Beneluxseminarie ‘Educatie over Biodiversiteit via Voeding’
Workshop Bestuivers Beneluxseminarie , workshop ‘bestuivers’ 08/11/2011 Jens D’Haeseleer
Inhoud • Bestuiving • Bestuivers • Belang van bestuiving voor voedselvoorziening • Wilde bijen als ‘topbestuivers’
Bestuiving
Bestuiving
Bestuivers
Belang van bestuiving voor voedselvoorziening? Gewas Appel
Productie in ton 420 730
Marktwaarde in $/ton 710
Afhankelijkh eid insecten 1
Aandeel honingbij 0,9
Econ waarde honingbij 268 846 470
Aardbei
48 100
2 570
0,8
0,8
79 114 880
Komkommer
26 700
790
0,9
0,9
17 085 330
Peer
152 660
850
0,7
0,9
81 749 430
… 472 365 825 €
Totaal
Aardappel
1 832 000
190
348 080 000
Tarwe
2 455 777
140
343 808 780
Economische waarde van 472 365 825 €/ jaar
Belang van bestuiving voor voedselvoorziening? Dier
Productie in ton Marktwaarde in $/ton Economische waarde
Koe (melk, vlees, huid) Varken (vlees)
2 577 045 180 1 085 200
1880
2 040 176 000
Gevogelte (vlees, eieren)
706 900 590
Honingbij (honing, bestuiving)
474 560 225
Schaap (vlees, wol)
20 462 400
The total economic value of pollination worldwide amounted to €153 billion, which represented 9.5 % of the value of the world agricultural production used for human food in 2005. (Gallai et al. 2008)
Belang van bestuiving voor voedselvoorziening? • 84 % van de gewassen in Europa zijn direct afhankelijk van insecten, voornamelijk bijen Williams, I.H. (1994) The dependence of crop production within the European Union on pollination by honey bees. Agricultural Zoology Reviews 6, 229-257
– Groenteteelt: courgette, aubergine, augurk, paprika, pompoen, tomaat, … – Fruitteelt: appel, peer, kersen, aardbei, abrikoos, pruim, framboos, blauwe bes en ander klein fruit – Zaadteelt: koolzaad (20% hogere opbrengst)
Geen bijen, geen eten?
Geen bijen, geen eten?
Geen bijen, geen eten? • Bestuiverscrisis ?
Intermezzo - wilde bijen? • ± 375 soorten • Zeer diverse levenswijzen
parasitair
solitair
sociaal
Intermezzo - wilde bijen? 30 soorten 290 soorten 55 soorten
Intermezzo - wilde bijen? • Belang van stuifmeel (voedsel voor larven) en nectar (energiebehoefte voor adulten) • Specialisten (oligo- en monolecten) en generalisten (polylecten) • Symbiose tussen planten en bijen => bestuiving
Wilde bijen als topbestuivers?
Wilde bijen als topbestuivers? • Scheper J., Kleijn D., Reemer M. (2011) De relevantie van wilde bijen voor de bestuiving van landbouwgewassen. De Levende Natuur 112 (3): 124-125
Wilde bijen als topbestuivers? • …’Wilde bijen waren met 59% van het totale aantal exemplaren de talrijkste bloembezoekers in de onderzochte appel- en perenboomgaarden. Honingbijen volgen met 29% en zweefvliegen met 12%’... Reemer M., Kleijn D. (2010) Wilde bijen als bestuivers in appel- en perenboomgaarden in de Betuwe, Rapport van de Stichting EIS, EIS2010-04, Leiden, 24 pp
Wilde bijen als topbestuivers?
Wilde bijen als topbestuivers? • pollenverzamelaars bestuiven bovendien veel efficiënter dan bijen die alleen nectar zoeken, zoals bv. mannetjesbijen en de meeste werksters van de Honingbij Monzón V.H., Bosch J. Renata J. (2004) Foraging behaviour and pollinating effectiveness of Osmia cornuta (Hymenoptera: Megachilidae) and Apis mellifera (Hymenoptera: Apidae) on ‘Comice’ pear, Apidologie 35, 575-585
• … dat een gemiddelde van 22.252 appel bloesems bezocht werden per vrouwtje van de Rosse metselbij gedurende de 15 dagen durende bloeiperiode. Dit betekent dat 530 nestelende vrouwtjes per hectare voldoende zijn om in te staan voor een voldoende bestuiving… Vicens N., Bosch J. (2000) Pollination efficacy of Osmia cornuta and Apis mellifera (Hymenoptera: Megachilidae, Apidae) on ‘Red Delicious’ Apple, Environ. Entomol. 29, 235-240
• 1 Rosse metselbij (Osmia rufa) = bestuivings-equivalent van 120 werksters van Honingbij (Apis mellifera) O’Toole C. (2000) The Red mason bee: taking the sting out of bee keeping. Banbury, Osmia Publications, 35p.
Wilde bijen als topbestuivers?
?
Wilde bijen als topbestuivers? • Belang van (juiste) nestgelegenheid
Wilde bijen als topbestuivers? • Ook rekening houden met alternatieve/additionele voedselbronnen • Sleedoornhagen en ingezaaide stroken koolzaad => verhoogde bevruchting bij peer Maccagnani B., Burgio G., Stanisavljevic L. Ž., Maini S. (2007). Osmia cornuta management in pear orchards, Bulletin of Insectology 60 (1): 77-82
Wilde bijen in een doosje • Osmia rufa • Osmia cornuta • Osmia lignaria • Megachila rotundata • Bombus terrestris
=> boomgaard => boomgaard => boomgaard => luzerne => boomgaard, tomaat, courgette, • Maar: opletten voor stress, parasietenoverdracht, …
Landschap zonder bijen? • Belang van maatregelen op landschapsniveau • Achteruitgang vooral in landbouwgebied
Landschap zonder bijen? • Positief effect van kleine landschapselementen, permanente graslanden en natuurgebieden – Garibaldi L.A. et al. (2011) Stability of pollination services decreases with isolation from natural areas despite honey bee visits. Ecology Letters 14: 1062-1072.
• Ook gebruik maken van bloemenmengsels en ‘tijdelijke natuur’ om stapstenen te maken in het landschap
Onderzoek naar impact landschap • ‘Landschap zonder bijen of bijzonder landschap?’ • MINA-project Natuurpunt Studie vzw • 2011-2012 • Onderzoek naar bestuivers in bloemenranden en impact van omliggend landschap hierop. • Contact:
[email protected]
Samenvatting • Bestuiving belangrijk voor voedselvoorziening • Bijen belangrijkste bestuivers • Invloed van landschap op bestuivers (en dus op bestuiving)
Bedankt!
