+ Interviews met Gerd Leers en Paul Schnabel + ++ Kijkje achter de schermen van de Ridderzaal Bart Jochems heeft te doen met journalisten +++

K WA R TA A L U I T G AV E I N T E R N AT I O N A A L P E R S C E N T R U M JAARGANG LII - AFLEVERING 2 - JUNI 2013

+ Interviews met Gerd Leers en Paul Schnabel + ++ Kijkje achter de schermen van de Ridderzaal ++ +++ Bart Jochems heeft te doen met journalisten +++

K WA RTA A L U I T G AV E

I N T E R N AT I O N A A L

PERSCENTRUM

JAARGANG LII - AFLEVERING 2 - JUNI 2013

Nieuwspoort Nieuws is het driemaandelijks verschijnend magazine van het Internationaal Perscentrum Nieuwspoort REDACTIESECRETARIAAT: Lange Poten 10 2511 CL Den Haag T 070 - 346 94 40 E [email protected] I www.nieuwspoort.nl REDACTIE: Nicole Bodéwes Josine Boven Gijs Korevaar Margriet van Lith Vincent Schepman (vormgever) Peter Schouten Ernst van Splunter Magda de Vetten Milja de Zwart (hoofdredacteur) MEDEWERKERS DIT NUMMER: Reinier van Delden Guus Mater Lex Oomkes Sandrien Nanninga Guido Rijnja Hans Schogt Kerstin Schweighöfer Jaap Wiersma Jaap Wijnhoud FOTO’S: ANP (pag. 4, 9, 12, 20) AP (pag. 19) Josine Boven (pag. 3) Cai Brockley (pag. 30) Geeke v. Bruggen (pag. 28, 29) Jorgen Caris (pag. 8, 29) The Guardian (pag. 4) Ton Koene (pag. 32) NetWorth (pag. 4) PowNews (pag. 3) Willem Nobbe (pag. 22) PvdA (pag. 5) Reed Business (pag. 21) Roel Rozenburg (pag. 1, 16, 17) Simone Temming (pag. 13) VU Connected (pag. 6) Roel Wijnants (pag. 5) Milja de Zwart (pag. 15) VORMGEVING: Vincent Schepman T 079 - 352 27 02 E [email protected] ADVERTENTIE-EXPLOITATIE: Nicole Bodéwes T 06 - 15 23 66 90 E nieuwspoort.nieuws@ gmail.com DRUK: Boom & van Ketel grafimedia ISSN 2210-2507

Kopij voor het septembernummer dient uiterlijk vrijdag 23 augustus bij de hoofdredacteur ([email protected]) te zijn ingeleverd.

1, 5

Bouwen in de polder “Elk verstandig kabinet gaat op zoek naar breed draagvlak”, zegt de voorzitter van de PvdA-senaatsfractie, Marleen Barth, in een interview over de volgens haar overdreven hoge toon waarop over de rol van de Eerste Kamer wordt gediscussieerd. In reactie op de bijna apocalyptische uitlatingen van haar verre voorganger Joop van den Berg, haar collega-Kamerlid Adri Duivesteijn en Eerste Kamerdeskundige Bert van den Braak in het vorige nummer van Nieuwspoort Nieuws zegt ze: “Ik zie geen nieuwe Kaland opstaan. Als hier een minister komt die overeenstemming heeft met het maatschappelijk middenveld én de Tweede Kamer, dan moet de Eerste Kamer zich wel heel erg bedenken om tegen te stemmen.” Minister van Wonen Stef Blok volgt dat recept voor politiek succes vrij letterlijk op. Fotograaf Roel Rozenburg legde hem vast op een bouwplaats, samen met de inmiddels door oudminister Maxime Verhagen opgevolgde voorzitter van Bouwend Nederland én voorzitter van de CDAfractie in de senaat Elco Brinkman. Maar Blok heeft nog een weg te gaan: de Tweede en Eerste Kamer moet hij nog zien te overtuigen van zijn plannen om de woningmarkt uit het slop te halen.

8, 13 Nieuwspoort, een mystiek instituut, hét symbool van de politieke wereld: Rambam en het Nationale Toneel doken en duiken erin. De één met verborgen camera, de ander met open vizier, als Nieuwspoortrapporteur.

9 In de serie Hard Vak analyseert Gerd Leers hoe zijn burgemeesterschap van Maastricht, dat in 2002 zo veelbelovend begon, in 2010 eindigde met een gedwongen vertrek. Met een vakantiehuis in Bulgarije als aanleiding, maar met jalousie de métier als drijfveer.

Vaste rubrieken 8 15 24 27

Van de voorzitter 30 Binnenste Buiten Rein onderweg 31 Nieuwe Poorters Kunst- en Vliegwerk Politiek kruiswoordraadsel

2 - juni 2013 - Nieuwspoort Nieuws 2

16 De Ridderzaal, uniek bestuurlijk erfgoed, net als de andere zalen er omheen. De dames Evers Oortwijn en Baaren beheren, of liever gezegd, bemoederen de ‘Grafelijke Zalen’. Een exclusief interview.

18 Bart Jochems heeft de metamorfose die je als Poorter kunt ondergaan compleet voltooid: van politiek journalist werd hij voorlichter en tegenwoordig wordt hij tot de lobbyisten gerekend. Nieuwspoort Nieuws begint een serie interviews met zulke ‘overlopers’. Jochems over de journalistiek: “Zeer tot mijn verdriet moet ik zeggen dat de kwaliteit is teruggelopen.”

20 Bij zijn vertrek als directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau blikt Paul Schnabel terug op vijftien turbulente jaren, waarin Nederland de progressieve traditie overboord zette en voor modern conservatisme koos.

22 Jutta Chorus zwoer e-mail en sms’jes af, pakte pen en briefpapier en bewaarde haar geduld. Het is de aanpak achter Beatrix, haar bestseller over het leven van de vrouw die 33 jaar op de troon zat. “Ik heb ervan geleerd dat je ook over het koninklijk huis gewoon journalistiek kunt bedrijven.”

27 Een nieuwe breinbreker: vind een woord en leg hem weer een tijdje weg – u heeft tot 23 augustus de tijd om het politieke kruiswoordraadsel op te lossen. Het nieuwste boek van Tomas Ross ligt gesigneerd en al te wachten op degene die dat goed doet.

28 In Familie van? vertelt politiek verslaggever van de NOS Michiel Breedveld hoe hij als zoon van de politiek commentator van Trouw Willem Breedveld ‘de journalistiek met de paplepel ingegoten kreeg’.

korte berichten +++ korte berichten +++ korte berichten

Het allerengste wat er is: Rutger met de roze plopkap

Altijd goed met Corenwijn

Traditioneel vond na afloop van de veiling Alsof je met een draaiende camera de spreekkamer van de dokter binnenkomt. Daarmee vergelijkt van het eerste mediatrainer Machteld Kooij de inval van PowNews vaatje haring tijdens de training van de fractievoorzitter van Groen Links. de haringparty in Nieuwspoort “Huisvredebreuk”, oordeelt Bram van Ojik zelf. plaats. Op 19 “Een heel vervelende situatie”, reageert Kooij op de overval dit juni, twee voorjaar op de Media-academie in Hilversum. “Je neemt aan weken later dat een mediatraining een veilige omgeving is. Dat je op een dan normaal, discrete manier kunt leren. Het is alsof je met een draaiende was het dan camera de spreekkamer van de dokter binnenloopt: kan ik even zover. Aan Mariëtte Hamer de eer om de allereerste haring van het seizoen naar binnen te laten glijden. “Hij is lekker”, conmeekijken?” Op You Tube is nog te zien hoe Rutger Castricum binnenvalt in cludeerde zij na de eerste hap. En hoewel kenners de haring de nagebootste studio. “Inbraak, inbraak”, roept hij. “Dit is iets te mager vinden, werd er in Nieuwspoort geen haring minonderdeel van de mediatraining. Waar valt nog aan te sleuteder om gegeten. Zoals een aanwezige liet weten: met een glas len?”vraagt hij de trainer. Daarna onderwerpt hij Bram van Ojik Corenwijn erbij smaakt elke haring goed. aan een ondervraging, die daar nogal laconiek op reageert. Josine Boven “Het was huisvredebreuk”, blikt Van Ojik terug. “Het is eigenlijk schandelijk wat ze doen. PowNews had er niets te zoeken. Maar ik was ook weer niet tot in m’n vezels geschokt. Ik moet er stiekem een beetje om lachen. Castricum had iets van een jongetje dat kattekwaad uithaalde.” “Ik heb na de uitzending heel veel reacties gekregen. Mensen reageerden net als ik: eigenlijk schandalig wat ze doen, maar Prinsjesdag wordt vanaf dit jaar feestelijk omlijst met een het heeft ook een hoog Pietje Bellniveau. Uit reacties van collega-Kamerleden maakte ik op dat mediatraining niet iets is Prinsjesfestival. De eerste editie, op 17 september 2013, waarmee je te koop loopt. ‘Nu weet iedereen het.’ Maar dat kan staat in het teken van feest, cultuur en politiek, met een knipoog naar de wisseling van generaties, niet in de laatste me geen bal schelen. Niks mis met zo’n training. Ik voelde me plaats op de troon. dus niet betrapt en daardoor reageerde ik ook relaxed.”

Prinsjesdag wordt feest van de democratie

‘O, doe jij dát!’

Kooij kreeg achteraf complimenten voor haar reactie op deze overval. “Ik heb zo min mogelijk gezegd. Met ieder woord dat je uitspreekt, word je om de oren geslagen. Als ik zeg dat de trainee iets bepaalds moet leren, krijg je de vraag: ‘O, dus je vindt dat hij dat niet kan?’ Ze zoeken de confrontatie. Als je het klein houdt, word je een klein onderdeel van het programma.” Vervelend voor Kooij is dat door het programma mensen weten wat voor werk zij doet. “In de week na de uitzending werd ik aangesproken door mensen op het schoolplein: o, doe jij dát! Terwijl ik daar uit discretie nooit over praat. Ik zeg ook niets over de mensen die ik train. Ik werk in de krochten van Hilversum en dat wil ik graag zo houden.” Van Ojik gaat naar aanleiding van de overval geen stappen ondernemen. “Die lol zou ik ze maar niet gunnen.” Datzelfde geldt voor Kooij. “Dit zijn de regels van het spel. Maar ik ga met dubbel enthousiasme mensen in de training leren hoe ze zich kunnen bewapenen tegen dit soort aanvallen van media. Ik ga ergens zo’n roze plopkap bestellen. Puur dat ding op de microfoon is voor mensen al heel bedreigend. ‘Rutger met de roze plopkap. Daar ben ik bang voor’, zeggen ze.”

Het festival is een initiatief van de stichting Prinsjesfestival. Ruim vijftig mensen die zich betrokken voelen bij de democratie hebben zich ingezet om dit festival waar te maken. Gerdi Verbeet is de voorzitter van het comité van aanbeveling. In het comité zitten daarnaast onder andere Jos Heymans, John Jorritsma, Sywert van Linden en Paul van Vliet. Het Prinsjesfestival kent in 2013 nog een bescheiden aantal kleinschalige activiteiten, zoals het Prinsjesdebat, de Prinsjeslezing, Prinsjescabaret, het Prinsjesdiner en een Prinsjes-hat-walk. In de komende jaren moet het festival uitgroeien tot het feest van de democratie, waarbij alle Nederlanders de doelgroep zijn. Friesland

Om een brug te slaan tussen Den Haag en het land biedt het festival elk jaar één van de Nederlandse provincies een podium om zichzelf te presenteren. Voor de eerste editie is dat de provincie Friesland. Voor de gelegenheid opent de ‘Friese ambassade’ aan de Sophialaan tijdelijk haar deuren. De keuze is op Friesland gevallen vanwege de sterke band met het koningshuis. Dat koningshuis speelt dit jaar een extra grote rol tijdens Prinsjesdag vanwege het feit dat koning Willem-Alexander voor het eerst de troonrede voorleest en de rijtoer in de Gouden Koets maakt.

