1 Omvang problematiek. Ongevallen tijdens doe-het-zelven Ongevalscijfers. Samenvatting. Jaarlijks aantal letsels door doe-het-zelven*

Ongevallen tijdens doe-het-zelven Ongevalscijfers

Samenvatting

behandeld, wordt vervolgens opgenomen in het ziekenhuis. Elk jaar overlijden gemiddeld 41 personen aan de gevolgen van een ongeval tijdens doe-hetzelven. Mannen lopen vaker letsel op dan vrouwen. Het grootste deel van de gewonde doe-het-zelvers is een volwassene in de leeftijd 35-59 jaar. Oudere klussers lopen relatief vaak ernstig letsel op.

Doe-het-zelven leidt elk jaar tot gemiddeld 120.000 letsels. Ruim de helft van de letsels wordt medisch behandeld. Per jaar vinden onder andere 24.000 behandelingen op een Spoedeisende Hulp(SEH)afdeling plaats. Zes procent van de slachtoffers die op de SEH-afdeling worden

Jaarlijks aantal letsels door doe-het-zelven* Doe-het-zelven

Tuinieren

41

3 à 4**

120.000

65.000

190.000

Medisch behandelde blessures

70.000

48.000

120.000

SEH-behandelingen

24.000

5.400

29.000

Ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling 1.400 * Optellen van de aantallen leidt tot dubbeltelling ** Tenminste gemiddeld 3 à 4 dodelijke ongevallen door tuinieren per jaar

510

1.900

Overledenen Totaal aantal letsels

Totaal

Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010, VeiligheidNL; Krantenknipselregistratie 2006-2010, VeiligheidNL; Ongevallen en Bewegen in Nederland 2006-2010, VeiligheidNL; Continu LIS Vervolgonderzoek 2003-2009, VeiligheidNL; Statistiek niet natuurlijke dood Doodsoorzakenstatistiek 2006-2010, Centraal Bureau voor de Statistiek; Statistiek niet natuurlijke dood (microbestand) 2000-2010, Centraal Bureau voor de Statistiek; Letsellastmodel 2009, VeiligheidNL i.s.m. Erasmus Medisch Centrum; SPOT (2010), Cijfers over tijd. Tijdsbestedingsonderzoek 2010. Amstelveen

1

heeft letsel aan de onderste extremiteiten (26%). Het aantal in OBiN geregistreerde letsels is te klein voor gedetailleerdere uitspraken.

Omvang problematiek Op basis van gegevens verzameld via het enquêteonderzoek Ongevallen en Bewegen in Nederland (OBiN) wordt geschat dat er jaarlijks 190.000 letsels ontstaan tijdens tuinieren of doe-hetzelven: 120.000 letsels ontstaan tijdens doe-hetzelven (n=134) en 65.000 tijdens tuinieren. Mannen (76%, 93.000) lopen drie keer zo vaak letsel op door doe-het-zelven als vrouwen (24%, 29.000). Ruim twee derde van de slachtoffers is in de leeftijd van 35 tot en met 59 jaar (69%, 84.000). Een te zwaar gewicht gehanteerd (19%), een verkeerde beweging (17%) en ergens vanaf vallen of ergens aan snijden (beiden 10%) worden het vaakst als oorzaak genoemd. Letsel aan romp (33%, met name rug/wervelkolom) of armen (31%, vooral vingers/duim) komen het meeste voor. Eén op de vier slachtoffers

Ruim de helft van de letsels wordt medisch behandeld (57%, 70.000), vooral door de huisarts (59%, 41.000) en/of een fysiotherapeut (35%, 25.000) (bijlage). Bij tuinieren is het aandeel letsels dat medische behandeling nodig heeft hoger, namelijk 74%. Dit wijst op ernstigere letsels door tuinieren dan door doe-hetzelven. Uit LIS (zie paragraaf 2) weten dat jaarlijks 24.000 behandelingen (n=13.188) op een Spoedeisende Hulp (SEH)afdeling plaatsvinden in verband met letsel opgelopen tijdens doe-het-zelven. Dit komt overeen met bijna 70 SEH-behandelingen per dag. Ongeveer zes procent van de slachtoffers (1.400) wordt na de behandeling op de SEH-afdeling opgenomen in het ziekenhuis (n=798) (zie paragraaf 3). Voor letsel door tuinieren vinden elk jaar aanmerkelijk minder SEHbehandelingen plaats, namelijk gemiddeld 5.400 per

Ongevallen tijdens doe-het-zelven. Ongevalscijfers – VeiligheidNL - mei 2012

jaar. Het aantal ziekenhuisopnamen in verband met letsel opgelopen tijdens tuinieren is ook minder (510), echter het opnamepercentage is hoger (9%), wat eveneens duidt op relatief ernstigere ongevallen tijdens tuinieren dan tijdens doe-het-zelven. Gemiddeld overlijden elk jaar 41 personen aan de gevolgen van een ongeval tijdens doe-het-zelven (zie

paragraaf 4). Dat lijkt aanmerkelijk hoger dan het aantal overlijdensgevallen door tuinieren (tenminste 3 à 4 per jaar), maar mogelijk is het verschil kleiner aangezien doden door een ongeval tijdens tuinieren minder goed worden geregistreerd. In de Statistiek niet-natuurlijke dood ontbreekt een code voor tuinieren.

Bron: Ongevallen en Bewegen in Nederland 2006-2010, VeiligheidNL; Letsel Informatie Systeem 2006-2010, VeiligheidNL; Krantenknipselregistratie 2006-2010, VeiligheidNL; Statistiek niet natuurlijke dood 2006-2010, Centraal Bureau voor de Statistiek

2 Behandelingen op de Spoedeisende Hulp-afdeling (SEH) Zoals al gezegd vinden per jaar gemiddeld 24.000 behandelingen op een Spoedeisende Hulp(SEH)afdeling plaats in verband met letsel opgelopen tijdens doe-het-zelven. De letsels die op een SEH-afdeling behandeld worden zijn vrijwel altijd acuut en redelijk ernstig. Sinds begin jaren negentig is het aantal SEHbehandelingen in verband met letsel door doe-hetFiguur 1

zelven flink gedaald (figuur 1). Na een wat wisselend beeld in de eerste jaren van de 21e eeuw lijkt er nu sprake te zijn van een gunstige ontwikkeling. Berekend over de periode 2006-2010 blijkt er echter nog geen sprake te zijn van een statistisch significante daling. Vanuit het Tijdsbestedingsonderzoek van Spot (2010) weten we dat het aantal minuten dat personen van 20 tot en met 65 jaar per dag aan doe-het-zelven besteden van 19 minuten per dag in 2006 is toegenomen tot 25,5 minuten per dag in 2010. Hieruit kunnen we voorzichtig concluderen dat de ontwikkeling van het aantal SEH-behandelingen gunstig is.

Trend in het jaarlijks aantal SEH-behandelingen in verband met letsel door doe-het-zelven

50.000 aantal SEH-behandelingen

lineaire trend

40.000

30.000

20.000

10.000

0 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Bron: Letsel Informatie Systeem 1986-2010, VeiligheidNL

Wie lopen letsel op? Het aantal mannen (86%, 20.000) dat op de SEHafdeling wordt behandeld in verband met letsel door doe-het-zelven, is zes keer zo groot als het aantal vrouwen (14%, 3.300). Uit het Tijdsbestedingsonderzoek van SPOT beschikken we over gegevens over de hoeveelheid tijd die mannen en vrouwen, en personen in diverse leeftijdsgroepen

in 2008 besteedden aan doe-het-zelven. Hieruit blijkt dat mannen 'slechts' ruim twee maal zo veel doe-hetzelven als vrouwen (6-65 jaar: 25,1 versus 11,9 minuten per dag). Mannen lopen dus meer kans tijdens klussen letsel op te lopen dan vrouwen. Het is niet bekend of dit komt doordat mannen minder veilig werken of doordat mannen meer gevaarlijke klussen doen dan vrouwen.


