2014 DOVENNIEUWS. THEMA VGT op de VRT: achter de schermen. WDD 2014 in Antwerpen. De Dove Trekvogels in Amerika

België - Belgique P.B. 9000 Gent X P702024 3/6148 afgiftekantoor GENT X

DOVENNIEUWS : T R V e d p o T G V A M E H T er de schermen acht

WDD 2014 in Antwerpen De Dove Trekvogels in Amerika

4/2014 jaargang 89 - nummer 4 tweemaandelijks juli - augustus 2014

Federatie van Vlaamse Dovenorganisaties - Stropkaai 38 - 9000 Gent KAFT 2014.indd 1

20/06/14 12:37

DOVENNIEUWS - Tijdschrift van Fevlado vzw Federatie van Vlaamse Dovenorganisaties - Jaargang 89 - 2014 FEVLADO- LEDENBEWEGING

NATIONAAL SECRETARIAAT Fevlado vzw

AFDELINGEN EN AANGESLOTEN ORGANISATIES: • Vlaamse DovenVerenigingen (VDV) – [email protected] • Jong-Fevlado – [email protected] • Fevlado-Senioren – [email protected] • Helen Keller Club (HKC) – [email protected] • DovenSport Vlaanderen (DSV) – [email protected] • Vereniging Dove Zelfstandigen (VDZ) – [email protected] • Dove Ouders Vlaanderen (DOV) – [email protected] • DovenGeschiedenis Vlaanderen – [email protected] • CI&VGT – [email protected] • De Dove Trekvogels – [email protected] Fevlado-Ledenbeweging contacteren kan op [email protected]

Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel.: 09/224.46.76 - Fax: 09/329.07.47 E-mail: [email protected] www.fevlado.be Fevlado-Diversus vzw Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel. 09/228.59.79 - Fax: 09/329.07.47 E-mail: [email protected] ooVoo: fevladosecretariaat bereikbaar op werkdagen van 8 uur 30 tot 12 uur 30

AANGESLOTEN DOVENVERENIGINGEN AALST – ‘HOOP IN DE TOEKOMST’ Lokaal: Ide de Maretak – Albrechtlaan 119A – 9300 Aalst Contact : Roger Van Impe – fax: 053/68.20.36 – [email protected] ANTWERPEN – ‘DOVRA’ Lokaal: Uilenspiegel – Generaal Simondslaan 1 – 2030 Antwerpen Contact: Ivan De Roose – [email protected] ANTWERPEN – ‘MADOSA’ Lokaal en secretariaat: Haantjeslei 213 – 2018 Antwerpen – info@ madosavzw.be – Tel/Fax: 03.238.56.77 – SMS: 0484/97.92.80 www.madosavzw.be (Afdelingen: Sportafdeling Dosporta – Jeugdclub De Vlinder – Damesclub Dodocan – Ontspanningsclub Dovca – 50-plussers Dosena – Kinderclub De Cocoon) BRUGGE – ‘NOWEDO’ Lokaal en secretariaat: Polderstraat 76a bus 1 – 8310 Brugge St-Kruis – Fax: 050/67.87.37 – [email protected] – www.nowedo.be (Afdelingen: Sportvereniging KSKD Brugge – Mountainbike Club – Kinderclub De Dolfijntjes – Jongerenwerking Witte Beer – Socio-culturele afdeling De Zeester (Oostende) – Damesclub Ladies Only!? – Socioculturele afdeling Kompas – Nowedo-senioren – Kon. Brugse dovenvereniging – Brugse Gebarenkring) BRUSSEL – ‘TRED’ Secretariaat: Verbeeck Steven – Goudenregenstraat 43 – 2800 Mechelen – www.tred.be Contact: voorzitter Desmaele Ingrid – [email protected] of secretaris Verbeeck Steven – [email protected] EEKLO – ‘DE MEETJESLANDSE DOVENVRIENDEN’ Lokaal: Parochiaal centrum - Balgerhoeke 180 – 9900 Eeklo Contact: Desmidt Christel - [email protected] GENT – ‘GTG ‘ Lokaal: GTG - Stropkaai 38 – 9000 Gent – Fax: 09/343.80.04 - [email protected] – www.gtg-gent.be Secretariaat: Chantal Roose – Begonialaan 15 – 9930 Zomergem (Afdelingen: GTG-Gent “Vriendenkring” – Manillen kaarters en Teerlingen – GTG 55+ Senioren – Damesclub – Cultuur & Vorming – Jeugdclub De Joker – Kinderclub Dococlub – Gentse Gebarenkring – Team Gent MTB-Cycling Deaf – KSVS Gent) GENT - Ledeberg – ‘DE VRIENDEN VAN PRIESTER DE L’EPEE’ Lokaal: Ontmoetingscentrum Emmaus - Van den Heckestraat 39, 9050 Gent-Ledeberg Contact: Thierry Bekaert- Fax: 09/220.41.81 – thierrybekaert@hotmail. com - http://www.lepeetjegent.be

HASSELT – ‘LIMBURGIA’ Lokaal en secretariaat: Centrum De Schakel - Rechterstraat 43 – 3511 Kuringen-Hasselt – Tel: 011/22.19.14 – [email protected] – www.vzw-limburgia.be (Afdelingen: Sportvereniging Lido-sport – Ontspanningsclub De Stille Genieters – 55 plussers Limburgia Senioren) HASSELT – ‘KAJONG’ Lokaal: Geen vaste lokaal – activiteiten gaan door in Hasselt of Leuven Contact: Stephanie Wijnants – [email protected] – www.kajong.be KORTRIJK – ‘DE HAERNE CLUB’ Lokaal en secretariaat: Clubhuis De Haerne - Kortrijksestraat 70 – 8501 Kortrijk-Heule – [email protected] – www.dehaerneclub.be (Afdelingen: Sportclub – Guldensporenkaartersclub – Jongerenwerking De Haerne Club – Ontspanningsclub – Stil en Blij Ieper – 55-plussers – Kinderclub De Dobbelsteentjes) KORTRIJK – ‘DE GETROUWE VRIENDEN’ Lokaal: Ontmoetingscentrum De Vonke – Lagaeplein 24 – 8501 Kortrijk-Heule Contact: Freddy Haghebaert - [email protected] (afdelingen: De Vurige Manillers – De Levensgenieters – De Orde van den Vlaschaard) NINOVE – ‘DE DENDERVRIENDEN’ Lokaal: Kouterbaan 34 – 9400 Ninove-Okegem Contact: Ann Baten - Affligemstraat 7 - 1742 Ternat - [email protected] - www.dedendervrienden.be SINT-NIKLAAS – ‘DE WAASVRIENDEN’ Lokaal: De Meerpaal Huize Vincent-Stille Droom – Antwerpse Steenweg 103 – 9140 Tielrode-Temse Contact: Marcel Beirnaert – Fax: 03/771.40.02 – [email protected] TURNHOUT – ‘PIRAMIME’ Lokaal en secretariaat: Piramime - H. Consciencestraat 17 – 2300 Turnhout – Tel/Fax: 014/42.80.60 – [email protected] – www.piramime.be (Afdelingen: Sportvereniging Kedosport – Kaartersclub Kedoka Biljartclub Kebildo – Kinderclub Kedokids – Jeugdclub De Kempen – Cultuur- en ontspanningsvereniging Kemados – Bezigheidsclub – Kempische Gebarenkring) ZOTTEGEM – ‘DE EGMONTSVRIENDEN’ Lokaal: Ontmoetingscentrum Leeuwergem – Gentsesteenweg 306 – 9620 Leeuwergem Contact: Anja Van Wesemael - [email protected] http://www.egmontsvrienden.be

Verantwoordelijke uitgever: Helga Stevens - Eindredactie: Nick Mouton - Redactie: Nick Mouton, Davy Van Landuyt, Ilse Wouters, Marieke Kusters, Pascal Mollet, Ludwina Degryse, Fanny Deleu - Lay-out: Ludwina Degryse - Redactie Jongerenkrant: Marieke Kusters en Dennis Deschildre: [email protected] - Administratie abonnementen: Martine Gilen Abonnement: Leden Fevlado: abonnement inbegrepen bij lidgeld. Lidgeld Fevlado is 22 Euro en 15 Euro vanaf het 2de lid van hetzelfde gezin. Niet-leden Fevlado: abonnement 15 Euro - Buitenlandse abonnees krijgen Dovennieuws in pdf via mail. Verzending naar het buitenland enkel mogelijk op kosten van abonnee. - Reknr: BE36 4487 6565 8181 BIC KREDBEBB - Contact: [email protected]