Magda de Vetten Jaap Wiersma Nieuwspoort Nieuws 2 - juni 2013 - 3

Klokkenluiders 1

liggen die een functie vervullen in het nucleaire. Ik heb nooit gedacht dat die malle dingen daar nog steeds zouden zijn, want volgens mij is dat absoluut zinloos.” Oud-premier Dries van Agt viel Lubbers bij, en zei dat zijn partijgenoot hiermee weliswaar een staatsgeheim had prijsgegeven, maar omdat het om een publiek geheim ging, klapte Lubbers Klokkenluiders 3 volgens hem Intussen hoeven Nederlandse gebruikers materieel niet uit van alle internetprogramma’s die als bron de school. Ook dienen - en wie hoort daar niet toe - niet was de aanwezigbang te zijn dat de Amerikanen dikke heid van kernwadossiers hebben aangelegd met hun fami- pens in Volkel al liekiekjes, e-mails en vakantiefilmpjes. eerder bevestigd - door documenten die “Nederland gebruikt PRISM niet”, zei via Wikileaks wereldkundig werden. minister van Binnenlandse Zaken Ronald Hoe dan ook kondigde het OM direct aan Plasterk althans eind juni. “De AIVD en een onderzoek te zullen doen naar de Klokkenluiders 2 de MIVD hebben geen onbelemmerde uitlatingen van beide heren om te bezien Vanuit zijn piepkleine, veilige enclave liet toegang tot het internetverkeer en het of ze daarmee een strafbaar feit hebben Assange weten dat hij de jongste wereld- mobiele telefoonverkeer, ook niet via bui- gepleegd. Dat dit ernst kan zijn ondertenlandse inlichtingendiensten”, aldus ster aan het firmament van klokkenluistreepte staatsrechtgeleerde Wim ders, Edward Snowden, zal gaan bijstaan Plasterk. Voermans: “Dit is geen klein dingetje.” Van hele volksstammen die sinds bij diens asielaanVolgens hem hebben de oud-premiers het vraag in Ecuador. Snowdens onthullingen slapeloze nachten Wetboek van Strafrecht overtreden, De ‘technisch hebben is overigens niets gebleken. omdat ze verplicht zijn staatsgeheimen te “Snowden is een schurk die in de gevan- bewaren. De geleerde trok een vergelijmedewerker’ van genis thuishoort”, vond de WNL-presenta- king met de recente veroordeling tot vier de CIA (is dat een tor en voormalig Amerikacorrespondent eufemisme voor Q jaar cel van F16-piloot Chris V, wegens uit de Bondfilms?) van de NOS Charles Groenhuijsen bijvoor- het doorverkopen van staatsgeheimen beeld. “Waarom heet het ook al weer Snowden maakte aan de Russen. Voermans: “Het kan niet eind mei via de Britse krant The Guardian Geheime Dienst? We weten - geheel zo zijn dat een oud-premier hiermee wegwereldkundig dat de Amerikanen op grote terecht - niet wat politie en recherche komt en een F16-piloot niet.” schaal informatie verzamelen van nietallemaal doen om ons tegen terroristiMdZ sche rotzakken te beschermen.” Bijna Amerikaanse (!) gebruikers van onder driekwart van de Nederlanders deelt die meer Google, Facebook, Yahoo, Skype, Apple, Microsoft en YouTube. Dat zou mening, peilde Maurice de Hond. lopen via een speciaal aftapprogramma, Ode aan Philip Freriks PRISM. (Ik hoop overigens dat dat niet te Klokkenluiders 4 Wie wél een slapeloze nacht gehad zouStaatssecretaris Jetta Klijnsma bij Pauw & Witteman verwarren is met het programma Prism den kunnen hebben zijn de oud-premiers waarmee zelfs de grootste dummies, in maart 2013: Ruud Lubbers en Dries van Agt. Lubbers zoals ik, dvd’tjes kunnen omvormen tot “Adviesrecht is geen gering recht, maar ‘t gaat niet onthulde half juni in de documentaire ‘De filmpjes die je op YouTube kunt zetten.) over euro’s en puntkomma’s.” Tijd Vliegt – de Koude Oorlog’ van Snowdens onthulling is in ieder geval beangstigend in lijn met wat Assange zei, National Geographic dat er sinds de jaren Minister Jet Bussemaker tijdens een debat over 60 22 atoombommen liggen op vliegbasis nog voordat hij in juni 2012 asiel aan‘Governance in het onderwijs’: Volkel, opgeborgen in ondergrondse vroeg in de Ecuadoraanse ambassade: “Ik zou ook het liefste in mijn vingers knippen en kluizen. Hij zei het op zijn Lubberiaans, “Facebook, Google en Yahoo zijn schaneen baan voor u hebben.” nogal wollig: “Als je nu naar Volkel gaat, daleuze spionagemachines.” NB dan hebben we nog steeds onderdelen Snowden koos na openbaarmaking van Julian Assange zat half juni een jaar vast in de ambassade van Ecuador in Londen. Daar is de man achter Wikileaks veilig voor de Zweden, die hem zoeken voor verkrachting, en de Amerikanen die hem willen hebben vanwege het openbaar maken van staatsgeheimen. De Ecuadoraanse minister van Buitenlandse Zaken Ricardo Patino kwam speciaal voor de eerste verjaardag van dit feit naar Londen, waar hij met zijn Britse collega William Hague sprak. Het resultaat was ‘agree to disagree’. Patino verklaarde naderhand: “De regering van Ecuador is van mening dat de gronden op basis waarvan Assange politiek asiel is verleend, nog steeds van kracht zijn. Om die reden ziet zij geen reden om verandering te brengen in de huidige situatie.”

documenten die zijn beweringen staafden voor Hong Kong als vluchtplaats. “Daar geloven ze nog in het vrije woord en de rechten van politiek activisten”, verklaarde hij – opmerkelijk overigens, voor de voormalige Britse kroonkolonie die sinds de overdracht aan China in juli 1997 een status aparte heeft binnen de volksrepubliek. Hong Kong heeft echter een uitleveringsverdrag met de Verenigde Staten, zodat Snowden al wist dat hij zijn enkele reis exit Amerika zou moeten vervolgen naar een land dat hem asiel wil en kan bieden.

Het Flipje


PvdA-politica Marleen Barth: Geen enkel bewijs voor veranderde rol Eerste Kamer

‘Het is een fabeltje dat de senaat geen politiek mag bedrijven’ “Een levensgevaarlijke ontwikkeling, die ertoe kan leiden dat het snel afgelopen is met de senaat”, zei oud-voorzitter van de PvdA-fractie in de senaat Joop van den Berg over de ‘steeds meer gepolitiseerde’ rol van de Eerste Kamer. Zijn verre opvolger Marleen Barth, nu aan het roer van de PvdA-senaatsfractie, heeft Van den Bergs uitspraken in Nieuwspoort Nieuws met verbazing gelezen. “Er is geen enkele evidentie dat de Eerste Kamer veranderd is”, zegt ze. “En wat ík gevaarlijk vind, is de discussie over de ‘dubbele petten’ van de senatoren. Alsof hun maatschappelijke functie een bijbaan is, in plaats van hun parttime politieke functie!” Marleen Barth (49), die haar Haagse carrière in 1991 begon als politiek redacteur bij Trouw en in 1998 vervolgde als Tweede Kamerlid voor de PvdA, vindt dat de discussie over de rol van de Eerste Kamer op wel heel erg hoge toon wordt gevoerd. En bovendien door de verkeerde personen en op de verkeerde plaats: door Tweede Kamerleden tijdens Tweede Kamerdebatten. Ook de veel geventileerde opvatting dat de Eerste Kamer geen politiek mag bedrijven, maar uitsluitend wetten mag toetsen op uitvoerbaarheid en technische aspecten, wekt haar wrevel. Fabeltje

“Dat is mal! In de grondwet staat alleen dat de Eerste Kamer bestaat. Nergens staat beschreven wat haar taak is. Het is een fabeltje dat de Eerste Kamer geen politiek mag bedrijven. Net zo goed als dat het onzin is dat de Tweede Kamer geen rol zou hebben in het bewaken van de kwaliteit van wetgeving. Als een wet niet uitvoerbaar is, hoort ook de Tweede Kamer hem niet aan te nemen. Nu wordt er gedaan alsof er een hele extreme taakverdeling is tussen beide Kamers. Maar het zijn gradaties. Bij de Eerste Kamer slaat de

wijzer meer uit naar toetsing van de kwaliteit van de wetgeving. Bij de Tweede Kamer meer naar het politieke.” Barth wijst er ook op dat ‘de enige manier om in de Eerste Kamer te komen is door lid te zijn van een politieke partij’. “Het is gebruikelijk dat er in de Eerste Kamer mensen zitten die in de Tweede Kamer of het kabinet gezeten hebben. Maar wij hebben er allemaal voor gekozen plaats te nemen in de chambre de réflexion. Een bescheiden rol past ons en ik denk dat we dat alle 75 vinden. Want er zijn drie redenen voor de Eerste Kamer om terughoudend te zijn. Allereerst zijn we niet rechtstreeks gekozen, we hebben maar 566 kiezers. Ten tweede zijn we geen full time politici. En ten derde heeft de senaat niet alle rechten die de Tweede Kamer heeft. We hebben geen recht op initiatief of amendement. Natuurlijke bescheidenheid hoort dus bij de Eerste Kamer.” Geen verschil

De waarneming van velen dat de Eerste Kamer zich steeds meer ontwikkelt tot een politiek huis waar het kabinet rekening mee dient te houden, verwijst ze naar de prullenbak. “Ik zie geen

Gijs Korevaar en Milja de Zwart

Marleen Barth: “We tellen hier niet de poppen, maar hebben een inhoudelijk debat.”

verschil tussen Rutte I en Rutte II. Het kabinet heeft nu geen meerderheid in de Eerste Kamer, maar het vorige kabinet had dat eigenlijk ook niet. Zij het dat het kon steunen op de SGP, waardoor het in de

praktijk wel een meerderheid had in de Eerste Kamer. Maar een kabinet is nooit verzekerd van de meerderheid in de Eerste Kamer, het is niet zo dat dat automatisch gaat. Sterker nog, als je wil dat

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 3 - 5

de Eerste Kamerleden een houding aannemen van: dat zullen we nog wel eens zien, dan is daarvan uitgaan dé manier om te zorgen dat ze zich niet als marionetten van het kabinet zullen gedragen.” Barth herinnert eraan dat er ook onder voorgaande kabinetten momenten zijn geweest dat de Eerste Kamer een hele belangrijke rol heeft gespeeld. Ze noemt de Nacht van Wiegel in 1999, waarbij de tegenstem van de VVD-senator het wetgevend referendum van de paarse kabinettenKok om zeep hielp, en het debat in 2005 waarbij de PvdA-senatoren onder leiding van Van Thijn tegen de verwachting in de gekozen burgemeester torpedeerden. Maar ook verder terug in de geschiedenis, in de tijd van het kabinet-Lubbers/Kok begin jaren 90, is er het voorbeeld van CDA-politicus Ad Kaland. De schrik van premier Lubbers, die telkens weer ten strijde trok tegen de producten van diens kabinet van confessionelen en sociaaldemocraten en die zijn partijgenoten in de Tweede Kamer uitmaakte voor ‘stemvee’. Geen nieuwe Kaland

Maar als de naam van deze dwarse CDA-senator valt, zegt Barth meteen: ”Ik zie op dit moment geen nieuwe Kaland opstaan. Wij zijn er niet op uit het kabinet het functioneren onmogelijk te maken.” In Barths visie, die haaks staat op die van haar partijgenoot Joop van den Berg, is de Eerste Kamer niet gebonden aan het regeerakkoord. “Maar”, zegt de PvdA-politica, “natuurlijk zijn wij als PvdA-fractie ideologisch eerder gebonden aan een kabinet met de

Marleen Barth: “Ik pleit voor een gezonde dosis oud-Hollandse nuchterheid.”

