

10.00 u.

10.00 u.

ds. A.D. Poortman, Veenendaal dienst v. doven en slechthorenden ds. M.G. Fernhout

10.00 u.

10.00 u. 10.30 u. 10.00 u. 10.00 u.

10.15 u. 10.15 u.

10.30 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.15 u.

10.00 u. 10.00 u. 11.00 u. 10.30 u.

ds. C. de Gooijer, Deventer geen dienst

Zondag 25 oktober 2015 Nationale Bijbelzondag 1e coll.: Diaconaal werk 2e coll.: PKN 3e coll.: Onderhoud gebouwen 10.00 u. 10.00 u.

10.00 u. 10.00 u.

10.15 u.

17.00 u.

ds. H.M. de Bruijn, Arnhem ds. P.H. Endedijk, Arnhem zie KKK Het Dorp ds. P.J. Moet, Velp ds.J.P.Eijgenraam en ds. I. Pattinama, Segi-Empatdienst geen dienst ds. H. Oostdijk-van Andel, Tikkeltje Andersdienst ds. D.J. Cuperus, Veenendaal ds. C.M. Geels, Bunnik geen dienst

ds. A.J. Metske, Arnhem ds. W. Hartogsveld

10.30 u.

ds. G. Bomer, Doesburg ds. J.P. Dam-Oskam

10.00 u. 10.15 u.

ds. F. Borger, Amsterdam pastor D.Th. de Mildt, Arnhem ds. H. Oostdijk-van Andel, Arnhem ds. W. Hartogsveld. Schaarsbergen pastor G. Gies

zie Siongemeenschap

10.30 u.

pastor J.G. te Lindert

hr. J.A. Noordeman, Arnhem mw. J.A. Abbing, Velp pastor A. Poppen

10.00 u.

pastor J.A.M. Bakker, Arnhem

10.30 u.

mw. W. Hagedoorn, Rheden mw. S.Z. de Wit, Arnhem drs.Th.D. van Loenen, Arnhem pastor D. Booyink, Heelsem

10.00 u.

10.00 u. 11.00 u.

Oecumenische diensten Samen Kerk Zijn in Woon-/ Zorgcentrum ‘Waalstaete’,

Waalstraat 36 Elke vrijdag 15.00 uur

Dankdag voor Gewas en Arbeid

23 oktober 30 oktober 6 november

De Rank (Bonifatiuskerk) 10.00 uur Huissensedijk 10 ds. J.S. Heutink, Ede

Pastoraal Team herdenking overleden bewoners hr. C.P. Vink hr. Tj. Strikwerda, Arnhem

Verpleeghuis ‘Heijendaal’, St. Elisabethshof 201 Elke vrijdag 10.30 uur.

23 oktober mw. H. Mantel, Oosterbeek 30 oktober ds. J. ter Avest, Arnhem 6 november mw. J. Koopman, Arnhem 12

Woensdag 4 november 2015 1 collecte: Diaconaal werk

Vrijdag 6 november 2015 Verz. huis Vreedenhoff 14.30 uur Esperantolaan 2 ds. F. van de Hoek, herdenking overleden bewoners

Rooster Erediensten

Opstandingskerk Rosendaalseweg 505 Diaconessenkerk Iz. Evertslaan 11 Siongemeenschap in KKC Het Dorp Dorpsbrink 7 Bethlehemkerk Honigkamp 25 Salvatorkerk Salvatorplein 274 De Regenboog Oec.Wijkgem. Petersborg, Slochterenweg 40 De Kandelaar Den Haagweg 1 De Rank (Bonifatiuskerk) Huissensedijk 10 Remonstr. en Vrijz. Prot. Parkstraat 31a Eusebiuskerk Kerkplein 1 Waalse Kerk Gasthuisstraat 1 (naast pol.bureau) Evang. Luth. Gem. Arnhem Spoorwegstraat 8-10 Dorpskerk Schaarsbergen Kemperbergerweg 806 Protestantse Kerk te Rozendaal Kerklaan 17 Ziekenhuis Rijnstate Wagnerlaan 55 K.K.C. Het Dorp Dorpsbrink 7 Verz. huis Vreedenhoff Esperantolaan 2 Verz. huis De Drie Gasthuizen Rosendaalseweg 485 Verpl.huis Regina Pacis Velperweg 158 Verpl.huis Eldenstaete Mr. D.U. Stikkerstraat 126

Zondag

1 november 2015

Zondag

8 november 2015

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.: 10.00 u.

Kerk in Actie - Zending Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen ds. Y.M. Voorhaar

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.: 10.00 u.

10.00 u.

10.00 u. 10.30 u. 10.00 u.

ds. M.H. Leistra

10.00 u.

ds. M.A. Maan, diaconale zondag ds. L. Engelfriet, Bennekom ds. R. van de Waall, Prades sur Vernazobres (RF) ds. A.C. Poley

Diaconaal werk Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen ds. E.I. Pot, scholendienst en dankdienst ds. K.C.L. Eldering, Velp ds. A.C. Poley

10.00 u.

10.00 u.

ds. M.G. Fernhout

ds. J.P. Eijgenraam, dienst voor Jong en Oud geen dienst

10.00 u.

ds. Tj. Ferwerda-Scholtens, Ede ds. P. Vermaat, bediening H. Doop ds. M. Visch, Apeldoorn geen dienst

10.00 u.

ds. H. Oostdijk-van Andel

10.00 u.

ds. J.B. Kamp, Heteren ds. M.G. Fernhout

geen dienst

17.00 u. 10.30 u.

10.00 u.

ds. F.A. Wiersma, Hengelo viering H.A. ds. W. Hartogsveld, viering H.A. ds. F.Z. Ort

10.15 u.

pastor R.J.J. Roefs

10.15 u.

10.30 u. 10.00 u.

10.00 u. 10.15 u.

10.30 u. 10.00 u.

10.15 u.

geen dienst

10.00 u. 10.00 u.

zie Siongemeenschap 10.00 u. 10.00 u. 11.00 u. 10.30 u.

mw. T. Nielen-Rosier, Elst-Overbetuwe mw. A. Mosterd, Arnhem mw. W. Hagedoorn, Rheden hr. P. Stegenga, Veenendaal

10.00 u. 10.00 u. 11.00 u. 10.30 u.

Oecumenische vieringen ‘De Zijp’

Datum: Aanvang: Voorganger: Orgel:

Datum: Aanvang: Voorganger: Medewerking: Dirigent: Piano: Thema:

zondag 18 oktober 10.15 uur ds. C. de Gooijer, Deventer Jack Blok

Zin op Zondag

jaarthema: De schone kunsten

ds. R.H.L. Fechner, Maarsbergen ds. S.L.S. de Vries, Utrecht, viering H.A. pastor R.J.J. Roefs zie Siongemeenschap

Kerkdienst voor iedereen in de Groteof Eusebiuskerk, Kerkplein 1

ds. H. Spoelstra, Oss, dienst in St.Stevenskerk,Nijmegen ds. K. Touwen

ds. H.M. de Bruijn, Arnhem pastor B. Elenbaas, Arnhem pastor A. Poppen pastor P. Kuper, Tiel

Elisabethkapel, Zwarteweg 25 zondag 25 oktober 11.00 uur pastor Arjen Broers Zijp-koor Elin Meijnen Mark Walter Omzwervingen van de ark – 1 Samuel 5 en 6

Iedere eerste zondag van de maand om 12.00 uur in de Waalse kerk, Gasthuisstraat 1, Arnhem-centrum. De tweede lezing is op zondag 1 november over ‘de kunst ligt op straat’ door Albert Hoex. Vrijwillige bijdrage (richtbedrag € 8,--). Zie ook pagina 10 en www.stadspastoraatarnhem.nl

Coventrygebed in de Walburgiskerk,

Walburgisplein 1, Arnhem elke vrijdag 12.30 - 12.45 uur Wekelijks gebed voor vrede en verzoening. Voor meer informatie: 026-4424567 en www. walburgisarnhem.nl 13

Bethlehemkerk

Honigkamp 25, tel. 3642367 www.bethlehemkerkarnhem.nl wijkredactie: Piet Blok, tel. 3614939 [email protected] predikanten: ds. Menno Leistra, tel. 0575-845930 [email protected] ds. C.J. Kraai, tel. 0317-422188 / 06-24770523 [email protected] scriba: Nollie Kramer-Bunschoten, tel. 3612208 [email protected] wijkkas: NL39INGB 0000999000 t.n.v. wijken bloemenfonds Bethlehemkerk, Arnhem beheer website: Edward Eekma, tel. 3792147, [email protected]