Copyright : Overname van artikels is enkel toegestaan na toestemming van de uitgever, en met bronvermelding

KAFT 2014.indd 2

20/06/14 12:37

VOORWOORD Geniet van de zomer! Geen idee hoe het met onze Rode Duivels gaat op het moment dat u dit leest. Als ik dit schrijf hebben ze net met 2-1 gewonnen van Algerije. Zouden ze door de voorrondes geraken? Misschien zelfs de halve finale of finale? Geen idee. We duimen alleszins voor hen. De Deaf Red Devils hebben alleszins een belangrijke stap gezet naar het Europees Kampioenschap in 2015 in Duitsland. In een heerlijke reportage van VisualBox konden we zien hoe ze Groot-Brittannië versloegen met 3-2. In juli wordt duidelijk of zij zeker naar Duitsland kunnen gaan. Het wordt alleszins een boeiende zomer op sportief vlak want naast het voetbal is er tennis met Wimbledon, is er wielrennen met de Tour de France, enzovoort. En ook voor Fevlado en Fevlado-Diversus wordt het een boeiende zomer. Fevlado-Diversus is in de volle voorbereiding van WereldDovenDag 2014. Het is de 20e keer WDD. Net als de 1e keer gaat deze WDD door in Antwerpen. Het thema is het Dove verenigingsleven (blz.8). Maar kom zeker ook genieten op 3 augustus van het zeer bekende Kunstenfestival Watou (blz. 15) waar Dove kunstenaars aan meewerken! Ook voor Fevlado-Ledenbeweging zijn het belangrijke maanden. Op WDD kan u kennismaken met enkele nieuwe clubs. U leest hier ook een interview met de voorzitter van het nieuwe CI&VGT (blz.18). Maar ook alle bestaande clubs moeten we bereiken. Als we een goed rapport kunnen voorleggen aan de Vlaamse overheid, kan de werking van Fevlado-Ledenbeweging in 2015 verder groeien en sterker worden. Fevlado-Belangenbehartiging draait zoals altijd op volle toeren. Er valt nog zoveel werk te verrichten en het kleine team wordt zoals altijd overspoeld met vragen. Alles opvolgen is onmogelijk. Maar regelmatig zetten we ook belangrijke stappen vooruit en dat doet deugd. Dat Filip Verstraete door de federale overheid geselecteerd is om in de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap te zetelen, is opnieuw zo’n belangrijke stap (blz. 17). En het bestuur van Fevlado en Fevlado-Diversus wil ook de structuur beter, sterker, effectiever en efficiënter maken. De 1e vergadering van de “werkgroep structuur” met voorzitter Helga Stevens is voorbij. Tijdens de zomer zal deze werkgroep dikwijls en lang vergaderen. Gemakkelijk zal het zeker niet zijn, maar het moét als we klaar willen staan voor de toekomst. Hopelijk kunnen we in september dan tevreden terugkijken op de zomer van 2014. De Rode Duivels, de Deaf Red Devils, de Belgen op Wimbledon en in de Tour de France, laat ons hopen dat ze het allemaal goed doen. Maar laat ons ook zeker duimen dat Fevlado en Fevlado-Diversus na de zomer nog sterker gewapend zijn om hun belangrijke opdracht te vervullen voor de Dovengemeenschap. Op WDD verneemt u er alles over! Graag tot dan! Nick Mouton Directeur Fevlado en Fevlado-Diversus

Inhoud Thema: VGT op de VRT: een kijkje achter de schermen ..... 2 WDD 2014 Antwerpen .................................................................. 8 Hand van Vlaanderen 2014 .......................................................... 9 Infostanden op WDD ..................................................................... 9 Fotowedstrijd WDD ........................................................................ 9 VGT Doe Mee terugblik ................................................................. 9 Zomerkamp VGT Doe Mee ........................................................... 9 Fotocursus .......................................................................................... 9 Column: Jan, papa van Casper................................................... 10 Jongerenkrant ................................................................................. 11 Niets is bestendig ........................................................................... 15 Bijeenkomst van EUD in Athene ............................................... 16 Nieuw platform voor ouders ...................................................... 16 Focusgroep voor werkzoekende dove personen ............... 17 De nieuwe TLA regeling: pro’s en contra’s ............................. 17 Filip Verstraete in NHRPH ............................................................ 17 Interview met CI & VGT voorzitter Christophe Looten ..... 18 Visual Box in Mumbai .................................................................... 19 Dovengeschiedenis Vlaanderen in Utrecht .......................... 18 De Dove Trekvogels: verslag Amerikareis .............................. 19 Personeelsnieuws Fevlado .......................................................... 19 Oproep CODA’s ................................................................................ 20 Familienieuws .................................................................................. 20

DN 4 2014.indd 1

2 19 15 Dovennieuws 2014 nr.4

1

20/06/14 12:36

THEMA: VGT op de VRT

Een kijkje achter de schermen. De toren in de Reyerslaan, waar doet je dat aan denken? Natuurlijk, de VRT! Dovennieuws neemt je mee achter de schermen van “VGT op de VRT”. Binnen dit project werd de expertise van Fevlado over de doelgroep gecombineerd met de media-expertise van de VRT. Beide partners hebben elkaar nodig om “VGT op de VRT” op wieltjes te laten lopen. interviews: Marieke Kusters De VRT staat voor Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie en heeft als televisiezenders Eén, Canvas, Ketnet en Op12.

DE TOLKEN VAN KARREWIET

Sylvie Van Landuyt

Wat is er eigenlijk allemaal te zien, daar in de Reyerslaan? Het grootDE JOURNAALTOLKEN ste deel van het gebouw is voor de tv-programma’s die buiten de nieuwsafdeling worden gemaakt en voor de vijf radiozenders. De Nieuwsdienst is apart. Daar gaf Jorn Rijckaert, de dove eindredacteur, een rondleiding. Er zijn grote en kleine eilandjes op de verschillende verdiepingen: voor het binnenlands nieuws, het buitenlands nieuws, Karrewiet, Login, de Zevende Dag, Reyers Laat, Terzake, Sporza, Volt, enz. Ook gingen we een kijkje nemen bij de fantastische ploeg van T888, waar we zagen dat niet alleen tolken, maar ook ondertitelen hard werk is! Maar nu gaan we het hebben over het project “VGT op Ingeborg Scheiris de VRT”.

Een team van 15 mensen. Wie is wie en wie doet wat? Erik De Snerck: coördinator toegankelijkheid op de VRT en producer van het project “VGT op de VRT”. Hij zorgt dat er middelen en mensen zijn voor dit project. Geertje De Ceuleneer: diversiteitscoördinator van de VRT. Ze volgt het diversiteitsplan van de VRT op, waarbij ze contact heeft met verPatsy Van Den Bogaert schillende belangenverenigingen, waaronder Fevlado. Jorn Rijckaert: eindredacteur (en zelf ook tolk). Hij waakt over de inhoud, lexicon en actualiteit. Er zijn veel verschillende dove en horende tolken, dus er is iemand nodig die de continuïteit bewaakt, en dat is Jorn zijn verantwoordelijkheid. Ineke Tyriard, Katrien Wanten en Femke Van Overbeke: productieassistenten, zij zorgen voor technische en soms ook inhoudelijke ondersteuning, het transcriberen van Karrewiet naar tekst, de voorbereidingen in de studio, het besturen van de autocue, de planning en administratie. Kristien Vanluyd De tolken van Karrewiet: Hilde Verhelst, Sylvie Van Landuyt, Jorn Rijckaert, Serge Vlerick, Kathleen Vercruysse De journaaltolken: Lieve Roodhooft, Kristien Vanluyd, Els Demarre, Patsy Van Den Bogaert, Ingeborg Scheiris

Hilde Verhelst

Serge Vlerick

Kathleen Vercruysse

Jorn Rijckaert

2

DN 4 2014.indd 2

Bij het project “VGT op de VRT” werken dove en horende tolken samen, wat een uniek gemeenschapsproject is. In het buitenland zijn hier weinig voorbeelden van gevonden. De VRT-mensen zijn erg fier op deze prachtige samenwerking. Ook tolken voelen de meerwaarde van deze manier van werken. Andere zenders, waaronder de RTBF, Els Demarre zijn jaloers dat de VRT erin slaagt het op die manier te doen. Daar werken ze voor het hoofdjournaal en het jeugdjournaal met dezelfde tolken. “Als we dit ook doen, zouden we de helft van de middelen besparen, maar we doen dat niet. Dove tolken hebben echt een symbolische functie. Ze zijn rolmodellen voor de dovenwereld. We willen dat echt behouden, dat is mooi aan dit project.”, vertelt Erik. “Het lijkt wel of dit hoekje de ‘dovenwereld’ is van de hele VRT. Wie hier komt, maakt snel de klik, naar Dovencultuur en VGT”, zegt Jorn. Ook de productieassistenten begrijpen dat VGT de omgangstaal is en doen Lieve Roodhooft inspanningen om VGT te leren.

