2015 Nieuws 3 Vriendendag 8 Leeuwenverblijf 26. Lees verder op pagina 10

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:24 Pagina 1

Vrienden nieuws 1/2015

Nieuws

3

Vriendendag

8

Leeuwenverblijf 26

ALGEMENE LEDENVERGADERING 2015 Lees verder op pagina 10

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:24 Pagina 2

E

V

E

N

B

I

J

P

R

A

T

E

N

Francois langoer - foto: Greet van Norde

Beste Vrienden en Vriendinnen, Het wordt weer een mooi Vriendenjaar! Op 28 maart trappen we af met de opening van het nieuwe okapiverblijf. Ik weet dat velen van u heel blij zijn dat deze prachtige dieren weer in Blijdorp zijn te bewonderen. U heeft dat mogelijk gemaakt! In dit Vriendennieuws meer achtergrondinformatie over de okapi’s en hun nieuwe verblijf. I

N

H

O

U

Vrienden nieuws

D We maken van deze opening een speciale dag, een ‘Vriendendag’. De hele dag is er een uitgebreid programma voor alle Blijdorpbezoekers. We hopen zo meer bekendheid te genereren voor onze vereniging. En het zou natuurlijk fijn zijn als wij die dag nieuwe leden kunnen inschrijven. Misschien een idee om vrienden en bekenden die dag mee te nemen naar de Diergaarde? Wie weet willen ze dan ook lid worden!

1/2015

Even bijpraten

2

Nieuws uit Blijdorp

3

28 maart: Vriendendag 2015 + Opening okapiverblijf

8

Algemene Ledenvergadering 2015

10

Symposium: Dierentuinen: Tussen idealisme en commercie

14

Voorjaarsexcursie: Panda Pandemonium in Wallonië

15

Een kijkje bij het in aanbouwzijnde Blijdorp in Miniworld (2)

16

Op zondag 26 april bent u van harte welkom op de Algemene Ledenvergadering 2015. We zullen dan ook het project voor 2016 bekend maken. Vervolgens kunt u actief deelnemen aan een symposium waarbij Marc Damen (directeur Diergaarde Blijdorp/ voorzitter NVD), Hans van Leeuwen (Pleisurewordl) en Harry Schram (voormalig directeur EAZA) met elkaar in gesprek gaan over de kansen en bedreigingen van een vercommercialisering van dierentuinen. Tegen die tijd heeft de eerste Vriendenreis van het jaar al plaatsgevonden. De eerste van zes bijzondere reizen die ons onder meer voeren naar de dierentuinen van Parijs en Leipzig. Alle data zijn bekend, dus reserveer alvast een of meerdere reizen in uw agenda. Onze vereniging draait als een trein. Maar we kunnen altijd extra handjes gebruiken. Heeft u Blijdorp in uw hart gesloten en heeft u nog wat tijd over? Reageer dan op de advertentie in dit blad. U bent van harte welkom! Ik hoop u te zien bij de opening van het okapiverblijf en de Algemene Ledenvergadering.

Jawel, VVB steunt OCP in DRC….!

17 Marcel Kreuger, voorzitter.

Hoe gaat het met de (ver)bouw van het okapiverblijf?

18

Homoseksualiteit en ontrouw bij vogels

20

Vier (vijf) dierentuinen in en rond de parel van Saksen!

22

Rust in de tuin

24

Een kijkje bij de nieuwe verblijven voor Aziatische leeuwen en mhorrgazellen

26

Een update van het homeruspage project in Jamaica

28

Nieuw: Cadeaubonnen!

30

Mutaties in de Diergaarde vierde kwartaal 2014

31

Agenda

32 1 | 2015

Gezoc vrijwillight er (m/v) s (zie blz. 30)

Het promotieteam is op zoek naar parttime collega-vrijwilligers (m/v) 30

2 | Vriendennieuws

BEZOEK OOK ONZE VRIENDENSHOP IN DE RIVIERAHAL

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:24 Pagina 3

Blijdorp

Tekst: Gerda Nijssen

N

I

E

U

W

IJsbeertjes - foto: Diergaarde Blijdorp

Kijkt u ook dagelijks heel even naar Olinka? Soms zie je eigenlijk niks. Behalve de grote witte vacht van moeder in diepe slaap verzonken. Maar andere keren zie je twee kleine ‘mormeltjes’ onbeholpen over dat grote lijf kruipen. Ze groeien evenwel gestaag. Olinka is een zorgzame moeder die regelmatig bezig is met voeden en schoonpoetsen met haar grote ruwe tong. Uiterst voorzichtig beweegt ze zich om te voorkomen dat er eentje onder haar grote poten terecht komt. Ondertussen zijn het twee echte beertjes aan het worden. Prachtig om te zien. Dankzij de webcams kunnen we een beetje meegluren. En leren we hoe twee piepkleine roze wurmpjes uitgroeien tot stevige witte bolletjes. Het bleef lang spannend. Oorverdovend stil. De ene na de andere dierentuin kondigde trots de geboorte van hun ijsbeertjes aan. Moeder Freedom van Ouwehand beviel eind november zelfs van een drieling. Dat is eigenlijk teveel. Een van de drie overleed al snel.

Half december kwam dan eindelijk het nieuws naar buiten. Blijdorp had het heuglijke nieuws twee weken onder de pet gehouden. Bang als ze waren voor tegenslag. Het gaat immers vaak direct na de geboorte mis met die kleintjes. Na de geboorte en voorspoedig tot wasdom gegroeide Vicks nu weer een fantastische gebeurtenis. We moeten nog even geduld hebben. Zo rond half maart komen ze hun opwachting maken, buiten hun slaaphol. Dat is geheel afhankelijk van zowel de

S

weersomstandigheden als de luimen van moeder Olinka. In hun sneeuwhol zijn vrouwtjes ijsberen van nature in winterslaap, lees slaapwakend. Buiten is er niet veel te eten en sowieso is het beter om de pa van de jongen niet tegen te komen. Tot die jongen enigszins uit de poten kunnen, is het beter om ze in deze uiterst kwetsbare periode binnen te houden. Les één voor de jongen is blijf uit de buurt van mannetjes ijsberen.

Na drie á vier maanden moedermelk drinken, groeien ze razendsnel uit tot dikke bolletjes van een kilo of tien. De moedermelk is supervet en uitermate voedzaam. Belangrijk in die eerst maanden is, dat moeder niet gestoord wordt. Niet door geluid, niet door nieuwsgierige blikken, ook niet van verzorgers. Dus ook zij moeten het doen met de beelden via de webcams. Zo te zien blijft Olinka uitermate rustig onder de verzorging. Er staat wel iedere dag vers water voor haar klaar. ’s Ochtends komt ze even op de drempel van haar verblijf staan en neemt dan een 3 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:24 Pagina 4

paar fikse teugen. In de natuur liggen ze in een sneeuwhol en schrapen ze af en toe wat sneeuw af en drinken dat op. Voorlopig weten we niet of de tweeling van het mannelijke of vrouwelijke geslacht is. Dus krijgen ze nu nog geen namen. Nog een maandje of twee geduld en dan staat de hele landelijke en lokale pers weer voor de hekken samengedromd en wij vrienden staan dan natuurlijk ook vooraan. Daar verheugen wij ons op. Vader Eric gaat het helaas niet meer meemaken. op februari is hij overleden. Twee

jaar geleden kreeg Eric ernstige problemen met zijn nieren. Toen hij er langzaam weer bovenop kwam, bloeide afgelopen voorjaar nog een romance op met berin Olinka. Dat leidde op 2 december vorig jaar tot de geboorte van een tweeling. Begin februari verslechterde de gezondheid van Eric plotseling. De situatie was zo slecht dat de verzorgers zelfs overwogen om hem in te laten slapen, maar op 5 februari overleed de ijsbeer al uit zichzelf. Eric is 21 jaar geworden, een voor ijsberen heel eerbiedwaardige leeftijd.

Kuifmakaken - foto: Greet van Norde

Apenperikelen Bij de gorilla’s is het een drukte van belang. Moeder Aya en haar baby trekken veel bekijks. Het is dan ook zo leuk om te zien hoe Aya af en toe, schijnbaar expres, voor het raam gaat zitten en haar groeiende baby aan het bezoek toont. Dat is voor jong en oud een vertederend gezicht. De belhamels proberen nu al om de baby aan te raken. Maar dat vindt moeder Aya voorlopig nog helemaal geen goed idee. Zij beschermt het tegen al die nieuwsgierige handen van de neven en nichten. Dat zijn ondertussen echte pubers aan het worden die het elkaar uitdagen een leuk spel vinden. Opvallend is dat ze allemaal een beetje om de volwassen dieren blijven hangen. Het liefst zit iedereen gezellig bij elkaar in het grootste verblijf. Tamani is ook hoogzwanger. Het gerucht gaat dat zij in februari gaat bevallen. We zijn in blijde verwachting. Het jonge mannetje Nasibu had wat pootproblemen. De rechterkant deed duidelijk pijn. Na een paar dagen pijnstillers ging het gelukkig weer veel beter. Waarschijnlijk is bij het ravotten iets mis gegaan. Het Gorilla+jong - foto: Diergaarde Blijdorp

4 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:24 Pagina 5

Vissend katje - foto: Peter van Norde

W U E I

Dat kan ook gezegd worden van de jonge kuifmakaak. Hij of zij is op 7 augustus geboren. Moeder houdt haar jong stevig tegen zich aan. De andere vrouwtjes mogen er wel naar kijken, maar … aankomen zeker niet. Het is nog niet duidelijk welk geslacht het heeft. Een naam is er dus nog niet uitgekozen. Dat zal evenwel niet

N

De Françoislangoer die op 1 september geboren is, is een mannetje. Hij heeft een Vietnamese naam gekregen: Ngai. Dat betekent troon. Hij heeft al zijn inentingen gehad en is gechipt. Met de kleine Ngai gaat het uitstekend.

S

is een wildebras, die erg van spelen met de jonge meiden houdt. Ter herinnering: Nasibu, u weet het misschien nog, kwam uit Duitsland als peuter omdat hij verstoten was door zijn moeder. Hij werd uiteindelijk na een korte gewenningsperiode liefdevol opgenomen in de groep en is op weg om een mooie zilverrug te worden, maar dat duurt nog wel een paar jaar. Nasibu is nu zeven jaar.

lang meer duren, want de kleine eist duidelijk meer ruimte op buiten de veilige moederarmen. Kraanvogels Uit een legaat van de overleden Rotterdamse zakenman en voormalig Blijdorpbestuurder Jacques Schoufour kreeg Blijdorp drie paradijskraanvogels. Dat zijn prachtige vogels. Eén van de ideeën is om ze te ruilen met kraanvogels die in de volière bij de gieren en maraboes wonen. Dat lijkt een leuk plan. Maar mag ik zo eigenwijs zijn om daartegen te stemmen? Het is waar de kroonkraanvogels nu verblijven. Het lukt hun niet om eieren uit te broeden. Maar ze zijn zo leuk met elkaar. Het mannetje kan zulke prachtige baltsen voor zijn vrouwtje uitvoeren. Elke vrouw zou vallen voor zo’n mooie liefdesdans. En hij is zo dapper en fel in zijn verdediging van vrouw, nest en eieren. De maraboes, toch wel een stuk groter, en de gieren blijven angstvallig uit hun buurt. Dat alles zou ik erg missen en ik denk velen met mij. Is er niet elders een fijne plek voor de nieuwkomers?

Hoe zou het trouwens zijn met de maraboes? Zijn ze weer flink aan het bouwen van nesten geslagen en hebben ze weer eieren gelegd? De winter is het broedseizoen voor hen. Ze zijn uitermate gevoelig voor vorst. Dus blijven ze voorlopig achter de schermen in een lekker warm verblijf achter het Henri Martinhuis. Ik kijk vaak even naar de webcam die in de dierenkliniek hangt. Maar tot nog toe geen beelden. Dat betekent, denk ik, nog geen kuikens. Laten we het in de gaten houden. Kitten bij de vissende katten De vissende katten, u vindt ze naast de Visaya zwijnen in het Azië deel, hebben weer een jong. Het jonge gezin is regelmatig goed te zien. Haai taggen Blijdorp heeft zeven verpleegsterhaaien. Ze zwemmen in de tunnel van het Oceanium. Nu wil het geval dat ook de verzorgers ze niet uit elkaar kunnen houden. Dat is lastig. Zo kan niet bepaald worden of de dieren in gewicht toe of afnemen. Dat is belangrijke informatie om te bepalen of ze zwanger zijn of misschien een ziekte onder de leden hebben. Bovendien zien ze wel dat er paringen plaatsvinden, maar of 5 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:25 Pagina 6

Nieuwe mannetjesamoerpanter Cema - foto: Peter van Norde

dat effect heeft gehad, weet men tot nu toe ook nauwelijks. Kortom het zou mooi zijn als de individuele dieren op afstand te herkennen zouden zijn. Tot nog toe werd een klein hapje uit een vin geknipt om ze herkenbaar te maken. Maar het nadeel is dat die knipjes heel snel weer aangroeien. Het idee is geboren om ze een kleurtag te geven. Een plastic plaatje dat op de vin geplakt wordt. Daar mogen de haaien uiteraard geen last van hebben. Het blijft wel een hele gebeurtenis om ze allemaal uit het water te halen en vervolgens de tag te plaatsen. Dat gebeurt met een groot net. Daar zwemt de haai in. Met een strop wordt het net dichtgetrokken. Duikers begeleiden het proces. Vervolgens haalt men de haai uit het water en leggen ze hem op een soort brancard. Dan kan het dier gewogen en gemeten worden. En in geval van een vrouwtje wordt er een echo gemaakt. Tenslotte plakt men het gekleurde merkteken op de rug of de vin. Dit alles natuurlijk onder supervisie van de dierenarts. 6 | Vriendennieuws

1 | 2015

Het proces moet rustig en snel gebeuren, zodat er zo weinig mogelijk stress is bij de dieren. Ze denken per week één haai te kunnen taggen. Dit hele procédé is in het belang van het welzijn van de haaien. Ze kunnen beter in de gaten gehouden worden en de verzorgers kunnen sneller ingrijpen in geval van ziekte. Binnen afzienbare tijd kunnen we dus haaien met kleurtjes ontdekken in de tunnel. Wanda We hebben sinds half november een neushoorndame ‘called Wanda’. De nieuwe zwarte neushoorndame staat inmiddels naast de andere twee in de Rivièrahal. Zij komt uit Zürich en is circa 18 jaar. Het is een pittige tante volgens de verzorgers. Het transport uit Zwitserland heeft een behoorlijke tol geëist. Ze is nogal bang en zenuwachtig en vertoont daardoor agressief gedrag naar de verzorgers. Ze staat naast Naima in de stal. Ze hebben dus al door het hek met elkaar kennisgemaakt. Het is de bedoeling dat er met de zwarte neushoorns gefokt gaat worden. Met

Naima kan nog niet gefokt worden, omdat ze daarvoor nog te jong is. Het is dan ook maar te hopen dat de man Vungu en Wanda elkaar geschikte partners vinden. Hun verblijf is extra beveiligd. Dit om te voorkomen dat dieven de hoorn stelen en natuurlijk om veiligheid te bieden voor de verzorgers. En let op: ze plassen echt naar achteren en richting publiek. De afscheidingen op de vloer zijn er niet voor niks laten de sporen op de grond zien. Aapal Na de verhuizing van onze leeuwenman waren we in afwachting van een nieuwe partner voor de twee dames. In december is hij gearriveerd. Hij komt uit Singapore. Zijn naam is Aapal. Hij is vijf jaar. Het schijnt een stoere, grof gebouwde kerel te zijn. Hij zit in quarantaine in het oude leeuwenverblijf een de rechterkant (gezien vanaf de kijkerskant). Het plan is om hem voor de verhuizing naar het nieuwe in aanbouw zijnde verblijf al met de dames kennis te laten maken. Dat is een spannend moment, je weet nooit hoe ze op el-

