Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
H
Jaén
Jaén
Spanje
Spanje EUROPESE GEMEENSCHAP
Inleiding
1
De stad Jaén De oude stad De nieuwe stad
4 6 Ierland
Routes door de provincie Route van de Renaissance Het Noorden van Jaén Route van het Kalifaat De Natuurparken
8 10 12 14
Vrijetijd en vermaak
17
Nuttige gegevens
21
Verenigd Koninkrijk
Dublin
Londen
Parijs
Frankrijk
INLEIDING
INHOUDSOPGAVE
J
aén is de toegangspoort tot Andalusië. Deze provincie ligt in het noorden van de Autonome Gemeenschap en bestaat uit een groen mozaïek van bergkammen, open vlaktes en vruchtbare valleien, begroeid met zo'n zestig miljoen olijfbomen verspreid over de hele grondgebied. De Guadalquivir ontspringt in Jaén, in het hart van het natuurpark van Cazorla, Segura en Las Villas, het meest uitgestrekte beschermde natuurgebied van Spanje. In het noorden van de provincie verrijst het bergmassief van Despeñaperros dat zich naar het westen uitstrekt tot aan de Sierra Morena. In het zuiden van de provincie bevindt zich de Sierra Mágina, op de grens met de provincie Granada. Jaén is de Spaanse provincie met het grootste aantal beschermde natuurgebieden. De N-IV, de Autoweg van Andalusië, is de belangrijkste verkeersader van Jaén. Vanuit Bailén loopt de autoweg N-323 naar Granada langs de stad Jaén. Een andere belangrijke weg is de N-322 die langs Linares, Úbeda en Villacarrillo loopt. De 97 gemeenten van de provincie zijn prima met elkaar verbonden door middel van een netwerk aan wegen die onder meer over bergpassen lopen.
Cantabrische Zee
Portugal
Jaén heeft een zacht gematigd klimaat in het voor- en najaar. De zomers zijn meestel heet, vooral in het zuiden. De winters zijn streng en extreem in de bergzones. De meeste regen valt in het noorden van de provincie aan het einde van de winter en in de eerste weken van de lente.
S PA N J E Madrid
Lissabon
Segura de la Sierra
Jaén Atlantische Oceaan
Middellandse Zee Ceuta Melilla
Tekst: Manuel Mateo Pérez Vertaling: Marianne Moester Blom Foto's: Archief Turespaña
Uitgegeven door: © Turespaña Secretaría de Estado de Turismo y Comercio Ministerio de Industria, Turismo y Comercio Druk: EGRAF, S.A. D.L.: M-29298-2004 NIPO: 704-04-005-5 Gedrukt in Spanje
Grafisch ontwerp: P&L MARÍN
1e Editie
GESCHIEDENIS De oorsprong van Jaén gaat terug tot de Iberische beschaving. Ook nu nog zijn talrijke archeologische vindplaatsen te bezoeken met sporen van deze cultuur die een groot deel van het Dal van de Guadalquivir heeft bevolkt. De steden Jaén, Huelma en Porcuna waren oorspronkelijk Iberische nederzettingen. Ook de romanisering heeft zijn sporen nagelaten in dit gebied, evenals de komst van de Arabische legioenen vanaf het jaar 712. Deze streek werd in die tijd Geen (doorgangsplaats voor karavanen) of ook wel Xauen (heiligdom) genoemd. In 1212 vond de slag bij Navas de Tolosa plaats, hetgeen het begin van het einde van de islamitische overheersing van al-Andalus inluidde.
Sierra de Cazorla
De Herovering had een bijzondere betekenis in steden als Úbeda en Baeza aangezien zich hier vanaf de vijftiende eeuw een groot deel van de adel en de clerus vestigde. De Renaissance was een schitterende periode, tenminste op het gebied van de architectuur en de schone kunsten. De steden Alcalá la Real en Andújar werden bijvoorbeeld belangrijke communicatieknooppunten. Tenslotte creëerde de verlichte vorst Karel III in de achttiende eeuw nieuwe woonkernen in de Sierra Morena met La Carolina aan het hoofd. De ordening hiervan werd door de koning toegewezen aan Pablo de Olavide, die hoofdopzichter van de nieuwe kolonies werd. In het begin van de XIXe eeuw speelde deze provincie opnieuw een strategische rol tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog. De slag bij Bailén (1808) betekende de eerste nederlaag voor de troepen van Napoleon.
Tientallen jaren later zouden de industriële activiteiten van de provincie zich concentreren in La Carolina en Linares, gericht op de mijnbouw van lood. Aan het begin van de XXe eeuw maakte de provinciale economie een zware crisisperiode door. De burgeroorlog veroorzaakte in Jaén een diepe apathie en pas in de zestiger jaren was er een opleving merkbaar. Tegenwoordig is de economie van de provincie Jaén grotendeels gericht op de landbouw, in het bijzonder op de
productie en de verwerking van olijven. De snelst groeiende sectoren zijn het toerisme in het binnenland en de industrie in het noorden van de provincie. De stichting van de Universiteit van Jaén heeft een belangrijke impuls betekend voor de hele provincie.
Kerk van Nuestra Señora de la Encarnación. Bailén
3
a m
M
A
de María
as Er
Plaza San Miguel
o
ein oR
nt Sa
DE
Palacio de Be Justicia rg es
s
or al e
M
Can Sta. tón Ana
hoger dan het paleis van Villardompardo gelegen Kerk van San Juan (5) domineert de gelijknamige wijk. De Calle Martínez Molina voert naar het Plaza de la Audiencia. Dichtbij bevindt zich de Kerk van San Bartolomé (6) waar vooral het vakwerkplafond in mudejarstijl bijzonder is.
