Inhoud:
1.
Inleiding
3
2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.5.1. 2.5.2. 2.5.3. 2.5.4. 2.5.5. 2.5.6. 2.6. 2.6.1. 2.6.2. 2.6.3. 2.6.4.
Profiel Beroepscontext Complexiteit Verantwoordelijkheid Zelfstandigheid Kerntaken Onthaal Administratie Logistiek Voorlichting Medisch handelen Functiegebonden taken Attitudes Omgangsvorm Prioriteiten stellen Communicatie Assertiviteit
5 5 5 5 6 6 6 6 6 6 7 7 7 7 7 7 7
3. Specifiek Brusselse situatie
9
4. Bevraging 11 4.1. Objectief 4.2. Methodologie 4.3. Resultaten
11 11 12
5. Conclusies en bedenkingen
17
2
Is er in de brusselse gezondheidszorg plaats voor doktersassistenten ?
1. Inleiding
1. Inleiding
In het kader van de werkgroep “modellen eerstelijnsgeneeskunde voor de toekomst van de gezondheidszorg in Brussel” van het project Coördinatie gezondheidszorg Brussel van de BWR, wensten wij de nood aan opleiding tot (huisartsen) praktijkassistent in kaart te brengen. De BWR heeft in een samenwerkingsverband met Tracé (initiatief voor opleiding en tewerkstelling van werkzoekenden in het Brussels Hoofdstedelijk gewest) in 2006 reeds de opleiding “modulair kwalificatietraject personenzorg/logistiek assistent” gerealiseerd. We wensen nu graag te bekijken hoe de huisartsenpraktijken de nood aan een opleiding “assistent huisartsenpraktijk” ervaren. Er is een toenemende zorgvraag ten gevolge van de vergrijzing, de diversiteit in de zorgvraag, veranderingen in levensstijl en ziektebeleving van de zorgvragers. Het aanbod aan Nederlandskundige huisartsen in Brussel is nu reeds beperkt. Daarbij merkt men dat de uitstroom uit het beroep groter is dan de instroom. Om een toekomstig tekort aan zorgverleners aan te pakken is één van de pistes de artsen meer te ondersteunen zodat zij zich op hun kerntaken kunnen concentreren. In andere landen zoals bijvoorbeld Nederland werkt men reeds lang met huisarts-assistenten.3 In Vlaanderen heeft de Vlaamse vereniging van Tandartsen (VVT) en de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) een cursus tandarts-assistent opgestart om aan een identieke vraag tegemoet te komen.5 De overheid heeft op 3 september een Koninklijk besluit in het Staatsblad gepubliceerd dat voorziet in subsidies voor samenwerkende huisartsen die zich laten ondersteunen door een onthaal- of administratief bediende. Nu deze “Impulseo II” in werking getreden is, is een opleiding tot praktijkassistent meer dan ooit aan de orde. Een opleiding ter voorbereiding tot een dergelijke functie wordt nog niet georganiseerd in Brussel of Vlaanderen. Het project Huisartsen samenwerking (HUSAM) van Domus Medica werkte reeds een draaiboek praktijkassistentie voor de huisartsenpraktijk uit.1 Sinds 13 november heeft dit tot de oprichting van een modulaire opleiding geleid voor personen die nu reeds deze functie uitvoeren. Een initiatiefgroep “Praktijkassistent in de eerstelijnsgezondheidszorg” verenigt de Vlaamse vakgroepen huisartsgeneeskunde, hogescholen en Domus Medica. Deze intiatiefgroep is op 15 juli 2008 samen gekomen op het kabinet van de Vlaamse minister van Onderwijs. Er werd afgesproken een nota naar de Sociaal Economische Raad van Vlaanderen (SERV) te sturen in verband met een beroepscompetentieprofiel. Een tweede bijeenkomst op het kabinet van de Vlaamse minister van Onderwijs op 18 september 2008 resuleerde in de opmaak van een nota aan Minister Onkelinx met de vraag om de procedure in gang te zetten voor de erkenning van het paramedisch beroep van “praktijkassistent in de eerstelijnsgezondheidszorg” en terzake het advies van de Nationale Raad van de paramedische beroepen te vragen.
3
4
Is er in de brusselse gezondheidszorg plaats voor doktersassistenten ?
2. Profiel
2. Profiel
Een beroepsprofiel van een huisartsenassistent zou kunnen gebruikt worden als kader om de opleiding optimaal te laten aansluiten bij de gangbare of gewenste praktijkwerking. Het kan inzicht bieden in de behoefte aan scholing. Het kan ook als basis dienen voor de ontwikkeling van richtlijnen en protocollen voor de beroepsuitoefening. U vindt hier een weergave van een profiel dat wij hebben uitgewerkt begin juli 2007 op basis van de verzamelde informatie 1, 3, 4.
2.1. Beroepscontext De huisartsenassistent werkt in opdracht van de werkgever, meestal de huisarts. Afhankelijk van het type huisartsenpraktijk en de afspraken die binnen de praktijk gemaakt zijn, kan de huisartsenassistent ook taken uitvoeren in opdracht van de andere zorgverleners, verpleegkundigen, kinesitherapeuten en anderen. De essentie van de functie is het scheppen van randvoorwaarden zodat de zorgverlener de zorgvrager zo efficiënt en effectief mogelijk kan behandelen. Daarbij vervult de huisartsenassistent zowel een uitvoerende, ondersteunende als adviserende rol.