De slachtoffers zijn vooral volwassenen in de leeftijd van 20 tot en met 64 jaar (80%, 19.000). Veertig procent van de slachtoffers is in de leeftijd 30-49 jaar (9.400). De piek ligt duidelijk op jongere leeftijd dan bij tuinieren (Tuinieren: 50-64 jaar, zie Factsheet Tuinieren).In alle leeftijdsgroepen is het aantal mannen (veel) groter dan het aantal vrouwen. In figuur 2 is te zien dat de tijdsbesteding aan doe-het-zelven Figuur 2

toeneemt (tenminste) tot de leeftijd van 65 jaar. Het aantal SEH-behandelingen daalt echter vanaf 45 jaar. Hieruit zou geconcludeerd kunnen worden dat klussers van 45 tot 65 jaar relatief veilig werken, maar het zou ook te maken kunnen hebben met het soort klussen die doe-het-zelvers in deze leeftijdgroep doen.

Doe-het-zelven: jaarlijks aantal SEH-behandelingen in verband met letsel, naar leeftijd en geslacht en aantal minuten doe-het-zelven per dag naar leeftijd

Aantal SEH-behandelingen per jaar 2.500 Man

Vrouw

2.000 1.500 1.000 500

85 jaar en ouder

80-84 jaar

75-79 jaar

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

35-39 jaar

30-34 jaar

25-29 jaar

20-24 jaar

15-19 jaar

10-14 jaar

5-9 jaar

0-4 jaar

0

Gemiddeld aantal minuten doe-het-zelven per dag 30 20 10 0 6-19 jaar

20-24 jaar

25-29 jaar

30-39 jaar

40-49 jaar

50-65 jaar

Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010, VeiligheidNL; SPOT (2010), Cijfers over tijd. Tijdsbestedingsonderzoek 2010. Amstelveen : SPOT

Hoe ontstaan de letsels? Twee op de vijf letsels tijdens doe-het-zelven ontstaan door snij-ongevallen (39%, 9.300), vooral snijongevallen met gereedschap (tabel 1). Letsel doordat het slachtoffer geraakt is door een bewegend object (21%, 4.900) komt op de tweede plaats, valongevallen komen op de derde plaats (16%, 3.800), waarbij vooral een val van trap of ladder naar voren komt. Tien procent van de slachtoffers (2.300) heeft letsel door een vreemd lichaam, bijvoorbeeld een splinter in het oog of in de huid. Nemen we in plaats van het ongevalsscenario, de producten als uitgangspunt dan komt (uiteraard) het gereedschap weer naar voren (43%, 10.000) (tabel 2, bijlage tabel 1), zowel handgereedschap (24%) als aangedreven gereedschap (18%). Gebruik van een hobbymes (8%) leidt het vaakst tot een SEH-

behandeling gevolgd door ongevallen met een cirkelzaag (5%) of met handzaag (4%). Diverse grondstoffen/bouwbestanddelen zijn bij ongevallen betrokken (23%), hout (7%) en metaal het vaakst (6%). Het verloop van het aantal ongevallen met aangedreven gereedschap in de tijd is geanalyseerd. De lange termijn trend van het aantal SEHbehandelingen i.v.m. letsel door doe-het-zelven waarbij aangedreven gereedschap betrokken is (figuur 3), lijkt minder gunstig dan die voor alle SEHbehandelingen i.v.m. letsel door doe-het-zelven (figuur 1). In de periode 2006-2010 is er geen sprake van een significante toe- of afname maar lijkt de ontwikkeling vanaf 2007 gunstig.


Tabel 1

Letsels door doe-het-zelven: SEHbehandelingen naar meest voorkomende scenario's Aantal

%

9.300

39

Snijden aan handgereedschap

3.700

16

Snijden aan aangedreven gereedschap

2.900

12

Snijden aan object

Snijden aan mes Geraakt door bewegend object Geraakt door handgereedschap

420

2

4.900

21

1.100

5

Geraakt door aangedreven gereedschap

550

2

Geraakt door materiaal van hout

470

2

Geraakt door meubilair

440

2

Geraakt door materiaal van beton/cement*

420

2

3.800

16

1.600

7

920

4

Val Val van trap of ladder Val van hoogte, val uit, van Vreemd lichaam

2.300

10

Vreemd lichaam in oog

1.800

8

Vreemd lichaam in huid

500

2

Beknelling

890

4

Stoten tegen stilstaand object

730

3

Acute fysieke belasting

650

3

De producten waarmee ongevallen gebeuren geven slechts een beperkte indicatie van de klussen waarmee de slachtoffers bezig waren ten tijde van het ongeval. Zo zullen de slachtoffers die letsel oplopen door een ongeval waarbij een zaag betrokken was, vaak daadwerkelijk aan het zagen zijn geweest, maar bijvoorbeeld bij de slachtoffers van een ongeval waarbij een deel van een gebouw betrokken was, is dat veel minder duidelijk. Helaas geeft de toedrachtsbeschrijving slechts in een beperkt deel van de gevallen informatie over de klus waarmee het slachtoffer bezig was. Een analyse waarbij de toedrachten gecombineerd worden met de betrokken producten leidt tot de volgende rangorde op basis van het aantal SEH-behandelingen: 1. Zagen 3. Boren 5. Slopen 2. Timmeren 4. Schilderen 6. Behangen Dit resultaat moet met enige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden omdat op deze manier slechts een ongeveer een derde van de cases op een globale manier ingedeeld kan worden.

Totaal 24.000 100 Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010, VeiligheidNL * Geraakt door materiaal van beton/cement/steen/aardewerk

Tabel 2

Letsels door doe-het-zelven: SEH-behandelingen, jaarlijks aantal en percentage naar meest voorkomende betrokken producten

(Tuin-)gereedschap (incl. messen) Handgereedschap (incl. messen)

Aantal

%

10.000

43

Delen van gebouwen

Aantal

%

2.200

9

5.700

24

Muren en daken en balkons

640

3

Hobbymes

1.800

8

Trappen

580

2

Zaag

1.100

4

(Onderdelen van) ramen of deuren

520

2

980

4

Vloeren binnenshuis

360

2

4.300

18

Ladders, steigers, losse trappen

1.600

7

1.800

8

Ladder

1.100

4

Hamer Aangedreven gereedschap Zaagmachines Cirkelzaag

360

2

1.200

5

Kasten

550

2

Stoelen en banken

340

1

7

(Onderdelen van) motorvoertuigen

950

4

1.200

5

Huishoudtrap

Haakse slijper

940

4

Meubilair (niet vast)

Boormachine

780

3

Grondstoffen en bouwbestanddelen

5.400

23

Materiaal van hout

1.700

Plank

430

2

Auto

430

2

1.400

6

Verpakkings- en opslagmateriaal

500

2

580

2

Klein ijzerwaren

420

2

1.200

5

Chemische producten

370

2

Tegels 450 Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010, VeiligheidNL

2

Materiaal van metaal Metaalsplinter Materiaal van beton/cement/steen/aardewerk


Figuur 3

Trend in jaarlijks aantal SEH-behandelingen i.v.m. letsel door doe-het-zelven waarbij aangedreven gereedschap betrokken is

7.000 aantal SEH-behandelingen

lineaire trend

6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010


Zover bekend wordt er vaker letsel opgelopen tijdens klussen in de woning dan buiten. Het is niet ondenkbaar dat dit komt doordat er binnen meer geklust wordt.

Eén op de vijf slachtoffers loopt op zaterdag het letsel op (20%, 4.600) (figuur 4). Opvallend is dat het aantal ongevallen op zondag eerder lager dan hoger is dan op een door-de-weekse dag. Het aantal SEHbehandelingen in verband met letsel door klussen is vrij gelijkmatig verdeeld over het jaar. In de winter lijkt het aantal iets lager dan in voorjaar en de zomermaanden.