ús Jes
Plaza
el
Co
Jim
Ga
en
rc
ía
ez
lo
Se
Ejido de
Merced Alta
os
Ayuntamiento
nte
Fue
rra
no
Het Plaza de la Audiencia ligt op een druk kruispunt van wegen. Hier bevindt zich de Boog van San Lorenzo (7) en aan een van de zijden de Calle Maestra, een voetgangerszone die uitkomt op het Plaza de Santa María. Hier staat het grootste deel van de monumenten van Jaén. De Kathedraal (8) domineert
Kathedraal
Kasteel van Santa Catalina
4
la
rn ab é So r ta ria uñ do no oz G ar n Sa ica n Fe rn an do M
Almendr
Circunvalación
n
ró
Be
Ce
r
uila
s mo
Ag
De wandeling begint op het Plaza de la Magdalena (2) met de gelijknamige kerk waarvan de binnenplaats nog een Arabische
Hu
Al ha
Sa n A ndr és Ro str Sa o nt a
a
la o Á rroy
lin Mo
zo Ba
LA MERCED Cruz Rueda
sfeer uitstraalt. Iets verderop bevindt zich het voormalige Hospitaal van San Juan de Dios (3), tegenwoordig een cultureel centrum. De route vervolgt via de Calle de Santo Domingo naar het Paleis van Villardompardo (4) dat de musea voor Naïeve Kunst en Volkstradities herbergt, en het Arabische Badhuis, een monument dat in Spanje uniek is vanwege het bijzondere interieur en de goede staat waarin het verkeert. De iets
inc hil
Ch
ve ra
Ci
ep Peñuelas ción Viej a Re ve ntó n
Ro Ruiz me ro
A ardo
Co nc
a Trinid
ad
co
rros
Santísim
N LDÁ RO ARÍN YM
Hos pitali
ÓN
r Edu
s
o dr
Santa Catalina
año 2004
ID
CI
sa Tolo
TA
Zumba ja
MADR
ES
e as d Nav
1 Kasteel van Santa Catalina 2 Plaza de la Magdalena 3 Hospitaal van San Juan de Dios 4 Paleis van Villardompardo 5 Kerk van San Juan 6 Kerk van San Bartolomé 7 Boog van San Lorenzo 8 Kathedraal LA
Docto
é m lo rto Ba
en
m
Al
Vanuit de hoogte domineert het Kasteel van Santa Catalina (Parador de Turismo) (1), ooit een Arabische vesting, het stadsbeeld van Jaén. Vanaf dit punt heeft men een van de meest indrukwekkende uitzichten van de hele provincie, met de Vallei van de Guadalquivir en de Sierra Morena op de achtergrond. Naast het kasteel is een parador de turismo gebouwd in dezelfde stijl als de vesting. Aan de voet van het kasteel ligt de oude stad. De Arabische erfenis is terug te vinden in de smalle straatjes, waar de klokkentorens van de kerken hoog boven de witgekalkte huizen uitsteken.
DE
Plaza Santo Domingo
Ba
de
o ieg Pr
De oude stad
es
Plaza Curtidores
ar tín Plaza de Coca e de la Piñeira rto M z M lo ae on m st ta Puerta Martos Plaza Doctor é ro ñ Plaza Pi es Blanco Nájera Los ca LA MAGDALENA Belén Urib de 4 e ro s Plaza Santa a a c l z l Carretera a u 2 Santo Domingo sti Luisa de Marillac BoVb Cr Ca a Puerta A V E N I D A SAN lara Altadilla Barrera z ta C e n z d n a BARTOLOMÉ ía D S rná io e n n H é nto el Bail 5 Plaza Migu arcelo A Plaza de los Plaza de M Plaza de Caños San San Agustín San Nueva Jardinillos de San Juan SAN z SAN VICENTE Dr. Saga Sa JUAN nC DE PAUL M ar lem ir o tín en ca ez te Vi o id ll al e S l av ría l s e e C eg br 6 D ctor Al m tillo Plaza de Plaza de Palacio Bu Cu si Do San Ildefonso C Santiago Vilches irc ena Po o un vis g a va ta nti la Plaza de Sa ci ón la Audiencia Pa rril la Plaza de 7 San Francisco nzo Lore M n a a e ae S es ach str 1 M Calv gro a Palacio a 8 Alm sús Mo Covaleda nte Je ro Plaza de rge M Jo Plaza de oy Santa María Duque Parador de Turismo a Josefa la Merced Córdoba
de
De stad Jaén
oa
O
3
lb
SE
Plaza de M illá n Cambil
lle Ca
Doctor
Ba Alberca
Girón
Sol
nio
PA
to
as Luc
An
5
N
Ar
pa
ño l
Ca
rm
o
12
Parque de la Victoria
T
Call e
9 Provinciehuis 10 Kerk van San Ildefonso Plaza Corazón a 11 Plaza de la Constitución s de María So pe os Lo an s 12 Plaza de las Batallas te Ar orillas 13 Provinciaal Museum Tres M lG de
el
DA
te ct Mina o s Plaza Curtidores
lle
Ca
Ca
Cementerio SAN ROQUE San Eufrasio
lle
qu i
lle
Plaza de San Roque
eza Ba
ez
A
Ca
De nieuwe stad
s
de
ino Cam
al va ch Sa e lsi pu Be rna ed es rda s
Arda ves
ca
ni
na Rom ndo eros
at a
Pl
en anderzijds de Calle Roldán y Marín die naar de Paseo de la Estación loopt. Ongeveer in het midden van deze laatste boulevard ligt het Plaza de las Batallas (12). Een monument dat hier halverwege de XXe eeuw werd opgericht herinnert aan de slagen bij Navas de Tolosa en Bailén. Aan een van de zijden ligt het park van La Victoria, een van de groenzones van de stad.
go Die
ovia Seg
Do n
es
Tor o
or al
M
rge Jo Josefa
La
n
Sa
Lo s
Fe r
ar
G
z
uñ o
M
os Almendr
Palacio Covaleda
Bajos
hil la
C
inc
Ch
no
r ia
So
ab é
r ta
Be
rn
n
Hu
ró
Ce
r
Circunvalación
do ro
Te o
ve ra
Ci
Ro Ruiz me ro
N LDÁ RO ARÍN YM
os
uila
Ag
m Ála yo Arro
lina
Mo
do
a
Al h
am
s
ÓN
sa
CI
Tolo
TA
Sa
o Castañ
ID
ES
e as d Nav
LA
nt a
Belén
MADR
DE
o uard r Ed
Docto
é m lo rto Ba
La Carrera, zoals de Calle Bernabé Soriano hier genoemd wordt, komt uit op het Plaza de la Constitución (11) waar een monument aan de pottenbakkunst staat, een werk van de uit Úbeda afkomstige Paco Tito. Op dit punt beginnen twee belangrijke wegen: enerzijds de Avenida de Madrid
a ro ag Alm sús Mo nte Je ro Plaza de M Plaza de oy Santa María Duque a la Merced
La
de
O
o ieg Pr
os dr
en
C
ia tan r Be ivi lqu da Gral. ua
as Er
SE
DE
PA
or re Aan het Plaza de San Francisco, s ino Re Palacio de nto achter de Kathedraal, is het Sa Be Justicia rg es belangrijkste bouwwerk het M ar tín Plaza de Coca B d e cón Provinciehuis (9), gebouwd e ar de la Piñeira z Juán Rin to Ma M lo e on A m st ta D sé Plaza Doctor Jo n Sa op de plaats waar ooit een A é ro ñ N Plaza Pi Blanco Nájera es A ca Belén R de G franciscanerklooster stond. ro EGIDO z lla DE BELÉN ru sti C a E De levendigste straat van de C Plaza Obispo D Puerta A V E N I D A SAN lara García de Castro Barrera ta C BARTOLOMÉ San stad, de Calle Bernabé Soriano, én il a ar a B Verg Convento de Plaza Plaza de los Plaza de Caños San San Agustín las Bernardas leidt naar de Kerk van San Nueva Jardinillos lzu SAN z Zube ga Sa r. D Sa JUAN Ildefonso (10), een van de nC M ar lem tín en e oudste van de stad. In het te z o id al 11 interieur zijn gotische bogen en lS e D A or Plaza de ct llo Plaza de Palacio 10 zulejos i t o i een kunstzinnig barok altaarstukPos Santiago D San Ildefonso Vilches Ca Mo o rre ntu ag tas te zien. In een beeldniskapel nti no Plaza de Sa Mo ren la Audiencia P boven het hoofdaltaar bevindt te arr 9 illa SAN ILDEFONSO Plaza de zich La Virgen de la Capilla, o San Francisco z año 2004 oren M a an L e a S s h patrones van de stad. es c e M tr alva
m
Provinciehuis
Es
Al
De Kathedraal is een waar hoogtepunt uit de renaissanceperiode. De constructie van het bouwwerk vond plaats tussen de XVe en de XVIIe eeuw naar een ontwerp van architect Andrés de Vandelvira. Naast de harmonieuze voorgevel zijn ook de kapittelzaal, de hoofdkapel, het koor en de sacristie de moeite waard. In een van de kapelletjes wordt het beeld van Nuestro Padre Jesús vereerd, in de volksmond "Opa" genoemd, een onder de inwoners van de stad zeer geliefd beeld van de hand van een anonieme kunstenaar.