2.2. Complexiteit De complexiteit is afhankelijk van meerdere factoren zoals de diversiteit van de zorgvraag en de organisatie van de praktijk. Het eigen handelen en adviseren moet ten dienste staan van het resultaat dat de zorgvrager wil bereiken. Het is daarbij van belang dat de huisartsenassistent de gevolgen van zijn handelen voor de zorgvrager overziet. Het exact kunnen inschatten van de urgentie van de vraag van de patiënt is noodzakelijk om het gepaste proces in werking te zetten. Het handelen van de huisartsenassistent moet ook afgestemd worden op het handelen van de zorgverlener(s). Om dit te realiseren kan gebruik gemaakt worden van protocollen, richtlijnen, eigen deskundigheid en vindingrijkheid. De assistent moet snel kunnen overschakelen tussen verschillende werkzaamheden en moet daarbij prioriteiten kunnen stellen.
2.3. Verantwoordelijkheid De huisartsenassistent heeft een verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van de taken en voor de afstemming van de zorg- en dienstverlening. De huisartsenassistent werkt onder de eindverantwoordelijkheid van de werkgever. Onder strikte voorwaarden kunnen de zorgverleners de huisartsenassistent opdragen om bepaalde voorbehouden handelingen te verrichten. Hierbij moeten zowel de huisartsenassistent als de zorgverlener redelijkerwijs aannemen dat de huisartsenassistent bekwaam is om de handeling uit te voeren. De zorgverlener moet daarbij de nodige aanwijzingen geven, toezicht houden en de mogelijkheid van zijn tussenkomst voldoende verzekeren. 5 5
2. Profiel
2.4. Zelfstandigheid De huisartsenassistent voert zelfstandig zijn werkzaamheden uit volgens richtlijnen en protocollen en stelt prioriteiten. Bij twijfel overlegt hij met de zorgverleners.
2.5. Kerntaken In een competentieprofiel geven de kerntaken aan wat de huisartsenassistent in essentie doet. De kerntaken vormen een set inhoudelijk samenhangende beroepsactiviteiten. Afhankelijk van het type praktijk zullen bepaalde kerntaken of competenties minder of meer nadruk krijgen of kunnen taken ook door andere personeelsleden worden uitgevoerd.
Is er in de brusselse gezondheidszorg plaats voor doktersassistenten ?
2.5.1. Onthaal
6
Het aannemen van de telefoon, e-mail, de ontvangst en/of het eerste gesprek met de zorgvrager. De hulpvraag van de zorgvrager dient hierbij verhelderd te worden. De huisartsenassistent dient te achterhalen wat de klacht en urgentie is. Een afspraak of visite met de behandelaar wordt gepland, relevante informatie en advies wordt aan de zorgvrager verstrekt. Bepalen wanneer een zorgvrager voorrang heeft afhankelijk van de mate van urgentie is een werkwijze die “triage” genoemd wordt. Afhankelijk van de aard van de vraag kan ook doorverwezen worden naar andere personen of instanties. Hierbij dient ook de nodige informatie verstrekt te worden aan de zorgverlener of dienst waarnaar de zorgvrager verwezen wordt. De huisartsenassistent moet rekening houden met de privacywetgeving en weten wanneer en aan wie hij wel of niet informatie moet geven.
2.5.2. Administratie Zorgvuldige verslaggeving is een vereiste. De relevante verkregen en gegeven informatie slaat de huisartsenassistent op in een dossier of informatiesysteem. De huisartsenassistent beheert, archiveert de medische dossiers. Ook de patiëntengebonden correspondentie (attesten, verslagen, brieven, …) wordt verwerkt, opgevolgd en gearchiveerd. De huisartsenassistent beheert en onderhoudt de agenda, plant spreekuren en visites. De assistent denkt hierbij vooruit en bereidt spreekuren en visites voor. Vóór de afspraak plaatsvindt worden de informatie en de materialen verzameld die de zorgverlener nodig zal hebben. Het houden van het overzicht op de continuïteit van de werking en de afspraken vergt alertheid en aanpassingsvermogen. De huisartsenassistent beheert soms ook de financiële administratie, de administratie voor de regeling derde betaler, opvolging van de RIZIV nomenclatuur en reglementeringen.
2.5.3. Logistiek De huisartsenassistent beheert de voorraden (bureelbenodigdheden, medisch materiaal, abonnementen, stalen, …), de computer, de werkruimtes, de reiniging, ontsmetting en sterilisatie van het behandelingsmateriaal, de verzending van laboratoriumstalen, het sorteren van het afval, … Het onderhoud van de behandelingslokalen of de opdracht daarvoor geven.
2.5.4. Voorlichting Voorlichting betreft het geven van informatie over specifieke onderwerpen gericht op het voorkomen van problemen en het bevorderen van gezondheid. Voorlichting is gericht op preventie van bepaalde klachten of het omgaan met een klacht. De voorlichting kan zich richten op zelfzorg, behandelingen, of opvolgen van behandelingen, medicatiegebruik, …
2. Profiel Het up-to-date houden van berichten en foldermateriaal in de wachtkamer behoort ook tot de taken van de huisartsenassistent.
2.5.5. Medisch handelen Het installeren van de patiënt in de behandelingseenheid en de patiënt voorzien van beschermende kledij. Het ergonomisch opstellen van het materieel en het instrumentarium. De evolutie van de behandeling volgen en spontaan de nodige materialen of producten aanreiken. Tot het medisch handelen kunnen ook taken behoren waarvoor protocollen uitgewerkt zijn zoals: EKG afname, spirometrie, huidtesten, eenvoudige wondzorg, bloeddruk meten, oren uitspuiten,…
2.5.6. Functiegebonden taken Opleiden en begeleiden van stagiaires en inwerken van nieuwe medewerkers.
2.6. Attitudes De attitudes betreffen de problemen, dilemma’s of kansen die niet specifiek in verband staan met één taak maar met meerdere aspecten van de functievervulling.
2.6.1. Omgangsvorm De huisartsenassistent moet professioneel handelen en beseffen waar de persoonlijke en ethische grenzen liggen. Aan de zorgvrager wordt duidelijk gemaakt waar de grenzen in de omgang zich situeren. Zo wordt escalatie van ongewenst gedrag en frustraties voorkomen.