In het Continu LIS Vervolg Onderzoek (CLVO) staan uitgebreidere toedrachtsbeschrijvingen dan in LIS. Echter het is moeilijker kwantitatieve conclusies te trekken. Ter illustratie staan in de bijlage (tabel 2) diverse uitgebreidere toedrachtsbeschriivingen zoals geregistreerd in het CLVO. Figuur 4

Letsels door doe-het-zelven: SEH-behandelingen, jaarlijks aantal naar dag en maand 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000

December

November

Oktober

September

Augustus

Juli

Juni

Mei

April

Maart

Februari

Januari

Zondag

Zaterdag

Vrijdag

Donderdag

Woensdag

Dinsdag

Maandag

0


Oorzakelijke factoren In het CLVO is aan slachtoffers met letsel door een ongeval die behandeld zijn op een SEH-afdeling van een LIS-ziekenhuis, gevraagd aan te geven welke factoren naar hun mening een rol hebben gespeeld bij het ontstaan van het ongeval. Hierbij zijn vier categorieën factoren bevraagd (tabel 3). Onder slachtoffers van een ongeval tijdens doe-het-zelven worden gedragsfactoren (74%) het vaakst genoemd gevolgd door productfactoren (51%). In tabel 3 (zie ook bijlage tabel 3) is te zien dat gedragsfactoren ook

bij ongevallen tijdens tuinieren en bij privé- en arbeidsongevallen in het algemeen, veruit bovenaan staan. Ten opzichte van tuinieren (35%) en privéongevallen in het algemeen (27%) worden bij ongevallen tijdens doe-het-zelven productfactoren (51%) vaak genoemd. Het percentage doe-het-zelfongevallen waarbij een productfactor als oorzakelijk factor wordt gezien is, vergelijkbaar met dat van arbeidsongevallen als totaal (49%). Binnen de gedragsfactoren zijn 'pech' (51%) en onvoorzichtigheid (46%) veruit de meest genoemde


factoren. Pech is een gedragsfactor die ook bij andere typen ongevallen bovenaan staat (zie ook tabel 3). De meest genoemde productfactor is het omvallen of wegglijden van een product (20%). Een nadere analyse van de ongevallen waarbij de drie meest genoemde gedrags- en productfactoren een rol speelden, geeft aanwijzingen dat volgens de slachtoffers productfactoren vooral een rol spelen bij Tabel 3

ongevallen met aangedreven gereedschap en dat gedragsfactoren vooral een rol spelen bij ongevallen met handgereedschap maar ook vaak bij ongevallen met aangedreven gereedschap. Dit geeft aan dat in de preventie van ongevallen met aangedreven gereedschap zowel aandacht moet worden besteed aan gedrags- als aan productfactoren (hoe werk ik (veilig) met het gereedschap).

Letsels door doe-het-zelven: SEH-behandelingen naar meest genoemde oorzakelijke factoren

Doe-het-zelven

Tuinieren

(n=308)

%

(n=96)

%

Gedragsfactoren

74

Gedragsfactoren

67

Ik had pech

51

Ik had pech

46

Privé-ongevallen

%

Ik deed onvoorzichtig

46

Ik lette niet op

30

Gedragsfactoren

69

Ik lette niet op

26

Ik deed onvoorzichtig

27

Productfactoren

27

Productfactoren

51

Productfactoren

35

Omgevingsfactoren

36

Voorwerp/product viel om of gleed weg

20

Omgevingsfactoren

26

Lichamelijke factoren

37

Bewegende onderdelen

17


28

Voorwerp/product deed iets anders dan verwacht

17

Arbeidsongevallen

%

Omgevingsfactoren

26

Gedragsfactoren

77

Obstakels/oneffenheden

9

Productfactoren

49

Drukte

9

Omgevingsfactoren

37

Gladheid

7


32


24

Ik was moe 13 Bron: Continu LIS Vervolgonderzoek 2004-2009, VeiligheidNL

Wat is de aard van de letsels? In de helft van de gevallen heeft het slachtoffer letsel aan hand of vingers (52%, 12.000) (tabel 4). Eén op de zes slachtoffers heeft letsel aan het hoofd (16%, 3.800). Letsel aan voet of tenen komt op de derde plaats (8%, 1.900). Bijna de helft van de slachtoffers wordt op de SEHafdeling behandeld voor een open wond (45% Tabel 4

(11.000), een kwart heeft oppervlakkig letsel (27%, 6.300). Ook fracturen komen regelmatig voor (16%, 3.700). Combinatie van letsellocatie en type letsel laat zien dat één op drie letsels een open wond aan hand of vingers is (32%) (tabel 3). Opvallend is dat negen procent van slachtoffers (2.200) letsel heeft aan de oogbol.

Letsels door doe-het-zelven: SEH-behandelingen, aantal en percentage naar locatie en type letsel Aantal

%

Aantal

%

12.000

52

1 Open wond hand/vinger

7.600

32

2 Hoofd

3.800

16

2 Letsel oogbol

2.200

9

3 Voet/tenen

1.900

8

3 Oppervlakkig letsel/kneuzing hand/vinger

2.100

9

4 Factuur hand/vinger

1.500

6

5 Open wond hoofd

1.100

4

1 Hand/vingers

1 Open wond 2 Oppervlakkig letsel

11.000

45

6.300

27

3.700 16 3 Fractuur Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010, VeiligheidNL Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010, VeiligheidNL; SPOT (2010), Cijfers over tijd. Tijdsbestedingsonderzoek 2010. Amstelveen : SPOT; Continu LIS Vervolgonderzoek 2003-2009, VeiligheidNL


3

is de ontwikkeling waarschijnlijk gunstiger dan op het eerste gezicht lijkt. Echter de ontwikkeling van het aantal ziekenhuisopnamen is ongunstiger dan die van het aantal SEH-behandelingen. Dit kan een aanwijzing zijn dat het aandeel ernstige letsels stijgt.

Ziekenhuisopnamen In de registratie van ziekenhuisopnamen, de Landelijke Medische Registratie, is het niet mogelijk om letsels door doe-het-zelven te onderscheiden. De onderstaande gegevens betreffen daarom gegevens uit LIS over de letsels waarvoor de klusser na behandeling op de SEH-afdeling is opgenomen in het ziekenhuis. Elk jaar worden gemiddeld 1.400 slachtoffers van een ongeval tijdens doe-het-zelven na behandeling op de SEH-afdeling opgenomen in het ziekenhuis. Dit is zes procent van alle slachtoffers die zich melden op de SEH-afdeling met letsel door doe-het-zelven. In de periode 2006-2010 lijkt het aantal ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling in verband met letsel opgelopen tijdens doe-het-zelven met te zijn gestegen. Echter de stijging is niet significant. Houden we rekening met de toename van de tijd die er besteed wordt aan klussen (zie paragraaf 2 en 6), dan Figuur 5 16% 14%

Wie worden opgenomen in het ziekenhuis? In figuur 5 is te zien dat binnen de doe-het-zelvers die in het ziekenhuis worden opgenomen relatief meer ouderen zijn dan in de totale groep doe-het-zelvers die op de SEH-afdeling behandeld wordt. Opvallend is het grote aandeel opgenomen slachtoffers in de leeftijd van 55 tot en met 69 jaar, te weten 35%. In de totale groep doe-het-zelvers die op de SEH-afdeling komt, is dat minder, namelijk 21%. Senioren, en met name die in de leeftijdsgroep 55-69 jaar, lopen dus relatief vaker dan jongeren ernstigere letsels op waarvoor een ziekenhuisopname noodzakelijk is. Negen op de tien opgenomen slachtoffers is man (91%, 1.300). Dit aandeel is vergelijkbaar met het aandeel mannen in de totale groep doe-het-zelvers die op de SEH-afdeling komt.

Letsels door doe-het-zelven: SEH-behandeling en ziekenhuisopname na SEH-behandeling, percentage naar leeftijd SEH-behandeling

Ziekenhuisopname na SEH

12% 10% 8% 6% 4% 2%

Bron:

85 j en ouder

80-84 jaar

75-79 jaar

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

35-39 jaar

30-34 jaar

25-29 jaar

20-24 jaar

15-19 jaar

10-14 jaar

5-9 jaar

0-4 jaar

0%

Letsel Informatie Systeem 2006-2010, VeiligheidNL

Hoe ontstaan de letsels die tot ziekenhuisopname leiden? De helft van de opgenomen slachtoffers van een ongeval tijdens doe-het-zelven heeft letsel opgelopen door een val (52%, 740) (tabel 5). De helft hiervan is van een trap of ladder gevallen (25%, 360), een derde is van een andere hoogte gevallen (17%, 240). Bij één op de vijf ongevallen die tot een ziekenhuisopname leiden, is aandreven gereedschap (20%, 290) betrokken.

Slachtoffers met letsel door een val maken 'slechts' zestien procent uit van alle slachtoffers die met letsel door doe-het-zelven op een SEH-afdeling behandeld worden (zie hst 2). Dit betekent dat deze slachtoffers relatief vaak worden opgenomen in het ziekenhuis en hun letsel dus relatief vaak ernstig is. Bij de valongevallen is het opnamepercentage dan ook hoog, twintig procent (figuur 6). Voor de ongevallen waarbij sprake is van


een val van trap of ladder of een val van een andere hoogte is dit zelfs 22% respectievelijk 26%. Ter vergelijking, bij de veel voorkomende snijTabel 5

ongevallen is het opnamepercentage slechts vier procent. Dergelijke ongevallen leiden dus over het algemeen tot weinig ernstige letsels.