PvdA dan zonder. Met Kaland lag dat anders. Ik denk dat hij wel het kabinet-Lubbers III de wacht aan wilde zeggen. Volgens mij was hij heel ongelukkig met het kabinet van CDA en PvdA. Zoals het voor wel meer mensen moeilijk te verteren zal zijn geweest dat de PvdA in 1989, na twaalf jaar oppositie, weer ging regeren.” “Wij zijn juist terughoudend”, zegt Barth. “Noem mij één Eerste Kamerlid dat heeft gezegd: ‘Pas maar op, u heeft geen meerderheid

ik het wel drie, vier keer horen zeggen: ‘Let op kabinet, u heeft geen meerderheid aan de overkant.’ Bizar. Terwijl er sinds dit kabinet is aangetreden nog niet één wetsvoorstel is verworpen in de Eerste Kamer. Er is dus geen enkele evidentie dat de Eerste Kamer verandert. Dus we moeten vooral ophouden hier zo opgewonden over te doen.” Luie journalisten

De opvatting van Joop van den Berg, Eerste Kamerdeskundige Bert van den

‘Wij zijn er niet op uit het kabinet het functioneren onmogelijk te maken’ hier.’ In tegenstelling tot veel Tweede Kamerleden. Die hoor ik dat steeds roepen. Ik volgde laatst het debat over de zorg in de Tweede Kamer vanaf de publieke tribune. Daar heb


Braak en PvdA-Eerste Kamerlid Adri Duivesteijn dat de Eerste Kamer zich ontworstelt aan zijn rituele rol en ontwikkelt tot een concurrent van de Tweede Kamer deelt Barth dan ook

niet. En al helemaal niet het doemscenario dat Van den Berg daaraan verbindt, opheffing van de Eerste Kamer. “Daar is een tweederdemeerderheid in de Eerste Kamer voor nodig. Ik acht de kans daarop niet groot”, merkt ze fijntjes op. “Ik heb allereerst niet het gevoel dat de Eerste Kamer ooit een rituele rol gehad heeft. Ook nu is het in de Eerste Kamer helemaal niet ritueel. We tellen hier niet de poppen, maar hebben een inhoudelijk debat. Wij vinden dat boeiend en belangrijk. Luie journalisten vinden het daardoor niet leuk in de Eerste Kamer, die vinden inhoud saai. Maar ik denk dat veel bewindslieden om die reden met zweet in de handen naar de Eerste Kamer komen. Een minister moet van veel dingen een beetje weten, maar in de Eerste Kamer zit altijd wel iemand die alles weet van dat ene onderwerp. En in de Eerste Kamer is het gewoon

‘Elk verstandig kabinet zoekt draagvlak’

om dan allemaal achter zo’n lid te gaan staan, over de partijgrenzen heen. Het is hier gebruikelijk om het woord te voeren namens andere partijen. Daar zijn voorbeelden te over van.” Het advies van haar partijgenoot in de Eerste Kamer Adri Duivesteijn, om de senaat het recht van amendement te geven om zo wetsvoorstellen te kunnen wijzigen, wijst ze dan ook resoluut af. “Recht op amendement? Ik heb er geen behoefte aan. Waarom zouden we dat claimen, als ons instrumentarium voldoet? Als we echt iets anders willen, kunnen we altijd een novelle afdwingen. Ik heb geen behoefte aan een andere verhouding. We moeten onze broek niet groter maken dan die is.” Hou op met ruziemaken

Om misverstanden te voorkomen vult Barth aan: “Ik ben niet tegen stevige debatten of eloquentie. Laten zien dat er ideologi-

opgewonden gedoe. De meeste mensen denken: ik ga één keer in de vier jaar stemmen en voor de rest wil ik er niet zo veel van merken. Hou op met ruzie maken en haal het land uit de crisis. Mensen zijn veel beter in staat door bühnegedrag heen te prikken dan politici denken. Ik heb er een broertje dood aan en daarom ben ik in de Eerste Kamer gaan zitten.” Dubbele petten

Barth denkt dat zij daarin niet alleen staat. Volgens haar hebben alle 75 senatoren doelbewust gekozen voor de omgeving van de senaat, die weliswaar politiek is, maar net buiten de schijnwerpers van de media ligt en daardoor niet bepaald een platform is voor diegenen die zich politiek willen profileren. “Wij werken in de eerste plaats in de samenleving, in de praktijk. En dat is heel goed. Dat brengt maatschappelijke ervaring in de Eerste Kamer.

‘Mensen zijn veel beter in staat door bühnegedrag heen te prikken dan politici denken’ sche tegenstellingen zijn, vind prima. Maar het polariseren om te polariseren, het op de man spelen in plaats van op de bal en het bij elk krantenbericht aanslaan alsof het ‘t einde van de wereld is? Dat is niet mijn politieke stijl. Ik pleit voor een gezonde dosis oudHollandse nuchterheid. Ik ben een aanhanger van de gedachte dat het land met saaie politiek gezegend is. Absoluut. Dat betekent dat het goed gaat met het land. Nederlanders zitten ook niet te wachten op dat

Het maakt ons onafhankelijker tegenover onze partij. Dat is onze meerwaarde. We doen het Eerste Kamerlidmaatschap erbij. Wie wil scoren, kan dat in zijn maatschappelijke functie doen. Buiten de politiek.” Precies om die reden ergert ze zich aan wat in de media de ‘dubbele petten’ van de senatoren worden genoemd. Zoals haar ‘eigen’ krant Trouw in februari: ‘Senatoren krijgen het warm onder hun dubbele petten’. Barth: “Dat vind ík echt gevaarlijk. ‘Nevenfuncties in

Dat het kabinet-Rutte II continu op zoek is naar draagvlak bij achtereenvolgens de polder, de Tweede en de Eerste Kamer, verklaart Marleen Barth niet uit de politieke machtsverhoudingen. Anders dan CDA-leider Sybrand Buma (‘Dit kabinet heeft er honderd dagen voor nodig gehad om te ontdekken dat het een minderheidskabinet is’) zegt de PvdA-senator: “Een verstandig kabinet gaat altijd op zoek naar breed draagvlak. De crisis maakt dat nog dringender. We krijgen de economie alleen uit het slop als mensen weer risico’s durven te nemen en de paradox is dat ze dat pas doen als de situatie redelijk stabiel en voorspelbaar is. Als hier een minister komt die overeenstemming heeft met het maatschappelijk middenveld én de Tweede Kamer, dan moet de Eerste Kamer zich wel heel erg bedenken om tegen te stemmen. Dat betekent dat er geen extremistische keuzen kunnen worden gemaakt. Maar daar heeft Nederland een hele rijke traditie in, daar zijn we een welvarend land mee geworden.” Wel fronst Barth haar wenkbrauwen bij de gang van zaken rond het woonakkoord, waarover wrijving ontstond tussen de CDA-leiders in de Tweede en de Eerste kamer, Buma en Brinkman. “Dat zegt vooral iets over het CDA, en minder over de verhouding tussen de Tweede Kamer en de Eerste Kamer. Het CDA heeft het ontzettend moeilijk met zichzelf. De partij zoekt nu naar ideologische verdieping, maar volgens mij helpt dat het CDA er niet bovenop. Ga maar na, het CDA was op z’n grootst toen de partij ‘kleurloos’ en ‘bestuurlijk’ werd geacht.”

de Eerste Kamer’, wordt er dan gekopt. Maar het is omgekeerd, het Eerste Kamerlidmaatschap is een nevenfunctie. Ik doe de politiek erbij, mijn hoofdfunctie ligt ergens anders.” Toch neemt de politica zelf afscheid van haar belangrijkste maatschappelijke functie, het voorzitterschap van GGZ Nederland. Maar dat ligt anders, zegt ze. “Ik heb dat al besloten in maart 2012. Ik kan niet bij de GGZ én in de Eerste Kamer tegelijk boegbeeld zijn. Ik zocht dat niet, maar het is zo uitgepakt. Misschien wel omdat ik de enige vrouw in de top van de partij ben, of voorzitter van de op een na grootste fractie in de Eerste Kamer, of de enige fractievoorzitter in de senaat die jonger is dan 50 jaar. Bovendien hoorde het bij mijn werk bij

de GGZ om te lobbyen bij de politiek. Die rol heb ik wat gemankeerd gelaten de afgelopen jaren. De combinatie van fractievoorzitter zijn én boegbeeld van een organisatie én politiek lobbywerk doen is niet goed. Ook Elco Brinkman had die combinatie van functies als voorzitter van de CDA-fractie in de Eerste Kamer en voorzitter van Bouwend Nederland. En ook hij legt die maatschappelijke functie binnenkort neer.” Op de vraag waarom dan ook Adri Duivesteijn zijn functie als wethouder van Almere in maart vaarwel zei zegt ze: “Het argument was vooral tijd. Het wethouderschap van Almere kost zes dagen in de week, het Eerste Kamerlidmaatschap twee. Adri kan veel, maar dit kan zelfs hij niet.”


Van de voorzitter

Ook na Rambam geen codepolitie

H

et televisieprogramma Rambam heeft Nieuwspoort weer eens met de neus op de feiten gedrukt. De sociëteit blijft voor niet-leden van Nieuwspoort een mystiek instituut. Daar zou het allemaal gebeuren, daar zitten journalisten, politici en lobbyisten elkaar op de lip om de openbaarheid van politiek en bestuur zoveel mogelijk tegen te gaan. Met een beroep op het algemeen belang stapten verslaggevers van dat VARA-programma met een verborgen camera de sociëteit binnen. Huisregels in een besloten sociëteit gelden niet als je strijdt in het, overigens door jou hoogstpersoonlijk gedefinieerde, algemeen belang. Het was overigens een mooie uitzending. Publicaffairsmensen kwamen er in de uitzending niet al te best af, om het mild uit te drukken. De betreffende lobbyist is gigantisch beetgenomen en zo ontstond een zacht gezegd niet al te best beeld van zijn beroepsgroep. Of de betreffende lobbyist zijn boekje te buiten ging, is voor Nieuwspoort niet van belang. Dat is een zaak tussen hem en zijn beroepsvereniging. Nieuwspoort stelt geen gedragsregels waar specifieke groepen Poorters zich aan dienen te houden. Of ze een te grote broek aantrekken is geen zaak waar wij een oordeel over willen hebben. Nieuwspoort faciliteert. Niet meer, niet minder. Wij willen een omgeving creëren, waarin mensen uit politiek, journalistiek en die andere beroepsgroepen die als lid kunnen worden toegelaten elkaar kunnen ontmoeten in een informele sfeer, zonder zich te hoeven afvragen of ze de volgende dag met naam en toenaam in het ochtendnieuws verschijnen. Nou zou mij als journalist verweten kunnen worden dat ik de belangen van mijn eigen beroepsgroep offer aan de belangen van hen die zoveel mogelijk de vertrouwelijkheid zoeken. De Nieuwspoortcode als muilkorf. Mijn stelling is echter dat, als het ons allen


lukt die vertrouwelijkheid te scheppen die de Nieuwspoortcode wil bewerkstelligen, de openbaarheid uiteindelijk juist gediend is. De code wil niet verhinderen dat informatie naar buiten komt. De code is opgezet om juist meer informatie naar buiten te krijgen. Ik begin me echter steeds meer af te vragen of de code nog wel werkt in deze tijd van hulpmiddelen als telefoons, die als opnameapparaat of camera gebruikt kunnen worden; kleine speldjes, die een camera kunnen zijn en wat al niet meer. De Nieuwspoortcode (je kunt alles gebruiken wat je hoort, maar de bron en de plek waar je het hoorde blijven ongenoemd) in die omstandigheden handhaven is onbegonnen werk. Tenzij we tijdens openingstijden een codepolitie in de sociëteit laten rondlopen. De code werkt alleen op basis van vertrouwen. Leden onderschrijven de code met de aanvraag van het Poorterschap. Maar wat doe je dan met niet-leden, die zelf de afweging maken dat het algemeen belang vraagt dat zij de regel aan hun laars lappen? Die ook nog eens stellen dat het fragment uit de uitzending ook belangrijk was, omdat ‘zo het publiek te zien krijgt hoe het er in Nieuwspoort aan toegaat’? Na de verbouwing van Nieuwspoort zal er een nieuwe sociëteit zijn. Die is in principe alleen toegankelijk voor leden. In principe, omdat je een Poorter de gelegenheid wil geven een gast mee te nemen. Ook na de verbouwing met andere woorden, is vertrouwen het belangrijkste fundament van de Nieuwspoortcode. Het bestuur kan en wil niet verder gaan dan dat. Dat betekent echter wel dat bij het schenden van vertrouwen het bestuur zal moeten optreden. Bij de medewerkers van Rambam blijft het bij een symbolische maatregel. Ze zijn geen Poorter, dus de mededeling dat zij in de sociëteit niet meer welkom zijn, zal ze wellicht een zorg zijn. Lex Oomkes [email protected]

Politiek is een hard vak, een waarheid als een koe die vaak gememoreerd wordt als bewindslieden (gedwongen zijn tot) aftreden. In een serie interviewen Ernst van Splunter en Guus Mater mensen die de harde kanten van de politiek aan den lijve ondervonden. In deel 4 kijkt CDA-prominent Gerd Leers terug op zijn vertrek als burgemeester van Maastricht.

