1. Welkom. 2. Vlieg in de zomer. 3. Thema: Zie jij wat ik zie? 4. Verstop een schatkist. 5. Zet een zoektocht op poten. 6

1. Welkom 2. Vlieg in de zomer 3. Thema: Zie jij wat ik zie? 4. Verstop een schatkist 5. Zet een zoektocht op poten

6. KIJKkaarten

7. Schattenjacht deluxe

8. Communicatie

9. Inspiratiebronnen 10. En tot slot… succes! 11. Extra hulpmiddelen op een rijtje 1

1. Welkom Wat fijn dat je meedoet aan ‘De Schatten van Vlieg’. Je kan je schattentocht uitstippelen op maat van je huis, omgeving en doelgroep. Om je hierbij te helpen, reiken we je in deze gids inspiratie en voorbeeldopdrachten aan. Je kiest natuurlijk zelf wat je gebruikt en hoe je het aanpast aan de context van je locatie. Deze gids helpt je om het jaarthema ‘Zie jij wat ik zie?’ te verwerken in je zoektocht. Samen met jou willen we kinderen op een laagdrempelige manier laten stilstaan bij de beeldprikkels rondom hen, hen opnieuw leren kijken. Kijken naar wolken in een boeken, naar de rimpel in het gezicht van die meneer op het schilderij, naar de lichaamstaal van de danser, of naar andere beelden die jullie voor hen in petto hebben. Kijken naar de wereld en kijken naar kunst roept ontelbare vragen op die aanzetten tot filosofische reflectie. Kinderen kijken op een andere manier dan volwassenen. Wat als kinderen onze visuele gidsen zouden zijn? Wat als we van bril konden wisselen? Wat leren kinderen ons over de wereld? We wensen je alvast veel enthousiaste schattenjagers toe.

2. Vlieg in de zomer De zomervakantie is de periode van het jaar waarin families de meeste tijd met elkaar doorbrengen. Bovendien zit de ‘staycation’ in de lift: gezinnen die om financiële of ecologische redenen de vakantie thuis doorbrengen. Vlieg moedigt hen aan om erop uit te trekken en het vrijetijdsaanbod in hun eigen buurt te ontdekken. Jouw aanbod dus! Dankzij de zomeractie kan je je activiteiten, collectie of cultuurhuis extra in de kijker zetten. Schattenspeurders bezoeken misschien ineens de tentoonstelling en wie de schat zoekt in een kunstenhuis, neemt misschien meteen ook een seizoensbrochure mee. Families kunnen hun schattenjacht op voorhand plannen en op UiTmetVlieg.be opzoeken waar er in hun buurt schatkistjes verstopt liggen. Een schattentocht aanbieden, betekent dat je een schatkist en campagnemateriaal bestelt bij Vlieg en de zoektocht ineensteekt. Een schatkist koop je 1 keer en kan je de jaren nadien hergebruiken. Het campagnemateriaal dat Vlieg ter beschikking stelt, kan je bestellen tot eind maart 2016. Tijdens de zomermaanden vul je telkens de schatkist bij. Merk je dat je materiaal te kort komt, dan kan je tijdens de zomer bijbestellen zolang de voorraad strekt.

2

Je maakt een inschatting van het aantal bezoekers en baseert je daarop om campagnemateriaal te bestellen. Voor ongeveer 20 euro (35 euro mét schatkist) heb je campagnemateriaal voor 50 kinderen. Dit jaar vinden schattenjagers leuke KIJKboekjes in de schatkist waarmee ze thuis of elders hun blik verder kunnen aanscherpen. De boekjes zijn een accordeon van kaarten waarmee je anders leert kijken. Originele educatieve opdrachten zetten aan tot actie, denkwerk en een gesprek. Wil je je schatkist ‘pimpen’ met een extra cadeau? Dan kan je inschrijven voor de groepsaankoop van Vliegogen. Deze facetogen zijn een leuk gadget waarmee je de werkelijkheid ziet door de ogen van Vlieg. Let wel, de groepsaankoop is eenmalig. Je kan dus maar eenmaal intekenen en bijbestellen is niet mogelijk. Hier vind je het deelnameformulier.

3. Thema: Zie jij wat ik zie? Elk jaar is de zomeractie van Vlieg gebaseerd op een thema. Uit evaluaties door deelnemers bleek dat dit cultuurhuizen de kans geeft om hun zoektocht in een nieuw jasje te steken of om het concept anders te bekijken. Sinds 2015 zoemen we elk jaar in op één zintuig. Vorig jaar dompelden we ons onder in klankprikkels en dit jaar zijn beeldprikkels aan de beurt. In de overdaad aan visuele prikkels en boodschappen die we dag in dag uit ontvangen, gaan we gericht op zoek naar andere manieren van kijken. Er zijn 1001 manieren van kijken en ieder kijkt met een andere bril. Verwondering is eigen aan elk kind en ligt aan de basis van een open blik. Deze kinderlijke verwondering helpt ons het functioneel en logisch ordenen van beeldprikkels te doorbreken. Dankzij verwondering worden we bewust van de filters en oogkleppen die we soms opzetten. Kijken door de ogen van kinderen prikkelt onze fantasie en verruimt onze horizon. Je kan met het blote oog of met een instrument kijken en zelfs in combinatie met een ander zintuig. Wat met voelend of ruikend een visuele werkelijkheid vormen? We kijken op allerlei manieren naar de werkelijkheid: soms lerend met een grote dosis nieuwsgierigheid, dan weer oordelend waarbij we onze smaakvoorkeuren uiten en soms ook vragend of onderzoekend. We kijken soms samen en delen onze ervaring en gaan op zoek naar betekenis. Zie jij wat ik zie? Kortom, het thema zit boordevol interessante insteken voor zoektochten.

4. Verstop een schatkist Tijdens de zomermaanden komen kinderen samen met hun (groot-)ouders of begeleiders op schattenzoektocht. Een vijf- tot tiental opdrachten loodsen hen tot bij de begeerde schat. Op hun ontdekkingstocht maken ze kennis met je huis en/of collectie. De opdrachten leren kinderen anders kijken en maken hen warm voor jullie boeken, erfgoedcollectie, installaties of … Verstop de schat in een boom, onder een struik of vergrendel het met een cijferslot. Dit vergroot het spelplezier.

