3C en ERP: het verband tussen marktsegmentatie en informatievoorziening
slot wordt aangegeven welk verband wij op theoretische gronden tussen 3C en ERP
Lineke Sneller en Peter van den Heuvel, Hogeschool INHolland
mentatie wordt weergegeven in een 2x2-matrix, waarbij ieder kwadrant van de matrix
verwachten. Wat is 3C? Het 3C-concept beschrijft marktsegmentatie op basis van drie factoren2. Deze segeen segment weergeeft. Een bedrijf wordt op basis van de drie 3C-factoren ingedeeld in één van de vier segmenten.
Inleiding
De eerste factor, Customer, beschrijft de wijze waarop een bedrijf naar de klant en
In 2005 werd door het lectoraat Digital World van Hogeschool INHolland het concept
de klantvraag kijkt. Ziet deze de klant primair als individuele klant, als markt, of als
van marksegmentatie volgens 3C ontworpen. Hierbij werd onderbouwd dat de stra-
een werkordernummer? De klantvraag wordt geclassificeerd naar perceptie van de
tegische focus van bedrijven, hun bedrijfsprocessen en klantinteractie afhangen van
complexiteit van de vraag. Deze factor wordt in 3C weergegeven op de horizontale as
hun 3C-kwadrant .
van de matrix en loopt van eenvoudig tot complex. Wanneer de klantvraag eenvou-
Een belangrijk proces binnen bedrijven is informatievoorziening: hoe wordt gewaar-
dig is, en deze bijvoorbeeld alleen vraagt om paperclips verpakt in doosjes van 500
borgd dat het aansturen van het bedrijf gebeurt op basis van juiste, complete en
stuks, iedere maand tien doosjes, dan kan een bedrijf vergaande standaardisatie in de
tijdige informatie. Enterprise Resource Planning (ofwel ERP) is een mogelijke keuze
bedrijfsvoering doorvoeren met focus op kostenbesparing. Heeft de klant echter een
voor de inrichting van de informatievoorziening van het bedrijf. In dit artikel onderzoe-
complexe vraag, bijvoorbeeld een advies over documentbeheersing of ontwerp van
ken we het verband tussen 3C en ERP.
designpaperclips als promotiemateriaal, dan zal in de bedrijfsvoering de focus meer
1
op maatwerk en innovatie gelegd moeten worden, waarbij de paperclip een onderdeel Dit artikel is als volgt opgebouwd. Na deze inleiding volgt een paragraaf waarin wordt
van de oplossing kan zijn.
toegelicht welk verband wij op theoretische gronden tussen 3C en ERP verwachten.
De tweede factor, Coordination, wordt gevormd door de wijze waarop organisaties
Het is een verkennend onderzoek, wat inzicht geeft in mogelijke relaties tussen 3C en
zich inrichten naar de omgeving en de klantvraag hierin vertalen. De omgeving wordt
ERP.
hierin ingedeeld naar stabiliteit en deze factor wordt in 3C weergegeven op de verti-
In de derde paragraaf onderzoeken wij voor een aantal bedrijven per 3C marktseg-
cale as van de matrix die loopt van statisch tot dynamisch. Bedrijven die hun omge-
ment wat hun daadwerkelijke ERP-strategie is. In de laatste paragraaf vergelijken wij
ving als statisch zien, richten zich in op basis van structuur en beheersing. Bedrijven
theoretische verwachtingen en praktische bevindingen en doen we aanbevelingen
die hun omgeving als dynamisch zien, gaan in hun bedrijfsvoering eerder uit van een
voor verder onderzoek.
kortere tijdshorizon en planning op basis van klantvraag. De laatste factor, Choice, is een instrument, een vragenlijst met elf vragen. De ant-
De theorie
woorden op deze vragen bepalen in welk kwadrant een bedrijf wordt ingedeeld. De vier
In deze paragraaf wordt kort besproken op welke theoretische concepten dit hoofd-
kwadranten zijn Uitbesteders, Flexibelen, Kostenbespaarders en Functionelen.
stuk is gebaseerd. Allereerst komt het 3C-concept voor marktsegmentatie aan de orde. Vervolgens wordt besproken wat Enterprise Resource Planning (ERP) is. Tot
1
Reep, F. van der & Heuvel, P. van den. (2005). De nieuwe marktsegmentatie: 3C, Nederland fit for the future? In Reep, F. van der (Ed.), Ondernemen aan de Maas: Impact van internet op leven en werk, (pp. 36-45). Rotterdam: Hogeschool INHOLLAND.