res
AV E N I
het brede plein met aan beide zijden het Gemeentehuis en de zetel van het Bisdom.
a Palm
IÓ
Lina
13
Obispo
Plaza de Troyano Salaberry
Me né F nd ez Doctor lemin y g Sa Pela Brí nta yo gid a
min
AC
onio
De meeste daarvan zijn afkomstig uit archeologische vindplaatsen in de provincie. Ook omvat de verzameling voorwerpen uit de Romeinse en de Arabische tijd. In weer andere zalen is schilderkunst uit de laatste drie eeuwen te zien. Provinciaal Museum
De Paseo de la Estación loopt naar de wijken van de stadsuitbreiding van Jaén. Aan deze boulevard bevindt zich ook het Provinciaal Museum (13) waar de belangrijkste collectie Iberische voorwerpen van heel Spanje tentoongesteld wordt. 7
beschouwd als een van de meest actieve culturele centra van de provincie.
Routes door de provincie Route van de Renaissance Het gewest La Loma wordt gevormd door de steden Úbeda en Baeza, gelegen in het geografische middelpunt van de provincie, aan een kant van het bekken van de Guadalquivir. Beide steden staan op de monumentenlijst en zijn bereikbaar via de A-316 vanuit Jaén of via de N-322 uit Bailén.
año 2004
een rol in de geschiedenis sinds de vijftiende eeuw toen adellijke families zich hier begonnen te vestigen en daartoe paleizen en herenhuizen lieten bouwen. De wandeling langs de monumenten begint bij het Plaza Vázquez de Molina, in de volksmond het Plein van Santa María genoemd. Het belangrijkste monument is de Kapel van El Salvador. Daarnaast bevindt zich het paleis van de opperrijksmaarschalk Condestable Dávalos, tegenwoordig een Parador de Turismo. Het Paleis van Las Cadenas werd ontworpen door Andrés de Vandelvira. Tegenwoordig is het in gebruik als gemeentehuis. Recht daartegenover staat de gotische Kerk van Santa María de los Reales Alcázares, gebouwd op de funderingen van een oude Arabische moskee.
Úbeda is de grootste en meest op de handel gerichte stad van het gewest. Deze plaats speelt al Kerk van El Salvador. Úbeda
Baeza ligt op slechts acht kilometer afstand van Úbeda. Het burgerlijke karakter van de bouwwerken in Úbeda vormt een contrast met de meer religieuze monumenten van Baeza. Een goed beginpunt voor een bezoek is het Plaza de los Leones met het Casa del Pópulo en het Voormalig Slachthuis. Als men onder de Boog van El Barbudo door loopt bereikt men de oude Universiteit, tegenwoordig een middelbare school waar nog steeds de aula in ere wordt gehouden waar Antonio Machado ooit Franse les gaf gedurende zijn verblijf in Baeza.
Hospitaal van Santiago. Úbeda
puntvormige en pijnappelvormige uitsteeksels, bloemvormen, slingers en siertorentjes. Tegenover het paleis bevindt zich de kerk van La Santa Cruz, een van de weinige voorbeelden in Andalusië van de laat-Romaanse bouwstijl. De Kathedraal van Baeza staat tegenover het voormalige Seminarie. Dit enorme bouwwerk heeft een streng aandoende buitenkant die contrasteert met de opengewerkte structuren in het interieur en is grotendeels gebouwd in renaissancestijl.
Daarnaast staat het Paleis van Jabalquinto waarvan de gevel smaakvol is versierd met Plaza de los Leones. Baeza
Bij de ingang van de stad, naast de Arena van San Nicasio, bevindt zich het Hospitaal van Santiago, een werk van meester Vandelvira, tegenwoordig 8
9
Margarita, waar op een middag in augustus van het jaar 1947 stierenvechter Manolete de dood vond. Op ongeveer tien kilometer afstand van Linares ligt Cástulo, een Romeins stadje waar ooit een eigen munt werd geslagen. Deze archeologische vindplaats herbergt nog enkele oorspronkelijke woningen, tempels en geplaveide straten. In de Arabische periode werden hier uitkijktorens geplaatst.
año 2004
de kerk van La Inmaculada Concepción die is gebouwd op de plek waar ooit het klooster van La Peñuela stond.
Het Noorden van Jaén La Carolina is een van de meest recente steden van de provincie Jaén. Deze plaats ontstond in het jaar 1767 in opdracht van koning Karel III als hoofdstad van een tot dan toe ontvolkt gewest. La Carolina, aan het hoofd van Las Nuevas Poblaciones, biedt een bekoorlijke aanblik in de straatjes en pleinen waaraan monumenten staan als het Paleis van Intendant Olavide in neoklassieke stijl en daarnaast
Niet ver van La Carolina, verderop aan de N-IV, ligt Baños de la Encina, een middeleeuwse plaats met een eeuwenoud kasteel dat nog uit de tijd van het Kalifaat van Córdoba dateert, halverwege de tiende eeuw. Aan de voet van het kasteel staat de kerk van San Mateo in laatgotische stijl. De kapel van El Cristo del Llano herbergt boven het hoofdaltaar een van de meest rijkelijk gedecoreerde beeldnissen van de streek.
