Kerkperspectief Officiële uitgave van de Protestantse Gemeente Arnhem

29e jaargang nr. 2

zaterdag 8 februari 2014

Kerkperspectief Verschijnt 16x per jaar

Officiële uitgave van de Protestantse Gemeente Arnhem

Van tijd tot tijd Ik neem het in mijn hand probeer de tijd te kneden naar al wat mogelijk is om nuttig te besteden

toen had ik tijd genoeg of lijkt dat zo misschien vond ik de innerlijke rust waardoor ik meer kon zien

maar vaak heb ik tekort wil ik nog zoveel doen en denk ik in mijn haast ach was het nog maar toen

dan komt de nieuwe tijd met onbegrensde lijnen ze noemen dat de eeuwigheid al-tijd voor al de zijnen.

soms rust het in mijn hand en kom ik tot bezinning dat het mij gegeven is ‘t wordt nooit gewenning

(*luiken betekent sluiten)

God kneedt en geeft mij tijd ‘k mag het van Hem gebruiken totdat Hij deze aardse tijd aan mijn horizon zal luiken*

Ina van der Welle-Boersma, Ermelo

1

Colofon Kerkperspectief

Officiële uitgave van de Protestantse Gemeente te Arnhem verschijnt 16x per jaar

Kopijdatum: maandag 17 februari - 18.00 uur. Kopij voor Kerkperspectief nr. 3 (van 1 maart t/m 22 maart 2014) bij voorkeur e-mailen naar: [email protected]

Wijknieuws

Aanleveren via de wijkredacties. De namen en adressen staan vermeld in de koppen bij de wijkberichten.

Redactie

Menno Leistra (tel. 0575-845930), Rita Hop, Theo van Loenen, Henny Kalisvaart (eindredactie/lay-out).

Abonnementen

W.A. van Woerkens, telefoon: 026–3811103 e-mail: [email protected] Kosten: Jaarabonnement: € 21,50

Digitaal abonnement: € 11,50 ING rekening: NL72INGB0002571164

Adverteren in Kerkperspectief

Info: W.A. van Woerkens, telefoon: 026-3811103, e-mail: [email protected]

Website: www.kerkperspectief.nl Drukwerk: Digidruk Vandenhul BV

Kerkelijk Bureau PGA

Rosendaalseweg 507, 6824 KL Arnhem telefoon: 026-4420987 e-mail: [email protected] Geopend: elke werkdag 9.00 - 12.30 uur

Bankrekeningen PGA

Van de redactie

Vanavond zag ik nog een verlichte kerstboom in een tuin staan. Eigenlijk een mooi geknipte conifeer met honderden lichtjes. Het stond prachtig, maar je verwacht het niet meer in februari. Dan bedenk je: alles heeft z’n eigen tijd. Dat is iets anders dan ‘de tijd nemen’. En daarbij denk ik al gauw aan het nieuwe stationsgebouw van Arnhem. In 2007 is begonnen met de bouw hiervan en volgens de oorspronkelijke planning had het begin 2009 voltooid moeten zijn. Nu gaat de stationshal naar verwachting in 2015 open. Vorige maand was het hoogste punt bereikt, en dat geeft de burger moed. In dit blad gaat Paul van Lunteren u weer een stuk historie uit de doeken doen. De noodkerk in Arnhem-Zuid heeft al veel reacties opgeroepen. Op de website van Kerkperspectief vindt u zijn gegevens. Ook allerlei andere zaken het kerkblad betreffende, evenals de informatie van de Algemene Kerkenraad. Van harte aanbevolen: www.kerkperspectief.nl Verder staat er veel cultuur in dit nummer. Het jaar is weer begonnen en daarmee allerlei cursussen, workshops, lezingen, concerten, films, boekbesprekingen en culturele avonden. Voor elk wat wils en van harte aanbevolen. Dat we hieraan in dit nummer veel aandacht schenken, wil niet zeggen dat we dit te allen tijde kunnen doen. Het hangt erg af van de hoeveelheid kopij en de tijd van het jaar. De redactie zou graag in contact komen met mensen die zo nu en dan bereid zijn om een interview af te nemen. Het is erg afwisselend en interessant werk voor hen die van schrijven een hobby hebben gemaakt. Graag aanmelden bij de redactie. We wensen u weer veel leesplezier en veel genoegen bij het bezoeken van de vele activiteiten die zijn vermeld. Hartelijke groet, ook namens de andere redaciteleden, Henny Kalisvaart, eindredacteur. Bij de foto op de voor- en achterkant: 23-1-14: de vlag gaat in top op het nieuwe stationsgebouw. Het bouwen met het aloude bouwmateriaal van Mobaco gaat een stuk sneller. Dit is voor mij pure nostalgie, wij speelden hier als kind mee en mijn broer heeft het 40 jaar keurig bewaard. Nu mag ik het beheren en het aan de kleinkinderen doorgeven. Zouden zij er net zoveel plezier aan beleven als wij vroeger? Of is tegenwoordig alles beter? De tijd zal het ook hier leren. (O, als ze de raampjes maar niet dubbelvouwen! Het is allemaal van karton gemaakt!)

voor vrijwillige bijdragen: NL96FVLB0635817187 t.n.v. Protestantse Gemeente te Arnhem. voor overige: NL63FVLB0699642132 t.n.v. Protestantse Gemeente te Arnhem.

Diaconaal bureau

Diaconaal consulenten/secretaris: Margriet Kok, Nancy Spiele en Alie Teunissen Zijpendaalseweg 57, 6814 CD Arnhem telefoon: 026-3512201 e-mail: [email protected] website: www.diaconiearnhem.nl

Bankrekeningen diaconie

voor vrijwillige bijdrage: NL78FVLB0225387522 t.n.v. College van Diakenen Arnhem o.v.v. vrijwillige bijdrage 2013. Voor overige giften: NL33FVLB0635800667 t.n.v. College van Diakenen Arnhem. 2

Data Kerkperspectief voorjaar 2014 Nr 3 4 5 6 7 8 9

Kopijdatum 17 februari 2014 10 maart 2014 31 maart 2014 21 april 2014 12 mei 2014 2 juni 2014 23 juni 2014

Verschijningsdatum 1 maart 2014 22 maart 2014 12 april 2014 Pasen 3 mei 2014 24 mei 2014 Pinksteren 14 juni 2014 5 juli 2014 vakantie

Voor het voetlicht Wat doe ik hier in godsnaam? De vraag naar de zin van het leven stelt elk mens zich, denk ik, vroeg of laat wel eens en vaak ook wel meerdere keren tijdens zijn of haar leven. Op deze manier versta ik ook de vraag die dominee Carel ter Linden koos als titel voor zijn veel gelezen en besproken boek. Afhankelijk van de eigen invulling van de geloofswaarheden wordt het boek met meer of minder enthousiasme begroet. In de gemeente hoor ik instemmende geluiden: “Fijn dat iemand dat nu eens allemaal hardop zegt, dat die wonderen niet kunnen” en: “Een God die het lijden gewild zou hebben, daar heb ik ook nooit wat mee gekund”. Enige verbazing roepen die reacties wel bij mij op: zo nieuw is het toch niet wat hier gezegd wordt en het roept ook de vraag op hoe mensen luisteren, of is iets pas echt als het gedrukt staat? Natuurlijk nodigt zo’n hype over een boek wel uit om het ook zelf te gaan lezen en mij opnieuw af te vragen: waar sta ik zelf dan? Ik moet u dan meteen vertellen, dat ik van huis uit niet ben opgevoed met al te veel dogmatische geloofswaarheden en tot en met mijn twaalfde had ik maar sporadisch een kerk van binnen gezien. Puber in de jaren 70 betekende in mijn geval ook dat in de kerk, bij de dominee, thuis en op school veel ruimte was voor discussie, eigen inbreng. Het was de tijd van de democratisering: als jongeren meenden we wel een kerkdienst zonder dominee te kunnen organiseren, daar maakte de gemeente ook vrolijk ruimte voor, het was de tijd van experimenten en combo’s. Ik bewaar er goede herinneringen aan en geen frustraties. De vraag naar de zin van het leven werd voor mij actueel toen ik als beginnend predikant geconfronteerd werd met de angst om dood te gaan van gemeenteleden, die stervende waren. Ik had het geloof altijd gezien en ervaren als een bron van hoop en troost en nu bleken mensen, die een veel degelijker geloof hadden dan ik, opeens bang om te sterven. Die met de naderende dood geconfronteerde gemeenteleden vroegen mij zo nu en dan ook naar de zin van het leven. Als ik die angst zag om te sterven, en dan met name de angst voor het komende oordeel, dan dacht ik: misschien is het maar beter als dood gewoon dood is. Dat zou een hoop onrust schelen. Soms raakte die vraag mij ook persoonlijk, zo ben ik op zoek gegaan naar mijn antwoord op die vraag naar de zin van het leven. Ik ontdekte dat ik na een uitvaart vaak zacht neuriënd naar huis liep, één van de liederen die we gezongen hadden, bleef met mij meegaan na het afscheid. Dat is denk ik ook de reden dat ik voor het antwoord op mijn vraag in het liedboek ben gaan zoeken, het Liedboek voor de Kerken, dat in 1973 verscheen en waarvan ik destijds van mijn zakgeld een exemplaar heb aangeschaft. En ik stuitte daarbij op gezang 29. Alle vragen worden daarin volgens mij gesteld. Maar er wordt ook een antwoord gegeven. Die combinatie van vragen / klacht en antwoord was en is voor mij voldoende. Tot mijn schrik heb ik moeten constateren dat mijn, om die reden favoriete lied niet in het nieuw verschenen Liedboek een plaats heeft gekregen.

In deze rubriek laten predikanten en andere kerkleden iets zien van wat hen bezighoudt en wat ze graag met de kerkleden Arnhem-breed willen delen.

Gij die ‘t menselijke leven hebt gewild, waarom hebt Gij het ten dode opgeschreven, waarom gaat het snel voorbij? Wenst Gij, dat we ons nederleggen zonder vragen of verweer? Zijn die ons de dood aanzeggen wel uw engelen, o Heer?

Was ‘t vergeefs dan, dat ik leefde, Here God? - zo roep ik luid. Wever, die mijn leven weefde, haalt Gij zo uw werk weer uit? Nog één nacht, tot aan de morgen, dan is het met mij gedaan; nergens ben ik meer geborgen, Here, wees met mij begaan!

Laat het toch geen avond worden op het midden van de dag! Wat is leven, dat verdorde voordat men er vrucht van zag? Kan uw heerlijkheid bewijzen bloesem die de wind verwoei? Hoe zou U mijn leven prijzen, als Gij ‘t afsnijdt in zijn bloei?

- Zo heb ik om U gestreden, en Gij hebt tot mij gezegd: leef dan, mens, Ik geef u heden ‘t leven als een heilig recht! Dat Gij het niet af woudt snijden voor het rijpte tot uw eer, daarin mag ik mij verblijden, dat is ‘t leven zelf, o Heer!

Onverhoeds is mij ontnomen ‘t veilig huis van mijn bestaan; ach, ik moet tot in mijn dromen ‘t roofdier van mijn angst weerstaan. En ik klaag, zoals een vogel klaagt om zijn verstoorde nest. Naakt ben ik, en naar den hoge schreeuwt wat er van mij nog rest.

Lof zij U! - Ach Heer, de doden kennen niet uw gunst, wie zou onder zand en onder zoden U lofzingen om uw trouw? Slechts die leven, slechts die leven, en zij weten zelf niet hoe, zullen U de ere geven, zoals ik het heden doe!

Ik kan mij voorstellen dat u al lezende zich afvraagt of constateert: dit is toch vreselijk ouderwets? Ja misschien wel, maar voor mij ligt het accent op degenen die leven, dat zij God alleen de eer kunnen geven, dat is mij genoeg: geloof en de verhalen uit de Bijbel zijn voor mij belangrijk voor het nu, voor het leven hier en nu geven het geloof en de verhalen mij houvast. Over hoe het straks zal zijn, of er straks iets zal zijn, daar maak ik me niet druk over. Ook voor Carel ter Linden is het geloof, zijn de verhalen belangrijk gebleven omdat zij bron van inspiratie en wijsheid zijn. Verhalen, die vertellen hoe je vandaag de dag met mensen behoort om te gaan, met vergeving, met de vreemdeling. Het antwoord op de vraag naar de zin van het leven is bij Carel ter Linden (als ik het goed begrepen heb): het leven berust op toeval, er is geen zin in de betekenis van een sturend principe (iets wat je God zou kunnen noemen). Met mijn verstand zeg ik ook: het feit dat ik besta, is louter toeval, met mijn gevoel geef ik liever het antwoord van bovengenoemd lied. Elsje Pot

3

De eerste dag

Zondag 9 februari - Jesaja 43: 11.

Ik, Ik ben de Heer, en er is geen Heiland, behalve Hij. Gelukkig is de Heilige Schrift nog altijd te herontdekken en de Christelijke traditie kent in alle eeuwen wel mensen die een zeer helpend kernbegrip hebben ontdekt. Met de profeet Jesaja zitten we ongeveer een eeuw eerder dan Zefanja. Bij deze profeet blijken duidelijk zowel zijn tijdgebondenheid als zijn eeuwigheidswaarde. Hij predikte ‘to the point’ en was zijn eigen tijd overschrijdend. Gods Woord is Eeuwig. Zeer kritisch: ‘Een rund kent zijn eigenaar en een ezel de krib van zijn meester, maar Israël heeft geen begrip, mijn volk heeft geen inzicht.” (Jesaja 1 : 3). En het immer hoopgevende elfde vers van Jesaja 43, hierboven weergegeven. Eén Heiland. Ook van Hem geeft de profeet de contouren. In Jesaja 53! Bijv. als een wortel uit dorre aarde, de Man van smarten en verzocht in ziekte. En waarlijk, Hij heeft onze hoogmoedige kwalen op Zich genomen. Of Hij deed zijn mond niet open als hij geschoren werd. Zwijgen is een in stilte dragen. De vrucht daarvan wordt niet geteld bij de statistieken, die wel de halve wereld regeren. De mens heeft geen goede voorstelling van de Heiland. Dat kan ook niet, want dan moet je het Evangelie van achteren naar voren lezen. Van kruis naar geboorte. Dan van geboorte naar kruis en opstanding. We hoeven ons ook weer niet te schamen. Want Petrus begreep er ook niets van. Pas als hij pijnlijk dichtbij het zichtbaar lijden van de Heiland kwam. Pas toen. Dus laat nam de leerling de Heiland beter aan. Aldus is de weg van verzoening, vergeving, altijd te herontdekken en te onderhouden. Onze Heiland van de kerk en van de wereld lijdt zelf om de ander te verlossen. Dus neemt alleen Zijn lijden maar aan, dan wordt u van één kwaal genezen. En de kerk kan dan hoop krijgen.

hen veel te hoog. Ze willen wel, maar ze kunnen niet. Voor hen is Jezus nu gekomen. Voor hen heeft Jezus pijn geleden, voor hen hield Jezus stand in het lijden. Hij kan diegenen als eerste en als laatste wat rust en troost geven. Want zij hebben het nodig. Zij leren wie Jezus is en hoe Hij helpt in de nood. Het verlangen naar Hem is geboren. En zo bij ons. Amen.

Zondag 23 februari – Exodus 22: 21-27 en Matteüs 5: 33-34.

Geen mens kan wat Jezus vraagt, maar Jezus geeft ons wel een kans! Ook dit Evangelie maakt ons leven nog zwaarder. Wie u op de rechterwang slaat, keert hem ook de andere toe (vers 39). Want indien gij liefhebt, die u liefhebben, wat loon hebt gij? Doen ook de tollenaars niet hetzelfde (vers 46)? Ook dit Evangelie wil ons Jezus doen kennen. Wij zijn en worden gelukkig geen alleskunners. Geen hele of halve heiligen. Wat dan wel? Mensen zijn snel gekwetst, afgewezen. Mensen hebben angst, pijn en ellende. En wat heb je nu aan Jezus? Hij kent al die narigheden! En wat heeft Jezus aan ons? Kan Hij ons als Zijn leerlingen gebruiken? Inschakelen? Hoe alles is, één ding blijft overeind: dat de Heer zelf met onuitsprekelijke angsten, smarten en verschrikkingen, zowel aan het kruis als daarvoor in zijn ziel heeft geleden en dit is het verlossende antwoord: Dóór Hem heeft Hij ons daarvoor van al het onze verlost. Dus: dóór Hem wordt ook u geholpen. Dóór Hem een levenskans: ongedacht! Niets hoeft zo door te gaan. O nee, zucht de mens bij zichzelf, mij kan Hij niet helpen. Nee, zo niet. Tot Hem. Zijn naam is zeer groot en zeer rijk om te geven aan geestelijk armen. En trouw is deze Heiland in Zijn geven. Ons hele wezen. Uw Naam, Schepper, Kruis van de Zoon en de Heilige Geest. Drie in één. Onze schat van wijsheid is onbetaalbaar. Hij schenkt de Gemeente die balsem, dat genezend medicijn voor het geslagen hart. Wat schieten mijn woorden tekort om die trouwe, wondere werkingen van de Heer weer te geven. Maar dit kan iedereen wel onthouden: Dóór Hem! ds. C.J. Kraai

Februari 2014

Zondag 16 februari - Deuteronomium 30: 15-20 en Matteüs 5: 17-26.