156
Weven en Waven. Op naar digitopia?
2
Heuvel, P. van den & Reep, F. van der. (2006). 3C, Internet Dynamics and Retail: Towards a New Market Segmentation? European Retail Digest, 49 (Spring 200), 55-60.
3C en ERP: het verband tussen marktsegmentatie en informatievoorziening
157
Wat is ERP?
Samenhang tussen 3C en ERP
Enterprise Resource Planning (ofwel ERP-)systemen zijn computerprogramma’s die
In eerder onderzoek4 werd gevonden dat de strategische focus van bedrijven, hun ver-
door bedrijven in vele bedrijfstakken worden gebruikt. ERP is een volwassen concept:
beterrichting en hun bedrijfsprocessen afhangen van hun 3C-kwadrant. Een belang-
het bestaat al meer dan dertig jaar, tienduizenden bedrijven hebben ERP geïmple-
rijk proces binnen bedrijven is informatievoorziening; hoe wordt gewaarborgd dat het
menteerd en miljoenen mensen wereldwijd maken in hun dagelijks werk gebruik van
aansturen van het bedrijf gebeurt op basis van juiste, complete en tijdige informatie.
ERP. ERP werd in de eerste jaren vooral in het internationale grootbedrijf toegepast,
ERP is een mogelijke keuze voor de inrichting van de informatievoorziening van het
maar nu deze markt verzadigd is richten ERP-leveranciers zich meer en meer ook op
bedrijf. Hieronder beschrijven we per 3C-segment welke keuze voor de informatie-
het midden- en kleinbedrijf.
voorziening wij verwachten.
De bekendste ERP-leverancier is SAP. Dit bedrijf levert al sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw ERP-systemen en heeft wereldwijd een marktaandeel van meer dan
Allereerst de Kostenbespaarders, de bedrijven die hun klantvraag als eenvoudig be-
vijftig procent. Andere bekende systemen zijn JD Edwards, Baan en Peoplesoft. De
schouwen en hun omgeving als statisch. Deze bedrijven kunnen planmatig opereren,
laatste jaren beweegt ook Microsoft zich op de ERP-markt met het product Dynamics.
zij maken gebruik van detailsturing in hun bedrijfsprocessen. Zij kunnen hun producten en productieprocessen efficiënt maken door een hoge mate van standaardisatie.
ERP-systemen hebben twee belangrijke kenmerken: data-integratie en ondersteuning
ERP is bij uitstek geschikt voor deze bedrijven: efficiëntie door data-integratie sluit
voor best practices . Data-integratie betekent dat gegevens slechts éénmaal hoeven
aan bij hun streven naar kostenbeheersing en best practices past bij standaardisatie.
worden ingevoerd, waarna ze in het hele bedrijf beschikbaar zijn. Door data-integratie
De tweede groep zijn de Uitbesteders, die hun klantvraag eenvoudig vinden en hun
kan ERP dubbel werk overbodig maken en efficiëntie bevorderen. Maar misschien nog
omgeving dynamisch. Deze bedrijven kunnen aan de eenvoudige klantvraag voldoen
belangrijker, het zoeken en verklaren van verschillen tussen administraties kan stop-
door gebruik te maken van de dynamiek in hun omgeving: aanpassingen op pro-
pen en binnen het bedrijf kan worden uitgegaan van één gezamenlijke gegevensbron.
ductniveau zijn veelal beperkt of worden gerealiseerd door nieuwe productsamen-
Naast data-integratie is ondersteuning voor best practices een belangrijk kenmerk
stellingen. Aanpassingen op procesniveau komen veel voor en worden onder meer
van ERP. Een best practice is een algemeen aanvaarde en door veel bedrijven inge-
door uitbesteding gerealiseerd. ERP is geschikt voor deze bedrijven: efficiëntie door
voerde werkwijze waarvan de waarde in de praktijk van de bedrijfsvoering is aange-
data-integratie sluit aan bij het streven naar kostenbeheersing dat zij delen met de
toond. Een voorbeeld van een best practice is beheersing van risico van wanbetaling.
