1 juli
2012
PERK INTERIEUROPLEIDINGEN presentatie afstudeerprojecten
PERK Interieuropleidingen
De afstudeeropgaven van Perk Interieuropleidingen van de afgelopen jaren, hebben altijd het onderliggend doel gehad om de gemeente Eindhoven goed onderbouwde ontwerpvoorstellen aan te reiken, waarmee een onderbelichte potentie van een bestaand pand en/of specifiek stadsgebiedje wordt onderzocht en aangetoond. Met de opwaardering van problematische panden en omringende gebieden door herbestemming, is in de afgelopen jaren inmiddels al een traditie van constructieve bijdragen door PERK aan stedelijke invulling in Eindhoven opgebouwd.
Perk aan de Nachtegaallaan Het Nachtegaalcomplex Het voormalige NRE-terrein, waar sinds eind 19e eeuw de Eindhovense gasfabriek en later het GEB waren gevestigd, gaf stof tot denken: "Hoe kan dit zo karakteristiek stadsgebied in het centrum van Eindhoven worden herbestemd?" Eerder werd een aantal historische gebouwen op dit terrein, zoals de Peelcentrale uit 1910, tot stadsmonument verklaard en de rest van het terrein onderwerp van serieuze stedelijke ontwikkelingsvoorstellen. Het magazijn van Endinet ligt aan de rand van dit vrijkomende gebied en vormt een interessante schakel tussen het centrum, het Villapark, de achterliggende wijk Lakerlopen en het nabijgelegen Kanaaldijk-gebied. Met het oog op de revitalisering van dit landschappelijk zeer aantrekkelijke deel van Eindhoven-Centrum schetste PERK voor haar afstuderenden, de contouren van een onderzoeksvoorstel voor dit pand.
Voor aanmeldingen voor het studiejaar 201 2-2013 T 040 2443513 | M
[email protected] Perk Interieuropleidingen (deeltijd, HBO-niveau) • Tweejarige opleiding Interieurstyling • Driejarige opleiding Interieurvormgeving Visserstraat 13 | Eindhoven
www.perk-interieur.nl 2
buitenlands minister bij gelegenheid. Naast De Laak bouwde Jean Brüning, oprichter van De Picus Houtindustrie, Villa Elsheim; het latere Diaconessenziekenhuis en deel van het huidige revalidatiecentrum Dommelhoef. Ook dit pand is sinds 2001 een rijksmonument. Vanuit dit punt groeide het Villapark, als lommerrijke riante zoom van het nijverheidsgebied rondom het kanaal. Doordat veel panden en terreinen hier onder monumentenzorg en beschermd stadsgezicht zijn geplaatst, zal de toekomst van dit gebied blijvend met deze historie te maken hebben. PERK ziet dit als de meerwaarde van dit stadsdeel. Als actuele functies en bedrijvigheid losjes maar zorgvuldig worden ingevoegd, werkt dat de culturele en sociale ontsluiting van deze wat verstijfde doorgangsweg in de hand en komt deze 'dode' hoek meer tot leven!
Komend vanuit het Villapark eindigt het pand de rij van bebouwing aan de linkerzijde van de Nachtegaallaan. Het Villapark zelf valt inmiddels onder beschermd stadsgezicht, vanwege de karakteristieken en proporties van de eind 19e en vroeg 20e eeuwse well-to-do architectuur in deze stadswijk. Ondanks het wat stugge karakter van dit pand heeft het, dankzij het contrast met de omringende nieuwbouw, een potentieel van stoere én juist bescheiden sympathieke aard. Het is een coherent gebouw dat dankzij de toren een ambitie tot elegantie heeft: een waardig onderdeel van het Eindhovense erfgoed dat uitstekend meekan in de actualiteit van een duurzaam en vooruitstrevend stedelijk leven.
De voormalige toonzaal van het Eindhovens GEB, nu Endinet, vormt de grens tussen het Villapark en het achterliggende industrieterrein. De architectuur ervan drukt deze dubbelheid ook uit: de vormgeving en proporties van de toonzaalvleugel refereren aan de elegantie van de bebouwing in het Villapark, terwijl het aangrenzende magazijngebouw een onmiskenbaar vroegindustriële opbouw heeft. Het gegeven van deze beide kwaliteiten zo naast elkaar, en functioneel met elkaar verbonden van binnenuit, biedt een uitdagende opgave om dit aan het complex nieuwe inhoud te geven en toe te voegen aan het publieke domein van het Eindhovense centrum.
De opkomende industrieën en nijverheid in Eindhoven brachten ook een nieuwe bovenklasse met zich mee, die zich met mooie villa’s wilden onderscheiden, juist in de buurt van hun vestigingen in dit gebied. Op de hoek van de Nachtegaallaan en en Parklaan en in de oksel van de Laak en de Dommel bouwde Anton Philips zijn villa De Laak. Behalve de familie Philips en vele hoge gasten van de firma overnachtte hier ook menig
Het masterplan is gericht op onnadrukkelijke ontmoeting tussen verschillende sociale- en inkomensgroepen, waarbij iedereen locatie en gebouw optimaal kan ervaren. De maatverhoudingen van dit pand optimaliseren de ruimtelijke kwaliteiten ervan. Dit pand geeft een grens aan: op deze plek is de overgang naar recentere stadsvernieuwing, waaronder de nieuwbouw van NRE, goed te ervaren. Vooral in maat en schaal.
PERK | examenkrant 2012
Gevraagde functies/bestemmingen STYLING • Begane grond magazijnloft: Webshop offline/’invlieg’winkel. Etalage webshop, dierenartsenpraktijk of rental elektrische auto's. Rental elektrische auto’s en scooters, inclusief oplaadpunten in corridor-aanbouw. Dierenartsenpraktijk met kleine operatiefaciliteit. Uitzendbureau voor 55+. Winkel voor veganistische schoenen en kleding. Etalage voor deze winkel. Opdracht Styling Onderzoek je onderwerp en doelgroep en verzamel beeldmateriaal. Onderzoek de ruimtelijke mogelijkheden en start met het maken van een globaal ruimtelijk plan. Ontwikkel daarnaast een concept voor een inrichtingsplan, uitgaande van de gebruikers.
