100 jaar Groote Oorlog tips voor bezoekers met een visuele beperking FLANDERSFIELDS1418.COM TOERISMEVLAANDEREN

100 jaar Groote Oorlog 2014-2018

tips voor bezoekers met een visuele beperking

TOERISMEVLAANDEREN

FLANDERSFIELDS1418.COM

1

Inleiding / p4

2

Zuidelijke Westhoek / p7

3

4 5 6

Noordelijke Westhoek / p13

Evenementen / p15

Vervoer / p16

Assistentie / p18

04

1

INLEIDING

Gedurende vier lange jaren vormden Flanders Fields het dramatische toneel voor een aantal van de bloederigste veldslagen uit de Eerste Wereldoorlog. Honderd jaar na het uitbreken van WO I vertelt het landschap van deze streek nog steeds het verhaal van de oorlog. Het bevat honderden monumenten en begraafplaatsen die een grote historische betekenis hebben voor mensen van over de hele wereld.

Brochure ‘100 jaar Groote Oorlog – toegankelijk voor iedereen’ Tijdens de herdenking van de Groote Oorlog verwachten we dan ook twee miljoen buitenlandse bezoekers: jong en oud, met of zonder een beperking of zorgvraag. Toerisme Vlaanderen wil de herdenkingsactiviteiten in de Westhoek toegankelijk maken voor een zo ruim mogelijk publiek. In samenwerking met Westkans vzw en de provincie West-Vlaanderen werd de brochure ‘100 jaar Groote Oorlog – toegankelijk voor iedereen’ gerealiseerd. Deze brochure brengt de volledige vakantieketen

in de Westhoek in beeld voor bezoekers met een beperking. Alle aspecten van een toegankelijke reis komen aan bod: info en onthaal, horeca, bezienswaardigheden, vervoer, assistentie en zorg, … De meeste informatie in de brochure ‘100 jaar Groote Oorlog - toegankelijk voor iedereen’ is in de eerste plaats nuttig voor bezoekers met een motorische beperking. Maar ook extra voorzieningen voor mensen met een andere vorm van beperking worden in de brochure vermeld.

Brochure ‘1OO jaar Groote Oorlog – tips voor bezoekers met een visuele beperking’ Deze aparte brochure kwam tot stand om bezoekers met een visuele beperking een handig overzicht te bieden van die musea, bezienswaardigheden en evenementen in de Westhoek waarvan we weten dat ze extra voorzieningen bieden voor blinde en slechtziende bezoekers. Deze worden telkens aangeduid d.m.v. het volgende symbool:

Op www.toevla.be vind je een uitgebreid verslag van elk museum en van elke site of attractie.

Noordzee

NEDERLAND Antwerpen

Brugge Nieuwpoort

Calais

Diksmuide

Flanders Fields Poperinge

Zonnebeke

Mechelen

Gent

Hasselt

VLAANDEREN

Leuven

Ieper

BRUSSEL

DEUTSCHLAND

Lille

FRANCE

Let wel, elke beperking is verschillend. Of een museum of bezienswaardigheid toegankelijk wordt bevonden, is voor een groot deel afhankelijk van de persoon zelf. Neem voor je uitstap of vakantie dus steeds nog even contact op met de vermelde initiatieven. Zo kan je vanuit je eigen verwachtingen concrete informatie inwinnen.

WALLONIE

Alle evenementen in deze brochure dragen het ‘Intro ok’-label, dat uitgereikt wordt aan organisaties die inspanningen leveren voor een zo groot mogelijke fysieke en mentale toegankelijkheid. Voor meer gedetailleerde info rond de toegankelijkheid van een bepaald evenement, kan je contact opnemen met [email protected].

Uiteraard kan je bij ons steeds bijkomende informatie aanvragen, of zelf je tips en ervaringen doorgeven. Bij Toerisme Vlaanderen kan je ook terecht voor gratis en onafhankelijk reisadvies. Op www.visitflanders.com/toegankelijkheid vind je nog meer tips rond daguitstappen, toegankelijk vervoer, georganiseerde reizen, …

05

06

Wil je meer lezen over het verhaal achter de herdenking van de Groote Oorlog, surf dan naar www.flandersfields.be of www.visitflanders.com.