Jezus maakt de wet scherper opdat wij naar Hem verlangen. Het volk Gods meent de 10 geboden al aardig onder de knie te hebben. Daar wordt gezegd: ik ben niet zoals die anderen. Ik leef naar de regels die God geeft. Aan mij mankeert niets. Naast hem stond die man die niets te zeggen had. Hij was terneergeslagen. Hij wachtte met veel inspanning wat God zou zeggen (Lucas 18: 9-14). In Matt. 5: 17-26 verscherpt de Heer de 10 geboden. Ondermeer: Gij zult niet alleen niet doodslaan, maar degeen die heftig boos wordt op die ander, diegene is al geheel mis. Of wees vriendelijk jegens uw tegenpartij. En dat is nogal veel gevraagd. Kortom, de Heer vraagt dingen van ons die we niet opbrengen. Daarom is het thema: Jezus maakt de wet scherper, opdat wij naar Hem verlangen. Tevredenheid, gemakzucht, je kunt niet met iedereen vrienden zijn. En dat sluipt er gemakkelijk in. Een apostel zou zeggen dat de mens niets van de wet kan vervullen. De wet openbaart wat hij juist niet kan (Romeinen 3:21). Daarom zegt Jezus: “Die gezond zijn hebben de medicijnmeester niet nodig, maar die ziek zijn” (Matt. 9:12). Zij die voortdurend onderliggen, zij die bang zijn en tekortschieten, tot hen die last hebben van alles. De wet is voor 4

Alle Zeven Dagen

za 8 zo 9 ma 10 di 11 wo 12 do 13 vr 14 za 15 zo 16 ma 17 di 18 wo 19 do 20 vr 21 za 22 zo 23 ma 24 di 25 wo 26 do 27 vr 28

Leviticus 13:47-59 Psalm 95 Leviticus 14:1-20 Leviticus 14:21-32 Leviticus 14:33-47 Leviticus 14:48-57 Matteüs 4:23–5:12 Matteüs 5:13-26 Matteüs 5:27-37 Psalm 119:1-8 Leviticus 16:1-10 Leviticus 16:11-19 Leviticus 16:20-34 Psalm 119:9-16 Leviticus 19:1-12 Leviticus 19:13-25 Leviticus 19:26-37 Psalm 119:17-24 Matteüs 5:38-48 Matteüs 6:1-18 Matteüs 6:19-34

za 1 zo 2 ma 3

Matteüs 7:1-12 Hard voor jezelf, mild voor anderen Matteüs 7:13–8:1 Indrukwekkend Leviticus 22:17-33 Alleen het beste is goed genoeg

Maart 2014

Rein en onrein Luister en jubel Spanning rond de uitslag Offer op maat Huis-regels Opluchting Goed nieuws Smaakmakers en lichtdragers Aanscherping De wet maakt gelukkig Grote verzoendag Verzoeningsrite Zondebok Jong geleerd ... Sociale wetten Naastenliefde De HEER alleen is God Blij met de wet Meer geven dan gevraagd Niet voor de schijn Echte waarde

Van het kerkarchief

Gelders Archief

Woensdag 22 januari spraken mevr. Erika Straatsma van het Gelders Archief in Arnhem en ondergetekende elkaar op de nieuwe locatie aan de Westervoortsedijk. Het belangrijkste onderwerp van gesprek betrof de verschillen in openbaarheid-akten tussen de daar aanwezige hervormde en gereformeerde kerkarchieven. Vanuit het Gelders Archief zal nu gekeken worden hoe één en ander “glad getrokken kan worden”, zodat onderzoekers in de studiezaal niet langer voor onaangename verrassingen komen te staan wanneer zij archiefstukken van de PGA aanvragen. Ook werd gesproken over de oudere archiefstukken die vanuit de verschillende wijkgemeenten nog opduiken. De afspraak werd gemaakt dat deze historische bronnen via een ‘eigen route’ naar het Gelders Archief zullen worden overgebracht en daar aan de bestaande inventarissen worden toegevoegd.

Inventarisatiewerk

De inventaris van voorwerpen op het kerkelijk bureau nadert bijna zijn voltooiing. Vanwege tijdgebrek heeft dit inventarisatiewerk wel vertraging opgelopen. In maart 2014 kan deze klus naar verwachting worden afgerond. Daarna worden de werkzaamheden verplaatst naar de verschillende wijkgemeenten. De Bethlehemkerk in Presikhaaf heeft de eer als eerste wijkgemeente aan de beurt te zijn. Paul van Lunteren, archiefbeheerder

Zondag 9 februari 2014, 14.00 uur, Nederland 2: Joodse Omroep toont 'The story of the jews' van Simon Schama

In deze vijfdelige BBC-documentaire belicht de prominente Britse historicus Simon Schama de geschiedenis van het Jodendom van de oorsprong tot de 21ste eeuw. Zijn reis voert van New York tot Odessa en van Berlijn tot Jeruzalem. Gaandeweg wordt de invloed van het Jodendom op de omringende samenleving steeds duidelijker. •Hoe het geloof in een onzichtbare God en de introductie van de Bijbel de wereld veranderde. •Het verhaal van het Joodse volk van de middeleeuwen tot de renaissance in de Christelijke- en de Moslimwereld. •Een uitbarsting van creativiteit die de Joden uit het getto dreef om vervolgens bij te dragen aan de moderne cultuur. •Twee belangrijke stromingen: sommigen eisten sociale verbetering en anderen omarmden de dynamiek als immigrant in de nieuwe wereld van Amerika. •Hoe de Shoa de rest van de wereld beïnvloedde en na de stichting van de staat Israël, het Joodse verhaal de as blijft waaromheen het lot van de wereld draait. ‘Deze serie is van belang omdat intolerantie de meest moorddadige plaag van onze tijd is. De Joden zijn als geen ander aan deze intolerantie blootgesteld en hebben het niettemin overleefd. De serie is ook relevant omdat het verhaal van de Joden meer is dan de Holocaust en meer dan het conflict in het Midden-Oosten. Het verhaal verbindt hen met en onderscheidt hen van de rest van de mensheid. Als we de Joden niet kunnen begrijpen zonder de rest van de wereld, dan kunnen we de rest van de wereld niet begrijpen zonder het Joodse verhaal', aldus Simon Schama.

PKN-werkgroep ‘Kerk en Israël’ Ariel Sharon

Ariel Sharon , 85 jaar oud, stierf op zaterdag 11 januari 2014 in een ziekenhuis in Tel Aviv na acht jaar in coma te hebben gelegen als gevolg van twee hersenbloedingen. Zijn dood wekte in Israël veel emoties op. Niet in de laatste plaats omdat Sharon premier was tijdens de moeilijke jaren van de Tweede Intifada en de daaropvolgende eenzijdige terugtrekking uit Gaza. Hij was een omstreden figuur. Voor critici was hij “de slachter van Beiroet”, voor zijn bewonderaars “Arik, koning van Israël”. Hij had de mogelijkheid een cruciale stap voorwaarts te zetten in het vredesproces. Hij was één van de weinige leiders die daartoe de macht had. Zijn vriendschap en samenwerking met Rabin indertijd schiep verwachtingen t.a.v. het tot stand komen van een oplossing in het Palestijns conflict. We zullen het nooit meer weten! Sharon was van Georgische afkomst en heeft de Holocaust niet aan den lijve ervaren. Zijn ouders, Samuel Scheinermacher, landbouwingenieur en Vera Schneorov, medisch studente reisden in 1922 vanuit Tblisi naar Palestina. Qua opleiding voelen zij zich verheven boven de andere bewoners van de agrarische gemeenschap Kfar Malal en de relaties zijn onvriendelijk waardoor de kleine Arik eveneens vijandig wordt benaderd door andere kinderen. Zijn ouders verzetten zich tegen het establishment, gedragen zich als individualisten en hebben als enige in het dorp een hek om hun huis. Het zich permanent niet thuis voelen en waakzaam moeten zijn verklaart wellicht zijn latere eigenzinnigheid en individualisme als militair en politicus. Als jongeman gaat hij bij de ondergrondse Haganah en vecht in de oorlog in 1948-’49. Hij leidt een speciale commandogroep die represailleacties over de grenzen uitvoert tegen Palestijns militanten en bedoeïenen. Hij vindt methodes van terreurbestrijding uit die nog steeds worden gebruikt. In de Zesdaagse Oorlog leidt hij een divisie in de Sinaï naar successen. Hij wist door geniale beslissingen de strijd aan het front in Israëls voordeel te keren. Sharon gaat de politiek in als Knessetlid voor Likoed. In 1981 wordt hij minister van Defensie voor Begin en in die functie besluit hij, na een mislukte aanslag op de Israëlische ambassade in Londen, zonder overleg met Begin en de Knesset, tot een inval in Libanon(juni 1982) om de PLO te verdrijven. Christelijke militieleden, Libanese Falangisten, met passieve steun van het Israëlitische leger vermoordden in september honderden Palestijnen in de vluchtelingenkampen Sabra en Shatila. Alhoewel Sharon niet op de hoogte was van deze gruwelijke activiteiten, was hij wel verantwoordelijk en verliest hierdoor zijn ministerspost. In 1998 wordt hij minister van Buitenlandse Zaken voor de regering Netanyahu. Er volgen jaren van bloedige aanslagen die Sharon ondermeer bestrijdt met het bouwen van een veiligheidsbarrière. De haat van een deel van het eigen volk heeft hij zich op de hals gehaald door nederzettingen in de Gaza-strook, een tot welvaart gebracht gebied, op te heffen en te vernietigen. Niets was heilig voor hem en het geheim van zijn populariteit was dat hij de Israëli’s een goed gevoel over zichzelf gaf. Hij was “geloofwaardig” als laatste prominente lid van de vechters van 1948. Het was Ben Goerion die zijn naam veranderde van Scheinermann in Sharon. Hij had de intrigerende gewoonte om Israëlitische locaties aan te duiden met hun oorspronkelijke namen waarmee hij de waarheid erkende die onder de aarde begraven ligt. Hoe het ook zij, met Sharon is een belangrijk politicus verloren. Sophie Oudkerk, namens de commissie Kerk en Israël, afd. Arnhem bron: NIW, NRC, Trouw 5

Collectenopbrengsten PGA

(bedragen in euro’s)

12 januari 2014

1e collecte: Diaconaal werk

2e collecte: Wijkkas en jeugdwerk

3e collecte: Onderhoud gebouwen

kerk: 1e collecte Opstandingskerk 73,10 Diaconessenkerk 101,77 Siongemeenschap 31,05 De Rank 48,90 Bethlehemkerk 104,85 Salvatorkerk 105,50 De Kandelaar 121,68 Totaal 586,85

2e collecte 59,40 77,37 20,45 49,75 78,45 93,98 131,30 510,70

3e collecte 44,90 57,35 27,16 56,70 80,70 64,45 81,50 412,76

19 januari 2014

1e collecte: Diaconaal werk

2e collecte: .Oecumene

3e collecte: Onderhoud gebouwen

kerk: 1e collecte Diaconessenkerk 75,95 Siongemeenschap 40,75 De Rank 77,00 Bethlehemkerk 249,52 Salvatorkerk 228,42 Totaal 671,64

2e collecte 64,99 26,15 76,40 204,84 188,05 560,43

3e collecte 40,15 20,20 70,25 194,92 138,16 463,68

1e collecte: Diaconaal werk

2e collecte: Catechese en educatie

3e collecte: Onderhoud gebouwen

2e collecte 62,41 93,16 63,87 104,14 57,90 381,48

3e collecte 36,67 71,63 79,20 95,88 44,05 327,43

Collectebonnen • Gele bonnen à € 0,50 (20 bonnen van € 0,50 = € 10, – ) • Witte bonnen à € 1,00 (20 bonnen van € 1,00 = € 20, – ) • Groene bonnen à € 2,00 (20 bonnen van € 2,00 = € 40, – ) U kunt ze kopen op het kerkelijk bureau (ma-vr 8.30-12.30) tegen contante betaling. Pinnen heeft daarbij onze voorkeur. U kunt ze ook bestellen door overschrijving van het verschuldigde bedrag op bankrekening NL63FVLB0699642132 van de Protestantse Gemeente te Arnhem o.v.v. kleur en aantal van de bonnen. U krijgt de collectebonnen dan toegestuurd.

Belastingaftrek Indien u meer dan 1 % van uw verzamelinkomen en tevens meer dan € 60, – per jaar aan giften uitgeeft, is het meerdere tot maximaal 10 % van het verzamelinkomen aftrekbaar.

Lege cartridges Er staat op het kerkelijk bureau een inzamelbox voor lege printer­ cartridges t.b.v. Kika.

aankondiging collecte bestemming

Zondag 9 februari - Collecte Missionair Werk en Kerkgroei - Help de nieuwe kerk in Jorwerd

In de meeste gemeenten van de Protestantse Kerk wordt deze zondag gecollecteerd voor Missionair Werk en Kerkgroei - Help de nieuwe kerk in Jorwerd (de officiële Friese benaming is tegenwoordig Jorwert). Nijkleaster, pioniersplek van de Protestantse Kerk in Jorwert op het Friese platteland, wil een ‘klooster nieuwe stijl’ zijn waar mensen terechtkunnen voor rust, inspiratie en gemeenschap. Nu bestaat het aanbod uit kloosterwandelingen op woensdagochtend, de ‘Nijkleasterdei’ op de derde zaterdag van de maand, en een programma op maat voor groepen die daarnaar vragen, bijvoorbeeld kerkenraden. Nijkleaster heeft de beschikking over een kerk, een dorpshuis en een herberg. De volgende fase is een eigen kloosterpand met overnachtingsmogelijkheid. Ds. Hinne Wagenaar, pionier: ‘Mensen van allerlei achtergronden en overal vandaan komen hier. Voor de stilte, voor de vieringen of voor de contacten. De rust en de openheid worden gewaardeerd. Er komen ook mensen zonder kerkelijke achtergrond. Wat ze gemeen hebben, is dat ze stil willen worden voor God en willen ervaren wat dat met hen doet.’

Terugkeer God in Jorwert

26 januari 2014 kerk: 1e collecte Opstandingskerk 69,97 Diaconessenkerk 112,35 Bethlehemkerk 80,37 Salvatorkerk 121,24 Kandelaar 70,85 Totaal 454,78

Uw Steun Waard!

De stichting Nijkleaster opende op 28 oktober 2012 de deuren van de verbouwde kerk van Jorwert. Een bijzonder moment voor de stichting, die al jaren ijvert voor een plek van rust en bezinning in Friesland. Deze opening vormt de eerste fase van een plan dat uiteindelijk moet uitmonden in een protestants klooster. Dit nieuwe klooster wil een centrum vormen, op protestantse leest geschoeid, waar mensen zich in alle rust kunnen terugtrekken om op adem te komen, en tegelijk een plek waar ze elkaar kunnen ontmoeten in liturgie en gesprek, studie en werk, plezier en recreatie. De doelstelling is om nieuwe wegen te zoeken voor het evangelie en op deze wijze een aandeel te leveren aan persoonlijke, maatschappelijke en kerkelijke vernieuwing. Dominee Hinne Wagenaar en zijn echtgenote Sietske Visser zijn de initiatiefnemers van het project. De stichting Nijkleaster is opgericht in 2009. De droom van Nijkleaster wordt gerealiseerd samen met de gemeente Westerwert, waar de kerk van Jorwert onder valt. Nijkleaster is een van de (op dit moment) vijf pioniersplekken van de afdeling Missionair Werk en Kerkgroei van de Protestantse Kerk in Nederland. De drie partijen hebben samen een plan voor de komende zeven jaar opgesteld, het samenwerkingsplan ‘Plan Nijkleaster 2012-2019’. Intussen is de (voor-)kerk verbouwd om als uitvalsbasis te dienen voor het project. Zie ook: http://www.nijkleaster.nl

6

Stadspastoraat Arnhem Plaats voor bezinning, verdieping en ontmoeting Driekoningendwarsstraat 30 6828 EH Arnhem tel. 3513185 www.stadspastoraatarnhem.nl e-mail: [email protected] pastor: Ad Boogaard

banknr.: NL96INGB0003848804 t.n.v. Stadspastoraat Arnhem

de moderne zinzoeker, een ‘stadsklooster’ voor alle ‘ongebonden religieuzen’. Het Stadspastoraat speelt hierin een belangrijke rol. Op termijn zal het Stadspastoraat dan ook waarschijnlijk verhuizen naar de Walburgis. Dit jaar is een soort proefjaar, op weg naar… Een aantal activiteiten van het Stadspastoraat vindt daarom in de Walburgis plaats, in nauwe samenwerking met de Walburgis én met Oecumenische Geloofsgemeenschap ‘De Regenboog’. Ook willen we er gezamenlijk nieuwe activiteiten ontwikkelen.

Nieuwsbrief februari 2014

Openingstijden

Mededelingen ++ De Mindfulness-training, die volgens het programmaboekje op donderdag 30 januari zou beginnen, begint 2 weken later, dus op donderdag 13 februari. Dat betekent dat wie deze training wil volgen zich (als)nog kan opgeven!