Dovennieuws 2014 nr.4

20/06/14 12:36

Hoe kwam het project tot stand?

In 2017 gaat de nieuwe beheersovereenkomst van start. Fevlado zal in oktober 2015 starten met de onderhandelingen voor de volgende beheersovereenkomst.

Geertje: In de beheersovereenkomst van 2012-2016 (zie verder) staat dat we aan de slag moeten met het aanbieden van VGT bij het journaal en Karrewiet. Hoe moesten we dat gaan aanpakken? Een dove eindredacteur We hadden helemaal geen ervaring en als we kwaliteit wilden aanbieden, moesten we ons goed voorbereiden. We hebben niet Geertje: Jorn stond mee aan de wieg van het project. Hij was gewacht tot in 2012, wanneer de beheersovereenkomst van start ook aanwezig tijdens de testweek in 2011. Hij is zelf doof, ervaging, maar hebben in het najaar van 2011 een testweek gedaan. ringsdeskundige en ook expert in de media. Een ideale combinatie, we hebben dus geluk dat Jorn Op korte tijd zouden we dan een beeld hier werkt. hebben over de mogelijkheden en Dove tolken hebben echt een symbolimoeilijkheden. Fevlado heeft ons er sche functie. Ze zijn rolmodellen voor de Erik: Voor mij was de dovenwereld echt nieuw, we moesten echt starten op attent gemaakt dat we ook dove dovenwereld. We willen dat echt behou- van nul en ik deed alles fout. Ik moest tolken een kans moesten geven, dat leren hoe te communiceren en wat deden we dan ook. In één week tijd den, dat is mooi aan dit project.”, vertelt een culturele identiteit betekent. Jorn zagen we hoe het liep met het redac- Erik. heeft me daar echt goed bij geholpen, tiewerk, de techniek, het tolken en de zo heeft hij voorgesteld om het wersamenwerking tussen de verschillende ken met dove tolken te steunen. Hij is ook een spreekbuis van teams op de VRT. We hebben gezien wat lukte en wat niet. Toen heeft er ook een dove tolk het nieuws getolkt. Een dubbele de dovengemeenschap: als er bijvoorbeeld wordt geklaagd over vertaling met relay-tolken vonden we geen goed idee, er was een tolk, vernemen we dat via hem. Als horende persoon kan ik hierdoor een grote vertraging. We besloten voor Karrewiet dove daar niet over oordelen. tolken in te zetten en voor het journaal horende tolken. Daarbij Jorn: Heel graag wil ik Geertje en Erik bedanken om mij de kans hebben we er bewust voor gezorgd dat dove en horende tolken te geven aan dit project mee te werken. Ik ben erg blij dat ze het zouden gaan samenwerken, elke dag in de week. Er is nood aan belang van een dove persoon als eindredacteur inzien. wederzijdse ondersteuning. We zagen ook dat er een opleiding nodig was voor de horende tolken. Voor tolken op Karrewiet was Het waarom en de inhoud van de opleiding er een groeiproject: in mei 2012 één keer per week een tolk, in Het televisietolken staat in Vlaanderen nog in de kinderschoeseptember elke dag. nen. We kregen het advies om eerst een opleiding te organiseVoor de televisie kan er geen risico genomen worden. Tolken ren. Daarom hebben we het televisietolken bewust een tijdje moeten zelfvertrouwen hebben om in beeld te komen. Het jour- uitgesteld en geïnvesteerd in een goede opleiding met externe naal is live en dus is er daarvoor meer voorbereidingstijd nodig. lesgevers. Met het journaaltolken zijn we gestart in december 2012. Sylvie: In het begin was het heel opwindend, ik was zo zenuw- Kristien vertelt: achtig voor de camera en maakte fouten. Maar na verloop van tijd “Ik heb van lesgever Renaat Van Hende, expert m.b.t. tolken ging het veel vlotter, tegenwoordig lukt het me prima om het in VGT goed onthouden dat de boodschap belangrijk is, niet de woorden, die zo snel achtereen komen. Het moet duidelijk zijn één keer goed te doen. wat er wordt bedoeld en in VGT kan je op een visuele manier de juiste boodschap doorgeven”. Lesgever Clive Mason, Engelse Wat staat er in de beheersovereenkomst? presentator en journaaltolk bij heeft zelf veel ervaring met het In de beheersovereenkomst staan afspraken tussen de minister tolken en gaf uitleg over verschillende mogelijke modellen en van Media en de VRT. De VRT is een overheidsdienst en moet dus theorieën. Hij deed de deelnemers goed nadenken: is het volde afspraken met de overheid volgen. De huidige beheersoverdoende om een duidelijke boodschap mee te geven? Wanneer eenkomst loopt van 2012 t.e.m. 2016. Er staan ook afspraken kan je perfect en zuiver vertalen naar VGT en wanneer kan je dat over de verbetering van de toegankelijkheid in. De VRT moet niet doen omdat de brontaal het Nederlands blijft? “Ik ben een een zo groot en gevarieerd mogelijk publiek bereiken, dus ook betere eindredacteur dankzij hem”, vertelt Jorn. Kristien: “Het dove mensen. was echt interessant. Ik heb er zelf heel veel van opgestoken. Hij liet zien hoe gebaren zo duidelijk mogelijk visueel gemaakt Welke afspraken zijn hierover gemaakt? kunnen worden. Soms moeten we ons niet te veel focussen op en woorden, maar ook op beelden, hoe we die visueel • Tegen eind 2014 moet 100% van de nieuwsuitzendingen en lexicon kunnen maken”. 95% van de andere programma’s ondertiteld zijn. De VRT doet eigenlijk méér dan wat in de beheersovereen• Voor eind 2012 moet het journaal van 19u00 en Karrewiet, komst staat. Bij belangrijke momenten willen ze ook een het kinderjournaal, aangeboden worden met VGT, via open tolk VGT inzetten. Bijvoorbeeld bij de intrede van de Sint, de internet en via digitale televisie. Het weekoverzicht van Karaftreding van de paus, de troonafstand van koning Albert, rewiet moet op TV uitgezonden worden. de kerstboodschap van koning Filip. Dit jaar zal ook de eedaflegging van de nieuwe regering getolkt worden en de boodschap bij de nationale feestdag.

!

WAAR EN WANNEER KAN JE ALLES BEKIJKEN? Het journaal van 19u00

• • •

Om 19u00, via livestreaming op www.deredactie.be. Klik op ‘videozone’, dan op ‘livestream’. Achteraf te bekijken op www.deredactie.be. Klik op ‘videozone’, dan op ‘programma’s’ en nadien op ‘het journaal met vgt’. Nu ook steeds terug te vinden in de rechterbovenhoek van de website. Achteraf gratis te bekijken op digitale televisie op zender Eén, “Net Gemist” (rode knop)

Karrewiet

• • • •

Karrewiet: van maandag t.e.m. vrijdag op de televisie om 8u50 Weekoverzicht van Karrewiet: zaterdag op de televisie om 11u10 Karrewiet Plus: elke eerste maandag van de maand op de televisie om 18u55 Achteraf te bekijken op www.ketnet.be . Klik op ‘kijken’ en dan op het logo van Karrewiet of van Karrewiet Plus. Als je klikt op een aflevering, kan je onderaan klikken op ‘Bekijk de uitzending met Vlaamse Gebarentaal’. • Achteraf gratis te bekijken op digitale televisie op KETNET (via zender OP12), “Net Gemist” (rode knop) Hier zal ook steeds vermeld worden wat het aanbod is voor dove personen: www.vrt.be/aanbod-voor-doven. Als je graag het nieuws van VGT op de VRT wil opvolgen, surf dan zeker naar deze webpagina.