3

Het jaarthema kan terugkomen in het opdrachtenparcours, de communicatieacties vooraf en de beloning nadien. Welke beeldprikkels wil je niet aan het oog van families laten ontsnappen? Wat heeft jullie huis dat niet onopgemerkt mag blijven? Is het de eerste keer dat je deelneemt? Dan komen deze concrete voorbeelden van schattentochten misschien wel van pas. Neem je het basisconcept graag nog door voor je je aan je eerste editie waagt? Een inleiding op de Schatten van Vlieg lees je op deze pagina. Andere vragen? Contacteer [email protected] en je wordt met veel plezier verdergeholpen. Iedere schattentocht is anders. Elke locatie heeft een ander aanbod, andere omgeving en andere ideeën. Speel de troeven van jouw zoektocht uit als je je activiteit invoert in de UiTdatabank en zorg voor een leuke omschrijving. Zo kan elke schattenjager zijn favoriete zoektocht terugvinden op UiTmetVlieg.be. © Gent MIAT

5. Zet een zoektocht op poten Er zijn ontelbaar veel actieve proeven of reflectievragen rond het thema ‘Zie jij wat ik zie’ te verzinnen. In deze inspiratiegids schotelen we je enkele ideetjes voor. We dompelen ons eerst onder in beeldprikkels in de kunst om daarna in te zoomen op concrete voorbeeldopdrachten. Vlieg wil alle kinderen de kans geven om schatten te ontdekken. Verderop in deze gids vind je daarom inclusieve opdrachten die ook mogelijk zijn voor kinderen met een visuele beperking. We reiken je dit jaar niet alleen voorbeeldopdrachten aan, maar ook een concrete methodiek die je tijdens je zoektocht kan gebruiken. APPELsien en ANNAnas werkten KIJKboekjes voor de schattenontdekker uit én ontwikkelden een aantal extra kijkkaarten die je in je zoektocht kan verwerken. Heb je de smaak stevig te pakken? Dan kan je een zoektocht deluxe op touw zetten met workshops of gezinsvriendelijke activiteiten. Tip: smeed een bondgenootschap met andere locaties of gemeentelijke partners en dokter samen een schattenzoektocht of extraatje voor gezinnen uit. Ontdek in de gids rond samenwerking de mogelijkheden, de voordelen en enkele concrete voorbeelden.

4

Het menselijk oog bedotten is geen nieuw gegeven. Van oudsher probeert de mens manieren te vinden om een extra dimensie toe te voegen aan een beeld. Kunstenaars durven je oog ook wel eens misleiden. De kunstgeschiedenis is doorspekt met technieken om mensen om de tuin te leiden. Kunsteducatieve organisatie ART BASICS for CHILDREN neemt je mee op een ontdekkingstocht door de geschiedenis. © tekst en foto’s ABC ★ De Romeinen brachten de optische illusie binnen in hun interieur. Er bestaan tal van voorbeelden van mozaïekvloeren die het menselijk oog bedriegen: - diepte creëren door gebruik te maken van perspectief en kleuren (zie afbeelding). - de indruk wekken dat de vloer niet geveegd is door objecten te verwerken in de mozaïek (zie afbeelding). - de eerste keer dat een mozaïekkunstenaar zijn naam bij zijn werk achterliet, was eveneens een optische illusie. Zijn naam lijkt neergeschreven op een papiertje dat op de vloer viel. Wie van dichterbij kijkt, ziet dat het in de vloer is verwerkt.

★ Renaissancekunstenaars beschilderden de muren van onder meer kathedralen, kastelen, kerken met trompe l’oeil om de indruk van diepte te wekken:

Andrea Mantegna, fresco, Camera degli Sposi, Ducal Palace, Mantua, c. 1470 ★ Marcel Duchamp kwam met Rotoreliëfs: een set van beschilderde, ronde schijven die bij het draaien op een platenspeler de illusie van diepte wekken. De kortfilm Anémic Cinéma uit 1926 verduidelijkt dit principe. 5

★ Op-Art is een stroming in de kunst uit de jaren 1960. De term is een afkorting voor de Engelse term optical art, of optische kunst. De abstracte en geometrische schilderijen wekken de indruk van vibratie en beweging. Bekendste vertegenwoordiger is Victor Vasarely.

Victor Vasarely, Cheyt-E, 1970

★ Andere mooie voorbeelden uit de kunstgeschiedenis: Door gebruik van de grisaille-techniek lijkt het of Johannes De Doper, in de Aanbidding van het Lam Gods (1432) van Jan Van Eyck, een beeld is dat in een nis van een gebouw staat.

In het portret van Agatha Bas uit 1641 beeldt Rembrandts de vrouw af met haar hand op de lijst van het schilderij. Zo lijkt de vrouw uit het werk de ruimte binnen te stappen.

6

De Nederlandse kunstenaar M.C. Escher is de meester van de optische illusie. Zijn oeuvre is doorspekt met tal van spitsvondigheden om het menselijk oog te misleiden.

Graffiti- en Street-art-kunstenaars verwerken in hun beelden ook vaak optische illusies. De bekendste is ongetwijfeld Banksy.

© Banksy Optische kunst in de winkelstraat in Lisse van Nederlander Remko van Schaik

© Remko van Schaik

7

Ook René Magritte werkt vaak met optische illusies en visuele grapjes.

Het Magritte museum voor de opening, nog ‘bedekt’ met een doek. De fotografie biedt ook tal van mogelijkheden om een beeld te manipuleren. Daar maken niet alleen kunstenaars, maar ook de media handig gebruik van. ★ Fotograaf Philippe Halsman fotografeerde tal van mensen terwijl ze sprongen. ★ Kunstenaar Salvador Dali fotografeerde vaak onrealistische scènes of verstopte een dubbel bodem in zijn foto’s.

Philippe Halsman, Marilyn Monroe, 1949

Salvador Dali, Dali Atomicus, 1948

Door het spelen met verschillende dimensies, schaduwen, kleuren, rasters, reflecties ed. zijn prenten eveneens dankbaar materiaal om mee aan de slag te gaan. ★ Het moiré-effect komt van het Franse moiré en verwees oorspronkelijk naar een soort zijde. Dit interferentiepatroon verkrijg je door twee lijnof puntpatronen over elkaar te schuiven. Je vindt zeker kinderboeken die daarmee spelen.

8

★ Vaak zit de optische illusie al vervat in de afbeelding zelf, zoals in dit voorbeeld waar zowel een jonge als oude vrouw zijn verwerkt. ★ Italiaans kunstenaar Guiseppe Arcimboldo maakte eind 16de eeuw een reeks portretten met voedsel. Als je goed kijkt, ontdek je ook gekke gezichten. ★ Andere prenten mét effect zijn de alom bekende 3D-prenten. In de psychologie maken ze ook graag gebruik van prenten waarin twee beelden herkenbaar zijn. Typevoorbeeld is de vaas van Rubin, een combinatie van een vaas en twee gezichten. De optica-prenten dateren al van eerder, meer bepaald uit de 18de eeuw, en zijn enkel te bekijken met behulp van een spiegel of lens.