2

ZUIDELIJKE WESTHOEK

A. Ieper WO I highlights In Flanders Fields museum Grote Markt 34, 8900 Ieper +32 57 23 92 20 [email protected]

In juni 2012 opende het vernieuwde In Flanders Fieldsmuseum opnieuw de deuren. Zaal na zaal ontdek, voel en hoor je hoe het leven was tijdens de oorlog. De interactieve opbouw van dit museum is bijzonder geslaagd. Touchscreens, de interactieve poppy-armband, videoprojectie, geluidsfragmenten,... alles staat in het teken van een intense beleving en een authentieke onderdompeling in het leven aan het front. Naam en logo van het museum werden ontleend aan het gedicht ‘In Flanders Fields’ van de Canadese arts en militair John McCrae. Ongetwijfeld herken je de laatste regels van het gedicht: “We shall not sleep, though poppies grow in Flanders fields”.

Het museumparcours biedt voortaan de mogelijkheid het belfort te bezoeken. De beklimming van de 231 treden wordt beloond met een uniek zicht over de stad en de omliggende slagvelden. Komende tentoonstellingen: www.inflandersfields.be

07

08 •• Er zijn gidslijnen aanwezig tot aan de balie. •• Het museum kan voor blinde en slecht­ziende bezoekers een speciale workshop voorzien, begeleid door een gids. •• De zaalteksten zijn in extra groot lettertype beschikbaar in een brochure aan de ticketbalie. •• In de loop van 2016 brengt het museum ook een braille gids uit. •• Op de Grote Markt voor de Lakenhalle staat een bronzen voelmaquette dat je een beeld geeft van het historische gebouw. •• Kinderen met een visuele of leesbeperking kunnen in het IFFM ook het Daisy-boek ‘Het droommuseum van Dre’ ontlenen om op de eigen mp3 of cd/dvd-speler te beluisteren. Je kan het luisterboek op cd-rom ook ontlenen in de bib van Ieper en in andere West-Vlaamse bibliotheken en in het Luisterpunt. •• Let wel, in de Belforttoren is er geen lift als alternatief voor de trappen.

Menenpoort Meensestraat z.n., 8900 Ieper +32 57 22 36 36 [email protected]

Om kippenvel te krijgen, de ‘Last Post’ aan de Menenpoort in Ieper. Elke avond om 20 u. stipt kun je dit muzikale eerbetoon aan de duizenden gesneuvelde soldaten van de Eerste Wereldoorlog meemaken. De Menenpoort is het bekendste oorlogsmonument voor de vermisten van de Commonwealth van de eerste Wereldoorlog in België. De poort, opgetrokken in klassieke stijl naar een ontwerp van Sir Reginald Blomfield, bevat de namen van 54.896 vermiste soldaten van de Commonwealthlanden (behalve Nieuw-Zeeland). De slachtoffers van het Verenigd Konkinkrijk die na 16 augustus 1917 sneuvelden, staan met naam vermeld

op het Tyne Cot Memorial.  Op 11 november om 11 u. vindt een speciale ‘Last Post’ plaats als herdenking aan de wapenstilstand.

Op de vestingmuur naast de Menenpoort kan je de bronzen maquette betasten, een exacte replica van het monument. Het infobord bij deze maquette biedt ook uitleg in brailleschrift.

Ook leuk om te doen… Provinciaal Domein De Palingbeek Palingbeekstraat z.n., 8902 Ieper (Adres bezoekerscentrum: Vaartstraat 7, 8902 Zillebeke) +32 57 23 08 40 [email protected] www.west-vlaanderen.be/genieten/ domeinen De Palingbeek is een groot wandelgebied met goed toegankelijke paden. Een plannetje dat de toegankelijke en obstakelvrije paden aanduidt, kan je downloaden op de website of vragen aan de balie van het bezoekerscentrum.