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:25 Pagina 7

kaar gaan reageren. Vooral de reactie van de vrouwtjes is van belang. Zij zijn in dit geval de bepalende factor. Gitaarroggen Er zijn vier gitaarroggen gearriveerd. Het zijn twee mannen en twee vrouwen. Er gaat voluit mee gefokt worden. Ze zwemmen in de haaienbak. U herkent ze aan een spitse ‘neus’ voorkant. Met voldoende fantasie en goede wil is een gitaarvorm te herkennen. Ze zijn nog jong. Nu zijn ze circa 1,40 meter. De vrouwtjes kunnen uitgroeien tot drie meter. De verzorgers gaan ze trainen om op een speciale plek hun voedsel te gaan halen. Daarvoor wordt een apart ‘platformpje’ gebouwd dat deels in de bak te zien is. Van bovenaf is dat beter te zien, maar dan moet u een keertje mee met de rondleiders. Die houden er dan graag een verhaal bij. Ook de klipklas kinderen kunnen er een kijkje nemen. Terug- en vooruitblik van de directeur Zoals te doen gebruikelijk hield Marc Damen begin januari zijn nieuwjaarslezing voor de Vrienden. Voor wat betreft bezoe-

kers is het jaar 2014 een succesvol jaar geworden. Het aantal bezoeken van abonnementhouders was in 2013 wat hoger. Dat werd door de Olli-golf veroorzaakt. Het totaal aantal bezoekers was circa 1,4 miljoen. Er zijn meer inkomsten uit horeca, entree, parkeerkaarten en verkoop van pluche in de winkel verkregen. Te verwachten in 2015: Opening van het Congo biotoop. Het grote cadeau van de vrienden voor 2015. Een van de okapi’s die eerder uitverhuisde, komt terug. Als medebewoners verwachten we onder andere Congopauwen. U weet wel, die mooie groenblauwe scharrelaars. Er komt een speciale nestwand voor de bijeneters. Daar was in de weidevogelvolière al mee geëxperimenteerd. Ze schijnen het een aantrekkelijke broedplaats te vinden. Verder de opening van de Poort van Azië, het nieuwe restaurant bij het spoor en het leeuwenverblijf. Ook gaan de mohrgazellen naar hun nieuwe gazonnetje naast de leeuwen. De kans op kittens bij de amoerpanters is stijgende. De twee zijn aan elkaar voorgesteld en dat leverde geen al te grote scher-

mutselingen op. De Thomsongazellen gaan de tuin helaas verlaten. Het groepje is te klein geworden. Deze slanke dieren gedijen alleen in relatief grote groepen en dat lukt vooralsnog niet. Als invulling voor het oude leeuwenverblijf denkt men nu aan gelada’s. Deze apensoort komt voor in Ethiopië. In Rheine (Duitsland) zit een hele grote groep. Ze willen ons wel een deel daarvan schenken. We willen gelijk een grote groep van minstens tien dieren. Om ontsnapping te voorkomen is het wel noodzakelijk dat het perk met een net overspannen wordt. Dan is de gracht niet meer nodig. Dat is nog wel een groot karwei. Maar als de RET weer palen wil schenken, moet dat lukken. En let op: een idee is om de gelada’s te combineren met manenschapen. Zo gaat het nieuwe jaar ons weer verrassen met nieuwe dieren, met geboortes, met de opening van verblijven. Maar eerst gaan we ons prachtige nieuwe okapiverblijf openen. Dat wordt een groot feest met mooi weer en lekkere hapjes?

Met dank aan de vrijwilligers Nieuwsbrief

NIEUW € 9,95

TE KOOP in de Vriendenwinkels en de webshop op www.vriendenvanblijdorp.nl Volgens traditie kunt u ook dit jaar bij de Vriendenwinkels terecht voor (kerst)kaarten en een kalender voor het nieuwe jaar.

Kaarten van 10 x 15 cm met schitterende Blijdorpfoto’s van Peter van Norde zijn te koop voor € 0,50. (6 HALEN, 5 BETALEN). De nieuwe verjaardagskalender kost € 9,95. Het formaat is 21 x 29,7 cm (a4). De foto’s zijn gemaakt door Peter van Norde.

Verjaardagskalender

Dus sla uw slag en ga naar Vriendenwinkels in Blijdorp of de webshop op www.vriendenvanblijdorp.nl !

€ 0,50 7 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:25 Pagina 8

Info-stand Vriendendag - foto: Alex Schouten

28 MAART: VRIENDENDAG 2015 In de vorige editie van Vriendennieuws heeft u al een eerste aankondiging gezien: in 2015 wordt een Vriendendag georganiseerd! Dit jaar wordt de dag gehouden op zaterdag 28 maart 2015. Een dag voor u als lid én voor andere bezoekers van Blijdorp, die op deze manier nader met onze mooie vereniging kennis kunnen maken. Iedereen die de Diergaarde binnenkomt krijgt deze dag een speciale informatiefolder met wat er deze dag allemaal te beleven is en met diverse speciale horecaaanbiedingen. Zo krijgt iedereen echt een ‘Vriendelijk’ welkom. Als lid kunt u met één introducé gratis naar binnen. Activiteiten in de Haaienzaal Centrale plek deze dag is de Haaienzaal met ons Vriendenplein. Een mooie gelegenheid voor bezoekers om deze zaal, die normaal niet open is, te bekijken. In de Haaienzaal vindt u allerlei informatie over de Vereniging: informatie over de reizen, de Zootjesmarkt, algemene informatie en natuurlijk over onze bijdrages aan natuurbehoudprojecten. Extra speciaal is dat u er ook een ‘Vriendencafé’ vindt. U kunt dus gezellig met elkaar een drankje drinken in de zaal. En dat terwijl u luistert naar de muziek van een Trio van klarinetten. In het Caraibisch café vindt u deze dag ook een derde Vriendenwinkel. 8 | Vriendennieuws

1 | 2015

Anthony Sheridan

Lezing Europese dierentuinen In het Eauditorium, naast de Haaienzaal, worden twee lezingen gehouden. Erg bijzonder is de komst van Anthony Sheridan, dierentuinkenner en auteur van het boek ‘What zoos can do’, waarin allerlei informatie over diverse Europese dierentuinen is te vinden. Hij is een specialist in Europese dierentuinen en het behoud van dieren. Sheridan heeft uitgebreid onderzoek gedaan in Europa en de directeuren van 75 toonaangevende Europese dierentuinen gesproken. De heer Sheridan spreekt van 10.30 uur tot 12.00 uur over de top 50

van Europese dierentuinen. Let op: deze lezing is in het Engels. Lezing schenkingen, erfenissen en legaten Wie meer informatie wil over het wat en hoe van schenkingen met betrekking tot erfenissen/legaten kan naar een lezing van onze huisnotaris, mw. Leonhard van Kooijman Lambert Notarissen (http://www.kooijmanlambert.nl/helma. php) tussen 13.00 en 14.00 uur. Vriendenfoto Maar er is nog meer. Bij de fotopunten kan een speciale ‘Vriendenfoto’ worden gemaakt, de vrijwilligers van Blijdorp vertellen met speciale infopunten meer over het door ons geschonken Amazonica, de tijgeren ijsberenverblijven, Taman Indah en natuurlijk het deze dag te openen Congobiotoop met okapi’s en Afrikaanse vogels. Loterij Via een loterij waarvoor u lootjes kunt kopen bij de Vriendenwinkel, de shop of het Vriendenplein maakt u kans op mooie prijzen, waaronder als hoofdprijs een Meet & Greet met de okapi’s op een later te bepalen datum in 2015.

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:25 Pagina 9

Programma 10.00 uur 10.30-12.00 uur

12.00 uur 13.00-14.00 uur 14.30 uur

Foto-workshops Eauditorium: Lezing Anthony Sheridan over de top 50 van Europese dierentuinen (Engelstalig) Foto-workshops Eauditorium: Lezing notaris Leonhard over schenkingen, erfenissen en legaten Opening okapiverblijf/Congo-biotoop

Vriendendag - foto: Fred van Tiel

V Workshops dierenfotografie Gezien de grote belangstelling in 2013 krijgen leden weer de mogelijkheid om deel te nemen aan de workshops “Dierenfotografie”. De workshops worden gegeven ‘voor leden, door leden’. Bent u in het bezit van een compact- of spiegelreflexcamera en wilt u graag meer leren over fotografie in het algemeen en het fotograferen van dieren in het bijzonder? Schrijf u dan tijdig in voor een fotografieworkshop tijdens de Vriendendag 2015. Iedereen die een spiegelreflex- of compact camera heeft en meer wil weten over de basistechnieken van de fotografie kan zich aanmelden. Het is een introductieworkshop dus niet alles kan aan de orde komen, maar ga op pad met de workshopbegeleider en leer mooie foto’s maken in de praktijk. Vanwege de onkosten vragen wij een bijdrage van 2 euro die u op de dag zelf contant kunt afrekenen bij de start van de workshop. Er zijn meerdere ervaren fotografen. De workshops duren anderhalf uur en starten om respectievelijk 10:00 uur en 12:00 uur. Inschrijven kan via de mail op het volOkapi - foto: David Verhagen

R

I

E

gende adres: [email protected] onder vermelding van naam, lidmaatschapsnummer, e-mailadres, telefoonnummer, bij voorkeur 06nummer en voorkeur tijd. Er is een beperkt aantal plaatsen. De inschrijving is op volgorde van binnenkomst. U krijgt per e-mail bericht of u wel of niet geplaatst bent. Kinderactiviteiten Voor de kinderen is er op de Vriendendag ook van alles te beleven. Zij kunnen worden geschminkt maar ook luisteren naar juffrouw Dotje die kinderdierenverhalen voorleest in de Sterrenzaal of de Wiebelbillenboogie, een verhaal over olifanten, bekijken in Taman Indah. Opening okapiverblijf! Eén van de hoogtepunten deze dag is na-

N

D

E

N

tuurlijk onze dagafsluiter: De opening van het Congobiotoop, ons volgende stukje Hart van Afrika. Op spectaculaire wijze openen wij dit nieuwe verblijf voor de okapi’s en Afrikaanse vogels. Dit vindt plaats om 14:30 uur nabij de Oewanja Lodge. Vrijwel alle activiteiten vinden plaats tussen 9.00 uur en 14.15 uur. Hou voor meer toevoegingen en een specifieker tijdschema onze website in de gaten of geef u op voor onze nieuwsbrief via [email protected] zodat wij u alle actuele informatie kunnen toezenden. Uiteraard vindt u ook op de dag zelf alle informatie bij binnenkomst.

Wij kijken uit naar een geslaagde Vriendendag en hopen u deze dag in groten getale te zien! 9 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:25 Pagina 10

ALGEMENE LEDENVERGADERING 2015 VERENIGING VRIENDEN VAN BLIJDORP! U bent van harte welkom op de Algemene Ledenvergadering 2015. Vrienden hebben op de aangegeven datum tot aanvang van de bijeenkomst én op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar, gratis toegang tot de Diergaarde. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. Vergeet niet om de coupon ‘Bewijs van toegang Algemene Ledenvergadering’ mee te nemen

Zondag 26 april 2015 Eauditorium Diergaarde Blijdorp (Oceanium) | Aanvang: 11.00 uur (zaal open 09.30 uur)

A G E ND A 1.

Opening en welkom

2.

Notulen Algemene Ledenvergadering d.d. 19 april 2014 De notulen zijn verkrijgbaar via ons secretariaat of via onze website, maar ook ter vergadering aanwezig

3.

Jaarverslag secretaris Schriftelijk jaarverslag elders in dit Vriendennieuws

4.

Jaarverslag reiscoördinator Schriftelijk jaarverslag elders in dit Vriendennieuws

5.

Verslag promotiewerkzaamheden Schriftelijk jaarverslag elders in dit Vriendennieuws

6.

Verslag PR Schriftelijk jaarverslag elders in dit Vriendennieuws

7.

Jaarverslag penningmeester Financieel overzicht 2014 en begroting 2015 elders in dit Vriendennieuws

8.

Verslag en benoeming kascontrolecommissie

9.

Bestuursverkiezing Aftredend volgens rooster zijn Peter Biesta en Koos van Leeuwen. Peter Biesta heeft zich herkiesbaar gesteld. Voor de vervanging van Koos van Leeuwen als 1e secretaris draagt het bestuur David Verhagen voor.

9.

Project voor 2016 Marc Damen, directeur Blijdorp, maakt het project waaraan de Vrienden in 2016 gaan bijdragen, bekend

10.

Voorstel tot vaststelling van het huishoudelijk reglement Het huishoudelijk reglement is via ons secretariaat verkrijgbaar of via de website, maar ook ter vergadering aanwezig

11.

Vaststelling contributie 2016

12.

Voorstel tot benoeming ereleden en leden van verdienste

13.

Rondvraag

14.

Sluiting

10 | Vriendennieuws

1 | 2015

Aansluitend op de Algemene Ledenvergadering praat Blijdorp-directeur Marc Damen de aanwezigen bij over de laatste ontwikkelingen in de Diergaarde.

Symposium Om 14.00 uur start het Symposium over de kansen en bedreigingen van een vercommercialisering van dierentuinen. Zie pagina 14.

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:26 Pagina 11

Jaarverslag Promotieteam 2014 In januari 2014 hingen wat donkere wolkjes boven het promotieteam. Er moesten opvolgers komen voor de collega’s die de webwinkel bestierden en er was het vooruitzicht dat drie ervaren collega’s in de loop van het jaar zouden stoppen. En de procedure van het kiezen van een nieuw bestuurslid namens het team was nog maar net in december afgerond. Maar na drie maanden waren de wolken overgedreven: de webwinkel kon een herstart maken en de opvolgers van de straks afscheid nemende collega’s stonden in de startblokken. En wat bleek verder nog in het jaar? We moesten van nog een paar collega’s afscheid nemen, maar ook die vacatures konden we met de nodige inspanning opvullen. De eerste inspanningen van de nieuwe collega’s wierpen direct hun vruchten af: zij slaagden allemaal voor de cursus gegeven door de medewerkers van Blijdorp. Ook de herhalingscursus van één dagdeel voor de wat meer ervaren collega’s was een succes. Daar is namelijk geen toets aan verbonden. Desalniettemin zouden we graag zien dat ons team van gemiddeld vijftig vrijwilligers verder uitgebreid kan worden. Want met meerdere collega’s kan het dienstrooster bij vakanties en evt. ziekte makkelijker worden gevuld en hoeft men niet zo vaak te werken en dat past dan weer beter in het eigen privé-rooster. Een ander zonnestraaltje dat begin april scheen waren de omzetcijfers van de twee

winkels over het eerste kwartaal. De omzet was beduidend hoger dan in 2013. Het straaltje bleek inderdaad de inleiding te zijn van een mooi jaar. Hoewel op het moment waarop ik dit schrijf (medio januari 2015) de exacte jaarcijfers nog niet bekend zijn, is wel duidelijk dat de recordomzet in 2011 (het jaar waarin de tweede winkel werd geopend) tenminste wordt geëvenaard. Dat leidt tot de vraag: loopt de economische crisis ten einde of is alleen het weer een bepalende invloed? En tot een positieve conclusie: al onze vrijwilligers verdienen een groot compliment voor hun enthousiaste inzet en doorzettingsvermogen. Een belangrijke commerciële factor is het assortiment. Daar wordt door de inkoopsters dan ook continu aan gesleuteld, zonder concessies te doen aan de prijs- kwaliteitsverhouding. Zo zijn er nieuwe artikelen met het verenigingslogo gekomen alsmede kinderboeken met dieren in de hoofdrol. En net voor het einde van het jaar zijn de verjaardagskalenders ingekocht. Naast het alle dagen open zijn van de twee winkels in de diergaarde presenteren we de vereniging ook daarbuiten. Afgelopen jaar tien maal. In Leiden, Delft, Vlaardingen, Schiedam en uiteraard Rotterdam. Mocht deze positieve trend zich voortzetten, dan zijn we daarop voorbereid. Onze opslagruimte in de vorm van twee zeecontainers is met een derde exemplaar uitgebreid. Die moest nog wel door ons zelf gebruiksklaar worden gemaakt, maar dat had als bijkomend voordeel dat we nu ons eigen klusteam hebben.