Dovennieuws 2014 nr.4

DN 4 2014.indd 3

3

20/06/14 12:36

Voorbereiding

komt. Iedereen neemt steeds meer en meer gebaren van elkaar over. Ik vind het echt positief dat dit spontaan gebeurt. Niet van in het begin zeggen: het moet zo en zo en zo. Dat zou ik niet kunnen, want ik ben het zo gewoon om zo te gebaren. Ik bedank daarbij ook de dove mensen om me te respecteren en me tijd te geven bij dit project. Sommige dove mensen hebben moeite om me af te lezen, met mijn Limburgse variant. Maar nu hebben sommige dove mensen al tegen me gezegd dat ze me meer en meer begrijpen.

Sylvie: Ik bereid me voor met de tekst en probeer al wat te oefenen met de vertalingen. Ik kan ook alvast de filmpjes van Karrewiet bekijken. De productieassistent legt uit bij de tekst wanneer er traag wordt gepraat, wanneer er veel achtergrondlawaai is, wanneer het tempo hoog is, enz.! Heel af en toe wissel ik tips uit met de horende tolk. Meestal overleg ik met de eindredacteur, Jorn, als hij aanwezig is. Dan toets ik even met hem af of het goed is als ik iets zo en zo gebaar. Ofwel doe ik het alleen, het omzetten van Nederlands naar VGT gaat eigenlijk wel vlot. Ik probeer de Wat met woorden waarvan het gebaar niet gekend is? boodschap goed over te brengen en denk ook na over hoe ik iets mooier kan gebaren. Zo weinig mogelijk letterlijk vertalen en zo Sylvie: Soms zoek ik het woord dan op in het VGT woordenveel mogelijk cultureel vertalen, is belangrijk. Maar soms gaat het boek via http://gebaren.ugent.be/. Of we zoeken het op via het internet, bijvoorbeeld voor plaatsnamen in het buitenland. We te snel en kan ik echt niet anders dan letterlijk vertalen… hebben ook een abonnement op het woordenboek van de NeKristien: Om 16u00 kijken we wat de journalist alvast heeft derlandse Gebarentaal. Dat is zeer rijk gevuld, we kijken dan of voorbereid, maar meestal is er op dat uur nog niet zo veel klaar. we daar gebaren kunnen vinden, bijvoorbeeld het gebaar voor Je ziet wel al welke punten er aan bod zullen komen. Maar het een voetballer, voor plaatsnamen van steden, landen, dorpen. nieuws is soms wel eens onvoorspelbaar, bijvoorbeeld toen Jean-Luc Dehaene overleden was. Toen hadden ze dat om 16u00 Soms moeten we wel gaan vingerspellen als we het gebaar niet kennen. Verder hebben we samen ook op de VRT een lexicon op vernomen, wat een chaos! Het nieuws was helemaal veranderd. de server, waar we allemaal zo veel mogelijk gebaren aanvullen. Toen wist ik dat er veel live zou gebeuren en ik me moeilijk zou Kristien: Woorden waarvan we het gebaar niet kennen, geven kunnen voorbereiden. Ik ben toen op het internet gaan lezen we meestal door aan het VGTC. Die verspreidt dat naar een over het leven van Dehaene, want ik weet dat de journalist dat groep dove vrijwilligers, waar dan een gebaar uit wordt gekozen. ook zo doet. Rond 17u00, 17u30, is er al wat meer materiaal Het is wel erg moeilijk, want wie beslist daarover? Wie is verantklaar. We kunnen zowel de tekst als de filmpjes bekijken. Het woordelijk? Wie mag kiezen? Wij kunnen niet zomaar gebaren liefst bekijk ik de filmpjes vooraf, want dan kan ik alvast het tempo van het gesprek horen en de beelden zien. Om 18u00 kijk kiezen en zelf beslissen. Als we dat zo doen, dan voelt de dovengemeenschap dat het project volledig ik naar het nieuws en oefen ik dit Je kan niet zomaar beslissen over gelos van hen gebeurt. Dat is niet de ook alvast, in gebarentaal. Op het bedoeling, het is belangrijk om samen baren, we moeten respecteren dat de nieuws van 19u00 wordt er veel herhaald van wat er om 18u00 wordt dovengemeenschap tijd nodig heeft om te werken. Ook als er tijd voor nodig is, dat maakt niet uit, dan moeten we uitgezonden. Als ik dan merk dat te discussiëren. De dovengemeenschap maar wachten… Het project is niet alhet moeilijk is om te tolken op een geeft mij de tijd om te ontwikkelen, dus leen van de tolken onderling, maar ook bepaald moment, kan ik nog naar van de dove mensen. Dat moet wel, een andere oplossing zoeken. Om dan moet ik hen ook tijd geven om te we kunnen het niet alleen doen. 18u45 begeef ik me naar de studio discussiëren over gebaren. Dat is norJorn: We beseffen ook goed dat ze bij en schrijf ik een aantal dingen op maal… het VGTC geen magiërs zijn, dus ze de whiteboards. Het nieuws gaat zo kunnen ook geen lexicon tevoorschijn vlug dat ik soms geen tijd heb om toveren. Voor wat we wel doorkrijgen van het VGTC zijn we erg na te denken, dus dan kijk ik snel op de whiteboards. Het is een geheugensteun. Maar niet alle tolken doen hetzelfde als ik, ieder dankbaar! Hun bijdrage is zeer waardevol en onze samenwerking is van cruciaal belang. heeft zo zijn eigen manier. Jorn: Voor mij is het wel opvallend dat als ik aanwezig ben, de tolken me vaak “storen” en allerlei Wat met namen waar nog geen naamgebaar voor bestaat? vragen stellen. Ze mogen zeker storen, dat is ook de bedoeling van de eindredacteur! Je kan zien dat we samen nadenken, Kristien: Ja, dat is soms een probleem. Ik herinner me de peridat is heel erg productief. Een tweede beoordelaar kan bevesode dat Kim De Gelder vaak op het nieuws kwam, om dat altijd tigen dat het goed is hoe de tolk stukken vertaalt. Of er wordt te spellen, is wel lastig. Dus ik wou graag dat er een naamgebaar samen nagedacht over hoe iets vertaald kan worden. Als ik als was voor Kim De Gelder. De eerste stap is dan Jorn verwiteindredacteur niet aanwezig ben, durven de tolken elkaar soms tigen, de eindredacteur. Hij zet het dan soms bijvoorbeeld op minder storen, omdat ze hun tijd nodig hebben om zich voor te Facebook of stuurt de vraag naar het VGTC. Dan krijg ik soms bereiden. De voorbereidingstijd is kort en intensief, ze doen dat een lijstje van vijf mogelijkheden. Daarna moeten we beslissen wel hoor, elkaar storen. Ze vragen dan bijvoorbeeld aan elkaar en dat heeft tijd nodig. Dat is soms het probleem, want bij het “hoe zou jij dat vertalen?” of “is er een gebaar voor dat woord?”. nieuws heb je geen tijd… Ik weet nog dat ik tolkte op de laatste Maar als ik aanwezig ben, weten ze dat ze aan mij alles kunnen dag van dat proces, met het besluit dat Kim De Gelder naar de vragen, ze zien ook dat het productiever is en het resultaat is ook gevangenis moest. Op dat moment krijg ik een naamgebaar… zichtbaar beter. Met twee is beter dan alleen! op de laatste dag van het proces. Je kan niet zomaar beslissen

Wat met VGT? Wat met regionale varianten? Sylvie: De dove tolken komen inderdaad van verschillende streken, dus hebben we ook verschillende gebarentaalvarianten. We kunnen geen gebaren forceren, dus we houden niet echt rekening met de verschillende varianten. Soms nemen we elkaars gebaren over, dan komen ze wat meer overeen, maar over het algemeen is dat onmogelijk... Kristien: Intern hebben we afgesproken dat het in het begin niet echt uitmaakt. Het is al moeilijk genoeg voor iedereen: het lexicon, de inhoud van het nieuws en het tempo. Nu zien we dat er een beetje spontaan een soort van standaardisatie op gang

4

DN 4 2014.indd 4

over gebaren, we moeten respecteren dat de dovengemeenschap tijd nodig heeft om te discussiëren. De dovengemeenschap geeft mij de tijd om te ontwikkelen, dus dan moet ik hen ook tijd geven om te discussiëren over gebaren. Dat is normaal… Wat er nu is afgesproken is dat we toch blijven spellen, tot er een naamgebaar is. Eén keer volledig spellen, en dan afgekort, bijvoorbeeld bij Kim De Gelder doen we KDG, omdat het tempo van het nieuws nogal hoog is. Soms zijn er ook plaatsnamen, zoals bv. een klein Waals dorpje met een lange naam die toch niemand onthoudt, ook horende mensen niet, dan zeggen we bijvoorbeeld: een dorp dichtbij Luik. Ik blijf onthouden dat Renaat zei: de boodschap is belangrijk. Als door het spellen van een lange naam de boodschap gemist wordt, dan laat je dat best vallen. We hoeven geen wereldrecord vingerspelling te behalen. Dat kan niemand volgen.

