7/02/2012
De inloopdouche Stefan Danschutter Projectleider labo duurzame ontwikkeling WTCB –
[email protected]
1
7/02/2012
Opbouw presentatie • Uitvoering van de inloopdouche − − − −
Probleemstelling Principes Aansluitingen Gebruiksveiligheid
• Gebruikscomfort & toegankelijkheid − − −
Regelgeving Opstelling Hulpmiddelen
Uitvoering van de inloopdouche - probleemstelling • Het realiseren van een drempelloze inloopdouche en gelijktijdig het vrijwaren van een goede bouwtechnische uitvoering: − − − −
Schade door waterinfiltraties Schade door waterstagnatie Schade door loskomen van tegels Geurhinder
2
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouche - principes Principe 1: waterdichting vlak onder de tegel
Uitvoering van de inloopdouche - principes • Principe 1: −
De betegeling is niet waterdicht → een waterdichting wordt geplaatst vlak onder de tegel Waterscherm moet geschikt zijn voor hechting van betegeling Gebruiken van geschikte plaatsingsproducten – geschikte tegellijm Helling te voorzien – minimum 10 mm/m – naar het afvoerpunt of volgens de voorschriften van de fabrikant Aandacht voor aansluitdetails
3
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouche - principes • Principe 1
Uitvoering van de inloopdouche - principes • Principe 1: BINNENTOEPASSING
BUITENTOEPASSING
‘Vloeibaar’ aangebracht
ETAG022 – part 1** (kit)
NBN EN 14891* (product)
Matten/membranen
ETAG022 – part 2** (kit)
geen referentie
Platen
ETAG022 – part 3** (kit)
geen referentie
*: nog niet geharmoniseerd **: ETAG’s zijn richtlijnen die CE-markering toelaten dmv ETA (European Technical Agrement De voornaamste specificaties hebben betrekking op de waterdichtheid, het scheur- en /of voegoverbruggend vermogen en de hechting (na verschillende verouderingen).
4
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouche - principes Principe 2: waterdichting onder de dekvloer
Uitvoering van de inloopdouche - principes • Principe 2: −
De betegeling is niet waterdicht → een waterscherm wordt geplaatst onder de dekvloer Men maakt een kuip → waterdichtheid van de hoeken! Kuip bij voorkeur ook in helling geplaatst naar de afvoer Scheiding tussen dekvloer douche en dekvloer badkamer noodzakelijk Ansluiting met de afvoer op twee niveaus, afvoer beschikt dus over een “dubbele inlaat” Aandacht voor aansluitdetails
5
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouche - principes • De inbouwsituatie kan sterk variëren
−
Aard van de draagstructuur
−
Hout, staal/beton, beton,… Stabiliteit van de draagstructuur Hygrothermische gevoeligheid Doorbuiging
Opbouw van de vloer
Uitvoering van de inloopdouche - aansluitingen • Om waterinfiltraties te vermijden dienen aansluitingen correct te worden uitgevoerd − − − −
Aansluiting met de wand Aansluiting met de waterafvoer Aansluiting met de rest van de (bad)kamer Aansluitingen met bevestigingen/doorvoeren: Douchekraan, handgrepen, douchezitje,…
6
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouche - aansluitingen • Aansluiting met de wand De eisen die gesteld worden aan ondergrond, stelproducten, tegels en eventuele profielen zijn ondermeer afhankelijk van de blootstelling aan water Het loskomen van tegels treedt vooral op onderaan wanden of ter hoogte van aansluitingen » WTCB Info-fiche N° 9: Loskomen van en/of scheurvorming in binnenbetegeling, blootgesteld aan rechstreekse besproeiing met water
Het loskomen van tegels kan verschillende oorzaken, maar vaak ligt de oorzaak bij een ongeschikte ondergrond voor vochtige ruimten: » Gipsgebonden » Houtachtige materialen
Uitvoering van de inloopdouche - aansluitingen • Aansluiting met de wand Zowel bij principe 1 als 2 moet het waterdichte membraan opgetrokken worden ter hoogte van de wanden om waterinfiltraties achter het waterdichte membraan te vermijden Wanneer de ondergrond niet voldoet aan de eisen gesteld aan een blootstelling EB » Kan men bij principe 1 het waterdichte membraan verder optrekken om de ondergrond te beschermen » Belangrijk dat de hoeken waterdicht worden uitgevoerd
7
7/02/2012
Tabel 1
Uitvoering van de inloopdouche - aansluitingen
Situatie inloopdouche
Bron: TV 227 Muurbetegelingen
Tabel 2
8
7/02/2012
Tabel 3
Uitvoering van de inloopdouche - aansluitingen • Aansluiting met de waterafvoer Op 2 niveaus: » Niveau tegelvloer » Niveau waterafvoerend membraan
Zeer belangrijke en kritische aansluiting » Omzeiling dient in alle gevallen vermeden te worden
Types afvoer » Zijn ze voorzien van een stankafsluiter waarvan de afsluithoogte minimum 5 cm bedraagt?