In de periode van de pre-cinema deden verschillende mensen een poging om beeld te laten bewegen. Uitvinders brachten apparaten op de markt die het menselijk oog te slim af waren. Het menselijk oog is namelijk niet snel genoeg om de opeenvolging van de verschillende beelden van elkaar te onderscheiden. Resultaat: de illusie van beweging. ★ De Thaumatroop werd in 1824 in Engeland uitgevonden. Het principe is dat twee beelden schijnbaar één worden door ze snel te bewegen. Dit optisch apparaatje is makkelijk in elkaar te knutselen door kinderen.

★ Jozef Platteau, hoogleraar Natuurkunde aan de Universiteit van Gent, zette een belangrijke stap richting cinema. Hij kwam er achter dat een beeld nog enige tijd op het netvlies nazindert en paste zijn vondst toe in de Fenakistiscoop in 1831. ★ De Zoötroop komt eveneens uit Engeland en dateert van 1834. Het was een van de eerste apparaten waarmee bewegende beelden werden bekeken. Met een strip met opeenvolgende beelden, zwart papier, een schaar, lijm en een kaasdoosje raak je al een eindje op weg om een beeld in beweging om te zetten. ★ Flipboekjes (of Folioscoop) worden gemaakt met een reeks getekende animaties of stills van foto’s. Door het boekje snel tussen duim en wijsvinger te doorbladeren, ontstaat een bewegend beeld. Tip: van al deze technieken kan je leuke Vliegvarianten maken. 9

Jij kent je aanbod, ruimte en de mogelijkheden van je locaties natuurlijk als geen ander. Deze gids biedt je een stevige dosis opdrachten. Voel je vrij om aan te passen, te knippen of plakken of eigen ideeën toe te voegen. Natuurlijk vergt de ene opdracht meer tijd en materiaal dan de andere. Via onderstaande legende geven we telkens aan hoeveel werk je hebt aan de opdracht. Het opdrachtenblad geef je mee of ligt klaar aan het startpunt van de zoektocht. Legende: 1 Vliegje: Deze opdracht vergt weinig voorbereiding voor jou. Er is weinig (enkel tekenmateriaal) of geen materiaal voor nodig en families kunnen er zo mee aan de slag. 2 Vliegjes: Aan deze opdracht heb je een beetje werk. De schattenjagers hebben iets van je nodig als ze deze opdracht tot een goed einde willen brengen. 3 Vliegjes: Deze opdracht vereist veel materiaal en voorbereidingswerk, maar maakt je zoektocht een echte uitdaging. Kleurtinten opsporen Opdracht: Stel, een regenboog spat uit elkaar. Je vraagt families om alle kleurtinten op te sporen in je huis. Stuur hen op pad met een kleurenstaalkaart om kleuren in het gebouw/ kunstwerken/ boekencovers, erfgoedobjecten, enz. terug te vinden. Benodigdheden: een kleurenstaalkaart Meer inspiratie: Vinden ze 15 verschillende tinten van groen, geel of rood. Originele vragen brengen het gesprek op gang, zoals ‘verzin een nieuwe naam voor (jouw lievelings-)kleur’.

Perspectief Opdracht: Ga veraf of dichtbij een object staan om het klein of groot te doen lijken. Waarop lijkt het monument/schilderij/… nu? Kan je er een surrealistisch tafereel mee uitbeelden? De regels van het perspectief manipuleren, levert gegarandeerd grappige effecten op. De Eifeltoren als speldenprik en de toren van Pisa als ruggensteun zijn klassiekers. Ook het beeldhouwwerk in jullie museum kan onderwerp zijn van een ludieke fotoshoot. Benodigdheden: fototoestel, smartphone of tablet Meer inspiratie: Manipuleer ook de lichtinval en de sluitertijd van je toestel. Opnieuw originele plaatjes met kinderen en kunst in de hoofdrol.

10

Blind een kunstwerk tekenen op basis van een beschrijving Opdracht: Verbeelden aan de hand van de beschrijving van iemand. Kies een kunstwerk of ongekende omgeving. Papa/opa beschrijft het kunstwerk of de omgeving en de kinderen maken een tekening op basis van de omschrijving, maar zien het niet. Een blinddoek kan helpen om stiekeme blikken te vermijden. Onthul nadien het werk of het uitzicht. Je kan een gesprek tussen de gezinsleden stimuleren aan de hand van reflectievragen. Benodigdheden: een kunstwerk of omgeving, eventueel blinddoeken, tekenpapier en potloden. Meer inspiratie: Rubriek ‘Kunstzaken’ in Man Bijt Hond, waarbij kinderen een iconisch kunstwerk uit de kunstgeschiedenis beschrijven in hun eigen woorden.

Een beeld vormen door te voelen in plaats van te kijken. Opdracht: Plaats een duo (bijvoorbeeld mama en dochter) voor een kunstwerk of afbeelding. Persoon a is de tekenaar, persoon b de voeler. De tekenaar tekent een object dat hij in de omgeving ziet, met zijn vingers, op de rug van persoon b. Persoon b probeert te beschrijven wat hij denkt te voelen. Deze opdracht is ook geschikt voor kinderen met een visuele beperking (persoon b). Benodigdheden: papieren en potloden Meer inspiratie: Leg kinderen uit dat je op verschillende manieren kan tekenen, zacht duwen, in schokjes, met bruuske bewegingen, e.d. Kunnen ze dit afstemmen op hoe het object aanvoelt? (Bron: Kunst in zicht)

Voeltekening Opdracht: Laat kinderen een voeltekening maken. Voorzie blinddoek en een ‘aaibaar’ kunstwerk of tastbare omgeving. Je kan natuurlijk ook een ruimte, plant of muziekinstrument bevoelen. De schattenjagers maken een voeltekening met objecten die ieder een eigen textuur hebben (materiaal uit de natuur, afvalmateriaal, plasticine,…). Laat kinderen zelf op zoek gaan naar interessante texturen zoals glad, zacht, ruw, bobbelig en geribbeld. Probeer nadien elkaars tekening te voelen en te raden waarover het gaat. Benodigdheden: Kunstwerk of omgeving, materialen met verschillende texturen, plasticine,… Meer inspiratie: Deze opdracht is ook leuk voor kinderen met een visuele beperking. Je kan ook gemengde groepen vormen zodat kinderen hun voeltekening met elkaar bespreken.