Letsels door doe-het-zelven: Ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling, jaarlijks aantal en percentage naar meest voorkomende scenario's en betrokken producten Aantal

%

Betrokken producten

Aantal

%

740

52

(Tuin)gereedschap (incl. messen)

430

30

Val van trap of ladder

360

25

Aangedreven gereedschap

290

20

Val van hoogte, val uit, van

240

17

200

14

380

27

150

11

240

17

130

9

Scenario Val

Snijden aan object Snijden aan aangedreven gereedschap Geraakt door bewegend object

Zaagmachines Cirkelzaag Handgereedschap (incl. messen)

120

8

Ladders en steigers en losse trappen

370

26

Ladder

260

19

Huishoudtrap

70

5

Steigerconstructie

50

4

Delen van gebouwen

270

19


120

9

Trappen

80

6

190

14

Materiaal van hout

80

6

Materiaal van beton/cement/steen/aardewerk

50

4

(Onderdelen van) van motorvoertuigen

60

4

Meubilair

50

4

1.400

100

Grondstoffen en bouwmaterialen

Totaal 1.400 100 Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010, VeiligheidNL

Figuur 6

Totaal

Letsels door doe-het-zelven: percentage ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling naar ongevalsscenario Snijden aan object Snijden aan handgereedschap Snijden aan aangedreven gereedschap

Geraakt door bewegend object Geraakt door handgereedschap Geraakt door aangedreven gereedschap

Val Val van trap of ladder Val van hoogte, val uit, van

Vreemd lichaam

Beknelling

Acute fysieke belasting 0%

20%

40%

60%

80%

100%



Letsels door doe-het-zelven: SEHbehandeling en ziekenhuisopname na SEH-behandeling, percentage SEH-behandeling

Ziekenhuisopnam na SEH-behandeling

70% 60% 50% 40% 30% 20%

Overig

Heup/been/voet

0%

Schouder/arm/hand

10% Romp/wervelkolom

In figuur 7 is te zien dat met name het aandeel letsels aan de romp groter is bij de ziekenhuisopnamen dan bij de SEH-behandelingen. Dit duidt erop dat deze letsels relatief vaak ernstig zijn. De letsels aan de bovenste extremiteiten zijn daarentegen juist niet zo vaak ernstig. De meest voorkomende letsels waarvoor ziekenhuisopname plaatsvindt zijn: open wonden aan hand of vingers (11%, 160), fracturen aan wervelkolom/ruggenmergletsel (7%, 100), spier/peesletsel aan hand of vingers (6%, 80) en licht hersenletsel (5%, 70).

Figuur 7

Hoofd/hals/nek

Wat is de aard van de letsels waarvoor ziekenhuisopname plaatsvindt? Vier op de tien slachtoffers die na behandeling op de SEH-afdeling worden opgenomen in het ziekenhuis, worden opgenomen in verband met letsel aan de bovenste extremiteiten (41%, 580). Een vijfde heeft letsel aan de romp (21%, 300) en een vijfde aan de onderste extremiteiten (19%, 270).



4 Overledenen Elk jaar overlijden gemiddeld 41 personen aan de gevolgen van een ongeval tijdens doe-het-zelven. Het aantal dodelijke slachtoffers is gestegen ten opzichte van het begin van de 21e eeuw. In de periode 20062010 is er geen sprake van een significante verandering. In de laatstgenoemde periode varieert

het aantal dodelijke ongevallen door doe-het-zelven sterk, van ruim 30 in 2008 en 2010 tot zo'n 50 in 2007. Drie kwart van de slachtoffers is 55 jaar of ouder (76%, 31). Ruim negentig procent is man (94%, 39). De meeste slachtoffers overlijden aan de gevolgen van een val (79%, 32). In drie kwart van de gevallen vindt het ongeval bij/in de eigen woning plaats (74%, 31). In de bijlage in tabel 4 zijn ter illustratie diverse krantenberichten opgenomen over dodelijke ongevallen tijdens doe-het-zelven.

Bron: Statistiek niet natuurlijke dood - Doodsoorzakenstatistiek 2006-2010, Centraal Bureau voor de Statistiek; Statistiek niet natuurlijke dood (microbestand) 2000-2010, Centraal Bureau voor de Statistiek; Krantenknipselregistratie 2006-2010, VeiligheidNL

5 Kosten en gevolgen van letsel De directe medische kosten van letsels door doe-hetzelven die behandeld zijn op een SEH-afdeling of als gevolg waarvan een ziekenhuisopname heeft plaats gevonden, bedragen gemiddeld € 1.200 en in totaal gemiddeld € 31 miljoen per jaar. Deze gemiddelde kosten lopen op met het toenemen van de leeftijd en

valongevallen zijn gemiddeld duurder dan letsels door contact met een object. Hogere gemiddelde kosten zijn een indicatie voor ernstiger letsel. Ouderen lopen dus ernstigere letsels op dan jongeren en vallen leidt tot ernstigere letsels dan contact met een object. Dit komt overeen met bevindingen in paragraaf 3. Letsels door doe-het-zelven zijn gemiddeld twee zo goedkoop als privé-ongevallen in het algemeen. Die bedragen gemiddeld € 2.500 per slachtoffer.


De kosten van arbeidsverzuim bedragen gemiddeld € 4.600 per slachtoffer (15-64 jaar, verzuim tot een jaar) wat uitkomt op een totaal van € 34 miljoen per jaar. Ook hier geldt dat de kosten ruwweg toenemen met

het toenemen van de leeftijd en dat letsels door valongevallen gemiddeld tot hogere verzuimkosten leiden dan letsels door contact met een object.

Bron: Letsellastmodel 2010, VeiligheidNL i.s.m. Erasmus Medisch Centrum Rotterdam; Letsel Informatie Systeem 2006-2010, VeiligheidNL

6

Tabel 5

Tijd besteed aan klussen in en om huis in aantal minuten per dag 2006

Expositiegegevens In het Tijdsbestedingsonderzoek van SPOT wordt bij een steekproef van personen informatie verzameld over (de duur van) dagelijkse activiteiten. De steekproef van ondervraagden bestaat in dit onderzoek uit een online deel via een internetpanel en een telefonisch deel. De deelnemers moeten aangeven hoelang zijn met een activiteit bezig zijn waarbij ze kunnen getrapt kiezen uit bijna honderd activiteiten. Eén van die activiteiten is 'klussen in en om huis'. Het onderzoek is uitgevoerd in 2006, 2008 en 2010. Het aantal respondenten bedraagt ruim 500 per jaar.

7 Toelichting bronnen letselgegevens Bij het samenstellen van deze factsheet is gebruik gemaakt van verschillende gegevensbronnen, die hieronder kort beschreven zijn. Meer informatie over deze bronnen is te vinden op de website veiligheid.nl. Het enquêteonderzoek Ongevallen en Bewegen in Nederland (OBiN) is een continue enquête, waarbij jaarlijks 11.000 Nederlanders worden ondervraagd over letsel en blessures, sportdeelname en bewegen. In OBiN worden zowel medisch behandelde als niet medisch behandelde letsels geregistreerd en zowel acute als geleidelijk ontstane letsels. De gegevens afkomstig uit OBiN betreffen een jaarlijks gemiddelde over de periode 2006-2010. Het aantal geregistreerde letsels door doe-het-zelven is relatief klein, zodoende kan met deze gegevens slechts een grof beeld van de problematiek geschetst worden.

