DUURZAME ONTWIKKELING

Reflectie

DUURZAME ONTWIKKELING PORTFOLIO

Mathieu Peters Fontys PTH Eindhoven Studentennummer: 2073444 2014 – 2015

Inhoudsopgave 1.

2.

3.

Cradle tot Cradle ............................................................................................... 2 1.1

Essay: afval is voedsel ................................................................................ 2

1.2

Eigen mening............................................................................................... 4

1.2.1

C2C in Nederland .................................................................................. 5

1.2.2

C2C projecten ........................................................................................ 6

1.2.3

Kritiek op het C2C boek ......................................................................... 7

1.2.4

Kritiek van collega's uit het duurzaamheidswereldje .............................. 8

1.2.5

Mijn Mening ......................................................................................... 11

1.3

Afwegingskader .......................................................................................... 12

1.4

Begrippenlijst .............................................................................................. 13

Globalisering verbindt mensen wereldwijd ....................................................... 14 2.1

Essay: de overbevolking en voedsel .......................................................... 14

2.2

Eigen mening............................................................................................. 16

2.3

Afwegingskader ......................................................................................... 19

2.4

Didactisch analysemodel ........................................................................... 20

2.5

Begrippenlijst ............................................................................................. 21

Groen goed .................................................................................................... 22 3.1

Essay: Groen goud .................................................................................... 22

3.2

Eigen mening............................................................................................. 24

3.3

Afwegingskader ......................................................................................... 27

3.4

Didactisch analysemodel ........................................................................... 28

3.5

Begrippenlijst ............................................................................................. 29

4. De wereld van Monsanto .................................................................................. 30 5. Leerrapport duurzame ontwikkeling .................................................................. 31

1

1

CRADLE TO CRADLE

1.1

Afval is Voedsel (cradle to cradle)

Documentaire van Tegenlicht

Het afval dat we lozen verdwijnt niet, er bestaat namelijk geen verdwijnen omdat de aarde een gesloten systeem is. Ons afval lijkt alleen onzichtbaar omdat we het verdunnen met water, bedekken met aarde of weg laten blazen door de wind. Maar uiteindelijk komen we het onvermijdelijk weer tegen in ons drinkwater, de lucht die we inademen, ons voedsel en in ons lichaam. Michael Braungart had bij Greenpeace gezeten en was de beste ecologische chemicus ter wereld. In een kantoor in New York ontmoette Michael Braungart voor het eerst William Mcdonough. Mcdonough is beroemd geworden met zijn ideeën over milieuvriendelijke gebouwen. Ze filosofeerden daar met elkaar over mogelijke toekomstige ideeën . Ze richtten een bedrijf op voor intelligente product-systemen dat werkt volgens het “cradle to cradle” concept. Cradle to Cradle houdt in dat alles in de natuur veilig moet terugkeren in de grond en dat de consument geen vervuiler meer is. “afval is voedsel”. Het is pas productief als het leven en ruimte creëert voor anderen. Volgens Cradle to Cradle moeten fabrikanten hun productieproces opschonen, en producten zo ontwerpen dat deze aan het eind van hun leven volledig herbruikbaar zijn. Recycling zoals wij het op dit moment kennen is eigenlijk een vorm van “downcycling” omdat materiaal na hergebruik steeds kwaliteit verliest. Dat komt door ontwerpfouten: verschillende grondstoffen zitten in producten zo met elkaar verweven dat ze na afloop niet rendabel zijn te scheiden. Papier raakt met inkt vervuild, hoogwaardige kunststof met goedkoop plastic. Braungart noemt deze mengvormen hybriden, en een belangrijke oorzaak van de groeiende mondiale afvalberg. Met concrete voorbeelden van bedrijven en de producten die zij fabriceren word benadrukt dat het cradle tot cradle concept geen utopie is maar werkelijkheid.

Rohner Textil De voormalig directeur van Rohner Textil (textielfabriek) moest zijn fabriek verhuizen of een oplossing vinden voor het afvalprobleem van het textiel van instanties. Een Duitse chemicus, Michael Braungart, zorgde ervoor dat deze fabriek geen giftige stoffen meer ging gebruiken en het textiel volledig biologisch afbreekbaar was. Het afval kan dan vervolgens gebruikt worden voor boeren om hun gewassen af te dekken. Trigema Het Duitse kledingbedrijf Trigema maakt T-shirts volgens de filosofie van Braungart en Mcdonough. De T-shirts zijn grondstoffen voor de natuur. Tijdens het recyclen gaat de kwaliteit van een product achteruit. Braungart en Mcdonough willen de kwaliteit behouden of zelfs verbeteren tijdens het hergebruik.

2

Nike Sinds kort maakt Nike volledig recyclebare schoenen waar zo min mogelijk giftige stoffen in zitten verwerkt, genaamd Nike Considered. Deze schoenen zijn winstgevend, want er is veel vraag naar schoenen die deze eigenschappen hebben.

Herman Miller Mcdonough ontwierp voor het bedrijf Herman Miller: The Greenhouse. Een gebouw waar op natuurlijke wijze water wordt gezuiverd en energie wordt opgewekt. Mcdonough zorgde er ook voor dat de producten van Miller volgens het cradle to cradle concept werden geproduceerd. Producten van cradle to cradle moeten volledig veilig zijn voor mens en dier, opnieuw herbruikbaar zijn en makkelijk en snel uit elkaar te halen. Ford Rouge Ford rouge Center is de thuishaven van Ford. Bill Ford besloot om Ford rouge te renoveren naar het idee van Braungart en Mcdonough. Een project van ongeveer 2 miljard euro. Er wordt bijvoorbeeld afvalwater op natuurlijke wijze gezuiverd en de omgeving rondom de industriefabrieken volledig bedekt met planten. Ook wordt er voor energie zonne-energie toegepast. Ford rouge heeft ook een nieuw ontwerp dankzij Braungart en Mcdonough: een auto die rijdt op waterstof en die ook bestaat uit biologisch afbreekbare materialen. Wat doen we met snelgroeiende economieën met een hoog consumptiepatroon? met afnemende grondstofvoorraden en met bergen afval? China is zo’n land. China groet in een hoog tempo. In de komende jaren moet op het platteland 200 miljoen huizen gebouwd worden. China heeft een groot probleem: als deze huizen op de traditionele manier gebouwd worden dan kost China dit 25 % van de toplaag van de landbouwgrond en de helft van de kolenvoorraad om de stenen te bakken. China wil de ideeën van Braungart en Mcdonough uitwerken. China wil naar een circulaire economie waar cradle to cradle een belangrijke rol speelt. Binnen 12 jaar moeten 400 miljoen Chinezen een nieuwe woning krijgen. Cradle to cradle wil zes nieuwe steden bouwen met nieuwe bouwmaterialen zonder baksteen. Er staan complete cradle to cradle steden op het programma. De huizen zijn grotendeels biologisch afbreekbaar. Ook willen Braungart en Mcdonough landbouwgrond op het dak van de huizen plaatsen, zodat iedereen over dezelfde hoeveelheid beschikt, dus minder sociale onrust.

Dat afval voedsel kan zijn wordt begrepen door grote landen en bedrijven. Als deze gedachte nu ook nog bij de consument terechtkomt, dan kan dat een revolutie op gang brengen!

3

1.2

Eigen mening

Om een goede mening te vormen omtrent het cradle to cradle (C2C) concept heb ik natuurlijk eerst de documentaire van tegenlicht bekeken en er daarna volgens opdracht een essay over geschreven. Maar wat vind ik er nou zelf van? Ik ben op internet eens gaan bekijken / onderzoeken in welke mate het C2C concept actief is in Nederland en wat de meningen zijn op dit gebied, er zijn vast ook critici en die hebben ook vast zo hun argumenten. Die wil ik ook wel eens weten! Als ik daar wat meer inzicht in heb gekregen kan ik een betere mening vormen.