Overleden Eeuwig leven

Mevrouw Geesje Johanna Rotman, geboren 1927 en gestorven op 27 augustus 2015. Het heeft voordelen om wat tijd te laten verstrijken om dan een in memoriam te schrijven.Wij mensen zitten zo aan de tijd en aan de mens gebonden, zodat het perspectief van het geloof makkelijk in het gedrang komt. Wij zijn zo tijd gebonden, dat we ook wel eens wat toch wel degelijk bestaande waarden naar voren mogen halen. Zij is al enige tijd gestorven. En pas nu toch een terugblik. Familieleden gaven een prima weergave in woord en beeld van haar. Mijn bijdrage was als volgt voor het gevarieerd gezelschap uit alle delen van Nederland en België. Het gaat om 3 lijstjes. Eén hing achter haar bed. Een kleurrijk en vrolijk schilderijtje van zwierende schaatsers.Echt Hollands. En terwijl zij zelf op haar laatste bed lag, had ze zicht op een tweede lijstje met daarop de tekst van Zondag 1 van de Heidelbergse Catechimus. Dus vergeving van zonde en ellende. Maar ook tegelijk het waken van God over de mens en voorzien met Zijn Leiding over leven en sterven. Het derde lijstje bestond uit twee figuren: 1 zwart en 1 wit figuur erachter. Voorstellende Christus’ ondergang en Opstanding. Op de twee laatstgenoemde lijstjes had ze haar hart gericht totdat haar levensopdracht vervuld was. Toen ging ze uit dit leven door in het Eeuwig leven. En laat ons een kostbare en bijna levende herinnering achter, opdat ook wij geloofsvertrouwen mogen verkrijgen en onderhouden. Amen.

ds. C.J. Kraai

In memoriam

Op zondag 20 september overleed Willem, Wim Bulte. Hij is 77 jaar oud geworden. Amor vincit omnia, staat er bovenaan de rouwkaart. Liefde overwint alles en in die liefde heeft zijn gezin hem los moeten laten. Wat zal hij door vrouw en kinderen gemist worden, maar ook in bredere kring. Hij zette zijn talenten ondermeer in voor de leefbaarheid in de buurt waar hij woonde. Opgegroeid met de Bijbel was het voor hem een logische keuze om ook voor de uitvaart de kerk erbij te betrekken. Op maandag 28 september hebben we in een volle zaal van het Dela-gebouw afscheid van hem genomen en daarna was de begrafenis op natuurbegraafplaats Heidepol in Arnhem. Zijn naasten en verdere familie wensen we Gods nabijheid toe.

Bij de diensten

Op zondag 18 oktober hoopt mijn collega ds. Kraai voor te gaan in een dienst van Schrift en Tafel. Het is tevens de zondag van het Werelddiaconaat. De zondag daarna zal ds. Moet de voorganger zijn en op 1 november zien we mw. ds. Ruth van der Waall op de preekstoel. Eigenlijk zou ds. Oosthoek onze voorganger zijn, maar omdat ds. Van der Waall nu in Nederland is, (ze woont in Frankrijk) is 14

ons gevraagd of deze ruil mogelijk zou zijn. Daarmee is van harte ingestemd, met dit gevolg. We hopen op inspirerende diensten, met ergens in elke dienst de mogelijkheid om iets mee te nemen voor de nieuwe week. In deze weken ben ik zelf afwezig. De collega’s uit Opstandingskerk en Diaconessenkerk, Yolanda Voorhaar en Monique Maan vervangen me deze tijd.

Allerlei

Op maandag 26 oktober komt de catecheseclub in de Korenmaat weer bij elkaar. Janny Mentink zal de avond voorbereiden. Hartelijke groet, ook namens collega Kraai, Menno Leistra

Project 2015-2016

De Werkgroep Project heeft in samenwerking met de ZWO-groep van de Diaconessenkerk en de diaconie van de Opstandingskerk besloten om voor het komende seizoen gezamenlijk acties te gaan houden voor een project. De keuze van het project van Kerk in Actie is op voorkeur vanuit de 3 wijkgemeenten een project in India geworden: Onderwijs aan Lambada meisjes. Daarnaast wordt er vanuit onze eigen wijkgemeente nog een project in Indonesië aan toegevoegd: Kerkklok voor Siboras op het eiland Sumatra. Komende zondag 18 oktober worden de 2 projecten gepresenteerd aan de wijkgemeente. De projectfolder wordt dan ook uitgereikt. Hierin kunt u lezen wat de inhoud is van de 2 genoemde projecten. Gedurende de wintermaanden zullen er enkele acties voor de projecten gehouden worden. De werkgroep gaat zeker door met de verkoop van de zelfgemaakte kaarten en zal daarnaast de High Tea (7 november) en de erwtensoepmaaltijd (5 februari) houden. Zondag 18 oktober kunt u ook weer een spaardoosje meenemen. Op zondag 1 november starten we met de verkoop van zelfgemaakte kaarten. Nieuwe kaarten zijn weer van harte welkom. Zowel felicitatiekaarten als kerstkaarten. Daarnaast kunt u natuurlijk altijd kaarten kopen die in de kaartenmolen staan. U vindt deze kaartenmolen in de hal. Op zaterdag 7 november wordt u van harte uitgenodigd voor de High Tea. Opgave kunt u doen via het antwoordstrookje, dat eind oktober bij de nieuwsbrief wordt uitgereikt. De kerstkaartenverkoop zal plaatsvinden op zondag 29 november. De zelfgemaakte kaarten kunnen vooraf ingeleverd worden bij één van de projectgroep leden. ( Ali Knoop en Tjits Strikwerda). Over alle acties wordt u tijdig geïnformeerd. Namens de Werkgroep Project,

Corrien van ’t Oever

In de wijkzaal hangen nog t/m december de schilderijen van Tiny van Rooij waarvan bij verkoop de opbrengst geheel of ten dele is bestemd voor de projecten.

Van de Creaclub

De Creaclub komt iedere eerste en derde dinsdagmiddag van de maand bij elkaar van 14.00 tot 16.00 uur in de Bethlehemkerk. We komen bij elkaar om een gezellige middag te hebben, door te praten met elkaar en/of kaarten te maken. Afgelopen jaar zijn we ook begonnen om te haken of te breien voor een goed doel.

Dat is op dit moment voor Roemenië en Albanië. We breien of haken lapjes van 18 bij 18 cm en hier worden dekens voor een éénpersoonsbed of een kinderledikantje van gemaakt. Maar poncho’s, truien, vesten, sjaals, knuffels, kousen zijn ook welkom.

Afscheid:

Na ruim 30 jaar de HVC geleid te hebben en de afgelopen 14 jaar de Creaclub, is Riet Burgers helaas genoodzaakt zich om gezondheidsredenen terug te trekken en de leiding van de Creaclub over te dragen aan anderen. Gré Holland zal het werk van Riet gaan overnemen. Riet vindt het moeilijk om een stapje terug te doen, nadat zij zich al die jaren met volle overtuiging ingezet heeft voor dit werk. Riet blijft wel lid van de creaclub en zal daar ook regelmatig aanwezig zijn. Wij willen Riet heel hartelijk danken voor al het vrijwilligerswerk dat zij binnen onze wijkgemeente heeft gedaan. Namens de Creaclub,

Corrien van ’t Oever

Wie rijdt er mee ?

Elke zondag is er een autorijder die een paar kerkgangers ophaalt en weer thuisbrengt, zodat ook zij aanwezig kunnen

Nederlands Bijbelgenootschap Nationale Bijbelzondag 2015

Op 25 oktober 2015 is het Nationale Bijbelzondag. Eén zondag per jaar besteden we extra aandacht aan het feit dat de Bijbel er is en op welke manier we de Bijbel dicht bij mensen kunnen brengen in Nederland en wereldwijd.

bij de kerkdiensten van hun wijkgemeente Bethlehemkerk. Het zijn tot nog toe steeds dezelfde personen die hier gebruik van maken. Het groepje autorijders wordt door verschillende oorzaken echter wat klein en dus zoeken we versterking. We vragen aan u of u periodiek met uw auto deze 2 of 3 gemeenteleden op wilt halen en weer thuis brengt. Er wordt een rooster opgesteld zodat u tijdig weet wanneer u aan de beurt bent. Onderling ruilen is natuurlijk mogelijk als dit nodig is. De meerijders bellen u op vrijdag of zaterdag, om te vragen of ze mee kunnen rijden. Er is een reserverijder ingeroosterd die benaderd kan worden als er meer gegadigden zouden zijn. Als u wilt en kunt helpen met deze dienstverlening dan horen we dit graag van u. Wilt u dan bellen naar P. Blok, telefoonnummer 361 49 39. Wilt u er over nadenken en meedoen?

Kerktaxi

18 oktober 25 oktober 1 november 8 november

hr. P. Rosseel hr. E. Eekma hr. J. van ’t Oever hr. E. Eekma

tel. 363 63 35 tel. 379 21 47 tel. 362 15 14 tel. 379 21 47

P. Blok

kinderen moesten hun huis verlaten vanwege de onveilige situatie die is ontstaan door de strijd tussen de separatisten en het Oekraïense leger. Ze zijn met hun ouders gevlucht naar de omgeving van de Oekraïense stad Kharkiv. De kinderen hebben het zwaar te verduren: ze lijden onder slapeloosheid en angstaanvallen.