Paleis van Intendant Olavide. La Carolina
Kerk van La Encarnación. Bailén
Linares is de tweede stad van Jaén qua inwonertal. Uit het mijnbouwverleden is een belangrijk industrieel erfgoed behouden gebleven in de vorm van hijswerktuigen, schachten en mijnafvalbergen. De stad is ontstaan rond een kruising van straten, Las Ocho Puertas genoemd, die ondermeer naar de Paseo de Linarejos leiden. Op deze wandelboulevard is nog steeds een negentiendeeeuwse sfeer te bespeuren. Aan een van de zijden bevindt zich het oude Station van Madrid en aan de andere kant staat de arena van Santa
In Linares begint de A-312 die naar het gewest El Condado loopt. In dit gebied in het noorden van de provincie, op de grens met de streek La Mancha, zijn talrijke dorpen te vinden met een interessante volksarchitectuur. Bezienswaardig zijn ondermeer Vilches, Navas de San Juan, Santiesteban del Puerto, Castellar en Chiclana de Segura, een schilderachtig dorpje op een heuvel waar sommige huizen deel lijken uit te maken van de rotsen.
De autoweg van Andalusië loopt langs Bailén,een strategisch gelegen verkeersknooppunt. In het oude centrum bevindt zich de kerk van La Encarnación met 15e-eeuwse gotische gewelven. In de richting van Andújar ligt iets verderop het sanctuarium van La Virgen de Zocueca, patrones van deze plaats. 10
11 Plaza de la Constitución. Linares
Route van het Kalifaat De Route van het Kalifaat, een van de routes van El Legado Andalusí, tussen de steden Córdoba en Granada, doorkruist het zuiden van de provincie Jaén. Deze route is een reis in de tijd naar de oude grenzen van al-Andalus, dwars door een berglandschap. In Jaén wordt deze bergkam met hoge kale toppen de Sierra Sur genoemd. Alcaudete ligt aan de N-432, niet ver van de natuurgebieden van de lagunes van Honda en El Chinche. In de hooggelegen wijk van deze plaats staat een kasteel dat net als het merendeel van de vestingen van dit gewest nog uit de Arabische tijd dateert. De uitkijktoren werd in de XIIIe eeuw gebouwd. Twee eeuwen later, reeds in de tijd van de christelijke herovering, werd begonnen
Martos
año 2004
met de constructie van de kerk van Santa María la Mayor waar duidelijk elementen in gotische en mudejarstijl te zien zijn. Een ander belangrijk religieus bouwwerk is de uit drie schepen bestaande kerk van San Pedro met kapelletjes in renaissancestijl. Op slechts dertig kilometer afstand van Alcaudete, via de A-316, bevindt zich Martos. Temidden van een weids landschap met olijfboomgaarden staat de stad aan de voet van een indrukwekkende rots waar ooit nog Iberische volkeren een nederzetting gevestigd hadden. Martos bezit belangrijke historische bouwwerken zoals bijvoorbeeld het hospitaal en kerk van San Juan de Dios, het klooster van La Trinidad, het paleis van El Cabildo en La Fuente Nueva, een bouwwerk in renaissancestijl aan de rand van een park.
Kerk van Santa María la Mayor. Alcaudete
Door de plaatsen Alcaudete, Martos, Torredonjimeno, Torredelcampo en Jaén loopt de Groene Weg van de Olijfolie, een culturele toeristische route over een voormalige spoorlijn waar allerlei takken van sport in de openlucht beoefend kunnen worden. De Groene Weg komt uit in de plaats Porcuna die op de grens met de provincie Córdoba ligt.
een prachtig panoramazicht heeft op de Sierra Sur en de provincie Granada. Hier bevindt zich de Arabische citadel met een indrukwekkende toren, de Torre del Homenaje. Daarnaast staat de abdijkerk iglesia Mayor Abacial, gebouwd op de funderingen van een Arabische moskee, waar in het interieur nog sporen van oude graven te zien zijn.
Vervolgens rijden wij weer terug en slaan af bij de N-432 naar het kleine plaatsje Castillo de Locubín dat nog het meest bekend is vanwege de uitgestrekte kersenboomgaarden die een van de belangrijkste bronnen van inkomsten vormt.
Aan de voet van het fort van La Mota bevindt zich de kerk van La Consolación in renaissancestijl met op het hoofdaltaar een beeld van La Virgen de las Mercedes, patroonheilige van de stad. Andere belangrijke monumenten zijn de kerk van San Juan, het Gemeentehuis en de adellijke huizen aan de Calle El Llanillo.
Alcalá la Real ligt op een kruispunt van wegen. Het eerste wat in deze stad opvalt is het fort van La Mota bovenop een steile heuvel van waaruit men
12
13 Kasteel van La Mota. Alcalá la Real
de rivier de Jándula en klimt vervolgens omhoog naar het sanctuarium van La Virgen de la Cabeza, een belangrijke historische en religieuze enclave. In de stad Andújar is een interessant monumentaal erfgoed te zien waarvan met name de kerken van Santa María la Mayor en die van San Miguel de moeite waard zijn, evenals paleizen als het Palacio de los Niños de Don Gome. Ter hoogte van deze plaats steekt men de Guadalquivir over via een Romeinse brug die ondersteund wordt door vijftien bogen.
año 2004
De Natuurparken In de provincie Jaén bevinden zich vier natuurparken. Het oudste en meest uitgestrekte is het Natuurpark van Cazorla, Segura en Las Villas met een oppervlakte van 214.000 hectare verspreid over 23 gemeenten. Hier ontspringt de Guadalquivir midden tussen steile rotspartijen die voor een schitterend landschap zorgen waarin wilde dieren leven zoals bijvoorbeeld steenbokken, herten, moeflons, damherten en wilde zwijnen. Vanuit Cazorla voert de A-319 naar de bergpas van Las Palomas. Vanaf deze hoogte heeft men een prachtig uitzicht op de Vallei van de Guadalquivir. Vervolgens daalt de weg weer af naar La Torre del Vinagre,
Stuwmeer van El Tranco. Cazorla
waar zich een bezoekerscentrum bevindt, en vervolgt langs een van de oevers van het stuwmeer van de Tranco. Dit park herbergt inheemse plantensoorten waaronder bijvoorbeeld het viooltje van Cazorla en wilde narcissen. In plaatsen als Hornos de Segura en Segura de la Sierra zijn interessante monumenten te bewonderen.
Het Natuurpark van Sierra Mágina ligt in het zuiden van de provincie, niet ver van de grens met Granada. Hier bevinden zich de hoogste toppen van de Plaza de Santa María la Mayor. Andújar
Anderzijds vormt het Natuurpark van de Sierra de Andújar een uitloper van het bergmassief van de Sierra Morena. Op een oppervlakte van 60.800 hectare strekt zich een typisch mediterraan bos uit met verschillende soorten eiken die voor een grote groene bomenmassa zorgen. Het park is een toevluchtsoord voor een bijzondere beschermde fauna waaronder lynxen, wolven en koningsadelaars. Vanuit Andújar loopt een kronkelweg, de J-5010, naar de andere kant van 14
15
Vrijetijd en vermaak
Sierra Mágina
Olijfolie en de daarop gebaseerde gastronomie
Cambil
provincie Jaén, de Pico Mágina (2.163 m) en de Pico Almadén (2.032 m). Rondom is de omgeving begroeid met zevenbomen en jeneverbesstruiken. In de lucht cirkelen koningsadelaars, passagiersvalken en Bonelliarenden rond terwijl de steile rotsen van deze bergkam een uitstekende leefomgeving vormen voor steenbokken, vossen, wilde en genetkatten. Bijzondere plaatsen in het park zijn Albanchez de Mágina, met een middeleeuwse vesting, Bedmar en Jódar, terwijl aan de zuidelijke rand vooral Cambil, Huelma en Bélmez de la Moraleda aanbevelenswaardig zijn.