Persoonlijk gesprek

Tijdens een ‘docentendag’ die het SpA onlangs organiseerde, bleek dat er in de grote verscheidenheid van de cursussen en workshops die er plaatsvinden een grote gemene deler bestaat. Die werd in enkele kernwoorden gevat: verbondenheid, (zelf)inzicht, en grenzen verleggen. Zo biedt het SpA – als centrum voor Zin- voor ieder de gelegenheid om zulke ‘grote woorden’ persoonlijk en concreet te maken en toe te passen in de praktijk van het dagelijkse leven. Dat blijkt zeker ook uit het aanbod dat deze maand van start gaat. Inschrijven kan nog, maar wacht niet te lang.

++ Onze website is vernieuwd: aan het hoofdmenu is een kopje Walburgis toegevoegd. Als je dat aanklikt, vind je een handig overzicht van alle activiteiten van het SpA die aldaar plaatsvinden.

Het Stadspastoraat is elke werkdag van 10.00 tot 14.00 uur voor iedereen geopend. Er is gelegenheid voor ontmoeting en gesprek, maar je kunt ook gewoon de krant of een boek uit onze bibliotheek lezen met een kopje thee of koffie. Lunch ook eens gezellig met ons mee, neem dan wel je eigen brood mee. Gesloten Let op: het Stadspastoraat is gesloten van 15 februari t/m 23 februari 2014; 26 april t/m 5 mei 2014; op 21 april (2e paasdag), 29 en 30 mei (hemelvaart en de vrijdag erna); 9 juni (2e pinksterdag). Soms heb je gewoon behoefte om met iemand te praten. Soms gebeurt er iets in je leven waardoor je het gewoon even niet meer weet. En dan helpt het om er gewoon met iemand over te praten. Als dat zo is, neem dan even contact met mij op. Ad Boogaard, tel. 026 3513185, e-mail: [email protected]

De kunstcommissie aan het werk Elke drie maanden hangen er nieuwe schilderijen aan de muren van het SpA. Dat hangt er niet zomaar! Hoe komt zo’n tentoonstelling tot stand? Kunstcommissielid Esther Wittenberg weet er alles van. ‘Ik vind het eigenlijk een voor de hand liggende combinatie – het SpA, de cursussen, de schilderijen.’ Chakrapsychologie Chakrapsycho: in deze workshops vergroot je je zelfkennis door meer te leren over de zeven stadia van je persoonlijkheidsontwikkeling, aan de hand van de verschillende bewustzijnsgebieden: zelfbehoud, zelfvoldoening, zelfbeschikking, zelfacceptatie, zelfexpressie, zelfinzicht en zelfkennis. De leiding is in handen van Vonny Nuijten, die gespecialiseerd is in de lichaamsgerichte- en haptonomische benadering bij zingeving en persoonlijke groei. Seven’s best 7-best-practices. Als je zelfstandig en kritisch nadenkt over zingeving en religie, dan is het zomaar opvolgen van geboden en verboden niet langer aan de orde. Maar ook als je wel een bepaalde religieuze traditie aanhangt, en die in de praktijk wil verdiepen, kun je (opnieuw) op zoek gaan naar haar kern. Dat diepste religieuze verlangen in jou is het onderwerp voor de Seven Best Practices. Ze bestaan uit zeven oefeningen die de verborgen, bijna verloren gegane kern vormen van elke religie en van elke spirituele beoefening in oost en west. Op 10 februari is een introductie-avond, voor wie wil ‘voorproeven’ van de cursus die daarop volgt.

Activiteiten in de Walburgis

Er zijn plannen voor een nieuw bezinningscentrum in de Walburgis, de kerk met de twee torens in het centrum van Arnhem. De bedoeling is dat dit een pleisterplaats wordt voor

Nieuws van de Diaconie

Jaarvergadering 2014: De Zorgzame Kerk

De jaarvergadering 2014 van de Federatie van Diaconieën vindt plaats op zaterdag 29 maart in vergader- en congrescentrum De Schakel te Nijkerk. Het centrale thema is De Zorgzame Kerk. In 2014 is Kerk in Actie in samenwerking met Kerk in Ontwikkeling van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk gestart met een nieuw project: ‘Zorgzame Kerk’. Daarin wil het samen met plaatselijke diaconieën verkennen welke rol en mogelijke taken er liggen vanwege alle veranderingen in het domein van de zorg. Door zich als zorgzame gemeenschap te richten op de behoeften van de mensen in de buurt wordt de relevantie van de kerk in dorp en wijk vergroot en ontstaan nieuwe vormen van samenwerking. Mevrouw Carla van der Vlist, teamleider binnenlands diaconaat van Kerk in Actie, leidt het onderwerp in en geeft een toelichting op enkele plaatselijke initiatieven van kerken die op dit terrein al actief zijn. De jaarvergadering vangt aan om 10.30 uur (inloop vanaf 10.00 uur) en wordt afgesloten met een lunch. Inlichtingen bij: G. van Beek, secretaris Federatie van Diaconieën, tel: 030-6920659, e-mail: [email protected] 7

Actualiteiten - Agenda Korenbeursbijeenkomst 9 februari in Hotel Haarhuis: Europa in alle staten.

Lezing en gesprek tussen ontbijt en lunch. Dat bieden Korenbeursbijeenkomsten op de 2e zondag van de maand, van 10.30–12.15 uur in Hotel Haarhuis, tegenover Centraal Station Arnhem. Op zondag 9 februari is, met de Europese verkiezingen steeds meer in zicht, het thema: ‘Europa in alle staten‘. Dr. Wim van Meurs (historicus aan de Radboud Universiteit te Nijmegen) is mede auteur van het pas verschenen boek ‘Europa in alle staten, 60 jaar geschiedenis van de Europese integratie’. Hij geeft inleiding, achtergrond en verheldering bij verschillende ontwikkelingen, vragen en dilemma’s inzake ‘Europa’. Na de pauze is er gelegenheid voor gedachtewisseling. De toegang is vrij, een bijdrage in de kosten wordt bijzonder op prijs gesteld. U bent van harte welkom! Geertje van der Burg-Berendsen

Protestants Christelijke Ouderen Bond afd. Arnhem Woensdag 19 februari houdt de PCOB afdeling Arnhem haar jaarvergadering. Na de behandeling van de gebruikelijke jaarstukken en de pauze komt de heer Paul Pas van Friendship Cruises met een aantrekkelijke presentatie van vaartochten op de grote Europese rivieren. Friendship Cruises vaart met luxe 4en 5-sterren schepen. Het staat garant voor prachtige beelden. Heerlijk in het midden van februari! Leden en ook gasten zijn van harte welkom! We beginnen zoals gebruikelijk om twee uur in een zaal van de Bethlehemkerk aan de Honigkamp 25, Arnhem-Presikhaaf. Op dinsdag 18 februari wordt er samen met de KBO een proeverij georganiseerd. Deze wordt verzorgd door Samen Thuis Maaltijdservice en wordt gehouden in de zaal van Vreedenhoff aan de Esprantolaan. De middag begint om 12.30 uur en is ook voor niet-leden toegankelijk. Het begint een beetje vroeg maar er kan dan ook van alles geproefd worden, dus u hoeft voor die tijd niet te eten. En u bent dan weer op tijd thuis, nog vóór de 10 km van Sven Kramer. Het belooft een gezellige en lekkere middag te worden. Wilt u daarheen,dan dient u zich voor 12 februari op te geven bij Trudy Rietveld, tel.026-8403944 of per e-mail: [email protected] Er zijn geen kosten aan verbonden. Trudy Rietveld.

Bijbelse toerusting voor vrouwen uit alle christelike kerken en gemeenschappen Toerustingsochtend: op woensdag 12 februari a.s. Plaats: Kruiskerk, Lisdoddelaan 30, Arnhem-Malburgen Oost Tijd: 9.30 – 11.30 uur (9.15 uur koffie) Spreker: hr. Aad van de Sande, evangelist Thema: Identiteit U bent hartelijk welkom 8

Filmavond & gespreksavond Wij nodigen u van harte uit voor de film

Hannah Arendt.

De film over deze filosofe beschrijft haar leven ten tijde van het bijwonen van het proces tegen oorlogsmisdadiger Adolf Eichmann en het geruchtmakende verslag dat zij hierover schrijft. Arendt vraagt zich af: Hoe kan het dat ‘gewone’ mensen losgemaakt worden van hun moreel besef en betrokken raken in een meedogenloos en gewelddadig ideologisch systeem, dat zij niet als onrechtvaardig ervaren? De film- en de gespreksavond gaan plaatsvinden op respectievelijk dinsdag 25 maart en op 1 april 2014 om 19.30 uur in De Kandelaar, Den Haagweg 1, 6843 LP Arnhem. Dinsdag 25 maart kijken we naar de film Hannah Arendt. De film duurt 109 min. Er is een korte pauze. Dinsdag 1 april gaan we met elkaar in gesprek over de actualiteit van de banaliteit / het gewone van het kwaad. Hoe kan ook in de samenleving van 2014, waar ook wij deel van uitmaken, het kwaad dat Arendt beschrijft haar gang gaan? En... zijn wij in staat het te onderkennen, ook in onszelf, en ons ertegen te wapenen? Wij hopen op veel belangstelling voor deze avonden, uit alle wijken van Arnhem en daarbuiten! Gratis toegang. Aanmelden is niet nodig. ds. Anja Vogelzang en de pastorale teams van de secties E en F van Elden-De Kandelaar.

Nog geen studierichting kunnen kiezen? Opleiding klaar, maar nog geen baan gevonden?

Heb je wel eens nagedacht over een bijzonder ’tussenjaar’ in de Herberg? In september is er weer plaats voor vier jonge mensen die een diaconaal jaar willen doen in het Pastoraal Diaconaal Centrum de Herberg te Oosterbeek. De zogenoemde dia’s. Op onze website www.pdcdeherberg.nl vind je informatie over ons huis, de gasten, de vele vrijwilligers en over een diaconaal jaar! In het Koetshuis is voor iedere dia een kamer beschikbaar. Daarnaast is er een kleine huiskamer met keuken. Op de website vind je ook de nodige gegevens over vakantievrijwilligerswerk voor jongeren in de maanden juli en augustus. Voor meer informatie of opgave mail naar: [email protected]. Dorien Lohuis, receptie/directiesecretariaat

Zijpviering op 23 februari

Deze maand beginnen we met lezingen uit het boek Prediker. Het hoort tot de wijsheidsliteratuur; daar gaat het om het verwerven van inzichten in het leven, op allerlei gebied. Wie inzicht krijgt, groeit in kennis van de Eeuwige. Maar Prediker doorbreekt die visie; bij hem gaat het om het hier en nu. Daarmee zouden zijn woorden ook in deze tijd geschreven kunnen zijn. Ook voor mensen van nu valt er veel te ontdekken. In februari gaat het over Prediker 3: Alles heeft zijn tijd. Met poëzie omlijst en met inzet en begeleiding van het Zijpkoor o.l.v. Elin Meijnen. Van harte welkom. Crèche aanwezig Datum: 23 februari Tijd: 16.00 uur Plaats: Diaconessenkerk, Izaäk Evertlaan 11, Arnhem Voorgangers: Rita Hoeve en Moniek Siermann Info: www.dezijp.nl of tel. 026-364924

Swingende klezmer door Klezmore en Hatikwa zondag 9 februari 2014, aanvang 15.00 uur

Waalse Kerk, St. Catharinaplaats in Arnhem (achter de schouwburg). Entree € 8,-, incl. consumptie Klezmerorkest Klezmore en het Nijmeegse koor Hatikwa verzorgen op 9 februari in de Waalse kerk een boeiend en veelzijdig muziekprogramma onder de titel Shir Nodèd (zwervend lied). Samen zingen en spelen ze Joodse, Jiddische, Sefardische en Hebreeuwse liederen afkomstig uit diverse werelddelen. Omdat Joden door de diaspora over de hele wereld verspreid zijn geraakt, heeft hun muziek overal weer andere invloeden ondergaan. Maar altijd klinken er heimwee, verlangen en levenslust in door. Aanvang 15 uur. Hatikwa en Klezmore versterken elkaar in deze gezamenlijke muzikale wereldreis. Ontroering, humor en muziekplezier spatten ervan af! Klezmore, ontstaan in 2006, maakt swingende, traditionele en eigentijdse klezmer, zigeuneren balkanmuziek. De band bestaat naast zangeres Carina Majkowski uit Ben Immens, klarinet, Thomas Ruffmann, viool, Karin Peters, accordeon en Nikolaj Frank Jensen, contrabas en percussie. Hatikwa is een bijzonder koor met een ongewone naam. Het werd in 2003 opgericht. Hatikwa is het hebreeuwse woord voor “de hoop” en het is ook de naam van het Israëlische volkslied. Hatikwa vormt een gemêleerd gezelschap, maar is bovenal een groep enthousiaste mannen en vrouwen die met hart en ziel zingen. Het koor staat onder leiding van dirigent Gerard Schoren. Reserveren is mogelijk via www.4kwartarnhem.nl.

In debat met natuurfilosoof Matthijs Schouten Zaterdag 22 februari 2014, aanvang 15.00 uur

Waalse Kerk, St. Catharinaplaats in Arnhem (achter de schouwburg). Entree € 5,-, incl. consumptie Wat is natuur en wat is onze relatie met de natuur? Van wie is de natuur eigenlijk en waarom is het belangrijk die te koesteren? In de westerse wereld zag de mens zich eeuwenlang als heerser over de natuur. Vanaf de jaren zeventig is de houding die de mens naar de natuur inneemt een belangrijk thema van onderzoek. In de afgelopen decennia heeft in die houding een historische verschuiving plaatsgevonden. Zien we ons als rentmeester of partner? Of voelen we ons, al recreërend, meer een participant van de natuur? En wat zijn de gevolgen van de verschillende “houdingen” voor mens en natuur? Ecoloog en natuurfilosoof prof. dr. Matthijs Schouten gaat op zaterdag 22 februari hierover in debat in de Waalse Kerk in Arnhem. Iedereen is welkom! Aanvang 15.00 uur. Matthijs Schouten (1952)beschrijft in zijn publicatie ‘Spiegel van de natuur; het natuurbeeld in cultuurhistorisch perspectief’ hoe er door de eeuwen heen in verschillende culturen tegen de natuur werd aangekeken. In haar boek ‘Leven in verbinding’ (2010) verslaat Prinses Irene de gesprekken die zij met Schouten voerde over de eenheid tussen mens en natuur en de noodzaak deze te herwaarderen. Schouten is bijzonder hoogleraar Ecologie en filosofie van het natuurherstel aan de Wageningen Universiteit en hoogleraar Natuur- en landschapsbescherming aan de Universiteit van Cork (Ierland). Daarnaast is hij werkzaam bij Staatsbosbeheer als ecoloog en strateeg. Schouten studeerde biologie, vergelijkende godsdienstwetenschappen, Keltische taal- en letterkunde en oosterse filosofie. Hij is boeddhist. Onder de titel Podium voor debat organiseert 4KWart in de Waalse kerk te Arnhem interactieve bijeenkomsten op de zaterdagmiddag. Bekende sprekers houden een inleiding over een actueel spiritueel thema, gevolgd door een debat met de aanwezigen. Dit alles in ongedwongen sfeer onder het genot van koffie/thee en een glas wijn.