Kostenbespaarders, terwijl best practices bij het beheersen van uitbestedingsrelaties
In ERP kan dit als volgt werken: voor iedere klant wordt een kredietlimiet ingevoerd. Bij
bruikbaar zijn.
de invoer van een nieuwe order van een klant bepaalt het ERP-systeem of de som van
De groep van Functionelen kenmerkt zich door een complexe klantvraag en een sta-
de uitstaande rekeningen en de waarde van de nieuwe order de kredietlimiet over-
tische omgeving. Functionelen sturen op kwaliteit, hun processen leiden tot ingewik-
schrijdt. Als dit het geval is, geeft het systeem een waarschuwing en kan het bedrijf
kelde maar goed voorspelbare diensten en producten. Deze vorm van complexiteit
desgewenst besluiten de order niet uit te voeren.
is geschikt voor standaardisatie en geautomatiseerde bewaking. ERP is dan ook
Best practices leiden tot standaardisering van de bedrijfsvoering: door best practices
geschikt voor deze bedrijven, computerondersteunde procesinrichting is een goede
gaan veel bedrijven op dezelfde manier werken. Of een bepaalde best practice voor
basis voor kwaliteitsbewaking.
een individueel bedrijf ook altijd de beste oplossing is valt te bezien: als je als bedrijf
Het laatste kwadrant bevat de Flexibelen, die hun klantvraag als complex karakteri-
een concurrentievoordeel behaalt door een bepaalde procesinrichting, kan de invoe-
seren en hun omgeving als dynamisch. Deze groep bedrijven ontleent hun bestaans-
ring van een best practice een achteruitgang betekenen.
recht aan aanpassingsvermogen en voortdurende communicatie met de klant. Zij
3
4 3
Sneller, L. (2005). Trend: ERP. Informatie, 47 (6), 8-10.
158
Weven en Waven. Op naar digitopia?
Reep, F. van der & Heuvel, P. van den. (2005). De nieuwe marktsegmentatie: 3C, Nederland fit for the future? In Reep, F. van der (Ed.), Ondernemen aan de Maas: Impact van internet op leven en werk, (pp. 36-45). Rotterdam: Hogeschool INHOLLAND.
3C en ERP: het verband tussen marktsegmentatie en informatievoorziening
159
richten zich niet op kostenbeheersing, maar op innovatie. Ook zijn hun producten en
veel openbare informatie beschikbaar. We hebben die informatie nodig om het 3C-
processen niet gestandaardiseerd, maar uniek. Data-integratie en best practices
segment en de ERP-strategie van de bedrijven te achterhalen.
voegen weinig toe aan de bedrijfsvoering van deze bedrijven en het gebruik van ERP voor de informatievoorziening ligt voor deze groep bedrijven dan ook niet voor de
Wij hebben ons beperkt tot beursgenoteerde ondernemingen aan de grootste Am-
hand.
sterdamse beurs, de AEX, en daarbij de periode 1995 tot en met 2005 bestudeerd. In de elf jaar die wij hebben onderzocht zijn er aan de AEX 41 bedrijven genoteerd
Samenvattend in Figuur 1 onze verwachtingen ERP-strategie van bedrijven per 3C-
geweest.
kwadrant.
Een van de auteurs heeft per 3C-segment twee bedrijven geselecteerd. De 3C-classificatie is als volgt tot stand gekomen. De Kostenbespaarders Getronics (tegenwoordig onderdeel van KPN) en Corus, en de Flexibele Stork zijn gekozen op basis van eerder
UITBESTEDERS
FLEXIBELEN
Wel ERP
Geen ERP
´Choice´ vragenlijst ingevuld; op basis van hun antwoorden is de 3C-classificatie
KOSTENBESPAARDERS
FUNCTIONELEN
bepaald. De Uitbesteders Philips en KLM, de Functionelen OCE en Hagemeyer, en de
Zeker ERP
Wel ERP
De andere auteur heeft voor ieder van de 41 beursgenoteerde bedrijven vastgesteld of
onderzoek6. In dit onderzoek hebben medewerkers van de betreffende bedrijven de
flexibele Wolters Kluwer zijn op basis van eigen inschatting geclassificeerd. zij wel of niet ERP gebruiken. Als bron van informatie is een database met persberich-
Figuur 1 - Verwachte ERP strategie per 3C segment
ten gebruikt. Alle persberichten die naar buiten zijn gebracht over ERP zijn geselecteerd en gelezen om de ERP-strategie van de bedrijven vast te stellen.