“afval is voedsel”. Het is pas productief als het leven en ruimte creëert voor anderen.

4

1.2.1

C2C in Nederland

In de documentaire van tegenlicht werd duidelijk dat het C2C concept aanslaat bij grote bedrijven en in grote landen. Maar hoe zit dat bij ons in Nederland? C2C is ook actief in Nederland. Er is een Nederlandse website waar allerhande informatie te vinden is over C2C in Nederland. Je vind er items over duurzaamheid, upcycling, de projecten die lopen, workshops, C2C certificering, C2C producten, een nieuwsrubriek enz. Ik was enigszins verbaast. Het aanbod van informatie op de website is erg groot, en er is in Nederland veel C2C activiteit!

Bron: cradletocradle.nl

Op de website is te lezen dat er ook een C2C boek in de handel waarin de auteurs een aantal richtlijnen opgezet hebben waarmee tijdens een ontwerpproces van meet af aan rekening mee gehouden kan worden. Dit boek is in het Nederlands verkrijgbaar.

5

1.2.2

C2C projecten

Op dit moment lopen er een aantal C2C projecten in Nederland:

Stadhuis Venlo wordt ‘cradle-to-cradle’ Het nieuwe stadskantoor van Venlo in Venlo-Zuid wordt gebouwd volgens de cradle-tocradle(C2C)-principes. Daarmee is Venlo naar eigen zeggen de eerste de gemeente ter wereld die de principes van C2C volledig in de praktijk brengt. Bron: Vastgoedmarkt.nl Kinderprogramma DGBC-week In de Dutch Green Building Council-week is ook rekening gehouden met de kinderen. Tal van activiteiten vinden plaats op woensdag 21 september. Speciaal voor de Dutch Green Building Week biedt het sciencecenter een workshop Cradle to Cradle bouwen. Workshop is toegankelijk voor max. 40 kinderen. Bron: Duurzaamgebouwd.nl Marmoleum krijgt Cradle-to-Cradle Zilver certificaat Marmoleum, de van nature duurzame vloerdekking van Forbo Flooring, heeft deze week het Cradle-to-Cradle Zilver certificaat gekregen. Daarmee wordt het oer-Hollandse product dat al 112 jaar in de Zaanstreek wordt geproduceerd, opnieuw officieel 'eco-erkend'. Bron: Duurzaamgebouwd.nl Cradle to Cradle loont Op 24 mei ontving Tweede Kamerlid voor het CDA Marieke van der Werf als eerste het boek ‘Cradle to Cradle loont!’ met leerervaringen van de Cradle to Cradle (C2C) Leercommunity. Het boek bundelt de expertise en ervaringen op het gebied van Cradle to Cradle van 17 Nederlandse bedrijven. Bron: theterrace

6

1.2.3

Kritiek op het C2C boek

Veel mensen op het internet vinden het C2C boek erg interessant en inspirerend. Het maakt mensen bewuster van de gevolgen van hun consumptiegedrag. De volgende negatieve kritiekpunten komen naar voren: 

    



Cradle to Cradle is voor een groot deel oude wijn in nieuwe zakken: het is een uitwerking van het ‘oude’ ideaal van de stationaire economie (steady state economy), geïntroduceerd door Herman Daly. Het boek richt zich specifiek op ontwerpers, voor 'gewone' lezers geeft het geen concrete aanwijzingen. De voorbeelden in het boek gaan uitsluitend over praktijken die de schrijvers erg verafschuwen. De 'Cradle to Cradle'-wereld ligt wel erg ver weg van de huidige werkelijkheid. Het concept suggereert dat er ongeremde economische groei en bevolkingsgroei mogelijk is, als dat maar op de juiste manier gebeurt. Het is maar de vraag of dat echt wel kan. Het boek heeft een anti-overheidfilosofie. Het is echter niet waarschijnlijk dat het 'Cradle-toCradle'-ontwerpen gemeengoed wordt zonder een sterke overheid. Er zijn in het huidige economische systeem maar weinig prikkels die C2C-ontwerpen aantrekkelijk maken, omdat recycling meestal te duur is. De gevolgen van C2C-systemen voor transport (demontage en hergebruik van producten leiden tot meer vervoer) en energiegebruik (recycling kost veel energie) blijven onderbelicht.

Bron: wikipedia.nl

7

1.2.4

Kritiek van collega’s uit de duurzaamheidswereld

Wat vinden collega’s uit het duurzaamheidswereldje nou van het C2C concept? En wat vind Michael Braungart (grondlegger C2C concept) van die kritiek?

chemisch technoloog dr. Ir. Gijsbert Korevaar coördinator van de Delfts-Leids-Rotterdamse opleiding Industrial Ecology Nederland is in de ban van Cradle to Cradle, een Amerikaans concept om met ecologische ontwerpen een afvalloze economie te bereiken. “De nieuwe milieufanaten hebben last van geheugenverlies. “Er bestaat al jaren ten minste vijf concepten voor duurzaam ontwerpen; Cradle to Cradle is daarvan het slechtste uitgewerkt”. Bron: http://www.deingenieur.nl/nl/artikel/9984/drir-gijsbert-korevaar-vindt-cradle-to-cradleeen-leeg-begrip.html

Peter van Vliet Voorzitter van iNSnet, een stichting die duurzame ontwikkeling promoot. ‘Er wordt de indruk gewekt dat ongebreidelde groei mogelijk is’, zegt Peter van Vliet. Hij is voorzitter van iNSnet, een stichting die duurzame ontwikkeling promoot. Die claim is ‘absolute onzin’, aldus van Vliet. ‘Voor elk nieuw product zijn nieuwe grondstoffen nodig en de voorraden daarvan zijn nou eenmaal eindig.’ Van Vliet vindt het concept van Braungart en McDonough bovendien te algemeen. ‘Ze doen net alsof het toepasbaar is op alle producten en diensten. Zo makkelijk is het niet. Je zal dat per product moeten bekijken.’ Nog een punt van kritiek: ‘Er wordt niet doorberekend hoeveel extra energie- en transportkosten het gevolg zullen zijn van Cradle to Cradle.’ Bron: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/903093/2008/04/26/Cradleto-Cradle-is-een-prachtconcept-nu-nog-even-uitvinden-hoe-het-werkt.dhtml

Bas Amelung werkzaam bij het Maastrichtse onderzoeksinstituut ICIS, dat zich bezighoudt met duurzame ontwikkeling. “Je hoeft geen deskundige te zijn om te bedenken dat ongebreidelde groei een even aanlokkelijk als onzinnig perspectief is”, zegt Bas Amelung. C2C kan in zijn ogen nooit een oplossing zijn voor het duurzaamheidsprobleem op wereldniveau. Bron: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/903093/2008/04/26/Cradleto-Cradle-is-een-prachtconcept-nu-nog-even-uitvinden-hoe-het-werkt.dhtml

8

Wouter van Dieren Heeft aan de wieg gestaan van Nederlandse en internationale milieubewegingen en lid is van de Club van Rome

Wouter van Dieren is al vijfentwintig jaar goed bevriend met Braungart. Maar ook hij heeft kritiek. De boodschap dat we eindeloos zouden kunnen consumeren, noemt hij ‘nogal onverantwoord’. En: ‘Braungart wijst iets als normale recycling af. McDonough en hij maken er een ideologische alleingang van en dat is fout.’ Ook het gebrek aan ideeën over de beleidsmatige kant van het verhaal beschouwt Van Dieren als een zwakte. ‘Als je aan Michael vraagt wat voor beleid er voor zijn plannen nodig is, dan begint hij over iets anders. Hij weet het antwoord op die vraag gewoon niet.’ Bron: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/903093/2008/04/26/Cradleto-Cradle-is-een-prachtconcept-nu-nog-even-uitvinden-hoe-het-werkt.dhtml