In Nederland kunnen we kiezen uit diverse bijbelvertalingen. We staan er vaak niet bij stil dat dat heel bijzonder is. Veel christenen hebben geen bijbel in hun eigen taal of kunnen geen bijbel kopen. Aan de gemeenten en parochies wordt gevraagd om op de Nationale Bijbelzondag extra aandacht te geven aan de Bijbel en het bijbelwerk door gebed, activiteiten en financiële ondersteuning.

Vera Bagina: ‘Bij zoveel ellende blijkt God de enige om nog op terug te vallen.’ Lokale kerken en vrijwilligers in Kharkiv delen soep en dekens uit, en het Oekraïens Bijbelgenootschap stelt kinderbijbels beschikbaar. Studente Vera Bagina deelt de bijbels uit aan de kinderen: ‘Overal zag ik radeloze, hongerige mensen. Ik moest iets doen!’ Vera sloot zich aan bij de lokale hulpacties die waren opgezet. Ze deelde soep uit en dekens. ‘Maar ook evangelieboekjes en die werden met veel dank aangenomen.

Brochure

De Bijbel geeft perspectief

Het thema van de Nationale Bijbelzondag is ontleend aan Marcus 10:13-16, ‘Jezus zegent de kinderen’. Speciaal voor predikanten, voorgangers en kinderclubleiders stelt het Nederlands Bijbelgenootschap een brochure beschikbaar met leuke en nuttige tips voor de invulling van de kerkdienst, speciaal gericht op kinderen. De brochure bevat een preekschets, liederen, creatieve verwerkingsvormen, etc. Voor alle kerkgangers is er een folder met de bijbeltekst uit Marcus uit de Bijbel in Gewone Taal en informatie over de Samenleesbijbel die op zaterdag 24 oktober tijdens het Bijbelfestival in Utrecht wordt gepresenteerd.

Meer informatie over de Nationale Bijbelzondag en de Samenleesbijbel vindt u op www.bijbelgenootschap.nl. Op deze website kunt u ook alle materialen bestellen.

Kinderbijbels voor Oekraïne

Sinds juli 2014 zijn er ruim 1,2 miljoen mensen gevlucht uit het zuidoosten van Oekraïne, onder wie 240.000 kinderen. Al deze

Deze mensen hadden zo veel ellende meegemaakt. Voor hen was God de enige om op terug te vallen. De verhalen uit de Bijbel geven deze kinderen troost en hoop. Het geeft ze, midden in de oorlog, een perspectief van vrede.’ Door de kinderbijbels en de persoonlijke aandacht die de kinderen krijgen van vrijwilligers als Vera, voelen ze dat God hen niet vergeet. Het Oekraïens Bijbelgenootschap wil 40.000 kinderen hun eigen kinderbijbel geven. Daarmee krijgen deze kinderen meer dan die bijbel zelf; ze krijgen weer perspectief. Hoe meer aandacht ze krijgen, hoe kleiner de kans dat ze afglijden. Als ze weer leren wat vrede is, kunnen ze in vrede leven. Wilt u bijdragen met een gift? Dat kan! Kijk op www.bijbelgenootschap.nl/kinderbijbels

Bron: Nederlands Bijbelgenootschap Haarlem Contactpersonen namens NBG-werkgroep afd. Arnhem: Henk Goeree en Rita Hop, tel. 026 – 381 91 35 15

Diaconessenkerk en Siongemeenschap wijkredactie: Inge Veldhuis, e-mail: [email protected]

Diaconessenkerk

kerkgebouw: Izaak Evertslaan 11, tel. 4425259 www.diaconessenkerk.nl predikant: ds. Monique Maan, tel. 3891962, [email protected] spreekuur: ma. 9.30–11.00 uur in de predikantenkamer scriba: Hilda van Vliet [email protected] wijkkas: ING rekening NL58INGB0000987600 t.n.v. Prot Gem Kerk Activiteitenfonds verhuur De Bakermat: e-mail: [email protected]

Bij de diensten

18 oktober: we vieren samen het Avondmaal in een dienst waaraan de cantorij medewerking verleent. Centraal in deze viering staat psalm 23. We horen uiteraard de tekst uit de Bijbel, maar ook liederen en gedichten die geïnspireerd zijn op deze psalm. De kerkenraad nodigt u van harte uit om na de dienst te blijven voor een gemeentevergadering – zie daarvoor verderop in dit wijkbericht. En ‘s middags is er een workshop voor ouders met als thema ‘Mindfull Parenting’. Hierover is ook bericht in de Maandbrief. 25 oktober: vandaag is ds. Pieter Endedijk de voorganger. We heten hem van harte welkom in de Diaconessenkerk! 1 november: de (jaarlijkse) diaconale dienst, voorbereid met de diakenen van onze wijkgemeente.

Wij gedenken

Jan van Bergeijk, overleden op 24 september op de leeftijd van 87 jaar. Jan woonde de laatste jaren in Vreedenhoff en is daar overleden. Op woensdag 30 september was de begrafenis, voorafgegaan door een dankdienst in de Diaconessenkerk. Het was een bewuste keuze om de dienst daar te houden, omdat de Diaconessenkerk zo’n belangrijke plek is geweest in het leven van Jan. In de dienst hoorden we daar over: hoe Jan betrokken was bij de verbouwing van de Bakermat, maar ook hoe hij zich ingezet heeft voor de bazar en de boekenmarkt. Samen met Riet was hij vrijwel elke zondag in de kerk en samen deden ze actief mee in de bijbelgespreksgroep. We begonnen de dienst met muziek van Bach: ‘Jesu joy of man’s desiring’, gekozen omdat dit ook gespeeld was bij de trouwdienst van Jan en Riet. In de dienst zelf stond Psalm 34: 6a centraal ‘Zij schouwen naar Hem en stralen van vreugde’, de trouwtekst van Jan en Riet. Riet moet zonder haar Jan verder en we wensen haar daarbij van harte de kracht en troost van God toe. Ook de dochters Joke en Yvonne en hun gezinnen wensen we kracht voor de tijd die komt. Wij gedenken Jan van Bergeijk met eerbied - dat God hem in zijn ontferming mag opnemen.

Gesprek na de dienst op 18 oktober: samenwerken of samengaan in Noord? En meer.

Niet voor niets staat achter dit kopje nog steeds een vraagteken. De gesprekken rond het samengaan zoals in het Beleidsplan aangegeven, zijn niet zonder resultaat. De heidag die de drie wijkkerkenraden op 5 september gehouden hebben was zonder meer inspirerend en enthousiasmerend. Of alle inspanningen wijzen in de richting van één gemeenschappelijke organisatie (of twee, het beleidsplan gaat uit van twee wijken in Noord) is echter de vraag. Nieuwe ontwikkelingen, zoals 'kerk en buurt' vragen een blijvende focus op alles wat zich in en rond de vierplekken afspeelt. De besturing dan onderbrengen in een meer 16

Siongemeenschap

Vieringen in het K.K.C. Het Dorp, Dorpsbrink 7

http://siongemeenschap.webs.com predikant: ds. Ad Poley (met beperkte opdracht), tel. 06-15153211,

[email protected] secretariaat: p/a Sophiastraat 21, 6812 CA Arnhem wijkkas Siongemeenschap: rekening NL33INGB0000925000 t.n.v. penningmeester Siongemeenschap.

centrale laag levert de werkgroep daarom hoofdbrekens. Die wil zij graag met de Algemene Kerkenraad bespreken en wij willen u dan ook graag de mogelijkheden schetsen zoals wij die nu zien en uw mening daarbij horen. Ook zullen wij vast nog eens benadrukken hoe uitstekend de verstandhouding binnen 'Noord' is en hoe nodig het is de gehele protestantse geloofsgemeenschap in Arnhem sterk te houden in de toekomst. De startzondag gaf het al aan, de focus op 'kerk en buurt' is een belangrijk aandachtspunt aan het worden. De eerste verkenningen met de burgerlijke gemeente vinden plaats en ook daarover willen wij graag vertellen om met u het thema te verdiepen. Tot slot willen we graag horen hoe u de sinds 1 januari flink verminderde hoeveelheid te besteden tijd van onze predikant ervaart. Wij zien uit naar een goed gesprek op 18 oktober na de viering!