VORMGEVING Bakkerij met winkel, in (semi) open verbinding met Coffee corner/lichte lunchroom met terras achter in binnengebied. Boekhandel voor kunstboeken en comic strips. • Eerste verdieping linkervleugel – onder de kap: Klein conferentiecentrum met faciliteiten voor opnamen videoconferenties (type TED). Zaal, sanitair, garderobe met lockers, foyer met drankuitgifte. • Eerste verdieping magazijnloft (optie II): Vrije opgave. Het voorstel moet in harmonie met de overige functies kunnen samengaan. De functie bepalen van de vide tussen BG en tweede verdieping. Het pand van de magazijnloft moet met deze ingreep als geheel coherent zijn, zowel verticaal (vide-ervaring) als horizontaal: bestemming verdiepingsvloer en logische routing. • Tweede (bovenste) verdieping magazijnloft (optie III): Klein pension. Toegang via centrale trappenhuis en lift. • Doorgangs-/verkeersruimten (optie II en III): Lift magazijnloft: vormgeving. Trappenhuis toren: handhaven trappen en betegeling, eventueel aanpassen wand- en plafondafwerking. Omlopen/corridors/gangen: wand-, plafond- en vloerafwerking. Opdracht Vormgeving Fase I Maak een masterplan voor de ruimtelijke organisatie van het totaalcomplex. Ontwikkel hierin de ruimtelijke karakteristieken, je concept, waarmee jouw ontwerp zich zal profileren. Fase II Elke student werkt een specifiek onderdeel verder uit.
Frank van Essen
4
Niels van Woensel
4
Vera van Mensvoort
4
Jack van Seggelen
5
Thea Hollanders
5
Juta Runeman
5
Simone Raijmakers
6
Timo van Rheenen
6
Janneke Vullings
6
Nathalie van der Schoot
7
Ageeth Filius
7
Margo Webeling
8
Miranda van Beek
8
Ank van Lieshout
8
Leontine de Groot
9
Ilaria Chiaratti
9
Esther Leemans
9
Monique Tenback
10
Leanne Oppers
10
Roxan Borro
10
Begeleidende docenten styling: Maud Christan, Marian van den Dungen. Begeleidende docenten vormgeving: Carla Boomkens, Marian van den Dungen, Tamira Tummers.
COLOFON Uitgave
Perk Interieuropleidingen 2012
Druk
Drukkerij Best
Oplage
1000 exemplaren
Vormgeving
Henne K
Redactie
Marian van den Dungen Henne Korff de Gidts
3
PERK Interieuropleidingen
Pitstop Frank van Essen In het centrum van Eindhoven aan de Nachtegaallaan staat het Nachtegaalcomplex. Het vormt een verbinding tussen het centrum en de woonwijken. Het gebouw was ooit een gasfabriek, maar is zijn oorspronkelijke functie verloren en is toe aan herbestemming. De linker zijkant van het pand wordt gebruikt voor commerciële ruimtes. Zo komt er op de begane grond ruimte voor een bakkerij, boekhandel en een coffee corner met aan de achterzijde van het pand een gezellig terras. Als je het complex betreedt kom je in een open ruimte waar de dynamiek van het winkelen en het ontspannen nuttigen van een kop koffie samenkomen. In het midden van de ruimte staat een lange broodwand met broodmachines. Deze wand benadrukt de lengte van het pand. De broodmachines zijn opgebouwd uit doorzichtig acrylaatglas met hierin led-verlichting. Door deze transparantie zijn alle broden direct zichtbaar en valt de keuze snel te maken. Je kunt geld in de broodmachine werpen en het brood onderweg meenemen.
Licht in beweging Niels van Woensel
Voor de broodwand staan de boekenmeubels verspreid in de ruimte opgesteld. Je kunt uit één van de draaibare schijven een boek kiezen. Als je dan even lekker wil lezen, dan kan dit in een van de houten leesmeubels bij het raam. Aan de andere zijde van de broodwand is de coffee corner met internetcafé. De interactie tussen de coffee corner en het terras wordt benadrukt door de grote deuren en ramen.
Op de derde verdieping is een pension gesitueerd. Ik heb daarin een zestal luxe uitgevoerde kamers, een café-restaurant, een receptie en een buitenruimte gerealiseerd. De grote hoeveelheid ramen rondom het gebouw zorgen voor een fraaie lichtinval in de verschillende ruimtes en dit heeft de basis gevormd voor het ontwerp. Doordat de badkamer als een wyber-vorm in de kamers geplaatst is, reflecteren de wanden het zonlicht richting de hal. De entrees van de kamers zijn uitgevoerd in helder glas, waardoor de wanden vanuit de lobby en het café zichtbaar zijn. Een individueel kleurenpalet voor elke kamer zorgt voor een spannend spel van licht en kleur waardoor, bij zonlicht, continu de sfeer verandert.
In mijn ontwerp wil ik laten zien hoe mensen met verschillende interesses samenkomen in één ruimte, zonder elkaar hierbij te hinderen. Een ruimte waarin dynamiek en ontspanning dicht bij elkaar komen.
Qua afwerking is er een mix gemaakt tussen de authentieke karakteristieke elementen van het pand, zoals de gemetselde buitenmuren en de betonnen steunpilaren, en nieuwe elementen met gebruik van glas, staal en wanden bekleed met Italiaanse stucco. De nieuw aangebrachte gietvloer handhaaft de industriële look maar zorgt ook voor comfort. Het meubilair is op deze mix van stijlen afgestemd en dit geeft het pension zijn moderne uitnodigende uitstraling. Op de tweede etage komt een 'bazaar'. Hier worden een aantal kleine winkelunits gevestigd, die (tijdelijk) gehuurd kunnen worden. De Marokkaans-Turkse bazaars zijn de belangrijkste inspiratiebron geweest. Ook hier kan men dwalen tussen alle uitgestalde koopwaar. Voor de ontspanning is er een binnenterras met bar.
Wellness natuurlijk! Vera van Mensvoort Het karakteristieke pand op het oude NRE-terrein in het centrum van Eindhoven, aan de rand van het Villapark, wordt een trekpleister voor zowel buurtbewoners als dagjesgasten. Op de begane grond bevindt zich een (winkel)centrum met actuele openbare functies, zoals onder andere een Vega-winkel. Deze winkel verkoopt schoenen en kleding die op een diervriendelijke en duurzame manier zijn geproduceerd. Een Vega-winkel trekt een specifiek publiek aan, tot uit de verre omtrek. Om dit publiek meer te kunnen bieden heb ik een wellness ontworpen waar alleen natuurlijke, biologische producten worden gebruikt. U kunt hier terecht voor een afspraak bij de kapper, schoonheidsspecialist, manicure, pedicure of massage.