Chris Dutilh De milieucoördinator van Unilever Nederland Chris Dutilh, gaat een stap verder in zijn kritiek. De claims van Braungart en McDonough staan een oplossing van het probleem wat hem betreft in de weg. ‘Braungart zet mensen aan om niet meer na te denken over de gevolgen van hun gedrag.’ Unilever zal zich wat Dutilh betreft dan ook ver van de hype houden. ‘Hergebruik van margarine of shampoo is sowieso niet mogelijk.’ Bron: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/903093/2008/04/26/Cradleto-Cradle-is-een-prachtconcept-nu-nog-even-uitvinden-hoe-het-werkt.dhtml

Thomas Rau RAU is het eerste Nederlandse architectenbureau met een Cradle to Cradle certificering. Op dit moment is het nog niet mogelijk om gebouwen volledig volgens de Cradle to Cradle principes te bouwen. Daarvoor ontbreekt het niet alleen aan de nodige ervaring met Cradle to Cradle in de bouwpraktijk, maar zijn er op dit moment ook niet genoeg gecertificeerde bouwmaterialen beschikbaar. Gelukkig worden steeds meer materialen en bouwproducten ontwikkeld die aan het C2C gedachte voldoen en doen architecten steeds meer ervaring met deze ontwerp methode op. Bron: http://www.rau.eu/innovatie/cradle-to-cradle

Hoe denkt Michael Braungart zelf over de kritiek van zijn collega’s: Braungart is niet onder de indruk van de kritiek. Tijdens een korte tussenstop in Rotterdam tussen twee bezoeken aan Taiwan en Israël, blijkt hij heilig overtuigd van zijn gelijk. ‘Het is

9

allemaal een kwestie van ontwerp’, bezweert hij. ‘Je kunt alles zo ontwerpen dat het volledig is te hergebruiken.’ Maar op de vragen hoe bijvoorbeeld de luchtvaart C2C moet worden of hoe een Cradle-toCradle-maatschappij er concreet uit zou zien, antwoordt hij: ‘Ik ben niet mister know-it-all. Ik heb goede ideeën en ik kan inspiratie geven.’ Bron: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/903093/2008/04/26/Cradleto-Cradle-is-een-prachtconcept-nu-nog-even-uitvinden-hoe-het-werkt.dhtml

10

1.2.5

Mijn mening

Ik vind het C2C concept fantastisch. Het zal beslist niet op alle fronten een waterdicht concept zijn maar het zet in ieder geval regeringen, bedrijven en consumenten aan tot verandering. Goed vind ik dat het concept word opgepakt door bedrijven en dat daarbij het winstoogmerk niet uit het oog word verloren. Bedrijven haken vaak af bij dit soort ideeën omdat het ten koste gaat van de winst. Maar in de documentaire werd duidelijk gemaakt (voorbeeld Ford) dat duurzaam produceren en winst maken wel degelijk hand in hand kunnen gaan. Duurzaamheid word niet langer meer gezien als geitenwollensokken praatjes van milieufanaten, en dat is een goede ontwikkeling. Goed vind ik dat het concept word opgepakt door regeringen. Ook zij zien dat we als mens een andere richting in zullen moeten slaan ter behoud van onze aarde. Het voorbeeld van China uit de documentaire is goed, en goed voorbeeld doet volgen! Goed vind ik ook dat het concept word opgepakt door de consument. Niet alleen zijn zij diegene die de markt kunnen bepalen maar het concept bied ook heel veel. Een betere wereld begint bij jezelf word er altijd gezegd, maar dat is zeker mogelijk binnen dit concept. Wie eens de tijd neemt om de Nederlandse website van C2C te bekijken zal zien dat je bijvoorbeeld een goed overzicht krijgt van diverse producten / materialen die beschikbaar zijn voor de consument. Zoals gezegd zal het concept beslist niet waterdicht zijn op alle fronten en natuurlijk is er kritiek, want die is er altijd. Sommige critici hebben ook best goede argumenten, bij anderen vraag ik me af in hoeverre factor misgunnen een rol speelt. De Objectiviteit is soms twijfelachtig. Ik vind dat het C2C concept mensen op het goede spoor zet richting de toekomst. En dat is positief, en positief hoeft niet perfect te zijn. Zelf ben ik altijd redelijk bewust van het milieu. Op bescheiden schaal neem ik mijn verantwoordelijkheid. Ik heb mijn kinderen bewust gemaakt van het feit dat zij zo goed mogelijk hun leefomgeving schoon moeten houden. Ik rijd bewust op LPG brandstof. Natuurlijk scheelt dat in de kosten maar factor milieu speelde zeker een rol voor mij. Mijn gezin scheid thuis het plastic uit het afval en ik lever mijn chemisch afval netjes in bij de milieustraat. Ik heb best de ambitie om meer te doen. Onlangs heb ik informatie ingewonnen over zonne-energie. Met 18 panelen zou ik zelf voorzienend zijn. Niet alleen scheelt dat enorm veel maandelijkse energie kosten maar het is ook veel beter voor het milieu. Het C2c concept heeft mij zeker weer een positieve impuls gegeven.

11

1.3

Afwegingskader

Duurzame ontwikkeling is een driedimensionaal begrip. Internationaal aangeduid met “people”, “planet” en “prosperity”. Het handelt over de ontwikkeling en de versterking van zowel het ecologische, als het economische en sociaal-cultureel kapitaal van een land. Dit is weergegeven in een afwegingskader.

Afwegingskader Afval is voedsel PEOPLE Sociaal/cultureel

PLANET Ecologisch

PROSPERITY Economisch

We produceren enorme hoeveelheden afval die een belasting vormen voor de aarde.

We nemen grondstoffen van de aarde maar we geven niets terug.

We consumeren en worden aangezet tot nog meer consumptie. Hierdoor ontstaan bergen afval.

In “arme” landen staat milieu niet hoog op de agenda omdat hun streven naar welvaart belangrijker is.

In “arme” landen vind op grote schaal vervuiling plaats

In “arme” landen worden vaak ons elektronisch afval verwerkt. Dat levert een kleine bron van inkomsten op.

Mensen worden zich steeds meer bewust van de problematiek en vinden innovatieve oplossingen

De mensheid ziet het belang van een andere manier van omgaan met afval. Daardoor zal de aarde opknappen.

Er word verantwoord met afval omgegaan. Dit zal beleid worden.

HIER EN NU

DAAR

LATER

12

1.4

Begrippenlijst

Intelligente productsystemen Alles in de natuur moet veilig terugkeren in de grond. Een voorbeeld: een shirt dat aan het einde van zijn levensduur compost is voor de grond. Biosfeer Deel van de aarde waar leven mogelijk is. De biosfeer bestaat uit het gehele wateroppervlak op, onder en boven het aardoppervlak, de lucht om de aarde en het buitenste gedeelte van de vaste aarde. Technosfeer Het hergebruiken van niet organische stoffen als kunststof en metaal, door ze te scheiden en om te vormen tot nieuwe producten. Circulaire economie Grondstoffen en energie komen via een gesloten systeem terug in de samenleving. Denk hierbij aan hernieuwbare energie, veilige materialen en een vernieuwd productieproces. Monocultuur Een van de zelfde soort op een veld, landschap.