Tenslotte is het Natuurpark van Despeñaperros het kleinste van de Andalusische natuurparken. Het ligt in het noorden van de provincie en op een oppervlakte van slechts 6000 hectare biedt Despeñaperros een prachtig landschap met grote hoogteverschillen. Het ravijn vormt ook tegenwoordig nog de enige natuurlijke doorgang van de Castiliaanse hoogvlakte naar Andalusië. Bezienswaardigheden zijn Los Órganos, El Salto del Fraile en Las Correderas. De N-IV loopt dwars door het park. Een B-weg, de J-6110, voert naar Aldeaquemada waar zich de waterval van La Cimbarra bevindt.
Albanchez de Mágina
De vier natuurparken van de provincie lenen zich uitstekend voor avontuurlijke sporten. In Cazorla, Segura en Las Villas bieden talrijke toeristische organisaties mogelijkheden voor het maken van bergwandelingen, paardrijtochten, fietsroutes met mountainbikes en het beoefenen van andere takken van sport zoals bijvoorbeeld deltawingvliegen, valschermzweven of ravijnafdalingen. Ook in de Sierra de Andújar en Sierra Mágina kan men dit soort sporten beoefenen. In Despeñaperros is het bovendien mogelijk om de wanden van het ravijn te beklimmen.
De provincie Jaén is de grootste producent van olijfolie ter wereld. Volgens een berekening groeien er zestig miljoen olijfbomen op het grondgebied. De meest voorkomende soort olijfolie is de zogenaamde picual, die een licht bittere pikante smaak heeft. Deze vorm van landbouw is van invloed op het karakter, het uiterlijk en het landschap van deze streek. Zodra men de pas van Despeñaperros gepasseerd is verschijnen de eerste volmaakt rechte rijen olijfbomen die in een eindeloze opeenvolging doorlopen tot aan de horizon. In de wintermaanden vormt het platteland van Jaén het werkterrein van honderden ploegen dagloners die zich bezighouden met het oogsten van olijven. Deze worden vervolgens naar de oliemolens gebracht waar het persproces plaatsvindt, hetgeen uiteindelijk resulteert in een groengele fruitige vloeistof. Op dit moment bestaan er in Jaén drie appellations voor olijfolie: de herkomstaanduiding van Sierra de Segura, van Sierra Mágina en van
Bergpas van Despeñaperros
16
17
Sierra de Cazorla. Ook andere productiezones doen hun best om met een dergelijk kwaliteitsmerk onderscheiden te worden. Uiteraard is de olijfolie altijd nauw verweven geweest met de gastronomie van de steden en dorpen van Jaén.
hornazos, een soort koek met gekookte eieren; beide zijn vooral karakteristiek voor de Paasweek. In Andújar zijn de wildgerechten befaamd en in Bedmar de verse asperges. In talrijke kloosters over de hele provincie worden nagerechten nog op ambachtelijke wijze bereid, zoals bijvoorbeeld panes de leche, borrachuelos, torrijas - een soort wentelteefjes - en bizcochos borrachos. Een welverdiende faam genieten de hojaldres de Guarromán. In Bailén, Torreperogil en Lopera worden plaatselijke wijnsoorten geproduceerd. In Sierra de Segura wordt ambachtelijke kruidenlikeur vervaardigd.
In de stad zijn uiterst traditionele plattelandsgerechten als gazpachos en pipirranas zeer geliefd, evenals salades met fijngesneden groenten. Andere populaire gerechten zijn spinazie met rozijnen en pijnboompitten of flamenquines, gepaneerde vleesrolletjes gevuld met ham en spek. In de berggewesten biedt de keuken voedzame gerechten als migas pastoriles en andrajos, een stoofpot met aardappelen, stokvis en vissoorten als forel. In geglazuurde potten ingemaakte varkenslende en ropavieja, gepureerde kikkererwten, worden op het platteland gegeten. Steden als La Carolina zijn befaamd geworden vanwege de patrijspaté en gemarineerde patrijzen. Santa Elena produceert honing van duizend bloemen. Linares is beroemd om de tapabars. In Úbeda worden heerlijke nagerechten gemaakt, waaronder bijvoorbeeld ochíos, koeken gemaakt van meel en anijs, en
Feesten De feestkalender begint elk jaar met de intocht van de Driekoningen die vooral in plaatsen als Linares, Alcalá la Real en Jaén heel uitgebreid gevierd wordt. De Paasweek met de traditionele processies geniet belangstelling uit binnen- en buitenland. In de steden Úbeda en Baeza zijn deze Castiliaans van karakter; de beeldengroepen zijn hier dan ook veel soberder dan gebruikelijk in Andalusië en worden op ingetogen wijze in processie meegedragen door de straten. In Baeza wordt bovendien elk jaar het Miserere van Eslava gezongen, een werk waarin het 18
Moraleda en Campillo de Arenas wordt in de maand augustus het feest van de Moren en Christenen gehouden, ter herinnering aan de schermutselingen aan de voormalige grens gedurende de dertiende en veertiende eeuw. De jaarmarkten van Linares en Úbeda worden kort na elkaar gehouden. Beide steden vieren eind augustus en september hun feesten ter ere van respectieveljk Sint Augustijn en Sint Michaël.
lijdensverhaal van Christus herdacht wordt. In de vroege ochtend van Goede Vrijdag wordt in Jaén het beeld van Nuestro Padre Jesús, beter bekend als "Opa", in processie meegedragen - dit is het meest vereerde beeld van de hoofdstad. De laatste zondag van april vindt op de heuvel Cerro del Cabezo, in het hart van het Natuurpark van de Sierra de Andújar, de oudste bedevaart van Spanje plaats: het feest ter ere van La Virgen de la Cabeza, patrones van de Sierra Morena. Ongeveer een half miljoen mensen schaart zich dat weekend rond het beeld dat in de volksmond "La Morenita" genoemd wordt. Op 11 juni viert de hoofdstad wederom een feest rond de Maagd Maria met de populaire festiviteiten rond La Virgen de la Capilla, in de wijk San Ildefonso. Vanaf de tweede helft van juni vinden overal in de provincie jaarmarkten en feesten plaats. Op 5 juli vallen de Stichtingsfeesten van La Carolina, waarbij de stichting van de stad in 1767 door de verlichte koning Karel III herdacht wordt. In dorpen als Carchelejo, Bélmez de la
In oktober vindt in de hoofdstad negen dagen lang de jaarmarkt van Sint Lucas plaats in het gebouw van La Vestida, naast de arena van La Alameda. Het Spaanse stierenvechtseizoen wordt elk jaar in deze arena afgesloten. Op de laatste dag van het jaar, op 31 december, vereert het kleine plaatsje Huesa Sint Silvester met karakteristieke plaatselijke tradities.