De wijkkerkenraad

Tot slot: wat een fantastische dag was het…

op zondag 20 september! Het was de startzondag waarvoor heel veel was voorbereid en tot op het laatst bleef het spannend: zou het droog zijn, zou het lukken met de buurtbank, zouden de buurtbewoners komen? Het liep allemaal helemaal goed. Eerst was er de dienst waarin we maar liefst 12 kinderen konden verwelkomen bij de kindernevendienst en we hen en álle mensen die nieuw zijn in ons midden hebben toegezongen. En – de grote verrassing! – na de dienst werd ik zelf ook nog toegezongen! Met een prachtig lied, gemaakt door Joke, in verband met mijn 25-jarig predikantsjubileum. En al die bloemen, het hele huis stond vol! Heel veel dank voor alle lieve en mooie woorden, persoonlijk, via kaart of mail. Het lied eindigde met de vraag of ik mijn lot ook in de toekomst nog aan dat van de wijkgemeente wil verbinden – ik antwoord daarop met een volmondig ‘ja’ en wens ons allen daarbij harte Gods zegen toe! Na de dienst gingen de kinderen op pad, de wijk in om mensen uit te nodigen voor de opening van de buurtbank. En het werkte: uiteindelijk stonden we om 12.30 uur met z’n 70 mensen rondom de bank, die vakkundig onthuld werd door Lonneke Nijenhuis en Henk Menkveld. Daarna was er nog een gezellige lunch en halverwege de middag gingen we moe maar zeer voldaan naar huis! Iedereen die op de één of andere heeft meegewerkt aan het feest van deze dag, of het nu vóór of achter de schermen is, of gewoon door er te zijn: heel hartelijk dank en dat het maar een mooi seizoen mag worden!

ds. Monique Maan

Inloop en contact

Vrijwel elke maandagmorgen in de kerk aanwezig, tussen 9.30 en 11.00 uur. U bent welkom in de predikantenkamer voor een kop koffie, een praatje of om een afspraak te maken voor een ander moment. Mailen kan ook altijd: [email protected] en bellen kan naar 0263891962 (spreek evt. in op het antwoordapparaat) Hartelijke groet, Monique Maan

Autorijdienst

Hoogkamp/Burgemeesterswijk 18-10 Jaap Clifford 4439160 25-10 Jan Siert Wiersema 4420720 01-11 Wim van Vliet 06-54255945 08-11 Lineke Brinkman 3640376

Alteveer/Cranevelt 18-10 25-10 01-11 08-11

Carella Martis Henk Hulstein Jenny Meijer Carella Martis

geleden in de Westerkerk werd bevestigd als diaken. Ik ben blij en dankbaar, dat ik dit werk nog steeds mag doen in dienst van de Ene. Dank voor het vertrouwen dat u mij nog steeds schenkt en veel dank voor bijzondere woorden en cadeaus! Vriendelijke groet, Alie Schregardus

Activiteiten in de komende weken Rondom de Bijbel

Op dinsdag 27 oktober vindt de eerste bijeenkomst van het nieuwe seizoen plaats, speciaal bedoeld voor de bewoners van de Philadelphiahuizen. De avond wordt gehouden in de Sionkerk (Callunastraat 6 in Arnhem) en is gevuld met muziek, een bijbelverhaal, wat creatiefs en natuurlijk veel gezelligheid. Inloop vanaf 19.00 uur en de avond begint om 19.30 uur. Nieuwe deelnemers zijn altijd van harte welkom. Nadere informatie bij Wim Schröder: tel. 026-4431698 of

[email protected]

7852279 3513197 4434925 7852279

Inge Veldhuis

Siongemeenschap Terugblik

Op Startzondag 13 september werd ik na de dienst overrompeld met toespraken en cadeaus vanwege het feit, dat ik 30 jaar

Bijbelkring De bijbelkring vindt plaats op woensdag 28 oktober in de Sionkerk (Callunastraat 6 in Arnhem). Aanvangstijdstip is 15.00 uur en de bijeenkomst duurt tot ongeveer 17.00 uur. De leiding van deze kring is in handen van Theo van Loenen. Nadere informatie bij Theo van Loenen. Met een hartelijke groet,

Philip Greep

Zondag 4 oktober – Kerk en Israëlzondag, viering in het K.K.C. van Het Dorp

Het was een mooie dienst, waarin ds. Ad Poley voorging en we met elkaar Heilig Avondmaal vierden. In de hele viering kwam tot uitdrukking, dat wij als kerk onlosmakelijk verbonden zijn met Israël, d.w.z. dat het gesprek met en over Israël nooit ophoudt. Na de dienst werd Philip Greep, onze organist, in het zonnetje gezet, want het is inmiddels alweer bijna 27 jaar geleden, dat Philip benoemd werd tot vaste organist van de Rehobothkerk in Amersfoort (1 januari 1989). Door verandering van werk kwamen Philip, Joke, Tom en Jeroen op 10 maart 1998 naar Arnhem. De Sionkerk werd hun kerkelijk onderkomen en vanaf het begin was Philip ook daar op de orgelbank te vinden. En dat gebeurt trouwens nog steeds, ook nu wij als Siongemeenschap onze vieringen houden in Het Dorp. Ds. Ad Poley sprak een verraste Philip toe en ik mocht hem een zilveren speld met logo van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de P.K.N. uitreiken voor al zijn verdiensten. Naast orgelspel verzorgt hij de Siongroet, de website en de kopij voor Kerkperspectief. Een oorkonde namens de PGA voor bijna 27 jaar orgelspel en verschillende cadeaus werden hem onder applaus namens onze gemeenschap aangeboden. Zijn echtgenote Joke kreeg lof en dank toegezwaaid, niet alleen in woorden, maar ook met een schitterend boeket voor al haar werk achter de schermen. Lieve Philip en Joke, we hopen dat jullie samen met Jeroen en Tom nog lang met ons verbonden mogen blijven! Dat is de wens van de Siongemeenschap.

Alie Schregardus

Mooie das!

Alie Schregardus en de fam. Greep. 17

Prot. wijkgemeente Arnhem-Zuid vierplaats Salvatorkerk kerkgebouw: Salvatorplein 274, tel. 3212159 www.salvatorkerkarnhem.nl wijkredactie: Kees van Keulen, tel. 3233466, [email protected] predikant: ds. Pierre Eijgenraam tel. 3519531 [email protected] scriba: Meint Lukkien, tel. 4743343 [email protected] wijkkas: NL84INGB0003068364 t.n.v. Wijkkas Salvatorkerk Arnhem

De Regenboog

www.regenboogrijkerswoerd.nl Vierplaats: De Petersborg Slochterenweg 40

vierplaats De Kandelaar kerkgebouw: Den Haagweg 1, tel. 3812252 www.elden-dekandelaar.nl wijkredactie: Kees van Keulen, [email protected] predikanten: ds. Hubertien Oostdijk-van Andel, tel. 3237577 [email protected] ds. Ad Poley, tel. 06-15153211 (wo + do), [email protected] scriba: Wiebe de Jager, tel. 3813796, [email protected] wijkkas: NL33INGB0001348696 van De Kandelaar Pionier in Schuytgraaf bij de PKN en de PGA: Evert W. Brink MA, tel. 0640177474, e-mail: [email protected]

coördinator: Ron de Bie, tel. 3230129, e-mail: [email protected]

Diensten in De Kandelaar

Op 11 oktober mochten wij als ambtsdragers bevestigen: Ron de Bie, als ouderling De Regenboog, Jelle Dam en Jeannette Hokke als ambtsdragers voor de vieringen in Rijnstate. Zij zijn daar niet alleen ouderling maar ook diaken. Vandaar dat we er bewust voor gekozen hebben, dat ze bevestigd zijn als ambtsdrager. Ook Voices verleende haar medewerking aan deze viering en gaf bovendien tijdens de koffie nog een koffieconcertje. Het Werelddiaconaat kreeg eveneens haar aandacht. We zijn er blij mee, dat met hulp van Kerk in Actie boeren op de Boliviaanse hoogvlakte de kans krijgen om beter in hun levensonderhoud te voorzien, zodat hun kinderen naar school kunnen. Op 25 oktober is er weer een Tikkeltje-Anders-dienst. Het thema is ‘Tijd voor God’. De dienst is voorbereid door de liturgiecommissie: Wim Burgers, Ingrid de Jonge en Erika Uri.

Diensten in de Salvatorkerk

Op 20 september werd tijdens de gezamenlijke viering met de Lucasparochie in de Salvatorkerk het Avondmaal gevierd.