De praktijk In de vorige paragraaf hebben we beschreven welk verband wij op theoretische gron-
De ERP-strategie van deze acht bedrijven
den verwachten tussen het 3C-segment van een bedrijf en de wijze waarop ERP wordt
Hieronder presenteren we per 3C-segment welke ERP-strategie we voor de acht
ingezet. In deze paragraaf komt aan de orde of onze theoretische verwachtingen in
bedrijven hebben gevonden.
een achttal praktijkgevallen worden bewaarheid. De twee Kostenbespaarders die wij onderzocht hebben zijn Getronics en Corus. GetroSelectie van acht te onderzoeken bedrijven
nics is een ICT-dienstverlener en een ervaren gebruiker van het ERP-systeem SAP. Dit
Om onze theoretische aannames te toetsen willen we de ERP-strategie van een of
valt op te maken uit een persbericht van SAP van 5 december 2001. Hierin meldt SAP
enkele bedrijven per 3C-kwadrant achterhalen en toetsen of deze overeenkomt met
dat Getronics wereldwijd overgaat op een nieuwe versie van het systeem, namelijk
onze verwachtingen.
mySAP.com. Met deze nieuwe versie beoogt Getronics de bedrijfsprocessen efficiënter
We hebben beursgenoteerde ondernemingen in Nederland geselecteerd voor dit on-
aan te sturen, kosten te besparen en de productiviteit van werknemers te verhogen7.
derzoek. Om twee redenen is dit een geschikte groep. Ten eerste is de ERP-markt voor
De andere Kostenbespaarder in dit onderzoek is Corus, in Nederland beter bekend on-
deze bedrijven uitgekristalliseerd : de ERP-leveranciers kunnen hier moeilijk meer
der de naam Hoogovens. Dit bedrijf gebruikt ten minste twee ERP-systemen, namelijk
5
nieuwe klanten winnen, waaruit blijkt dat de bedrijven hun strategie in de afgelopen jaren hebben bepaald. Ten tweede is er over beursgenoteerde ondernemingen relatief 5
Stefanou, C. (2001). A framework for the ex-ante evaluation of ERP software. European journal of information systems, 2001 (10), 204-215.
160
Weven en Waven. Op naar digitopia?
6
Van dit onderzoek is verslag gedaan in Reep, F. van der & Heuvel, P. van den. (2005). De nieuwe marktsegmentatie: 3C, Nederland fit for the future? In Reep, F. van der (Ed.), Ondernemen aan de Maas: Impact van internet op leven en werk, (pp. 36-45). Rotterdam: Hogeschool INHOLLAND.
7
Business Wire. (2000). Intentia signs biggest contract ever with Hagemeyer. Business Wire, 2000 (Dec 19), 1.
3C en ERP: het verband tussen marktsegmentatie en informatievoorziening
161
ROSS8 en SAP9. Corus is in de periode 1995-2005 slechts tot april 2000 aan de AEX
Verenigde Staten13. De implementatie is overigens geen succes geweest. In 2003 is de
genoteerd geweest, dus we hebben de persberichten over slechts een korte periode
omzet van Hagemeyer sterk teruggelopen; de CEO wijt dit aan de mislukte implemen-
onderzocht.
tatie van het ERP-pakket14. Het bedrijf gaat de rode cijfers in en besluit in 2003 de ERP-implementatie te stoppen15.
In het 3C-kwadrant van Uitbesteders hebben wij Philips en KLM bekeken. De uitbesteder Philips gebruikt al vele jaren ERP. In 2004 geeft het bedrijf aan dat ze in de laatste
Ook in het laatste 3C-kwadrant, dat van de Flexibelen, is de ERP-strategie voor twee
fase zijn van een rationaliseringsprogramma van ERP. In 1997 had Philips 508 ERP-
bedrijven onderzocht. Het eerste bedrijf is Stork, de leverancier van industriële pro-
systemen in gebruik; in 2006 wil het bedrijf dit teruggebracht hebben tot 2810. Doel
ducten en diensten. Over de ERP-strategie van dit bedrijf zijn geen ERP-persberichten
van de rationalisatie is het reduceren van kosten door standaardisatie van processen.
gevonden.