11

Favoriete plek Opdracht: Vraag bezoekers naar hun favoriete plek in het museum/ plek in het kasteel/ fijnste leesplaats in de bib/ ... Kinderen, ouders en grootouders delen hun ervaring. Grootouders kunnen vertellen over wat nu niet meer is. Is er veel veranderd in de tijd dat zij hier kwamen? Wat is er nog hetzelfde? Benodigdheden: / Meer inspiratie: Zoek beeldmateriaal in het archief zodat je deelnemers ontdekken hoe het er vroeger uitzag. Je kan hen vragen om het precieze punt te zoeken vanwaar de fotograaf destijds de foto trok. Daar vinden ze bijvoorbeeld een volgende tip.

Woorden proeven en kleuren ruiken Opdracht: Kies iets uit je aanbod, collectie of omgeving dat kleurrijk is. Stal het object uit en voorzie een poster met vragen aan de schattenjagers, zoals: Welke kleur heeft dit voor jou? Smaakt die kleur zoet of zout? Krijg je het warm of koud van deze kleur? Zo wordt duidelijk dat iedereen op een andere manier kijkt. Benodigdheden: kleurrijk object Meer inspiratie: Vraag hen een associatieve collage te maken van zoete kleuren. Hiervoor leg je knipen plakmateriaal en tijdschriften of kopies van kunstwerken klaar. Achteraf kan je het gesprek opnieuw op gang brengen met vragenkaartjes. Alle kinderen trekken een vraag en stellen deze aan hun (groot-)ouders of begeleiders en aan elkaar. Voorbeeldvragen: Wat ziet er lekker uit in je collage? Welke kleur uit je collage vind je de mooiste? Kan je een nieuwe naam bedenken voor één kleur uit je collage? Bijvoorbeeld nachtzwart, stoepsteengrijs of kerstboomgroen.

Rubbing Opdracht: Daag je schattenjager uit om een ‘rubbing’ te maken. Daarvoor moet je een dun papiertje op een oneffen oppervlak (grof hout of een brailletekening bijvoorbeeld) leggen en er had overeen krassen met een potlood. Er ontstaat een tekening gevormd door het reliëf van het oppervlak. Vraag via de opdrachtfiche aan wat dit hen doet denken. Zo ontstaat een associatie naar hun eigen leefwereld. Benodigdheden: dun papier, goed gekozen oppervlak (kasteelmuur, marmer beeld, schilderspalet van kunstenaar, …) en potloden. Meer inspiratie: Je kan ook omgekeerd te werk gaan en hen een omschrijvend woord geven en vragen om je locatie af te speuren naar objecten die daarbij passen. Bijvoorbeeld: korrelzanderig.

12

Kijken naar mensen die kijken Opdracht: Schotel kinderen deze stiekeme proef voor: “Verstop je op een plekje in de ruimte en hou toevallige passanten in het oog. Volg hun blikken en noteer: Naar waar kijken deze personen? Hoe lang kijken ze? Hoe kijken ze (dromerig, starend, onderzoekend,…)? Wat zouden ze denken over datgene waar ze naar kijken? Benodigdheden: verstopplekken en voorbijgangers Meer inspiratie: Zorg voor dictafoons zodat iedere verstopte observator zijn ‘undercover’ bevindingen kan rapporteren. Je kan de opnames van deze dictafoons (samen met een geluidskunstenaar) verwerken tot een soundtrack. Als je deze nadien afspeelt in je huis, nodig de families dan nog een keer uit om te luisteren naar hun bijdrage.

Land art Opdracht: Deze opdracht is bedoeld voor plekken waar kinderen daadwerkelijk dingen kunnen verzamelen zoals boekenkaften/ bladeren/ afval/ bloemen/ takken/ afbeeldingen van kunstwerken. Welke kleuren kunnen ze bij elkaar sprokkelen? Gezinnen sorteren al hun vondsten per kleur en maken zo ‘kleurkringen’. Zo ontstaat een vorm van ‘Land Art’. Benodigdheden: kleurrijke verzamelobjecten, voorbeelden van ‘Land Art’, ruimte om de kleurvolle installatie te laten groeien Meer inspiratie: Maak een kleefmuur waarop alle verzamelobjecten geplakt mogen worden. Kinderen bepalen zelf de compositie en bouwen langzaamaan een eigen kunstwerk op.

Contrast Opdracht: Ieder kiest een mooi en een lelijk iets (boek/ kunstwerk/ plek). Met doorzichtige roze brillen kijken je bezoekers naar beide objecten. Moedig hen aan om met de ogen van een levensgenieter door de roze getinte bril het mooie te bestuderen… en daarna het lelijke. Wat zien ze? Beïnvloedt de bril hun ervaring? Benodigdheden: brillen met doorzichtige roze folie in Meer inspiratie: je kan hen ook vragen om andere dingen te zoeken die elkaars tegenovergestelde zijn, bijvoorbeeld licht en donker, vertrouwd en onbekend, …

13

Details Opdracht: Kies een voorwerp met veel details. Denk aan een Jeroen Bosch schilderij/ boek met kleine letters/ voetnoot in je programmabrochure/ … Geef onderstaande instructies aan je kleine bezoekers zodat ze zelf een vergrootglas creëren. Met hun zelfgemaakt instrument kunnen ze nu jouw boek/schilderij/tekstfragment bestuderen. 1.Knip een rond gat in het stuk karton van ongeveer 10 centimeter. 2. Leg een stuk plastic folie over het stuk karton en plak de folie vervolgens vast. 3. Leg het karton met de folie op de tekst die je niet kon lezen. 4. Stop het rietje in het glas met water en houd je duim op het uiteinde van het rietje. Op deze manier houd je het water vast met het rietje. 5. Druppel voorzichtig het water op het plastic folie door je duim van het rietje af te halen. De letters worden groter zodat je ze uiteindelijk kunt lezen. Benodigdheden: moeilijk zichtbaar, gedetailleerd object, karton (eventueel al voorgeknipt), scharen, plastic folie, glazen, water en rietjes Meer inspiratie: Verstop in de tekst of in het detail een hint die leidt tot de schatkist of tot een volgende opdracht.