4
De wellness kan eenmalig bezocht worden voor één van deze functies, of een combinatie van meerdere functies. Daarnaast is er een apart gedeelte, inclusief sauna en bubbelbad, waar men een dagarrangement kan krijgen. De sfeer die de wellness uitstraalt is luxe, rust en ontspanning. Wat meteen opvalt is de wand die volledig bezet is met mozaïek. De balustrade van glas rondom de vide zorgt ervoor dat zowel naar het centrum op de begane grond, als naar de omloop in het pension erboven gekeken kan worden. Daarnaast lijkt het alsof de muren opgetild worden door het effect van glas in combinatie met de led-verlichting, zowel aan de boven- als onderkant van de wand.
PERK | examenkrant 2012
Genieten als een gentleman Jack van Seggelen Het Nachtegaalcomplex staat op de nominatie om een stadsmonument te worden. Het gebouw verdient het om in zijn originele vorm bewaard te blijven. Om deze reden wil ik hierop zo weinig mogelijk inbreuk te maken en alleen aan de buitenzijde noodzakelijke aanpassingen doorvoeren. Ook bij de indeling van het masterplan is zo weinig mogelijk veranderd aan het originele gebouw. Om eenheid te creëren in de verschillende disciplines binnen het masterplan, gebruik ik de vide. In het rechter deel van het pand brengt deze licht door alle lagen heen en kan deze lagen als een oneindig gebogen ornament met elkaar verbinden. De gebogen lijnen zorgen ervoor dat het plafond naadloos overloopt in de balustrade waarvan het einde niet zichtbaar is, en je blik weer gevangen wordt door de beweging in de bovenliggende verdieping. Ik heb gekozen om een concept uit te werken voor de coffee corner/bakkerij en boekhandel/bibliotheek voor kunstboeken en comic strips.
Ruimtelijke oriëntatie
Daarnaast maken de diverse doorkijkjes en open verbindingen het pand overzichtelijk en transparant.
Thea Hollanders Het stoere, gesloten maar tevens elegante gebouw maakt door zijn slanke toren en enige kromming van de voorgevel op de voorbijganger een warme indruk. Het gebouw kan als baken en ontmoetingsplaats dienen voor de achterliggende wijk Lakerlopen en nog te realiseren nieuwbouw, zoals een kerktoren in een dorp. Bij binnenkomst via de glazen entree word je direct verrast door de royale vides en de diverse dakvensters waarmee het gebouw een overzichtelijk en een licht karakter krijgt. De gemoedelijke sfeer, doorkijkjes en openheid roepen een dorpsgevoel op.
Zo is er het pension met een lintvormige ligging van de kamerentrees rondom een vide. Vanuit het restaurant, gelegen op de eerste verdieping, kijken naar het bakproces in de bakkerij. Zelfs vanuit het pension op de tweede verdieping kun je de kunst- en stripboekenshop zien, terwijl deze toch op de begane grond ligt, in het andere deel van het gebouw. Nagenoeg alle functies die het pand herbergt zijn vanuit ieder standpunt waar te nemen. Dit vergemakkelijkt niet alleen de oriëntatie, maar nodigt je ook uit. Waar je ook bent, overal ervaar je de bedrijvigheid.
Het bakstenen gebouw met de vele ramen, houten dakgoot en ornamenten voelt, ondanks zijn grootte, warm en intiem aan. Dit wil ik binnen doortrekken door de coffee corner en banketbakker, in combinatie met de kunstzinnige boeken in te richten als een Engelse Gentlemans Club. Een ruimte waar je heerlijk kunt ontspannen, genieten van een kop koffie, gebak, een goed boek en natuurlijk een goed gesprek. Passend in deze tijd, uitgevoerd met strakke en gebogen lijnen en veel warmte door toepassing van hout. Het organisch gebogen plafond lijkt bijna op te gaan in de gebogen belijning van de naastgelegen vide.
Vergeten ruimte Juta Runeman Mijn ontwerpvoorstel betreft de tweede verdieping waar ik een pension heb vormgegeven. Uitgangspunt van mijn ontwerp is het reconstrueren van de karakteristieken van dit opvallende dertiger jaren bouwwerk. Wat mij opviel aan het gebouw waren de vele raamkozijnen en hun verhoudingen. Deze kozijnen heb ik vergroot terug
laten komen in de glazen opbouw van de pensionunits en in het lessenaarsdak op de vide. Dit lessenaarsdak wordt gereflecteerd op een bank onder de vide op de begane grond. Een reflectie die gefixeerd is in een tegelmotief. Zo wordt licht en openheid een bindend element in mijn ontwerp. Daarnaast wilde ik iets doen met de ‘vergeten ruimte’, namelijk het dak. Aangezien het pand midden in de Villawijk ligt, bij het centrum, vond ik het belangrijk om een plek te creëren waar je van dit weidse uitzicht kunt genieten.
Daarom heb ik het dak opengebroken in mijn ontwerp. Iedere unit heeft een entresol gekregen, afgetopt met een glazen ‘huis’ dat door het dak steekt. Deze glazen opbouw is voorzien van een luxe eetkeuken, waar de gasten ’s morgens kunnen genieten van de eerste zonnestralen en ’s avonds kunnen koken en eten onder de sterren. Dit ontwerp voegt niet alleen een bijzondere functionaliteit toe aan het gebouw zelf, maar het dak wordt ook een nieuw beeldbepalend element in het omringende dakenlandschap.
5
PERK Interieuropleidingen
worden herhaald als afscheiding tussen de balie van de coffee corner en de boekenhoek. Ook zie je deze lamellen terugkomen als afscheiding van de bakkerij. Daarnaast heb ik de kastenwand doorgetrokken naar de bakkerij. Ook dit bevordert een rustig totaalbeeld.