E r is een milieuboerderij waar je (mits betaling) twee uurtjes kan meehelpen, geschikt voor personen met een motorische of verstandelijke beperking en voor dove, slechthorende, blinde en slechtziende deelnemers. Deze activiteit kan je reserveren bij bezoekerscentrum De Palingbeek: Vaartstraat 7, 8902 Zillebeke, + 32 57 230 840, bc.palingbeek@ west-vlaanderen.be.

B. Poperinge WO I highlights Lijssenthoek Military Cemetery + bezoekerscentrum Boescheepseweg 35, 8970 Poperinge +32 57 34 66 76 [email protected] Lijssenthoek Military Cemetery is de indrukwekkende getuige van meer dan vier jaar oorlogsgeweld. Van 1915 tot 1920 was op het gehucht Lijssenthoek het grootste evacuatiehospitaal van de Ieperboog gevestigd. 10.758 gewonden uit het hospitaal die het niet haalden, werden ter plaatse begraven. Ontdek in het Bezoekerscentrum net naast Lijssenthoek Military Cemetery het verhaal van de bijna 11.000 soldaten die hier begraven liggen.

•• Op  de hoek van de parking en het pad naar het bezoekerscentrum vind je een plattegrond in reliëf van de site. •• Een plattegrond in reliëf van het bezoekers­ centrum vind je dan weer binnen in het gebouw. •• In het bezoekerscentrum fluisteren getuigen uit heden en verleden je toe aan de luistermuur. Je kan er luisteren naar dertig audio-fragmenten, geplukt uit brieven, dagboeken, registers, ...

09

10

Talbot House Gasthuisstraat 43, 8970 Poperinge +32 57 33 32 28 [email protected] In het statige Talbot House was tijdens de Eerste Wereldoorlog het bekendste soldatenhuis van het Britse leger gevestigd. Het huis is authentiek bewaard. De Concert Hall in de tuin van Talbot House is gerestaureerd en herbergt nu een levensgroot album over ‘Het Leven achter het Front’ en de historische concertzaal met de projectie van een Concert Party anno 1917. De uitgestrekte tuin is nog steeds een oase van rust. Tijdelijke tentoonstellingen en allerlei evenementjes zorgen ervoor dat Talbot House ook vandaag een geanimeerde werking biedt, net als tijdens de oorlogsjaren.

•• E lke bezoeker of groep bezoekers krijgt een tablet mee die je langs een aantal hotspots loodst doorheen het Huis, de tuin en het museum. Eens de eerste hotspot bereikt is, begint automatisch een “verhaal” (filmpje, vertelstem, muziek, prent, foto) te spelen. Het Talbot House archief komt op deze manier letterlijk tot leven. Hulp zal hier wel aangewezen zijn. •• In het Talbot House zelf zijn de trappen naar +1 en +2 tamelijk steil en de trap naar de kapel is eerder een ladder.

11

12

C. Zonnebeke WO I Highlights Memorial Museum Passchendaele 1917 Berten Pilstraat 5a, 8980 Zonnebeke +32 51 77 04 41 [email protected]

In het museum kan je al je zintuigen laten werken. Doorheen het museum kan je voorwerpen betasten en kan je bv. ervaren hoe de verschillende soorten gassen ruiken.

Ook leuk om te doen… De Oude kaasmakerij Passendale ‘s Graventafelstraat 48a, 8980 Passendale +32 51 77 70 05 [email protected]

In april 2004 werd het kasteel van Zonnebeke officieel heringericht als Memorial Museum Passchendaele 1917. Op de eerste verdieping krijg je een overzicht van de vijf slagen van Ieper met de nadruk op de slag van Passendale. Het museum beschikt over een unieke collectie historische voorwerpen, die aangevuld wordt met foto’s, filmbeelden en kaartmateriaal. Verder daal je 6 meter af in de diepe Britse dug-out uit 1917, compleet heringericht met communicatie- en verbandpost, pompkamer, hoofdkwartieren en slaapplaatsen. In 2013 is het museum vernieuwd en uitgebreid met een bijkomend ondergronds gedeelte en 500 meter loopgraven. Naast het museum herinnert ook het ‘Passchendaele Memorial Park’ aan de Groote Oorlog. De thematische tuinen, de zogenaamde poppy gardens, zijn gewijd aan de verschillende naties die meestreden in de Slag van Passendale Komende tentoonstellingen: http://mmp.zonnebeke.be