Gerd Leers:

‘Ik heb mij nooit kunnen verdedigen, de uitkomst stond al vast’ “Ik was in de jaren 70 student in Nijmegen en had de behoefte maatschappelijk betrokken te zijn. Ik wist aanvankelijk nog niet bij welke politieke partij ik dat tot uitdrukking moest bren-

tegen de omgangsvormen binnen de PvdA. De wijze van politiek bedrijven stond ver van mij af. Ik vond de PvdA-politici uit die tijd behoorlijk drammerig; niet mijn stijl. De brief

humor van Dries was ongeevenaard. Maar ik keek niet alleen op tegen katholieke politici. Ook een man als Jan de Koning van de ARP inspireerde me. Zijn kijk op de dingen, dat was ook

Gerd Leers doet nog eenmaal zijn ambstketen om voordat hij als burgemeester van Maastricht moest aftreden vanwege een vertrouwenscrisis.

gen. Ik besloot me dan ook te gaan oriënteren en werd lid van de Partij van de Arbeid. Zoals alle studenten keek ik anders tegen de wereld aan en was ik een beetje een wereldverbeteraar. Of ik bij deze keus wilde blijven, wist ik niet. Dat moest nog blijken. In de tijd dat Marcel van Dam staatssecretaris van Volkshuisvesting was, groeide echter mijn weerstand

waarin ik mijn lidmaatschap heb opgezegd, heb ik nog steeds. Ik stapte over naar de KVP. Het avontuur bij de PvdA was tegengevallen. Ik zocht een manier van met elkaar omgaan die meer christelijk was. Dries van Agt sprak mij zeer aan. Door zijn relativerende manier van politiek bedrijven en door zijn archaïsch taalgebruik. De

mijn grote ideaal. Hij was aimabel, betrokken, stond dicht bij mensen. En bescheiden, hij duwde zichzelf niet naar voren. Tegelijkertijd durfde hij duidelijk richting te kiezen. Toen ik politiek actief werd in Goirle in Brabant, haalde ik hem naar de afdeling om te komen spreken. Ik herinner het me nog heel goed. Daar toonde hij zich helemaal zoals hij was: open, betrok-

ken, bescheiden. Ook Lubbers inspireerde mij. In de jaren 70 behoorde hij net als Van Agt tot de progressieve kant van de christendemocratie. Maar tijdens zijn nadagen zag ik ook de andere kant van het politieke bedrijf. Internationaal spraken Olav Palme en Helmuth Kohl mij bijzonder aan. En ik heb Michael Gorbatsjov persoonlijk gekend. Hij heeft nog een verjaardagsbriefje aan mijn dochter geschreven. Op een servetje. Dat was in de tijd dat ik een eigen bedrijfje had en CDA-raadslid was in Goirle. Goirle had een jumelage met Krasnojarsk in Siberië, een stad met bijna een miljoen inwoners. Zo was ik met die Russische gemeente in contact gekomen. Ik had een invloedrijk netwerk. Deed zaken met veel landen in het voormalige Oostblok. Mijn bedrijf bracht buitenlandse, hoofdzakelijk Oostbloklanden en Nederlandse partijen bij elkaar. Nederland leverde bijvoorbeeld de technologie en Rusland de grondstoffen en de productie. Een winwinsituatie voor alle partijen. Maar de schaduwkanten van het Oostblok werden me ook wel duidelijk. Te veel dingen konden niet boven de tafel worden geregeld. Daar voelde ik dus niets voor. Mijn weerzin


groeide. Als je stevige morele opvattingen had, dan kon je beter geen zaken doen met OostEuropa. Bus Russen

In 1990 kwam ik in de Tweede Kamer, als opvolger van Ben Hennekam. Dat was een kans om mijn politieke idealen te gaan verwezenlijken. Die heb ik aangegrepen, ondanks het succes van mijn bedrijfje. Het was wel een tweestrijd. Het bedrijfsmatige, ondernemende sprak mij ook enorm aan. En, ik loop er niet omheen: het was ook lucratief. Aan de andere kant: iedere keer een bus Russen in je huis is ook niet alles. Het was geen gemakkelijke tijd in de CDA-fractie die in 1990 54 leden telde. Er was de pikorde en door de omvang van de fractie had-

De aanschaf van een villa aan de Zwarte Zee werd Gerd Leers fataal voor zijn burgemeesterschap in Maastricht.

den veel collega’s weinig te doen. Je moest als nieuw Kamerlid helemaal onderaan beginnen en maar afwachten. Het was de tijd dat de portefeuille zeevisserij in tweeën uiteenviel: wie doet de kokkels en wie doet de garnalen? Wil je dat wel? Privé was het ook niet altijd even makkelijk. Mijn kinderen waren klein: tussen de acht en tien jaar. Mijn vrouw Genoveef heeft er maar al te vaak alleen voor gestaan. Ik was veel weg. Ik heb het werk in de

Tweede Kamer allemaal kunnen doen dankzij haar. Maastricht

Ik wilde in 2002 heel graag burgemeester worden omdat ik wilde besturen. En na twaalf jaar in de Tweede Kamer lag het gevaar van routinematig werken op de loer. De opmaat naar het burgemeesterschap van Maastricht was bijzonder. Ik had vanuit het CDA het signaal gekregen dat mijn derde termijn mijn laatste zou zijn. Ik zei meteen: ik ga wat anders doen. Maar dat ik Maastricht kreeg was heel bijzonder. Er was een andere CDAkandidaat, waar de partij informeel achter was gaan staan. Ik dichtte me dus weinig kansen toe. Tot ik één dag voordat de sollicitatietermijn voor Maastricht sloot de voorzitter van het CDA, Marnix van Rij, tegenkwam. ‘Jij moet naar Maastricht solliciteren en ik steun je’, zei Marnix. Ik dacht: hij heeft gelijk. Ik was net vijftig geworden, op mijn verjaardagsfeest hadden mijn vrienden me toegezongen dat zij vurig hoopten dat ik burgemeester van Maastricht zou worden. Ik had een uur om een tweeregelig briefje aan de commissaris van de koningin te sturen. Dat heb ik later natuurlijk met een vervolgbrief aangevuld. Overigens barstte op dezelfde avond het conflict tussen fractievoorzitter De Hoop Scheffer en de partijvoorzitter, Van Rij, in alle hevigheid los. Omdat alles in beweging kwam, inclusief het afhaken van de eerste keus van de vertrouwenscommissie, ben ik het uiteindelijk geworden. Frisse kijk

Ik ben van huis uit Limburger, maar was vanaf mijn twaalfde jaar weg uit ZuidLimburg. Ik had gestudeerd in Nijmegen en daarna 25


jaar in Brabant gewoond. Toen ik terugkwam in Limburg, had ik eigenlijk van het goede twee dingen: ik was van geboorte Limburger, sprak Limburgs, maar kwam van buiten en had een frisse kijk op de stad. Ik had een duidelijke agenda voor de burgemeestersfunctie. Ik wilde de burgemeester van de mensen zijn en niet zozeer van de bureaucratie of van het establishment. Met mijn vrouw heb ik daar uren over gepraat. Op de hei gelopen. Ik wilde de harten van de mensen veroveren. Niet de technocraat zijn. Ik wilde mijn eigen lijnen kiezen. Maastricht was een moeilijke stad. Erg op zichzelf gericht, zeiden ze. Ik wilde dat open maken. Naar buiten treden. De reden dat ik in 2010 aftrad is eigenlijk heel simpel. Het was de verslechterende relatie met de PvdAwethouders, die me de das om deed. Arno Korsten heeft dat opgeschreven in zijn boek Onder Burgemeesters. Hij concludeert dat ‘onder de grote boom Leers de andere bestuurders niet konden groeien’. Ik nam te veel licht weg. Hij heeft het naar mijn mening goed gezien. Ik was veel in de publiciteit. Landelijk, regionaal, in de stad. De problematiek rond woonwagenpark Vinkenslag liet ik niet voortsudderen, maar pakte ik aan. De voetbalclub MVV moest zonder steun van de gemeente Maastricht financieel gezond worden. Het drugsbeleid. Mensen verwachtten steeds meer van me, ook op terreinen waarvoor ik niet direct verantwoordelijk was. En ik pakte dat op, liet me verleiden ook daar stappen te zetten. Dat leidde uiteindelijk tot onvrede en tot jaloezie, vooral bij de PvdA-wethouders.

Schitteren

In de Limburgse bestuurscultuur wordt zoiets niet uitgesproken. In de collegevergaderingen werd nooit duidelijk dat het hen dwars zat. Hadden ze maar eens tegen me gezegd: Gerd, wij willen ook wel eens schitteren. Dan was het meteen duidelijk geweest en had ik hen ondersteund. Zeker was ik daartoe bereid. Maar men zweeg en trok conclusies en zo bouwde de ergernis zich op. Het zit een beetje in de volksaard. Er wordt hier wel eens gezegd: ‘Als een Limburger zegt: “Ik kom vanavond”, dan komt hij misschien. Als een Limburger zegt: “Ik kom vanavond misschien”, zet er dan maar achter: die komt vanavond niet. En als een Limburger zegt: “Ik kom vanavond niet”, dan is hij geen Limburger. Ik moet het me primair zelf aanrekenen. Ik had moeten zien dat het de PvdA irriteerde dat ik zoveel aandacht kreeg. Een voorbeeld: ik bemoeide mij ermee dat Maastricht culturele hoofdstad van Europa zou moeten worden. Ik heb niet voldoende onderkend dat dit de PvdA-wethouders zou kunnen irriteren. Het riep ook weerstand op omdat ik vond dat de positie van de burgemeester als centrale figuur in het lokale bestuur moest worden hersteld. Niet alleen maar representatie en openbare orde en veiligheid doen, maar ook een portefeuille hebben die aangeeft dat je iets belangrijk vindt en daarvoor wilt vechten. Vakantiehuis

Ik botste niet met de ambtenaren. Ik confronteerde hen wel eens: er moesten knopen worden doorgehakt. Maar dat leidde nooit tot structurele irritatie. Zo verliepen de eerst zes jaar gunstig. In het begin had ik de pers zeker mee. Zelfs