2008

6-65 jaar

18,5

Man

25,1

Vrouw

11,9

6-19 jaar

4,5

20-24 jaar

16,8

25-29 jaar

15,3

30-39 jaar

19,5

40-49 jaar

23,2

50-65 jaar

27,6

2010

22,3 25,5 20-65 jaar 19 Bron: SPOT (2010), Cijfers over tijd. Tijdsbestedingsonderzoek 2010. Amstelveen

Het Letsel Informatie Systeem (LIS) geeft informatie over letsels die op de Spoedeisende Hulp-afdeling (SEH) behandeld worden. Daarnaast geeft het systeem informatie over letsels waarvoor een klusser direct na presentatie op de SEH-afdeling in het ziekenhuis opgenomen wordt. LIS wordt uitgevoerd in een representatieve steekproef van ongeveer een tiende van de ziekenhuizen in Nederland. LIS registreert alleen acute en redelijk ernstige letsels. Omdat het aantal geregistreerde letsels in LIS groot is, kan hiermee een gedetailleerd beeld gegeven worden van de problematiek. De gegevens afkomstig uit LIS betreffen een jaarlijks gemiddelde over de periode 2006-2010, tenzij anders is aangegeven. Het Continu LIS Vervolgonderzoek (CLVO) is een continu uitgevoerd vragenlijstonderzoek onder slachtoffers die op een Spoedeisende Hulpafdeling (SEH) van een ziekenhuis zijn behandeld voor letsel als gevolg van een prive-, verkeers- of arbeidsongeval, sportdeelname of geweld. Het onderzoek wordt uitgevoerd door VeiligheidNL vanaf juni 2002. Met behulp van het CLVO wordt onder andere nadere informatie verzameld over de aard en


toedracht van een ongeval en van het daarbij ontstane letsel. De slachtoffers worden willekeurig geselecteerd uit het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL Voor informatie over ziekenhuisopnamen is geen informatie beschikbaar uit de reguliere gegevensbron voor ziekenhuisopnamen, de Landelijke Medisch Registratie. Voor ziekenhuisopnamen is daarom

8

gebruik gemaakt van informatie uit LIS, ofwel ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling. De kwantitatieve informatie over dodelijke ongevallen tijdens doe-het-zelven zijn afkomstig uit de Statistiek niet-natuurlijke dood (NND) 2006-2010 en de Doodsoorzakenstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

staan de belangrijkste ongevalscijfers beschreven in factsheets zoals deze. U kunt de factsheets gratis downloaden op www.veiligheid.nl. Heeft u interesse in bepaalde cijfers of een specifieke analyse? VeiligheidNL levert u deze graag. Ga hiervoor naar

Meer cijfers Veiligheid NL beschikt over veel meer cijfers over letsels en ongevallen. Per onderwerp of doelgroep

www.veiligheid.nl/onderzoek/cijfers-aanvragen.

Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid voor eventuele, in deze uitgave voorkomende, onjuistheden of onvolkomenheden. Overname van tekst of gedeelten van tekst is toegestaan, mits met de juiste bronvermelding. Indien tekst gebruikt wordt voor commerciële doelstellingen dient altijd vooraf schriftelijke toestemming verkregen te zijn.

KLUSZEN: NEEM RUST EN TIJD VOOR VEILIGHEID www.kluszen.nl


Tabellen

Tabel 1

Letsels door doe-het-zelven: Medische behandelaars en medische behandelingen Medisch behandelde

Medische

letsels1

behandelingen1

Huisarts/huisartsenpost

41.000

63.000

Fysiotherapeut

25.000

190.000

24.000

24.0002

1.400

1.4002

SEH-behandeling 3

Ziekenhuisopname

Totaal 70.000 Bron: Ongevallen en Bewegen in Nederland 2006-2010, Consument en Veiligheid (huisarts, specialist, fysiotherapeut, totaal); Letsel Informatie Systeem 2006-2010, Consument en Veiligheid (SEH-behandelingen, ziekenhuisopnamen na SEHbehandelingen) (alle gegevens betreffen jaarlijkse gemiddelden) 1 Alleen de meest voorkomende medische behandelaars/behandelingen zijn opgenomen in de tabel. Per ongevalsletsel zijn meerdere medische behandelaars mogelijk, de som van de afzonderlijke aantallen is daarom groter dan het totaal in de tabel. 2 Hierbij nemen we aan dat het aantal behandelde letsels nauwelijks afwijkt van het aantal behandelingen 3 In de LMR (registratie ziekenhuisopnamen) kan niet geselecteerd worden op doe-het-zelven of tuinieren. Bovenstaande informatie betreft ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling uit LIS.


Tabel 2

Letsels door doe-het-zelven: SEH-behandelingen, jaarlijks aantal en percentage naar meest voorkomende betrokken producten Aantal

%

10.000

43

Delen van gebouwen

5.700

24


Hobbymes

1.800

8

Zaag

1.100

4

Hamer

980

4

Schroevendraaier

300

1

Beitel

260

1

Bijl

210

<1

Vloeren binnenshuis

Knipmes

200

<1

Ladders, steigers, losse trappen

4.300

18

Ladder

1.100

4

1.800

8

Huishoudtrap

360

2

1.200

5

Steigerconstructie

190

<1

(Tuin-)gereedschap (incl. messen) Handgereedschap (incl. messen)

Aangedreven gereedschap Zaagmachines Cirkelzaag

Aantal

%

2.200

9

640

3

Dak

270

1

Muur

270

1

Trappen Vaste trap (Onderdelen van) ramen of deuren

580

2

210

<1

520

2

360

2

1.600

7

180

<1

1.200

5

Haakse slijper

940

4

Kasten

550

2

Boormachine

780

3

Stoelen en banken

340

1

Boortje

150

<1

150

<1

Grondstoffen en bouwbestanddelen

5.400

23

Tafels

200

<1

Materiaal van hout

Kettingzaag

Meubilair (niet vast)

Stoel

1.700

7

(Onderdelen van) motorvoertuigen

950

4

Plank

430

2

Auto

430

2

Houtsplinters

300

1

Verpakkings- en opslagmateriaal

500

2

1.400

6

Klein ijzerwaren

420

2

Metaalsplinter

580

2

Spijker

270

1

Metalen plaat

150

<1

Chemische producten

370

2

Materiaal van metaal

1.200

5

Verlichting (elektrisch)

220

<1

Tegels

450

2

Lamp

170

<1

Steen

230

<1 Totaal

24.000

100

Materiaal van beton/cement/steen/aardewerk

Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010, Consument en Veiligheid


Tabel 3

Letsels door doe-het-zelven: Enkele toedrachtsbeschrijvingen van ongevallen met letsel dat behandeld wordt op een SEH-afdeling