Eenheid & eenvoud Simone Raijmakers In de linkervleugel van het gebouw heb ik een ontwerp gemaakt voor een bakkerij, coffee corner en boekenhoek. Vanuit de boekenhoek kun je aan de achterkant van het pand, waar ik een tuin met terras heb ontworpen, naar buiten. Het uitgangspunt voor mijn ontwerp is eenheid en eenvoud. De ruimte is op een subtiele manier opgedeeld in drie ruimtes die toch allemaal met elkaar in contact staan. Voor de boekenhoek heb ik een kast ontworpen die de totale muur van de boekenhoek volgt. De boekenplanken herhalen het ritme van de ramen, waardoor het geheel harmonisch overkomt. Aan de overzijde van het gebouw onder grote ramen, komt een beweging terug in een bank over de totale breedte van de linkervleugel van het pand. Om de zitplaatsen af te scheiden zijn er houten lamellen geplaatst tussen de verschillende zitgroepen. Deze lamellen
In het rechter gedeelte van het gebouw loopt in de vide een glazen rechthoekige koker door alle verdiepingen, waardoor je vanuit iedere verdieping door het pand kunt kijken. Het is een oriëntatiepunt in het gebouw en daarnaast een spannend object in de ruimte. In de linkervleugel van het pand laat ik uit het plafond een glazen wand naar beneden komen die in relatie staat met de glazen koker in de vide. De tuin is een zitkuil die meeloopt met de vorm van het gebouw. De zitkuil heeft twee treden die te gebruiken zijn als zitplaats. Daarnaast is er een brede strook waar ruimte is voor het terras. Ook hier is de kracht van het ontwerp de eenvoudige vorm die meeloopt met het gebouw en daardoor de vorm van het gebouw versterkt.
Een 'eigenwijs' pension Timo van Rheenen Aan de Nachtegaallaan te Eindhoven, aan de rand van het luxe villapark, ligt een oud fabriekspand. Er komt veel verkeer langs en aan de straatkant heeft het mooie grote ramen. Het karakteristieke pand ligt op de perfecte spot en vraagt dan ook om herbestemming. Het is de bedoeling dat zich in dit grote pand meerdere bedrijven gaan vestigen, met de nadruk op een natuurvriendelijke lifestyle. Om mensen te prikkelen is de ruimte ontworpen met spannende doorkijkjes die niet meteen alles prijsgeven. Als je door het gebouw loopt, zal elke ruimte zijn eigen vormgeving en uitstraling krijgen. Ook is er aan gevoel voor privacy gedacht. Zo zal er een bakkerswinkel komen die je het gevoel geeft dat je je in een oud bakkerijtje bevindt, waarin elke ochtend vers brood gebakken wordt. Je kunt in een coffee corner bij je broodje, onder het genot van een kopje koffie en de krant, rustig buitenshuis wakker worden. En eventueel een comic strip of een kunstboek uit de achterliggende bibliotheek lenen. Op de eerste verdieping, vind je een T.E.D conferentiezaal met doorloop naar een chic restaurant, waarvan een gedeelte ook gebruikt kan worden voor een drankje en een hapje voor de bezoekers van de conferentiezaal. Het restaurant is zeker een kijkje waard door haar vormgeving en de vide, die je een inkijk biedt in het onderliggende winkelcentrum het bovenliggende pension. De glazen wand vanuit het dak, geeft je een gevoel van een waterval. Voor een eventuele overnachting kun je dus op de derde verdieping, in dit eigenwijs vormgegeven pension terecht. Hier vind je je ideale kamer, met uitzicht op het restaurant of de skyline van Eindhoven en het villapark. Het dakraam heeft geen zichtbare kozijnen, waardoor het net lijkt of je buiten zit. Maar bij een regenbui blijf je toch droog.
The Gathering Janneke Vullings Het pand aan de Nachtegaallaan biedt de mogelijkheid voor een nieuwe ontmoetingsplek in de stad Eindhoven. Het pand bevat diverse voorzieningen waaronder een coffee corner met terras, een bakkerij, een boekwinkel (Arts en Comics), een telewerkcentrum, een conferentieruimte en een pension. Om die reden is ‘het kunnen ontmoeten’ leidraad geweest voor mijn ontwerp.
6
Dit uit zich in openheid, vele zitmogelijkheden en een warme en uitnodigende uitstraling. Ik heb het ‘moderne’ willen combineren met het aardse. Het geheel wordt in natuurtinten uitgevoerd, maar kenmerkt zich ook door een strakke vormgeving, die voor de moderne uitstraling zorgt. De warme sfeer zorgt er voor dat jong en oud zich in dit ontwerp thuis kunnen voelen.
Voor dit multifunctioneel pand heb ik een zitmeubel ontworpen. Het bestaat uit vier onderdelen: twee zitelementen in combinatie met twee losse elementen, die in de zitelementen kunnen worden geschoven. Eén van deze losse elementen heeft een opening, waarin je bijvoorbeeld boeken kunt opbergen. Door de elementen op verschillende wijze te koppelen, ontstaat er telkens een nieuwe 'look'.
PERK | examenkrant 2012
Lichtspel Nathalie van der Schoot
Licht en schaduw spelen in mijn ontwerp een belangrijke rol. Licht dat door een open constructie van boven tot aan de begane grond telkens weer een ander gezicht krijgt. Op de tweede verdieping, waar een pension met ruime kamers of suites komt, zie je het spel van schaduw en licht door de verschillende doorkijkjes steeds weer anders. Op de begane grond waaiert het licht uit door de glazen wanden van de winkel. De om de pilaren heen gebouwde kasten zorgen voor beslotenheid.
aan de andere kant heeft het door de kleurstelling, de lichtinval vanuit de vide en het materiaalgebruik ook een chique, stoere en comfortabele uitstraling.
In het restaurant op de eerste verdieping zorgt de open inrichting, maar ook de overgang van schaduw naar licht ervoor dat de gast zijn eigen plek kan vinden. Dat zijn nieuwsgierigheid gewekt wordt. Het ontwerp van het restaurant laat aan de ene kant door het gebruik van een betonnen gietvloer en donker hout het robuuste en krachtige karakter van het pand naar voren komen. Maar
Bepalend element in het restaurant is de moderne, met koper beklede bar. De hoogteverschillen van deze bar geven de gast gelegenheid om comfortabel te gaan zitten of te blijven staan. Met haaks op de bar geplaatste tafels krijgen de gasten het beste van twee werelden: de nabijheid van de bar met alle drukte die daar bij hoort en zicht op de ruimte en rust van het restaurant.
Duurzaam leven en werken Ageeth Filius
Het restaurant is dé plek om rust en ontspanning te vinden. Zakelijke gezelschappen kunnen er vanuit de conferentieruimte terecht voor een versnapering, lunch of diner. De gasten van het pension vinden letterlijk om de hoek een plek om elkaar te ontmoeten en te eten.
Een van de uitgangspunten bij mijn ontwerp was, om het karakter en de gebruikte materialen van zowel het linker- als het rechtergedeelte van het gebouw zoveel mogelijk te behouden en te ondersteunen. Bij het ontwerpen ben ik daar waar mogelijk, uitgegaan van de belijning van het gebouw zelf en heb deze zowel binnen als buiten gevolgd in de opzet van de verschillende ruimtes. De glazen puien in de coffee corner en boekwinkel geven een industriële uitstraling in dit juist gemoedelijke deel van het gebouw. De raamindeling van het gebouw zelf heeft als inspiratie gediend voor het ritme van deze puien.