Orgelconcert in de Eusebiuskerk

Zondagmiddag 16 februari bespeelt stadsorganist Johan Luijmes het Strümphlerorgel in de Eusebiuskerk met een programma met orgelwerken uit de Barok. U hoort werken van Georg Böhm, Dietrich Buxtehude en Johann Sebastian Bach. Aanvang 15.30 uur. De kerk wordt verwarmd. Toegang gratis: vrijwillige bijdrage Johan Luijmes

Als je jezelf rijk wilt voelen, tel dan alle dingen die je met geld niet kunt kopen

9

“Kerkgang in den beginne” (2)

De eerste vijf jaar Hulpkerk in Arnhem-Zuid, 1940-1945. Paul van Lunteren

Herbouw en ingebruikname

Het besluit van de Hervormde Gemeente tot herstel van de hulpkerk, is snel genomen, daar de Arnhemsche Courant hierover al op donderdag 9 januari 1941 berichtte. We lezen: ‘Naar wij vernemen, is in een gisteravond gehouden vergadering van het College van Kerkvoogden der Ned. Herv. Gemeente besloten om ondanks de bestaande moeilijkheden zoo spoedig mogelijk tot herbouw van de afgebrande hulpkerk in Arnhem-Zuid over te gaan, nu overtuigend gebleken is, dat deze kerk in een gevoelde behoefte voorziet. Zeker, onder de huidige omstandigheden is het vrijwel uitgesloten, dat inwoners van Arnhem-Zuid naar de stad gaan om een kerkdienst bij te wonen. In dit verband zullen Kerkvoogden reeds nu een krachtig beroep doen op lidmaten en vrienden der kerkelijke gemeente om financieele hulp te verleenen: […] Voorts kan worden medegedeeld, dat het gemeentebestuur op buitengewone wijze medewerking verleende; het zal reeds a.s. Zondag mogelijk zijn kerk te houden in het gymnastieklokaal van de openbare school in de Veerpolderstraat, dat door de zorgen van het Bureau van Gemeentewerken verwarmd zal zijn. Zooals men weet, is alle meubilair uit de afgebrande kerk gered.’ Inderdaad is het reparatieplan snel ingezet. Al op 22 januari had HAHBO Houtbouw een nieuwe bouwtekening klaar. De afmetingen van de tweede kerk waren exact dezelfde als de eerste, maar het materiaalgebruik verschilde wel. Bestond het dak van de eerste hulpkerk uit dakleer met rode steenslag, het tweede dak bestond uit een houtwolcementplaat (heraklith) met pannen. Was bij de eerste hulpkerk alleen de fundering gemetseld, bij de tweede versie werd ook de schoorsteen gemetseld. Op de tweede bouwtekening staat tevens vermeld dat de vloer van beton zou worden gemaakt. Al met al was de tweede Hulpkerk dus steviger gebouwd dan de eerste. In de avond van zaterdag 26 juli werd het gebouw, nu voor de tweede keer, in gebruik genomen. Opnieuw was bij deze ingebruikname een journalist van de Arnhemsche Courant aanwezig, die in zijn verslag een omschrijving van de nieuwe kerk gaf. Het dak had een lichtbruine kleur en een klein spits torentje met daarin een luidklokje. De voorgevel was lichtgroen, terwijl de zijgevels crème gekleurd waren. Binnenin de kerk waren de wanden bruin van kleur, terwijl de spits omhooglopende plafonds in een lichtere kleur waren gehouden. Ook in deze tweede kerk waren er glas-in-loodramen, waardoor het zonlicht zachtjes binnenviel. Het aantal (200) zitplaatsen was gelijk gebleven. Boven de ingang bevond zich een gaanderij met daarop een orgel, zo vermeldt de journalist. Of dit daadwerkelijk een orgel was of een harmonium is niet met zekerheid vast te stellen. In ieder geval stond er een instrument op de galerij boven de ingang. Aan de oostzijde van het zaaltje stond een katheder. Boven dit spreekgestoelte was op de muur een Bijbeltekst uit Lukas 19:10 aangebracht, welke als volgt luidde: ‘Want de Zoon des menschen is gekomen om te zoeken en zalig te maken, dat verloren was.’ De ingebruikname van de kerk vond plaats met een eredienst die werd geleid door ds. Joh. Gerritsen, één van de zes hervormde predikanten in Arnhem. Wederom was een behoorlijk aantal hoogwaardigheidsbekleders bij deze gelegenheid aanwezig. Opnieuw verschenen burgemeester Bloemers en zijn vrouw alsook ir. Van Muijlwijk. Tevens was de gemeentesecretaris, dr. Kipp, een afgevaardigde van de Algemene Synode, ds. Y. Stelma uit Tzum (Fr.) 2) en de arts in Arnhem-Zuid, dr. J.C. Drost, 10

aanwezig. Onduidelijk is of deze arts familie was van ds. Drost, die zelf niet bij de opening aanwezig kon zijn. Ook de commissaris der provincie Gelderland, Van Heemstra, was deze keer niet aanwezig. De dienst werd geopend met het lezen van enkele verzen uit 1 Koningen 8, waarin verteld wordt over de inwijding van de tempel door koning Salomo. Een jeugdkoor zong hierop een lied, waarna ds. Gerritsen predikte aan de hand van Exodus 20:24: ‘Aan alle plaats, daar Ik mijns naams gedachtenis stichten zal, zal Ik tot u komen en zal u zegenen.’ Hierop volgde een aantal toespraken waaronder die van kerkvoogd Van Lonkhuijzen en ds. Stegenga. Alle toespraken behandelden de tragische start van de kerk, maar eindigden met de hoopvolle overtuiging dat het kerkgebouw nu daadwerkelijk haar functie mocht gaan vervullen. Volgens Van Lonkhuijzen was hiertoe ook een grote kans van slagen, omdat het dak, de muren, de vloer en de schoorstenen deze keer ‘vuurvaster’ gebouwd waren.

Afbeelding 2: Zicht op de Nederlandse Hervormde Hulpkerk aan de Dotterlaan 2. Foto is vermoedelijk genomen in de jaren vijftig. [Collectie: Bert Endedijk]

Eredienst

Wat weten we verder over de inrichting van de kerk en het verloop van de erediensten? Uit de verschillende gehouden interviews kan voorlopig in ieder geval het volgende worden opgemaakt, namelijk dat de eenvoudige preekstoel op een kleine verhoging was geplaatst. De dienstdoende predikant moest enkele treden beklimmen om op de preekstoel te komen. Geluidsinstallatie was niet aanwezig en overigens voor het kleine kerkje totaal overbodig. De predikant kwam samen met de ouderling(en), vanuit de consistoriekamer aan de achterzijde van het gebouw, de kerkzaal binnen. Dit gebeurde, vanuit het gezichtspunt van de gemeenteleden, via een deur aan de linkerzijde van de preekstoel. De predikant en ouderling(en) namen daarna plaats op de voorste stoelen, waarmee de kerk geheel gevuld was. Deze stoelen waren van hout en stonden vermoedelijk in drie blokken opgesteld, zodat er twee gangpaden in de kerk waren. De vloer bestond uit houten planken en kende geen verhoging, behalve bij de preekstoel. Na de oorlog heeft er waarschijnlijk geen orgel op de galerij in de Hulpkerk gestaan. Meerdere personen getuigden er namelijk in hun verhalen van dat er een groot harmonium op de grond tegen de noordelijke muur aanstond. Als dit klopt, dan zou het orgel, dat vermeld werd in het krantenbericht, tijdens de winter van ’44 en ’45 beschadigd of vernietigd kunnen zijn geweest. Een andere mogelijkheid zou kunnen zijn dat het orgel na de Tweede Wereldoorlog juist van de galerij is afgehaald en tegen de noordelijke muur is geplaatst. Een definitief antwoord hierop is tot dusver niet te geven. De gemeenteleden kwamen de kerk binnen via de officiële ingang aan de Dotterlaan (westzijde). Bij binnenkomst liep men links dan wel rechts om de steunmuur heen die in het midden stond en de galerij droeg. Doordat deze muur in het midden was neergezet, was zo een klein halletje gecreëerd. Onduidelijk is of

aan weerszijden van deze muur deuren waren geplaatst of gordijnen waren opgehangen. In ieder geval werd eventuele tocht van buiten afgeremd.

Gemeenteleven

Over het gemeenteleven in de oorlogsjaren in Arnhem-Zuid weten we maar weinig. Wel is bekend dat per 1 april 1943 Arnhem-Zuid een afzonderlijke wijk binnen de Hervormde Gemeente te Arnhem werd, namelijk wijk H. Aanvankelijk viel Zuid onder wijk A in het centrum met als vierplek de Grote Kerk. Stegenga was hier de predikant en daarmee ook automatisch die van Arnhem-Zuid. De verzelfstandiging van Arnhem-Zuid tot wijk H betekende wel dat het geestelijk werk meer aandacht vroeg. Dit werk kon niet allemaal door Stegenga verzet worden en daarom ging de Hervormde Gemeente op zoek naar één of twee hulppredikers die het geestelijk werk in Zuid konden ondersteunen. Willem Lourens (foto), predikant in de Hervormde Gemeente te Angeren, werd op 1 mei 1943 als eerste hulpprediker aangesteld; op 17 mei 1943 gevolgd door mr. R.G. ten Kate, afgestudeerd zendeling van het toenmalig Zendingshuis van de Nederlandse Hervormde Kerk te Oegstgeest. De hulppredikers legden zich toe op catechisaties, Bijbelkringen, ziekenbezoek en straathuisbezoek. Deze werkverdeling bleef bestaan tot zondag 17 september 1944. Op die zondagochtend ging F.H. Jansen, een theologisch kandidaat uit Velp, voor in de kerkdienst van 10.00 uur in de Hulpkerk. Dr. J.C. Drost, die we al eerder tegenkwamen bij de tweede ingebruikname van de Hulpkerk, herinnerde zich vlak na de oorlog nog goed hoe de geallieerde aanval van die dag verliep en welke verdere ontwikkelingen zich in Arnhem-Zuid voordeden. Op die bewuste 17e september was Drost naar de kerk geweest en na afloop terug naar huis gekeerd, waar hij zijn hoogzwangere vrouw met een helm op, schuilend onder de tafel aantrof. Reden voor angst was er zeker, want de geallieerde vliegtuigen bombardeerden die ochtend verschillende doelen in Arnhem. Duits luchtafweerschut aan de zuidzijde van de brug vuurde op de overvliegende Typhoons. Drost vertelt: ‘Op zij van den Zuidelijken oprit van de brug en op het de Monchyplein kwam pas eenige georganiseerde Duitsche activiteit na de landingen en het optrekken van de Airbornes naar de brug. Enkele tanks en andere gevechtswagens kwamen aangerold uit de Betuwe […] Erg veel konden die tanks verder niet meer doen, want die waren benzineloos. […] Maandagochtend kwam er Duitsche marine uit de richting Elden. Een U-boot kapitein was een der aanvoerders. In het ‘Rijnhotel’ hadden zij hun hoofdkwartier. Daar was nog telefonisch contact tot Maandagmiddag met de stad aan den anderen oever. Intusschen begon de granatenregen over Zuid neer te komen. […] ’t Rijnhotel was de centrale hulppost voor den geneeskundigen hulpdienst. In de ruime kelders waren ± 20 gewonde burgers uit Zuid en de Praats ondergebracht. Dat was nu de oogst van den Zondag.’ De twee slagen om Arnhem in september 1944 en april 1945 brachten verwoesting en ellende, zowel ten noorden als ten zuiden van de rivier. Wijk H verloor haar wijkcentrum: het huis aan de Ranonkelstraat 25. De Hulpkerk zelf werd tijdens de gevechten om Arnhem niet verwoest. Wel werd in mei ’45 het meubilair grotendeels buiten in de tuin aangetroffen. Er zijn geen concrete aanwijzingen of er veel is geroofd in de Hulpkerk. Maar aangezien in een aantal hervormde kerken in ArnhemNoord wel rovers en plunderaars zijn geweest – waaronder ook Nederlanders(!) – zou dat ook best in Zuid het geval hebben kunnen zijn. Vermoedelijk moet het in de Hulpkerk rommelig en vuil zijn geweest, want het heeft tot zondag 26 augustus geduurd om het gebouw weer gereed te maken voor de erediensten. Vóór die datum waren de teruggekeerde inwoners van Arnhem-Zuid voor

de kerkdiensten en groepskringen voorlopig aangewezen op de Koepelkerk, die net als de Hulpkerk in ‘redelijke staat’ de oorlog was doorgekomen. Zondag 26 augustus 1945 om 9.00 uur vond de eerste kerkdienst in de Hulpkerk plaats sinds de Slag om Arnhem, bijna een jaar eerder. Het was daarnaast ook de eerste kerkdienst voor het kerkgebouw in een vrij land zonder overheersing van Nazi-Duitsland. Willem Lourens, die nog altijd hulpprediker van wijk H was, ging voor in deze eredienst. Het reguliere kerkenwerk werd in de weken en maanden hierop volgend opgepakt. Toch vond op zondag 23 december 1945 om 19.30 uur nog een speciale ‘kerstwijdingsavond’ plaats, waarin een traumatische periode afgesloten werd. Een periode van ontreddering, evacuatie en de terugkeer naar een stad die voor grote delen – zeker ook in Zuid – verwoest was.

Tot slot…

De Hulpkerk is behalve door de hervormde inwoners van Arnhem-Zuid ook in gebruik geweest bij andere groepen. Zo maakten de hervormden uit Elden begin 1946 op zondagmiddag ook gebruik van de kerk. De reden hiervoor lag in het feit dat de Hervormde Kerk van Elden toen hersteld werd van oorlogsschade (lekkageplekken en glasschade). Dhr. Jaap Dieckmann kan zich nog herinneren dat hij met zijn andere gezinsleden op zondagmiddag vanuit Elden naar de kerk aan de Dotterlaan liep. In de Eldense diensten die hier werden gehouden, ging altijd ds. Jacob Kramer uit Elden voor. De gereformeerden uit Arnhem-Zuid hebben tot de jaren ’50 geen gebruik gemaakt van de Hulpkerk. Hun aantal was gewoonweg te klein voor het houden van eigen samenkomsten. Mevr. Pronk-Bilderbeek woonde in 1943 in Arnhem-Zuid en kon zich zeventig jaar later nog herinneren dat iedere zondagmorgen een groep van ongeveer twintig gereformeerden aan de zuidzijde van de Rijn verzamelde. Ten oosten van de toen nog niet herstelde brug lag toentertijd een pontje, waarmee de gereformeerde kerkgangers de Rijn overstaken en ter hoogte van zuivelfabriek CAMIZ uitstapten. Daarna liepen ze naar de Oosterkerk aan de Rietgrachtstraat. Pas in de jaren ’50 zouden de gereformeerden in Zuid (met middagdiensten) ook in de Hulpkerk gaan kerken. De Hulpkerk heeft dus voor meerdere groepen een rol gespeeld in de opstart van het maatschappelijke leven na de Tweede Wereldoorlog! En daarmee komen we aan het einde van dit artikel. Het is jammer dat we niet beschikken over interieurfoto’s van de Hulpkerk. Aangezien het in de jaren ’40 en ’50 ongebruikelijk was om foto’s van een kerkinterieur te maken – vooral tijdens de kerkdiensten – en vermoedelijk ook niet zoveel mensen over een fotocamera beschikten, zullen we waarschijnlijk nooit een visuele indruk kunnen krijgen van de binnenzijde van dat ‘kleine dorpskerkje’. Wat in de huidige tijd resteert van dit stukje kerkgeschiedenis in Arnhem-Zuid, is een aantal foto’s van de buitenzijde van de kerk én de herinneringen van mensen die het gebouw nog van binnen hebben gekend. Voor het schrijven van dit artikel heeft de auteur van een aantal van die herinneringen dankbaar gebruik mogen maken, in de hoop dat hierdoor de voormalige Hulpkerk in Zuid een stukje minder onbekend is geworden. 2) De tweede ingebruikname was twee dagen later, op maandag 28 juli 1941, zelfs onderwerp van presentatie op de Algemene Synode van de Nederlandse Hervormde Kerk. Het is niet duidelijk of ds. Stelma die presentatie zelf heeft gehouden, maar het feit dat een afgevaardigde van de synode aanwezig was in ‘maar een noodkerkje’ is op zichzelf bijzonder. 11

Rooster Erediensten

Opstandingskerk Rosendaalseweg 505 Diaconessenkerk Iz. Evertslaan 11 Siongemeenschap in KKC Het Dorp Dorpsbrink 7 Bethlehemkerk Honigkamp 25 Salvatorkerk Salvatorplein 274 De Regenboog Oec.Wijkgem. Spiegelhuis, Mooieweg 94 De Kandelaar Den Haagweg 1 De Rank (Bonifatiuskerk) Huissensedijk 10 Remonstr. en Vrijz. Prot. Parkstraat 31a Eusebiuskerk Kerkplein 1 Waalse Kerk Gasthuisstraat 1 (naast pol.bureau) Evang. Luth. Gem. Arnhem Spoorwegstraat 8-10 Dorpskerk Schaarsbergen Kemperbergerweg 806 Protestantse Kerk te Rozendaal Kerklaan 17 Ziekenhuis Rijnstate Wagnerlaan 55 K.K.C. Het Dorp Dorpsbrink 7 Verz. huis Vreedenhoff Esperantolaan 2 Verz. huis De Drie Gasthuizen Rosendaalseweg 485 Verpl.huis Regina Pacis Velperweg 158 Verpl.huis Eldenstaete Mr. D.U. Stikkerstraat 126 Verpl.huis Altenova Elderhofseweg 51

Zondag

9 februari 2014

Zondag

16 februari 2014

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.: 10.00 u.

Diaconaal werk Missionair werk en kerkgroei Onderhoud gebouwen ds. E.I. Pot

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Diaconaal werk Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen zie Eusebiuskerk

10.00 u.

ds. S.H. Hiemstra, Voorthuizen ds. K. Dijk,

10.00 u.

ds. M.A. Maan

10.30 u.

ds. I.M.J. Eldering-Jonckers Nieboer, Velp ds. M.H. Leistra

10.30 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.15 u.

Duiven

ds. G.J. van Asselt, Nijverdal ds. J.P. Eijgenraam, mmv cantorij dienst voor Jong en Oud in de Walburgiskerk

10.30 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.15 u.

in de Walburgiskerk

10.00 u.

ds. A. Vogelzang

10.00 u.

ds. J.S. Heuting, Ede ds. L.J. Lijzen, Groningen ds. H. Oostdijk-van Andel

10.15 u.

geen dienst

10.15 u.

geen dienst

ds. K. Touwen, viering H.A. mw. M. Visser-Schram, Duiven ds. F.Z. Ort, viering H.A. pastor G. Gies

10.30 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.15 u.

zie Siongemeenschap 10.00 u. 10.00 u. 11.00 u. 10.30 u. 10.30 u.

pastor D.Th. de Mildt, Arnhem ds. K.C.L. Eldering, Velp mw. N. Gudden

Verpleeghuis ‘Heijendaal’, St. Elisabethshof 201 Elke vrijdag 10.30 uur.