Tocht door het donker Opdracht: Stippel een tocht uit door het gebouw en voorzie objecten langsheen het parcours. Het is nóg spannender als het (een beetje) donker is in het gebouw. Voor de durvers: belicht de voorwerpen die je tegenkomt met je zaklamp op verschillende manieren: hou je lamp eens langs voor, langs achter, op een deeltje van het object,.... Zien de kinderen andere dingen? Benodigdheden: zaklampen, een ruimte binnen Meer inspiratie: Wissel eens van locatie. Kom uit je kot en neem je collectie mee naar een onverwachte plek. Vraag aan het gemeentehuis om een ruimte ter beschikking te stellen of misschien mogen jullie het archief van de erfgoedcel wel lenen. Een sterk partnerschap én een extra reden voor gezinnen om langs te komen.

Blinde vlekken Opdracht: Sommige dingen zien we wel, maar bekijken we nooit. De lichtvlekken op je oogleden als je je ogen hard toeknijpt bijvoorbeeld. Kunnen kinderen deze omschrijven of verbeelden? Benodigdheden:/ Meer inspiratie: Kunnen kinderen de vlekken tekenen die op hun netvlies achterblijven als ze naar de zon gekeken hebben?

14

Met een nieuwe blik naar een bestaande ruimte kijken Opdracht: Hoe kan je met nieuwe ogen kijken naar een bestaande ruimte? Het is interessant om bijvoorbeeld als erfgoedsite een maquette van het gebouw/ een kamer/ ruimte te maken. Als museum kan je bijvoorbeeld een kopie van een schilderij nemen en alle vormen hierin losmaken en uitknippen. Nog leuker is om met magneten te werken. Maak een maquette van de toonzaal en kleef miniatuurversies van kunstwerken op magneten. Hetzelfde is mogelijk voor de onderdelen van je kasteel, ruimtes in je bib, enz. In deze opdracht experimenteren kinderen met compositie en bouwen ze zelf een expo/boekpresentatie op. Benodigdheden: maquette van één ruimte of van je hele gebouw met miniversie van objecten of een vergrote foto van een toonzaal zonder kunstwerken en aparte objecten of een foto/kopie van een schilderij met afzonderlijke delen Meer inspiratie: Doe deze opdracht met de echte ruimte. Laat hen alles van plaats veranderen. Welk boekenparadijs ontwerpen zij? Is het plafond de ideale plek voor kunstwerken volgens hen? Té gewaagd? Vraag de kinderen om als architect nieuwe plannen te tekenen.

Uitzicht Opdracht: Waarop kijkt je vrijetijdshuis uit? Vanuit het raam of vanop het dak? Wat zie je aan de horizon? Zet kinderen aan om het uitzicht op drie manieren te bewonderen. 1. Ga op een stoel voor een raam zitten. 2. Kijk naar buiten en ga op zoek naar de horizon. 3. Plak deze af met papieren plakband op het raam. 4. Ga recht staan, zoek de horizon en kleef hem weer af op het raam. 5. Ga op een stoel staan en kleef nogmaals de horizon af. (Bron: Kunst in zicht) Benodigdheden: raam met uitzicht of toegang tot een veilig dak, plakband, stoel

Identiek of toch verschillend? Opdracht: Welke twee voorwerpen zijn op het eerste zicht identiek? Kinderen kunnen hiervoor twee dezelfde boeken uit de bib nemen. Of twee dezelfde deuren in het gebouw of twee dezelfde sokkels of … Laat hen een foto maken van de (bijna) identieke objecten en ze als echte onderzoekers bestuderen. Ontdekken ze toch verschillen? (Bron: Kunst in zicht) Benodigdheden:/ (eventueel fototoestel indien gezinnen geen smartphone hebben)

15

Tijdelijke tekening Opdracht: Als je tekent met water verdwijnt je tekening al snel. Wat dacht je van (water-)graffiti op het het oudste gebouw van de gemeente? De naam van de schattenjagers op een standbeeld? Kleding voor het naakte vrouwenstandbeeld aan de vijver? Laat kinderen waarnemen hoe hun tekening of boodschap verschijnt en verdwijnt. Benodigdheden: waterbestendig object, water, spons of borstel Extra inspiratie: Je kan ook een geheim boek maken. Een boek dat alleen leesbaar is wanneer je het papier boven een kaars houdt. Maak citroensap als onzichtbare inkt en daag je bezoekers uit om geheime boodschappen achter te laten in het gastenboek.

Opvallend voorwerp Opdracht: Maak een tocht doorheen je locatie waarbij kinderen telkens op zoek gaan naar heel alledaagse voorwerpen, maar op een vreemde plek. Neem nu bijvoorbeeld een ei. Een ei in de koelkast valt niet op. Maar leg een ei op het hoofd van een beeld en je blik wordt er naartoe gezogen. Benodigdheden: alledaagse voorwerpen op onverwachte plekken Meer inspiratie: Je kan op de vindplaats van het object dat daar niet thuis hoort een hint achterlaten die verwijst naar de locatie van je schatkist.

Klankgedicht Opdracht: Een klankgedicht is een gedicht waarbij de vorm invloed heeft op de manier waarop je het voordraagt. Je verbindt beeldprikkels aan ritme en klank. Maak een klankgedicht over je locatie en vraag het kind op schattenjacht om het voor te dragen. Samen met (groot-)ouders kunnen ze reflecteren over de klanken. Benodigdheden: klankgedicht Meer inspiratie: Laat kinderen zelf een klankgedicht maken bij een voorwerp, bestaand gedicht of kunstwerk. Stel de werken tentoon in je inkomhal.

16

Samen met jullie willen we deze editie van de Schatten van Vlieg ook als kapstok gebruiken om zienden bewust te maken van hoe slechtzienden zintuigen anders benutten en hoe verrijkend die ervaring kan zijn. Het lijkt ons dan ook interessant om een aantal opdrachten te integreren in je zoektocht waarbij families naar je collectie of cultuurhuis ‘kijken’ zonder hun ogen te gebruiken. Zo zullen ze veel meer letten op tactiele of visuele eigenschappen van objecten, die vroeger nooit waren opgevallen. Zo spreken ze zintuigen aan die ze vaak wel gebruiken in het dagelijks leven, maar minder vaak om echt van kunst, cultuur of erfgoed te genieten: handen, neus, oren,... We stapten voor advies naar naar Blindenzorg Licht en Liefde en Zicht op Cultuur-Slechtzienden en Blinden Platform Vlaanderen en zij zorgden voor zes inclusieve opdrachten. Black box Opdracht: Laat kinderen kunst ontdekken zonder het te kunnen zien. In een museum is aanraken meestal verboden, maar nu mogen – nee, moeten ze volop voelen! Zo leren ze kijken naar kunst met handen en oren. Een boeiende, verrassende ervaring. Benodigdheden: doos of koffer waar de deelnemers hun armen in kunnen steken en waar een tastbaar kunstwerkje in zit of een helemaal verduisterde kamer met een kunstwerk erin

Toververtelling Opdracht: Luister naar een verhaal in het donker! Wedden dat je méér ziet? Onze verbeelding is als een filmprojector: hoe donkerder de kamer, hoe mooier de beelden. De verteller brengt een fictieverhaal of geeft uitleg over vroegere tijden, verre streken, iets uit het museum… Atomen of zonnestelsels, dino’s of kabouters: in het duister komen ze tot leven. Benodigdheden: verduisterde vertelruimte, geluidsinstallatie met opgenomen/ ingesproken verhaal en eventueel kussens of matjes Meer inspiratie: Vraag een verteller én een muzikant om een verhaal in te spreken. De muzikant kan op instrumenten (of alledaagse voorwerpen die elk hun specifieke klank hebben) ondersteunende geluiden maken. Zo heb je ook meteen een soundtrack bij je verhaal.