Dovennieuws 2014 nr.4

20/06/14 12:36

16:00

16:20

HOE ZIET ZO’N DAG OP DE VRT ERUIT VOOR DE TOLKEN?

18:00

De tolken bereiden zich inhoudelijk voor, aan een eilandje met vier computers, samen met de eindredacteur en de productieassistent.

Aankomst in de make-up afdeling, waar de tolken worden opgemaakt en de kapsels gefatsoeneerd. Ondertussen transcribeert de productieassistent de Karrewiet-aflevering van gesproken naar geschreven Nederlands.

Karrewiet wordt getolkt! De dove tolken begeven zich naar de opnamestudio en schieten in actie. De productieassistent regelt de autocue.

Hilde in actie, ze staat op een kruis op de grond, schuin voor de camera. Ze tolkt wat ze op de autocue leest, die autocue wordt bestuurd door de productieassistent. Op het onderste scherm ziet ze zichzelf in beeld, zo kan ze controleren of ze niet voor de beelden van Karrewiet staat.

Als de autocue stil staat, moet Hilde rechts van zich kijken. Dan lijkt het alsof ze zelf naar het beeld kijkt. Ze kan dan alvast de volgende tekst voorbereiden, die ze leest op de autocue. Beweegt de autocue weer, moet Hilde terug naar de camera kijken en verder tolken.

18:10 18:45

Ziezo, de Karrewiet-aflevering is nu toegankelijk voor dove kinderen. Nu snel gaan monteren! Terwijl de horende tolk zich verder voorbereidt, breidt de dove tolk het lexicon van de server uit met nieuwe gebaren.

19:00

De horende tolk begeeft zich naar de studio. Er worden een aantal dingen op het whiteboard geschreven. Ze doet haar oortjes in.

Ready… Set… Action! Er wordt stevig getolkt, en dit allemaal live. Dove kijkers kunnen dit rechtstreeks bekijken op www.deredactie.be.

19:50

19:40 Het journaal is achter de rug. Bezweet komt de horende tolk terug aan haar computer zitten en brengt de montage in orde, zodat het ook achteraf kan worden bekeken op www.deredactie.be en met ‘net gemist’ op de digitale televisie.

20:00 De dove tolk en de eindredacteur geven feedback aan de horende tolk over het getolkte journaal.

De werkdag zit erop. Iedereen gaat naar huis!

Dovennieuws 2014 nr.4

DN 4 2014.indd 5

5

20/06/14 12:36

EEN KIJKJE IN DE OPNAMESTUDIO Hoe ziet de studio er eigenlijk uit? Er staan een hele reeks computers, televisies en er zijn knopjes allerhande. De studio is afgescheiden van het redactieteam van Reyers Laat, met een gordijn en enkele geluidspanelen om het geluid buiten te laten. Er hangen ook felle spots, die heel erg warm zijn. Voor de tolken is dat zweten geblazen, zeker na de intensieve vertaling.

!

Toen Jorn moest tolken als Zwarte Piet bij de intrede van de Sint, kreeg hij een VIP ruimte, waar de BV’s altijd zitten. Met een douche, een zetel, enz. alles erop en eraan! Bij het tolken als Zwarte Piet heeft de productieassistent trouwens zijn voeten moeten vasthouden, terwijl ze op de grond lag, opdat hij niet te veel voor het beeld zou staan.

IN BEELD

KLEDING De dresscode verschilt wat bij Karrewiet en bij het journaal. Voor Karrewiet mag het al eens wat vrolijker en kleuriger, voor het journaal is het belangrijk dat het serieus en deftig is. De tolken kopen hun kledij met hun loon. Kristien: “Ik heb in het begin veel kledij moeten kopen, want het moet deftig zijn, hé”. “Soms zeggen dove mensen wel eens dat het niet mooi is wat ik aan heb, haha. Dat mag wel, hoor. Ik denk dat horende mensen ook wel eens reageren op wat de nieuwslezer aan heeft vertelt Kristien lachend. Dresscode checklist: • Geen merkkledij, de VRT is een neutrale overheidszender • Geen jeansbroeken met scheuren • Deftig • Geen patronen en opvallende accessoires (grote oorbellen, een bloem, een sjaal, …) • Gemakkelijke kleding (tolken is een intensieve opdracht met veel beweging!) • Rekening houden met de kleur van de achtergrond (geen blauw bij een blauw scherm, geen groen bij een groen scherm)

!

In het buitenland staat de tolk op de televisie vaak in een klein hoekje verstopt en is niet zo duidelijk zichtbaar. De VRT wilde het anders doen, want het is belangrijk dat de tolk goed in beeld staat, dat de mimiek duidelijk zichtbaar is. Ze beseffen goed dat details bij gebarentaal belangrijk zijn. Daarom hebben ze besloten het beeld scheef te zetten, in de vorm van een trapezium, zodat ook de tolk het beeld niet bedekt. Het idee hebben ze eigenlijk ‘gestolen’ van het weerbericht, waarbij de weerman samen met de kijker naar de weerkaarten kijkt.

!

Onze VRT-tolken en eindredacteur komen vaak in contact met BV’s. Sommige BV’s blijken erg geïnteresseerd te zijn in VGT. Zo heeft Jorn eens in de make-up stoel aan Frank Deboosere het gebaar van ‘Gelukkig Nieuwjaar’ geleerd. Met Kobe Ilsen en Dimitri Verhulst hebben ze ook fijne gesprekken gehad. Jammer genoeg zijn spontane babbels tussen dove tolken en BV’s zonder een tolk VGT vaak oppervlakkig, wegens de communicatiebarrière…

Hilde zocht in allerijl een andere outfit omdat de hare qua kleur niet paste bij de achtergrond. Toen heeft ze een mooie jurk mogen lenen van Hanne Decoutere!

MAKE-UP De visagisten verschillen elk in aanpak. Sylvie vertelt: “De ene doet er te veel make-up op, de ander iets te weinig. De ene doet graag kapsels, de ander doet dat minder graag. Sommigen zijn erg enthousiast en willen graag gebaren leren, met anderen is er weinig communicatie. In het begin vond ik het heel erg leuk en speciaal dat ik geschminkt werd, maar nu ben ik het al gewoon en is er niet meer zo veel aan”. Kristien wordt eigenlijk helemaal niet graag geschminkt en moest er erg aan wennen. “Mensen die me kennen weten dat ik me nooit schmink. In het begin was het erg raar en grappig”. Make-up opdoen is verplicht, opdat de tolken netjes en verzorgd in beeld komen. Zelfs de mannen worden gepoederd en ook bij hen wordt er al eens een wenkbrauwhaar uitgetrokken.