12

10.00 u.

geen dienst

Samen Kerk Zijn in Woon-/ Zorgcentrum ‘Waalstaete’, Waalstraat 36 Elke vrijdag 15.00 uur

14 februari 21 februari 28 februari

zie Eusebiuskerk

ds. Tj. Ferwerda-Scholtens, Ede ds. H.O. Molenaar, Heelsum ds. M.G. Fernhout

ds. P.J. Moet, Velp hr. M. Piris, Arnhem pastor A. Poppen hr. A. Bennik, Arnhem pastor H. Rolfes

Oecumenische diensten

14 februari 21 februari 28 februari

10.00 u.

hr. J. ter Avest, Arnhem mw. H. Mantel, Arnhem pastor M.H. Brussel

ds. A.J. Metske, Arnhem ds. K.C.L. Eldering, Velp ds. W. Hartogveld, Arnhem-Schaarsbergen pastor R.J.J. Roefs zie Siongemeenschap

10.00 u.

ds. F. van de Hoek

10.00 u.

ds. Th.M. Loran, Renkum pastor A. Poppen

11.00 u. 10.30 u. 10.30 u.

pastor J.A.M. Bakker, Arnhem pastor B.J. Bergen

Kerkdienst voor iedereen in de Grote- of Eusebiuskerk,

Kerkplein 1 Datum: zondag 16 februari Aanvang: 10.15 uur Voorganger: ds. H. Oostdijk-van Andel Medewerking: Lyska van der Elst, zang Orgel: Jack Blok Deze dienst wordt voorbereid door de protestantse wijkgemeente Salvatorkerk.

Rooster Erediensten

Opstandingskerk Rosendaalseweg 505 Diaconessenkerk Iz. Evertslaan 11 Siongemeenschap in KKC Het Dorp Dorpsbrink 7 Bethlehemkerk Honigkamp 25 Salvatorkerk Salvatorplein 274 De Regenboog Oec.Wijkgem. Spiegelhuis, Mooieweg 94 De Kandelaar Den Haagweg 1 De Rank (Bonifatiuskerk) Huissensedijk 10 Remonstr. en Vrijz. Prot. Parkstraat 31a Eusebiuskerk Kerkplein 1 Waalse Kerk Gasthuisstraat 1 (naast pol.bureau) Evang. Luth. Gem. Arnhem Spoorwegstraat 8-10 Dorpskerk Schaarsbergen Kemperbergerweg 806 Protestantse Kerk te Rozendaal Kerklaan 17 Ziekenhuis Rijnstate Wagnerlaan 55 K.K.C. Het Dorp Dorpsbrink 7 Verz. huis Vreedenhoff Esperantolaan 2 Verz. huis De Drie Gasthuizen Rosendaalseweg 485 Verpl.huis Regina Pacis Velperweg 158 Verpl.huis Eldenstaete Mr. D.U. Stikkerstraat 126 Verpl.huis Altenova Elderhofseweg 51

Zondag

23 februari 2014

Zondag

2 maart 2014

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.: 10.00 u.

Diaconaal werk Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen ds. Tj. Ferwerda-Scholtens, Ede ds. K. Dijk, Duiven zie KKC Het Dorp

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.: 10.00 u.

Door wijk te bepalen diac. doel Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen

ds. R. Reiling, Steenderen ds. J.P. Eijgenraam

10.00 u.

10.00 u.

10.00 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.00 u.

10.30 u.

10.00 u.

niet bekend, in de Walburgiskerk ds. H. Oostdijk-van Andel

10.00 u. 10.00 u.

ds. A. Vogelzang

10.00 u.

ds. J. van Eck, Ede ds. C. van Egmond, Utrecht geen dienst

10.15 u.

17.00 u.

ds. L. van Hilten-Matthijsen

10.30 u. 10.00 u.

Em. Deken H. Jansen OFM, Arnhem ds. W. Hartogsveld

10.00 u.

10.00 u.

ds. F.Z. Ort

10.00 u.

10.15 u.

ds. J.P. Dam-Oskam

10.15 u.

10.30 u.

pastor J.G. te Lindert

10.00 u.

mw. W. Hagedoorn, Rheden mw. S.Z. de Wit, Arnhem pastor T.G. Rietman

10.00 u. 11.00 u. 10.30 u. 10.30 u.

pastor D. Booyink, Heelsum ds. P.J. Moet, Velp

Diaconessenkerk, Iz. Evertslaan 11 Datum: zondag 23 februari Aanvang: 16.00 uur Voorgangers: Rita Hoeve en Moniek Siermann Medewerking: Zijp-koor Dirigent: Elin Meijnen Thema: Prediker 3: Alles heeft zijn tijd.

Lisdoddelaan 30 Datum: zondag 23 februari Aanvang: 19.00 uur Meditatie: ds. F.Z. Ort, Dieren Medewerking: Chr. Gem.Zangvereniging ‘Arnhem-Zuid’ Dirigent: Arie Hogendoorn Orgel: Jack Blok

ds. M.A. Maan, viering H.A. ds. F. Jonker-van Zoelen, Zutphen ds. A.C. Poley ds. Tj. Ferwerda-Scholtens, Ede niet bekend

ds. W. van den Brink, Veenendaal ds. M.G. Fernhout m.m.v. Nomen Nescio geen dienst

Zijpviering 23 februari

Zangdienst in de Kruiskerk

10.00 u.

ds. E.I. Pot

10.15 u.

geen dienst 10.30 u.

ds. E. Postma, Utrecht pastor H. Noordeman, Arnhem ds. K.C.L. Eldering, Velp pastor G. Gies zie Siongemeenschap

10.00 u.

mw. C.Y. van Zanten

10.00 u.

mw. M.M. Hazeleger, Arnhem pastor A. Poppen

11.00 u. 10.30 u. 10.30 u.

pastor D. Booyink, Heelsum hr. A. Bennik, Arnhem

Korenbeurslezing in Hotel Haarhuis,

Stationsplein 1 Datum: zondag 9 februari Tijd: 10.30 – 12.15 uur Spreker: dr. Wim van Meurs, historicus Thema: Europa in alle staten, 60 jaar geschiedenis van de Europese integratie’

Coventrygebed

Walburgiskerk, Walburgisplein 1, elke vrijdag 12.30 - 12.45 uur. Wekelijks gebed voor vrede en verzoening. Voor meer informatie: tel. 4424567 en via de website: www.walburgisarnhem.nl/vieren/coventrygebed.html

13

Vieringen

Opstandingskerk

Zondag 9 februari wordt er gedoopt. Er zijn maar liefst 3 ouderparen die voor hun kind om de doop gevraagd hebben: Theo Korevaar en Caroline Koers voor hun dochter Eline, Mariet en Mark van de Ven voor hun dochter Sari en Anneke en GertJan Hop voor hun zoon Sven. Voor de doop van Sven heeft de wijkgemeente Elden-De Kandelaar toestemming verleend. Aan deze dienst zal door (een deel) van het koor Divertimento medewerking worden verleend. Het belooft een feestelijke viering te worden. Op zondag 16 februari kerken wij om 10.15 uur in de Eusebiuskerk samen met de wijkgemeente van de Salvatorkerk; de Opstandingskerk is dan dicht. Op 23 februari kunt u weer gewoon in onze eigen kerk terecht voor de viering en het kopje koffie en een gesprek na de dienst.

Geboren

Op 20 december werd Amely geboren, dochter van Bianca en Jarno Hilhorst, Vijverlaan 20 te Arnhem. Wij wensen de ouders van harte geluk met Amely.

Overleden

Op 22 januari overleed Gerarda de Kleijn-Wientjes, thuis in Insula Dei, zij werd 96 jaar oud. Het echtpaar De Kleijn kwam een aantal jaren geleden in Arnhem in Insula Dei wonen. Samen werden zij trouwe bezoekers van de vieringen in de Opstandingskerk tot dat hun beider conditie dat niet meer toeliet. Ondanks hun destijds al hoge leeftijd slaagden zij er in zich in onze gemeente thuis te voelen, de Opstandingskerk werd hun kerk. Het is een mooi geschenk, dat zij op die manier aan de gemeente gaven: zo kan het dus ook! In de kerkdienst voorafgaande aan de begrafenis werd onder andere Psalm 121 gezongen “Mijn hulp is van mijn Here”. Wij bidden om troost en om kracht voor haar man, kinderen, klein- en achterkleinkinderen en allen die haar zullen missen.

Opstandingskerk kerkgebouw: Rosendaalseweg 505 tel. 4421810 www.opstandingskerkarnhem.nl • wijkredactie: Henk Altena tel. 3611343 [email protected] • predikanten: • ds. Elsje Pot tel. 3637338 - [email protected] • ds. Yolanda Voorhaar tel. 0318-621676 [email protected] • scriba: mw. Marije Meijering, Sint Marten 58, 6821 BW Arnhem tel. 4434417 [email protected] Kerkomroep: www.kerkomroep.nl wijkkas Opstandingskerk: NL10INGB0000851500

Agenda

zondag 09 februari 10.00 uur woensdag 12 februari 14.00 uur donderdag 13 februari 09.30 uur zondag 16 februari maandag 17 februari 13.30 uur dinsdag 18 februari 14.00 uur donderdag 20 februari 09.30 uur donderdag 20 februari 20.00 uur donderdag 27 februari 09.30 uur vrijdag 28 februari v.a. 17.15 uur

Doopdienst Oecumenische geprekskring Creagroep Kerk gesloten Triangel nieten en vouwen Ontmoetingsmiddag Creagroep Geloven met verbeelding Creagroep Samen eten

Autodienst

zondag 09 februari mw. Inge van Hemert tel. 06-14945934 zondag 16 februari mw. Pleunie v.d. Heide tel. 026-3613110 zondag 23 februari hr. Ido v.d. Koppel tel. 06-48621594

Henk Altena

De Drie Gasthuizen gesprekskring

Op 11 februari is er weer een bijeenkomst om 14.00 uur. Geloven met verbeelding Op 20 februari bent u van harte welkom om te ontdekken hoe beeld en tekst elkaar kunnen beïnvloeden of versterken en ook openen. De formule is eenvoudig: we kijken met elkaar naar een afbeelding en daarna lezen we een bijbelgedeelte. Het is niet een bijeenkomst waarop u veel informatie krijgt, het gaat vooral om de eigen beleving van beeld en tekst en het uitwisselen van die beleving met elkaar. We beginnen om 20.00 uur en afhankelijk van wat er loskomt, duurt de bijeenkomst iets langer of korter, maar uiterlijk tot 22.00 uur. Met vriendelijke groet, Elsje Pot

Nieuws van het Nederlands Bijbelgenootschap Ruim 100.000 bijbels ingezameld voor bijbel recycleactie Ruim 100.000 bijbels zijn er in 2013 ingezameld in het kader van de Recycle-bijbelactie. Een erg mooi resultaat, waar honderden vrijwilligers van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) zich voor hebben ingezet. Oude, stukgelezen of onbruikbare bijbels konden in 2013 worden ingeleverd op diverse plaatsen in Nederland en werden tijdelijk opgeslagen in kerken, garages of boekhandels. Geregeld werden ook bijbels afgeleverd bij het kantoor van het NBG in Haarlem, waar medewerkers ze verpakten en doorstuurden naar Royal Jongbloed in Heerenveen. 14

Een absoluut record werd gevestigd door de plaatselijke NBGwerkgroep van de gemeente Staphorst; in totaal zijn hier meer dan 2000 oude bijbels ingeleverd. Ook andere werkgroepen waren erg actief, velen hebben meer dan 500 bijbels, liedboeken en psalmboeken verzameld. De actie, gestart in januari 2013, was een samenwerking met de uitgeefpartner van het Nederlands Bijbelgenootschap, Royal Jongbloed. De bijbels gaan eerst naar een bedrijf dat de omslagen eraf haalt en daarna naar de papierfabriek PDL in Frankrijk, waar het papier gerecycled wordt tot nieuw bijbelpapier. Op het gerecyclede papier zal een speciale bijbeluitgave gedrukt worden, waarover we u later dit jaar verder zullen informeren.

Diaconessenkerk Wij gedenken

.Mevrouw Helena (Lenie) Westerhof- Wiersinga, overleden op 9 januari in de leeftijd van 90 jaar. Sinds een aantal maanden woonde mevrouw Westerhof in Oranje Nassau’s Oord in Renkum, omdat er teveel zorg nodig was om nog thuis te kunnen wonen. Dat was een ingrijpende ervaring, voor haarzelf en voor haar man. Wij gedenken mevrouw Westerhof als een moedige en zelfstandige vrouw, die het moeilijk vond om te ervaren hoe ze steeds meer afhankelijk werd. De begrafenis heeft in besloten kring plaatsgevonden. .De heer Mattheus (Theo) Vaalburg, overleden op 9 januari in de leeftijd van 89 jaar. Op Kerstmorgen was hij nog in de kerk. Enkele dagen later volgde een ziekenhuisopname en nadat het er eerst goed uitzag, ging het op 9 januari snel bergafwaarts en overleed hij in de loop van de dag, temidden van zijn kinderen. De dienst voorafgaand aan de begrafenis was in de Anglicaanse Kerk in Arnhem. Vanwege de Engelse afkomst van mevrouw Vaalburg was er altijd contact geweest met die kerk en de voorganger die ook de uitvaart van mevrouw Vaalburg heeft geleid, heeft nu ook de uitvaart van de heer Vaalburg geleid. .De heer Willem Jansen, overleden op 17 januari in de leeftijd van 88 jaar. De heer en mevrouw Jansen woonden aan de Van Lawick van Pabststraat. In december was mevrouw Jansen verhuisd naar een verpleeghuis in Huissen, omdat de heer Jansen de verzorging niet langer op zich kon nemen vanwege zijn eigen ziekte. Op 13 januari is hij opgenomen in hospice Rozenheuvel, waar hij enkele dagen later overleed. In de dienst voorafgaand aan de begrafenis hebben we 1 Kor. 13 gelezen – een bijbelgedeelte vol betekenis voor de heer en mevrouw Jansen. Toen zij 63 jaar geleden trouwden, was er geen kerkelijke bevestiging van hun huwelijk geweest en dat is alsnog gebeurd bij hun 50-jarig huwelijksjubileum. Ds. Lyonne Verschoor heeft toen, met de woorden van 1 Kor. 13, Gods zegen over dit echtpaar uitgesproken, een ervaring die voor hen en voor hun kinderen zeer veel betekend heeft. Wij wensen allen die geconfronteerd worden met de dood die geliefden wegneemt, van harte Gods zegen toe. Dat het vertrouwen dat God onze dierbaren in zijn handen draagt, tot troost mag zijn.

Bij de diensten

9 februari: Voorganger is ds. S.H. Hiemstra uit Voorthuizen, echtgenoot van ds. Monica Schwarz, een goede bekende in onze kring. We heten hem van harte welkom in ons midden. 16 februari: een dienst zonder bijzonderheden – hoewel dat eigenlijk raar is om te zeggen, alsof niet elke samenkomst van de gemeente onder de hoede van Gods zegen bijzonder is! 23 februari: voorganger is ds. K. Dijk, hij gaat vaker bij ons voor en zal daarom bij velen bekend zijn.

Bereikbaarheid

(Bijna) elke maandagochtend ben ik aanwezig in de predikantenkamer, tussen 9.30 en 11.00 uur. U bent daar van harte welkom voor een kop koffie en een praatje, of om een afspraak te maken voor een ander moment. Mailen kan ook altijd: [email protected] en bellen kan naar 0263891962. Spreek eventueel het antwoordapparaat in, dan bel ik zo spoedig mogelijk terug.

Diaconessenkerk kerkgebouw: Izaak Evertslaan 11, tel. 4425259 www.diaconessenkerk.nl • wijkredactie: Inge Veldhuis

[email protected] • predikant: ds. Monique Maan,

tel. 3891962 [email protected] spreekuur: ma. 9.30–11.00 uur, predikantenkamer. • scriba: Hilda van Vliet [email protected] • verhuur De Bakermat: [email protected]

wijkkas: ING rekening NL58INGB0000987600 t.n.v. Prot Gem Kerk Activiteitenfonds

Vakantie

Van 17 februari t/m 23 februari heb ik een weekje vakantie. In noodgevallen kunt u contact opnemen met de scriba of voorzitter van de kerkenraad: Hilda van Vliet: tel. 026-4453231, Lineke Brinkman: tel. 026-3640376. Zij weten hoe de vervanging geregeld is. Hartelijke groet, Monique Maan

Autorijdienst Alteveer/Cranevelt 09-02 Henny Kromhout 16-02 Jenny Meijer 23-02 Eize Drenth

4422983 4434925 3794503

Burgemeesterswijk/Hoogkamp 09-02 Jaap Clifford 4439160 16-02 Wim van Vliet 06-54255945 23-02 Wim van Vliet 06-54255945

KIDS Express wegens succes geprolongeerd

De vijf caravans van de KIDS-Express rijden nog een half jaar langer door Nederland. De KIDS Express, die eigenlijk eind 2013 zou stoppen, wordt vanwege de vele aanvragen met een half jaar verlengd. De KIDS Express helpt kinderen van acht tot en met twaalf jaar een held te worden in hun eigen buurt. Vijf Bijbelverhalen, vijftien uitdagende opdrachten in vijf caravans laten kinderen ervaren dat ze een verschil kunnen maken in de wereld om hen heen. Kortom: De KIDS Express is een avontuur waarin kinderen ontdekken hoe actueel de Bijbel is! De KIDS Express is te huur voor kerken, scholen en verenigingen. JOP, Kerk in Actie en het Nederlands Bijbelgenootschap zorgen voor materiaal om het project goed te begeleiden. Zo kun je met de inzet van vrijwilligers een professionele interactieve tentoonstelling neerzetten in je eigen omgeving. Een tentoonstelling die je buurt in beweging brengt. Maak gebruik van deze laatste unieke mogelijkheid om de KIDS Express alsnog te boeken. Kijk op de website www. kids-express.nl wanneer de caravans bij jou in de regio zijn en doe een aanvraag.