Muziek op je huid Opdracht : Als een artiest in het donker speelt of zingt, komt de muziek véél dichterbij! Ontspan, laat je overrompelen door de klanken en geniet met volle teugen… Je zal de geluiden echt voelen. Wedden dat je daarna vaker je ogen sluit als je naar muziek luistert? Benodigdheden: donkere ruimte, geluidsopname van zanger of muzikant die gezinnen zelf makkelijk kunnen opzetten Meer inspiratie: laat kinderen eerst geblinddoekt een aantal muziekinstrumenten betasten, na het beluisteren van het nummer laat je ze dan raden welke instrumenten er aan bod kwamen.

17

Creatief met reliëf Opdracht: Met reliëf breng je een tekening tot leven. Ribbelkarton, breiwol, prikpennen, takjes, kleine voorwerpen: alles is bruikbaar om hoogte en diepte te creëren! Zo ontstaat een tentoonstelling waar de bezoekers ook met hun handen van kunnen genieten. Aan de slag met potlood, schaar, lijm en prikker… Benodigdheden: knutselgerief Meer inspiratie: Deze workshops kan je ook op locatie organiseren. In het bos of in het magazijn van de kringloopwinkel. Zoek een plek waar veel materiaal voorhanden is dat jullie mogen aanraken en gebruiken in jullie kunstwerken. Het resultaat van de workshops is een expositie in je cultuurhuis.

Blind boetseren Opdracht: Kinderen verkennen geblinddoekt een bepaald object in je cultuurhuis door te voelen. Ze worden gestimuleerd om te letten op vorm, textuur, materiaal,... om zo te ontdekken wat het voorwerp is. Laat ze geblinddoekt het voorwerp boetseren. Nadien vergelijken ze beide voorwerpen: lijkt hun voorwerp op het betaste voorwerp? Wat is het verschil tussen kijken en voelen? Kan je als ziende iets mooi vinden wat je als voelende lelijk vindt? Of omgekeerd? Waarom is er zo’n verschil? Benodigdheden: fimoklei Meer inspiratie: Laat de gezinsleden hun boetseerwerk afwerken met korrels, zaden, dennennaalden, bladen om verschillende texturen na te bootsen.

Bruisend braille Opdracht: Wist je dat het brailleschrift niet moeilijk is om te leren, als je je ogen kunt gebruiken? In het prentenboek ‘Rare snuiters’ staan geheime boodschappen in braille, kunnen de kinderen ze ontcijferen? Knap toch, hoe sommige blinde mensen met de top van hun wijsvinger kunnen lezen! Benodigdheden: boek ‘Rare snuiters’ en eventueel extra braillealfabetjes (verkrijgbaar bij Blindenzorg Licht en Liefde: [email protected]); papier en balpennen Meer inspiratie: Of kunnen ze extra informatie over een bepaald item in je collectie ontdekken door braille te ontcijferen? Schrijven met die puntjes is ook heel speciaal. Lukt het je bezoekers om hun naam in braille schrijven?

18

Naast opdrachten als onderdeel van je zoektocht, kan je jezelf uitdagen om een rondleiding of activiteit te organiseren voor slechtziende kinderen. Organiseer bijvoorbeeld een drietal momenten tijdens de zomer met duo-rondleidingen tussen ziende kinderen en slechtziende of blinde kinderen of volwassenen. Personen met een visuele beperking zullen zo hun bijzondere ervaringswereld aanwenden om die van zienden te verruimen en te verdiepen. Geslaagd project? Laat het dan zeker ook na de zomer doorlopen. Alle nieuwe en bestaande initiatieven voor blinde en slechtziende kinderen willen we tijdens de zomer graag in de kijker zetten. Organiseer jij iets? Laat het ons weten via [email protected] EXTRA ADVIES? Bij XiNiX (een project van Blindenzorg Licht en Liefde) kan je terecht voor meer uitgewerkte activiteiten en als je blinde of slechtziende ervaringsdeskundigen wil inschakelen. Contact: [email protected], tel. 050 40 60 15, Meer info online vind je hier.

19

6. KIJKkaarten: een methodiek voor je zoektocht AppelSIEN en ANNAnas lieten hun wildste ideeën los op het jaarthema. Resultaat? KIJKboekjes als beloning voor de schattenvondst, maar ook do it yourself- KIJKkaarten voor jullie. Je knutselt deze kijkinstrumenten zelf in elkaar en kan er tal van opdrachten aan ophangen. Hieronder vind je de nodige knutselinstructies. De KIJKkaarten kan je gratis downloaden van de website van CultuurNet.

Je drukt de KIJKkaarten best af op dik papier of karton. Vervolgens haal je je knip- en plakmateriaal uit de lade. Een snijmes en snijmat kan ook van pas komen. Je snijdt de vormen uit of plooit openingen open. Bij sommige KIJKkaarten horen extra gadgets. Deze koop je aan, leen je of je sluit een deal met een partner (papierleveranciers, kostuumatelier, Kringloopwinkel, …). Hieronder vind je instructies en opdrachten per kaart.