13

2

DE OVERBEVOLKING EN VOEDSEL

2.1

Essay: De overbevolking en voedsel

Een vandaag rapportage : overbevolking is de grootste bedreiging voor de wereld. Een vandaag rapportage: de gevaren van stijgende voedselprijzen

Een vandaag rapportage: overbevolking is de grootste bedreiging voor de wereld. Zo’n 10.000 jaar lang is de menselijke bevolkingsgroei stabiel gebleven met zo’n half miljard mensen op aarde. Toen de industriële revolutie op gang kwam begon de menselijke bevolking explosief te groeien. In de groeicurve is dat duidelijk te zien doordat de curve plots met een rechte lijn omhoog gaat. De wereldbevolking groeit dus explosief. Elke seconde worden er 2 baby’s geboren. In 2050 zullen we naar schatting 9,1 miljard inwoners hebben op onze planeet. Dat is een groei van 40% t.o.v. het huidige inwonersaantal. Dit gaat voor problemen zorgen op het gebied van de voorziening van voedsel en drinkwater. Op de klimaattop van 2009 in Kopenhagen (2009) zijn diverse onderwerpen aan bod gekomen, maar er is met geen woord gesproken over de verwachte overbevolking. In de Een vandaag reportage worden bioloog Midas Dekkers, bevolkingsgroeideskundige Roger Martin en natuurfilmmaker Sir David Attenborough geïnterviewd. Natuurfilmer Sir David Attenborough noemt de mensheid de grootste dreiging voor ons welzijn en onze aarde. De stijgende bevolkingsgroei moeten we onder ogen komen. Bioloog Midas Dekkers geeft aan dat elke diersoort een optimaal aantal heeft, dat geld ook voor het aantal mensen op deze planeet. Er zit wel wat rek in vanwege technische ontwikkelingen die zijn gedaan, maar vol is vol. Door overbevolking kunnen mensen straks niet meer menswaardig leven. Volgens Midas dekkers is het probleem van de bevolkingsgroei bekend bij onze regering, maar er heerst een taboe op dit gebied om het uit te spreken. In 1977 werd de staatscommissie bevolkingsgroei opgericht, zij kwamen tot de conclusie dat de bevolkingsgroei gestopt moest worden. Tijdens de kroonrede in 1979 sprak koningin Juliana het land toe waarin zij aangaf dat ons land vol was, maar sindsdien is er nooit meer iemand van de regering hierop teruggekomen. De huidige regeringen maken zich wel druk om de vergrijzing van onze bevolking. Er zouden te weinig kinderen geboren worden om de ouderen straks te verzorgen. Volgens Midas Dekkers is dit “mal”. De echte last zijn immers de kinderen en niet de ouderen. Kinderen die ouderen moeten verzorgen hebben bijvoorbeeld crèches nodig en later scholing. Midas Dekkers vind dat de mate van geluk van de bewoners op deze aarde niet afhankelijk is van de kwantiteit, maar van de kwaliteit van het leven van de bewoners. Bevolkingsgroeideskundige Roger Martin start zijn verhaal door het verhaal te vertellen van zijn kleinzoon van 2,5 jaar oud. Deze kleinzoon snapt al dat er maar een aantal stukken speelgoed in zijn speelgoedkist passen, als het vol is kan er niks meer bij. Waarom begrijpen wij het dan niet? Volgens Martin kan ook de huidige technologie maar in zeer kleine mate een oplossing

14

vormen voorde bevolkingsgroei. Het probleem kan alleen maar opgelost worden door een anticonceptie beleid waardoor er minder geboortes ontstaan. Als er niets gedaan word zal de het probleem zichzelf oplossen door hongersnood, ziekte en oorlog. Er word door regringen niet gesproken over de bevolkingsgroei, er heerst een taboe. Volgens Martin komt dit door twee factoren: als eerste christelijk rechtse invloeden. De kerk is tegen anticonceptie en draagt dit wereldwijd uit. Ten tweede is er progressief links, zij zijn bang dat maatregelen om de bevolkingsgroei te beperken vooral inhoud dat alleen rijke blanke mensen kinderen gaan mogen / kunnen krijgen. Ook Martin vind de huidige zorgen van regeringen op het gebied van de vergrijzing onterecht. De kinderen die nu moeten komen om de huidige oude mensen te verzorgen, zijn straks zelf oud en hebben dan weer nieuwe kinderen nodig om die weer te verzorgen, en zo ontstaan een vicieuze cirkel. Martin vind dat we het huidige aantal stabiel moeten houden. De planeet kan geen goed leven geven aan 10 miljard mensen. Als we slechts met 2 miljard mensen zouden zijn hadden we allemaal 5 keer zoveel aarde om van te leven. Wat is er beter?

Een vandaag rapportage: de gevaren van stijgende voedselprijzen De problemen op het gebied van de bevolkingsgroei gaan samen met problemen op het gebied van voedselproblematiek. De rapportage noemt 4 oorzaken: 1. De bevolkingsgroei heeft voedselproducten als Graan, rijst, maïs, vlees- en zuivelproducten onder druk gezet. Deze producten behoren tot onze eerste levensbehoeften. De wereld voedsel organisatie FAO constateerde het laatste half jaar zelfs een wereldwijde prijsstijging van 32%. Door deze prijsstijging steeg ook de prijs van het brood in landen zoals Tunesië en Egypte, wat weer het gevolg was dat het volk in opstand kwam. In onze geschiedenis is de stijging van de broodprijs meerde malen de grote reden geweest voor onrust in een land of zelfs staatsgrepen. 2. Klimaatveranderingen is een andere oorzaak van de voedselproblematiek. Stormen, overstromingen, bosbranden, aardbevingen vernietigen de oogsten wat weer van invloed is op de voedselprijs. 3. Verspilling van voedsel een oorzaak. In Amerika word 1/3 van de maisoogst opgestookt in de vorm van biodiesel. 4. Een laatste oorzaak is de bemoeienis van grote investeerders op de voedselmarkt. Hierbij gaat het niet om mensen te voorzien van voedsel maar om puur winstbejag. Rechten / contracten op voorraden worden bewust vastgezet waardoor de prijzen opgedreven worden. Is de prijs eenmaal hoog dan worden de rechten / contracten weer verkocht. Pure handel dus. In 2050 zal er op onze aarde 70% meer plantaardig materiaal geproduceerd moeten worden. Technologische ontwikkelingen in de zaadsector zijn daarom van enorm belang. Door zaden te modificeren kan er straks meer voedsel geproduceerd worden. Zaadverwerkingsbedrijf Incotec in Enkhuizen, Nederland is één van die producenten die zich bezig houden met dit soort ontwikkelingen. Een kilo zaden is meer geld waard dan een kilo goud. De bedrijfsleider liet een klein emmertje zien waarin tomatenzaad zat. Dit zaad was € 100.000 per kilo waard. Één zaadje had een waarde van € 0,40. “Goud uit Enkhuizen” volgens de bedrijfsleider.

15

2.2

Eigen mening

Dat de wereldbevolking explosief aan het groeien was sinds de industriële revolutie was mij wel bekend. De mate waarin en de achtergrond informatie hierover waren mij nog niet bekend. De rapportages van Een vandaag hebben mij meer inzicht gegeven in de problematiek. In het jaar 2050 zullen we met 9 miljard mensen op deze aarde leven. Al deze mensen hebben behoefte aan: Voeding, drinkwater en energie. De aarde zal deze mensen daarin simpelweg niet meer kunnen voorzien. Als we geen maatregelen nemen dan zullen oorlogen, natuurrampen en hongersnood de balans moeten herstellen. Kan de mensheid het tij nog keren? Mijn gedachten hierover gaan twee kanten op:

De mens kan het tij keren omdat: 

Niet alleen is er een bevolkingsgroei maar er is ook een technologische groei. We wachten totdat de wetenschap een oplossing voor het probleem ontdekt, creëert of uitwerkt. Dat heeft tot op heden ook gewerkt.