15

Siongemeenschap

Activiteiten in de komende weken

Inloopavond / Taizéviering KKC: het Kerkelijk Kultureel Centrum (KKC) van Het Dorp is op 12, 19 en 26 februari van 18.30 tot 19.30 uur open voor stilte, gesprek en gezelligheid. Op 12 en 26 februari vindt om 19.00 uur een Taizéviering plaats. Ontmoetingsmorgen KKC Het Dorp: deze bijeenkomst vindt plaats in het Kerkelijk Kultureel Centrum (KKC) van Het Dorp in Arnhem. Aanvangstijdstip is 10.15 uur en de bijeenkomst duurt tot aan het middaguur. De bijeenkomst wordt begeleid door ds. Monique Maan, Hans Meijer en Alie Schregardus. Tijdens deze bijeenkomst vindt gesprek en discussie plaats over een nog nader te bepalen onderwerp. U bent van harte welkom! Nadere informatie kunt u krijgen bij Alie Schregardus. “Rondom de Bijbel”: de contactavond op dinsdag 25 februari is speciaal bedoeld voor de bewoners van de Philadelphiahuizen. De avond wordt gehouden in de Sionkerk (Callunastraat 6 in Arnhem). De avond is gevuld met muziek, een bijbelverhaal, wat creatiefs en natuurlijk veel gezelligheid. Inloop vanaf 19.00 uur. Nieuwe deelnemers zijn altijd van harte welkom. Nadere informatie bij Wim Schröder: tel. 026-4431698 of [email protected]

Bethlehemkerk In memoriam

Ingrid Irene Hélène Bosma-Spelt geboren 14 mei 1963 - overleden 11 januari 2014

Ik kan gaan slapen zonder zorgen, Want slapend kom ik bij U thuis. Alleen bij U ben ik geborgen, Gij doet mij rusten tot de morgen En wonen in een veilig huis. Psalm 4: 3 berijmd

Deze tekst stond op de kaart en dezelfde tekst lazen we ook in de afscheidsdienst op 17 januari in de Bethlehemkerk. Ingrid werd maar 50 jaar. Eenieder die ik sprak, vond haar een vrolijke, dappere en zorgzame vrouw, moeder of vriendin. Voor Jaap-Jan, de zonen Sietse en Luuk en dochter Minke is het dan ook heel zwaar nu al afscheid te moeten nemen. Samen met ds. Menno Leistra had Ingrid liederen en tekst uitgezocht. Een stukje tekst staat hierboven en in een lied stond: de Heer is mijn Herder en Hem blijf ik gewijd. Wat een geloofskracht klinkt hieruit. Hem blijf ik gewijd. Ingrid had in haar leven en ook in haar gezin langdurig te maken met ziekte. Wat betekent dat voor je geloof. Laat je dat los of wordt dat juist HET houvast. Bij Ingrid werd het houvast. Ingrid kon genieten van kleine dingen en zo genoot ze vorig jaar nog samen met haar man en dochter van een uitstapje naar de zee via Stichting Doe een Wens van de ambulancezorg waarvoor Welmoed had gezorgd. Trots was Ingrid op haar beide zonen die nu bij het samenstellen van de dienst ook veel gedaan hebben. De sprekers tijdens de dienst zeiden eigenlijk allemaal hetzelfde, namelijk dat Ingrid er altijd voor een ander was ook al was ze zelf nog zo ziek. De laatste drie weken werd Ingrid liefdevol verzorgd in Hospice Rozenheuvel. Tijdens de Kerstdagen en Oud en Nieuw kwam ze nog even naar huis. Op 11 januari overleed ze in het hospice. 16

Siongemeenschap

vieringen in het K.K.C. Het Dorp, Dorpsbrink 7 • website: http://siongemeenschap.webs.com • wijkredactie: Philip Greep

[email protected] • predikant: ds. Monique Maan, tel. 3891962,

[email protected] • Spreekuur: ma. 9.30-11.00 uur in de predikantenkamer van de Diaconessenkerk • scriba: secretariaat Siongemeenschap,

p/a Sophiastraat 21, 6812 CA Arnhem • wijkkas NL33INGB0000925000 t.n.v. penningmeester Siongemeenschap.

Bijbelkring: deze vindt plaats op woensdag 26 februari in de Sionkerk (Callunastraat 6 in Arnhem). Aanvangstijdstip is 15.00 uur en de bijeenkomst duurt tot ongeveer 17.00 uur. De leiding van deze kring is in handen van Theo van Loenen. Nadere informatie bij Theo van Loenen of Alie Schregardus. Met een hartelijke groet vanuit de Siongemeenschap, Philip Greep.

Bethlehemkerk

Honigkamp 25, tel. 3642367 www.bethlehemkerkarnhem.nl • wijkredactie: Piet Blok, tel. 3614939 [email protected] • predikanten: • ds. Menno Leistra tel. 0575–845930 [email protected] • ds. Ad Poley, tel.06 151 532 11, wo + do.: tel. 3642367 [email protected] • ds. C.J. Kraai, tel. 0317-422188 / 06-24770523 [email protected] • scriba: Nollie Kramer-Bunschoten, tel. 3612208 [email protected] • wijkkas: NL39INGB 0000999000 t.n.v. wijk- en bloemenfonds Bethlehemkerk, Arnhem • beheer website: Edward Eekma, tel. 3792147, [email protected]

Ingrid is nu in een land van louter licht. We beëindigden de dienst met de woorden: Moge God jullie behoeden, leef met Zijn liefde in vrede met elkaar. Dat er mensen zijn met wie je kunt delen, zegen wens ik ons allen toe. Haar man, kinderen en verdere familie wensen we toe dat er nu ook anderen voor hen mogen zijn nu ze zonder Ingrid verder moeten. Greet Meijer

Bij de diensten.

Bethlehemkerk

Even terug naar 19 januari de viering van Epifanie, toen wij als gemeente de eredienst verzorgden in de Eusebiuskerk: Wij hebben er bij stil gestaan dat we niet alleen Nederlanders zijn, maar dat de Bijbel leert dat we tegelijkertijd ook burgers zijn van een ander koninkrijk: het koninkrijk van God op aarde. Dit kerkelijk jaar is Matteüs de ‘docent’ die ons een ‘inburgeringscursus’ geeft in dit ander(s) leven: dit vreemdelingschap. In de komende weken gaat het over de Bergrede van onze Heer 9 februari: Matteüs 5: 13-16 16 februari: Matteüs 5: 17-26 23 februari: Matteüs 5: 33-48 Alvast voor uw agenda: zondag 2 maart zal het over Matteüs 6: 24-34 gaan. Bijzonder feestelijk hoogtepunt is wel dat de al aan velen van ons bekende Edward Eekma belijdenis zal doen en gedoopt zal worden.

Werkgroep Project (Hoop voor kinderen)

De werkgroep heeft in de afgelopen periode van 2013 weer enkele acties gehouden. De opbrengst van de High Tea in november bedroeg € 372,05 en de verkoop van de kaarten begin november bedroeg € 127,50. De verkoop in december van de kerstkaarten leverde het bedrag op van € 145,50. De totaalstand op de thermometer (inclusief binnengekomen giften) staat nu op € 960,05. Een heel mooi resultaat tot nu toe, wetend dat er binnenkort nog enkele acties worden gehouden. Zo wordt op vrijdag 14 februari weer de erwtensoepmaaltijd gehouden. De uitnodiging hiervoor is uitgegaan op zondag 2 februari. Was u zondag 2 februari niet in de kerk en wilt u graag bij de maaltijd aanwezig zijn, dan kunt u zich nog tot 10 februari bij één van de genoemde personen aanmelden. Verkoop van kaarten wordt gehouden op zondag 30 maart. U kunt natuurlijk nog altijd zelfgemaakte kaarten inleveren bij de werkgroep. Tussendoor kunt u natuurlijk ook elke zondag nog kaarten kopen die in de kaartenstandaard in de hal staan. De opbrengst hiervan komt ook ten goede aan de projecten. Op zondag 13 april (Palmzondag) kunt u de spaardoosjes weer inleveren. Daarna wordt het Project voor dit seizoen weer afgesloten. De totale opbrengst wordt dan zo spoedig mogelijk daarna bekend gemaakt.

De Regenboog OGR De Regenboog Oecumenische Geloofsgemeenschap Arnhem-Zuid www.regenboogrijkerswoerd.nl • locatie: Spiegelhuis, Mooieweg 94, tel. 06–57736103 (1e zondag v.d.maand) • wijkredactie: ds. Han Hoekstra,

tel. 3618103, [email protected] • pastor: ds. Han Hoekstra,

tel. 3618103, [email protected] • scriba: Menno Bonnema, tel. 3272299, [email protected] • wijkkas: NL88INGB0000232788 t.n.v. penningm. OWR

Ds. Han Hoekstra

We wensen ds. Han Hoekstra van harte beterschap en hem en zijn gezin heel veel sterkte in deze moeilijke tijd.

Uitnodiging: Erwtensoepmaaltijd

De Werkgroep Project organiseert een erwtensoepmaaltijd, waarmee zij u (jou) en het Project 2013/2014 wil ’voeden’. Eet met ons mee en geniet voor twee. De maaltijd kost € 7,50 per persoon. De maaltijd wordt gehouden op vrijdag 14 februari in de Bethlehemkerk. U wordt verwacht om 17.30 uur. Het gaat om een volledige maaltijd. Omstreeks 19.30 uur wordt het ’restaurantje’ gesloten. U kunt zich opgeven tot uiterlijk 10 februari bij de commissieleden van de werkgroep: Ger de Vries (tel. 3622511), Ali Knoop (tel. 3611858) of Tjits Strikwerda (tel. 3642633). Voor vervoer kan worden gezorgd. Indien u geen voorkeur heeft voor erwtensoep, kunt u dit bij aanmelding kenbaar maken. Er is ook een andere soep beschikbaar. Namens de werkgroep Project, Corrien van ’t Oever

Vorming een Toerusting

- Gebedskring, 3e woensdag van de maand in de kapel: 19 februari 16.30 -17.15 uur - Kring Belijden op de Drempel van een Nieuwe Tijd. Zondag 30: de Geest van God die mensen zoekt en roept: donderdag 27 februari: 10.00 – 11.15 uur (ditmaal de 4e i.p.v. de 3e donderdag van de maand i.v.m. mijn vakantie). ds. Ad Poley

Kerktaxi

9 februari 16 februari 23 februari 2 maart

hr. J. v. ‘t Oever hr. P. Blok hr. E. Eekma hr. D. v.d. Hof

tel. 3621514 tel. 3614939 tel. 3792147 tel. 3612974

Piet Blok

Ode aan de liefde - Oud worden als spirituele kans De werkgroep Ouderen & Zingeving van de Eusebiusparochie organiseert een bijeenkomst op woensdagmiddag 12 februari van 13:30 tot 15:30 uur in de Emmauskapel, St. Gangulphusplein 5, Arnhem-Zuid. Iedereen is welkom. Het thema is: ‘Ode aan de liefde’. U kunt kijken naar en genieten van de film ‘Amour’ van Jean Louis Trintignant. De film gaat over de liefde tussen Anne en Georges. Ze zijn al op leeftijd. Ze hebben een volwassen dochter en leiden een rustig bestaan in Parijs. Hun passie voor muziek speelt in hun leven een hoofdrol. Dan krijgt Anne een infarct en breekt er een nieuwe fase in hun leven aan. ‘Ouderen & Zingeving’ richt zich op mensen vanaf ± 60 jaar. Samen met hen probeert het zicht te krijgen op wat het leven in deze fase betekent of kan betekenen; hoe het zin krijgt en welke rol geloven hierin kan spelen. Er zijn geen kosten aan de bijeenkomsten verbonden. Wel wordt een bijdrage voor koffie/thee op prijs gesteld Nadere informatie is verkrijgbaar bij W. Palstra, tel. 3231719, via [email protected] en via www.eusebiusparochie.nl/. 17

Salvatorkerk

Geboren Op 8 januari werd Thomas geboren, zoon van Jan en Irene Pool. Thomas kreeg nòg twee mooie namen mee: Lucas en Simeon. Hij werd geboren om 17.01 uur, woog op dat moment 3750 gram en was 50 centimeter lang. Zijn ouders laten weten dat ze dankbaar en gelukkig zijn met zijn geboorte. ‘Gevoelens kun je niet verwoorden zodra je je kindje in handen houdt Je kunt slechts blij en dankbaar zijn dat zoiets moois je wordt toevertrouwd’. Van harte gefeliciteerd! Drie nieuwe ambtsdragers! Op zondag 9 februari hopen we maar liefst drie nieuwe ambtsdragers te mogen bevestigen. Onze kerkenraad groeit! Het gaat echter niet om ‘gewone’ ouderlingen of diakenen. Twee ouderlingen Perki Cella Tampi en Martha Jaflaum zullen worden bevestigd als ouderlingen met bijzondere opdracht. Al jaren lang zijn zij actief voor de Indonesische Christen Gemeenschap PERKI. Perki werd opgericht op tweede kerstdag 1930 en bestaat dus al meer dan 80 jaar. PERKI heeft een belangrijke rol gespeeld bij de integratie in de Nederlandse samenleving door christenen die afkomstig waren uit Nederlands-Indië. Die functie heeft PERKI voor een deel nog steeds, bijvoorbeeld voor mensen die voor werk of studie vanuit Indonesië zich vestigen in Nederland. Belangrijker is inmiddels dat de tweede en derde generatie wil blijven vasthouden aan de eigen cultuur, taal en gemeenschap, waar ook het christelijk geloof onlosmakelijk bij hoort. Vanaf het begin zijn er sterke banden geweest tussen PERKI en de Hervormde kerk, nu de Protstantse Kerk in Nederland. Om die band in stand te houden en te versterken heeft PERKI de wens geuit om vertegenwoordigd te zijn in de wijkkerkenraad van de Salvatorkerk, zoals ook in het verleden al het geval was. Ook van onze kant stellen wij die band op prijs. We hebben afgesproken dat Cella en Martha ouderling zullen zijn ‘met bijzondere opdracht’ voor het werk van PERKI. Formeel zullen ze volwaardig lid zijn van onze kerkenraad, in de praktijk zal het betekenen dat ze tweemaal per jaar in een vergadering aanwezig zullen zijn. Maar natuurlijk zullen we ook tussendoor goed contact houden! Ouderling kerkrentmeester De derde ‘nieuwe’ ambtsdrager is Jaap van ‘t Riet. ‘Nieuw’ tussen aanhalingstekens, omdat hij ook in het verleden al ambtsdrager was, o.a. als voorzitter van de wijkkerkenraad en als kerkrentmeester. Ook nu zal hij worden bevestigd als ouderling-kerkrentmeester. Al een aantal jaren heeft hij zitting (en werkt hij hard!) in het stedelijke college van kerkrentmeesters, maar zonder formeel ambtsdrager te zijn. Kerkordelijk is voorgeschreven dat tenminste twee van de stedelijke kerkrentmeesters tevens ambtsdrager moeten zijn. Door het vertrek van Joost Viejou vorig jaar, was dat er nog maar één. Jaap is nu gekozen als scriba/secretaris van het college, en daarbij hoort ook het ambt. Binnen de wijkkerkenraad zal zijn rol beperkt blijven, al mogen we -Jaap kennende- verwachten dat hij ook in ons midden niet geheel onzichtbaar zal zijn! 18

Salvatorkerk kerkgebouw: Salvatorplein 274, tel. 3212159 www.salvatorkerkarnhem.nl • wijkredactie: ds. Pierre Eijgenraam • predikant: ds. Pierre Eijgenraam tel. 3519531 [email protected] • scriba: Meint Lukkien, tel. 4743343

[email protected] • wijkkas: NL84INGB0003068364 t.n.v. Wijkkas Salvatorkerk Arnhem

Bevestigingsdienst Aangezien Jaap van ‘t Riet al vele jaren contactpersoon is namens onze wijkgemeente met de Indonesische kerken, hebben we ervoor gekozen dat de drie nieuwe ambtsdragers samen bevestigd zullen worden op zondagmiddag 9 februari in een dienst van Perki , die mede onder verantwoordelijkheid van onze wijkgemeente zal worden gehouden. Ds. Pierre Eijgenraam en ds. Marla Wincler-Huliselan zullen gezamenlijk voorgaan en we hopen dat ook veel gemeenteleden hierbij aanwezig willen zijn. Na afloop is er –naar Indonesische traditie- nog een gezellig samenzijn, waar ook het een en ander te eten valt. Welkom aan onze nieuwe ambtsdragers, we hopen op een feestelijke bevestigingsdienst en wensen jullie veel zegen in jullie werk! Kerkcafé over Lourdes Op vrijdagavond 28 februari is er weer een kerkcafé in de Salvatorkerk. Anita Coenraads, pastor van de Eusebiusparochie, over bedevaarten naar Lourdes. In het kader van haar werk begeleidt Anita bedevaarten naar Lourdes, die ook vanuit Arnhem jaarlijks worden georganiseerd. Lourdes is de plek waar in 1858 Maria zou zijn verschenen aan Bernadette Soubirous. Vooral zieken en gehandicapten gaan graag naar Lourdes. Wat hopen zij, wat verwachten zij, wat beleven zij? Hoe is het om met hen mee te mogen naar deze bijzondere plek? Anita kan er boeiend en enthousiast over vertellen. ds. Pierre Eijgenraam Lourdes Lourdes (Lorda in Occitaans) is een stad in het departement Hautes-Pyrénées in Frankrijk. Het is de grootste katholieke bedevaartplaats in Frankrijk. Het is gesitueerd in het zuiden van het land in de uitlopers van de bergen van de Pyreneeën en heeft ongeveer 17.000 inwoners. In 1858 verklaarde Bernadette Soubirous, toen een 14-jarig meisje, tussen 11 februari en 16 juli verschillende verschijningen te hebben gezien, die door de belangrijkste hoogwaardigheidsbekleders van die tijd werd beschouwd als die van de Heilige Maagd Maria in de verre grot van Massabielle. In 1864 werd er een standbeeld opgericht ter ere van Onze-LieveVrouw van Lourdes bij de plaats van de verschijningen. Er werd een kapel gebouwd die al spoedig te klein werd en ging dienen als crypte voor de eerste basiliek, de Basiliek van de Onbevlekte Ontvangenis. In de loop der jaren kwamen hier nog twee basilieken bij en verschillende andere gebouwen, die thans alle deel uitmaken van het Heiligdom van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes. Bernadette Soubirous ging in 1866 het klooster van Nevers in en werd heilig verklaard in 1933.