De tweede uitbesteder in ons onderzoek, luchtvaartmaatschappij KLM, heeft voor de
Het tweede bedrijf is Wolters Kluwer, uitgever en leverancier van elektronische
eeuwwisseling een turbulente ERP-periode gekend. In 1998 werd een groot contract
informatie. In de jaren rond de eeuwwisseling is het bedrijf in Europa voornamelijk ge-
met Baan afgesloten: 2400 gebruikers zouden het Baan systeem gaan gebruiken bij
groeid door de overname van specialistische uitgeverijen en softwarebedrijven die in
het onderhoud van Boeings en McDonnell Douglas vliegtuigen . Een jaar later beëin-
het marktsegment passen. Alle overgenomen bedrijven gebruikten eigen rapportage-
digt KLM het contract. Als reden geeft KLM op dat er te weinig voortgang zit in het
en financiële systemen en hanteerden eigen definities van vrij essentiële begrippen in
ontwikkelen van de specialistische software .
de financiële huishouding. Om dit te standaardiseren, heeft Wolters Kluwer besloten
11
12
om in alle Europese ondernemingen SAP-software te implementeren. Hiermee hoopt Het derde 3C-kwadrant bevat de Functionelen. Voor dit kwadrant hebben we de ERP
de uitgever binnen drie tot vier jaar een geïntegreerde, transparante interne financiële
strategie van OCE en Hagemeyer onderzocht. OCE levert innovatieve producten voor
berichtgeving te kunnen realiseren16.
print- en documentbeheer. We hebben geen persberichten kunnen vinden waaruit de ERP-strategie blijkt.
Vergelijking theorie-praktijk
Het tweede bedrijf is het handels- en distributiebedrijf Hagemeyer. In 2000 kondigt
Samenvattend in Figuur 2 de door ons in persberichten gevonden ERP-strategie voor
het bedrijf aan een nieuwe strategie te willen invoeren. Het ERP-pakket Movex van
twee bedrijven per 3C-kwadrant. Van zes van de acht onderzochte bedrijven hebben
Intentia moet deze strategie ondersteunen. De doelstelling van Hagemeyer is ambiti-
wij gevonden dat zij een ERP-systeem gebruiken.
eus: het creëren van het meest succesvolle transformatieproces ooit in de wereld van business-to-business distributie. Bij het begin van het project heeft Hagemeyer een
Op theoretische gronden verwachtten wij dat Kostenbespaarders, Uitbesteders en
jaarlijkse omzet van € 8 miljard; het bedrijf wil met ERP deze leidende positie verder
Functionelen ERP gebruiken en Flexibelen niet. In de praktijk vonden wij de Kosten-
versterken. Het contract omvat de installatie Movex in het wereldwijde netwerk van
bespaarders en Uitbesteders in ons onderzoek inderdaad alle vier ERP gebruiken. Bij
Hagemeyer, en is van voor alle Hagemeyer-activiteiten in Azie, Australië, Europa en de
de Functionelen vinden wij in tegenstelling tot onze verwachting dat één van de twee
8
Dow Jones News Service. (1999). ROSS Systems gets 2 licensing pacts for Renaissance Pdt. Dow Jones News Service, 1999 (11 Jun), 1.
13 Business Wire. (2000). Intentia signs biggest contract ever with Hagemeyer. Business Wire, 2000 (Dec 19), 1.
9
De Financieel Economische Tijd. (2000). Softwareontwikkelaar Arinso richt Duitse divisie op. De Financieel Economische Tijd, 2000 (19 Apr), 1.
10 CCBN. (2004). Q4 2003 Royal Philips Electronics Earnings Conference Call - Final. CCBN, 2004 (2 Feb), 1. 11 Reuters. (1998). Baan wins major order from KLM. Reuters, 1998 (30 Mar), 1. 12 Reuters. (1999). Baan loses KLM software contract. Reuters, 1999 (27 Apr), 1.
162
Weven en Waven. Op naar digitopia?