Er kan een anticonceptiebeleid ingevoerd worden. In China mogen ouders al jaren maar 1 kind per gezin krijgen. Dit is dus een mogelijkheid maar het gaat wel erg in tegen de vrijheid van de mens.

De mens kan het tij niet meer keren omdat: 

Religie heeft andere belangen. “Gaat en vermenigvuldigd u” is een veelgehoorde boodschap uit bijvoorbeeld de christelijke hoek. Een grote geloofsgemeenschap betekend meer macht, nationaal en dus uiteindelijk ook internationaal.



De mens heeft de neiging steeds meer welvaart te willen, ook ten koste van anderen. Alles moet beter, mooier, sneller, goedkoper en luxer. Iedereen wordt aangemoedigd om te willen en te moeten consumeren. Meer dan de planeet in staat is om te bieden.



Er komt een moment waarop bevolkingsgroei en stijging van de welvaart met elkaar botsen. Voorlopig denken wij mensen de honger voor te blijven door gebruik van kunstmest, het fokken van dieren en andere overlevingsmethoden. Ondertussen gaat de vernietiging van de aarde langzaam door

Als ik zo realistisch mogelijk naar bovenstaande punten kijk die ik voor mezelf kon bedenken, ben ik bang de huidige bevolkingsgroei ons regelrecht de afgrond induwt. Afgelopen zomer was ik als toerist nog in Venetië, Italië. Ik vond het leuk om mijn kinderen deze prachtige stad te laten zien. In Venetië liep een enorme mensenmassa zich te verbazen over het prachtige oude centrum. Daaromheen hing een hele toeristenindustrie die maar één doelstelling had: Euro’s verdienen aan de massa. Wederom bekroop mij het gevoel dat ik wel vaker heb: aan alles zit een begin en een eind, ook aan de mensheid. We zijn met teveel en we zijn totaal ingesteld op consumeren. zullen we daar dan uiteindelijk ook aan ten onder gaan?

16

Ik ben liever geen doemdenker en geef dan ook uit principe niet toe aan slechte gevoel dat ik er eigenlijk wel over heb. Ik besloot eens om te onderzoeken op het internet of er mensen waren die hier iets nuttigs over te zeggen hadden. Ik heb meerdere websites bekeken en ik vond er één die naar mijn mening inhoudelijk inging op het menselijk gedrag dat schuilgaat achter deze problematiek. Mijn mening sluit hier geheel bij aan.

Het volgende vond ik op de website van overpopulationawareness: Bron: http://www.overpopulationawareness.org Gedrag van de mens: aangeboren en aangeleerd Menselijk gedrag wordt gestuurd door waarden. Dat zijn die zaken in ons leven die we belangrijk vinden zoals vrijheid, geaccepteerd worden, respect, aanzien krijgen, erkenning en identiteitsontwikkeling. Als meer mensen een bepaalde waarde belangrijk vinden, wordt het een norm. We maken dan regels om die waarde te kunnen uiten. Vervolgens worden mensen geacht zich aan die norm te houden of voelen zij zich daartoe gedwongen. In het geval van voortplanting kan gezegd worden dat mensen gestuurd worden door de waarde dat het hebben van kinderen een mooi goed is. Velen blijken er zo over te denken. De norm is: kinderen krijgen is een mooi goed. Dit ter discussie stellen is als het ware ‘not done’. Je spreekt de norm tegen. Dat levert weerstand op of conflict. Mensen willen dat liever niet. Mensen reageren snel uit emotie en denken dat degene die het slechts bespréékbaar wil maken, tégen is. Vervolgens wordt de gedachte ‘je bent er tegen’ veroordeeld tot bijvoorbeeld ‘wat een racist’, want racisten zijn slechte mensen’. Blijkbaar is het heel moeilijk voor mensen om eerst te luisteren naar wat de ander precies wil of bedoelt, als deze zoiets bespreekbaar wil maken. Deze stap lukt zelden. Mensen willen hun waarden en normen bewaken en beveiligen. Deze maken deel uit van hun identiteit. Die willen ze niet kwijt. Het uit zich in een opstelling van aanval en verdediging. Dat is niet bevorderlijk om dieper in te kunnen gaan op een onderwerp. De neiging is om ‘dan maar’ in te binden en mee te gaan of te zeggen ‘laat maar’. Deze gedachte gaat ook op voor de waarden erkend, gewaardeerd en geaccepteerd te worden. Een politicus wil graag gewaardeerd worden. Door een uitspraak te doen over overbevolking, maakt hij zich niet geliefd. Een politicus wil stemmen winnen voor de partij. Op deze manier lukt dat dan niet. Ook ‘nee’ zeggen tegen immigratie levert het idee op ‘niet aardig gevonden worden door de ander’. Dat risico nemen mensen liever niet. Of het volk de politicus inderdaad niet aardig vindt, of dat het hem alleen maar zal prijzen voor zijn standpunt, komt niet eens duidelijk naar voren. Mensen laten zich beïnvloeden door de omgeving en mensen leren van hun ervaringen. Mensen leren vooral, als ze geconfronteerd worden met hun ervaringen. Vooruit denken over die confrontatie, levert nog niet de daadwerkelijke confrontatie op. Mensen leven in het hier en nu. Nu hebben de meeste mensen nog geen directe last van overbevolking of ze zijn zich niet bewust van de oorzaak van hun stress, files, wachttijden enz. De enkeling die de overbevolking wél als oorzaak van problemen ervaart, verhuist naar een gebied waar minder mensen wonen, naar randgemeenten of emigreren naar het buitenland. Nú maatregelen nemen op het gebied van overbevolking levert op zijn vroegst effect op over 20 jaar. Dat is voor de meeste mensen te ver weg. Zeker voor de massa. Zo lang mensen nu

17

nog voedsel en water hebben, elke dag onder de douche kunnen en hun huis nog stevig staat, gaan ze door met de orde van de dag. Er is geen interesse in het vraagstuk, want het raakt de mensen niet. Mensen kiezen voor het dagelijkse leven op de korte termijn. Dat leven moet gemakkelijk zijn, moet fijn zijn, moet plezierig zijn, mag geen pech opleveren enz. Mensen kiezen niet voor investeren in activiteiten die pas effecten hebben op lange termijn: zuinig aan doen, minder water gebruiken, minder luxe gebruiken etc. Wellicht heeft dat ook te maken met het feit dat iemand dat uit zichzelf niet zomaar zal doen, als de anderen het ook niet doen. ‘Waarom zou ik zo zuinig doen, als het in het leven van alle dag geen effect heeft en mijn buurman het ook niet doet. Wat maakt het nou uit, als ik wél zuinig doe met water en de industrie toch doorgaat?’ Bovendien, voedsel kopen dat bijvoorbeeld van biologische herkomst is, is vele malen duurder. De massa heeft in dat opzicht niet eens een keus. Alleen mensen met uitgesproken principes willen daar nog wel aan meedoen. Zij begrijpen, dat ze tevens betalen voor het milieu. Hooguit zal de mens de indirecte gevolgen merken: files, inzakken van de grond, vervuiling, enz. Echter, veel mensen hebben de utopie dat de mens als wezen, tegen de tijd dat het echt menens wordt, wel een uitvinding zal hebben. ‘De techniek laat ons niet in de steek. De generatie ná ons kan dat wel opknappen’. Dat steeds de symptomen worden opgelost en niet de oorzaak zelf wordt aangepakt, dringt niet door. De (westerse) mens heeft een onbeperkt geloof in zijn eigen kunnen. Geloof in de maakbaarheid van de samenleving en misschien wel in de maakbaarheid van de mens. Dat er ooit echt een grens aan de groei zal zijn, is dan niet gemakkelijk te accepteren. Het gaat toch nog steeds goed? Pas als er een natuurramp is zoals een grote overstroming, of als AIDS veel slachtoffers maakt, beginnen sommigen toch wel te piepen, maar al snel wordt de schuld gegeven aan ‘falende’ hulpdiensten die in wezen slechts symptoombestrijders zijn. Waaróm er een overstroming is en waaróm er AIDS is…? Het verband tussen dergelijke problemen en de hoeveelheid mensen, dat zien mensen niet gauw. Het idee dat de natuur zou ingrijpen in het aantal mensen, vinden mensen vaak onacceptabel. Een lange weg te gaan Om inzicht te geven in het feit dat de hoeveelheid mensen de oorzaak is van vele problemen en dat niet alleen de natuur maar ook de mens zelf daardoor in de problemen komt, zal een lange weg zijn. Belangrijk is, dat er wetenschappelijk bewijs komt. Tevens is belangrijk, dat het probleem van de overbevolking zódanig wordt gepresenteerd, dat het uitdaagt tot nadenken in termen van zorg. Zorg voor onszelf, de natuur en de toekomstige generaties. Deze internationale dialoog zoeken en voeren zal meer effect hebben dan een debat en het opleggen van maatregelen van bovenaf