2.6.2. Prioriteiten stellen De huisartsenassistent is in staat een schatting te maken van de prioriteit op basis van de beschikbare informatie en snel te schakelen tussen de verschillende werkzaamheden die tegelijkertijd aandacht vragen.
2.6.3. Communicatie Door heldere communicatie met de andere disciplines kan men duidelijk maken wat anderen kunnen verwachten en wat van anderen verwacht wordt. Het is de basis van gezamenlijke verantwoordelijkheid ten behoeve van een zo goed mogelijke samenwerking.
2.6.4. Assertiviteit De huisartsenassistent dient leemtes in haar deskundigheid te signaleren aan de werkgever, zodat de werkgever voorwaarden voor deskundigheidsbevordering kan creëren. Dit vraagt een actieve opstelling ten opzichte van de eigen ontwikkeling. Het inventariseren en signaleren van wenselijke veranderingen in de zorg helpt bij te dragen tot de kwaliteitszorg. Het reflecteren over de uitgevoerde handelingen laat toe alert te blijven op de kwaliteit van de dienstverlening en het resultaat van de handeling.
7 7
8
Is er in de brusselse gezondheidszorg plaats voor doktersassistenten ?
3. Brusselse situatie
3. Specifiek Brusselse situatie
Het is onze bekommernis na te gaan of de opleiding tot praktijkassistent optimaal kan aansluiten bij de gangbare of gewenste praktijkwerking. De complexiteit van de opleiding zal afhankelijk zijn van meerdere factoren zoals de organisatie van de praktijk en de taken die de huisartsenpraktijken weggelegd zien voor een praktijkassistente, de diversiteit van de zorgvraag, ... Daarenboven moet de gezondheidszorg in Brussel gezien worden in de specifieke Brusselse context met zijn complexe taalsituatie en multiculturele samenleving. De huisartsenpraktijken worden geconfronteerd met verschillende talen en culturen. Men wordt vaak geconfronteerd met patiënten met een beperkte kennis van het Belgische gezondheidssysteem en die vaak geen vaste huisarts hebben. Deze patiënten hebben nood aan voorlichting over de werkwijze van de huisartsenpraktijken geïntegreerd in het gezondheidszorgsysteem. De huisartsenassistenten moeten een duidelijk beeld verwerven van deze context om mede de voorlichting van de patiënten op zich te kunnen nemen.
9
10
Is er in de brusselse gezondheidszorg plaats voor doktersassistenten ?
4. Bevraging
4. Bevraging
4.1. Objectief In Vlaanderen blijkt nog maar weinig onderzoek gedaan te zijn naar de verwachtingen van huisartsen naar praktijkassistenten. Wij achtten het dus gewenst om bij bestaande huisartsenpraktijken na te gaan wat hun ideeën zijn in verband met de werking van praktijkassistenten en ons een beeld te vormen van de behoefte aan deze vorm van praktijkondersteuning. Wij wilden nagaan of de huisartsen denken dat een praktijkassistent deze behoefte kan invullen en welke bijkomende ondersteuning nodig geacht wordt voor het in dienst nemen van een praktijkassistent. Bovendien wensten wij na te gaan of er nood is aan een opleiding voor huisartsenpraktijkassistenten.
4.2. Methodologie Om deze bevraging zo gebruiksvriendelijk mogelijk te laten verlopen en zo weinig mogelijk van de tijd van de zorgverleners in beslag te nemen, is voor een telefonische bevraging geopteerd. Er werden daarbij enkele korte vragen gesteld zodat in enkele minuten de noden kenbaar konden gemaakt worden. De 146 huisartsen werkzaam in 114 praktijken werden voorafgaandelijk per brief verwittigd van deze bevraging. In bijlage bevindt zich een kopij van deze brief. Volgende vragen werden aan één huisarts per praktijk gesteld: • Heeft de praktijk reeds een praktijkassistent in dienst? o Zo ja Welke taken worden toevertrouwd aan de PA? • Onthaal (triëren telefoonoproepen, agendabeheer) • Administratieve taken (boekhouding, personeelsadministratie, stockbeheer) • IT vaardigheden (GMD, e-mail, informatiefolders opstellen, aanvraagformulieren, verwijsbrieven, vacinet) • (Para)medische taken (EKG spirometer, huidtesten, eenvoudige wondzorg, bloeddruk meten, oren uitspuiten, zorgprogramma uitwerken, GVO preventie, labo en onderzoeksresultaten) • Middelen management (gebouwen, bureaumateriaal, medisch materiaal, voertuigen, financiële middelen) o Zo nee Overweegt uw praktijk om een PA in dienst te nemen? Welke taken zou u dan toevertrouwen aan de PA? Welke hinderpalen ziet u bij de aanwerving van een PA? • Tijd • Financieel • Logistiek • Vindt u dat er nood is aan een opleiding tot PA in Brussel?