-Bezig met slijpen van las aan mijn auto. Een metaalsplinter ketste via mijn hoofd achter veiligheidsbril en kwam in mijn oog terecht. -Deur afschuren op plat dak. Ging van het plat dak af met een voet op de ladder De ladder schoof onderuit en toen boem. -Doorslijpen ijzeren pijp met slijptol. Gebeurde thuis bij veranderen van de tuin. Door onoplettendheid met slijptol pink geraakt. -Een dakpan aan het slijpen. Dakpan kantelde en slijptol schoot uit. -Een stuk staal uit het dek van mijn woonboot slijpen met haakse slijper. De slijpschijf sprong aan en ik verloor mijn evenwicht. Een slijptol maakt een rare zijwaartse beweging. -Een stukje PE-buis moest doormidden gesneden worden. Met een stanleymes. Na weerstand van het materiaal zette ik kracht en plotseling was de buis doormidden en mijn pols bijna. -Het uitbeitelen van een deur aan de onderkant. Slechte werkhouding (werkend op de grond, bij gebrek aan deugdelijke werkbanken), te haastig werken, afgeleid worden. Ik stak de beitel in mijn arm. -Hobbyen, zagen hout met cirkelzaag. Hout liep vast. Probeerde door te drukken en toen schoot het door, met vinger en al. -Ik was aan het lassen, met een laskap voor mijn ogen. Ik had soms 2 handen nodig en kon dus de laskap niet vasthouden. Keek wel weg van de las, maar dat helpt dus niet. -Ik was aan het zagen. Je wordt te vertrouwd met de machine. Je denkt ik ken hem wel, maar dan gebeurt het vaak. -Ik was gaten in aluminium aan het boren, maar aluminium ging vastzitten aan de boor. Dus met een schroevendraaier verwijderen met naar beneden stekende bewegingen. Ik schoot uit met de wijsvinger tegen de boor aan. -Ik was hout aan het afkorten op een bouwcirkelzaag. Het af te korten hout sloeg vast in het zaagblad. Het hout sloeg daardoor weg, waardoor mijn hand richting zaagblad werd getrokken. -Ik was in de garage (inpandig) op de bovenste trede van een huishoudtrapje aan het schoonmaken. Kon ergens niet bij en zette mijn voet op een fietsbagagedrager. Fiets kantelde tegen trapje, trapje viel en ik viel met mijn schouder op de betonnen vloer. -Ik was in de werkplaats bezig met onderhoud van een telescoopkraan. Met een zware hamer en doorslagpin een andere pin eruit slaan. Hamer raakte onderweg naar beneden onderdeel van de kraanwagen en raakte uit de richting en belandde op duim. -In de schuur planken aan het zagen op een elektrische zaagmachine van 2 pk, zonder veiligheidskap. Het ging mis, waarschijnlijk door een knoest in het hout. -In zandstenen wand boren. Boorstof werd in ogen geblazen omdat bril niet goed functioneerde. -Met boren, thuis. Ondanks dat ik een bril op had kwam er gruis in mijn ogen. -Met een gatenzaag die op de boormachine past. Boormachine stond op teveel toeren en op klopboren. De boormachine sloeg uit mijn hand en hapte boven in de andere hand. -Met een haakse slijper een sleufje in een muur aan het frezen. Ik was buiten, stond op de grond. De klus was geklaard, ik legde het nog draaiende apparaat op de grond. De slijpschijf sprong tegen mijn pols. -Met een zware boormachine op de vliering onder het schuine dak aan het boren. Boor sloeg vast op een staaf ijzer in het beton en vloog uit mijn handen. Hij draaide nog een paar keer rond en klapte tegen mijn hand. -Op zolder met een hobbymesje een gat maken in een kunststof plaat, t.b.v. plafond badkamer. Mes was helemaal uitgeschoven om er min of meer mee te zagen. Door te veel zijwaartse kracht brak deze af. Het resterende mespuntje in de houder kwam in mijn linker pols terecht. 4 Cm lange snee. -Tijdens snijden van gipsplaten met stanleymes in wijsvinger gesneden. Wijsvinger niet op liniaal gelegd maar stukje er overheen. -Vastzetten balkje in de garage. Bedoeling was een trap naar zolder te maken. Tijdens het vastschroeven van de laatste bout duwde ik zelf de ladder waarop ik stond onderuit en viel ca 2.5 m lager op de tegelvloer. -Werkende met een kleine stanleymes bij het plafond, brak een puntje van de stanleymes die in mijn oog terecht kwam. -Zagen met een tafelcirkelzaag, klussen bij het huis van mijn dochter. Vermindering concentratie. Ik zaagde in mijn duim. -Zagen van stroken teflon met cirkelzaag en duwhout. Met linker hand restmateriaal tegen hoofdmateriaal gedrukt. De zaag werd daardoor afgeklemd. Deze trok toen het teflon terug, tezamen met hand over zaagblad. Bron: Continu LIS Vervolgonderzoek 2003-2009, Consument en Veiligheid


Tabel 4 2006

Dodelijke ongevallen tijden doe-het-zelven: Enkele krantenberichten Een 71-jarige man is gisteren drie verdiepingen naar beneden gevallen toen hij zijn antenne op het dak wilde bijstellen. De man probeerde vanaf zijn balkon met een ladder de antenne op het platte dak van zijn bovenwoning te bereiken, maar verloor zijn evenwicht. Hij is naar een ziekenhuis gebracht en later aan zijn verwondingen overleden.

2006

Een 73-jarige man is overleden nadat hij van een dak van zijn schuur was gevallen. Hij was maandag platen aan het vervangen toen plotseling een dakplaat kantelde. Hij viel drieënhalve meter naar beneden en kwam terecht op een betonvloer.

2006

Gistermiddag is een 71-jarige man van een dak gevallen en aan zijn verwondingen overleden. De man was een dakkapel aan het schilderen toen hij zijn evenwicht verloor.

2006

Een 62-jarige man is gisterochtend overleden nadat hij bekneld was geraakt onder zijn auto. De man was in een garagebox aan zijn auto het sleutelen, toen deze van de krik schoot. Hij kwam onder de wagen terecht en moest door de brandweer worden bevrijd. Hij bezweek ter plekke aan zijn verwondingen.

2007

Een 48-jange man is gistermiddag overleden nadat hij bekneld was geraakt onder een auto. De man was op de oprit van zijn huis aan het sleutelen. Hij had de auto opgekrikt, toen door een nog onbekende oorzaak de krik losschoot. De auto viel op het lichaam van het slachtoffer. De man overleed ter plaatse aan zijn verwondingen.

2007

Een 59-jarige man, die donderdag door de storm van het dak van zijn veestal viel, is gisteren in een ziekenhuis bezweken aan zijn verwondingen. De man was samen met twee anderen bezig met het repareren van het dak dat door de storm was beschadigd. Hij stond met een dakplaat in zijn hand toen de wind vat op hem kreeg. Daardoor verloor hij vermoedelijk zijn evenwicht en viel hij door het gat in een kalverenhok. Bij de val raakte de man zwaargewond aan zijn hoofd.

2007

Een 52-jarige man is gisteren om het leven gekomen nadat hij door het dak van een schuur was gevallen. De man was samen met de eigenaar van de schuur op het dak geklommen om de stormschade te inventariseren. Hij zakte door een golfplaat en viel 10 meter naar beneden. De man overleed ter plekke.

2007

Een 40-jarige man is gisteren overleden tijdens het sleutelen aan zijn auto. Hij lag onder zijn auto, toen het voertuig door nog onbekende oorzaak op hem terechtkwam.

2007

Een 63-jarige man is woensdag om het leven gekomen nadat hij van een ladder viel. De man voerde werkzaamheden aan de dakgoot uit en kwam daarbij door onbekende oorzaak ten val. Het slachtoffer werd in kritieke toestand naar een ziekenhuis vervoerd. Daar overleed de man 's avonds aan zijn verwondingen.

2008

Een man was gisteren in de woning van vrienden aan het klussen toen hij een betonnen binnenmuur op zich kreeg. Hij hielp de bewoners van het huis met sloopwerkzaamheden. Nadat het beknelde slachtoffer was bevrijd, probeerde ambulancepersoneel hem nog vergeefs te reanimeren.

2008

Een 81-jarige man is gisteren overleden nadat hij van een ladder was gevallen. De politie vermoedt dat de man op het dak van een schuur bij zijn woning een lekkage wilde verhelpen.

2008

Een misstap tijdens het klussen is een 73-jarige man gistermiddag fataal geworden. De man viel van een dak en raakte ernstig gewond. Ondanks hulpverlening overleed hij korte tijd later. De man verrichtte samen met familie werk op het dak van een uitbouw van een woning. Hij stapte daarbij op overstekend isolatiemateriaal, waarna hij ruim twee meter omlaag viel.

2008

Een 72-jange man is tijdens werkzaamheden dinsdagmiddag overleden aan de gevolgen van de val van het dak van een stal. De man was op het dak bezig met het verwijderen van mos, waarbij hij door een dakplaat 5 meter naar beneden viel. Daarbij raakte hij een ijzeren hek.

2008

Een 47-jarige man is om het leven gekomen toen de krik van zijn auto, waar hij onder lag te klussen, omklapte. Het noodlottige ongeval vond plaats op de openbare weg. De man had daar zijn auto langs de kant van de weg geparkeerd omdat hij pech had. Het slachtoffer werd pas gisterochtend vroeg door een voorbijganger levenloos onder zijn auto aangetroffen. De politie vermoedt dat de man er toen al zeker enkele uren had gelegen.

2009

Een 75-jarige man is bij werkzaamheden op het dak van zijn woning onwel geworden en in de schoorsteen gevallen. De man is ter plaatse overleden. Vermoedelijk heeft het ongeval maandagavond al plaatsgehad. Een familielid vond de man gisteren.

2009

Een 61-jarige man is gisteren overleden, nadat hij op een sloperij onder een weggegleden auto was klemgeraakt. De eigenaar vond hem pas toen hij aan het begin van de avond wilde afsluiten en merkte dat de fiets van de man er nog stond. De man was eerder op de middag aangekomen. Het voertuig waar de man onder bekneld was geraakt, was op een andere gestapeld en is vermoedelijk door onbekende oorzaak gaan glijden.

2009

Op een jachtwerf is zaterdagmorgen een 45-jarige man omgekomen, nadat hij verpletterd werd onder zijn eigen schip. Het slachtoffer was aan het werk aan zijn acht meter lange stalen kruiser, die op bokken op de wal stond voor onderhoud. De boot raakte onverhoeds uit balans en viel zijwaarts op de man. Vermoedelijk is de voorste bok gaan schuiven in het grind.

