1nvexo minder invasieve planten en dieren
Interreg Vlaanderen Nederland
Europa investeert in uw regio
Europese Unie Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
Casus
Grote waternavel en andere invasieve (water)planten Koen Martens, Vlaamse Milieumaatschappij (VMM)
Projectpartners Vlaanderen • Oost-Vlaanderen • Antwerpen • Vlaamse Milieumaatschappij • ANB • LNE
Nederland • Provincie Noord-Brabant • Brabantse delta • Aa en Maas • De Dommel • PRI
Kenmerken
• afkomstig uit Zuid- en Midden-Amerika
Grote waternavel (Hydrocotyle ranunculoides)
• ook wel ‘braziliaantje’ of ‘Braziliaanse waternavel’ • groeit vanuit talud via uitlopers naar alle kanten (halve cirkels); kruipen 1 m het land op; vormen drijftillen • in voedselrijk water • explosieve groei vanaf mei • zeer snelle verspreiding; 1 fragmentje kan nieuwe plant worden • niet in te sterk stromend water (wel in rechtgetrokken gestuwde waterlopen) • op de knopen van de stengels bij elk blad een bosje wortels (meer dan 5 cm lang) • temperatuurgevoelig (vooral groei bij toenemende temperatuur, strenge vorst verdraagt de plant moeilijker)
Kenmerken Parelvederkruid (Myriophyllum aquaticum)
•
afkomstig uit Zuid-Amerika
•
ook wel braziliaans of gepareld vederkruid genoemd
• vaak in stilstaande wateren • meestal in halve cirkels langs de waterlijn op het water • stengels kruipen over natte grond of vlotten tegen waterspiegel, tot 30 cm boven water uitstekend • verwarring met inheemse vederkruiden, maar enige soort die boven water groeit • blauwgrijsgroene kleur
• verdwijnt meestal door vorst
Kenmerken Waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora,L. uruguayensis, L. peploides) •
afkomstig uit Zuid-Amerika
•
in stilstaand en stromend water
•
drijvende uitlopers vanaf de oever met lepelvormige blaadjes
•
kluwens, sponzige witte wortels bij vlottende planten
•
drijvende mat dicht genoeg: stengels tot 1 m hoog boven het water
•
boven het water: lancetvormige bladeren met aflopende punt, kleur blad blauwgroen
•
gele bloem
•
stevig verankerd in oever en bodem
•
winterhard
Grote waternavel, parelvederkruid, waterteunisbloem Waarom invasief?
• verspreiding via kleine fragmenten • hoge groeisnelheid • reguliere maaibeheer zorgt voor verspreiding
Grote waternavel, parelvederkruid, waterteunisbloem Impact
• • • • •
waterafvoer verstopping inheemse flora en fauna zuurstofhuishouding hoge beheerkosten
Doelstellingen
• • • • • →
preventie monitoring en verspreiding bestrijding verwerking van de bestreden massa interne communicatie grensoverschrijdend, kosteneffectief, ecologisch verantwoord beheerssysteem
Bestrijdingstechnieken Waterstofperoxide
•Conclusie Contactwerking •• niet 10% zeer H2O2:effectief 1/3 aantasting •• hoge 30% Hdosering 2O2: 2/3 aantasting → gevaar voor toepasser
Bestrijdingstechnieken Branden
• Contactwerking • Geen effect op plantendelen onder water • Geen fragmentatie
Bestrijdingstechnieken Branden
Conclusie • resultaten vergelijkbaar met manuele bestrijding • omslachtig - tijd
Bestrijdingstechnieken Hydroventuri / spuitlans
• Losblazen (waterbodem) • Resultaat bevredigend • Impact op fauna, gevaar op verspreiding Baggeren–Ruimen / drijfbalk / …
Bestrijdingstechnieken Intensieve manuele bestrijding
• Machinale verwijdering van grote hoeveelheden • Manuele verwijdering (met resultaatsverbintenis)
• Maandelijkse controle • Resultaat zeer bevredigend
Monitoring Uniforme beoordelingsmethodiek 0: niet meer terug te vinden 1: enkele kleinere vlekken langs de kanten (< 3 vlekken / 100m) 2: meer vlekken langs de kanten (3 -10 vlekken / 100 m) 3: > 10 vlekken / 100 m en/of begroeiing bodem
Monitoring in provincie Antwerpen
Resultaten intensieve manuele bestrijding in Vlaanderen VMM
km
Provinciebestuur Oost-Vlaanderen
%
km
Provinciebestuur Antwerpen
%
km
Totaal
%
km
%
Besmetting bij start
146,1
2011 – besmetting 0
95,9
65,6
76,8
65,3
50,5
72,3
223,2
66,9
2011 – besmetting 1
39,8
27,3
30,9
26,3
4,1
5,9
74,9
22,5
2011 – besmetting 2
10,2
7,0
5,4
4,6
6,9
10,1
22,5
6,7
2011 – besmetting 3
0,2
0,2
4,6
3,9
8,0
11,5
12,8
3,8
117,8
69,5
333,3
Resultaten intensieve manuele bestrijding in Vlaanderen
Conclusie beheermaatregelen Voorkeur voor volledige “eliminatie” – haalbaar door intensieve bestrijding – duur – minimum 3 jaar – verdere opvolging noodzakelijk
Minder intensieve “beheersing” – bij input uit andere gebieden
Bestrijding of beheersing ? -
e
160000
---
~----------------------~~~~~~~~~~~~~~~----
-..
~ 140000 ~.-~~----------------~~~
..8.
nazorg met als doe el"minat-e ) r (bestrijding + nerorg met a doe e lim inat -e)
~
.CL 120000
~
0
_g
~
1E
100000
~~~~~:58-f~~ ~tFiJd.iAo
~------~-----------------------------------------------
80000 ~--------.---~-------------------------------------------60000
~
..8.
~
40000
c
...
20000
.i
0
GJ
IA
0
5
10
15
jaar
20
25
Verwerking - valorisatie Veevoeder perspectief, maar: – – – – –
hoog vochtgehalte relatief lage energie-inhoud relatief hoog eiwitgehalte kleine hoeveelheden seizoensgebonden
Energiewinning co-vergisting met zuiveringsslib biedt perspectief, maar: – weinig homogeen – wisselende eigenschappen – seizoensgebonden
Conclusie
• valorisatie samen met gewoon maaisel • zorgvuldige aanpak noodzakelijk
Invasieve soorten op oevers Soorten • Reuzenbalsemien • Japanse duizendknoop • Reuzenbereklauw → sterke uitbreiding langs waterlopen → verschillende problemen
Invasieve soorten op oevers • • • •
Verschillende ecologische kenmerken Bestrijdingstechnieken op maat Kostenefficiëntie Input vanuit droge habitats
Bestrijdingsmethodes Reuzenbalsemien • Maaien voor zaadvorming met afvoer • Maaien voor zaadvorming zonder afvoer • Maaien + branden • Uittrekken
Japanse duizendknoop • 7 x maaien • Ondoordringbaar doek • Afdekken • Ontgraven • Begrazing • …
Conclusies • Eliminatie haalbaar voor Grote waternavel mits intensieve, zorgvuldige bestrijding • Snelle detectie en bestrijding essentieel • Invasieve oeverplanten vormen nieuwe uitdaging