Volkskunst Úbeda heeft een van de belangrijkste industriële activiteiten op het gebied van keramiek en pottenbakkunst van heel Andalusië. In de wijk San Millán, aan de geliefde Calle Valencia, zijn oude ambachtslieden te vinden die de klei bewerken tot kannen, kruiken, borden, potten en andere gebruiksvoorwerpen. De meeste kunstenaars bakken hun werk in
Processie van La Virgen de la Capilla
19
een Arabische oven. De groene kleur van het glazuur, in olijftinten, is een heel karakteristiek voor deze vorm van volkskunst gemaakt van klei en aarde.
Culturele activiteiten In de provincie Jaén wordt elk jaar een belangrijk aantal activiteiten gehouden op cultureel, maatschappelijk en sportgebied. Noemenswaardig zijn vooral het Internationaal Schaaktoernooi dat in de maanden februari en maart in Linares wordt gehouden. Dit evenement wordt beschouwd als een van de belangrijkste toernooien voor grootmeesters. In Linares wordt in het voorjaar ook het Internationaal Gitaarfestival "Andrés Segovia" georganiseerd.
In de dorpen van El Condado worden voorwerpen van espartogras vervaardigd, evenals in verscheidene plaatsen van de Sierra de Segura waar ook voorwerpen gemaakt worden van het hier aanwezige kurk, die als souvenirs verkocht worden. De stad Andújar is bekend vanwege de ambachtelijke tegels en de bedevaartsfluiten, een klassiek object dat gebruikt wordt tijdens de bedevaarten van La Virgen de la Cabeza. Mancha Real, aan het begin van de Sierra Mágina, bezit een belangrijke meubelindustrie en Torredonjimeno heeft talrijke ateliers waar smeedwerk en andere ijzeren voorwerpen worden vervaardigd. In Alcalá la Real zijn bovendien ook ateliers te vinden waar borduurkunst en ander kunstig bewerkt textiel wordt vervaardigd. In Jaén zijn in costumbristische schilderkunst gespecialiseerde studio's te vinden.
Half april vindt in Jaén het Internationaal Pianoconcours plaats dat veelbelovende jonge pianospelers samenbrengt. In de hoofdstad wordt ook het Lagarto Rockconcours gehouden, voor pop- en rockmuziek, halverwege de maand juni, tegelijkertijd met de festiviteiten rond La Virgen de la Capilla. In juli wordt hier het folkfestival Folk del Mundo gehouden, waarbij groepen uit de vijf werelddelen naar Jaén komen om hun artistieke en muzikale kunsten te laten horen. Anderzijds vindt in de maand november het Internationaal Jazzfestival plaats.
de belangrijkste evenementen op de culturele agenda van Andalusië. In september kunnen liefhebbers van antiek om het jaar genieten van de Tweejaarlijkse Antiekbeurs.
NUTTIGE GEGEVENS Internationaal netnummer % 34 TOERISTISCHE INFORMATIE TURESPAÑA % 901 300 600 www.spain.info
In de nabijgelegen plaats Baeza worden in de maanden augustus en september door de Internationale Universiteit van Andalusië zomercursussen georganiseerd. In Baeza bevindt zich de "Antonio Machado" -zetel van genoemde instelling, gespecialiseerd in thema's op het gebied van landbouw en binnenlands toerisme.
Patronaat voor Provinciale Promotie en Toerisme Plaza de San Francisco, 2. Jaén % 953 248 000 ) 953 248 023 www.promojaen.es
TOERISTENBUREAUS In Cazorla wordt het Internationaal Theaterfestival georganiseerd dat plaatsvindt in de maanden november en december, evenals het Internationaal Bluesfestival dat in september wordt gehouden.
Jaén Calle Maestra, 13 % 953 242 624 Alcalá la Real Vesting van La Mota % 953 582 077
In de laatste week van juli wordt in Alcalá la Real het Etnosurconcours gehouden, waarbij men kan genieten van en meer kan leren over muziek uit andere delen van de wereld.
Andújar Plaza de Santa María, s/n % 953 504 959 Baeza Plaza del Pópulo, s/n % 953 740 444
Internationaal Pianoconcours
Cazorla Calle Juan Domingo, 2 % 953 720 000
In de stad Úbeda wordt in de maanden mei en juni het Internationaal Muziek- en Dansfestival gehouden, een van 20
La Carolina Carretera N-IV, Km 269 % 953 680 882 21
MADRID 216 Km
CIUDAD REAL 23 Km Almodóvar del Campo
ALBACETE 66 Km
Valdepeñas b Ja
C
I
U
D
A
D
R
1117
A
L
R
Gua dalé n
Viso del Marqués
R
O
M
A
Madrona
Villarrodrigo 1001
Montizón
Embalse del Jándula
A-321
Torredonjimeno
JAÉN
Pegalajar S i e r r a
La Guardia de Jaen
Almadén 2032
N-432
Fuensanta de Martos
ir uiv
na
Alcalá la Real Almedinilla
Benalúa de las Villas
Priego de Córdoba
S
Montefrío
T
S
I
N
G
R
E
30 Km
Genil CARTOGRAFÍA: GCAR, S.L. Cardenal Silíceo, 35 Tel. 914 167 341 - 28002 MADRID - AÑO 2004
[email protected]
S
A
A
N
B
É
Cuevas del Campo
T
C
I
Baza A-92N
Huélago
A
Diezma
D
A
Benalúa de Guadix
A-92
2271
Purullena
Santa Bárbara
Guadix Pinos Puente
Albolote
Húetor-Santillán
Alcudia de Guadix A-92
A-92
Santa Fé
GRANADA MOTRIL 68 Km
S
O
Cúllar
Embalse del Negratín
Zújar
Mencal
Orce Galera
Cortes de Baza
1447
Moreda
Iznalloz
Illora 20
Pozo Alcón
Villanueva de las Torres