CV: Gerd Leers (Kerkrade, 1951). Was achtereenvolgens CDA-gemeenteraadslid in Goirle (1982 - 1990), lid van de Tweede Kamer (1990 - 2002), burgemeester van Maastricht (2002 - 2010) en minister voor Immigratie en Asiel en Integratie (2010 - 2012). Besloot in februari 2010 af te treden als burgemeester van Maastricht, omdat in de stedelijke politiek het vertrouwen in hem ontbrak. Leers kocht via een medewerker op het Maastrichtse gemeentehuis een vakantiehuis in Bulgarije. Nadat NRC hierover een brief had gepubliceerd, werd Leers van ‘belangenverstrengeling’ en ‘misbruik van functie’ beschuldigd. Het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING) deed onderzoek en concludeerde dat er een ‘schijn van belangenverstrengeling’ was geweest, maar dat die schijn niet altijd te vermijden was geweest. Leers had volgens BING ‘vooral onhandig geopereerd’, maar ‘zijn positie niet voor privébelangen misbruikt’. Ook oordeelde BING dat zijn handelen niet in strijd was met de wet.

zo, dat er volgens zegslieden tijdens redactievergaderingen wel eens over werd gediscussieerd of ze niet té positief over Leers waren. Het huis in Bulgarije werd dan ook een onderwerp waar de media eens stevig mee konden uithalen. Achteraf gezien had ik daar meer gevoel voor moeten hebben. Maar ik was zo met het bestuur bezig: de stad moest vooruit. En daardoor zag ik dat onvoldoende. Als het niet het vakantiehuis in Bulgarije was geweest, dan was er wel iets anders voorgevallen om mij van mijn sokkel te halen. Ik weet dat 100 procent zeker.

op mijn pad gekomen: prominente CDA’ers gaven mij aan dat ik in Eindhoven moest solliciteren. Maar ik wist dat ik in Eindhoven mijn ambt niet zo zou kunnen vervullen als in Maastricht. Ik zou daar de mensen niet zo kunnen raken. Dat kon ik volgens mij wel in Rotterdam en in Den Haag. Dus solliciteerde ik daar, overigens uiteindelijk zonder succes. Zon en zee

Het vakantiehuis in Bulgarije was een vervulling van een wens om een plaats te hebben om van zon en zee te genieten. Later zouden mijn kinderen en kleinkin-

‘Was het niet het vakantiehuis geweest, dan was ik om iets anders van mijn sokkel gehaald’ Ik had natuurlijk ook nooit moeten zeggen dat ik mijn tweede termijn in Maastricht niet zou afmaken. Maar ik wilde eerlijk zijn naar de mensen. Bovendien: de manier waarop ik mijn werk deed, was als een kaars die aan twee kanten brandde. Toen ik er in 2002 aan begon, had ik dat ook onderkend. Daarom solliciteerde ik ook al tijdens die termijn naar andere gemeenten, naar Rotterdam en Den Haag. En er was ook nog een andere gemeente

deren daar ook naar toe kunnen gaan. De ambtenaar bij de gemeente die daar in bemiddelde, kende ik. Hij was als privépersoon medeaandeelhouder in het project. Het huis was betaalbaar en ik vertrouwde die medewerker. Maar ‘Marina Black Sea’, het bedrijf dat het huis daar ging bouwen, kreeg te maken met onderlinge conflicten. Het ging zover dat de Bulgaarse kant de Nederlandse aandeelhouders in een open brief beschuldigde van corruptie.

NRC Handelsblad pakte die brief op en maakte er een verhaal omheen. Daarin werd niet de ambtenaar, maar ik aangepakt. Dat zal ik nooit vergeten. Belangenverstrengeling werd het etiket, en ook misbruik van mijn functie. En dat terwijl ik nog liever mijn rechterarm zou missen dan dat ik misbruik zou hebben gemaakt van mijn positie. Ja, ik heb een brief geschreven op het briefpapier van de gemeente. Maar die ging niet over die vakantiewoning. Een burgemeester uit Bulgarije, uit de omgeving van de vakantiewoning, stuurt aan de gemeente Maastricht een brief met het verzoek om hulp voor zijn brandweer. In overleg met de brandweercommandant wordt besloten hem van de nodige informatie te voorzien. Maar wat doet de man als hij naar Nederland komt en op bezoek wil bij de gemeente: hij neemt uitgerekend de architect van Marina Black Sea mee, waarmee ik in conflict was over het huis. De brief ging erover dat ik het verstandig vond de ontmoeting met de burgemeester niet door te laten gaan. Het ging absoluut niet over het vakantiehuis en het doel was juist te voorkómen dat zaken zich zouden vermengen. In het rapport van het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten staat dat ook

duidelijk. Onhandig wellicht, maar geen twijfels op het vlak van de integriteit. Wat ik moeilijk kan verteren, is dat ik mij nooit in de raad heb kunnen verdedigen over de zaak rond de vakantiewoning. Het begon te spelen in augustus september 2009. Het duurde bijna een half jaar, want pas in januari kon het debat hierover plaatsvinden. Dat betekende tot en met januari heel veel negatieve publiciteit. Iedere dag stond er wel weer een nieuw stuk in de krant waartegen ik mij op dat moment niet kon verdedigen. Ik moest immers wachten op het BING-rapport. Uiteindelijk, om twee uur in de kerstnacht, kwam het BING-rapport, dat alle beschuldigingen over ‘belangenverstrengeling’ en ‘misbruik van positie’ weersprak. Maar toen was het eigenlijk al beklonken. Door de mangel

Ik had me zeer grondig voorbereid op een verdediging in het debat met de raad. Met hulp van heel veel mensen. Professionals, zoals psycholoog Frans Gerards, bestuurskundigen Arno Korsten en Cees Versteden en advocaat Olaf Trojan. Zij haalden mij door de mangel. Ik werd niet gespaard. Ze hielpen mij, omdat ze mij vertrouwden.

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 3 - 1 1

Ze hadden een naam te verliezen. Maar vlak voordat het debat zou plaatsvinden, werd het mij duidelijk dat het er niet meer om ging wat de werkelijkheid was. Ik kreeg een telefoontje dat de uitkomst vaststond. Er

En nu, na drie jaar, is dat sentiment niet verdwenen. Als ik boodschappen in de stad ga doen, moet ik een half uur extra uittrekken. Want ik word nog steeds hierover aangeklampt door mensen. Als we carnaval

"Een groot deel van Maastricht was het niet eens met mijn gedwongen vertrek. Dat leidde tot het 'volksadieu' in het hartje van de stad."

zou een motie worden aangenomen waarin uitgesproken werd dat er geen vertrouwen meer was. De PvdA en Groen Links hadden het voorbereid. Er was dus al ruimschoots voordat het rapport was uitgekomen bepaald wat er met mij moest gebeuren. Het ging niet meer over ‘Bulgarije’. Het ging om de onderlinge verhoudingen. Nog op de inhoud ingaan in het debat had geen enkele zin. Daarom heb ik uiteindelijk tegen de raad gezegd dat ik ‘de eer aan Maastricht’ zou geven. Veel mensen deelden mijn verontwaardiging. Op het raadhuis. In de stad. De conclusie van heel velen was dat er onrecht was gedaan. Die onrechtvaardigheid heb ik maanden met me meegedragen. En zonder overdrijving: een groot deel van Maastricht was het er niet mee eens. Dat leidde ook tot het ‘volksadieu’ in het hartje van de stad, op de markt bij mijn afscheid.

gaan vieren, weten mijn vrienden het ook. Een goede vriend heeft het bijgehouden: er wordt vele tientallen keren gevraagd: ‘Mag ik met u op de foto?’ Nu kiezen

Dat ik tien maanden later als minister in het kabinet werd gevraagd, was in feite de hoogste vorm van reha-

Maxime Verhagen, die mij benaderde: ‘Maxime, je vraagt wel heel erg veel.’ Hij trok mij over de streep door te zeggen: ‘Je kunt nu kiezen tussen aan de buitenkant te blijven staan en aan de zijlijn te gaan roepen of met al je bagage meehelpen om het probleem van het asielbeleid echt aan te pakken.’ Ik heb toen een paar vertrouwelingen geraadpleegd en iedereen zei: ‘Als het landsbelang je roept, moet je wel heel goede argumenten hebben om nee te zeggen.’ Daarop had ik geen weerwoord. Het ministerschap was geen gemakkelijke beslissing. Het heeft ook niet meegezeten. Ik had als het kabinet zijn termijn had voltooid, na vier jaar, veel meer kunnen laten zien. Daar kwam bij dat het eerste jaar voor een deel verloren ging door veel getouwtrek met Geert Wilders. En bovendien was er de gespletenheid binnen het CDA: veel prominenten vonden het maar niks dat het kabinet er was gekomen. Ik werd vanuit de partij niet voluit gesteund. Dat maakte het niet makkelijker. Raymond Knops, de CDA-woordvoerder in de Tweede Kamerfractie, heeft

‘Ik wilde burgemeester van de mensen zijn’ bilitatie. Want als er iets op het gebied van integriteit had gespeeld, was ik natuurlijk nooit beëdigd. Ik had wel mijn reserves. Juist deze portefeuille, deze gevoelige materie en ook nog de constructie met de PVV. Bovendien moest ik er voor waken dat mijn gevoel om revanche te nemen niet zou gaan overheersen. En ook voor de drive om snel weer aan de slag te gaan en niet gebruik te maken van de wachtgeldregeling. Ik zei letterlijk tegen


overigens veel goed werk gedaan. Die steunde voluit. Iedere dag een rode map

De rol van de burgemeester is een volstrekt andere dan die van de minister. Zeker op het terrein van asiel en bij bijvoorbeeld de toepassing van de discretionaire bevoegdheid. De burgemeester is een burgervader die om compassie vraagt voor zijn stadsgenoten. De minister moet afwegen of hij zijn discretionaire

bevoegdheid gebruikt. Hij moet dat niet doen om iemand een pleziertje te doen. Hij moet waken voor de integriteit van het beleid en alleen maar positief beslissen als er een onevenredige schrijnendheid ontstaat. Daarom wilde ik gevallen die voornamelijk hoog opspeelden in de publiciteit niet zomaar toelaten. Die publiciteit werd uitgenut. En hoe kon ik hen wel toelaten en anderen weigeren, in gelijke, en soms schrijnender gevallen. Dat is het moeilijkste wat er is. Iedere dag zaten er in mijn tassen in een rode map meerdere verzoeken om mijn discretionaire bevoegdheid te gebruiken. Discretionair betekent dat je kijkt wat de regels zijn en beziet of het schrijnend is. En dat je dan ook kijkt naar de geest van de wet en niet alleen naar de letter van de wet. Als ik terugkijk, vind ik het vak van burgemeester duidelijk het mooiste. Ik vond het onrechtvaardig dat iets op het gebied van integriteit tegen mij werd gebruikt. Ik heb er steeds voor gewaakt iets te doen op dat terrein. En precies daar ging het mis. Ze hadden in feite alles tegen me kunnen inbrengen, behalve dit. Als er sprake was geweest van een incomptabilité des humeurs had ik zonder meer mijn biezen gepakt. Maar ik accepteer het niet als het over een punt gaat waar ik mijzelf recht in de spiegel kan kijken. Als dat tegen mij wordt gebruikt en ik mij niet kan verdedigen, omdat het al niet meer nodig was. Dat is de grootste onrechtvaardigheid die ik gevoeld heb. Maar de houding van de mensen heeft het helemaal goedgemaakt. Ze hebben me in die moeilijke tijd bijna letterlijk gedragen.”

Nieuwspoortrapporteur 2013 Casper Vandeputte, regisseur Nationaal Toneel:

‘Angst voor het spook van de burger jaagt politiek en journalistiek op’ Hij was onder de indruk van de campagne van Diederik Samsom, vindt Hans Wiegel een ongelooflijke held in helderheid en op zijn negende had hij een poster van Hans van Mierlo op zijn kamer hangen. Geëngageerd, maar vol met vragen. Onder leiding van regisseur Casper Vandeputte (28) is het Nationale Toneel dit jaar de Nieuwspoortrapporteur. Vanaf augustus onderzoekt hij samen met vier jonge acteurs acht weken lang het wereldje van politiek Den Haag. Het resultaat is een theatraal verslag van hun ervaringen. “Kan iemand mij uitleggen waarom politici niet hun echte motieven op tafel leggen?”