Doet alleen al de gedachte aan kaas je watertanden? Dan ben je hier aan het juiste adres. Dit museum biedt een unieke kennismaking met het productieproces van melk tot kaas. De Oude Kaasmakerij is niet alleen een museum, maar ook een interactieve en experimentele kennismaking met kaas in al zijn facetten. Hier ruik en voel je niet alleen kaas, je proeft het ook. Bij het museum is er een eetcafé.

De volledige rondleiding werd in braille uitgewerkt en is beschikbaar aan de kassa.

3

NOORDELIJKE WESTHOEK

A. Diksmuide WO I highlights IJzertoren. Museum aan de IJzer IJzerdijk 49, 8600 Diksmuide +32 51 50 02 86 [email protected] Het Museum aan de IJzer is sedert 28 februari 2014 volledig vernieuwd. Het Museum vertelt het verhaal van het Belgisch-Duitse front tijdens WO1 aan de hand van verhalen van soldaten, vluchtelingen en burgers aan beide kanten van het front. In het museum wordt geen vrijblijvende boodschap gebracht maar een duidelijke opdracht meegegeven: nooit meer oorlog! Daarnaast worden ook de politieke consequenties van deze oorlog die uitmonden in de Vlaamse ontvoogdingsstrijd

toegelicht. Naast het uitzicht over het voormalige IJzerfront kan je bovenop de 84 meter hoge toren ook genieten van een schitterend panorama over Diksmuide en de Westhoek. Komende tentoonstellingen: http://museum.aandeijzer.be

Bij de ticketbalie vind je een infopaneel in braille en een voelmaquette van de IJzertoren, de Paxpoort en de Crypte. De reliëfkaart geeft de plaatsing van deze drie gebouwen weer. Zowel de introfilm als de auditieve geluidsband in de crypte zijn beschikbaar in vier talen.

13

14

B. Veurne WO I highlights Belevingscentrum Vrij Vaderland, leven achter het front Grote Markt 29 8630 Veurne +32 58 33 55 31 [email protected]

‘Vrij Vader land’ focust niet op het slagveld, maar op het kleine laatste stukje vrij België, dat toen overbleef, de zogenaamde Belgische Sector. Van hieruit slaagde Albert I, koning der Belgen, erin stand te houden tegen de Duitse bezetter. We beleven het verhaal achter het front, het

dagelijkse leven in dit laatste stukje onbezet gebied en zien een ware smeltkroes van mensen samen, multiculturaliteit avant la lettre. Veurne en omstreken werden plots bevolkt door soldaten van over het hele land, en uit vreemde continenten, maar ook door vluchtelingen, dokters en verpleegsters. ‘Vrij Vaderland’ brengt dit verhaal in een sfeervolle scenografie met zowel moderne media als traditionele tentoonstellingstechnieken.

De teksten in het museum worden voorgelezen in vier talen.

4

EVENEMENTEN

Menin Road (Openluchttentoonstelling) Waar? N8 van Menen naar Ieper Wanneer? 1 juni -30 september 2016 Meer info? + 32 (0)56 95 24 25 [email protected] www.wervik.be De legendarische Menin Road - Ypernstrasse, of de weg Menen - Ieper, speelt een cruciale rol tijdens de periode 1914-1918. Vier jaar lang strijden Britten en Duitsers om de steden Menen en Ieper, zonder veel succes. 15 gerenommeerde kunstenaars krijgen de opdracht om hun interpretatie van de gruwelen op de weg tijdens de periode 1914-1918 om te zetten in een kunstwerk. In 2016 stellen ze hun kunstwerken gedurende de zomer langs of in de nabijheid van de weg op. De kunstwerken worden merkpunten of bakens langs de weg. Tijdens het weekend van 3 en 4 september 2016 heeft een groots evenement op de weg Menen-Ieper plaats. Op diverse locaties langs de weg en in nabijheid van de kunstwerken zie je een uitgebreid programma van muziek, literatuur, plastische kunst, ... ‘Op weg zijn’, beweging, beleving & ontmoeting staan hierbij centraal.