9
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouches - aansluitingen
Uitvoering van de inloopdouches - aansluitingen • Aansluiting met de waterafvoer −
Akoestische performantie NBN S01-400-1 Contactgeluidsisolatie
−
Brandveiligheid In bepaalde gevallen worden eisen gesteld aan de brandweerstand van tussenvloeren. Bijvoorbeeld in appartementen De afvoer en sifon mogen in dergelijke gevallen deze vereiste brandweerstand niet verminderen
10
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouche - aansluitingen • Aansluiting met de rest van de (bad)kamer −
De mate waarin de overgang douche/badkamer belast wordt met water is afhankelijk van heel wat factoren:
−
Helling van de vloerbedekking Afmetingen van de douche Positie en debiet van de douchekop Afvoerdebiet waterafvoer en aansluitleiding Aard van afscherming: vast, gordijn, geen Gedrag van de gebruiker
Gebruikte waterscherm in de douche voor een stuk doortrekken in de (bad)kamer
Uitvoering van de inloopdouche - aansluitingen Diam. 240 mm
Diam. 350 mm
Debiet 14 l/min bij 2 bar dynamische druk (0,23 l/s) Debiet van de douchekop
Debiet 36 l/min bij 3 bar dynamische druk (0,60 l/s) Debiet van de douchekop
Afvoerdebiet waterafvoer en aansluitleiding
Afvoerdebiet waterafvoer en aansluitleiding
Inbouwhoogte 9,5 cm Afvoerdebiet 0,4 l/s
Inbouwhoogte 19,5 cm Afvoerdebiet 0,74 l/s
Aansluitleiding [TV200]: Helling: 1% minimum (0,5%) Dncal 50 mm
Aansluitleiding [TV200]: Helling: 1% minimum (0,5%) Dncal 50 mm
11
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouche - aansluitingen • Aansluiting met de rest van de (bad)kamer* Geen douchescherm of douchewand aanwezig
(*) CSTB – Principes constructifs pour l’accessibilité des salles d’eau privatives en locaux d’habitation
Uitvoering van de inloopdouche - aansluitingen • Aansluiting met de rest van de (bad)kamer* Met douchescherm of douchewand
(*) CSTB – Principes constructifs pour l’accessibilité des salles d’eau privatives en locaux d’habitation
12
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouche - aansluitingen • Aansluiting met bevestigingen/doorvoeren Doorvoeren: kraan Bevestigingen: douchezitje, beugels, douchestang,…
Uitvoering van de inloopdouche - gebruiksveiligheid • Gebruiksveiligheid – slipweerstand −
Is afhankelijk van heel wat factoren: Oppervlakteruwheid, slijtage, vervuiling, onderhoud, tegelformaat, uitvoering van de voegen,… Momenteel is er geen geharmoniseerde Europese methode voor het bepalen van de slipweerstand (WTCB – CEN/TC 339) » » » »
SRT Hellend vlak FSC 2000 Andere methodes
13
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouche - gebruiksveiligheid • Slip Resistance Tester (SRT)
Slipvaster
CEN-rubber, cf normen
Cfr artikel WTCB
Uitvoering van de inloopdouche - gebruiksveiligheid • Methode van het hellend vlak
Gerelateerde normen DIN 51130, DIN 51097 Geteste materialen Natuursteen, Keramische tegels Wegmaterialen Plastics, Coatings Blootsvoets of geschoeid
14
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouche - gebruiksveiligheid • Methode van het hellend vlak Klasse
Hellingshoek
Toepassing (voorbeelden ter illustratie)
R9
3° - 10°
Toegangsruimten, kantoren, klaslokalen,…
R10
10° - 19°
Sanitair, toiletten, waskamers, garages, parkeerterreinen,...
R11
19° - 27°
Koel- of vrieskamers voor verpakte goederen, wasserijen, ...
R12
27° - 35°
Keukens voor de kantines van bedrijven, universiteiten,...
R13
> 35°
Klasse
Hellingshoek
A
> 12°
Overwegend droge, blootsvoets belopen zones, kleedkamers,...
B
> 18°
Douches, in het water leidende trappen met reling, ...
C
> 24°
Doorwaadbaden, hellende zwembadranden,
Vetsmelterij, slachthuizen, ruimten voor inblikken van groenten, ..