Peter Schouten en Sandrien Nanninga

“Het idee begon bij de Amerikaanse serie Newsroom. Daarin besluiten journalisten om hun vak opnieuw bij de kladden te grijpen, omdat ze te veel bezig zijn geweest met kijkcijfers. Ik heb daar ook behoefte aan. Laten zien hoe nobel het is om goede journalistiek te bedrijven en het nieuws te brengen. Om mensen erop te wijzen waar het echt over gaat. Dus ik dacht: we vertalen een aflevering, spelen hem na en noemen het Nieuwspoort. Maar wat als we echt in Nieuwspoort, voor ons hét symbool voor de politieke wereld, zouden mogen komen? Wat zouden we dan doen? Dat bleek te kunnen en het rapporteurschap was ook nog beschikbaar.” Je bent inmiddels al even in Nieuwspoort geweest. Wat zijn je eerste indrukken? “Ik vind het interieur zo tegenvallen. Dat bedompte. Het geeft me het gevoel dat ik bij mijn opa en oma in België ben. Er zit nog net geen tapijt tegen de muur. Ik had het wat studentikozer voorgesteld. Al gedraagt iedereen zich wel alsof het een studentensociëteit is. Iedereen is heel erg bezig met de andere mensen in de ruimte. Binnen mijn vakgebied sta ik stevig in mijn schoenen als ik in gesprek ben, maar in Nieuwspoort wordt zo snel gepraat en gereageerd, daar ben ik van onder de indruk. Ik ben er een paar keer echt uitgeluld, weggeblazen.” Het rapporteurschap is dit jaar een theatraal verslag. Wat houdt dat in? “We gaan op onderzoek en we bren-

Casper Vandeputte: “Mij is al verteld dat ik geen affaires, drank en drugs ga tegenkomen.” gen daar in het theater verslag van uit. Maar wat daar theatraal uitkomt, hangt af van wat we tegenkomen. We willen weten hoe dingen werken en waarom ze gebeuren. Zoals vorig jaar toen ik met afgrijzen die vakantiefoto’s van de lijsttrekkers tijdens het

eerste televisiedebat zag. Begint dat bij een journalist die meer kijkcijfers wil halen? Of bij een politicus die een eenvoudiger verhaal wil vertellen? Ik ben benieuwd naar degene die daar verantwoordelijk voor is en mij kan overtuigen dat het belangrijk en Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 3 - 1 3

tenvereniging en verbaasd vroeg: dat is toch gewoon heel raar wat daar gebeurt? ‘Nee man, dat is invechten, dat gebeurt elke dinsdag.’ Dat ik in die vrijheid kan kijken. Als wij belachelijke dingen tegenkomen, leveren we daar kritiek op. Maar ‘ik wil kritisch zijn’ klinkt als een suf uitgangspunt. Voor mijzelf hou ik vast hoe moeilijk ik het heb gevonden om bij de laatste verkiezingen een goede keuze te maken.”

mag doorwerken. Voor ons wordt dat eens in de vier jaar bepaald door de politiek. Daar zit een buffer tussen. Ik kan een moeilijke scène laten zien, maar als een politicus dat doet is iedereen weg. Dat lijkt me het moeilijkst om als politicus mee om te gaan. Dat je iets verkeerd hebt gezegd, je woorden al de wereld in zijn en dat je die niet meer kan terugnemen. Het beeld bestaat al.” Werkt dat remmend?

Waarom was dat moeilijk?

De aantekeningen van de verslaggever. nodig is. Ik merk namelijk dat ik als consument heel makkelijk denk: ik vind de journalistiek niet goed en politici presenteren zich shit en hebben geen ideeën. Ik hoop natuurlijk dat ik na acht weken kan zeggen dat we de allerbeste journalisten en politici van de wereld hebben. Dat zou te gek zijn.” Wat wil je in die acht weken gaan doen? “We willen heel graag op mediatraining. En daarna aan een gevreesde journalist vragen om ons onder vuur te nemen. Hoe gaat dat? Hoe voelt dat? Ik wil met spindoctors praten, tien tips van lobbyisten krijgen.” Is de insteek om zaken ter discussie te stellen en kritisch te zijn? “Geen idee, ik ben gewoon heel benieuwd naar hoe het allemaal werkt. Uiteraard heb ik vermoedens, maar het zal waarschijnlijk veel saaier zijn. Mij is al verteld dat ik geen affaires, drank en drugs ga tegenkomen. Natuurlijk is er wel eens iemand zat en staat er vast een keer een redactrice met een Kamerlid te tongen. Maar daar kom ik niet voor. Dat lijkt me niet het meeste interessante. Ik ben benieuwd naar het begrip ‘wereldje’. Net zoals ik meeging met mijn broer naar zijn studen14 - juni 2013 - Nieuwspoort Nieuws 2

“Door hoe snel een debat werd geframed en hoe journalisten daarin meegingen. De opgang en val van Roemer. Over Roemer en Rutte die eerst tegenover elkaar stonden, toen de race tussen Rutte en Samsom. Het gaat er toch om dat ik als burger de televisie aanzet om geïnformeerd te worden? Ik kon van alles zeggen over de mediastrategie van de SP, maar ik had nog steeds geen idee op wie te stemmen. Ik wil goede analyses. Volgens mij zitten de politiek en journalistiek zo dicht op elkaar dat ze elkaar heel erg aansteken over wat men wil en wat nodig is. Dat doen ze voor een soort spook: De Burger. Die komt overal terug, maar vindt De Burger dat ook? Het is een soort abstracte man of vrouw voor wie we ontzettend bang zijn. Daarom worden er zoveel gekke beslissingen genomen.” Maar De Burger, het publiek, is voor jou ook belangrijk. Jij wilt toch ook een volle zaal? “Die is zeker belangrijk. Maar voor een uitverkochte zaal hoef ik een veel minder groot publiek te bereiken dan voor één zetel.” Hoe zie jij de relatie tussen theater en politiek? “Enerzijds merk je wat voor zwakke positie wij hebben als je bedenkt hoe makkelijk het was om op kunst te bezuinigen. Maar, we zijn als kunstenwereld ook niet goed verenigd. Er is geen enkele politieke partij die ons als speerpunt gebruikt. Je kunt kunst erbij nemen als je nog wat uit te onderhandelen hebt. Anderzijds is mijn wereld meer beschermd. Voor een politicus wordt er eens per vier jaar door een stem bepaald of hij

“Ja, heel erg. Als hier een mediatrainer of woordvoerder had gezeten, dan had hij me al tien keer op de vingers getikt. Maar als publiek worden we ook slimmer, we weten inmiddels hoe het spelletje werkt. Dus misschien kan iemand me uitleggen waarom het naïef is om te denken dat de wereld er beter van wordt als we onze echte motieven op tafel leggen?“ Heeft Nieuwspoort jullie restricties meegegeven of invloed op het eindresultaat? “Wij waren bang om domme vragen te stellen, maar het leuke is juist dat ze zeiden: wees maar dom en bleu. Ik denk dat ze zich ook laten verrassen. Ze zullen vast benieuwd zijn, maar wat zouden we moeten doen zodat ze er niet blij mee zijn?” Joris Luyendijk kreeg de nodige kritiek op zijn rapporteurschap. Ben je daar niet bang voor? “Wij zijn gewoon theatermakers. Joris Luyendijk is een topjournalist. Ik denk dat hij veel meer heeft meegemaakt en gezien dan wij zullen zien. Of wij zien hele andere dingen. Misschien verbazen wij ons over de manier waarop men praat of over de sociale gedragscodes. Of zien wij meteen hoe de apenrots werkt, omdat wij als theatermakers veel met macht en status bezig zijn. Ik wil inderdaad bleu en dom binnenlopen en geen partij kiezen.” Het stuk krijgt nu al veel aandacht. “Ik ben onder de indruk van wat het allemaal doet. Het Nationale Toneel presenteert zijn programma voor het seizoen met Shakespeare en Griekse tragedies en er wordt één stuk uitgekozen en dat is dit dingetje.

Journalisten denken: hé, dat gaat over ons. We moeten er wel voor zorgen dat het blijft wat wij vinden dat het moet zijn, namelijk iets kleins. Ik vind het spannend of het er niet met ons vandoor gaat.”

Rein

onderweg

Marga Bult

Welke politici vind je inspirerend? “Ik was heel erg onder de indruk van de campagne van Diederik Samsom. Hoe hij de waarheid sprak over hoe je heel weinig kunt beloven in de politiek. Vooral rondom de bezuinigingen vond ik dat hij dat heel goed deed. En ik vind Hans Wiegel nog altijd een ongelooflijke held in helderheid.” En welke journalisten? “Het is misschien link om te zeggen, maar toch Joris Luyendijk. Omdat ik erg geloof in die nieuwe journalistieke stroming die door zichzelf te laten zien, bijdraagt aan de objectiviteit. Want juist door iets als objectief te presenteren wordt het vaak diffuser. Ik vind het goed als er bij een verhaal staat: na de derde correctie is besloten... Dan weet je: ok, dan zijn we daar dus ongeveer. Die vorm van met iemand meekijken vind ik fijn en het meest geloofwaardig.” Dus jij wilt ook dit interview lezen voor plaatsing? “Ja graag.” Dan zetten wij er natuurlijk wel bij wat je aangepast wilt zien. “Ja, laten we dat doen. Dat is toch te gek! En met een mail erbij waarin ik schrijf dat ik toch een verkeerd beeld heb gegeven. Perfect. Of je scant je aantekeningen in. Is het trouwens een beetje een goed gesprek?” Het theatraal onderzoek Nieuwspoort is in november te zien in Den Haag en Amsterdam. Regie: Casper Vandeputte. Spel: Sallie Harmsen (24), Hannah Hoekstra (25), Reinout Scholten van Aschat (23) en Joris Smit (31). Vandeputte studeerde in 2008 als regisseur af aan de Toneelacademie Maastricht. Hij maakte onder meer voorstellingen bij Huis van Bourgondië, Het Lab en Toneelschuur Producties. Van 2013 tot 2016 neemt hij deel aan het Talentprogramma van het Nationale Toneel.

Ik ga behoorlijk met mijn tijd mee. Zo heb ik een digitale camera. Twee laptops. En ik zit er zelfs aan te denken om een nog modernere telefoon te kopen. Zodat ik altijd en overal online kan zijn. Altijd bereikbaar. Voor de rest van mijn leven. Hmm..? Ik weet eigenlijk niet of ik dat wel wil. Je wilt toch ook wel eens even niet. Maar ik merk dat ik behoorlijk verslaafd ben. Ik check elke dag mijn e-mail. Wanneer ik wakker word. Vlak voor ik naar mijn werk ga. En bij het naar bed gaan. Door de bank genomen drie maal daags. Ook zit ik op facebook. Zo verzamel ik vrienden. Ik heb er al een heleboel. Als je wint, heb je vrienden, rijen dik, echte echte echte vrienden! Ik bedoel het gaat lekker. Mijn werk leuk. Een vaste vriendin. Een kamer met balkon. Straks de zomer weer. Heerlijk. Maar toch. Af en toe voelt het alsof ik koorddans. Dat het zo maar plotsklaps voorbij kan zijn. En ik geloof niet eens dat ik het erg zal vinden. Soms ben ik toe aan een andere wereld. Mijn eigen wereld. Met een stapel boeken. Een paar wandelschoenen. En een typemachine. Meer is niet nodig. Ja, een beetje onderdak. Wat geld. Niet te veel. Een beetje regelmaat. Boterhammen met kaas. En koffie. Hoewel thee is ook goed. En dan wakker worden wanneer het licht wordt. In de middag een dutje. Daarna een wandeling. En bij thuiskomst aardappels en groente. Het zijn af en toe van die uitvluchten in mijn gedachten.