GoneWest ‘To go west’ betekent in het Engels zowat hetzelfde als sterven, maar deze uitdrukking kreeg tijdens de Eerste Wereldoorlog een andere betekenis. De geallieerden, die het westelijke deel van het westelijke front bezetten, brachten hun doden en gewonden letterlijk naar het westen. Bovendien trok de oorlog door de Duitse inval ook van oost naar west door het hele land. Daarom werd ‘GoneWest’ als naam gekozen voor de artistieke herdenking van de Groote Oorlog in de provincie West-Vlaanderen, die in 2014 van start ging. Meer info over de verschillende evenementen: www.gonewest.be

Basisvoorzieningen op elk GoneWest-event: •• Assistentiehonden welkom •• Voorbehouden parkeerplaats in de buurt •• Aangepast toilet in de buurt •• Assistentie mogelijk •• Voor de meest recente informatie en concrete vragen rond extra voorzieningen op dit evenement, kan je pieter.remmerie@ intro-events.be contacteren.

Pianofestival Wanneer? 16 december – 20 december 2015

•• •• •• •• ••

Assistentiehonden welkom Voorbehouden parkeerplaats in de buurt Aangepast toilet in de buurt Assistentie mogelijk Voor de meest recente informatie en concrete vragen rond extra voorzieningen op dit evenement, kan je pieter.remmerie@ intro-events.be contacteren.

Meer info? [email protected] www.gonewest.be Van 16 tot 20 december 2015 organiseert GoneWest in Poperinge het Pianofestival, verwijzend naar de piano, het centrale muziekinstrument van het Talbot House tijdens WOI. Tijdens dit driedaagse festival wordt een gevarieerd programma aangeboden, waarbij verschillende genres aan bod zullen komen en gerenommeerde pianisten nieuwe creaties zullen brengen rond de Eerste Wereldoorlog, maar ook lokale en amateurpianisten een podium zullen krijgen.

15

16 5

TOEGANKELIJK VERVOER

Meer Mobiel Meer Mobiel is de wegwijzer naar alle vervoersmiddelen voor wie omwille van een beperking moeite hebben om zich zelfstandig te verplaatsen. Enter vzw verzamelde op één centrale plaats de hele waaier van openbaar vervoer tot alle vormen van deur-tot-deur vervoer in Vlaanderen. Op basis van een postcode en jouw persoonlijke situatie vind je op de website bij wie je terecht kan voor jouw bepaalde vervoersvraag. Op Meer Mobiel vind je zelfs meer dan dat. Het is ook een informatiebron om te weten wat er bestaat op vlak van dienstverlening, tegemoetkomingen, kortingen of voorrangskaarten voor mensen met een mobiliteitsbeperking. [email protected] www.meermobiel.be

Toegankelijk sporen In 131 stations zorgt de Belgische spoorwegmaatschappij voor assistentie bij het in- en uitstappen. Een overzicht van deze stations kan je vinden op www.nmbs.be > Klantendienst > Reizigers met beperkte mobiliteit. Om zeker te zijn van deze dienstverlening dien je minstens 24u op voorhand je rit te reserveren. Dat kan via het nummer +32 25 28 28 of via het online reserveringsformulier: www.nmbs.be > Klantendienst > Reizigers met beperkte mobiliteit > Reserveer je assistentie. Je kan er ook de brochure ‘Gids voor reizigers met een beperkte mobiliteit’ downloaden of aanvragen (ook in braille of op audio CD). [email protected] www.nmbs.be