18

2.3

Afwegingskader

Duurzame ontwikkeling is een driedimensionaal begrip. Internationaal aangeduid met “people”, “planet” en “prosperity”. Het handelt over de ontwikkeling en de versterking van zowel het ecologische, als het economische en sociaal-cultureel kapitaal van een land. Dit is weergegeven in een afwegingskader.

Afwegingskader overbevolking en voedsel PEOPLE Sociaal/cultureel

PLANET Ecologisch

PROSPERITY Economisch

De mensheid brengt teveel kinderen voort en wil steeds meer welvaart.

We zien dat onze aarde binnen de gevarenzone komt. De aarde word overbelast.

Alhoewel er mensen zijn die onder de relatieve armoede grens leven hebben wij het hier in de westerse wereld nog relatief goed.

In “arme” landen leven veel mensen in krottenwijken een miserabel bestaan. Slechts een kleine groep heeft welvaart.

“arme” landen mogen ons voorzien van goedkope grondstoffen waardoor deze landen als eerst geraakt worden.

Prijzen voor voedsel stijgen waardoor opstanden ontstaan.

Als er niet gedaan word aan dit probleem zal het zichzelf oplossen d.m.v. van ziektes en oorlogen.

Als er niet gedaan word aan dit probleem zal de aarde raakt uitgeput raken.

Bevolkingsgroei en stijging van welvaart zullen met elkaar botsen. Hier gaat iedereen mee te maken krijgen.

HIER EN NU

DAAR

LATER

19

2.4

Didactisch analyse model

Het didactisch analyse model is een methode om een bepaalde vraagstukken op een systematische manier te analyseren en inzicht te krijgen in de achtergronden van deze vraagstukken.

Onevenwichtig gebruik van natuurlijke hulpbronnen

Oorzaken

Politiek: Het is een taboe om over het onderwerp te spreken.

Economisch: De mensheid wil steeds meer welvaart

Sociaal - Cultureel: De mensheid brengt teveel kinderen voort.

Natuur:

Gevolgen

De mensheid heeft te weining oog voor de rekbaarheid van de natuur.

Overschot: teveel mensen die welvaart willen, voedsel willen en bovendien afval en CO2 voortbrengen

Tekort: voedsel om de bevolking te voeden

20

2.5

Begrippenlijst

Optimum Population Trust. Een Britse beweging die onderzoek doet naar bevolkingsafname en deze promoot. Volatiliteit. In de financiële markten is de volatiliteit de mate van beweeglijkheid van de koers van een aandeel of een ander financieel product zoals een aandelenindex of valuta. Speculatie. Speculatie is een transactie die slechts bedoeld is om er winst mee te maken door het goed te zijner tijd weer te verkopen of terug te kopen. De speculant is niet van plan de onderliggende waarde zelf te gebruiken, en neemt met de transactie een zeker risico.

21

3

GROEN GOUD

3.1

Essay: Groen goud

Documentaire van Tegenlicht

Het ecologisch systeem van onze aarde gaat in snel tempo achteruit. De mens overbelast het ecologisch systeem waardoor stukken aarde die ooit groen en vruchtbaar waren nu kaal en dor zijn, met alle gevolgen van dien. Het Löss plateau in China is een gebied zo groot als Nederland. Lange tijd was het kaal en dor door overbelasting van de mens. Door duizenden jaren van intensieve landbouw en overbegrazing was het gebied van alle begroeiing ontdaan. De grond droogde uit en hierdoor kon de regen niet meer in de grond dringen. De grond spoelde bij regenval gewoon weg en kwam in de gele rivier terecht waardoor deze dicht slipte en voor overstromingen zorgde. De Chinese regering besloot daarom in 1995 om deze kale vlakte weer vruchtbaar te maken. Cameraman en ecoloog John D Liu werd uitgenodigd door de Chinese regering om dit proces te filmen (“Hope in a changing climate”). John D Lui zag hoe met de grootschalige inspanning van het volk het Löss plateau weer een groene vruchtbare plek werd. Het herstellen van het ecosysteem leverde tot zijn verbazing zeer snel resultaten op. De nieuw geplante bomen en andere vegetatie zorgden weer voor de terugkomst van andere planten en organisme, waardoor er er geen bodemerosie meer plaatvond. Regenwater kon nu in de bodem vastgehouden worden waardoor er een vruchtbare cyclus werd gecreëerd. John D Lui was zo onder de indruk van dit proces dat hij besloot zijn levenswerk te maken van het herstellen van ernstig aangetaste ecosystemen, het: “herstelprogramma”. Sindsdien word hij vaak uitgenodigd door regeringsleiders die hem consulteren. Jordanië: Op uitnodiging van de koninklijke familie van Jordanië is John D Lui geconsulteerd. In Jordanië vind verwoestijning plaats en Prinses Basma Bint Ali probeert de bevolking bij te brengen dat overbegrazing uiteindelijk leid tot dor onvruchtbaar land. In bepaalde delen van Jordanië is daarom drie jaar geleden een verbod gekomen op begrazing. Nu is duidelijk te zien hoe deze gebieden zichzelf weer herstellen. Er komen zelfs weer bomen en planten terug die sinds het jaar 1900 niet meer gezien zijn.

Ethiopië: Op veel plaatsen in Ethiopië is door de jaren heen door overbegrazing en intensieve landbouw de natuurlijke vegetatie geheel verdwenen, het ecologische systeem werd zwaar beschadigd. Hierdoor werden delen van het land onvruchtbaar. Ethiopië staat bekend om zijn jaren van hongersnood. In zes jaar tijd heeft men hier een zwaar aangetast gebied hersteld door inheemse bomen en planten te planten. In een ander gebied in Ethiopië is met steun van de regering dezelfde principes toegepast als in China, waardoor de begroeiing weer terug komt en het water ook weer vast wordt gehouden. Hierdoor is de grond en het land weer vruchtbaar geworden.