• Is uw praktijk bereid als stageplaats te functioneren bereid te in het kader van een Individuele beroepsopleiding in de onderneming (IBO) stage? o Ja o Nee o Wenst meer informatie over de stagewerking
11
4. Bevraging
4.3. Resultaten 68 van de 114 huisartsenpraktijken (60%), hebben 68 praktijken de vragen telefonisch beantwoord. Drie praktijken hebben deelname aan de bevraging geweigerd. Huisartsen uit de 43 andere praktijken werden minimaal 3 maal opgebeld. Hierbij beantwoorde ofwel niemand de oproep, of werd een bericht op het antwoordapparaat achtergelaten, of kon geen afspraak verkregen worden (38 solo praktijken, 2 duopraktijken, 1 groepspraktijk en 2 wijkgezondheidscentra). Vier solo-artsen weigerden aan deze bevraging mee te werken. 11 van de 51 solowerkende huisartsen hebben spontaan gemeld dat zij weldra gepensioneerd zullen zijn. Dat is meer dan 20% van de bevraagde soloartsen. Dit bevestigt de vrees dat door de vergrijzing van de zorgverleners het reeds beperkte aanbod aan Nederlandskundige huisartsen in Brussel nog verder zal afnemen daar de instroom van nieuwe Nederlandskundige huisartsen beperkt is. Dit onderstreept de nood aan bijkomende initiatieven om de praktijkwerking nog meer te ondersteunen. Van de 68 praktijken uit Brussel (67) en de rand (1) die de telefonische vragen beantwoord hebben zijn er 7 duopraktijken, 5 groepspraktijken waar meer dan 2 huisartsen werkzaan zijn en 4 wijkgezondheidscentra of Maisons Médicales waar Nederlandskundige huisartsen werkzaam zijn. Van de 68 praktijken beschouwt 50% het opstarten van een opleiding voor huisartsassistenten als een initiatief waar nood aan is. Van deze praktijken zijn er twaalf (dit is 1 op 3) bereid als stageplaats te functioneren. Nog 11 andere praktijken wensen meer duidelijkheid omtrent de praktische implicaties van de stagewerking. Voor 8 van de praktijken is het niet duidelijk of het aanwerven van een praktijkassistent financieel haalbaar is. ( zie Tabel 1) Tabel 1: Heeft reeds Taken die kunnen worden toevertrouwd aan de PA een PA in onthaal admin IT med stock dienst
Overweegt een PA aan te werven
Nood aan opleiding
Stageplaats
Financieel niet haalbaar
Meer uitleg
Totaal 68 huisartsenpraktijken Aantal
17
32
32
26
10
18
15
34
12
11
8
25,00%
47,06%
47,06%
38,24%
14,71%
26,47%
22,06%
50,00%
17,65%
16,18%
11,76%
1
4
4
3
1
2
3
3
2
1
3
14,29%
57,14%
57,14%
42,86%
14,29%
28,57%
42,86%
42,86%
28,57%
14,29%
42,86%
2
5
5
3
0
4
2
5
1
2
0
40,00%
100,00%
100,00%
60,00%
0,00%
80,00%
40,00%
100,00%
20,00%
40,00%
0,00%
4
4
3
3
0
2
2
4
1
2
0
100,00%
100,00%
75,00%
75,00%
0,00%
50,00%
50,00%
100,00%
25,00%
50,00%
0,00%
10
19
20
17
9
10
8
22
8
6
5
19,61%
37,25%
39,22%
33,33%
17,65%
19,61%
15,69%
43,14%
15,69%
11,76%
9,80%
22,50%
45,00%
47,50%
42,50%
22,50%
25,00%
20,00%
52,50%
20,00%
15,00%
12,50%
% 7 duo-praktijken Aantal %
5 groepspraktijken Aantal % 4 WGC Aantal %
51 solo-praktijken(*) Aantal % % zonder weldra gepensioneerden
(*) waarvan 11 aangeven weldra gepensioneerd te zijn = 21,57%van de bevraagde solowerkende huisartsen
In tabel 1 vindt u een weergave van de resultaten van de bevraging. De celfrequenties zijn te beperkt om Chikwadraattoetsen uit te voeren en significante verbanden tussen variabelen aan te tonen. Onthaal en administratie werden door 47% van de bevraagde praktijken als de voornaamste taken van de praktijkassistent beschouwd. De uitvoering van taken met behulp van informatica werd door 38% van de bevraagde praktijken als noodzakelijk geacht. Het middelenbeheer kan volgens 26% van de bevraagde huisartsenpraktijken 12
4. Bevraging door de praktijkassistent opgenomen worden. 15% van de praktijken zijn bereid paramedische of medische taken toe te vertrouwen aan de praktijkassistenten mits de nodige opleiding. (Zie Tabel 1) Grafiek 1: Bevraging 68 Nederlandskundige Brusselse Huisartsenpraktijken
50,00% 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Percentage van de bevraagden die deze taken aan een PA toevertrouwen
Van de 68 praktijken die de bevraging beantwoordden gaven 35 praktijken aan welke taken volgens hen naar de praktijkassistenten kunnen worden gedelegeerd. Onthaal en administratie werden door 91% van deze praktijken als de voornaamste taken van de praktijkassistent beschouwd. De uitvoering van taken met behulp van informatica werd als noodzakelijk geacht door 74% van deze bevraagde praktijken. Het middelenbeheer kan volgens 20% van deze huisartsenpraktijken door de praktijkassistent opgenomen worden. Van deze praktijken denkt 18% dat paramedische of medische taken aan de praktijkassistenten kunnen worden toevertrouwd mits de nodige opleiding. (Grafiek 1) Grafiek 2: Bevraging van 17 huisartsenpraktijken die reeds een PA in dienst hebben
100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% onthaal
admin
IT
Med
Stock
Percentage van de praktijken die reeds een PA in dienst hebben
Er zijn 17 huisartspraktijken waar reeds praktijkassistenten al dan niet bezoldigd werkzaam zijn of beroep doen op een telesecretariaat (de 4 WGC, 2 groepspraktijken, 1 duo-praktijk en 10 solopraktijken). Dit is 1 op 4 bevraagde praktijken. Deze praktijken beschouwen onthaal als de voornaamste taak van de praktijkassistent in het huidige takenpakket (100%). 88% van de bevraagde praktijken met een praktijkassistent in dienst vertrouwen in het huidige takenpakket administratieve taken aan de praktijkassistent toe. Voor de uitvoering van taken is voor 64% van deze praktijken de toepassing van informatica vereist. Het middelenbeheer wordt volgens 35% van de bevraagde huisartsenpraktijken door de praktijkassistent opgenomen. 18% van deze praktijken vertrouwt paramedische of medische taken toe aan de praktijkassistent die daartoe beschikt over de nodige opleiding. Vier praktijken gaven aan dat - indien het huidige takenpakket kon uitgebreid worden - ze zouden opteren voor het inschakelen van de assistent in Interculturele Begeleiding. (Zie Tabel 1 en Grafiek 2) 15 praktijken geven aan een praktijkassistent te willen aanwerven. Dit is 22% van de bevraagde praktijken ( 8 solopraktijken, 3 duopraktijken , 2 groepspraktijken en 2 wijkgezondheidscentra). Twee wijkgezondheidscentra 13
4. Bevraging
en een groepspraktijk hebben al een praktijkassistent in dienst en willen er nog een bijkomende aanwerven. Grafiek 3: Bevraging van 12 huisartsenpraktijken die een praktijk assistent wensen aan te werven 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00%
Is er in de brusselse gezondheidszorg plaats voor doktersassistenten ?