6

DN 4 2014.indd 6

Op onze website www.fevlado.be kan je kijken naar enkele filmpjes die gemaakt zijn achter de schermen bij “VGT op de VRT”

Dovennieuws 2014 nr.4

20/06/14 12:36

Iedere tolk haar eigen stijl

Jorn: Tolken zijn voor mij stuk voor stuk ‘kunstwerkjes’. Je kan zien dat iedere tolk zo haar eigen manier heeft bij het tolken, iedere tolk mag ook haar eigen stijl ontwikkelen. Dat is net zo interessant, dat er niet zo’n vastomlijnde manier is. Kristien: Ik vind het positief dat die verschillende stijlen er zijn. Dat het mag verschillen, het moet niet allemaal hetzelfde zijn. Ik denk dat als men zou beslissen dat iedereen hetzelfde moet gebaren, dat mijn eigenheid sterk onderdrukt zou worden. Dan zou ik het niet kunnen volhouden, want dan zou ik te veel aan mezelf moeten veranderen. Maar nu zie ik dat er steeds meer en meer dezelfde gebaren worden gebruikt, eigenlijk op een spontane manier. Ik voel dat ik màg groeien, dat het spontaan mag groeien, niet gedwongen. Dat is positief. De motivatie van Sylvie Zelf ben ik opgegroeid met VGT, het is mijn moedertaal, dus ik ben er heel vlot in. Ik ben altijd al graag met kinderen bezig geweest, voorlezen in VGT voor kinderen vind ik fantastisch om te doen. Daarom heb ik me kandidaat gesteld. Toen merkte ik dat ik de teksten van Karrewiet heel leuk vind om te vertalen. In het begin was het een kick dat ik op de televisie zou komen, maar nu vind ik dat niet meer zo bijzonder. Maar het leukste van al is, als ik zie dat de kinderen praten over Karrewiet. Dan weet ik weer waarom ik dit werk graag doe, ik wil dat de kinderen dingen begrijpen. Bovendien gaan veel kinderen naar het gewone onderwijs, dus waar zien zij VGT? Met Karrewiet is dat aanbod er en ik ben blij dat ik eraan kan bijdragen. Ik doe stage op SintLievenspoort als opvoedster en krijg dan ook reactie van ouders die me hebben gezien op Karrewiet. Ze zeggen dan: “Oh, jij werkt ook hier?” Dan denk ik: jouw kind kan dat ook! Ze hoeven hun dromen voor de toekomst van hun kind niet te beperken, en denken: “mijn kind kan dat en dat en dat niet”, maar net omgekeerd: “mijn kind kan het!”. De motivatie van Kristien Ik was op dat moment vijf jaar tolk. Ik had het gevoel dat ik vaak in dezelfde situaties tolkte. Ik tolkte vaak op vergaderingen, met steeds hetzelfde lexicon. Er bestaan geen bijkomende opleidingen hier in Vlaanderen. In het buitenland wel, maar vaak is dat een paar dagen. Daar liep ik wel tegenaan. Ik miste andere situaties en had nood aan nieuwe contexten, met een nieuw lexicon. Bij de VRT is het lexicon volledig nieuw: over sport, het buitenland, politiek, de rechtbank, enz. Het is heel erg uitdagend en ik leer steeds nieuwe gebaren bij. Ook het contact met dove collega’s is heel fijn, ze brachten me veel dingen bij. Bijvoorbeeld het gebruik van GOC’s (gebaren met een verplichte orale component). Dat motiveert me enorm. Mijn VGT-niveau gaat omhoog en mijn lexicon breidt uit. Ook de discussies met mijn collega’s over gebarentaal vind ik erg interessant. Verder weet ik nu meer over de actualiteit. Vroeger wist ik bijvoorbeeld niets over voetbal, nu is mijn wereld echt verbreed. Tolken voor Karrewiet, een bijzondere taak Jorn: Het valt me op dat er veel meer opmerkingen binnen komen over dove tolken. In het begin was ik wel een beetje verbaasd, maar nu begrijp ik waarom. Dove tolken hebben een zeer grote verantwoordelijkheid, ze zijn een rolmodel voor dove kinderen. In het onderwijs is er geen aanbod in VGT, en thuis groeit 90 % van de dove kinderen op in horende gezinnen. Er is weinig materiaal om VGT te leren, erg weinig boeken, dvd’s, enz. Karrewiet vult dit gat in het aanbod. Via Karrewiet heb je een dagelijks aanbod om VGT te leren. Daarom is de dovengemeenschap kritischer naar dove tolken toe. “Het is belangrijk dat de grammatica goed zit”, “let op dat je lexicon niet te West-Vlaams is”, “je gebruikt beter dat gebaar”, … Kinderen leren de taal van de TV. De verantwoordelijkheid bij de dove tolken is dus groot. Sylvie: Ik vind het belangrijk om feedback te krijgen van mensen die met kinderen werken, bijvoorbeeld dove leerkrachten of dove opvoeders. Zij zien wat de kinderen begrijpen en wat niet.

Jorn: Sommige GOC’s passen niet voor dove kinderen en die leerkrachten en opvoeders zoeken dan samen met ons naar beter passende gebaren. Ik heb al eens de opmerking gekregen dat een gebaar ‘te volwassen’ is. Voor ons is het een grote uitdaging om te gebaren op maat van kinderen. Het is daarom ook spijtig dat er geen specifieke opleiding bestaat voor tolken voor kinderen. Tolken voor het journaal: een olympische prestatie Ineke: Het tolken voor het journaal is echt een Olympische prestatie. In de studio is het zeer warm met die spots, het journaal duurt 40 minuten. De tolken kunnen zich ook niet volledig voorbereiden, vaak zijn er live stukken. Ook het tolken wordt live uitgezonden op www.deredactie.be. Dus de kijker zal wel fouten opmerken. Chapeau dat de tolken dat doen, 7 dagen op 7. Jorn: Wat horende tolken leren op de tolkopleiding, moet hier wat opzij gezet worden. Daar leren ze vooral, denk ik, dat alles moet getolkt worden, hier is het belangrijker dat de boodschap duidelijk is. Ik zie veel vooruitgang bij de horende tolken, bijvoorbeeld meer culturele vertalingen, het gebruik van GOC’s, visueler tolken. Dat is aangenamer om naar te kijken. Dat komt doordat er wordt samengewerkt met dove personen.

Een boodschap voor de dove kijkers Kristien: Als je jarenlang ondertiteling gewoon bent, kan ik begrijpen dat je daar liever bij blijft, dat mag ook! In het begin van het project “VGT op de VRT” maakten we nog veel fouten, maar ik vind het fijn dat dove mensen opnieuw proberen te kijken en ons opnieuw een kans geven. Ze merken een evolutie, ik hoop dus dat dove mensen blijven proberen. Volgens mij is het de bedoeling van het project dat de dovengemeenschap en de tolken meer op elkaar afgestemd geraken. Er mogen dus zeker meer reacties komen. Bijvoorbeeld, met het WK voetbal, mogen voetballiefhebbers steeds de naamgebaren van voetballers doorgeven. Op die manier kan je al een bijdrage leveren. Sylvie: Meer kijken! Het is goed als mensen ook gewoon kijken naar Karrewiet, want je kan altijd kleine dingen bijleren, bv. nieuwe gebaren. Omdat dove mensen zelden of nooit babbelen over de thema’s die aan bod komen bij Karrewiet. Jorn: We voelen wel echt dat er in de afgelopen jaren constructief werd nagedacht over welke dove media het beste past voor dove mensen. Maar de input van dove mensen is ook belangrijk. Wat zijn hun wensen en voorkeuren? Ik begrijp wel dat veel dove mensen blij zijn dat er eindelijk gebarentaal op tv is. Maar het is belangrijk om te beseffen dat het nu niet ‘klaar’ is. Het is belangrijk om samen na te denken. Niet dat wij zelf gewoon ons ding doen hier, nee, de input van de dovengemeenschap is echt belangrijk en nodig. Geertje en Ineke: We hopen dat dove personen feedback blijven geven, we doen dit werk voor hen. We willen graag weten wat beter kan, ideeën zijn ook steeds welkom. Dat hoeft niet alleen via Fevlado, maar mag ook rechtstreeks naar ons toe. Reacties op onze Facebookpagina zijn welkom en jullie kunnen ons steeds mailen op [email protected] . Erik: Blijven kijken! We willen graag reacties krijgen, wat er goed is en wat minder goed, alles is welkom! In de beheersovereenkomst staat dat we het zo moeten doen, maar toch zou ik graag willen luisteren naar wat jullie als gemeenschap willen. Voor welke programma’s willen jullie echt graag een tolk inzetten? Wanneer is een tolk echt een meerwaarde?

!

Ook al zijn BV’s gewoon mensen, toch is het leuk om een lijstje te maken van wie we hebben gezien: Ivan De Vadder, Phara De Aguirre, Saartje Vandendriessche, Niels Destadsbader, Frank Deboosere, Goedele Devroy, Wim De Vilder, Kathleen Cools, Danny Timmermans (Tom van W817) en natuurlijk onze tolken Hilde Verhelst, Jorn Rijckaert en Els Demarre.