22

Rwanda: Ook hier heeft intensieve landbouw tot uitputting van de grond geleid. Mensen waren hierdoor genoodzaakt om naar het natuurgebied “Rugezi-Wetlands” te trekken. Hier ging men het gebied droogleggen voor landbouw wat onmiddellijk weer zijn weerslag had op het ecosysteem. Ook de stroomvoorziening van een nabijgelegen stad kwam in de problemen doordat er niet meer voldoende water door de krachtcentrales heen stroomde. De regering zorgde voor het ecologisch herstel van de gebieden zodat de boeren niet meer in de Wetlands hoefden te blijven en terug konden keren naar hun gebied.

Bolivia: De boeren in de Andes verbranden het regenwoud om aan landbouwgrond te komen. Hierdoor is er verlies van biodiversiteit, biomassa, vruchtbaarheid en hydrologisch functioneren. Belangrijk is dat de grote hoeveelheid aan biomassa niet verbrandt dient te worden maar verkocht aan droge gebieden waardoor er op langere termijn nieuwe bedrijvigheden ontstaan. Als we doorgaan volgens het huidige systeem bereiken we in de nabije toekomst een crisispunt waarop we niet meer iedereen kunnen voeden.

Geoff Lawton: Geoff Lawton is een geestverwant van John D Liu. Hij is een permacultuur ontwerper en gespecialiseerd in het opnieuw opbouwen van ecosystemen. Geoff Lawton liet zien dat je van een woestijntuin in Jordanië in drie jaar tijd een geheel zelfvoorzienend ecosysteem van kan maken. Het systeem dat Lawton toepast heet permacultuur, en is een systeem waar mens en natuur samen centraal staan. Deze techniek wordt over de hele wereld toegepast. Door het herstellen van de grond volgens de permacultuur wordt het water vastgehouden en kapselt het Co2 in. Door deze methode komen er weer nieuwe voedingsstoffen in de grond waardoor er weer nieuw leven kan ontstaan. Door het herstellen van de aangetaste gebieden kan er ook veel Co2 onttrokken worden aan de atmosfeer. Hierdoor kunnen er weer grote delen van onze planeet hersteld worden.

Het herstel programma: Mensen zullen moeten veranderen om ecologische systemen te behouden of te herstellen. Dat zal veel moeite kosten. In China moesten 2,5 miljoen mensen begrijpen dat het beter was om hun vee voorlopig binnen te houden en hun land niet optimaal te gebruiken om de natuur rust te geven. Dat gaf weerstand bij de bevolking. Door hen de grond te laten pachten en zelf de vruchten te laten plukken van hun werk waardoor ze het economisch beter kregen werden deze mensen overtuigd. Volgens John D.Liu moet de mens gaan inzien dat voor het duurzame voortbestaan van de mensheid onze aarde goed moet functioneren. We moeten inzicht krijgen in hoe evolutionaire processen in de natuur werken en deze nabootsen. Door het herstel programma krijgen ook de volgende generaties het beter. Hun welvaart neemt toe en ze krijgen betere voeding, gezondheidszorg en onderwijs.

23

3.2

Eigen mening

Om een goede mening te vormen ben ik eens gaan surfen op het internet. Ik wilde weten wat er zoal gezegd werd van dit ecologisch herstelsysteem. Hieronder een overzicht van 7 interessante zaken die ik gevonden heb:

1. In de documentaire word veel gezegd, maar waar draait het nou eigenlijk om? Wat is de kern van dit verhaal? Via onderstaande bron geeft John D. Liu kort de kern aan van zijn ecologisch herstelsysteem: "The source of wealth is the functional ecosystem. The products and services that we derive from ecosystems are derivatives. It is impossible for derivatives to be more valuable than the source and yet in our economy, as it stands, the products and services have monetary value but the functional ecosystems have zero. This cannot be true. It is false. We have created a global institution and economic theory based on a flaw in logic. If we carry that flaw in logic from generation to generation we compound the mistake....." (John D. Liu in Green Gold)

Bron: http://www.livingwatersboi.org.nz/projects-a-events/farming-on-the-edge/97-regreening-the-desert.html

2. Op youtube geeft Geoff Lawton aan hoe betrekkelijk eenvoudig het systeem eigenlijk is: "Solution to Fix the major problems of the World's Eco System remains Reasonably Simple" (Geoff Lawton in green gold) Bron: https://www.youtube.com/all_comments?v=YBLZmwlPa8A&page=2

3. Veel informatie die in de documantaire aan bod komt word op de website van agroecology besproken, daarnaast is er ook veel neveninformatie te vinden die helpt bij het vormen van een mening. Bron: http://www.dailykos.com/story/2013/04/18/1198024/-Introduction-to-AgroecologyGreen-Gold-The-Source-of-Wealth-is-are-the-Functional-Ecosystems#

4. Op youtube kunnen mensen plaatsen n.a.v. de documentaire. Hieronder een kritische opmerking over het afschermen van gebieden zodat ze kunnen herstellen:

24

Bron: https://www.youtube.com/all_comments?v=YBLZmwlPa8A&page=2

5. Nog een opmerking op youtube. Deze persoon vind het allemaal fantastisch maar het echte probleem ligt bij de overbevolking.

Bron: https://www.youtube.com/all_comments?v=YBLZmwlPa8A&page=2

6. Op de website “what if we change” geeft een econoom aan welke invloed geld heeft op geheel.

Bron: http://www.whatifwechange.org/blog/?page_id=39

25

7. Op een website van permaculture news geeft onderstaande persoon aan dat hij verbaasd is over de stupiditeit van mensen die ervoor gezorgd heeft dat er een ecologische vernietiging plaatvind.

Bron: http://permaculturenews.org/2012/05/24/john-lius-green-gold-documentary-how-thewest-and-east-north-and-south-could-be-won/ De landen die in de documentaire ecologisch herstel nodig hadden waren niet de westerse landen. Het waren Afrikaanse / Aziatische landen. Deze landen zijn minder ontwikkeld als de westerse landen, zeker op het gebied van onderwijs. De bevolking die op het platte land leeft is eenvoudig. Grote kuddes dieren begrazen de vlaktes en grote stukken land worden te intensief gebruikt voor de landbouw. Is dat deze mensen kwalijk te nemen? Mijn gedachten gaan twee kanten op: 



Aan de ene kant vind ik het wel erg naïef om je kudde dieren ieder laatste grassprietje uit de bodem te laten trekken. Deze mensen snappen toch zelf ook wel dat dit tot een vernietiging van het land leidt? Ook hebben deze mensen van oudere generaties vast gehoord dat het in hun tijd nog niet zo erg was. Een negatieve ontwikkeling kon dus toch geen verassing zijn? Aan de andere kant besef ik dat deze mensen erg vastzitten in hun patroon. Ze zijn veelal arm en hebben vaak geen onderwijs gehad dus het is niet zo dat ze kunnen stoppen met hun boerderij om vervolgens ergens een huisartsen praktijk te openen. Bovendien word er gestreefd naar een zo groot mogelijke kudde. Dat is financieel goed en het geeft meer aanzien. De documentaire liet zien dat de Chinese regering de mensen voorlichting gaven en hen lieten meeprofiteren van het ecologisch herstel. Dat lijkt me dan ook een absolute voorwaarde.

Conclusie: Ik vind het ecologisch herstel programma een hele goede positieve stap naar ecologisch herstel van onze aarde. Daarnaast is voorlichting van de bevolking, en het laten meeprofiteren van het ecologisch herstel en betere / eerlijkere prijzen voor de gewassen absoluut een must! Ook is het terugdringen van de overbevolking noodzakelijk. Een ecologisch herstelprogramma waarin deze factoren sterk aandacht krijgen is naar mijn mening de sleutel naar een betere ecologische wereld.

26

3.3

Afwegingskader

Duurzame ontwikkeling is een driedimensionaal begrip. Internationaal aangeduid met “people”, “planet” en “prosperity”. Het handelt over de ontwikkeling en de versterking van zowel het ecologische, als het economische en sociaal-cultureel kapitaal van een land. Dit is weergegeven in een afwegingskader.