Elden - De Kandelaar

Rond de vieringen

Op zondag 19 januari kerkten we samen met de wijkgemeente Salvatorkerk en met de Lucasparochie in de Salvatorkerk. Het was een feest om met elkaar brood en wijn te delen. Als alles volgens plan verlopen is, is Lyska van der Elst op zondag 2 februari bevestigd als ouderling met het scribaat van de Algemene Kerkenraad als bijzondere opdracht. Fijn dat er zo vanuit onze wijk een bijdrage kan worden geleverd aan het stedelijke kerkenwerk.

Ziekte ds. Han Hoekstra

Ds. Han Hoekstra heeft het slechte nieuws gekregen dat de uitslag van de PET/CT scan laat zien dat er ernstige uitzaaiingen van de kanker zijn. Een grote tegenvaller, met onzekerheid en verdriet. We leven van harte mee en bidden om Gods nabijheid voor hem en zijn familie.

Gedachtenisplek

Op verzoek van de liturgiecommissie en de werkgroep herinrichting De Kandelaar heeft ons gemeentelid Wim van Drie een gedachtenisplek in De Kandelaar ontworpen en ook gerealiseerd. Dit proces is voor hem een bijzondere ervaring geweest. Hij gaf aan er met hart, hoofd en handen mee bezig te zijn geweest. Op zondag 12 januari na afloop van de kerkdienst is de gedachtenisplek door Wim gepresenteerd aan de gemeente. Hij gaf daarbij de volgende toelichting op het ontwerp. Tafel Het is niet alleen een plank tegen de muur, maar ook een tafel erbij. Daardoor is het een plek geworden. Het is geen tafel om aan te schuiven, hij is te hoog. Hij heeft de hoogte van een sta-tafel. Bij een sta-tafel ben je actief; bij deze tafel sta je stil, maar je bent actief met je gedachten: een ‘gedachtenistafel’. Tijdens het maken heb ik het tafelblad, dat uit drie delen bestaat, naar voren versmald. Voor mijn gevoel kan je er nu dichterbij komen. Hij is beter benaderbaar, maar je kunt er niet omheen. Plank De kruisjes komen aan een plank aan de muur. Een plaat van multiplex. Die plaat staat los van de tafel en heeft de suggestie van drie kruisen. Het middelste kruis is iets hoger. Het bovenste kleine kruisje staat voor Christus. Dit kruisje is net zo groot als de overige kruisjes, maar hij zit niet los; hij is vastgelijmd: Vast en Zeker. Normaal zou het dwarshout van de buitenste kruisen lager zitten dan het middelste dwarshout. Bij dit ontwerp omarmt het middelste kruis Christus als het ware de twee buitenste kruisen. Materiaal Tafel en kruisjes zijn, net als het liturgisch centrum, gemaakt van eikenhout: HOUT MOET, maar ook HOUDT MOED. De houten balkjes zijn van een zelfde maat. Voor het blad zijn drie maal balkjes aan elkaar verbonden: Vader, Zoon en Heilige Geest. Plaat De plaat is van 18 mm dik multiplex. Dat zijn zeven verschillende lagen hout in de kleuren wit(blank), bruin en geel. Dwars op elkaar gelijmd tot één geheel, net mensen van alle rassen, die samen de gemeente van Christus vormen. De plaat is WHITE WASH (wit gewassen), wit doorschijnend, mistig gewolkt, geen kleur. De randen met schuine kant zijn gelakt, zodat je de kleuren van alle rassen kunt zien.

Elden-De Kandelaar

Kerkgebouw: Den Haagweg 1, tel. 3812252 www.elden-dekandelaar.nl • wijkredactie: Jan van de Lagemaat, [email protected] • predikanten: • ds. Hubertien Oostdijk-van Andel, tel. 3237577 [email protected] • ds. Anja Vogelzang, tel. 3233833, [email protected] • ds. Han Hoekstra, tel. 3618103, [email protected] • predikantensecretariaat: [email protected] • scriba: Wiebe de Jager, tel. 3813796, [email protected] • wijkkas: Elden-De Kandelaar rek.nr NL33INGB0001348696

Kruisjes De kruisjes worden met één nagel opgehangen, de plaats van elk kruisje staat vast, de gaatjes zijn vooraf geboord in plaat en kruisje. We hopen het niet, maar als er een kind overlijdt, komt er een klein kruisje aan de voeten van Christus.

Samenvatting ontwerp

Dit ontwerp kan in drie woorden worden samengevat: CHRISTUS, EENVOUD en OPSTANDING “Het is niet van mij, ik heb het ontvangen”

De uitvoering

Ook het realiseren van de gedachtenisplek was voor Wim een emotioneel gebeuren. Hij schrijft: “Voor het maken van de plaat gebruikte ik twee machines: een decoupeerzaag (vertaald is dat een ’uitzager’) en een Boven Frees (frees met een F). Bij het gebruik van deze machines is een Geleider onmisbaar. De woorden ’er uitzagen’ hebben een dubbele betekenis. Als we op deze plaats overledenen gedenken, dan doen we ons best om te herinneren hoe zij ’eruit zagen’. In de plaat zaagde Wim ’uitwendige’ en ’inwendige’ hoeken. De uitwendige hoeken – richtingveranderingen – stellen de duidelijk zichtbare veranderingen in je leven voor zoals verhuizing, andere baan. Zij zijn scherp afgetekend, zij vertolken het DOEN van de mens. De twaalf inwendige hoeken vertolken je DENKEN, je voelen (liefde), je geloof. Ook daarin zijn er momenten dat je van richting of verdieping verandert. Het viel Wim, toen hij bezig was, op dat na het zagen zowel de inwendige als de uitwendige hoeken kantig en strak waren. Maar na het frezen van de inwendige hoeken, kregen deze een ronde vorm waardoor ze meer relatie kregen met HART en ZIEL. →

19

Elden - De Kandelaar

Wim schrijft hierover:

“Het zelf proberen te lopen langs de randen van de kruisen, een soort ‘kruisgang’ is heel emotioneel en niet gemakkelijk, maar waardevol! De uitwendige hoeken zijn vaak eenvoudig in te vullen, soms precies met datum of een duidelijke periode, een reis, operatie, geboorte van een zoon, dochter of kleinkinderen. De inwendige hoeken zijn veel lastiger te duiden. De eerste kus, het begin van een relatie, het moment dat je zwanger bent en leeft op een wolk. Of het tegenovergestelde. Je alleen voelen, het verlangen om kinderen te krijgen, een niet geaccepteerde geaardheid. Voor iedereen is die weg anders. Ik hoop dat dit verhaal u tot steun mag zijn wanneer u later bij deze gedachtenisplek staat om een gestorvene te gedenken.”

De Rank (Bonifatiuskerk)

Uitbreiding van de kerkenraad

Een citaat: “Ouderlingen en diakenen zijn er in de gemeente van Jezus Christus om de liefde tot God en tot elkaar te laten groeien. Om de liefde in en uit de gemeente handen en voeten te geven. U bent er niet om de gemeente naar uw pijpen te laten dansen. U hebt als ambsdrager geen erebaantje in de gemeente waar je verder niets voor hoeft te doen dan alleen maar op de voorste rijen plaats te nemen. Nee, uw dienen als ouderling en diaken, moet er op gericht zijn om “uit liefde tot Christus en zijn gemeente, die liefde in de gemeente steeds meer te laten openbloeien”. In het kader van die liefde schrijft Paulus in 1 Timoteüs 3:1 volgens de Herziene Statenvertaling : Dit is een betrouwbaar woord: als iemand verlangen heeft naar het ambt van opziener, begeert hij een voortreffelijk werk. De Nieuwe Bijbelvertaling luidt: “Als iemand opziener wil worden, is dat een eerzaam streven”. Daarmee wordt de Griekse tekst, die inderdaad spreekt van “verlangen naar” vlakweg vertaald met “willen worden”. Verlangen naar het ambt lijkt in onze tijd ver te zoeken. Hoe moeilijk is het niet om ambtsdragers te vinden? Is dit een bijproduct van wat in het nieuwe Beleidsplan van de PGA als één van de kernproblemen van de hedendaagse gemeente wordt genoemd: gebrek aan kennis? Hoe het ook zij, we zijn dankbaar dat in onze kleine gemeente bij 3 mensen dit verlangen spontaan gegroeid is, en opgeroepen. Het zijn de heren W. de Vries en J. Kramp. Beiden hebben het op hun hart om ouderling te worden. Ook zijn we blij met mevrouw G. Albertus-v.d. Teems, onze Geesje, die zich beschikbaar stelt voor het diakenambt. Diaken D. van Zoest is aftredend en stelt zich vanwege zijn leeftijd niet herkiesbaar. Onze ouderling mevrouw A. Spang zal de ontstane vacature vervullen. Verder stelt de heer H. Boer zich herkiesbaar als ouderling en J. Ros als ouderling-kerkvoogd. De bevestiging van deze 5 ambtsdragers zal plaats vinden op 9 maart.

Bijbelkringen

De middagbijbelkring o.l.v. ds. Vermaat zal worden gehouden op 25 februari. Aanvang 14.00 uur, maar vanaf half 2 wordt er volop koffie en thee geschonken. Onderwerp is nog steeds het diepzinnige evangelie van Johannes. De avondbijbelkring komt bijeen op 6 maart. Hierover meer in het volgende nummer van Kerkperspectief. 20

Als u wilt reageren: Wim van Drie, Medemblikhof 35, e-mail: [email protected] Jan van de Lagemaat

Filmavond & gespreksavond

Wij nodigen iedereen van harte uit voor de film Hannah Arendt. De filmavond gaat plaatsvinden op dinsdag 25 maart en de gespreksavond op dinsdag 1 april. Beide avonden beginnen om 19.30 uur in De Kandelaar (aanmelden is niet nodig). Wij hopen op veel belangstelling voor deze avonden! Meer informatie vindt u in de volgende Kerkperspectief. ds. Anja Vogelzang en de pastorale teams van de secties E en F.

Herv. wijkgemeente De Rank Bonifatiuskerk: Huissensedijk 10, Elden, tel. 3830286 postadres: Huissensedijk 12, 6842 AK Elden (Arnhem) www.gemeentederankarnhem.nl • wijkredactie: hr. Hans Boer, tel. 4437934 [email protected] • predikant: ds. P. Vermaat, tel. 0318–510161 [email protected] • scriba: hr. Hans Boer , tel. 4437934 [email protected] • wijkkas: rek.nr. NL54INGB0001559972 t.n.v. penningmeester De Rank

Vrijwilligers en strategic philantropy

Wie googelt op ’professor’ en ’vrijwilligerswerk’ ontdekt, dat er een college van prof. dr. Lucas Meijs te vinden is op internet. Lucas is professor in Vrijwilligerswerk aan het Erasmus Centre for Strategic Philantropy. Graag zouden we als groep vrijwilligers in de Bonifatiuskerk bij deze wetenschapsman in de collegebanken zitten. Maar we zijn nog niet zo ver. Dus houden we het voorlopig bij een gezellig avondje lepelen uit een glaasje en een potje sjoelen. Alle vrijwilligers in de Bonifatiuskerk zijn daarvoor hartelijk uitgenodigd op 27 februari.

Alphacursus

De Alphacursus blijkt op een wonderlijke manier een mogelijkheid te bieden om geloofszekerheden, geloofsvragen en geloofstwijfels onder ogen te zien en te delen met elkaar. Mensen van binnen én buiten de kerken van Arnhem vinden elkaar en zichzelf in deze gesprekken. De formule van deze 10 avonden omvattende ’cursus’ is simpel en transparant. Eerst samen eten, dan samen luisteren en vervolgens het gehoorde in groepjes van 8 bespreken. Aanvang 18.00 uur, einde 21.00 uur. De Rank organiseert de cursus niet, maar biedt wel alle faciliteiten aan een team van mensen die al vele jaren in Arnhem een interkerkelijke Alphacursus doet. Vooralsnog zal de Alphacursus in het ds. C.M. van Oosterzeehuis naast de Bonifatiuskerk worden gehouden. Mocht die ruimte te klein blijken, dan wordt gezocht naar een grotere locatie. Iedereen kan meedoen, kerkelijk of niet kerkelijk. Meldt u zich aan bij [email protected], tel 0263257293 (Jan Henk Geerts) of [email protected], tel 026-4437934. Hans Boer

Parkstraatgemeente

Parkstraatgemeente

Bij de diensten

De kerkdiensten hebben hun gewone loop weer hervat. Dat is een rustige tijd waar toch nog voldoende gebeurt. Vooral wat betreft de diensten waar de kinderen bij betrokken zijn. Bijvoorbeeld op zondag 19 januari, waarin het verhaal van de Bruiloft te Kana centraal stond. Met de kinderen hebben we nagedacht, wat er belangrijk is, wanneer je met elkaar een feest wilt vieren. Er bestaat een verhaal, waarbij mensen uitgenodigd worden voor een bruiloft en aan hen wordt gevraagd om wijn mee te nemen. Alle flessen worden bij elkaar gegooid en het resultaat is: een groot vat vol water…. Dat is een leuk thema voor kinderen, om te zien hoe het anders kan. Met elkaar hebben ze vervolgens taarten versierd voor na de dienst, maar eerst stond het gebak op de Avondmaalstafel te pronken. Met de grote mensen en kinderen vierden we de Maaltijd van de Heer. De taart was voor bij de koffie. Op 9 februari worden onze kinderen uitgenodigd voor de kindernevendienst in de Opstandingskerk, waar die zondag 3 kinderen worden gedoopt. Dat is toevallig zo, maar ook dat is een mooi onderwerp. Een tegenbezoek hebben we gepland voor 23 maart, dan kunnen alle kinderen naar de Parkstraat komen. Op zondag 23 februari zal koor Nomen Nescio de dienst muzikaal luister bijzetten. Dit koor, dat zich richt op het klassiekreligieuze repertoire van zowel ’oude’ meesters als Byrd en Palestrina, maar ook van eigentijdse componisten zoals Chilcott en Ramirez, zal dan een prachtige dwarsdoorsnede door tijden en landen ten gehore brengen. Het geheel wordt liturgisch heel mooi ingebed. Hopelijk bent u nieuwsgierig genoeg geworden om te komen luisteren!