In het rechtergedeelte van het gebouw heb ik rondom de vide van de drie verdiepingen gekozen voor glazen puien met een houten omlijsting. Dit als contrast met de industriële uitstraling van dit deel. Door deze puien in het hele pand toe te passen, worden de verschillende ruimtes met elkaar verbonden, terwijl ze toch gescheiden blijven. Met uitzondering van het pension, de hammam en vergaderruimtes, waar de functies om beslotenheid en privacy vragen. Buiten wordt de verbinding tussen beide gedeelten gevormd door het terras, waar men vanuit alle verdiepingen in het gebouw zicht op heeft. Zo wordt 'buiten' zoveel mogelijk bij 'binnen' betrokken. De cirkelvorm van de grote fontein met bomen (Ø 14 meter, met 'bedriegertjes'), verwijst naar de enorme gasketel die hier ooit heeft gestaan, toen deze de stad Eindhoven van gas voorzag. Om de herinnering aan toen levend te houden worden op enkele plekken oude foto's geplaatst.
7
PERK Interieuropleidingen
Gekooid Margo Webeling Dierenpraktijkruimte Het uitgangspunt van de dierenpraktijk is dat de dieren zo min mogelijk stress ervaren tijdens het bezoek aan de dierenarts. Het contact met andere dieren kan voor onrust zorgen en daarom is er gekozen voor een afscheiding tussen de zitplaatsen. De gehele wachtruimte is gesitueerd in een kooi waarin met hetzelfde hekwerk de afscheidingen tussen de zitplaatsen zijn gecreëerd. Er is gebruik gemaakt van pasteltinten met als accentkleur fluoriserend roze. Dit geeft de praktijkruimte een toegankelijke, moderne uitstraling. Op de vloer in de kooi heb ik een spannende en humoristische graffiti aangebracht. Bij het meubilair is is gekozen voor rustige, moderne lijnen.
Fun & freedom Miranda van Beek Dierenartsenpraktijk Over het algemeen hebben dierenartsenpraktijken een sobere, steriele uitstraling. De wachtruimte is zo klein dat de dieren helemaal gestrest raken van elkaars aanwezigheid. Daarnaast is is er weinig te beleven.
Rental elektrische auto’s en scooters Het ontwerp staat voor vrienden, vrijheid en dynamiek. De doelgroepen van de Rental zijn toeristen, mensen die zin hebben om een keer een stadstour te maken en vriendengroepen die met z’n allen een gekke rit willen maken.
Deze praktijk is anders. De wachtruimte is extra ruim. Er zijn twee zitzones waar men plaats kan nemen. Eén zone is speels, de andere is rustig. Op deze manier hoef je bijvoorbeeld nooit meer naast een grote, hyperactieve of erg nerveuze hond te zitten. De wachtruimte wordt afgescheiden van de behandelruimte door een schuine zwevende wand. Alle elementen binnen de wachtruimte en behandelruimte zijn afgestemd op deze schuine lijn. Er zijn natuurlijke tinten en materialen gebruikt die aansluiten op de betonnen constructie van het gebouw.
De Rental verhuurt de Renault Twizy en de EeeeFun scooter. Beide vervoermiddelen hebben een uitbundige uitstraling. Er is een kantoor en parkeergedeelte. In het kantoor bevindt zich een interactieve balie. Bij deze balie wordt uitleg gegeven en huurt men de vervoermiddelen. De routes worden uitgezocht en vervolgens in de smartphone geladen. In de parkeerruimte vind je de auto's op de begane grond en worden de scooters met een liftplateau naar de eerste verdieping getild.
Oud gebouw, nieuwe techniek Ank van Lieshout
Rental 'Street 60' Geïnspireerd door de Vespa en de Gorden Murry is er een straatbeeld gecreëerd van de jaren 60. Een spannende wisselwerking met het kantoortje als decor uit dezelfde stijlperiode, maar met een moderne 'touch' van tegenwoordige technologie. De scooters staan in een straatje van getekende jaren 60huisjes met een deur naar het kantoor. Op een gehele muur van het kantoor is de karakteristieke gele kleur uit die jaren verwerkt, in een wanddecoratie van stopcontacten. Bij de nieuwste elektrische auto's en scooters staan karakteristieke meubels uit de jaren 60.
8
Twee ruimtes inrichten in een karakteristiek dertiger jaren-gebouw. Hoe kan ik moderne technieken in vervoer en zorg hiermee spannend integreren? Rental 'Green Power' Via de open ontvangstruimte met balie komen we in de corridoraanbouw. Daar is in het ontwerp de groene stroom echt voelbaar! Grote ronddraaiende propellers zorgen ervoor dat de oplaadpunten in de bomen worden voorzien van groene stroom. Om de smalle, hoge ruimte zo efficiënt mogelijk te benutten zijn de elektrische scooters aan takels opge-
hangen aan het plafond. Vanuit het centrum van Eindhoven vertrekken opgeladen auto’s en scooters vanuit de lange corridor over de opvallende gele weg naar buiten. Denkend aan de stijgende olieprijzen, het milieu en aan de toekomst van onze kinderen, een ultieme manier om nieuwe hightech ontwikkelingen in de stad te integreren. Dierenartsenpraktijk 'Dier en Dokter' De dierenartsenpraktijk staat voor hoogwaardige medische zorg voor uw huisdier, volgens de modernste inzichten. De kleur-
combinatie is afgeleid van de grootste vijand van de dierenarts, nl. bacteriën en virussen. Er is veel aandacht voor de patiënt en zijn baasje! Privé banken, opengewerkte materialen en huisjes met een hondenhok als inspiratiebron, vormen het uitgangspunt voor het concept. De balie, toiletten, het magazijn, de behandel- en operatiekamer zijn verwerkt in verschillende losstaande huisjes. Daardoor blijft het historische karakter van het pand aan de binnenkant zichtbaar en kunnen de dieren en hun baasjes relaxed wachten op de gewenste behandeling.