Toepassing (voorbeelden ter illustratie)
Uitvoering van de inloopdouche - gebruiksveiligheid • Dynamische wrijvingscoëfficiënt Classificatie voor de slipweerstand bij de proefmethode met de dynamische wrijvingscoëfficiënt – Wüppertaler-classificatie Wrijvingscoëfficiënt
Beoordeling
tot 0,21
Zeer onzeker
0,22 tot 0,29
Onzeker
0,30 tot 0,42
Gematigd zeker
0,43 tot 0,63
Zeker
≥ 0,64
Zeer zeker
Slipvaster
15
7/02/2012
Materiaal
Testmethode
Type rubber
Norm
CEN/TC
Uitvoering van de inloopdouche - gebruiksveiligheid Straatbakstenen
SRT
EN
Productnorm: NBN EN 1344 (2002)
178
Keramische tegels
COFdyn (met pull-slider en hellend vlak) COFstat met pull-slider
?
Productnorm: NBN EN ISO 14411 (2004) Proefnorm: prISO 10545-17
67
Natuursteen
SRT
EN
NBN EN 1341 (2002) Buitenplaveien, NBN EN 1342 (2002) Straatkeien Proefnorm: NBN EN 14231 (2003)
246
Hout
SRT
?
Wood flooring CEN/TS 15676 (2007)
175
Agglomeraattegels
SRT
EN
prEN 14617-3 (2003)
246
Betontegels
SRT
EN
Productnorm: NBN EN 1339 (2003)
178
Betonboordstenen
SRT
EN
NBN EN 1340 (2003) + AC (2006)
178
Elastische vloerbekkingen PVC
Hellend vlak
-
NBN EN 13845
134
Elastische vloerbedekkingen, laminaatvloerbedekkingen en tapijt
COFdyn
-
Productnorm: NBN EN 14041 (2004) Proefnorm: NBN EN 13893 (2003)
134 134
Harde vloerafwerkingen
FSC2000
NTA 7909 (in herziening)
Vloerbedekkingen
Hellend vlak
Straatstenen (gepolijste en ongepolijste)
SRT
EN
NBN ENV 12633 (2003)
DIN 51130 178
Granulaten
SRT
EN
NBN EN 1097-8
154
Uitvoering van de inloopdouche - gebruiksveiligheid • Elektrische veiligheid −
AREI – artikel 86.10: badkamers
16
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouche - gebruiksveiligheid • Elektrische veiligheid: Volume 0: » Is afwezig bij een inloopdouche
Volume 1: » Een cilinder met straal 60 cm, middelpunt loodrecht onder de douchekop wanneer deze op de steun bevestigd is » Hoogte cilinder 225 cm gemeten vanaf de vloerafwerking
Volume 2: » Buiten volume 1 » Begrensd door een verticaal oppervlak op afstand 60 cm vande grens van volume 1
Volume 3: » Buiten volume 2 » Begrensd door verticaal oppervlak op afstand 240 cm van de grens van volume 2
Uitvoering van de inloopdouche - gebruiksveiligheid • Elektrische veiligheid Minimum beschermingsgraa d
LS + ZLS Voor het toegelaten materieel
ZLVS =~ max V
= max V
≈ max V
=~ max V
= max V
18
30
6
12
20
Niet toegelaten
30
6
20
Niet toegelaten
30
IPXX
30
IPXX
Volume 0
Niet toegelaten
12
Volume 1
IPX4/IPX5*
12
IPX7 18
IP00
IPX4 Volume 2
IPX4
25
36
IPX1
25
36 IPX1
12 IP00
60
12
IPX4 Volume 3
LS stop-contacten
≈ max V
18 IP00
60
12
18 IP00
17
7/02/2012
Uitvoering van de inloopdouche - gebruiksveiligheid • Elektrische veiligheid: Volume 1: » ZLVS: voedingstoestel is buiten de volumes 0, 1 en 2 » LS + ZLS: enkel toestellen voor de productie van warm water
Volume 2: » ZLVS: voedingstoestel is buiten de volumes 0, 1 en 2 » LS + ZLS: Vast opgestelde verlichtingstoestellen + evt. ingebouwde schakelaars, ten minste 160 cm boven het niveau van de vloer Elektrische verwarmingstoestellen of ventilatoren van klasse II, vast opgestelde toestellen voor de productie van sanitair warm water Minimale bescherming van contactdozen
Uitvoering van de inloopdouche - gebruiksveiligheid • Douchewanden – glasbreuk −
NBN S23-002 – glaswerk:
Artikel 4.4.2.2.2: bescherming tegen verwondingen en tegen vallen door vensters en glazen wandenKlasse volgens NBN EN 12600 Gebruiks-omstandigheden
Douchewanden en -deuren
Onderste rand beglazing < 0,90 m van de grond
Onderste rand beglazing ≥ 0,90 m van de grond
1B1, 1C-(1)
1B1, 1C-(1)