Van die verlangens. Daar doe ik niks aan. Die zijn er nou eenmaal. Zo zat ik dus van de week weer op internet. Op dat facebook. Vrienden te verzamelen. En wie kwam er voorbij. Marga Bult. Marga Bult? Ik moest even denken. Maar het kwartje viel al snel. Dat is die zangeres. Die blonde weet je wel. Die ooit in zo’n groepje zat. Wat ze nu doet weet ik niet. Maar ik geloof dat ze ook snel leeft. Ze verzamelt ook vrienden. Gaat ook met haar tijd mee. Heeft vast ook een digitale camera. En mogelijk meer dan twee laptops. Zal ik haar toevoegen, dacht ik. Echt, het schoot door mijn hoofd. Maar ik was weer net op tijd. Gelukkig wel. Het besef was er nog. Wat moest ik in hemelsnaam met Marga Bult. En wie waren al die andere vrienden die ik in de loop der tijd had verzameld? Volslagen onbekenden. Althans, sommigen ken ik vaag. Van gezicht. Van het voorbij gaan. Maar echt kennen? Nee, dat toch niet. Dat zijn er maar enkelen. Die mij kennen. En waarvan ik aanneem dat ik hun ken. Dat weet je nooit. Maar ik vertrouw er maar op. Maar Marga Bult. Tja. Dat gaat mij net te ver.


De Plek Een nieuwe rubriek in Nieuwspoort Nieuws: De Plek; waarin locaties met een bijzondere politieke betekenis centraal komen te staan. De Grafelijke Zalen op de geboortegrond van de Nederlandse staat komen als eerste aan bod.

Moeders van de Ridderzaal: ‘Hij wordt een stukje van jezelf’ De Grafelijke Zalen, Visitekaartje van Nederland staat er op de brochure van de Rijksgebouwendienst over het unieke erfgoed, dat sinds 1234 onlosmakelijk is verbonden met het bestuur van Nederland. De Ridderzaal, die iedereen kent van de troonrede, maar ook de Rolzaal, de Hogerbeetskamer, de Weeskamer en de De Lairessezaal. Meriam Evers Oortwijn en Jacqueline Baaren zijn sinds 2007 en 2008 de beheerders van deze Grafelijke Zalen. Zij doen dit werk zakelijk, maar tegelijkertijd met emotionele betrokkenheid. “Bij nacht en ontij, letterlijk op ieder uur van de dag zijn we hier geweest” zegt Meriam Evers. “Het komt voor dat we om half zes in de ochtend klaar zijn na

Meriam Evers Oortwijn (l) en Jacqueline Baaren hebben thuis een heel rijtje boeken over de gebouwen. een evenement dat hier is georganiseerd. Afspraak is dat na afloop alles schoon wordt achtergelaten. Wij gaan niet naar huis voordat de laatste mensen van de opruimploeg klaar zijn. Iedereen die hier werkt heeft die instelling. Waarbij ik graag opmerk dat iedereen met deze zalen een persoonlijke band heeft. Meriam en ik hebben thuis een heel rijtje boeken over deze gebouwen. Er wordt je van alles gevraagd en we staan niet graag met de

Ernst van Splunter

mond vol tanden. Ze worden een stuk van jezelf. De twee dames van de huishoudelijke dienst gaan er ook mee om alsof het hun eigen huis is. In het eerste jaar dat ze hier kwamen werken, hebben ze ook Prinsjesdag in de Ridderzaal bij gewoond. En met de mannen die hier in september op het Binnenhof het onkruid komen wieden, hebben we inmiddels ook een bijzondere band. Ze waren verbijsterd dat we ze binnen vroegen om even te kijken. We lieten ze de Ridderzaal zien en sinds dat moment hoeven we maar te bellen en alles wordt geregeld.” Voorrang voor de Staten-Generaal

Baaren en Evers zijn zich bewust van het bijzondere karakter van hun werkplek. Ze werken letterlijk in de geschiedenis. De zalen middenin het Binnenhof zijn in bijna 800 jaar decor geweest voor talloze wisselingen van de wacht, maar zelf onaangetast gebleven. De dames beheren ze dan ook met toewijding, wetend dat hun belang zwaarder weegt dan dat van een


politieke partij, Kamerlid of zelfs premier. En ook weten ze precies waar de prioriteit ligt. Baaren: “De Grote Zaal, de Ridderzaal, is de vergaderzaal van de Verenigde Vergadering van de StatenGeneraal. Dus van de Eerste en Tweede Kamer. Die gaat altijd voor. Wat er ook gepland is, het moet wijken als de zaal hiervoor moet worden gebruikt.”

Er gebeurt veel in de Grafelijke Zalen. En er kan ook veel. Evers: “In de zalen worden jaarlijks tientallen evenementen gehouden met vaak een zeer uiteenlopend karakter. Diners, recepties, symposia, buffetten. Met deelnemers variërend van 10 tot 850 personen. Heel veel bedrijven, organisaties en verenigingen zijn zich bewust van het unieke

karakter van de Grafelijke Zalen. Maar, niet alles komt in aanmerking”, zegt ze waarschuwend. Evers verwijst naar de Regeling beschikbaarstelling Grafelijke Zalen, waarin duidelijk staat vermeld aan welke voorwaarden een evenement moet voldoen. Het presidium van een hoog college van staat (zoals de Tweede Kamer, de Raad van State of de Rekenkamer), een minister of staatssecretaris kan vragen of de zalen beschikbaar kunnen worden gesteld. Ze kunnen ook een verzoek van derden steunen. Als het om de Ridderzaal gaat, beslist een commissie van advies. Over de andere zalen beslist de algemeen directeur van de Rijksgebouwendienst. Nooit kostendekkend

De vergoeding die voor het gebruik van de zalen wordt gevraagd wordt soms als stevig ervaren. Dat wekt geen verbazing bij de beheerders. Baaren: “De Ridderzaal kost nu 7500 euro voor een evenement. Maar je mag je tegelijkertijd afvragen of dat nog wel in de pas loopt met de kosten die de Rijksgebouwendienst jaarlijks maakt om de zalen in goede staat te houden. Neem nou de afgelopen winter. Het heeft veel gevroren en dan zie je dat

het monumentale gebouw daar zwaar onder te lijden heeft. En het onderhoud moet met voorzichtigheid plaats vinden. Een muur uit de veertiende eeuw is niet iets waarin je zomaar even gaat boren. Daar komt bij dat het geheel zo groot is en zo onderhoudsintensief, dat je, als je klaar bent met het onderhoud, weer van voren af aan kan beginnen. Het houdt hier nooit op.” Dorp Binnenhof

Werken op het Binnenhof is voor Evers en Baaren ook deel uitmaken van een dorp waarin zij de vaste bewoners zijn. Baaren: “Ik heb ook in de Tweede Kamer gewerkt en het valt mij op dat de vaste medewerkers van ondersteunende diensten hier lang werken en fijne collega’s zijn. Als vaste bewoner van dit kleine dorp zie je veel en maak je van alles mee. Je ziet Mark Rutte als onderhandelaar naar de formatiegesprekken gaan en op een gegeven moment als premier weer voorbij komen. De eerste keer dat we hem vanuit een openstaand raam in onze werkkamer in alle vroegte begroetten zei hij: ‘Het gebouw spreekt tot mij’!” Evers: “We kunnen soms ook dingen doen voor mensen die van ver hier naartoe

Werken op het Binnenhof is voor Evers en Baaren ook deel uitmaken van een dorp waarin zij de vaste bewoners zijn. gekomen zijn en te laat zijn voor een rondleiding. Als je dan in onvervalst Limburgs hoort dat ze het zo jammer vinden dat ze de Ridderzaal niet hebben kunnen zien, halen wij ze soms spontaan even naar binnen. De dankbaarheid die je dan krijgt, is hartverwarmend.” Baaren: “Het is mooi dat we vaker dan voorheen de Ridderzaal kunnen laten zien, in samenwerking met ProDemos, vanaf het balkon. Dat kan nu op een aantal dagen in de week. Iedereen moet dit stukje bestuurlijk Nederland van dichtbij kunnen bekijken.” ‘Iets’

Unieke Prinsjesdag Prinsjesdag 2013 wordt een unieke dag. Koning WillemAlexander spreekt op dinsdag 17 september zijn allereerste troonrede uit, als eerste koning in de Nederlandse geschiedenis. De koningen Willem I, Willem II en Willem III lazen de StatenGeneraal nooit voor wat de regering het komend begrotingsjaar van plan was. Koningin Wilhelmina startte die traditie in 1904 na de grote verbouwing van de Grafelijke Zalen onder leiding van architect Cuypers. Die ontwierp ook de troon die eventueel geflankeerd door één of twee neventronen in de vergaderzaal staat. Afwezig zijn de Oranjes zelden. Wilhelmina liet zich alleen in 1947 wegens ziekte vervangen door premier Beel. Hij las de rede niet vanaf de troon voor, maar zat op een stoel die vóór het podium was geplaatst. Daarachter stond de troon, als een symbool van het afwezig koninklijk gezag. Juliana en Beatrix lieten nooit verstek gaan.

Zowel Evers als Baaren heeft de ervaring dat de historische omgeving hen soms dingen doet meemaken die niet alledaags zijn. Baaren: “Ik ben de nuchterheid zelf, maar ik liep op een avond door het gebouw en zei tegen Meriam: ‘Het voelde zojuist net alsof iets dwars door me heen ging.’ Dat zijn toch momenten dat het zinnetje: Er is meer tussen hemel en aarde, vriend Horatio, door je hoofd gaat.” Evers: “Ik maak mee dat ik denk dat ik iets van de emotie voel die mensen

die hier zijn geweest ook gevoeld moeten hebben. Er zijn hier mensen gevangengezet, ze zijn hier berecht, hebben angsten gekend. Ik heb ook van mensen die in museum de Gevangenpoort hebben gewerkt zulke verhalen gehoord.” Desmond Tutu en Dick Bruna

Het werk brengt met zich mee dat de dames vrijwel iedere bekende Nederlander ontmoeten. Van politici kijken ze dan ook niet snel meer op. Toch heeft een aantal gasten blijvende herinneringen nagelaten. Baaren: “Desmond Tutu heeft op mij een onvergetelijke indruk gemaakt. Hij was hier nog maar kort geleden. Hij zei ook dat hij na dit bezoek niet meer naar Nederland toe zal komen. In de tachtig is hij, wat wil je?” Evers: “Dat Dick Bruna hier was, vergeet ik nooit meer. Zijn tekeningen weerspiegelen zijn persoonlijkheid. Vriendelijk, toegankelijk en eenvoudig. In Japan is hij zo populair. Dat hij hier kwam, had met het Japanse staatsbezoek te maken. Zij wilden heel erg graag dat hij er bij was.”


Overlopers Eigenlijk zijn het gewoon overlopers: journalisten die voorlichter worden. Hoe ziet de wereld er vanaf die andere kant uit? Leren ze slimme trucs om journalisten te manipuleren? En hoe kijken ze aan tegen hun vroegere vakgenoten? Deel 1 in een serie: Bart Jochems van Marlot Communicatie.