Weg met bus en tram van De Lijn Meer informatie over het toegankelijkheidsbeleid van De Lijn vind je in de brochure Toegankelijkheid bij De Lijn op www.delijn.be > Over De Lijn > Organisatie > Publicaties. Wil je weten of je recht hebt op een korting of voordeeltarief, surf dan naar www.delijn.be > Vervoerbewijzen > Kortingen en voordeeltarieven.

www.delijn.be

Navigeer en parkeer Een aangepaste parkeerplek vinden in de Westhoek (of aan de kust) gaat een pak vlotter via de website www. navigeerenparkeer.be. Die geeft je een handig overzicht van de voorbehouden parkeerplaatsen voor mensen met een handicap. Per gemeente kan je op een kaart of luchtfoto inzoomen tot vlak boven de parkeerplek. Je kunt zelfs de afmetingen en een foto bekijken van elk plekje, zo weet je of het volledig aan jouw behoeften voldoet. Bovendien vind je op de website een uitgebreide handleiding om de voorbehouden parkeerplaatsen op je gps-toestel te plaatsen.

App ‘Autoroutes Eerste Wereldoorlog in de Westhoek’ Westtoer ontwikkelde een applicatie ‘Autoroutes Eerste Wereldoorlog in de Westhoek’. De app vergezelt de bezoeker langs belangrijke plaatsen waar de Eerste Wereldoorlog zich afspeelde. De app is rijk geïllustreerd met tal van historische documenten, foto’s en teksten en laat je kennis maken met een aantal personages die hun eigen ervaringen delen. Het is mogelijk om een aantal uitgestippelde routes te volgen (zoals de Niemandsland autoroute) of op basis van een lijst van zelf geselecteerde bezienswaardigheden een eigen route samen te stellen. Onder het info-symbooltje kan je per POI telkens de relevante toegankelijkheidsinformatie terugvinden. De app is gratis beschikbaar in de Appstore en op Google Play. www.flandersfields.be/nl/autoroutes

Meer tips Meer tips rond toegankelijk vervoer vind je in de infobundel Toegankelijk vervoer in Vlaanderen en Brussel. Raadpleeg de infobundel op onze website of vraag je gedrukte exemplaar aan. www.visitflanders.com/toegankelijkheid

17

18

6

ASSISTENTIE

De vrijwilligers van de Dienst Persoonlijke Assistentie Sint Lodewijk in Wetteren en de Limburgse Dienst voor Oppas en Assistentie (Lidoa) begeleiden je graag bij een daguitstap, bij je rit met het openbaar vervoer, andere activiteiten of wie weet zelfs op reis. Er wordt een kennismakingsgesprek tussen jou en de vrijwilliger georganiseerd zodat je zeker bent van een goede match. Lidoa kan je contacteren op maandag en donderdag tussen 9u en 12u en 13u en 15u op het nummer + 32 11 28 57 40 of via [email protected]. De Dienst Persoonlijke Assistentie in Wetteren vind je op de Kwatrechtsesteenweg 168 te 9230 Wetteren. Het telefoonnummer is +32 272 51 81, mailen doe je naar [email protected]. Let wel, om een beroep te doen op de DPA te Wetteren moet je over een PAB beschikken.

Assistentiehonden In België mogen mensen met een beperking volgens de wet hun assistentiehond meenemen op openbare plaatsen en naar administratieve diensten. Dat betekent dat je (opgeleide) assistentiehond ook welkom is in restaurants, cafés, winkels, musea, attracties,…

TOERISMEVLAANDEREN

Grasmarkt 61, 1000 Brussel +32 25 04 03 40 +32 25 04 04 05 [email protected] www.visitflanders.com www.facebook.com/toegankelijkreizen www.twitter.com/valiesje

September 2015 V.U. Peter De Wilde, Toerisme Vlaanderen Grasmarkt 61, 1000 Brussel Depotnummer: D/2015/5635/34/1 Foto’s: © Toerisme Vlaanderen, Milo-profi photography, Michael Depestele, Westtoer Cover: © Westtoer Achtercover: © milo-profi photography www.flandersfields1418.com