Nieuwe ambtsdragers in de KJPIN

Zoals de meeste gemeenteleden wel weten, wordt de Salvatorkerk niet alleen door de Protestantse wijkgemeente gebruikt, maar ook door enkele gemeenschappen van Indonesische herkomst. Eén van hen is de KJPIN (Koordinasi Jemaat Protestan Indonesia Nederland), die tweemaal per maand haar diensten in de Salvatorkerk kerk houdt. Tot een jaar of twee geleden hadden zij zelfs elke zondag dienst. De gemeente heeft een moeilijke tijd doorgemaakt en is nu gelukkig weer op de weg terug. Ongeveer een half jaar lang is er zelfs geen kerkenraad meer geweest. Het is een reden tot vreugde, dat op 11 oktober de heren Max Jaflaum en Marthinus Nanarian konden worden bevestigd in het ambt van ouderling. Daarmee heeft de gemeente, naast de 'initiatiefgroep', die in de afgelopen periode veel werk heeft verzet, ook weer een wettige kerkenraad. Op verzoek van de KJPIN mocht ondergetekende de bevestiging verrichten, samen met ouderling Jaap van ’t Riet (Salvatorkerkgemeente) en Martha Jaflaum (Perki). We wensen de twee nieuwe ambtsdragers veel zegen op hun werk en feliciteren de gemeente met dit hoopvolle nieuw begin! (Zie ook het volgende bericht.)

ds. Pierre Eijgenraam

20 Jaar Segi Empat

Op zondag 18 oktober viert de cantorij haar 25-jarig jubileum (zie hieronder). Er is dan ook 10-RT. Op 25 oktober (let op, Wintertijd: de klok gaat een uur 'achteruit') het 20-jarig bestaan van de Segi-Empatdiensten. Op 1 november is er 'gewoon' dienst. Op 8 november een dienst Voor Jong en Oud. Het koor Desire uit Arnhem zal hieraan meewerken.

25 Jaar Cantorij Salvatorkerk

Nog even een herinnering. Op zondag 18 oktober vieren we in de dienst in de Salvatorkerk het 25-jarig bestaan van onze cantorij. Tijdens deze dienst zal het scheppingsverhaal op bijzondere wijze in zang en muziek tot uitdrukking worden gebracht. Daarna drinken we met z'n allen koffie. Vervolgens zal er een programma zijn, waarbij cantorijleden zich op bijzondere wijze zullen presenteren. Om 13.00 uur sluiten we af met een gezamenlijke lunch, waarvoor ook u wordt uitgenodigd. 18

Segi Empat: 4 zijden. De 4 zijden van deze kerkdiensten zijn de KJPIN, de GKIN, Perki en de Salvatorkerkgemeente in Arnhem Zuid. Sinds de jaren 70 waren er contacten tussen de Hervormde gemeente van de Kruiskerk en de KJPIN, een zelfstandige Molukse gemeente in Arnhem. Veel leden van de KJPIN waren ook lid van de Hervormde gemeente, de heer Jaflaum en later zijn zoon Max, waren vele jaren ouderling in deze kerk. Er was een werkgroep Contact Molukse en SOW-gemeente, waarin o.a. mevrouw Dost, Ko Hagen en Henk Seinen zaten. Twee keer per jaar werden tweetalige gezamenlijke diensten gehouden. Mevrouw Francien Deux was vanaf het begin nauw betrokken bij deze diensten en nu nog. Perki bestaat al heel lang in Nederland, in Arnhem pas sinds einde jaren 80. Perki is een gemeenschap van Indonesische Christenen en wil geen kerkgenootschap zijn. Diensten in de Salvatorkerk vinden plaats onder verantwoordelijkheid van de kerkenraad van de 'Salvatorkerk'. Vele jaren was mevrouw Fransz ouderling en vertegenwoordigde zij de kerkenraad ambtelijk in de Perki-diensten. Nu doen Cella Tampi en Martha Jaflaum dat. Op 26 maart 1995 is in de Salvatorkerk ds. Ida Riaurika Pattinama als predikant voor Perki bevestigd. Zij is predikant van de GPIB, de protestantse kerk in West Indonesië, een zusterkerk van de Protestantse kerk. De Hervormde gemeente

Arnhem is toen gevraagd haar onderdak te verlenen en dat is feitelijk nog zo voor de wijkgemeente Arnhem Zuid, hoewel dat niet door iedereen zo zal worden ervaren. Mevrouw Dien Welan en Mevr. Elly Rambitan waren hier de eerste contactpersonen. Eind 1995 komt de GKIN erbij, de Indonesisch Christelijke kerk in Nederland, een regionale gemeente, in meer plaatsen vertegenwoordigd, hier Arnhem-Nijmegen. Omdat zij toentertijd in de Kruiskerk kerkten -en nog steeds kerken- was het logisch dat zij gingen meedoen in de bestaande tweetalige diensten. Mevrouw Ouw was lid van de werkgroep en Conny Sahilatuha is ook nog steeds in de werkgroep aanwezig. Dan wordt ook de naam Segi Empat bedacht. Ds. Van de Wal is zeker de voortrekker geweest van de Segi Empatdiensten. Door zijn toedoen werd er in de SOW-kerkenraad besloten om een werkgroep in te stellen, die jaarlijks in het najaar een gezamenlijke dienst voorbereidt. Deze werkgroep bestaat uit kerkenraadsleden van de betrokken kerken of door hen die door de kerkenraad gevraagd zijn om namens de kerkenraad zitting te nemen. Het doel van Segi Empat en deze diensten is samenwerking op basis van gelijkwaardigheid om de eenheid die ons in de naam van onze Heer Jezus Christus is gegeven ook zichtbaar te laten worden over culturele en etnische grenzen heen. De diensten geven de veelkleurigheid weer van de Gemeente van Christus: in zang, in gebed en in verkondiging van het Woord. En ook een beetje -kijk tijdens de dienst maar om u heen- in kleding. Op 25 oktober vieren we in de Salvatorkerk het 20-jarig bestaan van deze diensten. Dat is altijd een feestelijk gebeuren, waarbij zang- en muziekgroepen uit alle gemeenten zich laten horen. 'Persekutuan' is het thema dat we gekozen hebben. Dat woord is afkomstig uit de Indonesische taal en rijk aan betekenis. 'Verbondenheid' komt er als vertaling het meest bij in de buurt. Dat hopen we met elkaar te beleven en te vieren! Welkom!

Onderscheiding voor Wim Dufourné

Zondag 27 september werd Wim Dufourné na de kerkdienst in het zonnetje gezet.Meer dan 45 jaar heeft hij verschillende taken vervuld in het kerkelijk werk. De laatste jaren vooral voor Kerkperspectief. Als dank voor al zijn werkzaamheden werd hem de gouden speld van de vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer met oorkonde uitgereikt. Veel kerkgangers hebben hem na de dienst hiermee gefeliciteerd.

Jaap van ‘t Riet

risatie te komen van waar we als gemeente goed in zijn en hoe we van daaruit tot een doelstelling kunnen komen. We denken dat de tijd hiervoor nu 'rijp' is. De eerste maanden van dit jaar hadden we nodig om te wennen aan de nieuwe vergaderstructuur en elkaar over en weer wat beter te leren kennen. In de afgelopen moderamenvergadering hebben we onze wijkpredikanten en de gemeenteleden die nauw betrokken zijn bij het organiseren van het pastoraat uitgenodigd. Uit de begeleidingsgesprekken, die met de predikanten gevoerd zijn, blijkt dat het pastorale bezoekwerk nogal eens onder druk komt te staan door andere werkzaamheden, die van de predikanten worden verwacht. Dit komt hun 'arbeidsvreugde' niet ten goede. Op de kerkenraadsvergadering van 8 september is ons de gemeenschappelijke begroting van de wijkkas voorgelegd! Weer een grote stap vooruit! We gaan vol vertrouwen samen verder.

Ingrid Lodewijk

Walking dinner 2 oktober 2015

Op vrijdag 2 oktober stonden vóór 17.00 uur de eerste mensen in het zonnetje te wachten op het kerkplein van de Salvatorkerk. Walking dinner 2 zou om 17.00 uur beginnen met een eerste kennismaking, waarna de uitleg en de nodige informatie zou worden verstrekt. Om kwart vóór zes gingen 36 gasten op weg naar 9 adressen, waar het eerste gerecht zou worden geserveerd. Na de eerste ontmoeting met de koks en de twee andere gasten, onder het genot van een lekker voorgerecht, werd de tocht voortgezet naar een ander adres met andere gasten. Nog twee keer werd er in de auto gestapt om elders nieuwe gasten en koks te ontmoeten en te eten, alvorens de reis werd voortgezet naar De Kandelaar. Een enkel stel gasten koos ervoor om op de fiets te gaan. Het geheel werd afgesloten in De Kandelaar. Daar werden onder het genot van koffie, thee, een wijntje of biertje ervaringen uitgewisseld. De sfeer was heel gezellig. Veel was er uit te wisselen. Immers, iedereen had 13 medegemeenteleden ontmoet. Een rekensom leert ons, dat 54 mensen 13 contacten hebben gelegd. Dat betekent 54 x 13 contacten, gedeeld door 2 is 351 contacten. Het doel van de Walking dinner, elkaar in beide wijken te leren kennen, is getalsmatig zeker geslaagd en gezien de reacties van de gasten en de koks ook in goede sfeer.

Dick van Diggelen

Iemand verliezen en toch weer verder gaan ...