PERK | examenkrant 2012
Eerlijkheid & transparantie Leontine de Groot
Voor de winkel met veganistische schoenen en kleding heb ik de veganistische denkwijze én de historie van het gebouw op een luchtige, moderne manier vertaald naar één actueel ontwerp. Bron van inspiratie zijn de verhalen achter de veganistische producten: waar komt het vandaan, wie heeft het gemaakt, van welke grondstoffen? Ook het gebouw heeft een verhaal: het Nachtegaalcomplex is honderd jaar oud en bood jarenlang onderdak aan diverse bedrijven. Deze twee verhalen zijn gecombineerd in een eigentijds en transparant ontwerp, zowel qua vormentaal als herkomst van producten en materialen. Ook worden materialen uit het pand hergebruikt. Omdat de ruimte lang en smal is, is gekozen voor schuine patronen. Het via het achterraam binnenvallende daglicht benadrukt de transparantie van de winkel. De kledingrekken zijn samenstellingen van bestaande gasleidingen die in het pand aanwezig waren. In de paskamers, uitgevoerd als grote hoepelrokken, kunnen klanten zich ‘onder moeders rok’ verkleden. Deze rokken zijn op te halen door een katrol. De schoenen worden gepresenteerd op kolommen van bamboeparket, hetzelfde materiaal als voor de vloer wordt gebruikt. De ruimte in de zuilen dient als voorraadplek voor de schoen die bovenop gepresenteerd wordt.
Bij de achterdeur is een kleine ruimte gecreëerd voor het personeel. Hier bevindt zich ook een toilet. Op twee meter hoogte is hierop een plafond geplaatst waardoor in de winkel een vliering (met balustrade) is ontstaan. Deze vliering wordt gebruikt als extra bergruimte en is te betreden via een brandweertrap aan de buitenwand van deze ruimte. De nieuwe muur is bekleed met moderne wandpanelen van bamboepulp, waarmee wordt aangegeven dat deze ruimte nieuw is en niet tot de historie van het gebouw behoort. De overige muren worden wit gestuukt en de balken blijven zichtbaar.
The alternative outfitters Ilaria Chiaratti
'AWEAR' Be aware of what you wear Esther Leemans De crisis biedt ook kansen: volop leegstaande gebouwen. Sloopmateriaal gebruik je weer. Nieuw leven voor afval. Goed voor portemonnee en klimaat. En dat is nu net wat veganisten aanspreekt.
Een winkel voor veganistische schoenen en kleding in een oud industrieel pand. Hoe maak ik hier een harmonische, maar toch eigen vormgeving voor? De term 'veganistisch' werd in 1944 in Engeland gestandaardiseerd en staat voor producten zonder dierlijke toevoegingen. Ethici zien veganisme niet alleen als een strict dieet, maar als een filosofie met principiële uitgangspunten, die zich in het gehele dagelijks leven weerspiegelt. Het draait om twee uitgangspunten: respect voor dieren en voor het milieu. Ik werk dan ook met natuurlijke vormen en materialen, zoals hout, echt gras en grind. Het gaat hierbij om de balans tussen natuurlijke elementen en de industriële (lijnen)structuur van het gebouw.
Voor winkelpersoneel en klanten heb ik twee verschillende ruimtes gecreëerd. Voor het personeel is er aan de achterkant een kantoor voor de manager, een opslagruimte, keuken en toilet, met uitgang aan de achterzijde. Voor de klanten is er een grote open ruimte om te winkelen. Je vindt er een schoenen- en kledinggedeelte, een pasruimte en de kassa. Als blikvanger staat centraal in de winkel een echte boom, waar ook kleding in gepresenteerd kan worden. De boom is ook het beeldmerk van de winkel. In de winkel zie je verschillende open presentatieplekken, slechts begrensd door het gebruik van stenen op de vloer, die je bij Zen-tuinen ziet. Je kunt deze zien vanuit de ingang, maar ook vanuit de aangrenzende rental shop.
AWEAR is dé veganistische schoenen- en kledingwinkel voor Zuid-Nederland. In een leegstaand jaren ‘30 pand op het voormalige NRE-terrein aan de Nachtegaallaan in Eindhoven kunt u schoenen en kleding kopen, die niet afkomstig zijn van dierlijke producten. Het is er comfortabel winkelen. De winkel is een open ruimte met een industriële uitstraling. Sober zodat de aandacht niet wordt afgeleid van de schoenen en kleding. In het interieurontwerp wordt gebruik gemaakt van sloopmateriaal en de bijzondere sfeer van het pand. Het verleden wordt zorgvuldig in het zicht gelaten. Betonnen pilaren en balkenconstructie geven de ruimte een stoere uitstraling. In de lange wand van 17 meter zijn enkele grote ronde openingen, waarin propellers hangen. Hierdoor ontstaat dynamiek én een wisselwerking met de winkel ernaast. Om het ontwerp zo min mogelijk milieubelastend te laten zijn, is er gekozen om twee wanden te bekleden met hout dat vrijkwam tijdens de verbouwing. De oude liftdeuren van het pand doen nu dienst als magazijndeuren. De kledingrekken zijn gemaakt van gezandstraalde kee-klamp-pijpfittings, die zijn gevonden in de buizenput achter in het magazijn van de winkel. U bent van harte welkom!
9
PERK Interieuropleidingen
Een veganistisch winkel vormgeven in het oude pand van de NRE aan de Nachtegaallaan in Eindhoven. Een ruimte met een open karakter en voor iedereen toegankelijk. Het onder de aandacht brengen van een nog steeds groeiend aantal producten voor de consument. Het wegnemen van vooroordelen als onvoldoende voedingswaarde hebben voor de mens die gezond wil leven. Ik wil een zo groot mogelijk aantal veganistische producten aanbieden. Producten die geen aanslag zijn op ons milieu en die niet voortkomen uit dieren. Met het statement: "Veganisme, een duurzame lifestyle", wil ik mensen bewust maken van het aanbod in deze producten, hoe ze eruit zien en waar ze vandaan komen.
55+ Power Leanne Oppers Een uitzendbureau voor mensen van 55 en ouder, dat is de doelgroep. In mijn ontwerp wil ik laten zien dat 55-plussers al lang niet meer als 'oud' worden gezien. Het interieur is dan ook hip en modern en sluit aan bij de vitaliteit van de ‘ouderen’ van vandaag. Als werkplek worden er twee ronde zitkuilen gebruikt. Een deel van de ruimte is verhoogd en daarin zijn de twee werkplekken verwerkt. Ondanks dat ze niet heel diep zijn, geven de ronding en het verlaagde zitvlak een beetje privacy voor de gesprekken met de klanten, zonder het gevoel te krijgen in een hokje te zitten. Om het ontwerp een moderne, frisse uitstraling te geven gebruik ik bij de basis van beton twee stevige kleuren: rood en groen.