U zult uit dit verslag hebben geproefd dat het bestuur trots is op het corps vrijwilligers. Daarom heeft het bestuur als blijk van grote waardering alle vrijwilligers van de vereniging (dus ook de leden van de redactie) op 11 oktober een avondrondleiding achter de schermen van het Oceanium aangeboden, met een buffet als afsluiting. Tekst: Martin van Brenen

_____________________________

Jaarverslag reisteam 2014 Een jaar met aantal nieuwe en minder bekende Europese bestemmingen! Na het spektakel van 2013 met de grote jubileumreis ‘California Dreaming’ was het afgelopen jaar weer tijd voor een ‘gewone’ meerdaagse reis. Ja, wat is gewoon? Een zevendaagse reis naar Zuid-West Engeland met twee verschillende standplaatsen en nog twee overnachtingen op de boot. Ook nu weer volledig volgeboekt.... Die andere meerdaagse reis, de weekendexcursie, was duidelijk minder populair. Wellicht had dit te maken met het ontbreken van ‘klinkende namen’. Neuwied en Opel Zoo spreken kennelijk minder tot de verbeelding dan Heidelberg en Stuttgart 11 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:26 Pagina 12

in ons jubileumjaar. In totaal gingen 404 Vrienden mee op reis. In 2013 waren dat er 418.

Wij hebben er weer heel veel zin in. Dus we zien onze Vrienden graag weer in de bussen!

lid bij deze geweldige vereniging. Bijna 21 jaar heb ik de taak van secretaris met heel veel plezier vervuld.

Tekst: Peter Biesta

Afgelopen jaar hebben we een aantal dierentuinen bezocht die wij nog nooit, of heel lang geleden, bezocht hebben. Wanneer heeft u ‘The Living Coasts’, Monkey World, Zoo Osnabrück, Zoo Neuwied, Opel Zoo of, dichterbij, Zoo Antwerpen bezocht? Bovendien hebben we nog een extra dierentuintje, Tierpark Mönchengladbach, buiten het programma om als lange koffiestop ingelast. Heel populair was de dagtocht naar Zoo Duisburg. Wat een luxe probleem had het reisteam! Er kwam maar geen einde aan de stroom boekingen. Het was geen vraag of we ‘hóó’ moesten roepen, maar meer wanneer. Zowel Zoo Duisburg alsmede de restaurants onderweg voorzagen geen problemen. Uiteindelijk heeft het reisteam bij 150 deelnemers ‘hóó’ geroepen. Wij hadden anders wel erg veel Vrienden teleur moeten stellen. Helaas hadden de restaurants onderweg toch iets te optimistisch gereageerd en hadden ze wel wat moeite met zoveel Vrienden.  Kunt u zich nog de eerste zomerexcursie herinneren in het jaar 2006 naar NaturZoo Rheine? Het was met 34° met recht zomers! De volgende jaren waren de zomerexcursies aan de kille kant. Zelfs koeler dan de voorjaarsexcursies. Tot vorig jaar in Zoo Osnabrück. Jawel weer 34°! Overigens is Zoo Osnabrück een nieuwe dagtocht. Lang rijden, maar toch iets dichterbij dan Keulen. Over mooi weer gesproken. De najaarsexcursie werd op verzoek van Zoo Antwerpen twee weken verschoven naar de tweede helft van oktober. En bijna niet te geloven: T-shirtweer, met 24° echt nazomerweer! Bij de meerdaagse reizen werden we afgelopen jaar toch getrakteerd op een aantal fikse buien. Wat 2015 ons gaat brengen is geen geheim meer. De data en bestemmingen zijn allemaal al bekend en vermeld in de agenda en op de Vriendenkalender. Het reisteam gaat dit jaar een nieuwe uitdaging aan met een eerste winterexcursie. Uitgerekend deze nieuwe bestemming is nu nog in aanbouw/verbouw. Duimen maar dat de Aqua Zoo in november open is. Houd VriendenNieuws en www.vriendenvanblijdorp.nl in de gaten voor de details van de overige reizen dit jaar. 12 | Vriendennieuws

4 | 2014

_________________________________

Jaarverslag secretaris 2014 Het is mooi geweest! Koninklijke erkenning! Sinds 2014 is de vereniging met trots ‘drager van de Koninklijk Erepenning’! Een geweldige blijk van waardering voor alles wat de vereniging (u dus!) voor Blijdorp heeft gedaan en nog lang zal blijven doen! Op 9 november ontving onze voorzitter deze penning namens Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander uit handen van Burgemeester Aboutaleb. ‘Hart van Afrika’. Voor de vereniging stond het afgelopen jaar Afrika centraal: de opening van het bosbuffel- en penseelzwijnenverblijf door aftredend bestuurslid Sylvia was een groot feest! En we gaan door: de lopende actie voor de okapi’s is in volle gang. Dat gaan we binnenkort met z’n allen openen! Over de vele reizen en excursies die gemaakt zijn, en over de resultaten van de inzet van ons promotieteam leest u elders in dit Vriendennieuws. Bestuurstafel 2014 was het jaar van de bestuurswisselingen: na jaren nam Sylvia VisserNoordijk afscheid van ons bestuursteam. Zij kreeg hiervoor terecht een erelidmaatschap tijdens de ALV. Ook Marianne Nichting heeft haar plek in het bestuur overgedragen. Martin van Brenen is haar opvolger geworden en Inge Matheij heeft de functie van 2e secretaris overgenomen. Daarnaast is het bestuur naarstig op zoek gegaan naar een nieuwe 1e secretaris, aangezien ik besloten heb om mij, na bijna 21 jaar, niet meer herkiesbaar te stellen. Het afgelopen jaar stond voor mij dus voor een belangrijk deel in het teken van mijn voorgenomen afscheid als bestuurs-

Terugkijkend naar die afgelopen tijd zie ik vooral heel veel mensen. Allemaal personen waar ik gedurende langere of kortere tijd mee heb samengewerkt. En uiteraard heel veel leden! Ik heb uw namen vaak voorbij zien komen en daardoor bent u allemaal een beetje vriend van mij geworden! Heel veel Vrienden ken ik van gezicht of van naam, en vele daarvan ben ik (ook privé!) erg gaan waarderen! Dat is heel erg mooi geweest! Ook zie ik heel veel bijeenkomsten: lezingen, reizen en excursies, vergaderingen, openingen. Allemaal bijzondere activiteiten waar ik, al dan niet als bestuurslid, erg van genoten heb. Het is mooi geweest!

Bij mijn aantreden als bestuurslid bestond de vereniging uit 4.381 leden. In 20 jaar heb ik er maar liefst 9.906 mogen bijschrijven! In diezelfde periode zegden echter ook 9.051 leden hun lidmaatschap op. Op 31 december 2014 stonden er 5.236 leden ingeschreven. In 20 jaar is de vereniging dus met 855 leden gegroeid. Over 2014 waren dat 235 aanmeldingen en 376 afzeggingen, waarmee de licht dalende trend zich voortzet.

En natuurlijk onze geweldige Diergaarde! Bij mijn aanmelding als lid was net het eerste masterplan gepubliceerd. Dat maakte mij enthousiast om Diergaarde Blijdorp als Vriend te volgen. Toen ik later gevraagd werd door Arie Bos, die toen secretaris/penningmeester was, om een deel van zijn werkzaamheden over te nemen heb ik geen seconde geaarzeld. Als bestuurslid kon ik de ontwikkelingen in de Diergaarde van heel nabij volgen. En die waren niet mis! Van een kleine dierentuin, waarvan de speeltuin eigenlijk het belangrijkste was, heb ik Blijdorp zien groeien tot een internationaal toonaangevende Zoo. Niet alleen door de geweldige dierverblijven die er kwamen, maar met name door de inzet voor natuurbehoud. Het is mooi geweest!

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:26 Pagina 13

Met grote dankbaarheid voor al het moois dat ik heb mogen meebeleven en trots op alles wat we als bestuur in die afgelopen 20 jaar hebben bereikt, draag ik binnenkort mijn taken, het ledenbestand en de ‘zootjesmarkt’ over aan mijn opvolgers. Ik wens hen heel veel plezier met dit mooie en dankbare werk! Grote dank vooral aan u, allen die dit lezen, al ‘mijn’ Vrienden. Want u bent tenslotte datgene waar het allemaal voor gedaan is: De Vereniging Vrienden van Blijdorp!

VERENIGING VRIENDEN VAN BLIJDORP

FINANCIEEL OVERZICHT STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2014 BATEN Contributie Giften Legaten Rente Reizen Verkopen

310.246 61.197 34.765 5.105 50.037 201.814

Vriendennieuws 44.571 Administratiekosten 9.944 Diversen 1.503 Promotiekosten 2.513 Reizen 43.247 Inkopen 92.908 In- en Verkoopkosten 6.060 Geschenken: Vlinders 10.000 Miniworld 12.100 Hart van Afrika 360.000

Ex Voorzieningen

382.100

Voorzieningen Voordelig saldo TOTAAL

Het is mooi geweest! Tekst: Koos van Leeuwen ____________________________________

Jaarverslag PR 2014 In 2014 is naast Vriendennieuws ook de website, twitter en de facebookpagina van de Vrienden ingezet om nieuwtjes te melden. De website, maar vooral twitter en facebook én de e-mailnieuwsbrief zijn snelle methodes om de laatste nieuwtjes te delen en om de vereniging te promoten bij een breder publiek. De opening van het bosbuffel/penseelzwijnenverblijf leverde veel aandacht in de media op. Een speciale perspreview zorgde ervoor dat ons geschenk goed in de media kwam. Dat was ook het geval met het toekennen van de Koninklijke erepenning aan onze vereniging. Ook dit was een moment voor de media om aandacht aan ons te schenken. Ook de gemeente Rotterdam deed dat op haar eigen website. Opvallend genoeg leverde ons geschenk aan Miniworld, waar Blijdorp wordt nagebouwd, de meeste ‘headlines’ op. Veel kranten, zowel lokaal als regionaal, besteedden aandacht aan dit bijzondere feit.

LASTEN

TOTAAL

1.045.264

BALANS PER 31 DECEMBER 2014 ACTIVA Liquide middelen Rekening courant 185.186 Spaarrekeningen 798.550 TOTAAL 983.737 Waarde goederen Te ontv. bedragen

TOTAAL

17.262 5.855

1.006.854

BEGROTING 2015 ONTVANGSTEN Contributie Giften Rente Legaten Verkopen

TOTAAL

PASSIVA Reeds ontvangen contr Te betalen reken. Te betalen BTW Vooruit ontvangen Voorzieningen Vermogen

85.839 2.176 4.091 90 900.000 14.658

TOTAAL

1.006.854

UITGAVEN 275.000 25.000 10.000 100.000 200.000

Tekst: Bart Noordegraaf

Ex voorzieningen

459.100 3.318 1.045.264

650.000 1.260.000

Vriendennieuws Administratiekosten Diversen Promotiekosten Inkopen In-en verkoopkosten Geschenken: Vlinderproject Hart van Afrika

10.000 650.000

Voorzieningen

440.000

TOTAAL

55.000 10.000 3.000 5.000 80.000 7.000

1.260.000

13 | Vriendennieuws

4 | 2014

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:26 Pagina 14

S

Y

M

P

O

S

I

U

M

DIERENTUINEN: TUSSEN IDEALISME EN COMMERCIE De Vereniging Vrienden van Blijdorp organiseert een symposium over de kansen en bedreigingen van een vercommercialisering van dierentuinen. Dierentuinen staan financieel onder druk: het publiek verwacht nieuwe, diervriendelijke (en vaak spectaculair ingerichte en dus dure) verblijven, de subsidies nemen af, vanwege de financiële crisis is het moeilijk sponsors te vinden, bezoekers hebben om diezelfde reden minder te besteden, etc. Deze ontwikkelingen hebben consequenties voor de manier waarop dierentuinen opereren. Er zijn verschillende mogelijkheden. Kostenreductie: bijvoorbeeld door minder geld uit te geven aan (dure) activiteiten achter de schermen en te bezuinigen op personeelskosten. Ook gaan dierentuinen op zoek naar mogelijkheden om het aantal bezoekers (=inkomsten) te laten toenemen. Bijvoorbeeld via het verbeteren van de faciliteiten als goede parkeervoorzieningen, kaarten bestellen via internet om wachtrijen te vermijden en meer en meer diverse horecavoorzieningen. Een andere optie is het aanpassen van de presentatie van de dieren. In navolging van bijvoorbeeld de Amerikaanse dierentuinen wordt nagedacht over het –tegen betaling- kunnen voeren of aaien van dieren, showprogramma’s en het combineren van dierverblijven met speelvoorzieningen en high-tech uitdagingen. Een Childrens Zoo in een Amerikaanse tuin is een heel ander concept dan het kinderboerderij-deel van de Nederlandse dierentuinen. Een andere overweging is het minder natuurlijk inrichten van verblijven: er moet wel wat te zien zijn! Of het vooral houden van aantrekkelijke/gewenste dieren: grote katten ipv insecten en reptielen, etc. Tenslotte kan bezuinigd worden op de relatie met allerlei (dure) natuurbeschermingsprogramma’s op locatie en/of bijbehorende fokprogramma’s achter de schermen die de meeste bezoekers toch niet aanspreken of minder of niet zichtbaar zijn. Is het wenselijk om de dieren in te zetten voor het ‘vermaak’ van bezoekers? 14 | Vriendennieuws 1 | 2015

Wat voor consequenties heeft dat voor het welzijn van de dieren? Is het niet het hoofddoel van dierentuinen om een zo groot mogelijke groep mensen een gevoel te laten ontwikkelen bij (wilde) dieren? Als dat zo is, betekent dat dan niet dat we alles uit de kast moeten halen om de dieren zo aantrekkelijk mogelijk te presenteren? Inclusief aaien, shows en andere vormen van persoonlijk contact? Of moeten we juist meer ons best doen om de natuurbeschermingsrol en het inrichten van natuurlijke verblijven aantrekkelijker te maken voor de gemiddelde bezoeker? Hebben dierentuinen niet vooral een bestaansrecht vanwege het via fokprogramma’s opbouwen en onderhouden van reservepopulaties? Moeten zij niet juist aandacht vragen voor conservatie? Het is toch van wezenlijk belang dat grote groepen daar aandacht voor hebben? Greenpeace, Natuurmonumenten en het Wereld Natuur Fonds richten zich niet voor niets op de grote massa. Of moeten we gaan voor een combi? San Diego Zoo heeft een uitgebreid touch en feel –programma, maar maakt jaarlijks miljoenen over naar natuurbeschermingsprojecten op locatie. Hoe gaan we in Nederland/binnen de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen (NVD) om met bovenstaande vraagstukken? Is er op dit terrein sprake van verschillen tussen commerciële en nietcommerciële tuinen? Dat is onderwerp van een symposium dat de Vereniging Vrienden van Blijdorp organiseert op 26 april 2015, aansluitend op de Algemene Ledenvergadering. Hans van Leeuwen (Pleisureworld), Harry Schram (voormalig directeur EAZA) en Marc Damen (directeur Diergaarde Blijdorp/voorzitter Nederlandse Vereniging van Dierentuinen (NVD) gaan hierover met elkaar in gesprek. Er is ruimte voor interventies vanuit de zaal.