Afwegingskader Groen goud PEOPLE Sociaal/cultureel

PLANET Ecologisch

PROSPERITY Economisch

Wij hebben een relatief goed veeteelt en landbouwbeleid.

Wij hebben beschermde gebieden en diverse regelgeving. Ons land is ecologisch in goede staat.

Wij zijn in Nederland en Europa winstgevend op het gebied van landbouw en veeteelt.

Mensen putten hun grond al generaties lang uit maar beginnen nu te beseffen dat het anders moet.

Door uitputting van de grond erodeert deze met alle gevolgen van dien.

Er kunnen geen gewassen meer worden geteeld en vee worden onderhouden.

Door educatie en een goed herstelprogramma zal bewustwording een feit worden.

Door educatie en een goed herstelprogramma zal ecologisch herstel plaatsvinden.

Door ecologisch herstel zal de welvaart groeien.

HIER EN NU

DAAR

LATER

27

3.4

Didactisch analyse model

Het didactisch analyse model is een methode om een bepaalde vraagstukken op een systematische manier te analyseren en inzicht te krijgen in de achtergronden van deze vraagstukken.

Onevenwichtig gebruik van natuurlijke hulpbronnen

Oorzaken

Politiek: Heeft te lang de mogelijke gevolgen niet ingezien

Economisch: Families moeten onderhouden worden

Sociaal - Cultureel: Al generaties dezelfde landbouw en veeteelt cultuur

Natuur:

Gevolgen

Nog land aanwezig voor landbouw en begrazing

Overschot: Onvruchtbare, geërodeerde grond

Tekort: voedsel om de bevolking te voeden

28

3.5

Begrippenlijst

Begrippenlijst Groen goud: Permacultuur: is een Agricultural project dat zo wordt ontworpen dat het net als een ecosysteem zichzelf in stand houdt. Ecosysteem: Een wisselwerking tussen alle organismen en de omgeving binnen een redelijke afstand. Biomassa: Het drooggewicht van organismen of delen hiervan zowel plantaardige als dierlijke materialen. Uit de dierlijke en plantaardige reststoffen wind men koolzaadolie, lijnolie, dierlijkvet, suikerriet en mais . Deze worden geproduceerd voor Biobrandstoffen en energieopwekking. Levensgemeenschap: Een begrip uit de ecologie waarmee organisme uit een gebied wordt aangeduid. Populaties die bij elkaar leven en tot onderlinge interacties in staat zijn.

29

4

DE WERELD VAN MONSANTO

De laatste les hebben we besteed aan het onderwerp: de wereld van Monsanto.

Opdracht: 

Bekijk de documentaire: “De wereld van Monsanto”.



Ga hierover een discussie aan in de les. De deeltijd studenten zijn tegen genetisch gemanipuleerd voedsel en de voltijdstudenten zijn voor gemanipuleerd voedsel.

De documentaire: In de documentaire word een beeld gegeven van het Amerikaans bedrijf Monsanto. Dit bedrijf houd zich bezig met: 

Genetische manipulatie van zaden: door zaden resistent te maken tegen hun eigen onkruidverdelgingsmiddelen zijn boeren in staat om “veel efficiënter” te oogsten.



Het injecteren van koeien met hormonen zodat de melkproductie hoger word.

In de documentaire werd duidelijk dat Monsanto geen onafhankelijk onderzoek heeft toegestaan om in kaart te brengen of deze genetische manipulatie / injecteren van hormonen schadelijke gevolgen heeft op de langere termijn. Bovendien gebruikte Monsanto al haar invloed, zelfs via dubieuze wegen, om de critici de mond te snoeren.

De discussie: De discussie was lastig. Het was eigenlijk wel voor iedereen duidelijk dat het bedrijf Monsanto alleen winst voor ogen had en dat alle overige zaken ondergeschikt waren. De voltijdstudenten vonden het dan ook lastig om met goede argumenten te komen. De discussie ging dan ook al snel over naar de rol die geld speelt in onze wereld. Geld werd door veel studenten gezien als de bon van veel ellende op deze wereld. Ook werd er gediscussieerd over alternatieve economische systemen die mogelijk zouden kunnen bijdragen aan een betere wereld.

30

5

LEERRAPPORT DUURZAME ONTWIKKELING

Voordat ik aan dit arrangement begon wist ik niet wat er allemaal bij dit onderwerp komt kijken. Ik dacht dat het de kant van milieu op zou gaan en schoon produceren. Nu heb ik geleerd dat het veel meer is dan dat. Ook heb ik geleerd hoe bepaalde onderwerpen geanalyseerd kunnen worden om zodoende een goede discussies te kunnen voeren, of liever nog, om tot een goede oplossing te komen. Ik wist dat het een actueel onderwerp is omdat wij onlangs op school (koning Willem 1 College) te horen hebben gekregen dat duurzame ontwikkeling moet worden opgenomen in de kwalificatie dossiers. Erg handig dus dat ik er nu kennis mee heb kunnen maken. De lessen: Door het kijken van de documentaires heb ik een breder inzicht gekregen in de wereld van duurzame ontwikkeling. De documentaires cradle tot cradle en groen goud vond ik een positieve impuls en gaf mij hoop voor onze toekomst. De documentaires overbevolking en Monsanto gaven mij het gevoel dat de mensheid zichzelf en de aarde aan het vernietigen is. Alles heeft immers een begin en een eind, ook de mensheid. Ik heb geleerd een onderwerp op het gebied van duurzame ontwikkeling op een bepaalde manier tegen het daglicht te houden door een essay te schrijven, een eigen mening te vormen, een afwegingskader te maken en een didactisch analyse model te maken. Daarnaast heb ik ook nog wat “moeilijke” begrippen geleerd. Persoonlijk: Na het kijken van de diverse documentaires leverde dat natuurlijk gesprekstof op. Ik sprak hierover met familie, vrienden en collega’s. Ik merkte dat veel mensen om mij heen nog denken dat het hier gaat om “geitenwollensokken” gebabbel. Dit kan ik nu veel beter kan weerleggen. Door de essay, de eigen mening, het afwegingskader en het didactisch analyse model stond ik veel steviger in de discussies die ontstonden. In mijn vakgebied: Ik heb in mijn vakgebied (schilderen) door de jaren heen ontwikkelingen gezien op het gebied van persoonlijke bescherming en verf technologische aanpassingen die beiden de gezondheid van de werknemers ten goede kwamen. Ik heb gemerkt dat er bij de introductie van deze nieuwe ontwikkelingen vaak veel scepsis was en zelfs weerstand, maar uiteindelijk werd het door iedereen geaccepteerd en werd het voor iedereen beter. Mensen houden graag vast aan de situatie zoals ze die op dat moment kennen, dat geeft denk ik een bepaald gevoel van veiligheid. In mijn dagelijks werk sta voor de klas en geef vaktheorie schilderen (en rekenlessen). Ik spreek regelmatig met leerlingen over de wijze waarop met afval moet worden omgegaan en hoe zij zichzelf moeten beschermen tegen gevaarlijke stoffen. Ik probeer de leerlingen altijd bewust te maken van het belang! Ik heb na dit arrangement besloten om meer bewustwording te creëren voor duurzame ontwikkeling. In de toekomst word dit onderwerp opgenomen in het kwalificatiedossier en dan moet er zelfs iets mee gedaan worden. Ik mijn dagelijkse rol kan ik leerlingen leren om niet meteen de zaken sceptisch te zien of meteen weerstand te geven. Ik kan en moet een bijdrage leveren voor een betere wereld.

31