14 Have, G. van der. (2003). Een ongeluk komt nooit alleen; Rob ter Haar van Hagemeyer verwacht pas herstel in 2005. Het financiële dagblad, 2003 (0801) 15 Het Financiele Dagblad. (2003). Hagemeyer stopt met uitrol nieuw IT systeem. Het Financiele Dagblad, 2003 (Dec 5), 1. 16 MD Business News. (2003). Wolters Kluwer implementeert SAP-software in alle Europese vestigingen. MD Business News, 2003 (Dec 15), 1.
3C en ERP: het verband tussen marktsegmentatie en informatievoorziening
163
UITBESTEDERS
FLEXIBELEN
Philips
2004
Philips wil tussen 1997 en 2006 het aantal ERP-systemen terugbrengen van >500 naar <30
Stork
KLM start een Baan project dat in 1999 weer wordt gestopt
Wolters Kluwer
KLM
1998
Samenvattend kunnen we zeggen dat onze oorspronkelijke hypotheses op basis van Geen ERPpersberichten gevonden
bedrijven met een eenvoudige klantvraag (Uitbesteders en Kostenbespaarders), en ERP lijkt vooral geschikt voor bedrijven met een eenvoudige klantvraag. Ook zou het
2003
Wolters Kluwer implementeert SAP voor financiële processen
KOSTENBESPAARDERS
FUNCTIONELEN
Getronics
2001
Getronics gebruikt al vele jaren SAP
OCE
Corus gebruikt al langere tijd SAP HR
Hagemeyer
2000
gereren dat het misschien beter is om een onderscheid te maken tussen enerzijds de anderzijds de bedrijven met een complexe klantvraag (Functionelen en Flexibelen).
Corus
dit onderzoek niet volledig verworpen hoeven te worden. Echter, de uitkomsten sug-
2000
Geen ERPpersberichten gevonden Hagemeyer implementeert Intentia’s Movex om een strategische koerswijziging te ondersteunen
kunnen zijn dat ERP bij Flexibelen niet geïntegreerd of voor klantgeoriënteerde processen wordt ingezet. Zo zet Wolters Kluwer ERP alleen in voor de financiële administratie. Daarnaast hebben we nog een aantal andere interessante zaken gevonden. Ten eerste willen we kort ingaan op de manier waarop bedrijven gebruik maken van de kenmerken van ERP: data-integratie en best practices. Deze kenmerken komen theoretisch het best tot hun recht wanneer door een bedrijf slechts één ERP-systeem gebruikt dat bedrijfsbreed voor alle processen wordt ingezet. We hebben gekeken in hoeverre de door ons onderzochte bedrijven inderdaad slechts één ERP-systeem gebruiken. Van de zes ERP-gebruikende bedrijven in ons onderzoek gebruiken er twee meer dan één ERP-systeem. Philips wil van 508 naar 28 ERP-systemen, terwijl Corus minimaal twee ERP-systemen in gebruik heeft.
Hypothese: ERP
Hypothese: geen ERP
Van de overgebleven vier bedrijven gebruiken er twee ERP voor slechts een deel van hun bedrijfsprocessen. KLM wilde Baan in één divisie van het bedrijf gebruiken, namelijk vliegtuigonderhoud. Wolter Kluwer rolt SAP weliswaar in heel Europa uit, maar uitsluitend voor de financiële functie, niet voor andere bedrijfsprocessen.
Figuur 2 - Gevonden ERP-strategie per 3C-segment
De overgebleven twee bedrijven gebruiken ERP waarschijnlijk voor alle bedrijfsprocessen. Voor Getronics kunnen we op basis van de gevonden persberichten zeggen dat
bedrijven geen ERP gebruikt. Bij de Flexibelen vinden wij in tegenstelling tot onze
ERP voor een groot aantal processen wordt ingezet. Hagemeyer geeft bij de introduc-
verwachting dat één van de twee geselecteerde bedrijven wel ERP gebruikt.
tie van ERP aan dat het bedrijf naar één geïntegreerd systeem wil voor alle bedrijfsprocessen.