20,00% 10,00% 0,00% onthaal
admin
IT
Med
Stock
Percentage van de praktijken die een praktijk assistent wensen aan te werven
Door de 12 bevraagde praktijken die overwegen om een praktijkassistent aan te nemen en er nu nog geen in dienst hebben, worden administratieve taken van de praktijkassistent verwacht. Voor 100% van deze praktijken wordt voor de uitvoering van taken toepassing van informatica als noodzakelijk geacht. 92% van deze praktijken wensen de praktijkassistent onthaalfuncties toe te vertrouwen. Het middelenbeheer kan volgens 75% van de bevraagde huisartsenpraktijken door de praktijkassistent opgenomen worden. 42% van deze praktijken zijn bereid paramedische of medische taken toe te vertrouwen aan de praktijkassistenten mits de nodige opleiding. (Zie Tabel 1 en Grafiek 3)
Solopraktijken De bevraging is bij 51 solopraktijken uitgevoerd. Onthaal en administratie werden door respectievelijk 37% en 39% van deze praktijken als de voornaamste taken van de praktijkassistent beschouwd. De uitvoering van taken met behulp van informatica werd als noodzakelijk geacht door 33% van deze bevraagde praktijken. Het middelenbeheer kan volgens 20% van deze solopraktijken door de praktijkassistent opgenomen worden. Van deze solopraktijken denkt 18% dat paramedische of medische taken aan de praktijkassistenten kan worden toevertrouwd mits de nodige opleiding. (Zie Tabel 1) Grafiek 4: Bevraging van 21 solopraktijken die taken aan een PA wensen te delegeren 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% onthaal
admin
IT
Med
Stock
Percentage van de praktijken die taken naar de PA wensen te delegeren
Van de 51 solopraktijken die de bevraging beantwoorden gaven 21 praktijken aan welke taken volgens hen naar de praktijkassistenten kunnen worden gedelegeerd. 1 daarvan heeft reeds een PA in dienst, 8 wensen een PA in 14
4. Bevraging dienst te nemen. Voor al van deze praktijken kunnen onthaal (91%) en administratie (95% )als de voornaamste taken van de praktijkassistent beschouwd worden. De uitvoering van taken met behulp van informatica werd door 81% van de bevraagde duo-praktijken als noodzakelijk geacht. Het middelenbeheer kan volgens 48% van de bevraagde huisartsenpraktijken door de praktijkassistent opgenomen worden. 43% van deze praktijken zijn bereid paramedische of medische taken toe te vertrouwen aan de praktijkassistenten mits de nodige opleiding. (Zie Grafiek 4)
Duopraktijken Er werden 7 duo-praktijken bevraagd. Voor 57% van deze duopraktijken kunnen onthaal en administratie als de voornaamste taken van de praktijkassistent beschouwd worden. De uitvoering van taken met behulp van informatica werd door 43% van de bevraagde duo-praktijken als noodzakelijk geacht. Het middelenbeheer kan volgens 29% van de bevraagde huisartsenpraktijken door de praktijkassistent opgenomen worden. 14% van de praktijken zijn bereid paramedische of medische taken toe te vertrouwen aan de praktijkassistenten mits de nodige opleiding. (Zie Tabel 1) Grafiek 5: Bevraging 4 Nederlandskundige Brusselse duopraktijken die taken naar een PA wensen te delegeren 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% onthaal
admin
IT
med
stock
Percentage van de bevraagde duopraktijken die deze taken toevertrouwen aan praktijkassistenten
Van de 7 duopraktijken die de bevraging beantwoorden gaven 4 praktijken aan welke taken volgens hen naar de praktijkassistenten kunnen worden gedelegeerd. Eén daarvan heeft reeds een PA in dienst, 3 wensen een PA in dienst te nemen. Voor al van deze duopraktijken kunnen onthaal en administratie als de voornaamste taken van de praktijkassistent beschouwd worden. De uitvoering van taken met behulp van informatica werd door 75% van de bevraagde duo-praktijken als noodzakelijk geacht. Het middelenbeheer kan volgens 50% van de bevraagde huisartsenpraktijken door de praktijkassistent opgenomen worden. 25% van de praktijken zijn bereid paramedische of medische taken toe te vertrouwen aan de praktijkassistenten mits de nodige opleiding. (Zie Grafiek 5)
15
4. Bevraging
Groepspraktijken Grafiek 6: Bevraging van 5 Nederlandskundige Brusselse groepspraktijken (met meer dan 2 huisartsen) 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00%
Is er in de brusselse gezondheidszorg plaats voor doktersassistenten ?