Bij binnenkomst zie je een uitdagende vloer van fris groen gras. Een vriendelijk en natuurlijke uitstraling die klanten nieuwsgierig maakt en ze de winkel in doet lopen. Je oog valt meteen op een grote kast over de gehele lengte van de winkel, in de vorm van een uitvergrote streepjescode. Dit zet veganisme af tegen de fabriekssfeer waar de anonieme streepjescode is ingevoerd voor productie en de mensen niet meer weten met wat voor producten ze eigenlijk werken. Verder gebruik ik natuurlijke materialen, waarbij geen dierenleed speelt. De winkel krijgt een hippe frisse uitstraling. Aantrekkelijk voor jonge mensen én mensen van middelbare leeftijd.
Veganisme, hype of duurzame lifestyle? Monique Tenback
Met mijn presentatie van veganistische kleding en schoenen zeg ik het 'softe' imago gedag.
Webwinkel Winkelen op het internet neemt alsmaar toe door het gemak en de snelheid waarmee je bestelde artikel op de mat ligt. Toch is voor sommige mensen de drempel nog te hoog om iets te bestellen wat je alleen maar op het scherm ziet en niet vast kunt houden en bekijken. Daar springt de offline webwinkel in. Ondernemers kunnen de winkel huren voor een bepaalde tijd en hebben zo de mogelijkheid daar de artikelen te laten zien, die zij op internet aanbieden. De bedoeling is dat de webwinkels de ruimte niet langer huren dan een week; zo heb je dus iedere week een andere winkel met een ander assortiment. Voor het ontwerp betekent dit een multifunctionele ruimte, waarin elke webwinkel zijn artikelen, van klein tot groot, moet kunnen presenteren. Een kast kan in een plateau schuiven en het kleedhokje kan verdwijnen in het plafond.
Oud & Nieuw Roxan Borro
Werkzoekende 55 plussers en een 'invlieg'webwinkel; twee totaal verschillende doelgroepen. Een uitgelezen kans voor mij om mijn inrichtingskwaliteiten breed in te zetten. Uitzendbureau voor 55+ Hier zoeken ouderen naar nieuwe impulsen. Veel mensen met een ‘plus’ willen graag bij de tijd blijven, dus ook met computers overweg kunnen. Deze gelegenheid wil ik hen bieden, dus bij dit uitzendbureau kunnen zij computercursussen en/of internetcursussen volgen. Er moet hier ook een persoonlijk gesprek gevoerd kunnen worden, zonder dat iedereen kan meeluisteren. Centraal in de ruimte komt een vierhoekig object, waardoor vier zones ontstaan: twee voor gesprekken, een voor computers en de laatste voor folders en informatie. 'Invlieg'webwinkel Dit is iets totaal nieuws. Hier moet u denken aan een webwinkel zoals die van Wehkamp, Bol.com, die zich tijdelijk in een ruimte vestigen, waardoor de producten ook tastbaar worden. Belangrijk is om hier zoveel mogelijk verschillende producten aan te bieden, zodat de verkoop stijgt. In de winkel ga ik werken met verrijdbare blokken die, aaneengesloten, ook als grote tafel gebruikt kunnen worden. Er komen draaibare kasten met planken aan de ene en haken aan de andere kant. Het gebruik van een rustig kleurenpalet doet alle producten goed tot hun recht komen. En multicolor lampen achter de draaibare kasten zorgen voor sfeer in de winkel.
10
PERK | examenkrant 2012
PROJECT 'TAFELKLEED'
ANK VAN LIESHOUT
Tweedejaars studenten van de opleiding Interieurstyling hebben vijf weken ideeën ontwikkeld op de thema’s: dynamisch, vluchtig, wegwerp, eetbaar, filosofisch, muzikaal, geuren. Er worden associaties gezocht in beeld en taal. Onderzoekend werken met verschillende materialen levert uiteindelijk het concept op dat wordt uitgewerkt. Ank heeft eerst gezocht naar een aantal sleutelwoorden met betrekking tot het thema VLUCHTIG bijvoorbeeld: argwanend, snelheid, voorbijgaan, dynamisch, haastig, nietszeggend, vergankelijk, verdwijnen. Deze woorden zijn vertaald naar materialen als spuitbussen, ballonnen, veren, spraykoppen, vlieger. Vaste vorm – vloeibaar – gas – verdampend, zijn het uiteindelijke uitgangspunt voor haar kleed. Het is speciaal ontworpen voor de gehaaste Amerikaan. Dit is Fast Food in een gezonde vorm. QUICK VITAMIN E.
GUESTHOUSE
WIM KORSTEN
In het eerste jaar krijgen de studenten de opdracht om een guesthouse te ontwerpen voor een bekende Nederlander. Het ontwerp rechts was voor Loes Luca.
STIJLKUBUS
MIRANDA VAN BEEK
Tweedejaars studenten van de opleiding Interieurstyling krijgen een architectuurstijl als uitgangspunt. Zij maken daar eerst een presentatie over. Al schetsend wordt gezocht naar een 3D-impressie van de meest karakteristieke stijlelementen. Vervolgens wordt in een kubus van 20 bij 20 cm naar eigen interpretatie een ruimtelijk stijldecor hiervan gemaakt. Miranda ging uit van: metro-architectuur in Rusland.
Het interieurplan wordt gerealiseerd binnen een oppervlakte van 25 m2, in een rond, vierkant of langwerpig volume. Glasoppervlak is gegeven. Voor functiescheiding mogen geen wanden worden toegepast en een entresol is mogelijk. In negen weken maken de studenten een heel ontwerptraject door; zoeken inspiratiebeelden, informatie over hun personage en stellen een profiel op. Vervolgens wordt er een concept ontwikkeld, dat tot heel extreem kan gaan. Via plattegrond- en volumeschetsjes, materialenkeuze wordt uiteindelijk op schaal een maquette gebouwd. Ook aan de presentatie wordt weer veel aandacht besteed. De student kiest een aantal interessante standpunten, waarin zijn ontwerp het sterkst tot zijn recht komt. Dan worden er enkele presentatieschetsen gemaakt. Naast een eenvoudig kleuren-, materialen- en meubelplan, wordt een procesmap bijgehouden.