Nomen nescio

Nomen nescio (NN of N.N.) is een Latijnse uitdrukking die betekent ‘ik weet de naam niet’ of ‘naam onbekend’. Maar inmiddels heeft het koor al een goede naam opgebouwd in Arnhem en wijde omtrek. Ook gaan ze zingen (een concert) in het middeleeuwse kerkje van Rheden, op zondag 30 maart om 15.30 uur. Dat concert wordt herhaald op zondag 6 april in de Walburgiskerk in Arnhem, ook om half 4. Ze hebben een leuk programma, dat ze Mixed Masses hebben genoemd. Ze werken zo’n mis af in de karakteristieke volgorde, maar het Sanctus is bijv. van een heel ander componist dan het Benedictus. Op die manier hopen ze een interessant effect te bereiken. Het koor repeteert elke woensdagavond van 20.00 uur tot 22.00 uur in de kantine van de Mytylschool van scholengemeenschap Mariëndaal (bij Klimmendaal), aan de Heijenoordseweg tegenover ‘Het Dorp’. De dirigente is Marja Stoter-van der Graaf. Zie: www.koornomennescio-arnhem.nl

Aanvang diensten 10.15 uur tenzij anders aangegeven.

Samenwerkingsverband Remonstranten en Vrijzinnige Protestanten Kerkgebouw: Parkstraat 31a / Kastanjelaan 22e www.parkstraatgemeente.nl • predikant: ds. Marieke Fernhout [email protected] • wijkredactie: Els van Essen [email protected]

Veertigdagenkalender

Onze landelijke Vereniging van Vrijzinnige Protestanten heeft, zoals elk jaar weer een Veertigdagenkalender samengesteld, waar ik u hieronder de informatie over doorgeef. Veertigdagenkalender: ‘Ja... nee... natuurlijk’ De veertigdagenkalender van de VVP is weer te bestellen via het landelijke bureau. Ook dit jaar heeft ds. Joke van der Velden de bundel samengesteld. ‘Ja… nee… natuurlijk’ is dit jaar het thema van de veertigdagenkalender. In haar voorwoord schrijft Joke: ‘Natuur is in, groen is top en natuurlijk moet alles duurzaam, dat wil zeggen toekomstbestendig zijn. Maar terwijl onze aarde aan alle kanten wordt bedreigd, de natuur almaar wordt teruggedrongen en ‘groene’ maatregelen worden wegbezuinigd in plaats van gestimuleerd, spreken we vrijwel uitsluitend over de economische crisis. Hoe natuurlijk is natuur eigenlijk? En waarom zou de kerk daar natuurlijk mee bezig moeten zijn?’ De kalender bevat teksten, gedichten, verhalen, gebeden en ook recepten en kinderverhalen. De kalender begint dit jaar op 5 maart (Aswoensdag) en loopt tot Pasen. De prijs bedraagt net als vorig jaar € 3,50 per stuk. Vanaf 10 stuks wordt de prijs € 3,00, vanaf 40 stuks € 2,75, vanaf 100 stuks € 2,25, vanaf 200 stuks is de prijs op aanvraag. Alle prijzen zijn exclusief porto- en administratiekosten. Adres: VVP, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, tel. 030-8801497, e-mail: [email protected] Els van Essen

21

Evangelisch - Lutherse Kerk

Leren van Luther

Dinsdagavond 7 januari was de vierde bijeenkomst. Onze predikant ds. Klaas Touwen leidde het onderwerp ’Luthers visie op het Avondmaal’. Ook hier direct met vragen naar onszelf: waar denk je aan bij het begrip ’Heilig Avondmaal’. Er kwamen veel woorden met een positieve betekenis, maar doorvragend blijken er toch ook mensen te zijn, met zwart gekleurde ervaringen ’zondig en niet waardig’.... Luthers denken blijkt een ontmoetingsdenken. Het initiatief gaat uit van God: God wordt mens. Incarnatie-theologie. De Calvinistische verzoeningsleer past niet in het Luthers denken. Integendeel: het Avondmaal is ’een vrolijke ruil’. We zongen lied 474 uit het nieuwe liedboek, waarin deze ’vrolijke ruil’ herkenbaar is. Niet ’de God van de wraak’, maar de ’zich wegcijferende God’. Een bijzonder boeiende avond.

Lutherbeeld onthuld in Museum Catharijneconvent

Museum Catharijneconvent te Utrecht ontving aan de vooravond van Hervormingsdag vorig jaar een geschenk van de Stichting voor Protestantse Kerkelijke Kunst, de SPKK. Directeur Marieke van Schijndel onthulde een Lutherbeeld, een door Otmar Hörl ontworpen kunststof multiple. Het verwijst naar het Lutherdenkmal op de markt van Wittenberg, de stad waar Luther op 31 oktober 1517 zijn stellingen op de deur van de slotkapel spijkerde. In de aanloop naar het herdenkingsjaar 2017 neemt de SPKK het museum zo symbolisch op in een wijde kring van plaatsen waar de reformator Luther op eigentijdse wijze present gesteld wordt. Om 500 jaar Reformatie te markeren organiseert Museum Catharijneconvent in samenwerking met de SPKK in 2017 de Nederlandse Luthertentoonstelling. Met het plaatsen van een foto van de onthulling van het Lutherbeeld is de website van de SPKK www.SPKK.nl officieel ten doop gehouden. In de SPKK werken de Protestantse Kerk in Nederland, de Algemene Doopsgezinde Sociëteit, de Remonstrantse Broederschap en de Christelijke Gereformeerde Kerken samen. Hun gezamenlijke collecties zijn ondergebracht in Museum Catharijneconvent. Op de site vindt u meer informatie over de collecties, het beeld en het herdenkingsjaar 2017.

Dans op de eerste zondag in de Veertigdagentijd, 9 maart

Jeanine Coco is choreografe en danseres. Onlangs heeft zij een werk van haarzelf in China uitgevoerd. Rafael Zielinsky is een Poolse danser met een internationale loopbaan. Zij beiden zullen op zondag 9 maart delen van de liturgie dansen. Dat is iets anders dan dansen in de liturgie. Nee, de liturgie zelf wordt gedanst: het evangelie, de vredegroet, het motet van Scheidt dat de cantorij zal zingen. Een heel bijzondere verrijking van de eredienst! Elly Muurling

22

Evangelisch-Lutherse Kerk kerkgebouw: Spoorwegstraat 8-10, Arnhem www.luthersegemeentearnhem.nl wijkredactie: mw. Elly Muurling tel. 3336657

10e Lutherse Schaakdag met Luther op 8 maart De 10e Lutherse Schaakdag zal worden gehouden op zaterdag 8 maart 2014. Als altijd vindt deze dag plaats in het Koetshuis van Kasteel Hoekelum, Edeseweg 124 in Bennekom. Ontvangst vanaf 10.00 uur, begin om 10.30 uur, einde in de namiddag. Aan dit tweede lustrum zal bijzondere luister worden bijgezet door de aanwezigheid van Internationaal Grootmeester en oud-kampioen van Duitsland, Thomas Luther. In het middagprogramma zullen de deelnemers in een simultaanvoorstelling dus kunnen strijden tegen een heuse LUTHER. Thomas Luther is een verre afstammeling van Maarten Luther, van wie bekend is dat hij een groot liefhebber was van het prachtige schaakspel. „Wer auff dem Schach wil spielen, der sol die Augen nicht in beutel stecken“ luidt een van diens vele beeldrijke uitspraken. In de ochtend worden onderlinge ‘rapid’partijen (geen snelschaak) gespeeld. In de middag binden we de strijd aan met Luther. Het geheel wordt afgesloten met de prijsuitreiking en een gezellige nazit. De dag staat onder auspiciën van de ‘Vrienden van Hoekelum’ en wordt opnieuw geleid door Hans Mudde en Klaus Bodlaender. De deelnemersprijs (inclusief koffie, thee, drankje en lunch) bedraagt € 20, te voldoen bij aankomst. De lunch vindt in het Kasteel plaats. Gezien de te verwachten belangstelling en het beperkte aantal plaatsen uw opgave liefst zo spoedig mogelijk doch uiterlijk 20 februari per e-mail: [email protected] (of schriftelijk bij Hans Mudde, Thomas Jeffersonlaan 48, 2285 BB Rijswijk, tel. 070 3659738 of bij Klaus Bodlaender, Bosweg 33, 6721 HM Bennekom, tel. 0318 414073).

Eglise Wallonne Kerkdienst 23 februari De Waalse gemeente komt ook deze maand bijeen op de vierde zondag van de maand om 17.00 uur. Deze zondag verwelkomen we leden van de overige Waalse gemeenten van Midden-Nederland voor de jaarlijkse rencontre du centre. De cantorij van de Waalse gemeente in Utrecht zal in deze dienst vierstemmige zettingen van Franse kerkliederen zingen; Wim Roelfsema bespeelt het orgel. Onze consulente ds. Liesbeth van Hilten-Matthijsen gaat in deze dienst voor. Een liturgieboekje met Nederlandse vertalingen is beschikbaar. In verband met de ontvangst van onze gasten uit andere Waalse gemeenten is er al voor de dienst koffie en thee. Maar ook de vin d’amitié na de dienst zal niet ontbreken. Op zaterdag 8 maart zijn we met leden van de Waalse gemeente te gast in het Kruispunt in de Spoorwegstraat (trefpunt voor dak- en thuislozen) en eten met hen een maaltijd waarin de Franse cuisine te herkennen zal zijn. Het Onze Vader in de Gelderlander Het was weer zo’n artikel waar de koppenmaker iets boven had gezet dat de inhoud niet geheel dekte. Maar die kop deed zijn werk wel, want toen ik “Frans ‘Onze Vader’ niet meer godslasterlijk” las, was mijn aandacht wel getrokken door het artikel in de Gelderlander van inmiddels al ruim een maand geleden. Zo’n artikel staat niet vaak op de buitenlandpagina. Het artikel vertelt, dat in 1966 in Frankrijk een oecumenische vertaling van het Onze Vader werd ingevoerd, waarin de regel “en leid ons niet verzoeking” werd vertaald met “et ne nous soumets pas à la temptation”. “En onderwerp ons niet aan de verzoeking”, zo kun je deze vertaling in het Nederlands weergeven; dat ligt voor mijn gevoel niet zo ver af van “en leid ons niet in verzoeking” of, zoals de nieuwe Nederlandse bijbelvertaling zegt “breng ons niet in beproeving”. Ik ga ervan uit, dat dit een correcte vertaling van het Grieks is. Een belediging van de Eeuwige in ’Zijn eigen’ gebed? Toch was deze vertaling – aldus het artikel – een “belediging van het hogere wezen”: God zet een mens niet tot zonden aan, dat is het werk van de duivel. Binnenkort zullen de Franstalige katholieken daarom bidden: “laat ons niet vallen voor bekoring”. De Waalse gemeenten in Nederland staan nu dus voor de vraag of zij aan hun kerkgangers ook deze nieuwe versie van het Onze Vader voorleggen; helaas zijn de Franse protestanten er niet over geconsulteerd. Gezien de getalsverhoudingen in Frankrijk vind ik dat niet zo vreemd, al is het niet galant.

Arnhem Student Point Het studentenpastoraat in Arnhem en Velp is voor de kerken present en actief aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen, Hogeschool voor de kunsten ArtEZ en Hogeschool Van Hall Larenstein.

Taizé in Arnhem – 17 februari 2014

Taizé in Arnhem, georganiseerd door Arnhem Student Point is ook dit seizoen op tour langs een aantal kerkelijke gemeenten in Arnhem. Op 17 februari zijn de studenten te gast bij de Evangelisch Lutherse Gemeente Arnhem, Spoorwegstraat 8. De Taizéviering begint om 19.30 uur. Iedereen is welkom bij deze meditatieve bijenkomst waarbij de bekende liederen gezongen worden, maar vooral jongeren zijn nadrukkelijk uitgenodigd.

Moslim-Christen Dialoog

24 februari is de eerste bijeenkomst van een dialoog cursus van zes maandagavonden georganiseerd door het ASP bij de

Eglise Wallonne / Waalse Kerk Arnhem

www.waalsekerkarnhem.nl • kerkgebouw: Gasthuisstraat 1,

6811 BS Arnhem naast het politiebureau, tel.4435268 • wijkredactie: Martin Kas, tel. 3703302, e-mail: [email protected]

• verhuur kerkgebouw: Corinne de Zeeuw, telefoon 06–18190472 e-mail: [email protected] • contactpersonen: Martin Kas, tel. 3703302,

Elfriede ter Schegget, tel. 3816695 en Anke de Man, tel. 055–3563189.

Een triviale kwestie? Het lijkt een discussie waarbij woorden als triviaal en banaal passen (om in Franse sferen te blijven). In feite gaat het hier echter om de aloude vraag naar de oorsprong van het kwaad. Als God overmachtig is (almachtig is wat veel van het goede), dan kan Hij ons niet alleen verlossen van het kwaad – zo bidden we in het Onze Vader – maar hij kán ons er ook naar toe sturen. Dat het kwaad bestaat is een werkelijkheid waar we niet om heen kunnen. In doortimmerde dogmatieken is vaak een duidelijke tweedeling gemaakt: het goede komt van God, het kwaad van de duivel. Toch lijkt het mij geen vreemde gedachte dat Jezus in de lijn van de joodse traditie Gods gebod “Gij zult de Heer uw God niet verzoeken” ook naar zijn Vader terugspeelt: leid Jij dan ook óns niet naar de verzoeking toe. Zo’n oproep past volgens mij heel goed bij de vrijmoedige wijze waarop God in de joodse traditie wordt aangesproken. Pleidooi voor de vrijmoedige versie Ook al ben je de overtuiging toegedaan dat God niet het kwaad voor de mens wil, maar alleen het goede – het kan geen kwaad om Hem er dagelijks aan te herinneren. Ik denk dat we er in Arnhem nog eens over moeten praten, of we deze vrijmoedige versie vervangen door “en laat ons niet vallen voor bekoring” – dat roept bij mij toch de associatie op alsof God ons ‘pootje zou lichten’. En misschien zijn er nog wel meer beden van het Onze Vader waar we eens verschillende vertalingen van naast elkaar moeten zetten. Martin Kas

Arnhem Student Point for Encounter and Inspiration bezoekadres: Kastanjelaan 22-e, 6828 GL Arnhem • e-mail: [email protected] • telefoon: 06 3379 0503 • website: www.arnhemstudentpoint.nl • blog: http://arnhemncounter.wordpress.com • twitter: @tcuarnhem (studentenkoor) en @dididemildt (lifecoach)

Pabo van de Hogeschool Arnhem-Nijmegen. Studenten vanuit Islamitische en Christelijke achtergrond oefenen hierbij het met elkaar in dialoog zijn. Studenten die interesse hebben kunnen zich opgeven via: www.arnhemstudentpoint.nl/agenda. Voor informatie: [email protected] Didi Th. de Mildt 23

Mobaco: pure nostalgie!

KENNIS EN ERVARING, BIJ U IN DE BUURT! Aan een eerste vrijblijvend gesprek zijn geen kosten verbonden. NOTARISKANTOOR OCKHUYSEN Kronenburgsingel 60, 6831 gx Arnhem tel. 026 – 320 10 00 www.notarisockhuysen.nl

FRANSEN BV 026 - 364 86 44 Bezoek onze Shellshop en spaar airmiles terwijl u tankt. Winkelcentrum Presikhaaf

EVANGELISCHE BOEK- EN MUZIEKSHOP “DE WEGWIJZER” VOOR UW: BIJBELS - KAARTEN - CD’s - DVD’s - CADEAU’s Adres: Croydonplein 418, 6831 LN Arnhem Tel. 026 – 323 12 88 Achter winkelcentrum Kronenburg. Gratis parkeren.

Open: dinsdag t/m vrijdag van 09.30 – 17.00 uur zaterdag van 09.30 – 16.30 uur www.wegwijzerarnhem.nl

[email protected]

Bij Monuta Arnhem krijgt u alle ruimte voor uw wensen. Wij zijn er voor u. Voor, tijdens en na de uitvaart.

We zijn 24 uur per dag bereikbaar op 026 - 442 42 25. Ook als u niet bij ons verzekerd bent. U kunt ons uitvaartcentrum bezoeken op de Eimerssingel West 7 te Arnhem, of op www.monuta.nl

Ouderenzorg zoals u dat wenst

Zorgcentrum Vreedenhoff is gelegen in een bosrijke omgeving in Arnhem aan de Velperweg. Het biedt 235 ouderen aangename woonruimte en uitstekende verzorging, waaronder een aparte Woonafdeling Dementie. Thuiswonende ouderen vinden bij Vreedenhoff voorzieningen als Dagverzorging, Dagopvang Dementie en Thuiszorg. Voor al haar cliënten organiseert Vreedenhoff talrijke activiteiten om het verblijf in het zorgcentrum zo aangenaam mogelijk te maken. Maatstaf voor zorg en aandacht is de vraag van de bewoner zelf; altijd wordt gekeken naar wat hij of zij zelf kan. Gemotiveerde verzorgenden, verpleegkundigen en activiteitenbegeleiders staan hiervoor garant. Verder werkt Vreedenhoff met eigen deskundigen als een gerontopsycholoog, ergotherapeut, fysiotherapeut en geestelijk verzorger. Vreedenhoff is een christelijke instelling, geworteld in de protestantse traditie wordt de oecumene een warm hart toegedragen en staat open voor elke levensopvatting. Meer informatie en contact: Vreedenhoff, Esperantolaan 2, 6824 LV Arnhem 026 – 384 65 00 [email protected] www.vreedenhoff.nl