20,00%
16
10,00% 0,00% onthaal
admin
IT
med
stock
Percentage van de groepspraktijken die deze taken toevertrouwen aan praktijkassistenten
Van de 5 bevraagde groepspraktijken (praktijken waar meer dan 2 huisartsen werkzaam zijn) hebben er 2 reeds een PA in dienst en wensen er 2 andere groepspraktijken een PA in dienst te nemen. Deze 5 praktijken beschouwen onthaal en administratie als de voornaamste taken van de praktijkassistent. De uitvoering van taken met behulp van informatica werd door 60% van de bevraagde groepspraktijken als noodzakelijk geacht. Het middelenbeheer kan volgens 75% van de bevraagde huisartsenpraktijken door de praktijkassistent opgenomen worden. Geen enkele van deze praktijken is bereid paramedische of medische taken toe te vertrouwen aan de praktijkassistenten ook al beschikken zij over de nodige opleiding. (Zie Tabel 1 en Grafiek 6)
Wijkgezondheidscentra Grafiek 7: Bevraging van 4 Nederlandskundige Brusselse wijkgezondheidscentra 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% onthaal
admin
IT
med
stock
Percentage van de wijkgezondheidscentra die deze taken aan de praktijkassistenten toevertrouwen
Alle 4 bevraagde wijkgezondheidscentra hebben reeds een PA in dienst. 2 daarvan wensen nog bijkomend een PA in dienst te nemen. Door al deze praktijken wordt onthaal als de voornaamste taak van de praktijkassistent beschouwd. Voor 70% van de 4 bevraagde wijkgezondheidscentra kunnen administratieve taken aan de praktijkassistent toevertrouwd worden. De uitvoering van taken met behulp van informatica werd door 75% van de bevraagde wijkgezondheidscentra als noodzakelijk geacht. Het middelenbeheer kan volgens 50% van de bevraagde wijkgezondheidscentra door de praktijkassistent opgenomen worden. Net zoals bij de groepspraktijken is geen enkele van deze wijkgezondheidscentra bereid paramedische of medische taken toe te vertrouwen aan de praktijkassistenten ook al beschikt de praktijkassistent over de nodige opleiding. (Zie Tabel 1 en Grafiek 7)
5. Conclusies
5. Conclusies en bedenkingen 1. Zoals in het beroepsprofiel dat door de initiatiefgroep “Praktijkassistent in de eerstelijnsgezondheidszorg”
naar voor wordt geschoven, wordt ook hier duidelijk dat niet alleen de grootte van de praktijk een invloed heeft op het takkenpakket, maar ook de visie van de huisarts op de taakverdeling. Gezien de taakinvulling per praktijk verschilt en gezien de diversiteit aan praktijken, zal de taakinvulling tussen de praktijkassistenten vaak dus erg verscheiden zijn.
2. Slechts in een klein aantal gevallen (zowel bij reeds werkzame praktijkassistenten als bij artsen die een
PA in dienst wensen te nemen) worden (para)medische taken van de PA verwacht. Indien toch medische handelingen van een PA verwacht worden, zijn het vooral duo (14%) en in meerdere mate nog solopraktijken (18%) waar dit het geval is. De praktijken die reeds een praktijkassistent in dienst hebben, verwachten minder dat de praktijkassistent medische taken uitvoert dan de praktijken die aangeven dat ze wensen een praktijkassistent aan te werven. In de praktijk lijkt het toevertrouwen van medische handelingen aan een praktijkassistent onder toezicht dus niet zo vanzelfsprekend.
3. Het Paritair Comité waar praktijkassistenten onder vallen is het PC 330.00 voor gezondheidsinrichtingen
en diensten waar geen specifieke CAO voor werd afgesloten. PA zouden onder administratief personeel categorie 4 vallen. Dit betekent een start bruto maand loon van 1416, 66 € en na 29 jaar dienst 2.316,18 €. (Aanpassing op 1 september 2008, Index 2 % volgens de Wet van 2 augustus 1971, zowel voor de schaallonen als voor de reële lonen).2 De categorie 4 in het PC 300.00 is voorzien voor bedienden waarvan de functie wordt gekenmerkt door:2 1.
een vorming gelijkwaardig aan dewelke wordt verkregen door volledig middelbaar onderwijs, aangevuld met speciaal vakonderwijs van eenzelfde niveau of de verwerving van een praktische opleiding door stages of door het bekleden van identieke of gelijkaardige betrekkingen;
2.
een beperkte tijd van aanpassing;
3.
een meer uiteenlopend zelfstandig werk dat vanwege hem die het uitvoert een meer dan middelmatige vakkennis, initiatief en verantwoordelijkheidszin vereisen;
4.
de mogelijkheid : a) al de mindere werkzaamheden van hun specialiteit uit te voeren; b) al de bestanddelen van de hun toevertrouwde werkzaamheden samen te voegen, eventueel met de hulp van de bedienden van de lagere categorieën.
Voorbeelden : o Stenotypist secretaris bekwaam om initiatieven te nemen; o Stenotypist die in de twee landstalen of in één landstaal en in één vreemde taal kan werken; o Hoofdbediende van de dienst “lonen en sociale wetten”; o Boekhouder; o Hoofdbediende van het economaat. Enkele bijkomende berekeningen: 1. Voor een werknemer zonder anciënniteit: 1416,66€ - 13,07% werknemersbijdrage RSZ - 30% belastingen = 862,05 € netto maandloon voor de werknemer = 10.344,6 € per jaar 1416,66€ + 33,03 werkgeversbijdrage RSZ = 1.884,58 € kost voor de werkgever = 22.916,99 € per jaar 2. Voor een werknemer met 29 jaar anciënniteit: 2316,18€ - 13,07% werknemersbijdrage RSZ - 30% belastingen = 1.409,42 € netto maandloon van de werknemer = 16.913,02 € per jaar 2316,18€ + 33,03 werkgeversbijdrage RSZ = 3.081,21 € kost voor de werkgever = 36.974,57 € per jaar 17
5. Conclusies
In deze berekening zijn bepaalde kosten zoals verzekering en verplaatsingsvergoeding niet inbegrepen. De bijdrage die Impulseo II voorziet is maximaal 1/2 van de kost van de werkgever met een plafond van 16.500 € per jaar Indien de medische taken tot het takenpakket behoren, kan men verwachten dat de loonvereisten zullen toenemen. Nu reeds gaven 8 van de door ons bevraagde praktijken aan dat ze vrezen dat hun praktijk de aanwerving van een praktijkassistent niet aankan. Twee bijkomende bevraagde praktijken haalden ook een gebrek aan werkruimte voor een praktijkassistent aan als obstakel.