2009

Een 63-jarige man is gisteren overleden nadat hij dinsdag van het dak van een huis was gevallen. Het slachtoffer hielp mee een woning leeg te halen toen hij viel. Een getuige alarmeerde de hulpdiensten. De man werd in kritieke toestand naar een ziekenhuis gebracht.


Vervolg tabel 4 2009

Een 41-jarige vrouw is dinsdagavond overleden, nadat zij thuis een elektrische schok had gekregen. Dat gebeurde toen zij in de kruipruimte bezig was met haar verwarming. Ze wilde een houtkachel aansluiten op een verwarmingssysteem. Op dat moment stond de hoofdschakelaar van de elektriciteitsvoorziening uit. Toen ze dacht dat ze alles op orde had, gaf ze een seintje dat 'de stroom er weer op kon'. De situatie bleek toch niet veilig te zijn en ze kreeg een grote elektrische schok. De vrouw werd gereanimeerd en naar het ziekenhuis gebracht. Daar overleed zij.

2010

Een man is zaterdagmiddag door het dak van zijn serre gevallen en aan de gevolgen van de val overleden. De 77-jarige man was met een ladder op het plastic dak van de serre geklommen. Vermoedelijk wilde hij een reparatie uitvoeren. Het dak bestond uit plastic golfplaten. Het slachtoffer zakte door het dak en liep door de val een ernstige hoofdwond op. De man is aan de gevolgen van die verwonding overleden.

2010

Een 60-jarige man is op maandag 11 oktober overleden na een ongeval in zijn woning. De man was aan het klussen, terwijl de stroom hoogstwaarschijnlijk niet afgesloten was. Rond 13.20 uur werden de hulpdiensten gewaarschuwd dat de man geëlektrocuteerd was. De bewoner werd gereanimeerd maar is uiteindelijk overleden.

2010

Een 54-jarige man is zondagavond aan zijn verwondingen bezweken na een noodlottig ongeval in een garagebox. Dit heeft de politie maandag bekendgemaakt. De man was bezig met kluswerkzaamheden aan zijn auto. Hij lag daarbij onder zijn opgekrikt voertuig. Door onbekende oorzaak schoot de krik los en belandde de auto op het slachtoffer.

2010

Een 69-jarige man is zaterdagmorgen dood gevonden naast zijn sleepboot in een haven. De schipper dreef op zijn buik in het water toen hij naast zijn historische scheepje werd gevonden. Vermoedelijk heeft de man, die bezig was met de restauratie van zijn schip, een misstap gemaakt. Hij klom altijd via het anker op de voorplecht zijn boot op.

2010

Een 46-jarige man is zaterdagmiddag overleden toen hij van een ladder viel. De man werkte met zijn vader aan een dakkapel toen hij viel. Het slachtoffer liep door de val ernstig hoofdletsel op, waaraan hij vrijwel direct is overleden.

2010

De 64-jarige man die vrijdag na een val van een steiger overleed is vermoedelijk gevallen nadat hij onwel was geworden. Het slachtoffer voerde werkzaamheden uit op het dak van zijn eigen huis en is van vier meter hoogte gevallen. De te hulp geschoten hulpdiensten, waaronder de medici van een traumahelikopter, hebben tevergeefs geprobeerd om de man te reanimeren.

2010

Een 85-jarige man is gisteren verdronken bij zijn schip dat in een boothuis lag. De politie vond na een melding zijn levenloze lichaam in het water vlakbij zijn boot. Op de loopplank stond een omgevallen pot verf. De man is vermoedelijk onwel geworden tijdens het schilderen van zijn schip.

2010

Een 70-jarige man is maandagavond verdronken in een haventje. Het slachtoffer was in het begin van de avond in het water gevallen bij het klussen op zijn boot. Hij werd gevonden door zijn zoon. De brandweer kon de man niet meer reanimeren en hij overleed ter plaatse.

2010

Een 51-jarige man is zaterdagavond overleden toen hij zijn auto aan het repareren was. De man was in zijn garage aan het werk onder zijn eigen auto en had die voor de werkzaamheden opgekrikt. De krik, die vermoedelijk niet vergrendeld was, moet zijn ingezakt. De auto kwam op het hoofd van de man terecht, die ter plekke overleed. Familieleden troffen de man rond kwart

voor tien ’s avonds aan onder zijn auto en hebben tevergeefs geprobeerd de man te reanimeren. Bron: Krantenknipselregistratie 2006-2010, Consument en Veiligheid


Medische behandelaars

Type ongeval: Privé-ongeval Standaard filters: Doe-het-zelven of Tuinieren Doe-het-zelven

Tuinieren

Totaal

Medisch Medisch Medisch Medische Medische Medische behandelde behandelingen behandelde behandelingen behandelde behandelingen 1 1 1 1 1 1 letsels letsels letsels Huisarts/ huisartsenpost Fysiotherapeut SEHbehandelingen

41.000 25.000

24.000

2

63.000

30.000

46.000

3

3

190.000

24.000

3

2

5.400

3

2

5.400

3

2

110.000

39.000

270.000

29.000

2

28.000

Ziekenhuisopname 1.400

2

1.400

2

510

2

510

2

1.900

2

.... Totaal

70.000

29.000

2

3

Specialist, poli

4

71.000

48.000

120.000

Bron: Ongevallen en Bewegen in Nederland 2006-2010, Consument en Veiligheid (huisarts, specialist, fysiotherapeut, totaal); Letsel Informatie Systeem 2006-2010, Consument en Veiligheid (SEH-behandelingen, ziekenhuisopnamen na SEHbehandelingen) (alle gegevens betreffen jaarlijkse gemiddelden) 1 Alleen de meest voorkomende medische behandelaars zijn opgenomen in de tabel. Per ongevalsletsel zijn meerdere medische behandelaars mogelijk, de som van de afzonderlijke aantallen is daarom groter dan het totaal in de tabel. 2 Hierbij nemen we aan dat het aantal behandelde letsels nauwelijks afwijkt van het aantal behandelingen 3 Aantal cases te klein voor een betrouwbare schatting 4 In de LMR (registratie ziekenhuisopnamen) kunnen geen ongevallen tijdens doe-hetzelven of tuinieren geselecteerd worden. Bovenstaande informatie betreft ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling uit LIS.

56.000

1.900

2

SEH-behandelingen naar leeftijd en geslacht

Type ongeval: Privé-ongeval Standaardfilters: Doe-het-zelven Man Aantal

Vrouw

Aantal per % 100.0001

0-4 jaar

80

<1

16

5-9 jaar

170

<1

10-14 jaar

330

2

15-19 jaar

1.100

20-24 jaar

1.500

25-29 jaar

1.700

30-34 jaar 35-39 jaar

Aantal

Totaal

Aantal per % 100.0001

Aantal

%

Aantal per 1 100.000

40

1

8,5

120

<1

12

32

50

1

9,7

210

<1

21

65

110

3

22

430

2

44

5

210

140

4

29

1.200

5

120

7

300

270

8

56

1.800

7

180

8

340

300

9

62

2.000

8

200

1.800

9

350

310

9

60

2.100

9

210

2.100

10

330

330

10

53

2.400

10

190

40-44 jaar

2.100

10

320

350

11

54

2.400

10

190

45-49 jaar

2.000

10

320

350

10

55

2.400

10

190

50-54 jaar

1.700

8

290

290

9

51

2.000

8

170

55-59 jaar

1.700

8

300

240

7

43

1.900

8

170

60-64 jaar

1.600

8

330

200

6

40

1.800

8

190

65-69 jaar

1.100

6

310

110

3

30

1.200

5

170

70-74 jaar

690

3

250

90

3

30

790

3

130

75-79 jaar

350

2

170

80

2

29

430

2

90

80-84 jaar

140

<1

110

40

1

17

170

<1

50

85-89 jaar

30

<1

54

20

<1

13

50

<1

26

90 jaar en ouder

10

<1

65

<10

<1

7,9

20

<1

21

20.000 100

250

3.300 100

40

24.000 100

140

Totaal %

86

14

100

Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010, Consument en Veiligheid; Bevolkingsstatistiek 2006-2011, Centraal Bureau voor de Statistiek (inwoners) (alle gegevens betreffen jaarlijkse gemiddelden) 1 Aantal per 100.000 inwoners van de betreffende leeftijdsgroep en/of geslacht