De 'rouwgroep' is gestart is met ongeveer 10 deelnemers. Het is iedere keer weer indrukwekkend om de verhalen van de deelnemers te horen. De eerste keer viel op, dat het grootste deel van de groep hun partner op relatief jonge leeftijd heeft moeten missen. We hopen dat ook deze groep aan het eind van de serie bijeenkomsten kan zeggen, dat het hen een stukje op weg geholpen heeft. De volgende bijeenkomst is op 2 november. Namens de begeleiders, Hubertien Oostdijk.

Donderdagmiddaggespreksgroep Uit de kerkenraad

We zijn volop bezig met de voorbereidingen voor een nieuw beleids- en stappenplan voor onze wijkgemeente. Hiervoor hebben we contact opgenomen met de heer Eduard Groen, die een brede ervaring heeft op het gebied van Waarderende Gemeente Opbouw. Op een gemeenteavond in november zullen we de eerste stappen zetten om met elkaar tot een inventa-

Op donderdagmiddag 29 oktober van half drie tot vier uur komt onder leiding van ds. Pierre Eijgenraam in de Salvatorkerk de gespreksgroep weer bij elkaar. We hebben afgesproken dat we het boekje van ds. Jan Offringa 'God is niet te vangen' gaan lezen en bespreken; in ieder geval een paar hoofdstukken ervan om te bezien of dat bevalt. Jan Offringa is predikant in Kesteren en heeft een aantal gemeenteleden geïnterviewd over thema's als: God, Heilige Geest, Bijbel, kruis, levenskunst, wonderen, toekomst en de jeugd van tegenwoordig. Hij reageert ook zelf >> 19

op hun verhalen. Het is niet altijd gemakkelijke kost om te lezen, maar alleen al de thema's zijn meer dan de moeite waard. Iedereen is van harte welkom om mee te doen. Voor wie het boekje graag wil hebben, het is te bestellen: uitgave Skandalo, ISBN 978-94-90708-85-6. Voor wie geen kans ziet van tevoren een hoofdstuk te lezen, zal ds. Eijgenraam dit aan het begin van de bijeenkomsten samenvatten. We hopen dat velen meedoen. De bijeenkomsten zijn ‘in de regel op de laatste donderdag van de maand, aanvang 14.30 uur. Dus op de donderdagen 29 oktober en 26 november en daarna op 28 januari enz.

Herv. wijkgemeente De Rank Bonifatiuskerk: Huissensedijk 10, Elden, tel. 3830286 postadres: Huissensedijk 12, 6842 AK Elden (Arnhem) www.gemeentederankarnhem.nl wijkredactie: hr. Hans Boer, tel. 4437934 [email protected] predikant: ds. P. Vermaat, tel. 0318–510161 [email protected]

scriba: hr. P. Rosseel, tel. 3636335, [email protected] wijkkas: rek.nr. NL54INGB0001559972 t.n.v. penningmeester De Rank

Een droom (?) van vrede…..

Als Jezus aankondigt, dat Hij heen zal gaan naar de Vader vertroost Hij zijn discipelen. Met 2 beloftes. De eerste is de belofte, dat de Heilige Geest zal komen. Die zal het woord van God in ons hart dragen. De tweede belofte is deze: “Vrede laat Ik u, mijn vrede geef Ik u; niet gelijk de wereld die geeft, geef Ik hem u. Uw hart worde niet ontroerd of versaagd.” (Joh. 14: 25) Jezus zal hier het hebreeuwse woord 'shalom' hebben gebruikt. Want bij het hebreeuwse shalom gaat het om de vrede met God en ook, daar nauw mee verbonden, de vrede met de naaste. In de wereld in Jezus' dagen heerste ook een vorm vrede. Dat was de zogenaamde pax romana. Een vrede van het romeinse rijk. Dat is een vrede die met oorlog en geweld tot stand wordt gebracht. De shalom die Jezus belooft, is van een totaal andere orde. In de pastorale brief van de pastores van de PGA wordt gesproken over vrede. Een droom van vrede. Die droom wordt binnen de PGA met elkaar gedeeld. En waar de PGA naar buiten gericht is, wordt deze droom van vrede ook met de mensen buiten de kerk gedeeld. De pastorale brief van de pastores van de PGA spreekt ongetwijfeld over dezelfde shalom, dezelfde vrede, die Jezus belooft te geven. Hij kan de vrede van Godswege beloven, omdat Hij de Zoon van God is. In Hem heeft God tot ons gesproken. “In hem schittert Gods luister, hij is zijn evenbeeld, hij schraagt de schepping met zijn machtig woord” zegt de NBV het in Hebr.1: 3. Die vrede die de wereld geeft, is gebaseerd op macht en politiek. Daar was 2000 jaar geleden de wereld vol van. En dat is vandaag nog steeds niet anders. En ook al dromen we nog zo hard, vrede als mensenwerk zal altijd een droom blijven. De vrede, die Jezus schenkt is verbonden met het geloof in Hem. Vrede/shalom is de 3e vrucht van de Geest. Daar hoeven we niet over te dromen, die mogen we gelovig verwachten. Jezus belooft die aan zijn discipelen. En op zijn belofte kun je aan. Er worden mooie dingen gezegd in de pastorale brief. Maar dat woordje 'droom', daar kan ik niet mee uit de voeten. 20

Kerkcafé

Op 30 oktober is weer het eerste Kerkcafé van dit seizoen. In het Kerkcafé laten we mensen aan het woord die iets te vertellen hebben over geloof, kerk of samenleving. Dick van Diggelen, gemeentelid uit De Kandelaar zal iets vertellen over 'buurtpreventie'. Wat kunnen wijzelf doen aan een veilige en prettige leefomgeving? Dick is al jarenlang actief in de buurtpreventiegroep van zijn wijk. Hij wil er graag over vertellen en brengt ook de wijkagent mee. Uiteraard is er alle gelegenheid om vragen te stellen en om met de inleiders in gesprek te gaan. Aanvang: 20.00 uur in de Salvatorkerk. U bent van harte welkom!

Kees van Keulen

Dankdienst voor gewas en arbeid woensdag 4 november 10.00 uur

Dat onze economie zich in een crisis bevindt hoeft geen betoog. In het recente verleden zijn grote schuldenbergen ontstaan. Om die te kunnen beheersen moet streng worden bezuinigd. De rekening daarvan wordt helaas, maatschappelijk gezien, neergelegd bij de werkelozen en de zwakken in de samenleving. Als geld de enige drijfveer in de economie is, valt er niet veel goeds te verwachten. Schrijft Paulus niet in 1 Tim. 3: 3: "Want de wortel van alle kwaad is de geldzucht."? Toch deze dankstond voor gewas en arbeid. Want God is uiteindelijk de Gever van dat wat wij nodig hebben: “Als wij echter onderhoud en onderdak hebben, dan moet ons dat genoeg zijn” (1 Tim. 6: 8). Laten we met het oog op dit principe God de Vader danken dat Hij dit ook geeft. Ook via ons, aan anderen die tekort komen. De dankdienst voor gewas en arbeid is op 4 november in de Bonifatiuskerk en begint om 10.00 uur. Voorganger is ds. Vermaat.

De avondbijbelkring

De avondbijbelkring zal weer worden gehouden op 22 oktober. De vorige keer hebben we met elkaar gesproken over het ervaren van God. Een gelovige zou Hem willen ervaren zoals de dingen om hem heen ervaren worden. Namelijk via de vermogens van de ziel: emotie, intuïtie. Maar zo zit het geloofsleven niet in elkaar. Zegt de Bijbel niet ergens: "als je niet gelooft, voorwaar je wordt niet bevestigd." (Jes. 7: 9)?. Eigenlijk staat er, dat als je niet in geloof “amen” zegt, dat God dit amen ook niet kan beamen.

De gemeentemiddag

Op zaterdag 3 oktober was er een gemeentemiddag. Het doel daarvan was de gemeente te informeren over de ontwikkelingen in De Rank. Dat de gemeente is gegroeid kunnen we met dankbaarheid constateren. Ook uit de groei van de inkomsten blijkt, dat de betrokkenheid bij de gemeente groot is. De Rank is een betrekkelijk klein onderdeel van de PGA. Maar heeft daarin een geheel eigen plaats, een eigen kleur. Daarvan willen we in het geheel van de protestantse gemeente voortdurend getuigen.

H. Boer

Bijzondere wijkgemeente Parkstraatkerk Samenwerkingsverband Remonstranten en Vrijzinnige Protestanten Kerkgebouw: Parkstraat 31a / Kastanjelaan 22E - Arnhem Aanvang diensten 10.15 uur tenzij anders aangegeven. www.parkstraatgemeente.nl predikant: ds. Marieke Fernhout [email protected] wijkredactie: Els van Essen [email protected]

Inloopochtend woensdag 10.00 tot 12.00 uur, de koffie staat klaar. Predikant en enkele gemeenteleden zijn aanwezig.