Marc Damen (1971) houdt zich sinds 1988 met dierentuinen bezig. Hij startte zijn dierentuinloopbaan als neushoornverzorger en gids op de safariboot in Safaripark Beekse Bergen. Tijdens zijn studie Zoötechniek aan de Wageningen Universiteit was hij bestuurslid van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en redacteur van Vriendennieuws. Zijn afstudeerproject ethologie (diergedrag) voerde hem, met steun van onder andere Diergaarde Blijdorp, naar Papoea Nieuw Guinea, waar hij het gedrag van kroonduiven in het wild bestudeerde. Ook studeerde hij af in recreatiekunde, voorlichtingskunde (over het doden van surplus dierentuindieren) en bedrijfskunde. Na zijn studie werkte Marc voor de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen, waar hij nu voorzitter van is, en voor EAZA. Daarna werd hij adjunct directeur van Monde Sauvage Safari in België, vervolgens curator en assistent van Antoon van Hooff in Burgers' Zoo, om uiteindelijk directeur bij Zodiac Zoos te worden. Sinds zeven jaar is Marc algemeen directeur van Diergaarde Blijdorp. Wat Marc in zijn vrije tijd doet laat zich raden: hij heeft inmiddels ruim 1100 dierentuinen overal ter wereld bezocht, met Japan als favoriet dierentuinland. Voor veel media dient Marc als bron van kennis op dierentuingebied. Harry Schram (Antwerpen, 1960) volgt de dierentuinwereld al ca. 40 jaar op de voet, in de eerste plaats als bezoeker (tot nu toe ca. 850 tuinen in een 30-tal landen) en sinds 2006 (na een loopbaan in de gemeentelijke politiek, in de media en in de milieu-educatie) ook professioneel als directeur van de Europese dierentuinvereniging EAZA van 2006 tot 2008, tussendoor onafhankelijk consultant, en sinds 2011 voltijd educatief medewerker bij de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen (Zoo Antwerpen, Planckendael en Serpentarium Blankenberge). Vanuit zijn opleiding communicatiewetenschapper (Vrije Universiteit Brussel, 1985) krijgt daarbij de publieksfunctie van dierentuinen zijn belangrijkste aandacht, maar als dierentuintrendwatcher heeft hij ook oog voor de andere taken, zoals natuurbehoud, recreatie en de zakelijke kant. Deelnemer aan tientallen internationale congressen over dierentuinen, en samensteller van “Looking at people looking at animals”, een regelmatig bijgewerkt (inmiddels 3de editie) literatuuroverzicht over bezoekersonderzoek in dierentuinen en over de ruimere relatie tussen dierentuinen en hun publiek. Hans van Leeuwen Al ruim dertig jaar is Hans van Leeuwen als organisatieadviseur werkzaam in de leisure industrie. Sinds 2000 biedt hij als directeur van het bureau Pleisureworld op dat gebied advies aan overheden en organisaties in sport, recreatie en toerisme. Het communicatieplatform Pleisureworld, Trendsetting in Leisure, is ook een initaitief van Hans van Leeuwen en bedient hiermee de belangen van ondernemers in dag- en verblijfsrecreatie. Hij heeft ruime management-, advies- en beleidservaring op het gebied van recreatie- en sport. Zo was hij onder meer actief als voetbaltrainer, tennisen squashleraar, directeur, manager ad interim, leverancier, creator, vakjournalist en docent. Hans van Leeuwen is uitgever van het vaktijdschrift Recreatief Totaal en Pleisureworld Magazine en heeft een aantal trendrapporten op zijn naam staan. Daarnaast is hij een gerespecteerd blogger, influencer, coach en inspirator. Regelmatig treedt hij op als spreker op (inter)nationale congressen o.a. bij het Europees Parlement.

Datum: 26 april 2015 (na de ALV) Locatie: Eauditorium Diergaarde Blijdorp | Tijd: 14.00 - 15.30 uur

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:26 Pagina 15

VOORJAARSEXCURSIE: PANDA PANDEMONIUM IN WALLONIË

Voor de Vrienden en Vriendinnen die iets minder goed uit de voeten kunnen: Pairi Daiza is in het begin voor het grootste gedeelte redelijk vlak, maar om de hele tuin te zien moet wel wat geklommen worden. Ook zijn de afstanden behoorlijk en is het plaveisel niet overal gelijk. De volgende punten zijn voor u van belang Maximaal aantal deelnemers is 115. Op de terugweg is er een gezamenlijk diner. Vergeet niet uw paspoort of ID-kaart mee te nemen.

Op bezoek bij de reuzenpanda’s Hao Hao en Xing Hui in het Belgische paradijs Pairi Daiza. De aftrap van het reisseizoen vindt plaats op zaterdag 18 april 2015. Op verzoek van velen gaan we reuzenpanda’s kijken in Pairi Daiza in België. Als lid kunt u hieraan deelnemen. Pairi Daiza Eén van de meest sensationele dierentuinen van Europa. Een tuin als geen ander en volledig in particulier bezit. Wie kan een betere inleiding geven dan Eric Domb, de eigenaar: Un Jardin des mondes “Pairi Daiza betekent in het oud-Perzisch “afgesloten tuin”. Het is de oudste benaming ooit voor het “paradijs”. Bestaat er een mooiere naam om u, beste bezoekers, welkom te heten in onze buitengewone tuin? Een tuin van 55 hectare, gecreëerd tussen de ruïnes van de Cisterciënzer abdij van Cambron en afgeschermd van de buitenwereld door een muur van drie kilometer lang. Kom binnen, vergeet uw zorgen en laat u raken door wat u te zien krijgt. Eerst en vooral door de natuur, met zijn eeuwenoude bomen, prachtige bloemen en weelderige planten van over de hele wereld. Door de schatten van architectuur en ambachtswerk, allemaal authentiek, gemaakt door mannen met gouden vingers uit China, Indonesië, Thailand ... en niet te vergeten de 5.000 dieren die alle hier in harmonie samenleven. Welkom in onze Wereldtuin. Welkom in Pairi Daiza.”

Het is wellicht de meest spectaculaire tuin die als dagtocht uitvoerbaar is. De laatste jaren heeft Pairi Daiza zich ontwikkeld tot een wereldtuin met als hoogtepunten ‘La Terre des Origines’, ‘Le Royaume de Ganesha’ en ‘La Cité des Immortels’ als de grootste Chinese tuin in Europa. Voor ‘zoopuristen’ zullen de cultuurelementen misschien iets te veel domineren met de dieren enkel als entourage. Maar liefs € 10 miljoen is uitgegeven om Hao Hao en Xing Hui naar Wallonië te halen. Hun verblijf is zonder meer spectaculair. Pairi Daiza biedt onze Vrienden een speciaal ‘Vriendenprogramma’ aan! De opbouw van deze dagtocht is daarom iets anders. Omdat de afstand korter is dan een dagtocht naar Duitsland en om zoveel mogelijk tijd te hebben in Pairi Daiza wordt er geen koffiestop gehouden. Op de terugweg wordt wel een dinerstop gehouden.

Vertrek: 8.00 uur vanaf metrostation Capelsebrug in Capelle aan den IJssel. Aanwezig 7.45 uur. U kunt hier (tot nu toe) gratis parkeren. Aankomsttijd in Pairi Daiza ca. 11.00 uur. Vertrek Pairi Daiza om 17.00 uur. Geplande aankomsttijd in Capelle aan den IJssel ca. 22.00 uur. Kosten voor leden bedragen: €60,Niet leden betalen € 62,50. In -

-

de reissom zijn inbegrepen: De busreis Rotterdam – Pairi Daiza v.v; Toegang tot de dierentuin; Een welkomst/verrassingsprogramma aangeboden door Pairi Daiza; Op de terugweg een 3-gangen diner in restaurant Boswachter Liesbosch te Breda inclusief één drankje; Fooi voor de chauffeur.

Aanmelden voor deze reis: Maak voor 8 april 2015 het verschuldigde bedrag over op ING-rekening NL22INGB0002071059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp te Honselersdijk onder vermelding van ‘Pairi Daiza’, uw telefoonnummer en emailadres. Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die na 8 april 2015 worden ontvangen. Eventuele restituties vinden plaats onder inhouding van €2,50 administratiekosten. Uw overschrijving is uw bewijs van deelname. U ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen, tenzij de bussen vol zijn. Hiervan krijgt u dan zo snel mogelijk bericht. Het volledige bedrag wordt dan teruggestort.

15 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:26 Pagina 16

het om Blijdorp gaat. Het belooft een prachtig project te worden.

Tekst: Bart Noordegraaf Foto’s: David Verhagen

OPNIEUW EEN KIJKJE IN HET IN AANBOUWZIJNDE BLIJDORP IN MINIWORLD U heeft het al kunnen lezen: bij hoge uitzondering bouwen wij dit keer ook buiten Diergaarde Blijdorp zelf, namelijk in Miniworld Rotterdam! In de grootste overdekte miniatuurwereld van de Benelux vlak bij het Centraal Station zorgen wij in samenwerking met Miniworld voor een stukje Blijdorp. Wij vinden dat in deze populaire attractie, waar veel iconische gebouwen van Rotterdam zijn nagemaakt, de dierentuin niet mag ontbreken. Het is goed voor de bezoekers om met Blijdorp en onze vereniging kennis te maken, maar het is ook een stukje Rotterdamgevoel waar wij aan bijdragen.

V

R

I

E

N

Amazonica in aanbouw

16 | Vriendennieuws

1 | 2015

D

E

N

Er wordt een aantal Vriendenverblijven nagebouwd. Het IJsberenverblijf, de Tijgerkreek, Taman Indah en de Gierenrots en natuurlijk Amazonica ontbreken straks niet. En uiteraard is er ook een miniatuur Vriendenwinkel aanwezig! Daarnaast worden er ook iconische gebouwen van de Diergaarde, zoals de Rivierahal en de entrees gebouwd. Zo ziet iedereen direct dat

De komende tijd worden er diverse acties gehouden voor bezoekers van Miniworld Rotterdam en leden van onze vereniging. Eén daar van was een kijkje achter de schermen op 22 januari. Dat was al erg bijzonder om te zien. Vanwege het succes ervan en omdat het project steeds zichtbaarder wordt organiseren wij voor de opening nog één keer een preview. Deze vindt plaats op donderdag 12 maart 2015 van 19:30 uur tot 21:00 uur. Let op: er is plaats voor een beperkt aantal (60) mensen en de kosten bedragen 5 euro. Wilt u er bij zijn op donderdag 12 maart 2015 van 19:30 uur tot 21:00 uur, meld u zich dan aan door €5,- over te maken op INGrekening NL22INGB0002071059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp te Honselersdijk onder vermelding van ‘Miniworld’ + uw (06) telefoonnummer. Inschrijving vindt plaats op volgorde van binnenkomst. De bouw is begonnen, de opening staat gepland 10 april. Omdat het specifieke programma bij het drukken van dit Vriendennieuws voor de opening nog niet bekend is, kunt u alle informatie t.z.t. op onze website vinden of nog makkelijker door u op te geven voor onze nieuwsbrief via [email protected] Meer informatie over Miniworld Rotterdam vindt u op www.miniworldrotterdam.nl

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:26 Pagina 17

JAWEL, VVB STEUNT OCP IN DRC….! Tekst: Alex Schouten

De Vrienden van Blijdorp (VVB) hebben inmiddels veel verblijven aan de Diergaarde geschonken. De laatste jaren ondersteunen we echter ook geregeld ‘in-situ’ projecten, zoals dat zo mooi heet. Dat betekent dat we andere organisaties financieel ondersteunen, die werkzaam zijn in het gebied waar de (bedreigde) dier- of plantensoort voorkomt. Voorbeelden van projecten zijn zeepaardjes (Zuid-Afrika), vlinders (Homeruspage in Jamaica) en gieren (Nepal). En we kunnen weer een mooi project aan deze groeiende lijst toevoegen: in 2015 en 2016 schenken we als vereniging in totaal € 20.000,- aan het Okapi Conservation Project (OCP) in de Democratische Republiek Congo (DRC). Kortom, we schenken niet alleen een nieuw Okapi-verblijf, maar dragen ook bij aan de bescherming van deze bedreigde soort in het wild. De okapi is een intrigerend dier: pas aan het begin van de 20e eeuw is ‘ie ontdekt nadat een stuk huid was opgestuurd naar een Brits museum. De okapi komt alleen voor in het noordoosten van de DRC en leeft daar in dichte bossen van het Iturigebied op een hoogte van 500-1500 meter. Het Ituri-woud is een heel bijzonder gebied. Zelfs voordat de okapi ontdekt werd, noemde de beroemde ontdekkingsreiziger Sir Henry Morton Stanley het al één van de grootste parels van Afrika! Hoewel de okapi sinds 1933 al bescherming geniet in het leefgebied, is het aantal

okapi’s de laatste 50 jaar meer dan gehalveerd en door de IUCN op de lijst van bedreigde diersoorten gezet. Het grootste deel van de resterende populatie leeft in het Okapi Wildlife Reserve. Dit is in 1992 gerealiseerd en beslaat een oppervlakte van circa 20% van het gehele Ituri-woud. Een paar jaar later is dit gebied zelfs uitgeroepen tot een World Heritage Site. Hoe ondoordringbaar en afgelegen het Ituriwoud is, blijkt wel uit het feit dat de Mbuti en Efe pygmeeën die in het woud leven, worden beschouwd als één van de laatste ‘bosvolkeren’ op onze aarde…. Maar ondanks al deze beschermingsmaatregelen, is de okapi niet veilig. De politieke en militaire situatie in de regio zijn helaas zeer instabiel. In 2012 is het Epulu Okapi Center, waar met okapi’s gefokt werd en onderzoek werd gedaan, bij een afschuwelijke aanval door rebellen verwoest. Hierbij zijn zowel onderzoekers als okapi’s gedood. Het fokstation, dat al sinds 1920 bestond, wordt niet opnieuw opgestart, maar dat wil niet zeggen dat de bescherming van de okapi’s ook stopt. Integendeel!! Het OCP, dat is opgericht in 1987, probeert uit alle macht om de okapi’s en daarmee het bos te beschermen. De missie van het project is het laten voortbestaan van de okapi in het wild, door het Ituri-woud in al haar facetten te beschermen. En dan gaat het niet alleen om de diersoorten, maar ook om de culturele tradities van de pygmeevolken. De okapi is als het ware het vlaggenschip van de ongelofe-

Met dank aan: Angela Glatston (Diergaarde Blijdorp)

lijk grote biologische diversiteit in de regio! Hoe wil het OCP dit bereiken: Het ondersteunen, trainen en uitrusten van parkrangers. Zo gaat de bewaking van het bos in verband met illegale houtkap ook vanuit de lucht plaatsvinden. Ondersteunen van en voorlichten in scholen en dorpen om begrip te kweken voor het verantwoord gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Er worden schooltjes gebouwd en op alle 23 scholen in de omgeving van het bos wordt educatief materiaal uitgereikt. Promoten van alternatieve landbouwmethodes, die meer opleveren dan de gangbare methodes. Hierdoor is dus minder nieuwe landbouwgrond nodig, waardoor minder bos hoeft te worden gekapt. Ook wordt gezocht naar alternatieven voor het jagen op bushmeat. Voorbeelden zijn het kweken van vis of ratten, die beiden een alternatief zijn voor de eiwitbehoefte van de mensen. Herbebossen van land dat niet (meer) gebruikt wordt. De boompjes groeien in kwekerijen en worden daarna aangeplant op de braakliggende terreinen. Kortom, er is een hoop werk aan de winkel om de okapi te beschermen en het geld van de Vrienden kan daarbij prima gebruikt worden. In de loop van 2015 zullen we in Vriendennieuws nog een keer aandacht besteden aan dit project en laten we zien wat het OCP concreet doet met het geld dat door diverse dierentuinen en organisaties geschonken is. 17 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:27 Pagina 18

HOE GAAT HET MET DE (VER-)BOUW VAN HET OKAPI-VERBLIJF? Tekst & foto’s: Alex Schouten

De buitenzijde van de voormalige vlinderkas heeft een metamorfose ondergaan. Er is isolatie aangebracht aan de buitenzijde van de kas, die donkergroen is geverfd. De ‘kas’ is uiteraard nog steeds een kas, maar is in feite veel meer een echt gebouw geworden. Op deze plek komen panelen te hangen met informatie over het Okapi Conservation Project.