Emoblik Hoe we naar de wereld kijken, wordt gekleurd door hoe we ons op dat moment voelen. Om de deelnemers dit te laten ervaren heeft deze KIJKkaart een mp3 met geluidsopname. Een stem op de geluidsopname spreekt je op een bepaalde manier toe waardoor je je blij gaat voelen, bedrukt, angstig of bevat muziek die je in een bepaalde stemming brengt. Deze geluidsopname moet je zelf nog maken. Een alternatief kan ook zijn om met muziekfragmentjes te werken. Zorg ervoor dat je muziekjes selecteert die verschillende gevoelens opwekken. Opdracht: Deze opdracht doet gezinnen nadenken over de invloed van hun gemoedstoestand op hun blik. Zet een vrolijk nummer klaar en lok hun oog naar een prentenboek, uitzicht uit de torenkamer, zelfportret van een kunstenaar. Verander de stemming met een droevig nummer. Ziet het er nu anders uit? Gezinsleden kunnen vergelijken wat het muziekje bij ieder oproept. Benodigdheden: muziekspeler, mp3’s met muziek (iets vrolijks, eng, rustgevend) of een ingesproken bericht Meer inspiratie: Je vertelt over de auteur van een werk en zet zijn lievelingsmuziek op. Vraag aan de kinderen om een portret te maken van de dramaturg, auteur of schilder. Zonder foto’s van hoe hij of zij er in het echt uitziet, verbeelden kinderen het gezicht bij een werk en bij muziek. Breng het gesprek op gang met originele vragenfiches.

20

Geursnorretje Deze KIJKkaart heeft onder de neusholte een geursnorretje. Hierbij vragen we ons af wat deze extra zintuiglijke ervaring met onze visuele prikkel doet. Je kan een masker maken met één geurelement of je kan een doosje voorzien met verschillende geurmaterialen of parfums. Instructies KIJKkaart - standaard KIJKkaart uitgesneden in dik karton - geurende materialen (bv. Stokje kaneel,..) + bevestiging zelfklevende plakband of ijzerdraad - geurende parfums (munt,…) + bevestiging (post-its) Deze miniatuurmaterialen kunnen met plakband of een stukje ijzerdraad op het masker bevestigd worden. De parfums kunnen op een post-it uitgesmeerd worden en dan erop gekleefd. Opdracht: Maak een associatieketting van geuren. Je vertrekpunt is de geur van het snorretje. Met welk object, boekencover, kasteelruimte of schilderij brengen kinderen deze geur in verband? Laat de kinderen het gekozen voorwerp of de plek besnuffelen en omschrijven welke geur het werkelijk heeft. Kunnen ze een voorwerp bedenken dat deze geur ook heeft? Benodigdheden: geursnor Meer inspiratie: Geef je geursnorretje een sterk en herkenbare geur (azijn of lavendel bijvoorbeeld). De eerste tip op de zoektocht van het parcours ligt verstopt bij een werk dat sterk dezelfde geur draagt. Steek daarvoor lavendel achter een schilderij of besprenkel een beeldhouwwerk met een straffe geurverfrisser.

Oorstoppers Families steken de oordopjes van deze KIJKkaarten in hun oren en sluiten zo alle geluiden af. Zie je nu beter? Of ‘zie’ je minder? Deze KIJKkaart laat horenden ervaren wat geluid toevoegt aan hun zicht. Instructies KIJKkaart - standaard KIJKkaart uitgesneden in dik karton - oordopjes aan touwtjes Opdracht: Verzin het geluid dat vroeger gemaakt werd op de erfgoedsite, het geluid van het hoofdpersonage in het boek of van het tafereel op de foto. Kan je het nabootsen?

21

Vlieggg Deze KIJKkaart heeft facetogen waarmee je in fragmenten ziet zoals een vlieg. Als een vlieg kun je alles in de gaten houden. Maar zie je nu ook meer? Instructies KIJKkaart: - standaard KIJKkaart uitgesneden in dik karton - 2 facetogen Opdracht: Welke blik hebben dieren? Hoe zou een muis deze ruimte zien? Experimenteer met perspectief (kikker, vogel, …) door de deelnemers te vragen van op een ladder, van op de grond of zonder dieptezicht naar je collectie te kijken. Meer inspiratie: Heb je een prent, foto of ander werk waarop een dier staat afgebeeld? Vraag kinderen om te kijken met de ogen van het afgebeelde dier. Wat ziet het dier? Dit is een mooi begin voor een filosofisch gesprek over wat de ene wel ziet dat de andere niet ziet.

22

7. Schattenjacht deluxe

Je kan je eigen (educatieve) medewerkers een workshop laten ontwikkelen en afstemmen op je zoektocht/het thema. Of je kan de hulp van een cultuureducatieve organisatie inroepen. Om het je makkelijk te maken, volgden enkele cultuureducatieve bemiddelaars een snelcursus over het jaarthema en het opzet van de zomeractie. Bekijk online de lijst workshopgevers en adviseurs die helemaal mee zijn met de zomeractie van Vlieg. Zij denken al te graag een workshop voor je uit of hebben misschien een kant en klare workshop in hun aanbod waar jij naar op zoek bent. Het is aan jou om contact op te nemen, prijsafspraken te maken en je verwachtingen uit te spreken. Vlieg stelt enkel hun contactgegevens ter beschikking. De lijst van cultuureducatieve hulplijnen staat op deze webplek. © Red Star Line Museum

Wat als je jonge gidsen en minderjarige publieksmedewerkers de touwtjes overnemen? Met welke blik kijken zij naar je huis? Laat hen vragen afvuren aan andere bezoekers. Kinderen kiezen zelf een plek, kunstwerk of boek en stellen vragen aan passanten zoals: Wat valt jou op? Wat proef je wanneer je dit ziet? Vertel eens wat voor gevoel je hierbij krijgt. Het gaat er niet om wat de anderen zien, maar hoe ze kijken en beleven. Verspreid op voorhand een oproep voor gidsen (m/v) tussen 8 en 12 jaar in gemeente. Bied hen een workshop aan over kijken zodat ze met een getraind oog en een arsenaal vragen op de andere schattenjagers kunnen afstappen.

Je wil gezinnen extra aanmoedigen om hun blik te openen? Organiseer dan een kijkroute. We werpen hier een paar ideetjes op. Een tandemfietstocht waarop de achterste passagier de ogen sluit en de bestuurder aan hem/haar de route beschrijft. Deze fietstocht kan eindigen met een schattentocht op je locatie. Of wat dacht je vaneen gekke-brillen-parcours in de buurt van je huis? Door de ene bril kijk je dubbel, de andere maakt je zicht wazig en nog een andere bril verkleint alles. Een fotozoektocht is eveneens een laagdrempelige familieactiviteit. Verwerk in de zoektocht foto’s van details van werken/objecten uit je huis, maar ook met details van alledaagse objecten uit de buurt.