Bij de diensten

Eerst even een kleine terugblik. We hadden op 4 oktober een dienst voor Jong en Oud. En het was Dierendag. Dat werd een mooie dienst, waar Franciscus van Assisi een plaats kreeg en ook de kinderen uit onze gemeente hebben over dierendag nagedacht.

monniken (zonder orde), kortom als mensen, maandelijks te ontmoeten. En wat is daarvoor een betere moment dan de maaltijd? Het Gasthuis telt nu ca. 20 mensen. We eten in het Stadspastoraat. En daar wordt ook de (biologische) maaltijd bereid. Gemiddeld zijn we met ca. 10 gasten. Onder de maaltijd wisselen we met elkaar uit hoe het met ons gaat, waar we mee bezig zijn en wat ons bezighoudt. En zoals in kloosters gebruikelijk, lezen we ook een tekst. Is het Gasthuis misschien iets voor jou? Wees welkom! De eerstvolgende datum is 13 november van 18.00 tot 21.00 uur. Kosten: € 5 á € 10 per keer, e.e.a. afhankelijk van je inkomsten; a.u.b. contant betalen. Opgave gewenst i.v.m. inkopen! Alles klopt in dit stukje, behalve de plaats, dat is nl. de Parkstraatkerk geworden. En daarmee is het ook een gezamenlijke activiteit geworden. Opgeven voor deze maaltijden gaat wel via het Stadspastoraat! Adres: Stadspastoraat Arnhem Driekoningendwarsstraat 30 6828 EH Arnhem Telefoon: 026- 3513185 E-mail: [email protected] Ik wens u mooie herfstdagen, waarin we kunnen genieten van prachtig kleurende bomen!

Els van Essen

Op zondag 18 oktober zullen er met medewerking van een gelegenheidskoortje uit onze gemeente veel Taizéliederen gezongen worden.

Het Gasthuis - 13 november

Sinds september is er op de tweede vrijdag van de maand een nieuwe activiteit in onze kerk: Het Gasthuis. Van de website van het Stadspastoraat heb ik de volgende informatie gehaald:

In 2010 zijn wij begonnen met Het Gasthuis. Op weg naar een toekomstig ‘Stadsklooster’, leek het ons aardig elkaar als religieus daklozen, vrome zwervers of (post-)moderne

Getallen

PUZZEL

Vul in elke zin het juiste getal in. Maak van deze getallen letters. 1=a, 2=b 3=c, enz. Het woord dat je nu leest is de oplossing.

Vul je oplossing in op www.bijbelgenootschap.nl/prijspuzzel en maak kans op een leuke prijs. Hebt u geen internet, dan kunt u uw oplossing ook per post sturen naar: Nederlands Bijbelgenootschap, Postbus 620, 2003 RP Haarlem, onder vermelding van “Puzzel Getallen”. Uiterste inzenddatum: 20 oktober 2015. De winnaar krijgt schriftelijk bericht (dus niet via dit kerkblad).

1. De wet stond op ... stenen platen 2. Hizkia was ... jaar oud toen hij koning werd. 3. Isaak had ... zonen 4. David zocht ... gladde stenen voordat hij op Goliat afging. 5. Jakob had ... zonen 6. Er waren ... vrijsteden (of: vluchtsteden) 7. Het land van de Filistijnen telde ... steden. 8. De stam Naftali kreeg een gebied toegewezen met ... steden en de omliggende dorpen. (Jozua 19:38) 9. Jakob werkte ... jaar lang voor Laban. Bron: Nederlands Bijbelgenootschap 10. Het ijzeren bed van Koning Og van Basan was ... el lang en 4 el breed. Haarlem 11. De regeringsperiode van Achab duurde ... jaar. 12. Het licht werd geschapen op dag .... Contactpersonen namens NBG13. Jezus had ... speciale leerlingen. werkgroep afd. Arnhem: Henk Goeree en Rita Hop, tel. 026 – 381 91 35. www.bijbelgenootschap.nl/prijspuzzel

21

Evangelisch-Lutherse Gemeente Arnhem e.o. www.luthersegemeentearnhem.nl kerkgebouw: Spoorwegstraat 8-10, 6828 AS Arnhem, tel. 442 5084 wijkredactie: mw. Elly Muurling, tel. 333 6657 predikant: ds. Klaas Touwen, tel. 325 5327 secretaris: mw. Patty Besseling-Gronloh tel. 381 71 75

Oogstdienst / Sint Maartenviering op 8 november

Op 8 november is de oogstdienst. Ook vieren we die dag het feest van Martinus van Tours. Een heilige die zijn bezit deelde met de armen. De kinderen van de kinderkerk hebben die dag een flink programma. Tijdens de dienst delen zij bonnen uit voor ingrediënten voor de maaltijden die in het Kruispunt zullen worden gekookt. De bonnen kunnen na de dienst bij de kinderen worden verzilverd. Ook zal fruit worden gebracht aan gemeenteleden die in zorginstellingen wonen. ’s Middags gaan de kinderen pompoenen uithollen. Daar wordt pompoensoep van gekookt. Ook de pompoensoep gaat naar het Kruispunt. Met de uitgeholde pompoenen versieren de kinderen dan het portaal van de kerk. Om 17.00 uur begint het Sint Maartenspel in de Martinuskerk, (Steenstraat) - kinderen horen en zien dan wie Martinus was. Kinderen tot ongeveer 15 jaar spelen hierin mee. De werkgroep Kind Katechese Liturgie (Kikali) begeleidt de kinderen. Na het toneelspel klimt Sint Maarten op het paard en lopen alle kinderen met lampionnen en muziek achter hem aan van de Martinuskerk naar onze kerk. Daar drinken ze warme chocolademelk. Kinderen die willen meedoen met het toneelspel kunnen zich aanmelden door een e-mail te sturen naar [email protected]. We repeteren drie keer, namelijk op de volgende zondagen: 25 oktober en 1 november van 13.00 tot 16.00 uur, op 8 november starten we om 13.00 uur. Om 17.00 uur is de uitvoering met aansluitend de lampionnenoptocht.

Muziek en zang in de erediensten

In het najaar verleent onze cantorij in verschillende diensten medewerking door het zingen van kerkmuzikale composities :

11 oktober (4e zondag van de herfsttijd).

In deze dienst wordt een prachtig motet uitgevoerd van Felix Mendelssohn (1809-1847): “Lass, o Herr, mich Hülfe finden”. Een motet met altsolo en orgelbegeleiding. Mendelssohn was een beroemde joods-duitse componist, die J.S. Bach weer onder de aandacht heeft gebracht. De invloed van Bach op Mendelssohn is ook in dit motet te horen. Er is een vrije, niet bijbelgebonden tekst gebruikt en het is een gebed om hulp van de Allerhoogste. Ds. Klaas Touwen gaat voor in deze dienst.

1 november. (Allerzielen).

Aansluitend bij de lezing over Marcus 12: 18-27 zingt de cantorij “Selig sind die Toten” van Hugo Distler, een à capella motet met sopraansolo. Hugo Distler (1902-1942) was de belangrijkste vernieuwer van de Lutherse kerkmuziek in Duitsland in het begin van de 20ste eeuw. In deze dienst gaat voor ds. F.A. Wiersma.

22

Zoals voor de paasnacht de gemeente nauw betrokken was bij de voorbereiding, o.m. in een workshop van dr. Jan Fokkelman en met inbreng van eigen teksten en gedichten, zo wordt ook de

kerstochtend voorbereid. We focussen op Christus' menswording en Maria als moeder en stellen ons vragen over hoe wij ons verhouden tot onze ouders en hoe wij zelf eventueel vader of moeder zijn. In dit kader wordt op 1 november aansluitend aan de koffie na de dienst een workshop gegeven door Carla Boven, pastoraal therapeut bij de Hezenberg te Hattem. Zij zal ons rondleiden in verhalen over bijbelse moeders. Die aartsmoeders en allen die daarop volgden, staan nooit helemaal los van de relatie die wij hebben met onze moeders. Het is nooit verleden tijd. Die relatie staat niet stil, ook niet als onze eigen moeder al (lang geleden) overleden is. In de workshop komen wij hierover in gesprek en gaan er creatief mee aan de slag. Dat werpt dan ook weer een licht op het kerstkind en zijn moeder.

Filmavond 26 oktober, 20.00 uur

Eén van onze vaste kerkbezoekers Anne Cazemier, is voor Kerk in Actie/EAPPI drie maanden in Palestina geweest om als oecumenisch begeleider getuige te zijn van wat oorlog en bezetting dagelijks voor mensen betekenen en bij te dragen aan het tot stand komen van een rechtvaardige vrede in Israël-Palestina. Zij wees ons op de film The stones cry out uit 2013, waarin Palestijnse christenen vertellen over de gebeurtenissen in 1948, toen hun dorpen werden ontruimd en vernietigd door het Israëlische leger. Hun verhaal wordt begeleid met historisch filmmateriaal uit 1948 en daarna. Hun hoop en wanhoop komen in deze film, die een uur duurt, helder in beeld. Deze film zal te zien zijn op maandagavond 26 oktober, 20.00 uur, aansluitend aan de maaltijdgroep.