De werkzaamheden in de buitenverblijven waren medio januari al bijna afgerond. Rondom de kijkhut is een vijver aangelegd, waarin eenden komen te zwemmen. Er komen uiteraard nog bruggetjes vanuit de kijkhut naar het pad… Er zijn in de buitenverblijven al diverse bomen en struiken geplant. Omdat de plantensoorten die in het leefgebied van de okapi voorkomen niet winterhard zijn, is voor looka-likes gekozen. Een voorbeeld hiervan is een eikensoort die in NoordAmerika voorkomt en waarvan het blad sterk lijkt op de tropische ficus. Rond de struiken wordt nog schrikdraad aangebracht omdat de okapi’s de blaadjes van de struiken maar al te graag lusten. Rondom de bomen is dat niet nodig omdat de okapi’s, naar verluid, geen boomschors eten…. Ook moet nog een hekwerk worden aangebracht tussen de twee buitenverblijven en moet er nog gras worden ingezaaid.

Vanuit de vernieuwde kijkhut hebben de bezoekers straks een mooi uitzicht op beide buitenverblijven van de okapi’s. De kijkhut is van binnen én van buiten gedecoreerd om de bezoeker onder te dompelen in een Congo-beleving. Zo zijn op de achterwand mooie schilderingen gemaakt en wordt er nog hard gewerkt aan de fluisterbomen. Het wordt een verrassing wat er straks allemaal te beleven is!

De bezoekerspaden in en rond het okapiverblijf zijn voorzien van Tiger Mulch®. Dit is een valdempende ondergrond die bestaat uit gerecyclede heftruckbanden gecombineerd met een hoogwaardige polyamide hars. Door de speciale kleurstelling heeft Tiger Mulch® een zeer natuurlijke uitstraling en lijkt het veel op houtsnippers. Het product is volledig recyclebaar.

18 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:27 Pagina 19

Er komen twee grote binnenverblijven voor de okapi’s, die door een hek en plantvakken van elkaar worden gescheiden. Rondom de staanders van het dak zijn bomen geplaatst, zodat ze aan het oog van de bezoekers worden onttrokken. Op de bodem van de binnenverblijven ligt een drainerende onderlaag, waarop nog een toplaag van rood lavagrid wordt aangebracht. Deze hardere toplaag is goed voor de hoeven van de okapi’s. Er is een nieuwe verwarmingsketel geïnstalleerd om het binnenklimaat op een goede temperatuur te houden. Bovendien is een nieuwe sproei-installatie aangelegd om de luchtvochtigheid te verhogen. Dit is goed voor de dieren en planten én helpt tegen de stofvorming. Het dak is niet schoongemaakt omdat gedempt licht prima is voor okapi’s, die in de donkere regenwouden in het hart van Afrika leven.

Aan de achterzijde van het binnenverblijf worden vier dubbele boxen aangelegd. Iedere box bestaat uit een deel met een harde ondergrond en een deel met een zachte ondergrond. Het deel met de zachte ondergrond is op de foto te zien als een verdiepte kuil, die nog gevuld gaat worden met een dikke laag houtsnippers.

Ook de Karmijnrode bijeneters krijgen een plek in het okapiverblijf en keren dus terug op hun oude stekkie. Deze vogels nestelen in holen in de wand. Om ze een handje te helpen is er een kunstmatige wand gemaakt die rechts achterin de kas te zien zal zijn.

In het Okapiverblijf gaan ondermeer drie soorten toerako’s (grijze-, groenhelm- en violetschild-), driekleurglansspreeuwen en Congo-pauwen vrij rondvliegen (of lopen…). Achterin de voormalige kas zijn binnenverblijven gemaakt. De vogels krijgen daar voer, zodat de verzorgers ze goed kunnen bekijken en zo nodig behandelen. Op de grond zijn schuiven gemaakt waardoor de loopvogels naar buiten kunnen. Met dank aan: Gerard Visser (Diergaarde Blijdorp)

19 | Vriendennieuws 1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:27 Pagina 20

HOMOSEKSUALITEIT EN ONTROUW BIJ VOGELS De vraag is: komt homoseksualiteit bij dieren voor? Om deze vraag te kunnen beantwoorden is het goed om de definitie van homoseksualiteit te bepalen. Sla je de verschillende woordenboeken erop na, dan lees je dat homoseksualiteit over het algemeen wordt gedefinieerd als het zich in seksueel opzicht aangetrokken voelen tot leden van hetzelfde geslacht. Vrij vertaald: mannetjes doen het met mannetjes en vrouwtjes doen het met vrouwtjes. Maar is homoseksualiteit dan hetzelfde als homofilie? Binnen onze spreektaal lijkt dit vaak wel het geval te zijn, echter binnen de gedragsbiologie wordt hierin een onderscheid gemaakt. Een kleine zijstap: wanneer een vetdeeltje in water komt, gedraagt dit deeltje zich bijzonder hydrofoob, oftewel het vetdeeltje zoekt geen binding met water. Denk maar aan de juspan waarin u tijdens de afwas water laat stromen. U ziet bolletjes in het water ontstaan. Het vet gaat geen binding aan. Wanneer u afwasmiddel toevoegt, ziet u de bolletjes verdwijnen en ‘lost’ het vet op in het water. Stoffen die water juist aantrekken en dus wel een verbinding met dit element zoeken, noemen we hydrofiel. Op dezelfde manier kan homofilie worden uitgelegd als de drang of het gevoel om een verbinding te willen aangaan met leden van hetzelfde geslacht, al dan niet permanent. Gaat het bij homoseksualiteit om het seksuele aspect, bij homofilie gaat het om meerdere aspecten, waaronder ook het seksuele. Hier tegenover staat - in analogie met het ‘vetvoorbeeld’ - homofobie, de afkeer voor binding met hetzelfde geslacht. In onze maatschappij vaker vertaald als de angst voor homo’s, wat in mijn ogen net iets anders is en de oorspronkelijke lading van de term niet dekt. Over homofilie bij dieren is bijzonder weinig bekend. Dit artikel zal zich daarom toespitsen op het verschijnsel homoseksualiteit bij vogels. Dit verschijnsel is veel breder bekend en onderzocht. Wat zou de reden kunnen zijn dat vogels homoseksualiteit opzoeken? Waarom zouden mannetjes het met mannetjes en vrouwtjes het met vrouwtjes doen? Vanuit de biologie lijkt hier geen enkele reden voor te zijn. Immers, wanneer je seksualiteit koppelt aan het doel om nakomelingen te krijgen is gemeenschap tussen de twee geslachten doorgaans de enige manier om dit voor elkaar te krijgen. Blijkbaar schuilt er een beloning achter het 20 | Vriendennieuws

1 | 2015

Tekst: Daniël Seesink

Kemphanen - foto: Samantha Eeland

gedrag dat homoseksuele vogels vertonen. Maar welke beloning?Onder andere bij een aantal vogels is homoseksueel gedrag waargenomen en beschreven. In dit artikel zal ik ingaan op het seksuele gedrag bij kemphanen, boerenzwaluwen en flamingo’s. Polymorfie bij kemphanen De mannetjes bij de kemphanen kennen drie verschijningsvormen. Dit wordt polymorfie genoemd. Zo zijn er de mannetjes met de mooie, uitbundige kragen (laten we zeggen de échte mannetjes), waarmee zij indruk maken op de vrouwtjes, maar ook op de concurrerende mannetjes. Wanneer het tijd is om te paren, verzamelen de mannetjes zich in de arena’s. Binnen die arena’s veroveren de mannetjes eerst hun eigen territorium. De vrouwtjes worden vervolgens die territoria ingelokt door veel uiterlijk vertoon van de mannetjes. Wanneer een vrouwtje haar keuze heeft gemaakt, zal zij met het mannetje paren, waarna zij de arena weer zal verlaten om enige tijd later haar eieren te leggen en uit te broeden. De mannetjes bemoeien zich overigens niet met de broedzorg. Naast de mannetjes met de mooie, bonte

kragen (de échte ofwel honkmannetjes), zijn er zogenaamde satellietmannetjes. Deze mannetjes zijn niet alleen uiterlijk, maar ook genetisch anders dan de honkmannetjes. Zo hebben zij minder bonte kleuren en zijn de kuif en kraag wit. Uit onderzoek is gebleken dat de vrouwtjes zich aangetrokken voelen tot territoria waarin meerdere mannetjes aanwezig zijn. Echter, de territoriale honkmannetjes dulden geen concurrentie van andere territoriale mannetjes. De satellietmannetjes zijn wel welkom. Zij vormen genetisch gezien geen concurrentie. Bovendien zijn deze mannetjes ondergeschikt aan de territoriale mannetjes. Maar waarom zouden de satellietmannetjes zich op deze manier laten gebruiken? Zij worden hiervoor beloond: als dank voor de hulp mogen deze mannetjes ook paren met de vrouwtjes. Overigens is het niet zo dat de mannetjes hierin veel keuze hebben. In de vogelwereld wordt de keuze voor de paringspartner namelijk bepaald door het vrouwtje. Het is mede daarom dat de meeste mannetjes in de vogelwereld altijd zo mooi uitgedost zijn en enorm hun best doen om bij de vrouwtjes in de gunst te komen. Vanzelfsprekend moeten de meeste vrouwtjes minder opvallend gekleed zijn, zodat zij veilig en uit het zicht van roofdieren hun eieren kunnen uitbroeden. Doorgaans hebben de honkmannetjes dus voorrang bij de vrouwtjes, maar krijgen de satellietmannetjes ook hun kans om hun genen door te geven aan een volgende generatie. Veren en travestie Maar hoe zit het dan met die derde verschijningsvorm van de kemphaan-haan? Deze verschijningsvorm is ontdekt door de Friese aardappelteler en vogelkenner Joop Jukema in samenwerking met medewerkers van de Rijksuniversiteit Groningen. Deze haan is iets groter dan een vrouwtje, maar draagt geen kraag of kuif. Lange tijd werden ze aangezien voor grote vrouwtjes. Nu blijkt het dus om ‘travestieten’ te gaan: mannetjes met de verschijningsvorm, maar ook het gedrag van vrouwtjes. Dit gedrag houdt mede in dat zij ‘paren’ met honk- en satellietmannetjes. Maar wanneer zij de kans krijgen zullen zij ook paren met vrouwtjes. De genen moeten immers worden doorgegeven. De onderzoekers hebben deze derde verschij-

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:27 Pagina 21

ningsvorm ‘faar’ genoemd, wat in het Fries ‘aartsvader’ betekent. Deze faren vertonen dus naast heteroseksueel voornamelijk homoseksueel gedrag. Dit verklaart waarom het aandeel faren in de kemphanenpopulatie geschat wordt op slechts 12%. Ontrouw bij zwaluwen De mannetjes bij de boerenzwaluw hebben een mooie, kenmerkende ‘zwaluwstaart’. Twee lange staartpennen moeten de vrouwtjes laten zien hoe competent de mannetjes zijn. Uit onderzoek is gebleken dat mannetjes met deze twee lange staartveren veel sneller een vrouwtje bemachtigen dan de mannetjes met korte, of in het onderzoek afgeknipte staartveren. Wanneer een mannetje en een vrouwtje eenmaal gepaard hebben, blijven zij als paar bij elkaar. Desondanks is vastgesteld dat vrouwtjes bij de boerenzwaluw ‘vreemdgaan’. U kunt waarschijnlijk wel raden welke vrouwtjes dit vooral doen. Het zijn de vrouwtjes die gepaard hebben met mannetjes met relatief korte staartveren. Zij zoeken blijkbaar de in hun en onze ogen competentere en genetisch sterkere mannetjes op voor een ‘avontuurtje’. Uit onderzoek is ook gebleken dat in nesten waarvan de mannetjes langere staartveren hebben, gemiddeld meer eieren worden gelegd en uitgebroed dan in de nesten van de mannetjes met korte staartveren. Zelfs wanneer in het onderzoek de staartveren kunstmatig verlengd werden. Dit bewijst dat het de vrouwtjes gaat om de uiterlijke kenmerken die in het geval van het onderzoek niets zeggen over de genetische kwaliteit van het mannetje. Driehoeksverhoudingen bij flamingo’s Begin jaren negentig werd voor het eerst een relatie tussen twee mannelijke flamingo’s in onze Rotterdamse Diergaarde Blijdorp beschreven. Het bleek geen geval op zich te zijn. Ook in andere dierentuinen in Europa werd homoseksueel gedrag tussen mannetjes waargenomen en beschreven. Het zal u niet verbazen dat de link naar de roze kleur van deze intrigerende vogels bij pers en publiek zorgde voor enige hilariteit. Naast de homoseksuele relatie tussen twee individuen werden in verschillende dierentuinen ook driehoeksverhoudingen waargenomen. Hierbij waren mannetjes en vrouwtjes betrokken. Zoals we bij de kemphanen zagen is dit

Flamingo’s - foto: Joost Hubeek

gedrag niet vreemd. Het verschil tussen de kemphaan en de flamingo is echter dat de mannetjes van de flamingo een groot deel van de broedzorg voor hun rekening nemen, terwijl de kemphaan die zorg niet op zich neemt. Wanneer zij dus bij twee vrouwtjes de eieren hebben bevrucht, wordt het lastig om voor beide broedsels te zorgen. Een deel van de oplossing voor dit dilemma zou hebben kunnen liggen in het feit dat de vogels niet in het wild, maar in dierentuinen leven. Hier wordt het voedsel dagelijks aangeboden, waardoor ze tijd ‘over’ hebben. Die tijd zouden de mannetjes dus makkelijker kunnen verdelen over de twee nesten. Desondanks werd waargenomen dat het mannetje de keuze voor een van de twee nesten maakte. Het vrouwtje dat alleen werd gelaten, moest het dus alleen zien te rooien. Iets dat haar in dit onderzoek goed lukte. In Rotterdam zijn verschillende relaties tussen flamingo’s beschreven. Zowel twee mannetjes met elkaar als twee mannetjes met een vrouwtje en twee vrouwtjes met een mannetje. Aangezien de vogels uiterlijk in niets verschillen, lijkt het

logisch dat de vogels wel eens een ‘vergissing’ maken. Onderzoekers vonden een belangrijke aanwijzing voor dit (homo)seksuele gedrag in het feit dat een flamingovrouwtje doorgaans één ei legt en uitbroedt. In een aantal nesten werden twee eieren gevonden. Een verklaring hiervoor kan dus zijn dat het vrouwtje twee keer bevrucht is of dat er twee vrouwtjes in één nest hun eieren leggen. Let er maar eens op wanneer het broedseizoen begint.