MOESTUIN OF 'KWEEKTAFEL'
STAGE LORAIN SCHOTPOORT
Lensen Projectinrichters heeft studenten van Perk een stageproject aangeboden om een visie te ontwikkelen over de toekomst van zorginstellingen en dit binnen het bedrijf uit te werken tot een uitvoerbaar plan. In dit geval betreft het de inrichting van een zorgrestaurant van SVVE de Archipel in Eindhoven. In de tuin van het zorgcentrum staat een kas, waar ouderen hun eigen biologische voedsel verbouwen. De moestuin is een 'kweektafel' geworden, op prettige hoogte. D.m.v. een iPad sturen de bewoners hun gerechtkeuze naar de koks, die het gerecht vervolgens bereiden, in de centraal gelegen open keuken van het zorgrestaurant. Alle producten worden gebruikt, ook voor creatieve activiteiten als groenteboeketten of schilderen met groentesap. Met af en toe een marktdag, waar ook mensen van buiten, de kunst of groenten kunnen bekijken en/of kopen.
11
PERK Interieuropleidingen
INTERIEUROPLEIDINGEN Perk Interieuropleidingen verzorgt op een geheel eigen wijze interieuropleidingen in deeltijd. De afgelopen 19 jaar heeft Perk samengewerkt met tal van architecten, interieurarchitecten, ontwerpers, stylisten, beeldend kunstenaars en kunsthistorici, die gevraagd zijn om vanuit hun eigen specialisme mee te werken aan een zeer divers programma-aanbod. Perk beschikt inmiddels over een enorme kennis en ervaring met betrekking tot het op HBO-niveau opleiden van studenten in het interieurvak.
PERK
IN
RO P L E TERIEU
IDINGEN
AT 13 RSTRA VISSE OVEN EINDH S B 5612 35 13 .NL 0 244 RIEUR E T N T 04 I RK R.NL O@PE ERIEU T e INF N I K W.PER W WW
Extra aandacht voor visualisatie Door de unieke samenstelling van het onderwijsprogramma wordt naast het ontwikkelen van een eigenzinnige visie op het interieurvak, ook veel aandacht besteed aan het aanleren van diverse vaardigheden op het gebied van presentatietechniek. Studenten worden gedurende de hele studie getraind om projecten op verschillende manieren te visualiseren. Centraal staat daarbij de twee- en driedimensionale visualisatie van het interieurplan, van beginschets tot eindpresentatie. Naast het vervaardigen van handmatige presentaties d.m.v. maquettes, collages, tekeningen en montagetekeningen, worden interieurplannen uitgewerkt met Photoshop (beeldbewerking), Microstation en SketchUp (3D ontwerp- en tekenprogramma's). Aan het einde van de opleiding wordt een portfolio samengesteld met uitgewerkte interieurprojecten (inclusief eventuele stage).
Dagelijkse leiding: Marian van den Dungen
Aansluiting bij de praktijk De praktijkgerichte benadering van het onderwijs geeft een goede aansluiting op de beroepspraktijk. Studenten worden tijdens hun studie zoveel mogelijk voorbereid op problemen en mogelijkheden die zich later voor kunnen doen. Het volgen van een stage is bij Perk niet verplicht, maar wordt wel gestimuleerd. Perk krijgt regelmatig verzoeken van interessante opdrachtgevers uit het werkveld. Studenten kunnen zo kennis maken met de praktijk. Perk begeleidt deze vrijwillige stages. Het projectmatig en conceptmatig werken biedt ook ruimte om aan te sluiten bij actuele vraagstukken en het ontwikkelen van een eigen visie hierop. De wijze van begeleiding op Perk is uniek. In de lessen wordt uitsluitend gewerkt met groepen van maximaal 12 studenten. Daardoor is er veel aandacht voor elke student. Het unieke, praktijkgerichte lesprogramma van Perk leidt tot goede studieresultaten. Het vinden van een passende baan of het starten van een eigen adviesbureau binnen het interieurveld, verloopt dan ook succesvol.
Excursies
INTERIEURSTYLING | INTERIEURVORMGEVING Een interieurstylist houdt zich bezig met het inrichten van ruimtes en maakt daarbij gebruik van bestaande producten en materialen zoals meubels, verlichting, wand- en vloerafwerking. Bij het ontwikkelen van ruimtelijke indelingen door middel van meubels, zijn maatvoering en compositie van wezenlijk belang. Ook kleur- en materiaalgebruik, het restylen van meubels en het etaleren van producten behoren tot zijn vakgebied. Een interieurvormgever ontwikkelt nieuwe vormgevingsconcepten op het gebied van woning- en projectinrichting, kleinschalige architectuur en meubelvormgeving. Ook het verbouwen van ruimtes en panden behoort tot zijn vakgebied. Ruimtelijk en constructief denken is daarbij van groot belang. Daarnaast houdt de vormgever zich bezig met het totale inrichtingsplan: kleurenplan, verlichting, meubels, wand- en vloerafwerking.
Elk studiejaar worden er een aantal boeiende vakexcursies ge organiseerd, waarin bijzondere architectuur, binnenhuisarchitectuur en vormgeving centraal staan. In het excursieprogramma wordt het accent gelegd op vormgeving in relatie met kunst. Een aantal excursies zijn alleen bedoeld voor de studenten van Perk en liggen in het verlengde van de studieprogramma's. Daarnaast wordt elk jaar een meerdaagse excursie georganiseerd voor iedereen met belangstelling voor beeldende kunst en vormgeving. Vaak worden niet voor de hand liggende steden, musea en gebouwen bezocht en zijn sommige gebouwen alleen te bezoeken als groep. Om in te spelen op de actualiteit worden er ook regelmatig eendagsexcursies georganiseerd naar bijzondere tentoonstellingen, soms voorafgegaan door een lezing. De excursies worden zorgvuldig voorbereid en zijn erg intensief. De voorbereiding en begeleiding is in handen van twee ervaren kunsthistorici. Ook tijdens het reizen wordt veel informatie gegeven over de te bezoeken gebouwen en tentoonstellingen. Vaak aan de hand van filmmateriaal en een uitgebreide reader. De afgelopen jaren zijn er excursies geweest naar o.a. Milaan en omgeving, Madrid, Bazel/Zurich en omgeving, Munchen, Berlijn/Potsdam/Dessau, Lille, Roubaix, Frankfurt, Hamburg/Bremen, Stuttgart, Essen/Dortmund/Duisburg, Düsseldorf, Parijs, Wenen, Dresden, Bazel, St. Petersburg en Londen. Begeleiding excursies: Drs. Marie-Christine Walraven, kunsthistorica. Alle actuele informatie over de excursies is te vinden op: w w w. p e r k - i n t e r i e u r. n l Foto's excursie Stuttgart, februari 2012
12