Conclusie
Samenvattend kunnen we zeggen dat het theoretisch optimaal gebruik van ERP, na-
Uitkomsten van het onderzoek
melijk één ERP-systeem voor alle bedrijfsprocessen, in de praktijk van de zes door ons
Wij hebben voor acht bedrijven onderzocht of hun ERP-strategie te voorspellen is
onderzochte bedrijven slechts maximaal tweemaal voorkomt. Dit kan toevallig zijn
op basis van het 3C-segment waarin het bedrijf zich bevindt. Vooraf verwachtten wij
omdat we slechts een klein aantal bedrijven hebben onderzocht; verder onderzoek
dat Uitbesteders, Kostenbespaarders en Functionelen wel ERP zouden gebruiken, en
lijkt ons echter de moeite waard.
Flexibelen niet. Bij zes van de acht bedrijven klopt onze voorspelling met de daadwer-
Als tweede interessant punt willen we kort aandacht besteden aan de relatie tussen
kelijke strategie van het onderzochte bedrijf.
ERP en financiële prestaties. Theoretisch bieden data-integratie en best practices
164
Weven en Waven. Op naar digitopia?
3C en ERP: het verband tussen marktsegmentatie en informatievoorziening
165
voordelen voor de bedrijfsvoering; een betere bedrijfsvoering zou zich moeten ver-
( Op theoretische gronden kan een positief effect van ERP op de financiële pres-
talen in een beter rendement. Ook recent wetenschappelijk onderzoek geeft aan dat
taties worden verwacht; in twee van de zes bedrijven in ons onderzoek wordt dit
het implementeren van ERP een positief effect heeft op de financiële prestaties van
zeker niet waargemaakt, zij kunnen als horror story geclassificeerd worden.
Nederlandse ondernemingen17. Toch zijn er ook vele horror stories bekend, voorbeelden van ERP-implementaties die veel meer kostten dan van tevoren geraamd, of die
Omdat dit een kleinschalig onderzoek is geweest, kunnen we op basis van de uitkom-
zelfs de continuïteit van de onderneming in gevaar hebben gebracht. Op basis van
sten zeker geen algemene uitspraken doen over een verband tussen 3C en ERP, de
persberichten kunnen we niet precies achterhalen welke gevolgen de invoering van
optimale inzet van ERP of de effecten van ERP op de financiële prestaties.
ERP heeft op de winstgevendheid van de onderneming die ERP invoert; wel kunnen we
Een eerste reden hiervoor is het te kleine aantal onderzochte bedrijven. Uit eerder
zien of de implementaties die door ons gevonden zijn als horror story te classificeren
3C-onderzoek blijkt dat ongeveer tachtig procent van de bedrijven in de segmenten
zijn.
Kostenbespaarders, Uitbesteders en Functionelen valt18. Uit ons persberichtenonder-
Het blijkt dat twee van de zes ERP gebruikende bedrijven in ons onderzoek als horror
zoek volgt dat ongeveer zeventig procent van de beursgenoteerde ondernemingen in
story geclassificeerd kunnen worden: KLM en Hagemeyer. Bij KLM werd de implemen-
Nederland ERP gebruikt. Dat de ERP-gebruikers verdeeld zijn over de 3C-segmenten
tatie van het ERP-systeem na een jaar afgeblazen, doordat het systeem onvoldoende
waar wij ze verwachten kan puur toeval zijn.
aan bleek te sluiten bij de bedrijfsprocessen, wat met name voor leverancier Baan een
Een tweede reden voor het niet kunnen generaliseren is het gebruik van persberich-
grote financiële strop was.
ten als bron voor het vaststellen van de ERP-strategie. Het is goed mogelijk dat een
Bij Hagemeyer werd het ERP-systeem aanvankelijk succesvol ingevoerd in Australië
bedrijf wel ERP gebruikt maar dat hierover niets in de pers is verschenen. Ook kan ERP
en Ierland. De implementatie in het Verenigd Koninkrijk verliep echter dramatisch,
al voor 1995 of na 2005 zijn ingevoerd, waardoor het buiten onze onderzoeksperiode
waardoor het bedrijf in zware financiële problemen kwam en slechts met moeite
valt.
overleefde.