Bronnen Artikel ‘Travestieten met homoseksueel gedrag ontdekt bij kemphaan’, 2006, Rijksuniversiteit Groningen College ‘Komen er homoseksuelen voor in de dierenwereld?’, 2013, prof. dr. Jan van Hooff, Universiteit van Nederland (www.universiteitvannederland.nl) College ‘Waarom gaan vogels met lange staarten vaker vreemd dan concurrenten met korte staarten? ‘, 2013, prof. dr. Jan van Hooff, Universiteit van Nederland Artikel ‘Bijzondere verhoudingen bij flamingo’s’, Het Vogeljaar 53(2): 51-59, J.M. (Joop) Treep, www.flamingosinnederland.info

21 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:27 Pagina 22

VIER(VIJF) DIERENTUINEN IN EN ROND DE PAREL VAN SAKSEN! Een zesdaagse reis naar de dierentuinen in Thüringen, Saksen en Saksen-Anhalt in voormalig Oost-Duitsland van maandag 4 mei t/m zaterdag 9 mei 2015 Eens waren dit grauwe steden en treurige DDR-dierentuinen. Maar wat kan er in 25 jaar veel veranderen! Leipzig is nu de meest dynamische stad van Duitsland en bezit in Zoo Leipzig één van de mooiste en best bezochte dierentuinen van Europa. Een zesdaagse reis met de mogelijkheid om vijf dierentuinen te bezoeken. Leipzig! De prachtige, in 2015 jubilerende, duizend jaar oude stad is onze hoofdbestemming. Wij logeren drie nachten in het -op een toplocatie gelegen- Park Hotel Seaside Leipzig. Maar eerst vertrekken wij als voorafje naar Erfurt en logeren een nacht in het moderne Ramada Erfurt. Gelegen aan de rand van de stad en een prima uitvalsbasis voor Zoo Erfurt. De laatste nacht brengen wij door in het landelijk gelegen historische Park Hotel Bernburg. Een prima plek voor het toetje van de reis: Zoo Aschersleben. Op donderdag 7 mei hebben wij een extra dag tot onze beschikking om cultuur te snuiven in Leipzig. Ons hotel ligt midden in het oude centrum. Maar het is natuurlijk primair een dierentuinreis. Voor een meerprijs van slechts € 10 wordt met de bus een excursie aangeboden naar de Bergzoo Halle, 40 kilometer verderop.

De volgende 4 (5) tuinen worden bezocht: Zoo Erfurt; Zoo Leipzig; (Bergzoo Halle); Zoo Magdeburg; Zoo Aschersleben. U heeft de mogelijkheid om Zoo Leipzig van 09.00-19.00 te bezoeken. In de tuinen van Erfurt en Magdeburg brengen we een groot deel van de dag door. Het bezoek aan Zoo Aschersleben wordt een bliksembezoekje van drie uur. Veel tuinen hebben al enthousiast gereageerd op ons bezoek en bieden ons een (speciale) rondleiding aan. De zwaarte i.v.m grootte van de tuinen en hoogteverschil varieert. Zoo Leipzig en Zoo Magdeburg zijn zo vlak als een pannenkoek. De andere tuinen hebben wel degelijk hoogteverschil. Zoo Erfurt Met 63 ha. is de ‘Zoo am Fuss des Roten Berges’ qua oppervlakte de grootste tuin van de reis. Een tuin gesticht in de DDRtijd als een van de vele ‘Heimatzoos’. Het laatste decennium is de tuin omgebouwd tot een grote moderne dierentuin met ruime verblijven. De grote trots: het

V

R

I

E

N

D

E

N

nieuwe, in oktober 2014 geopende, olifantenverblijf. Zoo Leipzig De absolute topper. Mooi gelegen aan de rand van de oude stad biedt deze tuin alles. Onder de bezielende leiding van Prof. Dr. Jörg Junghold is deze 26 ha. grote tuin uitgegroeid van een doorsnee stadstuin tot een dierentuin van wereldklasse. Tussen 2000 en 2020 wordt het project ‘Zoo der Zukunft’ gerealiseerd. Het resultaat na 14 jaar is al spectaculair. Zoo Leipzig is er in geslaagd de rijke historie harmonieus te combineren met nieuwe projecten. Mooie voorbeelden van hergebruik van monumenten zijn ‘Tigertaiga’ en ‘Ganesha Mandir’. De twee topverblijven in Leipzig zijn ‘Pongoland’ en natuurlijk de grootste tropenhal van Europa ‘Gondwanaland’, met zelfs een bootsafari binnen in de hal! Na dit alles is het slechts 1 km te voet naar ons hotel of de oude stad. Zoo Halle Hoewel slechts 9 ha. groot is dit een intensieve dierentuin. Het wordt niet voor niets de Bergzoo genoemd. Wandelschoenen aan en klimmen. De tuin slingert om een berg en lijkt daardoor veel groter. Een redelijk complete dierentuin die overigens wel in de schaduw van de grote buur Zoo Leipzig staat. De twee topverblijven zijn het roofdierenhuis en het nieuwe olifantenverblijf. Zoo Magdeburg Nog een echte voormalige, in 1950 geopende, DDR-tuin. De tuin heeft 16 ha. in gebruik, maar zoals we zullen zien is het nieuwe enorme entreecomplex gebouwd in het stadspark ‘Vogelgesang’ en een deel van het stadspark hoort nu bij de Zoo. Dat biedt perspectieven voor de toekomst. Een mijlpaal werd bereikt in 1967 toen het eerste moderne olifantenhuis van de DDR geopend werd. Als voorbeeld diende het olifantenhuis in Zoo Berlin. Zoo Magdeburg wordt nu voor € 20 miljoen gemoderniseerd met als voorlopig hoogtepunt het in 2014 opgeleverde ‘Schimpansenhaus’. Bijzonder origineel is het giraffenhuis uit 1991. De ontstaansgeschiedenis is bizar. Gebouwd als een weddenschap in slechts 110 uur!

22 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:27 Pagina 23

Zoo Aschersleben In 1973 geopend in een bosrijk recreatiegebied. Met 10 ha. en slechts 70.000 bezoekers per jaar is dit een kleine dierentuin. Toch is een bezoek zeker de moeite waard. Zo worden veel grote katten gehouden in, over het algemeen, goede en vrij nieuwe verblijven. Zelfs een tropenhuis ontbreekt niet. Tot besluit kunnen we nog een vroege lunch nemen in het ‘Dschungelcafé’.

-

-

-

Het reisprogramma Maandag 4 mei vertrek om 08.00 uur vanaf metrostation Capelsebrug naar Erfurt. Aankomst in de namiddag en incheck in ons Hotel Ramada Erfurt en een gezamenlijk dinerbuffet in ons hotel (reisafstand 570 km). Dinsdag 5 mei vertrek naar Zoo Erfurt voor een bezoek. Rond 16.00 uur vertrek naar Leipzig en een gezamenlijk diner op een leuke locatie in Leipzig. Aansluitend incheck in ons Park Hotel Seaside Leipzig. (reisafstand 9 km + 145 km). Woensdag 6 mei 08.45 uur vertrek met de bus naar Zoo Leipzig. Gehele dag in Zoo Leipzig. U kunt in de loop van de middag al de stad in gaan of tot sluitingstijd (19.00 uur) blijven. Terug te voet of met tramlijn 12. Diner op eigen gelegenheid in Leipzig (reisafstand 1 km). Donderdag 7 mei vrij te besteden in Leipzig of een facultatieve excursie naar Zoo Halle (€ 10). Diner op eigen gelegenheid in Leipzig. Vrijdag 8 mei vertrek naar Zoo Magdeburg. Bezoek aan Zoo Magdeburg en om 17.00 uur vertrek naar Bernburg. Gezamenlijk diner en overnachting in Parkhotel Bernburg (reisafstand 132 km + 52 km). Zaterdag 9 mei vertrek naar Zoo Aschersleben. De ochtend vrij te besteden en om 12.00 uur vertrek naar Nederland. Onderweg in Hoenderloo een gezamenlijk diner (reisafstand 575 km). Kosten €525,- gebaseerd op een arrangement in een tweepersoonskamer. Niet-leden betalen €44,- extra en zijn daarmee automatisch lid voor het komende jaar. Voor een eenpersoonskamer geldt een toeslag van €125,-. In de reissom zijn begrepen: Al het vervoer met eigen touringcar conform het programma; Lokale belastingen, tol en parkeergelden;

-

Eén overnachting in Ramada Erfurt (half pension). Drie overnachtingen in Park Hotel Seaside Leipzig (logies en ontbijt) en één overnachting Parkhotel Bernburg (half pension); Een diner op 5 mei in Leipzig en een afscheidsdiner in bowlingrestaurant De Ruggestee (inclusief één consumptie) te Hoenderloo op 9 mei; Toegang tot alle vier (vijf) de dierentuinen conform het programma; Ontvangst en rondleiding in de dierentuinen van Leipzig, Halle, Magdeburg en Aschersleben; Een busfolder.

Niet inbegrepen zijn: Overige maaltijden; Persoonlijke uitgaven; Fooi voor de chauffeur; Persoonlijke verzekeringen zoals annuleringsverzekering, reis en/of ongevallenverzekering. Wat is verder van belang Voor deze reis dient u te beschikken over een geldig paspoort of een geldige IDkaart. Het minimum aantal deelnemers is 30. Er is een maximum aantal van 46 deelnemers. Boeken van deze reis Maak voor 1 april 2015 €150,- p.p. als aanbetaling over op ING-rekening NL22INGB0002071059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp te Honselersdijk onder vermelding van ‘Duitsland’, uw telefoonnummer en e-mailadres. Vermeld 1-P voor een 1-persoonskamer of ‘Ind’ als u op indeling wilt reizen. Het reisteam bekijkt dan of een kamerdeling mogelijk is. Wilt u, als u voor de eerste keer meegaat of een nieuw paspoort/ID-kaart heeft, het nummer per e-mail doorgeven aan [email protected]. Medio april ontvangt u nadere informatie over de reis. Het is niet mogelijk de eerste aanbetaling terug te storten voor afmeldingen die na 1 april zijn ontvangen. Voor meer informatie over deze reis kunt u zich wenden tot Peter Biesta (zie colofon).

nel, s r e e g a e R vol want vol= 23 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:28 Pagina 24

RUST IN DE TUIN

Tekst: Trix Vermeulen

Een van de plekken in Blijdorp waar ik het liefste kom, is het stuk met de pelikanen en aalscholvers. Er is altijd bedrijvigheid en het straalt tegelijkertijd een rust uit. Je kunt de vogels op allerlei manieren zien: zittend op het nest, zwemmend in het water, vlak langs het wandelpad, aan de waterkant en zelfs hoog in de boom. Favoriet van mij is wel de aalscholver. Als ik ’s ochtends op weg naar werk een aalscholver hoog op een lantaarnpaal zie zitten met gespreide vleugels, begint mijn dag met een geluksmoment. Aalscholvers en pelikanen horen bij dezelfde groep vogels, die van de grote zeevogels. De andere vogels uit deze groep zijn de slangenhalsvogels, keerkringvogels, fregatvogels en genten. Op de fregatvogel na zijn het allemaal uitstekende zwemmers. Het zijn ook allemaal viseters. De pelikanen en aalscholvers komen zowel bij zee als bij zoet water voor. Pelikanen Als kind heb ik de pelikaan op twee manieren leren kennen. Allereerst als symbool van de bloedbank. Mijn vader doneerde daar regelmatig bloed en heeft vast eens een sticker mee naar huis genomen waar hun symbool, de pelikaan, op stond. Daarnaast haalde ik als kind graag de stripalbums van Pol uit de bibliotheek. Pol is een beertje dat allerlei avonturen beleeft met zijn vrienden Pingo de pinguïn, Schildje de schildpad en Pel de pelikaan! Toen ik de pelikaan later in het echt in een dierentuin zag, was ik vooral onder de indruk van zijn omvang, wat een enorme vogel! Pelikanen kunnen ruim anderhalve meter lang worden en hebben een spanwijdte van zo’n drie meter. Er zijn zeven soorten pelikanen. In Blijdorp zit de kroeskoppelikaan. Van de pelikaansoorten is dit een van de meest bedreigde. Kroeskoppelikanen wegen tien tot dertien kilo. Per dag heeft hij een kilo aan voedsel nodig. In de Diergaarde is het niet te zien, maar het zijn uitstekende vliegers. Pelikanen hebben verschillende aanpassingen die het mogelijk maken om onder water vis te vangen. Ze hebben een zeer waterafstotend verenkleed en hun botten zijn hol. De lucht in de botten zorgt ervoor dat ze blijven drijven. Ook hebben ze grote poten met zwemvliezen waar ze mee zwemmen en sturen. Pelikanen hebben verschillende jachttechnieken. In een groep drijven ze een school 24 | Vriendennieuws

1 | 2015

vissen naar ondiep water door met hun vleugels te klapperen. Met hun grote snavel en keelzak scheppen ze de vissen uit het water. Bij het optillen van de kop verdwijnt het water uit de keelzak en blijft de vis achter. De bruine pelikaan heeft een heel andere werkwijze: deze pelikaan vangt zijn vis door er vanuit de lucht op te duiken. Van dertig meter hoogte maakt hij de duik naar het water. Vlak voordat hij het water raakt, vouwt hij zijn vleugels en poten naar achter, zodat hij nog meer vaart maakt. Hij raakt het water met wel 95 kilometer per uur! Onder zijn huid heeft de bruine pelikaan luchtzakken om deze flinke klappen op te vangen. De keelzak, waar de pelikaan zijn voedsel in vangt, gebruikt hij ook om regen op te vangen als drinkwater. Als het erg warm is, zorgt de keelzak voor verkoeling door verdamping. Kroeskoppelikanen leven in grote kolonies. Broeden doen ze het liefst op afgele-

gen eilanden of klippen, waar de kans klein is dat de eieren of kuikens geroofd worden. Mannetjes verzamelen zich in groepen tijdens de balts en laten vaak indrukwekkend baltsgedrag zien om de vrouwtjes te lokken. De vrouwtjes kiezen hun mannetje. Even baltsen ze samen verder om hun band te versterken, waarna ze zich weer bij de groep voegen. Binnen de groep blijven ze wel onafscheidelijk. Het vrouwtje kiest de plek uit voor het nest. Op deze plek paren de vogels. Het mannetje zoekt het juiste nestmateriaal en het vrouwtje bouwt het grote nest. Ze legt hier meestal twee eieren. Als de kuikens uit het ei komen, zijn ze nog helemaal kaal. De eerste twee weken eet het jong wat de ouders opbraken. Daarna moet hij zelf het eten uit de slokdarm van vader of moeder halen. In Blijdorp zag ik een jong dit doen en ik kreeg het er zelf benauwd van. De hele kop van het jong, inclusief die enorme bek, verdween in de keelzak van de ouder. En het duurde wel even voordat hij iets lekkers had gevonden.