1B1 = gelaagd glas opgebouwd uit twee glasbladen en twee PVB’s (minimum 33.2) = bescherming tegen vallen en verwondingen 1C- = gehard glas (minimum 4 mm) = bescherming tegen verwondingen, “-” betekent vrij te kiezen tussen F=0,1,2,3
18
7/02/2012
Gebruikscomfort en toegankelijkheid - regelgeving • Vlaanderen: www.toegankelijkgebouw.be BVR 5/6/2009 (BS 2/9/2009) tot vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake toegankelijkheid (gewijzigd door het BVR 18/2/2001 (BS 21/3/2011)
• Brussel: Gewestelijke stedenbouwkundige verordening – titel IV toegankelijkheid van gebouwen voor personen met beperkte mobiliteit
• Wallonië: CWATUPE, artikel 414 & 415
Gebruikscomfort en toegankelijkheid - regelgeving Artikel 30 BVR 5/6/2009 + wijzigingen: »
De ruwbouwmaten van een aangepaste doucheruimte, al dan niet met wastafel moeten minstens 2,20 m op 2,40 m zijn, zodat na afwerking van de wanden en met inbegrip van de ruimte voor plinten een ruimte van minstens 2,15 m op 2,35 m gegarandeerd wordt. Bij die minimale maten moet de deur in de korte zijde aangebracht worden
Artikel 31 – 3° BVR 5/6/2009 + wijzigingen: » » » »
» »
Drempelloze aansluiting Maximale helling van 2% voor de douchevloer Oppervlakte douchezone minstens 120/120 cm Douchezitje is minstens 45 cm diep en 40 cm breed Afstand tussen een eventuele inwendige hoek en de as van het douchezitje is minstens 45 cm Vrije transferzone van minstens 90 cm naast het douchezitje en 120 cm voor het douchezitje Douchekraan op 45-55 cm afstand van de wand waartegen het douchezitje geplaatst is
19
7/02/2012
Gebruikscomfort en toegankelijkheid - opstelling 32.5
H = 75
F = 32.5
Gebruikscomfort en toegankelijkheid - opstelling Vooral belangrijk wanneer de bevestiging gebeurt tegen lichte scheidingswanden: TV 233 – lichte scheidingswanden: • 4 gebruikersklassen • 2 belastingsklassen 3 proeven bepalen tot welke van de hierboven opgesomde klassen de wand behoort: • Impact van een zwaar, zacht lichaam • Impact van een hard lichaam • Verticale excentrische belastingen
20
7/02/2012
Gebruikscomfort en toegankelijkheid - opstelling
Gebruikscomfort en toegankelijkheid - opstelling
21
7/02/2012
Gebruikscomfort en toegankelijkheid - opstelling • Foute opstellingen
Gebruikscomfort en toegankelijkheid - opstelling
22
7/02/2012
Gebruikscomfort en toegankelijkheid - hulpmiddelen
• Hulpmiddelen voor mensen met een handicap NBN EN ISO 9999 (2011): Hulpmiddelen voor mensen met een handicap – classificatie en terminologie » 09/ Hulpmiddelen voor persoonlijke verzorging en bescherming » 18/ Inrichtingselementen en aanpassingen van woningen en andere gebouwen » …
Meer informatie: » Vlaanderen: www.vlibank.be » Europa: www.eastin.info
Referenties −
Technische Voorlichtingsnota’s: N° 237: keramische binnenvloerbetegeling N° 233: lichte binnenwanden N° 227: muurbetegelingen
− −
WTCB Infofiche N° 9: Verenigde Staten: Curbless Shower, an installation guide
−
Duitsland: Barrierefrei, Architektur, Technik & Design für funktionale Lebensräume
−
Frankrijk: CSTB: Principes constructifs pour l’accessibilité des salles d’eau privatives en locaux d’habitation
23
7/02/2012
Enkele Conclusies −
Laagdrempelig douches zijn mogelijk maar zeker niet vanzelfsprekend: Er moet veel aandacht gaan naar het voorkomen van waterinfiltraties: » Correcte vloeropbouw » Goede aansluitingen met wanden, doorvoerleidingen, waterafvoer en de rest van de badkamer » Er wordt bij voorkeur een douchescherm of douchegordijn voorzien
Er moet de nodige aandacht gaan naar gebruiksveiligheid, gebruikscomfort en toegankelijkheid Al deze aspecten met elkaar verzoenen vraagt een doordacht ontwerp en een goede uitvoering
24