Tot slot is ons onderzoek beperkt tot beursgenoteerde ondernemingen. Deze zijn
Samenvattend kunnen we zeggen dat ERP weliswaar op theoretische gronden tot
uiteraard niet representatief voor alle Nederlandse bedrijven.
verbetering van de financiële prestaties leidt, maar dat in de praktijk dit in twee van de zes door ons onderzochte bedrijven beslist niet is waargemaakt. Ook dit kan weer
Ondanks deze beperkingen sluiten onze bevindingen niet uit dat er een verband is
liggen aan het geringe aantal bedrijven in ons onderzoek, maar ook dit maakt ons
tussen 3C en ERP. Meer en grootschaliger onderzoek naar 3C en ERP, naar optimaal
nieuwsgierig naar de effecten van ERP.
gebruik van data-integratie en best practices, en naar de financiële effecten van de inzet van ERP is dan ook zeker interessant.
Conclusies en aanbevelingen voor verder onderzoek Onze voornaamste conclusies zijn de volgende: ( De stelling dat er een verband tussen het 3C-segment van een bedrijf en de ERPstrategie hoeft op basis van ons onderzoek niet verworpen te worden. ( De theoretisch beste inzet van ERP, namelijk één ERP-systeem voor alle bedrijfsprocessen, komt in ons onderzoek slechts bij twee van de zes bedrijven voor.
17 Vluggen, M. (2006). Enterprise Resource Planning systems: an empircal study of adoption and effects. Beek: Drukkerij Econoom.
166
Weven en Waven. Op naar digitopia?
18 Heuvel, P. van den & Reep, F. van der. (2006). 3C, Internet Dynamics and Retail: Towards a New Market Segmentation? European Retail Digest, 49 (Spring 200), 55-60.
3C en ERP: het verband tussen marktsegmentatie en informatievoorziening
167
Literatuur ( Business Wire. (2001). Getronics Selects mySAP.com as Worldwide E-Business Platform Leading Global IT Service Provider to Benefit From Standardization With mySAP.com. Business Wire, 2001 (dec 05), 1. ( Business Wire. (2000). Intentia signs biggest contract ever with Hagemeyer. Business Wire, 2000 (Dec 19), 1. ( CCBN. (2004). Q4 2003 Royal Philips Electronics Earnings Conference Call - Final. CCBN, 2004 (2 Feb), 1. ( De Financieel Economische Tijd. (2000). Softwareontwikkelaar Arinso richt Duitse divisie op. De Financieel Economische Tijd, 2000 (19 Apr), 1. ( Dow Jones News Service. (1999). ROSS Systems gets 2 licensing pacts for Renaissance Pdt. Dow Jones News Service, 1999 (11 Jun), 1. ( Have, G. van der. (2003). Een ongeluk komt nooit alleen; Rob ter Haar van Hagemeyer verwacht pas herstel in 2005. Het financiële dagblad, 2003 (0801). ( Het Financiele Dagblad. (2003). Hagemeyer stopt met uitrol nieuw IT systeem. Het Financiele Dagblad, 2003 (Dec 5), 1. ( Heuvel, P. van den & Reep, F. van der. (2006). 3C, Internet Dynamics and Retail: Towards a New Market Segmentation? European Retail Digest, 49 (Spring 200), 55-60. ( MD Business News. (2003). Wolters Kluwer implementeert SAP-software in alle Europese vestigingen. MD Business News, 2003 (Dec 15), 1. ( Reep, F. van der & Heuvel, P. van den. (2005). De nieuwe marktsegmentatie: 3C, Nederland fit for the future? In Reep, F. van der (Ed.), Ondernemen aan de Maas: Impact van internet op leven en werk, (pp. 36-45). Rotterdam: Hogeschool INHOLLAND. ( Reuters. (1998). Baan wins major order from KLM. Reuters, 1998 (30 Mar), 1. ( Reuters. (1999). Baan loses KLM software contract. Reuters, 1999 (27 Apr), 1. ( Sneller, L. (2005). Trend: ERP. Informatie, 47 (6), 8-10. ( Stefanou, C. (2001). A framework for the ex-ante evaluation of ERP software. European journal of information systems, 2001 (10), 204-215. ( Vluggen, M. (2006). Enterprise Resource Planning systems: an empircal study of adoption and effects. Beek: Drukkerij Econoom.
168
Weven en Waven. Op naar digitopia?
Digitopia!? Samenwerking binnen de overheid maakt service aan de burger mogelijk. 169