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:29 Pagina 25

Foto’s: Peter van Norde

Als de jongen weer twee weken ouder zijn, brengen de ouders ze naar de ‘crèche’ bij de andere jongen. De ouders bezoeken de crèche regelmatig om hun jongen te voeren. Na zes weken kunnen de jonge pelikanen zelf voor hun voedsel zorgen. Dan verlaten ze de crèche weer. Nog een maand later vliegen ze zelf. In 2007 zijn de pelikanen in de Diergaarde tijdens het broedseizoen opgesloten in de stal, nadat ze jaren geen eieren hadden gehad. Dit resulteerde in eieren en jongen. Na een aantal seizoenen met jongen in de stal, broeden ze nu gewoon buiten. Mijn positieve beeld van de pelikaan kwam ernstig in het gedrang toen ik in een documentaire pelikanen jongen van de Jan-van-gent zag wegroven met die grote snavel. Je zag het jong nog bewegen in de keelzak. Een gruwelijk tafereel kan je wel zeggen. Aalscholvers De aalscholver kent allerlei benamingen: scholver, scholverd, koolgans, schollevaar (wat ook een anagram is van aalscholver!) en zelfs waterraaf. De aalscholver is zeker niet bij iedereen zo populair als bij mij. Beroepsvissers wijzen de aalscholver aan als dé oorzaak van de afnemende palingstand, terwijl het menu van aalscholvers hoofdzakelijk bestaat uit andere vissoor-

ten als brasem en pos. Wel is waar dat een aalscholver elke dag zo’n vijfhonderd gram voedsel eet. Als hij jongen heeft, kan dit wel een kilo per dag zijn. Ook deze vogels zijn aangepast aan het vangen van voedsel onder water. Aalscholvers achtervolgen hun prooi onder water. Hun neusgaten zijn helemaal gesloten, zodat er tijdens het duiken geen water in hun ademhalingssysteem kan komen. Ze duiken het liefst in ondiep water, maar ze kunnen ook tot zeker dertig meter diep duiken. Anders dan bij de pelikaan zijn de dekveren van de aalscholver juist niet waterafstotend. Ze raken doorweekt en hierdoor kost het duiken minder energie. Dit is ook de reden waarom je aalscholvers vaak met gespreide vleugels ziet. Ze moeten hun doornatte vleugels weer laten drogen. De donsveren onder de dekveren zijn wel waterafstotend, anders zouden de vogels verkleumen. Onder water zwemmen ze met de vleugels dicht tegen het lijf. Snelheid maken ze door slagen te maken met hun forse poten. Ze grijpen de vis met hun grote haaksnavel. In Nederland zijn er meer dan twintigduizend broedparen. Al in de zeventiende eeuw kende Nederland grote kolonies aalscholvers. In de negentiende en de

eerste helft van de twintigste eeuw werd er veel gejaagd op de aalscholver. Op een gegeven moment waren er nog 1.150 broedparen over in Nederland. Sinds de jaren zeventig is de populatie weer vergroot tot de huidige stand. Wereldwijd zijn er wel dertig aalscholversoorten. Een bijzondere soort is de Galápagos-aalscholver. Deze aalscholver is op bijzondere wijze verder aangepast aan zijn leefomgeving. Er zijn geen landroofdieren op de Galápagos-eilanden, wat het vermogen tot vliegen overbodig maakte. De vleugels van deze aalscholver zijn klein en onderontwikkeld. Bij deze soort zorgt het mannetje voor de jongen, terwijl het vrouwtje alvast op zoek gaat naar een nieuwe partner. In Zuidoost-Azië helpen tamme aalscholvers bij de visvangst. Een ring los om de hals van de aalscholver zorgt ervoor dat hij alleen kleine vissen kan doorslikken, de rest is voor de beroepsvissers. Zeker negentig procent van de aalscholvers in de Diergaarde zijn niet van de Diergaarde. Het zijn wilde dieren die zijn blijven plakken. De eigen aalscholvers genieten in Blijdorp van hun oude dag.

Met dank aan: Harald Schmidt (Diergaarde Blijdorp), wikipedia, ‘Dieren’ ANWB

25 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:29 Pagina 26

Tekst: Karin van Leeuwen

EEN KIJKJE BIJ DE NIEUWE VERBLIJVEN VOOR AZIATISCHE LEEUWEN EN MHORRGAZELLEN Plattegrond mhorrgazellenverblijf

palen over een hoek van 45 graden naar binnen toe, met een lengte van 1,3 meter. De palen zijn, net als bij bijvoorbeeld de gierenvolière, weer beschikbaar gesteld door de RET.

Binnenkort komen dankzij de Vrienden de okapi’s terug naar Blijdorp. Toen de laatste okapi’s ongeveer anderhalf jaar geleden de tuin verlieten, lieten ze daar een leeg verblijf achter. Inmiddels is daar een flinke bouwput ontstaan om er totaal andere dieren te huisvesten. We nemen een kijkje bij de toekomstige verblijven van de Aziatische leeuwen en de mhorrgazellen. Het voormalige giraffenhuis, waar de afgelopen jaren de okapi’s verbleven, wordt momenteel omgebouwd tot binnenverblijf voor Aziatische leeuwen. Daar komt natuurlijk wel wat bij kijken, een verblijf voor leeuwen heeft immers totaal andere vereisten dan een verblijf voor okapi’s. Bij het maken van de plannen voor het nieuwe verblijf wordt goed gekeken naar de vooren nadelen van andere verblijven en dan met name het huidige leeuwenverblijf. Het buitenverblijf van de leeuwen wordt omheind met gaas met mazen van 7,5 bij 26 | Vriendennieuws

1 | 2015

7,5 centimeter. Dit zijn iets grotere gaten dan bijvoorbeeld bij de tijgers is gebruikt. Hopelijk komt dit de fotografen ten goede. Voor de veiligheid wordt er ook nog een duidelijke barrière vóór het gaas gemaakt, om te voorkomen dat er handen door het hek verdwijnen. In de richtlijnen voor Europese dierenparken is afgesproken dat de omheining van een leeuwenverblijf minimaal 4,5 meter hoog moet zijn. Blijdorp heeft voor de zekerheid voor palen van vijf meter gekozen, die vijf meter uit elkaar zijn geplaatst. Daar bovenop hangen de

Rondom het verblijf worden diverse zaken voor het publiek gemaakt. Aan de kant van de bongo’s komt er een tribune bij het leeuwenverblijf. Hier zullen twee of drie keer per week verzorgerspraatjes worden gehouden. Verderop zal, met dank aan een bijdrage van de Rabobank, een heuse rangerbus worden geplaatst. Deze bus zal toegankelijk zijn voor bezoekers, waardoor de leeuwen ‘als op safari’ vanuit de bus te zien kunnen zijn. Bovendien zal de bus bewegen, waardoor het zal lijken alsof de bus echt rijdt. Aan de kant van het spoor wordt een ‘fieldstation’ gemaakt, bestaande uit twee hutjes. Hier zal informatie over Aziatische leeuwen worden gegeven. Eén van de hutjes zal deels in het verblijf steken en aan de voor- en zijkanten zal glas zitten. Hierdoor kun je het idee krijgen dat je ‘tussen de leeuwen’ staat. Er zal gebruik worden gemaakt van verwarmd glas, wat als voordeel heeft dat het minder beslaat. Een ander voordeel, vooral voor fotografen, is dat de kijkplek overdekt is, waardoor er minder weerspiegeling zal ontstaan. Voor deze kijkhut komt in het verblijf een verwarmde rotspartij te liggen, waardoor de leeuwen hopelijk mooi in het zicht van bezoekers zullen gaan liggen.

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:29 Pagina 27

zaten vroeger naast de okapi’s en hebben vorig jaar, samen met de bosbuffels, een nieuw verblijf gekregen van de Vrienden. Hierdoor is ook hun verblijf beschikbaar gekomen en samen met het voormalige derde okapiperk, zal dit een nieuw verblijf voor mhorrgazellen gaan vormen. Uiteindelijk zullen de penseelzwijnen en bosbuffels dan meer ruimte krijgen, doordat zij het huidige mhorrgazellenverblijf erbij zullen krijgen.

V.l.n.r. Impressie leeuwenverblijf binnen | vernieuwd terras | leeuwenverblijf buiten

De leeuwen zullen in principe vrije keuze krijgen tussen hun binnen- en buitenverblijf. Overigens zullen bezoekers als ze binnen bij het binnenverblijf staan, de leeuwen ook in het buitenverblijf kunnen zien. De minimum-temperatuur van het binnenverblijf is tien graden. Tegen de achterwand in het binnenverblijf komen kunstrotsen van ongeveer twee meter hoog, die zo smal zullen zijn dat de leeuwen er niet op kunnen gaan liggen. Hierboven komt een projectie, waarop bijvoorbeeld bewegende bomen en een vliegende vogel te zien zullen zijn. De expertise hiervoor komt bij de Efteling vandaan. In dierentuinen is het een totaal nieuwe ontwikkeling, dus we zijn benieuwd hoe de leeuwen er op zullen reageren. Aan de achterkant van het ‘giraffenhuis’ zal een aanbouw komen. De monumentencommissie heeft dit goedgekeurd, omdat tegelijkertijd bij het restaurant aan de andere kant ook een aanbouw wordt gemaakt, waardoor de symmetrie tussen deze twee gebouwen behouden blijft. In de aanbouw bij het leeuwenverblijf zullen zes aparte boxen komen, om nieuwkomers of een moeder met jongen apart te kunnen houden. Hiernaast zullen achter de schermen nog een binnen- en buitenkraal komen, zodat het mogelijk is om twee aparte groepen te houden, als blijkt dat de groep niet meer samen gaat. Er kwamen wel wat praktische problemen kijken bij het ontwerpen van deze separatiemogelijkheden. Zo loopt er een verzorgersgang tussen het extra binnen- en buitenperk en ook twee boxen konden niet permanent met elkaar verbonden worden, omdat de verzorgers daar tussendoor moeten kunnen lopen. Hier zijn creatieve oplossingen voor bedacht. Zo is er bijvoor-

beeld voor tussen de twee boxen een constructie bedacht, wat doet denken aan een opvouwbaar boodschappenkratje. Als de verzorgers het willen, kunnen ze dit kratje van drie millimeter dik aluminium laten uitvouwen, waardoor een tunnel tussen de twee boxen ontstaat. Als de schuiven bij beide boxen open worden gezet, kan een leeuw toch van de ene naar de andere box lopen en daarbij het verzorgerspad passeren. Zo kunnen dieren gewisseld worden zonder dat ze daadwerkelijk langs elkaar hoeven te gaan. In het nieuwe verblijf zal begonnen worden met één mannelijke en twee vrouwelijke leeuwen. Leeuwin Shantee is in 2006 in Blijdorp aangekomen en heeft hier verschillende nestjes grootgebracht. Inmiddels is ze zestien jaar en daarmee een beetje oud voor de fok. Haar dochter Bente is in 2006 in Blijdorp geboren. Zij heeft in het oude verblijf nog niet succesvol jongen gekregen. De nieuwe vijfjarige man is eind december aangekomen vanuit Singapore. Aapal, zoals de nieuwe aanwinst heet, is belangrijk voor het Europese fokprogramma. Hopelijk kunnen we snel jonge leeuwtjes verwelkomen in het nieuwe verblijf! De leeuwen zullen een buitenverblijf krijgen van ongeveer 2000 vierkante meter en daarmee zullen de leeuwen er ook qua ruimte op vooruit gaan. Hun verblijf zal ongeveer twee voormalige okapi-perken in beslag gaan nemen. Er waren echter drie buitenverblijven voor de okapi’s en ook het derde buitenverblijf, aan de kant van de gierenvolière, heeft een nieuwe bestemming gekregen. Om de schuifpuzzel weer even op te frissen: de penseelzwijnen

De voormalige stallen van de penseelzwijnen zijn volledig gerenoveerd voor de mhorrgazellen. Ook dit gebouw is een monument, maar gelukkig mocht de binnenkant wel worden gestript en aangepast. Hier zijn nu stevige paardenboxen geplaatst. Een voordeel voor de mhorrgazellen is dat deze boxen flexibel in te delen zijn. De dieren zullen daar als ze binnen staan, dus ook als groep gehuisvest kunnen worden. In Blijdorp leven momenteel zeven mhorrgazellen: een volwassen man met vier vrouwen en twee mannetjes die afgelopen jaar geboren zijn. Er zijn ongeveer dertig mhorrgazellen in Blijdorp geboren sinds hun aankomst in 2002. Ook in de toekomst hoopt Blijdorp weer jongen te kunnen verwelkomen van deze zeldzame diersoort. Het toekomstige mhorrgazellenverblijf is inmiddels al zo goed als af. De verhuizing van de mhorrgazellen is uitgesteld, omdat het niet handig is om deze stress-gevoelige dieren naast de bouwwerkzaamheden bij het leeuwenverblijf te plaatsen. Wellicht zijn de mhorrgazellen op het moment dat u dit leest, al in hun nieuwe verblijf te bewonderen. De opening van het leeuwenverblijf stond oorspronkelijk al in december vorig jaar gepland. Voordat de aannemer kwam, was al het asbest verwijderd. Althans, zo was de bedoeling. Helaas is er tijdens de renovatie tot vier keer toe toch ergens asbest aangetroffen, waardoor de bouw steeds weer moest worden stil gelegd. Inmiddels komt het eind in zicht en als het goed is zal het nieuwe verblijf voor de zomer geopend worden. Zo zullen we komend jaar dus niet alleen van de okapi’s in hun nieuwe verblijf kunnen genieten, maar ook van de nieuwe bewoners in wat eens het verblijf van de okapi’s was!

Met dank aan: Janno Weerman (Diergaarde Blijdorp)

27 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:29 Pagina 28

U

P

D

A

Figuur 1. De Homeruspage (Pterourus homerus)

T

E

HOMERUSPAGE PROJECT IN JAMAICA

Tekst: Louwerens-Jan Nederlof*

In 2014 en 2015 ontving het Save Homerus project van de Vrienden van Blijdorp in totaal 20.000 euro voor het onderzoek en het behoud naar de populatie homeruspages op Jamaica. Daarvoor nog enorm veel dank, want dankzij deze schenking kan het veldwerk ruim twee jaar worden voortgezet! Inmiddels wordt dit project onder de paraplu van de International Association of Butterflybreeders Exhibitors & Suppliers (IABES) al sinds 2001 onder de aandacht gebracht van diverse Europese vlindertuinen en worden er regelmatig gestage stappen ondernomen om deze bijzondere diersoort onder de aandacht te brengen, maar vooral om ter plaatse de populatie te onderzoeken. Dit artikel schetst nogmaals kort de achtergronden van het project en geeft een beeld van de huidige stand van zaken omtrent de bescherming en de problemen die daarbij komen kijken. Zonder uw gift destijds konden veel belangrijke acties niet worden uitgevoerd! Jamaica herbergt, als één van de grootste eilanden in het Caraïbische gebied, een rijke flora en fauna. Sommige planten en dieren zijn zo uniek dat de bossen van Jamaica de enige plaatsen ter wereld zijn waar ze voorkomen. De homeruspage (Pterourus homerus) is de grootste dagvlinder van tropisch Amerika (figuur 1). Met zijn opvallende zwarte en gele vleugeltekening en sterk afgeplatte staartpunten, is hij een spectaculaire verschijning en 28 | Vriendennieuws

1 | 2015

niet te verwarren met andere vlinders uit de pagefamilie, die nog 573 soorten kent. Tegenwoordig zijn op Jamaica nog maar twee regio’s bekend waar de soort wordt waargenomen. Voornamelijk in de Blue Mountains en in Cockpit Country. In deze laatste regio is de laatste jaren door de bijdragen van IABES een redelijk goed beeld ontstaan over de verspreiding van de soort. Cockpit Country is ook traditioneel het ‘kerngebied’ van de homeruspage en de grenzen van dit gebied om het in aanmerking te laten komen voor een beschermd gebied zijn aangeduid. Maar alleen het aanduiden van grenzen is niet voldoende! De grootste bedreiging voor het voortbestaan van deze soort is niet zozeer de ontbossing door landbouw op het eiland. De meeste mensen wonen en werken langs de kust. Het gevaar schuilt echter in de bodem waarop deze bossen groeien die rijk is aan bauxiet, de grondstof voor aluminium. Het wrange is dat de bossen die op de bauxietgronden groeien nu net die plaatsen zijn waar de homeruspage van afhankelijk is. Zonder het unieke microklimaat van die bossen kunnen de voedselplanten, de rupsen en poppen van de homeruspage

niet overleven en zal de soort gegarandeerd verdwijnen (figuur 2). Bauxiet kan alleen worden gewonnen door ‘open mijnbouw’ een methode waarbij alle begroeiing wordt verwijderd en de bodem tot en met de lagen met delfstoffen worden afgegraven. Of er nu een Nationaal Park bovenop ligt of niet (figuur 3). De huidige strategie is om de beslissingen van de overheid op Jamaica over het vaststellen van de grenzen van Cockpit Country nauwlettend te volgen. Nu is die grens min of meer gekoppeld aan een soort ringweg die rond het gebied ligt. IABES en andere partners zien meer in een voorstel dat de grenzen van Cockpit Country baseert op meer natuurlijke basis en wil dat juist zoveel mogelijk biotoop op basis van natuurlijke systemen en geologie in aanmerking komt (figuur 4). Op dit moment is het Ministerie van Milieu in discussie met het Ministerie van Mijnbouw over deze voorstellen en wellicht is er op het moment van schrijven meer duidelijkheid over. Tijdens het onderzoek naar de aantallen en verspreiding van de homeruspage in Cockpit Country bleek dat er een aanzienlijk aantal waarnemingen waren ten westen van het gebied. Buiten de voorgestelde grenzen! Dit gebied staat bekend onder de naam Catadupa en valt niet alleen buiten het voorgestelde reservaat maar er bestaat ook een bauxietconcessie over het grootste deel (figuur 5). De concessie en de vergunning om bauxiet uit Catadupa te winnen is in handen van het bedrijf Rusal, Figuur 2. Habitat van de homeruspage. Vochtige bossen in de valleien met een bauxietrijke bodem.