4. Gezien de evolutie naar groepspraktijken, gezien de beperkte vraag naar medische taakinvulling van de
Is er in de brusselse gezondheidszorg plaats voor doktersassistenten ?
PA in het algemeen en in groepspraktijken in het bijzonder, stellen wij ons de vraag of het opportuun is dit type taken in het basistakenpakket van een PA te voorzien en bij gevolg dus ook in de opleiding tot PA. Deze afbakening lijkt ons moeilijk te rijmen met het uitvoeren van geprotocolleerde uitvoerende handelingen in de aanwezigheid van de huisartsmedische handelingen zoals bloedafname en het verwijderen van hechtingen.
Het lijkt ons dat het opnemen van de medische taken in het profiel goed overwogen moet worden. De praktijken die deze taken wel wensen toe te vertouwen aan een medewerker kunnen beroep doen op personen met een uitgesproken paramedisch profiel. De groepspraktijken en wijkgezondheidscentra bevraagd in deze navraag wensten mogelijks om deze reden geen medische taken toe te vertrouwen aan de praktijkassistent. Door het vrijkomen van middelen voor het aanwerven van praktijkassistenten in de huisartsenpraktijk via Impulseo II, gezien de evolutie naar groepspraktijken en gezien de vraag naar PA bij deze groter blijkt te zijn, willen wij pleiten voor snel inzetbare praktijkassistenten. Gezien het gros van de huisartsen niet onmiddellijk vragende partij is voor een praktijkassistent die ook (para) medische handelingen stellen, willen wij pleiten voor een niet te hoog gegrepen profiel, mede rekening houdend met de loonaspiraties van (para)medisch geschoold personeel en de geplafonneerde bijdrage van Impulseo II. Ons inziens zijn er 2 mogelijkheden 1. Eén profiel voor ‘praktijkassistent in de eerstelijnsgezondheidszorg’, waarbij een subprofiel voor (para) medische geschoolde praktijkassistenten PA voorzien wordt 2. Twee profielen, waarbij het niet (para)medisch profiel bv ‘praktijkassistent in de eerstelijnsgezondheidszorg’ kan genoemd worden, het ander bv ‘huisartsenpraktijkassistent’ Uit het feit dat 11 praktijken meer informatie wensen alvorens ze als stageplaats wensen te functioneren, leiden wij af dat de organisatie van een informatiemoment over de praktische implicaties van de vorming en aanwerving van een praktijkassistent aangewezen is. Dit zullen wij dan ook ism de bevoegde partners voorzien.
Bibliografie Geraadpleegde documenten 1. 2. 3. 4. 5.
Geraadpleegde webpagina’s •
• • •
18
Cuypers R, Grouwels D, Nicolai G (2006) Draaiboek praktijkassistente voor de huisartsenpraktijk. Berchem: Domus Medica, project HUSAM, FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (2008) PC 330.00 Gezondheidsinrichtingen en –diensten. Brussel Nederlands Instituut voor zorg en Welzijn (2004) Beroepsprofiel Doktersassistent, NIZW Professionalisering. Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (2008) Beroepscompetentieprofiel Tandartsen assistent, Brussel. Vlaamse onderwijsraad (2008) Omgevingsanalyse hulpberoepen in de tandheelkunde, Brussel.
RIZIV (2008), Impulseo II - Financiering bediende voor huisartsgroeperingen., laatst bezocht 10/12/2008. http://www.riziv.fgov. be/care/nl/doctors/specific-information/impulseo/index_impulseoII.htm VDAB (2006) Beroepenfiche Medische Secretaresse(M/V), laatst bezocht 10/12/2008 http://cobra.vdab.be/cobra/cobra?event=alge meneFiche&clusterBeroep=131 VDAB (2006) Beroepenfiche Tandartsassistent, laatst bezocht 10/12/2008 http://cobra.vdab.be/cobra/cobra?event=algemeneFiche&clusterBeroep=812 VDAB (2008), Individuele Beroepsopleiding in de Onderneming (IBO) laatst bezocht 10/12/2008 http://www.vdab.be/ibo/ibo.shtml
Bijlagen
Bijlage 1
Brussel, 21 oktober 2008
Beste Collega, Zoals U reeds vernam heeft de regering, op aangeven van Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, beslist om de huisartsen financieel te ondersteunen bij het aanwerven van een praktijkassistent. Dit initiatief kreeg de naam Impulseo II en werd formeel gepubliceerd in het KB van 12 augustus 2008. Impulseo II wil op deze manier de samenwerking tussen huisartsen, al dan niet werkend in eenzelfde praktijkgebouw, ondersteunen. Impulseo II staat open voor elke vorm van praktijk en is dus ook toegankelijk voor de soloarts die streeft naar samenwerking met collega-artsen via netwerking. Om een dreigend tekort aan zorgverleners aan te pakken is één van de pistes de huisartsen meer te ondersteunen zodat de huisartsen zich op hun kerntaken kunnen concentreren. Bovendien blijkt uit bevraging van artsen en andere zorgverleners die recent met personeel zijn beginnen werken, dat de arbeidstevredenheid duidelijk toegenomen is en dat een praktijkassistent zichzelf terugbetaalt. Voor Brussel wensen wij, in het kader van het project ‘Coördinatie gezondheidszorg Brussel’, in kaart te brengen wat de mogelijke vraag vanwege de huisartsen is aan praktijkondersteuning via het aanwerven van een praktijkassistent. Hieronder kunt u meer informatie vinden betreffende de voorwaarden waaraan een praktijk moet voldoen om in aanmerking te komen voor een financiële tussenkomt vanwege de overheid bij het aanwerven van een praktijkassistent en de mogelijke pistes die in Brussel kunnen ondernomen