23

Veel organisaties delen je missie om gezinsvriendelijke activiteiten op te zetten. Kunnen jullie samen een grootscheepse actie opzetten of een ander publiek bereiken? Ga het gesprek aan met partners uit je gemeente, van gemeentelijke diensten over speelpleinen en jeugdbewegingen tot het verenigingsleven. De dienst toerisme en de vrijetijdsdienst hebben mogelijk interesse in een krachtenbundeling. Vergeet zeker niet om andere schattenlocaties in de buurt te betrekken. Met hen kan je misschien één groot parcours uitdokteren of een gezamenlijke campagne voeren. Meer weten over samenwerken rond de zomer van Vieg? Verdiep je in deze gids. ©Schatten van Vlieg in Lede

In iedere schatkist zit een logboek waarop de ontdekkers hun gegevens invullen en een KIJKboekje per kind. Deze reeks KIJKkaarten mogen ze mee naar huis nemen. Ze kunnen dan op een andere locatie of thuis nóg meer manieren van kijken ontdekken. Ook deze KIJKkaarten bevatten doe- en reflectieopdrachten. Daarnaast kan je ,dankzij een groepsaankoop, tegen een voordelig tarief Vliegogen bestellen. Deze facetogen zijn een leuk gadget waarmee je de werkelijkheid ziet door de ogen van Vlieg. Je kan deze ogen als extra gadget in de schatkist verstoppen, de eerste 10 schattenjagers ermee verwelkomen, schattenjagers die op 3 locaties binnen de gemeente een schat zoeken extra belonen,… Let wel, de groepsaankoop is eenmalig. Je kan dus maar eenmaal intekenen en bijbestellen is niet mogelijk. Bestellen kan via het inschrijvingsformulier. Andere cadeautjes in de schatkist of tools voor tijdens het parcours zijn bijvoorbeeld viewmasters, caleidoscopen, gekke brillen en flipboekjes.

24

8. Communicatie

Krik de zichtbaarheid van je zoektocht op met berichten in je eigen communicatiekanalen én die van partners. Je kan aankloppen bij je gemeente en een gezamenlijke communicatieactie opzetten. Als er meerdere schattenlocaties zijn in jullie gemeente, kan er gezamenlijk een artikel op de gemeentewebsite, het lokaal krantje of UiTmagazine verschijnen. Samen kunnen jullie wellicht meer zichtbaarheid genereren. Meer inspiratie in de samenwerkingsgids. Zet zelf ook alle middelen in, van je website over facebook tot posters en uithangborden. Pak het extra origineel aan door je bericht om te dopen tot een visuele prikkel. Maak er een puzzel, trompe l’ oeil of zoekplaat van en leg deze in je museumcafé of op plaatsen waar gezinnen geregeld passeren. Je kan je bericht ook vormgeven als klassiek schilderij en het op onverwachte plekken in de openbare ruimte afficheren. Trek foto’s van enthousiaste schattenjagers en deel deze via sociale media om anderen te overtuigen. Nog een tip: gebruik het campagnemateriaal van Vlieg . De afbeeldingen, campagnebeelden en het tekstmateriaal kan je vanaf april downloaden op de campagnepagina: www.cultuurnet.be/schattenvanvlieg. Wens je nog extra materiaal voor de inkleding, zoals vloerstickers of ballonnen, dan kan je die bestellen via de UiTwinkel.

Wil je alle kinderen enthousiast krijgen voor de zomeractie? Besteed extra aandacht aan je communicatie naar kinderen of ouders met een visuele beperking. Via intermediaire organisaties kan je zeker het nieuws verspreiden. Ook Blindenzorg Licht en Liefde reikt je hulpmiddelen aan. Via AnySufer kan je de toegankelijkheid van je website en digitale documenten doorlichten. Je vindt er zeer concrete suggesties en instellingsaanpassingen in word, pdf, nieuwsbrieven, enz. Er bestaat ook een handige tool om tekstjes in braille om te zetten zonder reliëf. Op deze pagina kan je je tekst zonder leestekens of hoofdletters ingeven (text to convert) . Je kiest best voor optie ‘standard’ en de tekst verschijnt in braille. In samenwerking met Faro maakten Blindenzorg Licht en Liefde een brochure ‘Ongeziene rijkdom: blinde en slechtziende bezoekers openen de blik op kunst en erfgoed’. Download hier de gratis online gids boordevol tips.

25

Zorg dat gezinnen meteen weten waar en hoe ze aan de zoektocht kunnen beginnen. Bespaar hen een extra zoektocht naar het onthaal of naar de juiste info. Je kan de vloerstickers, ballonnen en posters van Vlieg gebruiken of zelf een Vlieg krijtparcours tekenen die de bezoekers letterlijk van buiten naar binnen loodsen om duidelijk te maken waar het onthaal of startpunt is. Goed geïnformeerde baliebedienden en andere medewerkers zijn natuurlijk ook een must. Gezinnen beschikken misschien niet over alle informatie en hebben nog een heleboel vragen voor ze starten. Een warm welkom en een duidelijke uitleg, meer is er niet nodig.

Gezinnen die hun weg vonden naar jouw locatie,wil je natuurlijk aan je huis binden. Je geeft een kort woordje uitleg over je huis voor ze de schattentocht aanvangen. Vraag de deelnemers hun emailadres achter te laten en stuur hen achteraf een mailing met enkele niet te missen gezinsactiviteiten later op het jaar. Leg aan iedere balie seizoensbrochures en promomateriaal van het familieaanbod van je huis.

9. Inspiratiebronnen Er zijn veel boeken, websites en video’s waar je nog meer inspiratie uit kan putten. Een overzicht aan bruikbaar materiaal vind je vanaf half februari op www.cultuurnet.be/schattenvanvlieg.

10. En tot slot… succes! Hopelijk zijn jullie heel wat inspiratie rijker na het lezen van deze gids. Doe je voordeel met de opdrachten. Knip, plak, verzin naar hartenlust. Heb je een zoektocht uitgedokterd? Doe de test en vraag aan kinderen (eventueel van buren of collega’s) om langs te komen. Deze testronde geeft je waardevolle feedback. Met een paar kleine aanpassingen wordt de zoektocht soms een pak beter. Kom je er niet uit? We staan je graag bij in geval van een writer’s block of prangende vragen. We wensen je alvast veel succes en creativiteit! Groetjes Katelijne en Elien Contact: Elien Vanlaer [email protected] 02/551 18 76

26

11. Extra hulpmiddelen op een rijtje Inschrijven voor de Zomer van Vlieg en campagnemateriaal bestellen doe je via dit inschrijvingsformulier. De gratis KIJKkaarten kan je hier downloaden. De cultuureducatieve hulplijnen kan je raadplegen in deze pdf. De inspiratiegids over samenwerking vind je hier terug.

27