Cantatedienst op zondag 22 november “Wachet auf, ruft uns die Stimme” (BWV 140), 10.30 uur

Op Eeuwigheidszondag mogen we deze prachtige cantate met elkaar beleven..

Preken lezen over de Barmhartige Samaritaan

Herinnering aan het vervolg op Leren van Luther : “preken met een lutherse inslag”. De eerste bijeenkomst op 4 november, 19.30 uur in de ontmoetingsruimte. Welkom ! Elly Muurling

Sint Maarten reed door weer en wind Sint Maarten, Sint Maarten, Sint Maarten reed door weer en wind, zijn vurig paard droeg hem gezwind. Sint Maarten reed met vollen moed, zijn mantel dekt hem warm en goed. Een oude, oude, oude man stond aan de baan. Hij keek de ridder smekend aan: 'Och, help mij toch uit deze nood, ik vind hier in de kou de dood'. Sint Maarten, Sint Maarten, Sint Maarten was zeer aangedaan. Hij bleef voor d'arme bedelaar staan. Hij trok zijn slagzwaard uit de scheê en sneed zijn mantel vlug in twee. De oude, oude, oude man kwam 's nachts weerom, hij had de halve mantel om. Hij sprak tot Maarten zonder spot en zei: 'Ik ben de lieve God!'

Eglise Wallonne / Waalse Kerk Arnhem

www.waalsekerkarnhem.nl kerkgebouw: Gasthuisstraat 1, 6811 BS Arnhem naast het politiebureau wijkredactie: Martin Kas,

tel. 3703302, e-mail: [email protected]

predikant: ds. Henk Spoelstra, tel. 0412 - 486928 scriba en verhuur kerkgebouw: Cor de Jonge, tel. 0318- 637307 [email protected] contactpersonen: Martin Kas, tel. 3703302,

Elfriede ter Schegget, tel. 3816695 en Anke de Man, tel. 055–3563189.

Volgende kerkdiensten: 25 oktober (Arnhem), 8 november (Nijmegen)

In de dienst van 25 oktober gaat Ferdinand Borger uit Amsterdam voor. ‘Grensganger’, zo typeert Ferdinand Borger zichzelf het liefst. Ik citeer van zijn website: Waarom grensganger? Een grens dwingt je na te denken over je eigen identiteit en werpt je terug op jezelf. Over de grens laat je de vanzelfsprekendheden achter je. Soms vind je jezelf opnieuw uit. De Franse filosoof Ricoeur inspireert hem met zijn opvatting dat de Bijbel woorden zijn die in eerste instantie zijn bestaan ontregelen. ‘Ces sont des mots qui nous derangent’. Ferdinand studeerde in 1992 af aan de Theologische Universiteit in Kampen. Tijdens zijn studie woonde hij een jaar in Versailles, waardoor hij naast Spaans, Duits en Engels nu ook vloeiend Frans spreekt. In 1996 studeerde hij af aan de Toneelacademie in Maastricht als regisseur. Van 1992 tot 1999 werkte hij parttime voor de Protestantse Kerk te Sittard als predikant. Vanaf 1999 zocht hij vanaf de kansel een breder podium en begon als freelancer. Hij was jarenlang op televisie te zien als verteller in het

programma Het Vermoeden met Annemiek Schrijver, maakte en speelde in 2009 de voorstelling Calvijn samen met collega Kees Posthumus en reisde in 2010 en 2011 maandenlang door Europa langs kloosters en andere nieuwe spirituele pleisterplaatsen, waarvan hij in 2012 met het boek Hemelse Oorden verslag deed. In 2013 vroeg de IKON hem een alternatief te bedenken voor de kerkdienst op Radio 5. Hij ontwikkelde de Vermoedenviering waarvan hij nu wekelijks de samenstelling en regie doet. Ongeveer 15 keer per jaar bestijgt hij ergens in den lande de kansel. Op de 25e oktober dus de kansel (althans het podium) in de Waalse kerk. Zoals altijd is de dienst in het Frans maar in het liturgieboekje zijn vertalingen van de lezingen en een samenvatting van de verkondiging opgenomen. Centraal staat het verhaal van Ruth die haar 'Heimat' achterlaat en een ongewis bestaan in Juda begint; bij dit verhaal lezen we een gedeelte uit het laatste hoofdstuk van de Bijbel, Openbaringen 21. Wim Roelfsema begeleidt de gemeentezang en Hennie Jacobs speelt enkele pianowerken.

8 november Stevenskerk Nijmegen

Nadat we de Nijmeegse populatie enkele jaren verwaarloosd hebben, vierden we dit voorjaar opnieuw een dienst in de zuiderkapel van de Nijmeegse Stevenskerk. Een welhaast nog intiemere omgeving dan onze Arnhemse kerk, waarin de Franse teksten en liederen ook heel goed aarden. Vandaar dat we de traditionele frequentie van 2 jaarlijkse diensten in Nijmegen weer willen gaan aanhouden; op 8 november is dan ook de volgende dienst. Ook voor Nijmegen geldt de aanvangstijd van 17.00 uur. In deze dienst gaat onze eigen predikant Henk Spoelstra voor en ondergetekende bespeelt het orgel. Medewerking van een blokfluitist is voorzien, maar nog niet geheel zeker.

Martin Kas

Onderscheidingen

In de afgelopen weken zijn drie leden van de PGA onderscheiden met een speld van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de PKN. Op de achterkant van dit blad ziet u de drie mensen in kleur: Philip Greep die de speld in zilver ontving uit handen van diaken Alie Schregardus, Wim Dufourné die de speld in goud kreeg van Jaap van ‘t Riet en Wim van Woerkens die eenzelfde speld uit handen van de voorzitter van het College van Kerkrentmeesters, Geert Beltman, ontving. Dit gebeurde tijdens een kerkdienst in de Bonifatiuskerk van De Rank. In de toelichting werden de vele activiteiten van de heer Wim van Woerkens gememoreerd. Niet alleen is hij, zolang hij in De Laar woont, actief geweest voor de kerk in het algemeen en voor De Kandelaar en De Rank in het bijzonder. Maar vooral zijn vele werk voor Kerkperspectief werd genoemd. Hij was de drijvende kracht van de exploitatie van het blad, al vele jaren lang. Hij verzorgde de ledenadministratie van de digitale en gewone lezers en hij zorgde ervoor dat er steeds weer adverteerders waren voor het kerkblad. Verder was hij voorzitter van de Redactieraad die een en ander begeleidde. Na de kerkdienst was er nog een gezellig samenzijn, met gebak en bloemen om dit heugelijke feit met hem te vieren. Later heeft hij in de redactievergadering nog afscheid genomen van de redactieleden. Met een cadeau, een toespraak, een foto en gebak en een drankje hebben we dit afscheid een feestelijk tintje gegeven. Wim, bedankt voor al het werk dat je voor Kerkperspectief hebt gedaan. Het ga je goed. Namens de redactie, Henny Kalisvaart.

23

Van links naar rechts: Alie Schregardus, Philip Greep, Wim van Woerkens, Geert Beltman, Wim Dufourné en Jaap van ‘t Riet.

FRANSEN BV 026 - 364 86 44 Bezoek onze Shellshop en spaar airmiles terwijl u tankt. Winkelcentrum Presikhaaf

KENNIS EN ERVARING, BIJ U IN DE BUURT! Aan een eerste vrijblijvend gesprek zijn geen kosten verbonden.

EVANGELISCHE BOEK- EN MUZIEKSHOP “DE WEGWIJZER” VOOR UW: BIJBELS - KAARTEN - CD’s - DVD’s - CADEAU’s Adres: Croydonplein 418, 6831 LN Arnhem Tel. 026 – 323 12 88 Achter winkelcentrum Kronenburg. Gratis parkeren.

Open: dinsdag t/m vrijdag van 09.30 – 17.00 uur zaterdag van 09.30 – 16.30 uur www.wegwijzerarnhem.nl

[email protected]

Bij Monuta Arnhem krijgt u alle ruimte voor uw wensen. Wij zijn er voor u. Voor, tijdens en na de uitvaart.

We zijn 24 uur per dag bereikbaar op 026 - 442 42 25. Ook als u niet bij ons verzekerd bent. U kunt ons uitvaartcentrum bezoeken op de Eimerssingel West 7 te Arnhem, of op www.monuta.nl

NOTARISKANTOOR OCKHUYSEN Kronenburgsingel 60, 6831 gx Arnhem tel. 026 – 320 10 00 www.notarisockhuysen.nl