M
323
Moclín Iznájar
Castril
Alicún de Ortega
N-323
Frailes
Huéscar
Castilléjar Cabra del Santo Cristo
Guadahortuna
C Ó R D O B A
Puebla de Don Fadrique 2381
Hinojares
Huelma
A-44
a
Embalse de La Bolera
Huesa
Bélmez de la Moraleda
Mágina 2163
ua d
Cambil
Valdepeñas de Jaén Campillo de Arenas
Castillo de Locubín
gi
e
ur
PARQUE NATURAL SIERRAS DE CAZORLA, SEGURA Y LAS VILLAS
G
ia na
Má
d
Torre del Vinagre
Men or
joz
ada
Alcaudete
MÁLAGA 126 Km
d
eg
Fiñana
Snelweg en autoweg Nationale weg Eersterangsweg Tweederangsweg B-weg Spoorlijn Hogesnelheidslijn Parador Heiligdom of Klooster Natuurpark Camping Golfbaan Kuuroord Jachthaven Vliegveld
ALMERÍA 61 Km
MURCIA 133 Km
1872
10
ra
S
Cazorla
Quesada
Jódar
Bedmar
PARQUE NATURAL SIERRA MÁGINA
Mancha Real
Los Villares
0
alq
Río
Jimena
Gu
PUENTE GENIL 44 Km CÓRDOBA 56 Km
Peal de Becerro Albanchez de Mágina
Martos
Carcabuey
r Sie
Coto-Ríos
Pto. de las Palomas
Fuerte del Rey
Luque
Torreperogil
Santiago de la Espada Embalse de Tranco de Beas
e
La Iruela
Torredelcampo
Baena
Úbeda
Baeza
Escañuela
Valenzuela
Santo Tomé
Torrequebradilla
N-323
Porcuna
N-322
Río
Mengíbar
Arjona
Sabiote
Canena
Río
Lahiguera
Lopera
L O M A
Casicas de Río Segura
Hornos
Mogón
Villanueva de la Reina
Andújar
limar
Villacarrillo
L A
Torreblascopedro Villa del Río
Arquillos Guada
A-44
Segura de la Sierra
Beas de Segura
Villanueva del Arzobispo
Linares
Bailén
Marmolejo
Navas de San Juan
Embalse de Guadalén
Guarromán
El Arguellite
Benatae
La Puerta de Segura
Castellar
Baños de la Encina
A-4
Santisteban del Puerto
Siles
Torres de Albanchez
MURCIA 122 Km
CÓRDOBA 45 Km
Los Escoriales
Santuario de la Virgen de la Cabeza
C O N DA D O
Vilches
Embalse del Rumblar
Embalse del Encinarejo N-420
E L
La Carolina
Chiclana de Segura
ad
Cardeña
Santa Elena
Gu
Jánd u
PARQUE NATURAL SIERRA DE ANDÚJAR
Puente de Génave
Arroyo del Ojanco
la
PARQUE NATURAL DESPEÑAPERROS
Génave
Embalse de Guadalmena
Aldeaquemada
Estrella
Riópar
N-322
A
N
E
Almenaras
o Rí
1300
Sierra
Bañuela
R
1798
Villapalacios
ra
1323
E
Castellar de Santiago
Río
I
A L B A C E T E HELLÍN 70 Km
S
Fuencaliente
Alcaraz
Villamanrique
Almuradiel San Lorenzo de Calatrava
al
Albaladejo
Torre de Juan Abad
Santa Cruz de Mudela A-4
Solana del Pino
ad
n me
Gu
Torrenueva
Atalaya de la Calzada
Peñascosa a
la
Mestanza
E
Villanueva de la Fuente
Montiel
er
Villanueva de San Carlos
Villanueva de los Infantes
or
Brazatortas
n
Si
N-420
aló
az
Puertollano
C
Calzada de Calatrava
Martos Avenida Pierre Cibié, s/n % 953 700 139 Úbeda Paleis van de Markies van Contadero Baja del Marqués, 4 % 953 750 897
TRANSPORT Renfe % 902 240 202 www.renfe.es Busstation % 953 250 106 Wegeninformatie % 900 123 505 www.dgt.es
NEDERLAND. Den Haag Spaans Bureau voor Vreemdelingenverkeer Laan van Meerdervoort, 8ª 2517 AJ DEN HAAG % 3170/ 346 59 00 ) 3170/ 364 98 59 www.spaansverkeersbureau.nl e-mail:
[email protected]
De Oude Stad 1. Kasteel van Santa Catalina 2. Plaza de la Magdalena 3. Hospitaal van San Juan de Dios 4. Paleis van Villardompardo 5. Kerk van San Juan 6. Kerk van San Bartolomé
NUTTIGE TELEFOONNUMMERS PARADORES DE TURISMO Reserveringscentrale Calle Requena, 3 28013 Madrid % 915 166 666 ) 915 166 657 www.parador.es Parador van Jaén Kasteel van Santa Catalina 23001 Jaén % 953 230 000 ) 953 230 930 Parador van Cazorla Sierra de Cazorla 23470 Cazorla (Jaén) % 953 727 075 ) 953 727 077 Parador van Úbeda Plaza de Vázquez Molina 23400 Úbeda (Jaén) % 953 750 345 ) 953 751 259
AMBASSADES IN MADRID Alarmnummer % 112 Medische spoedgevallen % 061 Guardia Civil % 062 Rijkspolitie % 091 Gemeentepolitie % 092 Consumenteninformatie % 010 Postkantoor % 902 197 197 www.correos.es
SPAANSE BUREAUS VOOR TOERISME IN HET BUITENLAND BELGIË. Brussel Office Espagnol du Tourisme Rue Royale 97, 5º 1000 BRUXELLES % 322/ 280 19 26 ) 322/ 230 21 47 www.tourspain.be www.tourspain.lu e-mail:
[email protected]
7. Boog van San Lorenzo België Paseo de la Castellana, 18 % 915 776 300 ) 914 318 166 Nederland Avenida Comandante Franco, 32 % 913 537 500 ) 913 537 565
8. Kathedraal
De Nieuwe Stad 9. Provinciehuis 10. Kerk van San Ildefonso 11. Plaza de la Constitución 12. Plaza de las Batallas 13. Provinciaal Museum
LEGENDE Toeristenbureau Ziekenhuis Parkeerterrein Treinstation Busstation Politie Postkantoor Parador
BAILÉN 38 Km
de
Foral
Comunidad
madu
ra
N-323
Plaza Jaén por la Paz
Navarra
Parque de Marcelino Champagnat
ía
rc Ga
Eduardo
AV E N I
s Se govia
M. Serr a Cuestano
o
és In s re sú ad e M de J
Geen Advinge Elinga Auringis
Poe Molin ta Felipe a Verd ejo
Docto
r
Estación RENFE Pinto r Mar Pablo tín
iñ
iv Tr
a nt Sa
S. Juán So de co Sierr rro a la Trave M Cru sía ág z ina Si er ra M .
d
Vall e
Madri
N-323
de l
Extre
ía
d de
a
o
Perpe tu
del
J. Nog
Tom á
s
ales
Sra.