worden om deze stap voor de huisarts te vergemakkelijken (opleidings- en stagemogelijkheden). De financiële tussenkomst vanwege de overheid bij het aanwerven van een praktijkassistent is gekoppeld aan volgende voorwaarden: o Minimum twee erkende huisartsen die in dezelfde huisartsenzone werken en beantwoorden aan de criteria voorzien in het MB van 21/02/2006 (criteria voor erkenning en behoud van de bijzondere beroepstitel van huisarts). o Er moet een geschreven samenwerkingscontract bestaan dat de modaliteiten van de aanwerving van het personeelslid, van het intern overleg en van de beveiligde toegankelijkheid van de GMD’s (Globaal Medisch Dossier)voor de deelnemende artsen vastlegt. o Met het personeelslid moet een arbeidsovereenkomst met taakomschrijving afgesloten worden en het minimum barema moet gerespecteerd worden. Maximum 50% van de bewezen kosten worden vergoed met een maximum van 16.500 € per jaar voor minimum 3 huisartsen die samen 1000 GMD’s beheren en 8250 € per jaar voor minimum 2 huisartsen die samen 500 GMD’s beheren. Voor 2007 en 2008 worden de bovenvermelde aantallen GMD’s met 20% verminderd. De vermelde minimumaantallen beheerde GMD’s worden verminderd met 50% voor groeperingen die uitsluitend bestaan uit huisartsen die hun erkenning hebben bekomen in het voorgaand kalenderjaar. Meer informatie over Impulseo II vindt U terug op de RIZIV website met onderstaande link: http://www.riziv. fgov.be/care/nl/doctors/specific-information/impulseo/index_impulseoII.htm
19
Nu “Impulseo II” in werking getreden is, is een opleiding tot praktijkassistent meer dan ooit aan de orde. Een opleiding ter voorbereiding tot een dergelijke functie wordt nog niet georganiseerd in Brussel of Vlaanderen. In Vlaanderen heeft de VVT (Vlaamse vereniging van Tandartsen) en de VDAB in 2006 een cursus tandartsassistent opgestart om aan een identieke vraag tegemoet te komen. Wij wensen te bekijken of een gelijkaardig initiatief ook voor huisartsassistenten kan ondernomen worden. Eerste contacten met de VDAB en Brusselse opleidingsinstellingen werden reeds gelegd. Mede op hun vraag schrijven wij u aan om in kaart te brengen of er bij de Brusselse huisartsen een reële vraag is naar praktijkassistentie, naar het profiel dat u daarbij voor ogen hebt en naar de termijn waarop u denkt te willen starten met een praktijkassistent. Het is onze bekommernis de opleiding tot praktijkassistent optimaal te laten aansluiten bij de gangbare of gewenste praktijkwerking. De complexiteit van de opleiding zal afhankelijk zijn van meerdere factoren zoals de organisatie van de praktijk en de taken die u weggelegd ziet voor een praktijkassistente, de diversiteit van de zorgvraag... Naast een theoretische opleiding kan aan de kandidaat praktijkassistenten de mogelijkheid geboden worden om in het kader van een Individuele beroepsopleiding in de onderneming (IBO) stage te volgen als praktijkgerichte afwerking van de opleiding. De IBO-formule is eenvoudig en erg aantrekkelijk: de opgeleide werkzoekende loopt een stage in uw praktijk, daarna wordt hij/zij voor minstens de duur van de stage in dienst genomen. Tijdens de stage betaalt u geen loon of RSZ, maar wel een productiviteitspremie. Die premie is gelijk aan het normale loon voor de job min de gemiddelde werkloosheidsuitkering. U vergoedt ook de verplaatsingskosten van uw cursist en verzekert hem of haar tegen arbeidsongevallen. Een VDAB consulent volgt het verloop van de opleiding op. Verloopt de IBO niet optimaal, dan kan de aangestelde VDAB consulent helpen bij de bijsturing van de stage. Na de opleiding biedt u de werkzoekende een contract van onbepaalde duur aan waarbij de praktijkassistent minstens de duurtijd van de stage in dienst dient genomen te worden. Tijdens deze tewerkstellingsperiode kan U van de ondersteuning in het kader van Impulseo II genieten. Meer informatie over IBO vindt U terug op de VDAB website met onderstaande link: http://www.vdab.be/ibo/ibo.shtml Wij richten u dit schrijven om ons een beeld te kunnen vormen van uw behoefte aan praktijkondersteuning. We wensen u hierbij te vragen of u meent dat een praktijkassistent deze behoefte kan invullen en welke bijkomende ondersteuning u nodig acht bij het in dienst nemen van een praktijkassistent. Om deze bevraging zo gebruiksvriendelijk mogelijk te laten verlopen en zo weinig mogelijk van uw tijd in beslag te nemen, stellen we voor dat één van de projectmedewerkers telefonisch contact met u opneemt. Er zullen u dan enkele korte vragen gesteld worden zodat u in enkele minuten Uw noden kan kenbaar maken. Ook indien u meer informatie wenst of een aantal zaken onduidelijk zijn, kan u dit aan de projectmedewerker vragen. Indien U een tijdstip wenst aan te geven waarop U bij voorkeur gecontacteerd wordt, kan dit per mail op het e-mailadres
[email protected] . Hopende u te hebben kunnen overtuigen van het belang van uw bijdrage via het beantwoorden van enkele vragen en steeds bereid u verdere informatie te verschaffen. Dr Caroline Verlinde Gezondheidscoördinator Brussel
[email protected]
Mede namens, Dr. Milan Roex, Voorzitter BHAK
20
Mvr. Olivia Van Mechelen Directeur BWR