SEH-behandelingen naar ongevalsscenario

Type ongeval: Privé-ongeval Standaardfilters: Doe-het-zelven Aantal

%

3.800

16

1.600

7

van ladder

870

4

van vaste trap

400

2

van huishoudtrapje

320

1

Val Val van trap of ladder

Val van hoogte, val uit, van

920

4

van dak, balkon, balustrade

200

<1

van zitmeubel

150

<1

van steiger

130

<1

Struikelen

300

1

Zwikken

280

1

Uitglijden

120

<1

Val, niet gespecificeerd

200

<1

360

2

16.000

67

9.300

39

3.700

16

1.800

7

aan zaag

920

4

aan schroevendraaier

240

1

aan beitel

220

<1

2.900

12

1.100

5

aan haakse slijper

650

3

aan boor

360

2

aan overige zaagmachines

360

2

aan kettingzaag

160

<1

aan mes

420

2

aan glas

330

1

aan metaal

260

1

aan spijker

180

<1

aan tegel

160

<1

4.900

21

1.100

5

840

4

550

2

Val, overig Contact met object Snijden aan object aan handgereedschap aan hobbymes

aan aangedreven gereedschap aan cirkelzaag

Geraakt door bewegend object door handgereedschap door hamer door aangedreven gereedschap

SEH-behandelingen naar ongevalsscenario

Type ongeval: Privé-ongeval Standaardfilters: Doe-het-zelven

door boor door hout door houten plank

Aantal

%

330

1

470

2

210

<1

door meubilair

440

2

door kast

240

1

door tegel, steen, beton

420

2

door metaal

280

1

door metalen balk, buis, stang

150

<1

door onderdeel van motorvoertuig

230

<1

Beknelling

890

4

Stoten tegen stilstaand object

730

3

70

<1

3.900

17

2.300

10

1.800

8

metaalsplinter

480

2

stof/vuiltje/gruis/slijpsel, niet gespecificeerd

430

2

splinter/gruis van beton/cement/steen

170

<1

houtsplinter

100

<1

500

2

190

<1

Acute fysieke belasting

650

3

Verbranding

280

1

door vuur, vlammen

120

<1

door hete vloeistof, damp

110

<1

180

<1

120

<1

110

<1

110

<1

350

1

24.000

100

Contact met object, overig Overig scenario Vreemd lichaam vreemd lichaam in oog

vreemd lichaam in huid houtsplinter

Chemische inwerking in oog Straling lasstraling Overig scenario, overig Totaal

Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010 (jaarlijks gemiddelde), Consument en Veiligheid

SEH-behandelingen naar locatie ongeval


%

8.700

37

woonkamer

780

3

keuken

430

2

slaapkamer

300

1

vaste trap

220

<1

badkamer, douche

210

<1

hal, gang, overloop

130

<1

5.200

22

tuin

1.400

6

schuur

1.000

4

garage, oprit

770

3

buitenkant van huis

570

2

Straat, rijweg, trottoir

180

<1

Speelgelegenheden, attractie-, bungalowparken

110

<1

430

2

8.900

38

24.000

100

In woonhuis

Om woonhuis

Overig Onbekend Totaal

Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010 (jaarlijks gemiddelde), Consument en Veiligheid Let op bij interpretatie indien aandeel 'onbekend' groot is

SEH-behandelingen naar locatie en aard letsel

Type ongeval: Privé-ongeval Standaardfilters: Doe-het-zelven

Hoofd/hals/nek

Aantal

%

3.900

16

letsel oogbol

2.200

9

open wond hoofd

1.100

4

oppervlakkig letsel/kneuzing hoofd

230

<1

licht hersenletsel

140

<1

brandwond hoofd

110

<1

Romp/wervelkolom

890

4

oppervlakkig letsel/kneuzing romp

340

1

fractuur thorax/rib

160

<1

fractuur wervelkolom/ruggemergletsel

150

<1

15.000

62

12.000

52

open wond hand/vinger

7.600

32

oppervlakkig letsel/kneuzing hand/vinger

2.100

9

fractuur hand/vinger

Schouder/arm/hand Hand/vingers

1.500

6

spier-/peesletsel hand/vinger

390

2

brandwond hand/vinger

130

<1

luxatie hand/vinger

110

<1

Bovenarm/elleboog/onderarm

1.200

5

open wond arm

530

2

oppervlakkig letsel/kneuzing arm

230

<1

fractuur elleboog

100

<1

Pols

960

4

polsfractuur

390

2

open wond pols

290

1

oppervlakkig letsel/kneuzing pols

180

<1

Schouder/sleutelbeen/ac-gewricht

450

2

luxatie schouder/ac-gewricht

160

<1

oppervlakkig letsel/kneuzing sleutelbeen/schouder

120

<1

fractuur sleutelbeen/schouder

100

<1

Heup/been/voet

3.800

16

Voet/tenen

1.900

8

fractuur voet/teen

760

3

oppervlakkig letsel/kneuzing voet/tenen

740

3

open wond voet/tenen

290

1

SEH-behandelingen naar locatie en aard letsel


%

520

2

310

1

510

2

enkeldistorsie

210

<1

enkelfractuur

170

<1

Onderbeen open wond onderbeen Enkel

Knie

430

2

open wond knie

140

<1

oppervlakkig letsel/kneuzing knie

140

<1

420

2

240

1

300

1

Heup/bovenbeen open wond heup/bovenbeen Overig Totaal

24.000 100

Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010 (jaarlijks gemiddelde), Consument en Veiligheid

Ziekenhuisopnamen naar leeftijd en geslacht

Type ongeval: Privé-ongeval Standaardfilters: Doe-het-zelven Man 1

%

0-14 jaar

30

15-24 jaar

90

25-34 jaar 35-44 jaar

Vrouw 1

%

2

<10

7

<10

120

10

170

13

45-54 jaar

200

55-64 jaar

350

65 jaar en ouder

330

Aantal

Totaal %

Totaal 1

%

3

30

2

4

90

6

10

8

140

10

20

13

190

13

16

30

20

230

16

27

30

19

370

26

25

40

33

370

26

Aantal

Aantal

1.300 100

130 100

1.400 100

91

9

100

Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010, Consument en Veiligheid (alle gegevens betreffen jaarlijkse gemiddelden) 1 Ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling

Ziekenhuisopnamen naar ongevalsscenario

Type ongeval: Privé-ongeval Standaardfilters: Doe-het-zelven 1

%

740

52

360

25

230

16

240

17

140

10

550

39

380

27

240

17

150

11

130

9

40

3

130

9

1.400

100

Aantal Val Val van trap of ladder van ladder Val van hoogte, val uit, van Val, overig Contact met object Snijden aan object aan aangedreven gereedschap aan cirkelzaag Geraakt door bewegend object Contact met object, overig Overig scenario Totaal

Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010 (jaarlijks gemiddelde), Consument en Veiligheid 1 Ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling

Ziekenhuisopnamen naar locatie ongeval

Type ongeval: Privé-ongeval Standaardfilters: Doe-het-zelven 1

%

570

40

150

10

370

26

50

4

430

30

1.400

100

Aantal Om woonhuis buitenkant van huis In woonhuis Overig Onbekend Totaal

Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010 (jaarlijks gemiddelde), Consument en Veiligheid 1 Ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling Let op bij interpretatie indien aandeel 'onbekend' groot is

Ziekenhuisopnamen naar locatie en aard letsel

Type ongeval: Privé-ongeval Standaardfilters: Doe-het-zelven Aantal Hoofd/hals/nek

1

%

230

16

licht hersenletsel

70

5

open wond hoofd

60

4

300

21

100

7

60

5

580

41

410

29

160

11

spier-/peesletsel hand/vinger

80

6

fractuur hand/vinger

50

4

Bovenarm/elleboog/onderarm

80

6

Pols

50

4

270

19

110

7

60

4

60

4

50

4

40

3

Romp/wervelkolom fractuur wervelkolom/ruggemergletsel fractuur thorax/rib Schouder/arm/hand Hand/vingers open wond hand/vinger

Heup/been/voet Heup/bovenbeen Enkel enkelfractuur Onderbeen Overig Totaal

1.400 100

Bron: Letsel Informatie Systeem 2006-2010 (jaarlijks gemiddelde), Consument en Veiligheid 1 Ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling

1 Omvang problematiek. Ongevallen tijdens doe-het-zelven Ongevalscijfers. Samenvatting. Jaarlijks aantal letsels door doe-het-zelven*

Recommend Documents