de
Calle
e
Call
Me né F nd ez Doctor lemin y g Sa Pela Brí nta yo gid a
o
Die g
n
Do
co
cis
Fra n
de
de
Co n
illa ntar Alca
Can Sta. tón Ana
Jes
ús
Merced Alta
Ejido de
lle
La s
de
nd eros o
Rom
a
La
Pl
at
ica
na
Fe r
Lo s
Sa n
or al es
M
os
Tor o
ar n
G
do
oz
uñ
Almendr
M
ino
Cam
Bajos
Arda ves
no
So ria
r ta
rn
n ró
Be
Ce
r
Hu
os
ab é
m Ála
uila
Ag
Ca
lsi pu Be rna ed es rda s
he
va c
Sa
C
al
la
hil
inc
do ro
Ch
Ci
Te o
ve ra
Ro Ruiz me ro
yo Arro
a
lin Mo
Circunvalación
C. Docto r de San to
Ntra.
de
Calle
am a
Al h
s
dré
o
a
nt
n A n
str
Ro
Sa
Peñuelas ción Viej a Re ve ntó n
a Trinid
ad
Sa
ardo
os
dr
Co nc ep
u r Ed
N LDÁ RO ARÍN YM
Docto
é m lo rto Ba
en
m Al
Santísim
s
co
o Castañ
ID
ÓN
sa
CI
Tolo
TA
de
ES
as Nav
LA
pitali
N-323
Belén
MADR
DE
Hos
Lun
iz Ru
de
O
o ieg Pr
PUENTE VIEJO 6 Km
as Er
SE
DE
PA
Sol
as
ia tan r Be ivi lqu da Gral.
ua lG de
DA
le
Luc
LOS VILLARES 13 Km
lle Ca
AV E N I
al
r
Zumba jarros
la
André
Alic ia
Fran San cisc o Ja vier Tra San vesía J oaqu Herm ín anos Pinzó n
San ta
Ávila
Calle
a Dr. Benedic Jacinto HitoguFernández eras
Munjuit
rán
Severo Oc ho
Bernard o
lma Pa
ÓN
C
n
Pila
Sa
sé
Jo
Avenid a
in
CI
ía
del Puerta
Doctor Luzón
de
May o
ID
TA
m Fer
ES
lle Ca
del
es av Tr
2 de
MADR
LA
Doctor
DE
Doctor Gó mez Du
O
Jimenez
Provisionales
Dr. Gcía
Bordiú
Alfereces
ez
Martín
C-321
DE
SE
gué Pintor No
e dr s Pa ras G
PA
Dr.
gen Vir
C-321
DA
Plaza de Apolo ez Flores d én Calle de Go e Le Pr of esor Alfo ya olo Jim mu p ns o A Sancho s lona Jacinto Bena e z i rc Sá He a rmanos ez vente B u R Pintor Murill Espejo de o e Pintor Veláz To d rto Batalla de sa J o quez ida Brunete ia Plaza de M. Saquín a Aven Segov apen id J. Solís rial Rodríguez Isaac A a en Esco de Ob v la isp lb Torre o Basulto éniz A ril cia és n b rt A le o A a C e V venid Padre Pove 1º d n de Hernán da Div a de o n Virge loma isión Azul Cuartel Sim Muñ Bilba Capitá ancas oz G A. Herrera la Pa Gran rand Alcázar Toled zada te n o ru Ma a rr es C c nu o el Ali Piza Av La C. Peñame de Falla Maestro fecit en Cebrián id VIRGEN A a a DE LA C LUCÍ Coruñ de ABEZA ANDA O A bisp rcera DE Rebull o a rjonO LA VICTORIA García Europ IDA Est a de San ú ñ i ga AV E N Palacio Congresos Calle jar Ant S Glorieta de ndu onio A Alonso uárez y Exposiciones Blas Infante Plaza de Obispo stillo rico del Ca óstoles Troyano de p Fe A r cto Do oce Salaberry Los D taleón Espan res Plaza de Ramón nzo Lina Cementerio le Ira b Calle n a 13 Juan e SAN ROQUE San st San Roque Pedr e rm o Gutiérre Cond Eufrasio del Ca z Higue Virgen ras Es a z Ejército e pa a B Sagrado Corazó ño lle Ca n de Jesús orla l Ca Caz lle del Ar Ca qu Nú Plaza ite rm ñe Parque de Santa Isabel z 12 ct el o y Alí la Victoria Mina o de Plaza To s Re La rre Corazón s B G s Plaza al An o de María Sosa ra ce bo ein nj t ru R o Curtidores a a nio Palacio de C pe s to Plaza de M n o o Alberca a L n illá S a Be Justicia lle n Cambil Girón tes Ca rg Ar es M 3 Ca Plaza a orillas rre Córdoba rtí Tres M Plaza de Coca tera San Miguel ne Ba de de cón de la Piñeira Juán Rin rto M z M Plaza lo ae on A m st ta D Puerta Martos Santo Domingo Plaza Doctor San José A é ro ñ N Plaza Pi Blanco Nájera es Los A ca LA MAGDALENA Belén R Urib d G er 4 e EGIDO o Plaza Santa as a Carretera ac DE BELÉN uz till 2 Santo Domingo Luisa de Marillac BoVb Cr as E C Plaza Obispo a a D Puerta A V E N I D A SAN lar Altadilla García de Castro Barrera ta C dez z BARTOLOMÉ San rnán nio Día e n H é nto el Bail Vergara 5 Convento de Plaza Migu arcelo A Plaza de los Plaza de M Plaza de Caños San San Agustín las Bernardas Plaza de San Nueva Jardinillos de belzu San Juan SAN u Z z SAN VICENTE Toros Dr. Saga Sa JUAN nC DE PAUL M ar lem rio tín a e c nte ez Vi o lid 11 ell Sa Club de l av ría l s e e C eg A br Campo 6 D ctor Al m tillo Plaza de Plaza de Campo Palacio 10 zulejos u o Bu C i s D San Ildefonso C de Hipica Santiago Vilches irc ena Po C M o arr un vis on ag eta tun va ta nti s la oM Plaza de Sa ci ore ón la Audiencia nte Pa 9 rril la SAN ILDEFONSO Plaza de Salin 7 San Francisco eros nzo Lore M n a a e ae S es ach str 1 M Calv gro a Palacio a 8 Alm sús Mo Covaleda nte Je ro Plaza de rge M ovia Jo Plaza de oy Santa María Seg Duque Parador de Turismo a Josefa la Merced N Santa Catalina Ayuntamiento lo zo el de Ba Jim Co nte Fue en Plaza e G z LA MERCED Cruz Rueda ar Se cía Parque Carretera rra a El Ca de no San Félix stillo y az P El Neveral la Carretera . R C eq ue na Plaza 0 100 200 300 m rera Capitán Haya Car Corona de SAN Is aa CARTOGRAFÍA: GCAR, S.L. Cardenal Silíceo, 35 s o SEBASTIÁN c Huert n Tel. 914 167 341 - 28002 MADRID - AÑO 2004 Pe los stiá ra a de eba SAN FÉLIX
[email protected] Send l nS Calle Sa R. Tiscar
TORREDONJIMENO 19 Km
Com unida
M ar
JAÉN
TORREDONJIMENO 19 Km
Is Bale las ares
BAILÉN 38 Km
FUERTE DEL REY