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:29 Pagina 29

Figuur 3. De grenzen van het natuurgebied Cockpit Country (rood) en de grenzen van de diverse mijnbouwconcessies (paars en roze)

Figuur.3

Figuur 4. Zwarte lijn: Definitie van de reservaatgrens door de overheid van Jamaica op basis van de bestaande ringweg. Rode lijn : Voorstel van de grenzen door natuurbeschermers op basis van natuurlijke systemen en geologie inclusief Catadupa (links op de kaart ruwweg tussen Cambridge en Chesterfield e.o.) Figuur 5. Catadupa (links binnen de voorgestelde grenzen van Cockpit Country) en de mijnbouwconcessie SEPL 535 (blauw).

Figuur.4

alleen een toevluchtsoord voor de homeruspages maar ook voor andere unieke planten en dieren die op Jamaica voorkomen, zoals amazones, hutia’s en boomkikkers. Door langzaam maar zeker de aandacht naar de bevolking en de overheid op Catadupa te vestigen wordt draagvlak gecreëerd voor het behoud van het gebied als dat nodig mocht zijn. Ook in Catadupa zal veldwerk worden verricht en uiteraard zal de verspreiding en het voorkomen van de homeruspage worden onderzocht. Het uiteindelijke doel is het schrijven van een wetenschappelijk onderbouwd rapport over de ecologie van het gebied en haar bijzondere eigenschappen wat voorgelegd kan worden aan het Ministerie van Mijnbouw en andere belanghebbenden.

Figuur.5

die ook een aluminiumfabriek in handen heeft. Het goede nieuws op dit moment is dat deze fabriek tijdelijk is gesloten door de beperkte vraag naar aluminium als gevolg van de economische crisis. De fabriek kan weer in bedrijf worden gebracht als de vraag weer stijgt. Om politieke reden wil de overheid van Jamaica graag dat deze fabriek weer opengaat en heeft hiervoor al contact opgenomen met Chinese investeerders. De fabriek is erg verouderd en er

is een grote investering nodig om de locatie weer optimaal te krijgen. Tenslotte is er dan ook nog de garantie nodig om bauxiet te kunnen delven. Vanaf dat moment kan de vergunning voor de open mijnbouw in Catadupa worden verzilverd. Omdat beslissingen op Jamaica een eeuwigheid kunnen duren hebben de natuurbeschermers (o.a. IABES) een voorstel ingediend om van Catadupa een ‘Key Biodiversity Area’ te maken. Het gebied is niet

Tenslotte is er nog een ander onderzoek waarvoor direct de fondsen van Save Homerus worden aangewend. Op dit moment is het verspreidingsgebied van de homeruspage over het eiland te verdelen in een westelijke en een oostelijke populatie. In samenwerking met de Universiteit van Florida worden stukjes vlindervleugel op DNA geanalyseerd waaruit een beter beeld over beide populaties moet voortkomen. Is de homeruspage wel één soort of zijn er meerdere soorten of ondersoorten? Op die vraag willen we graag een duidelijk antwoord. Ook hierover hopen we in 2015 meer te kunnen melden. Het is fantastisch om te zien dat met relatief weinig middelen heel concrete doelen voor het behoud van de homeruspage worden gerealiseerd. We hebben nog een lange adem nodig, want het gaat niet snel. Dankzij de vrienden is er al wel een flinke teug lucht! We houden u op de hoogte.

*Diergaarde Blijdorp/Conservation Committee, International Association of Butterflybreeders Exhibitors & Suppliers (IABES)

29 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:30 Pagina 30

HET PROMOTIE TEAM IS OP ZOEK NAAR Parttime COLLEGA - VRIJWILLIGERS (M/V) die een warm hart hebben om op de mooiste werkplek van Rotterdam mee te werken aan onze ondersteuning van Diergaarde Blijdorp. Je werkzaamheden bestaan uit het verkopen van pluche knuffels, dierenbeeldjes, boeken en andere aan dieren verwante artikelen. Je doet dat in onze twee winkels in de diergaarde. Daarvoor ben je minimaal twee dagen per maand beschikbaar. Meer mag ook. De openingstijden zijn ‘s-zomers van 10.00 - 18.00 uur en tijdens de wintertijd van 11.00 - 17.00 uur (maar als het bezoek aan de Diergaarde tegenvalt, sluiten we eerder). Jouw profiel: Je vindt het leuk om met collega’s gezellig samen te werken Je bent klantvriendelijk en beleeft plezier aan blije kinderen die van hun (groot)ouders een knuffeltje cadeau krijgen Je hebt mogelijk een andere - en dat is ook een goede - reden om onze collega te worden Je bent of wordt lid van onze vereniging

Wat kunt u van de vereniging verwachten? WA-verzekering en ongevallen verzekering Een cursus van drie dagdelen, zodat je iets meer van Blijdorp weet dan de doorsnee bezoeker Gratis koffie en thee (ook bij de horeca van Blijdorp) Extra korting op aankopen in onze winkels Korting in de horeca van Blijdorp (op de dagen dat je werkt) Een jaarlijks vrijwilligersuitje Dienstkleding En uiteraard begeleiding tijdens de inwerkperiode Is je belangstelling gewekt? Wil je je nu al aanmelden of heb je (eerst nog) een paar vragen? Neem dan contact op met één van onze collega’s. Zij kunnen je over alle van belang zijnde zaken verder informeren. E-mail: [email protected] of [email protected]

NIEUW: CADEAUBONNEN! Op zoek naar een leuk cadeau voor vrienden of familie? Maar u kunt geen keuze maken? Dan hebben we vanaf nu een oplossing voor dit probleem! In de Vriendenwinkel en de Vriendenshop kunt u cadeaubonnen met een waarde van € 10,- kopen. De ontvanger van de cadeaubon kan vervolgens zelf bepalen wat hij of zij uit ons grote assortiment aan dierentuinartikelen wil hebben.

Niet in de gelegenheid om naar de Vriendenwinkel of –shop te gaan? U kunt deze cadeaubon ook bestellen. Daar komt dan wel € 1,- administratiekosten bij. Bestellen kunt u doen door een mailtje te sturen met uw naam en adres naar [email protected] en tegelijk € 11,over te maken op bankrekeningnr. NL16 INGB 0006 2179 17.

€ 10,CADEAUBON VRIENDENWINKEL

30 | Vriendennieuws

1 | 2015

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:30 Pagina 31

M

U

T

A

T

I

E

S

VIERDE KWARTAAL 2014

In deze rubriek vindt u een selectie uit de mutatielijst van de Diergaarde. Er kan tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. Waar bekend wordt aangegeven of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje. Verzonden 1 okt/3.0.0 zwarte ibis (naar Dierenpark Amersfoort), 1okt/0.0.2 kroeskoppelikaan (naar Dierenpark Amersfoort), 3 okt/0.1.0 groene hondskopboa (naar Jersey Zoo), 8 okt/1.1.0 slobeend (naar Artis Amsterdam), 8 okt/1.1.0 wintertaling (naar Artis, Amsterdam), 9 okt/0.0.5 driekielstraalschildpad (naar Chester Zoo, Engeland), 9 okt en 6 nov/2.5.0  smient (naar Dieren-

rijk Europa, Mierlo), 1 okt/0.0.2 kroeskoppelikaan (naar Dierenrijk Europa, Mierlo), 27 okt/0.1.0 Balabacdwerghert (naar Praag Zoo, Tsjechië), 30 okt/2.3.0 oranjebuikvruchtenduif (naar Zoo Köln, Duitsland), 30 okt/0.4.0 Kirk’s Dikdik (naar Zoo Amiens, Frankrijk), 1 nov/1.0.0 witkruinmangabey (naar Howlett’s Wild Animal Park, Engeland), 5 nov/1.1.0 slobeend (naar Avifauna, Alphen), 5 nov/9.6.2 lepelaar (naar Dierenrijk Europa, Mierlo), 5 nov/3.0.0 moeraswallabie (naar Pairi Daiza, België), 9 dec/1.2.0 Californische stierkophaai (naar Haus des Meeres, Wenen, Oostenrijk), 18 dec/1.1.4 solomonreuzenskink (naar Dierenpark Amersfoort), 23 dec/3.2.0 rode ibis (naar Artis, Amsterdam).

Moeraswallaby - foto: Peter van Norde

Geboren 9 okt/0.1.0 netgiraf, 15 okt/0.0.6 groene hondskopboa, 23 okt/1.0.0 netgiraf, 6 nov/0.0.1 witkruinmangabey, 17 nov/0.0.1 Colobusaap, 2 dec/0.0.2 ijsbeer, 9 dec/0.0.1 gorilla. Gestorven 2 okt/0.1.0 Rhesusaap (plm 20 jaar), 16 dec/0.0.1 Mindanao watervaraan (plm 8 jaar). Gearriveerd 4 okt/1.0.0 Balabacdwerghert (uit Wroclaw Zoo, Polen), 6 nov/0.0.2 Atlantlische octopus (uit Oceanium du Croisic, Frankrijk), 6 nov/0.0.3 zeester -Marthasterias glacialis (uit Oceanium du Croisic, Frankrijk), 8 nov/0.0.1 roodoogmakikikker (via dierenambulance), 12 nov/0.1.0 zwarte neushoorn (uit Zürich Zoo, Zwitserland), 19 nov/8.9 noordelijke karmijnrode bijeneter, 25 nov/0.1.0 Californische zeeleeuw (uit Ouwehands Dierenpark, Rhenen), 21 dec/0.2.0 kroonbasilisk (uit Tierpark Hagenbeck, Hamburg, Duitsland), 23 dec/1.0.0 Aziatische leeuw (uit Singapore Zoo).

Rode ibis - foto: Joost Hubeek

31 | Vriendennieuws

4 | 2014

VN2015_1_Opmaak 1 16-2-2015 16:30 Pagina 32

c

Denkt u na over een (periodieke) schenking aan onze vereniging? Kijk dan op www.vriendenvanblijdorp.nl en klik op ‘giften en schenkingen’. Onze huisnotaris kan u helpen!

a

g

e

n

d

o

l

f

o

n

37e jaargang, nummer 1, oplage: 6500 Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.

a

Zondag 8 maart 2015 11.00-12.30 uur. Winterlezing Ben Westerveld over het nieuwe okapiverblijf vanuit dierperspectief. Zaterdag 28 maart 2015 Opening van het nieuwe okapiverblijf en Vriendendag (zie blz. 8) Zaterdag 18 april 2015 Voorjaarsexcursie naar Pairi Daiza, België  (zie blz. 15)

De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 44,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.

Vrijdag 10 april Opening Blijdorp in Miniworld (zie blz. 16) (check voor tijdstip www.vriendenvanblijdorp.nl)

Secretariaat: Koos van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam - Telefoon 010-4676637 Email: [email protected] IBAN/SEPA nummer: NL39INGB 0001 3578 03 BIC nummer: INGBNL2A Fiscaal nummer: 0071.88.869

Zondag 26 april 2015 Algemene Ledenvergadering 2015 (zie blz.10) en sympoium ‘Dierentuinen: tussen idealisme en commercie’ (zie blz. 14)

Reizen: Peter Biesta, Dijkstraat 7-B, 2675 AT Honselersdijk Telefoon: 06-48808538 Email: [email protected]

Maandag 4 mei t/m zaterdag 9 mei 2015 Meerdaagse excursie naar Oost-Duitsland (zie blz. 22)

Promotieteam: Email: [email protected] Redactie-adres Vriendennieuws: Marcel Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Email: [email protected]

Zaterdag 18 juli 2015 Zomerexcursie naar Safari Beekse Bergen Vrijdag 28, zaterdag 29 en zondag 30 augustus 2015 Weekendexcursie naar Parijs, Frankrijk

TWITTER @BLIJDORPVRIEND

Zaterdag 3 oktober 2015 Najaarsexcursie naar Zoo Krefeld, Duitsland Zaterdag 28 november 2015 Winterexcursie naar Aqua Zoo/Löbbecke Museum Düsseldorf, Duitsland De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden hebben op de genoemde data gratis toegang tot de Diergaarde tot aanvang van de bijeenkomst en op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U moet even langs de kassa. Daar krijgt u op vertoon van uw Vriendenpas één of twee vrijkaartjes voor die dag. U kunt in het Eauditorium uitrijkaarten kopen. NB. De zaal gaat al om 9.30 uur open. U heeft dan alle tijd om onder het genot van een kopje koffie of een andere versnapering bij te praten met collega-leden of om te kijken of er iets interessants voor u bij is op de curiosa-kraam.

BEZOEK EN LIKE OOK DE FACEBOOKPAGINA www.facebook.com/vriendenvanblijdorp a

o

d

r

e

s

B

l

i

j

d

o

r

p

Diergaarde Blijdorp, Blijdorplaan 8, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010 - 443 14 95 Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

Redactie-medewerkers: Karin van Leeuwen, Angeline Peters, Alex Schouten, Gerda Nijssen, Trix Vermeulen, Daniël Seesink Vriendennieuws ontvangt regelmatig foto’s van Rob Doolaard, Joost Hubeek, Koos Net, Koos van Leeuwen, Aart Pijl, Greet en Peter van Norde en Fred van Tiel Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter Marcel Kreuger Secretaris Koos van Leeuwen Tweede secretaris Inge Matheij Penningmeester / Vice-voorzitter Arie Bos Leden Peter Biesta - Reizen Bart Noordegraaf - Ext. comm. / PR Martin van Brenen - Promotieteam Ondersteuning bij ledenwerving: Els Mondt ISSN: 1568-3400 Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.