Dank aan Erik De Snerck, Geertje De Ceuleneer, Ineke Tyriard, Jorn Rijckaert, Sylvie Van Landuyt en Kristien Vanluyd voor de interviews. Dank aan Els Demarre en Hilde Verhelst voor de foto’s en opnames. Dank aan Jorn Rijckaert voor de rondleiding op de VRT en de toelichting.

Dovennieuws 2014 nr.4

DN 4 2014.indd 7

7

20/06/14 12:36

WDD 2014: een tipje van de sluier Het thema van WerelDovenDag 2014 is al een tijdje gekend: “Ons verenigingsleven”. In het kader van het belangrijke startsubsidieproject van de cel Ledenbeweging zullen we ons tijdens WDD focussen op wat de Vlaamse Dovengemeenschap allemaal te bieden heeft. WereldDovenDag gaat van start met een studievoormiddag. Goedele De Clerck zal de resultaten van het Vlaams Dovenparlement uit de doeken doen. Wat zijn de opvallendste besluiten of ideeën van de diverse dovenclubs? Wat zijn de gelijkenissen en waar schuilen er gevaren? Ook diverse goede ideeën en bekommernissen van leden worden aangehaald. Daarna zal Helga Stevens, interim voorzitter van Fevlado vzw, terugkoppelen naar Goedele en uitleg geven over de nieuwe structuur van Fevlado en de nakende verkiezingen. Dit deel is zeker héél interessant voor de Vlaamse Dovengemeenschap! Traditiegetrouw zullen diverse organisaties opnieuw op onze infomarkt staan. NIEUW dit jaar is dat dove zelfstandigen en organisaties die iets doen voor doven ook hun materiaal (beperkt) kunnen verkopen. Ook amateur kunstenaars die dit willen doen zijn welkom! In de voormiddag organiseert Madosa een stadswandeling in Antwerpen. Wisten jullie dat Madosa eigen gidsen heeft? De rondleiding zal dus gegevens worden door dove gidsen, Hugo Vermariën, Johan Van Bruyssel en Rosa Serron. Iedereen is welkom!! We mogen niet vergeten dat Madosa dit jaar 120 jaar wordt. Ze vieren dit met een kleine tentoonstelling uit hun eigen archief, het grootste en de oudste van Vlaanderen! Na enkele jaren van het toneel te zijn verdwenen zal er terug sport zijn op WDD met enkele vechtsportdemo’s. In de namiddag staan er diverse workshops op het programma gelinkt aan het thema “Ons verenigingsleven”. Onze nieuwe afdeling CI& VGT wil graag een panelgesprek organiseren over CI + VGT en de misverstanden en vooroordelen die er heersen in de Vlaamse Dovengemeenschap! De cel Belangenbehartiging zal een bilinguale en biculturele workshop organiseren. De grote lijnen zijn het participatieproject en Leren Visueel communiceren. Ideaal voor jonge, horende ouders met dove kinderen, met of zonder CI, maakt niet uit. Ledenbeweging is al een tijdje bezig met “DovenActies” zij wil-

8

DN 4 2014.indd 8

len een workshop “Welke stad is het meest doofvriendelijk?” op poten zetten, aangevuld met de workshops “Dove anderstaligen” en “CODA’s”. De verschillende gebarenkringen zullen samen voor een interessante activiteit zorgen. Visual Box zorgt voor een “Dove film” voorstelling gevolgd door een discussie. Het Vlaams GebarentaalCentrum richt de workshop “het VGTC zoekt gebaren” in. En bij Fevlado-Diversus kan je terecht voor de initiatiecursussen “ VGT voor horenden”, maar ook “VGT voor Doven”! Inderdaad… op WDD krijgen jullie de kans om eens dieper na te denken over jullie eigen Vlaamse Gebarentaal! Onze vrienden van de Helen Keller Club willen jullie laten kennismaken met wat “doofblind zijn” wil zeggen. Met een speciale bril, struikelblokken, etc. Als we met een doof persoon die minder goed ziet willen communiceren, moeten we ons hiervan bewust zijn. Ook de kinderen worden niet vergeten! Onder leiding van kinderclub De Cocoon van Madosa zullen alle kinderclubs in Vlaanderen de handen bij elkaar steken zodat de kinderen een veilige en leuke WDD kunnen beleven. Momenteel zijn zij bezig om een mooi aanbod uit te werken. Vanzelfsprekend voorzien wij een springkasteel! NIEUW: er zal een fotowedstrijd georganiseerd worden. De mooiste foto zal tijdens het slot getoond worden en een prijs krijgen! Een oproep voor de fotowedstrijd vind je verder in dit blad. Tijdens het slot zal de Hand van Vlaanderen uitgereikt worden en het Gebaar van het Jaar bekendgemaakt worden door het VGTC. Visual Box vertoont een kortfilm en Goedele De Clerck geeft nog een toelichting over het Vlaams Dovenparlement daarna volgen nog enkele korte speeches. Jong-Fevlado kan natuurlijk niet achterblijven, zij zullen net zoals vorig jaar, na het slot een quiz organiseren. Dit jaar organiseert Jeugdclub De Vlinder na WDD een gezellig feestje in het Antwerpse. Meer nieuws volgt nog. Het definitieve programma komt samen met alle informatie in de volgende Dovennieuws zodat jullie goed geïnformeerd een keuze kunnen maken uit ons gevarieerd aanbod!

Dovennieuws 2014 nr.4

20/06/14 12:36

“De Hand van Vlaanderen 2014” Naar jaarlijkse gewoonte reikt Fevlado ook dit jaar “De Hand van Vlaanderen” uit op WereldDovenDag. Sinds 2004 wordt deze jaarprijs overhandigd aan een persoon of een groep die zich in het voorbije jaar verdienstelijk heeft gemaakt of zich op een bijzondere manier heeft ingezet voor de Vlaamse Dovengemeenschap. Ken je iemand of een groep die volgens jou “De Hand van Vlaanderen 2014” verdient, dan kan je tot 1 september je voorstel indienen. Stuur de naam en een korte beschrijving samen met de motivatie (in tekst of VGT) naar [email protected] De winnaar wordt verkozen door een onafhankelijke jury en de prijs wordt uitgereikt tijdens de slothappening van WereldDovenDag.

Infostanden op WDD Oproep dove zelfstandigen / vrijwilligers – infostand!

Onze infostanden op WDD lokken elk jaar een massa volk, ze worden meestal bemand door scholen of diensten / organisaties die iets doen voor de dovengemeenschap. In het verleden verkochten bedrijven al materiaal i.v.m. toegankelijkheid. Dat bracht ons op een idee: we willen de infostanden ook openstellen voor dove zelfstandigen zodat zij hun werk kunnen tonen en eventueel verkopen! Ook doven die in hun vrije tijd iets maken kunnen dat tentoonstellen op WDD en eventueel verkopen! Heb je interesse om zo’n infostand te bemannen? Neem dan contact op met [email protected] voor de voorwaarden. Opgepast! Het aantal plaatsen is beperkt.

Fotowedstrijd WDD Op WDD valt er altijd veel te beleven en doven zijn heel sterk visueel ingesteld dat moet toch prachtige foto’s opleveren!! Daarom organiseren wij op WDD een fotowedstrijd! De persoon die de beste, mooiste of grappigste foto maakt, ontvangt tijdens het slot een prijs uit de handen van Helga Stevens! Wat zijn de voorwaarden om deel te nemen aan de fotowedstrijd? • Je bent tussen 15 en 99 jaar • Je hebt een digitaal fototoestel (Niet vergeten je usb kabel mee te brengen!) • Je kan op WDD tot aan het slot blijven Inschrijven voor de fotowedstrijd kan via [email protected]

VGT Doe Mee 2013-14 Terugblik:

Even terugblikken op het voorbije schooljaar, er werden zeven ontmoetingsdagen georganiseerd. VGT Doe Mee is bedoeld voor kinderen van 6 tot en met 12 jaar die kennis willen maken met de Vlaamse Gebarentaal en Dovencultuur. Zij kennen weinig tot geen VGT en kunnen rekenen op begeleiders als taalrolmodellen die gebarentalig en/of doof zijn. Daarnaast zijn horende broers en/of zussen ook welkom, net als kinderen die vlot gebarentalig zijn. Een greep uit onze thema’s dit jaar: Tovenaarschool, Clowns, Speurneuzen, Beestenboel, Brazilië,… De begeleiders hebben er duidelijk werk van gemaakt en ervoor gezorgd dat elke ontmoetingsdag een gezonde mix bevat van sfeer, VGT en ontspannende spelletjes, ... De ouders kregen een mooi programma aangereikt met een cursus VGT, lezingen, discussies, … Fevlado-Diversus wil nog alle begeleiders bedanken voor hun tijd en inzet, zonder hen was dit nooit gelukt! Dank aan Eva De Durpel, Heidi Verhelst, Liesbeth Van Dooren, Tinne Belmans & Yves Van Acker!

