Bijen en fauna-akkers
Wim Veraghtert & Jens d’Haeseleer Natuurpunt Studie
Bijen en fauna-akkers • Wilde bijen, een korte inleiding • Het fauna-akkerproject met RL De Voorkempen: onderzoeksvragen en –resultaten • Enkele bijen in de kijker • Conclusie
Wilde bijen • ± 375 soorten • Zeer diverse levenswijzen
sociaal
solitair
parasiet
Happy single • Het overgrote deel van de wilde bijen maakt een eigen nest en leeft alleen. • 1 vrouwtje staat in voor de nestbouw en voedselvoorziening
Variatie in nestplaatskeuze
Variatie in voedselkeuze Andoornbij
Lange tong of korte tong?
Wormkruidbij
Verschillen in mobiliteit Grijze zandbij op wilg
Verschillen in mobiliteit Maskerbij op braam
Bijen als bestuivers • Ecosysteemdienst bestuiving: economische waarde 22 miljard EUR in Europa • 84% van de 264 landbouwgewassen in Europa afhankelijk van insectenbestuiving • 70% van de planten
Achteruitgang bijen • Zowel voor de honingbij als de
wilde bijen! • Sterfte in honingbijenvolkeren • NL: 56% wilde bijensoorten bedreigd • Redenen: • Intensief landgebruik & monoculturen • Gebruik van pesticiden • Klimaatverandering • (voor de honingbij:) parasieten
Vermesting
Fauna-akkers & bijen • Doelstelling van het project - Onderzoek naar verschillen in aantrekkelijkheid van verschillende bloemenmengsels voor bestuivende insecten en natuurlijke plaagbestrijders - Impact van landschapselementen op de aantrekkelijkheid van bloemenmengsels - Verschillende doelgroepen (jagers, landbouwers, natuurverenigingen, …) samenbrengen rond het thema ‘biodiversiteit in akkerranden’.
7 locaties in de provincie
Verschillende types van bloemenmengsels Landbouwmengsel
• met o.a. Zonnebloem, Haver, Phacelia, Boekweit, Gele mosterd, Bernagie, Vlas, Dille
Gras- en kruidenmengsel
Klavermengsel
• met o.a. Rode en • met o.a. Rood zwenkgras, Duizendblad, witte klaver, luzerne, rolklaver wilde cichorei, rolklaver
Belang van diversiteit aan planten
Onderzoeksopzet • Opstelling kleurvallen
3 meter
65 centimeter
areaal over periode 5 jaar: 236,5 ha
Onderzoeksopzet • Transect-tellingen 2 meter
3 meter
65 centimeter
areaal over periode 5 jaar: 236,5 ha
2 meter
Onderzoeksopzet
• Samenwerking met jagers voor monitoring! • Ook veel andere groepen bemonsterd => determinatie door KAVE • Interpretatie/rapportage resultaten door Natuurpunt Studie en student van
Hogeschool Thomas More areaal over periode 5 jaar: 236,5 ha
Bijen determineren
Doelgroepen betrekken • Workshop monitoring bijen met geïnteresseerde jagers en landbouwers (22/06/2013)
areaal over periode 5 jaar: 236,5 ha
Abundantie bestuivers & bloemenmengsels Vergelijking attractiviteit bijen tussen verschillende mengsels - abundantie 30
25
Aantal individuen
20
15
10
5
0 Braak
GKM
KLM
Bloemenmengsels
LBM
Soortenrijkdom bestuivers & bloemenmengsels Aantal soorten bijen in verschillende bloemenmengsels 8
7
Aantal soorten
6
5
4
3
2
1
0 Braak
GKM
KLM
Bloemenmengsel
LBM
Impact landschapselementen op aantallen bijen Vergelijking attractiviteit bijen tussen verschillende locatiesabundantie 70
60
Aantal individuen
50
40
61
30 52
51
20
10
20
0 Kontich
Malle
Cauwberg
Locaties
0 Zoerselbos
Prinsenpark D
Leerpunten • Veel bijen vliegen vroeg in het jaar, terwijl fauna-akkers veel zomerbloeiers bevatten. Mogelijkheden tot aanpassen mengsels.
•Gelopen transecten waren kort (10m langer zou beter zijn).
Pluimvoetbij
Foto : Maarten Jacobs
Foto : Diane Appels
Akkerhommel
Geelgerande tubebij
Foto : Luc Gasthuys Foto : Paul Wouters
Grote bladsnijder
Gewone slobkousbij
Grasbij
Conclusies • Over het algemeen: lage aantallen bijen gevonden in de fauna-akkers • Akkerranden kunnen bijdragen aan rijkere biodiversiteit in agrarisch landschap. • Problemen van bestuivers zijn structureel van aard: landschapskwaliteit, milieukwaliteit, pesticiden, etc.: structurele oplossingen nodig!