ZOMERKAMP

VGT Doe Mee zal dit jaar ook een zomerkamp organiseren, dit in samenwerking met Kedokids. We gaan met zijn allen op wereldreis! Uiteraard gaan we niet echt met het vliegtuig naar een ver land, maar gaan we verschillende culturen en talen opsnuiven in Westmalle. Dit zomerkamp gaat door van 24 t.e.m. 17 juli 2014 en is bedoeld voor dove, slechthorende en horende kinderen van 5 tot en met 15 jaar oud. De twee teams staan al te popelen voor een week vol reispret! Jullie kunnen je inschrijven voor het kamp via [email protected] Graag tot ziens op het kamp! Alle info op www.fevlado.be.

Dovennieuws 2014 nr.4

DN 4 2014.indd 9

9

20/06/14 12:36

Dit jaar laten we in elke editie van Dovennieuws horende ouders aan het woord. Ze delen met ons hun ervaringen over hun ontmoeting met Dove rolmodellen en Vlaamse Gebarentaal in één van onze initiatieven. Het gaat om VGT Doe Mee of de cursus Leren Visueel Communiceren in VGT met dove baby’s en peuters. In deze Dovennieuws geven we het woord aan de papa van Casper, hij nam deel aan de ontmoetingsdagen van VGT Doe Mee.

COLUMN: Jan, papa van Casper VGT voor slechthorenden, doe je mee? Wat waren we blij toen we te horen kregen dat er in het kleuteronderwijs ook VGT-tolken mogelijk werden! Het is werkelijk een hele stap vooruit, zeker ook voor slechthorenden zoals onze zoon. Casper, ondertussen 6 jaar geworden, is reeds vanaf zijn geboorte middelmatig slechthorend (+/- 75 dB) aan beide kanten. Al vanaf de eerste contacten met KIDS (Hasselt) voor de audiologie en de hoorapparaten, kwamen we via de thuisbegeleiding in contact met gebarentaal. Vrij snel volgden we de eerste lessen gebarentaal in het KIDS om de communicatie met onze zoon zo goed mogelijk te laten verlopen. Door onze interesse en om onze zoon zo goed mogelijk te kunnen begrijpen als er gebaren zouden komen, schreven we ons in op een officiële cursus in het VSPW in Hasselt. Daar leerden we al snel dat de échte VGT meer is dan wat woordenschat kennen. Dat werd dus blokken én oefenen! Maar Casper zijn gebarenkennis bleef ook niet stilstaan. In de kleuterklassen van het KIDS werd heel wat spraak ondersteund met gebaren, geen échte VGT maar het hielp wel. Daarnaast was hij één van de weinigen die regelmatig een activiteit volgde volledig in VGT. We zijn nog altijd blij dat hij deze kans gekregen heeft. Ook al verstaat onze Casper de meesten érg goed met zijn hoorapparaten en zal je aan zijn spraak niet merken dat hij slechthorend is, toch is gebarentaal een noodzaak in zijn (ons) leven. Deze keuze om ook voor gebarentaal te gaan werd ons tijdens Werelddovendag in Oostende van vorig jaar bevestigd. Sterker nog, ze deed onze wil nog Ook al verstaat onze Casper de groeien om voor de twee talen te blijven gaan. Casper stapte dan ook begin meesten érg goed met zijn hoorseptember zijn nieuwe school binnen. Een gewoon basisonderwijs, met een niet te grote klasgroep en een meester die ervoor open stond om deze uitdaapparaten en zal je aan zijn spraak ging aan te gaan. En dat het een uitdaging was, beseften we als onderwijzers maar al te goed. niet merken dat hij slechthorend De aanvraag voor enige tolkuren VGT werd dan ook ingestuurd. Helaas liep er is, toch is gebarentaal een noodergens iets mis met de briefwisseling en duurde het tot februari alvorens er een eerste tolk was. Gelukkig had Casper gedurende die tijd een GON-juf die zaak in zijn (ons) leven. VGT machtig was. Het was namelijk onze wens om Casper zijn gebarentaal te onderhouden tijdens de GON-uren omdat hij amper logopedische ondersteuning nodig heeft. Deze wens werd verhoord en Casper leerde de woordenschat van de klas in VGT tijdens de uren GON. Ook de andere leerlingen werden erbij betrokken. Vele ouders vinden het nog steeds geweldig als hun (normaal horend) kind thuis komt en weer een gebaar meer kent. De kinderen van de klas zijn ook érg attent voor Casper zijn problematiek. Ze wijzen de meester er wel eens op dat Casper bepaalde dingen niet/moeilijk kan horen als zijn FM op staat. Ook het tikken op de schouder om hem aan te spreken en nog vele andere kleine dingen werden op een leuke speelse manier aangeleerd door de GON-juf en de meester. Een mooi samenwerkend duo! En toen kwamen de tolkuren. Er zijn heel wat dingen die nog beter kunnen, maar daar ga ik mij niet op toespitsen omdat ik besef dat het hele tolkverhaal nog in zijn kinderschoenen staat. Twee aandachtspunten wil ik er wel over kwijt: Ik vind het totaal onlogisch dat de aanvraag door de school moet gebeuren en dat het dus de school is die de keuze maakt of er tolkuren worden aangevraagd of niet. Zo is er ook geen contact tussen de tolk(en) en de ouders. Jammer, want wij zouden toch graag weten wie met/voor onze zoon werkt. Ook vind ik dat het CAB niet kan bepalen wanneer er iemand naar de school komt, maar dat de school duidelijk moet kunnen aangeven wanneer zij iemand nodig hebben! Ik begrijp de moeilijkheden hieromtrent wel, maar het is erg belastend voor de leerkracht om op deze manier te moeten werken. Maar nu wil ik even focussen op het belang en het nut van deze tolkuren. Het is voor onze zoon (en voor alle slechthorenden/doven) heel erg energievretend om de dag door te brengen tussen allemaal horenden die geen gebaren kennen en die door elkaar praten. Hij komt dan ook elke avond ‘steendood’ thuis. Dan is het stoom afblazen voor hem en even wat rust vinden. Juist daarom waren wij blij toen de tolken er kwamen. Casper moest nu niet meer op iedereen letten om te weten wat er gezegd werd. Het werd wat rustiger voor hem omdat het ook werd gebaard. Op een bepaald moment ondervond de meester ook dat het zonder de apparaten én zonder VGT écht niet gaat. Onze Casper had aan zijn beide oren een oorontsteking, na enkele dagen thuis, kon hij in principe terug naar school. Moest hij op het KIDS nog school lopen zou dat niet zo’n groot probleem geweest zijn omdat ze daar toch wat in de gebarentaal thuis zijn. Maar we konden toch niet verwachten van zijn leerkracht dat die een spoedcursus gebarentaal zou gaan volgen voor Casper alleen. Dus na wat heen en weer getelefoneer, konden we regelen dat er een tolk zou zijn. Hadden we die niet gevonden dan moesten we opvang voor Casper zoeken want hem zonder apparaten naar school sturen was onmogelijk voor de meester en de andere kinderen in de klas. Zo ontdek je toch wel dat, hoe positief inclusie ook bedoeld is, dit vaak niet geënt is op de realiteit! De voorbereidingen voor volgend schooljaar zijn al stilaan gestart, want het zal nog enige jaren overtuigingskracht vragen van ons, om de leerkrachten het nut/noodzaak ervan te doen inzien. Het vraagt dan ook erg veel flexibiliteit (bovenop de vele andere dingen) van hen om dit tot een goed eind te brengen. Maar we gaan ervoor! Hopelijk jullie ook. Jan, papa van Casper

10

DN 4 2014.indd 10

Dovennieuws 2014 nr.4

20/06/14 12:36