Bart Jochems:

‘Verhaaltjes hebben de diepte van een surfplank’ “Ik heb een beetje met journalisten te doen. Soms jeuken mijn handen. Dan roep ik naar de tv: Stel die vraag!" Stel Bart Jochems een vraag en je krijgt een compleet college. Maar hij is dan ook een ouwe rot in het vak. Was parlementair journalist voor GPD, RTL Nieuws en NOS Journaal. Trad op als his master’s voice voor Aegon en Buitenlandse Zaken. Is nu directeur van bureau Marlot Communicatie. Hoe belandde je in de voorlichting? “Bij de NOS was ik een beetje uitgekeken. Ik vond het niet leuk om ’s ochtends te kunnen voorspellen wat het nieuws ’s avonds is. Het werd me te fabriekerig. Ik voelde me te veel

Ik bevocht een positie voor mezelf waarbij ik me als halve buitenstaander mocht gedragen. Wanneer een minister of een Raad van Bestuur stevig is, hebben ze geen behoefte aan een lakei maar aan een kritische, naar buiten gerichte adviseur. Als ik dit zeg zullen journalisten smalend opkijken, maar het is een journalistieke manier van opereren. Je stelt vragen: dit kan toch niet? Destijds bij Aegon zei ik over de latere woekerpolissen: ‘Vanuit de communicatiekant zie ik die en die risico’s. Neem dat mee in je weging.’

‘De centen zijn op, dus binnen de kortste keren loopt de onderzoeksjournalist rond op de Huishoudbeurs’ een machientje. Je stopt er een kwartje in en dan hoopt de NOS dat er een gulden uitkomt. Ton Elias kende ik uit m’n RTL-tijd. Via hem kwam ik bij Aegon. Daar wilden ze de deuren openzetten. Er moest een voorlichtingsstructuur komen. Ik vond het een aantrekkelijk braakliggend terrein.”

Bij Buitenlandse Zaken wilde ik per se aan de tafel zitten waar de besluiten vielen. Ik had als journalist ook het meeste aan mensen die wisten hoe de minister dacht, die bij de besluitvorming hadden gezeten. Ik had niets aan voorlichters die bij elke vraag zeiden: dat zoeken we op.”

Was de voorlichting zoals je je als journalist had voorgesteld?

Had je als journalist door dat je onderdeel was van een communicatiestrategie?

“Dat is moeilijk te zeggen. Voor je de overstap maakt, ga je je informeren. Hoe zit het bedrijf of het ministerie in elkaar? Zit ik aan bij de top? Of ben ik een tikgeit die de persberichten mag maken die vervolgens drie keer het departement doorgaan.

“Je wist dat je onderdeel was van het spel, van het circus. Dat voorlichters en politici precies wisten wat ze in Nieuwspoort wel en niet lieten vallen. Maar het was veel minder getimed dan nu. Kamerleden en ministers hadden toen nog niet een uitgebreide


Magda de Vetten

strategie: donderdag een advertentie, dan een artikel via de GPD, de dag erna in de Volkskrant. Zijn de beste journalisten ook de beste voorlichters? “Er is geen één-op-éénverband. Het werkt wel als journalisten hun kritische neus meenemen. Als je die opstelling houdt, is dat handig voor het bedrijf. Je kunt een lintje om een drol binden, maar het blijft een drol. De andere kant van het verhaal is dat ik journalisten in de voorlichting kapot heb zien gaan omdat ze niet met ambtenaren konden omgaan. ‘Die dorknopers, daar kan ik niets mee’, zeiden ze. Ik geef met grote regelmaat mediatraining en dan speel ik zelf journalist. Ik wijs dan bijvoorbeeld op de stel-dat-vraag. Stel dat Nederland twee keer zo groot is, wat doe je dan? ‘Dat moet voor jou het signaal zijn dat de journalist aan het einde van zijn Latijn is’, zeg ik dan. ‘Die denkbeeldige situatie zal zich niet voordoen, dus je hoeft de vraag niet te beantwoorden.’ Ik paste het als journalist zelf toe en zeg nu: dat is een trucje van de journalist. En het is maar één voorbeeld.” Wat vind je van de journalistiekvan-tegenwoordig? “Ik kan er een boek over schrijven. Ik heb een beetje met journalisten te doen. De centen zijn op. In plaats van een verhaal per dag moeten ze er drie leveren. Ze kunnen te weinig de verdieping zoeken. Het is een teken

Bart Jochems in actie als directeur voorlichting Buitenlandse Zaken, in de jaren dat Jaap de Hoop Scheffer er minister was in Balkenende I.

aan de wand dat er tegenwoordig redacties onderzoeksjournalistiek zijn. Iedere journalist moet onderzoek doen. Je ziet een enorme verschraling van het vak. Ik ben een ernstige aanhanger van journalistieke onafhankelijkheid. Er moet tijd en ruimte zijn om onderzoek te doen. In plaats van verhaaltjes schrijven met de diepte van een surfplank. Maar hoe gaat het? Een journalist die een departement volgt, krijgt er nog een departementje bij.

crisis is het makkelijk om een columnist een stukkie te laten poepen. Die hoeft niet op de loonlijst. Onthullingen, reconstructies zijn een dure tak van sport.” Wat betekent dat voor de kwaliteit van de journalist? “Zeer tot mijn verdriet moet ik zeggen dat de kwaliteit is teruggelopen. Ik heb het liefst goed ingelezen, kritische journalisten tegenover me. Er

‘Als je 20 jaar geleden zei dat je om zes uur de kinderen moest ophalen, keken ze je aan alsof je van de maan kwam’ En als onderzoeksjournalisten wat aan het bellen en lunchen zijn, terwijl hun collega’s zich het schompes werken om het avondbulletin rond te krijgen, klinkt het al snel: doen die lui ook wat? Binnen de kortste keren loopt de onderzoeksjournalist rond op de huishoudbeurs. Ik zie ook dat feiten in de journalistiek minder relevant worden. Ik zeg het heel zwart-wit: verhalen zijn gebaseerd op meningen en emoties. De hoeveelheid columns en meningen groeit ten opzichte van het nieuws. Ik snap wel dat kranten zichzelf opnieuw moeten uitvinden. In deze

is weinig lol aan als die tegen me zegt: ‘Dank je wel voor het persbericht. Ik zet het op de site.’ Als ik nu een pool van tien kritische journalisten heb, dan waren het er vijftien jaar geleden bij wijze van spreken nog zestien. Ik wil een beetje scherp blijven. Het is voor mij geen uitdaging dat ze mijn tekst letterlijk overnemen. Een echte journalist stelt vragen. Tegenover mijn klanten hang ik de kritische journalist uit: ‘Die vragen verwacht ik van de krant. Wat zijn de antwoorden?’ Maar als die vragen niet komen, houdt het snel op.”

Is het geen luiheid? “Nee. Toen ik parlementair journalist was, stond ik met enige regelmaat om drie uur ’s nachts biefstukken te bakken in Nieuwspoort. Dat gebeurt niet meer. ‘Vanavond moet ik om zes uur de kinderen halen.’ Als je dat twintig jaar geleden zei, dan werd je aangekeken alsof je op de maan woonde. Ik veroordeel dat niet. De maatschappij is opgeschoven. Wij maakten in Nieuwspoort veel meer uren. Als je tegenwoordig om elf uur ’s avonds binnenwandelt, kun je in Nieuwspoort een kanon afschieten. Mensen gaan liever thuis eten.” Zou je terug willen naar de journalistiek? “Af en toe heb ik dat verlangen nog. Mijn handen jeuken bij een knellende politieke crisis. Dan zou ik vooraan willen staan. Ik roep naar de tv: ‘Stel die vraag!’ Maar ik ben ook blij dat ik niet de hele dag voor de deur van de Eerste Kamer hoef te wachten tot de formatie een centimeter is opgeschoten. Het zijn van die oprispingen. Dan heb ik zo’n onbescheiden gedachte: Ik kan dit beter. Maar dat is natuurlijk helemaal niet zo.”

Nieuwspoort Nieuws 2 - juni 2013 - 1 9

Oud-directeur SCP Paul Schnabel kijkt terug en beveelt aan:

‘Een kabinet dat de rit uitzit’ Na vijftien jaar is professor Paul Schnabel vertrokken als directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau. In die jaren is er veel veranderd. Van een intens tevreden land is Nederland in een decennium met veel ups en downs terechtgekomen. Stabiele partijen verdwijnen en populisme neemt hun plaats in. Maar tegelijk is er ook minder veranderd dan mensen denken: “De wereld is dezelfde gebleven. In mijn Utrechtse wijk is het enige verschil het prijspeil van de huizen.”

Gijs Korevaar

Vijftien jaar geleden. Paars I - de combinatie van PvdA, VVD en D66 had voor het eerst sinds de Eerste Wereldoorlog de christendemocraten uit de regering gejaagd - liep op z’n eind, Paars II kwam er aan. Het CDA was de klap van de oppositie nog niet te boven. De sfeer was opgewekt, de economie draaide overuren, de welvaart steeg, bijna iedereen had werk, de overlegeconomie (het Poldermodel) werd wereldwijd geroemd. ‘Stairway to heaven’, de hit van Led Zeppelin, leek werkelijkheid geworden.

‘De slijtage van politici is enorm door druk van de media’ “Nederland is bijna klaar, was de gedachte”, vertelt Paul Schnabel in zijn stijlvolle woonkamer. Radio 4 met klassieke muziek zacht op de achtergrond, kunstboeken en decoratieve schilderijen, de antieke tafel, koffie in kunstige kopjes vormen het decor van Schnabels dagelijkse leven. De directeur nu eens niet in pak, maar in kleren voor de vrije tijd. De voormalige directeur van het SCP kijkt terug op zijn vijftien dienstjaren. “Het zijn vijftien boeiende en soms ook spannende jaren geweest. Ik heb als toeschouwer en adviseur veel van de beleidsveranderingen meegemaakt, interessante mensen leren kennen en een invloed gehad die ik als academische wetenschapper nooit zou hebben gehad.” Onrustige tijd

In de loop der jaren is er van die optimistische tijd van vlak voor de eeuwwende niet veel overgebleven, zegt hij. “Het is een beetje anders 20 - juni 2013 - Nieuwspoort Nieuws 2

Paul Schnabel: “Van te optimistisch zijn we van de weeromstuit te pessimistisch geworden.”

gelopen. Een decennium met ups en downs, twee politieke moorden en al met al een onrustig land.” Of, zoals hij in zijn afscheidslezing eerder zei: “Van te optimistisch zijn we van de weeromstuit te pessimistisch geworden.” Bij Schnabels aantreden in 1998 is PvdA-leider Wim Kok op het toppunt van zijn roem. Paars is een onverwacht groot succes, wereldleiders als Blair en Clinton zien de Nederlander als een lichtend voorbeeld, de derde

geduurd. De onderstroom van ontevredenheid kwam aan de oppervlakte na de onzekerheid van de tijd na 9/11. Het economische succes werd door Pim Fortuyn tot de puinhopen van Paars gereduceerd. “Er kwam politieke onrust. De wisseling van de wacht gaat sneller, geen enkele partij heeft nog een vaste aanhang, de slijtage van politici is enorm door de druk van de media. Er is geen vol kabinet meer geweest. Ik heb zeven kabinetten mogen dienen. Van Kok II

‘In Nederland gaat het politieke debat over goed of fout’ weg tussen kapitalisme en communisme lijkt gevonden. Het overlegmodel lijkt succesvoller dan de aandeleneconomie in de Angelsaksische wereld. “Nederland was heel even gidsland”, aldus Schnabel. Die periode heeft echter niet lang

tot Rutte II. Koningin Beatrix is 33 jaar staatshoofd geweest. Voor de meeste politici is 33 maanden al te lang. Het is ook wel heel Nederlands om te zeggen dat je als politicus niets met de politiek hebt. Die afstand stamt

uit de tijd dat mensen op een partij stemden en niet op een persoon. Dat heeft heel lang gegolden. En iemand als Geert Wilders, die nooit iets anders heeft gedaan dan politiek, noemt zichzelf nog steeds een buitenstaander. Dries van Agt, ook heel populair, zei zelfs onder de politiek te lijden, maar juist hij was politiek heel sluw en behendig.” Populisme bijproduct commerciële tv

De tijd van vaste aanhang van politieke partijen als PvdA en CDA betekenden een ‘verstening’ van de politiek, maar bracht ook stabiliteit. “De verzuiling kon zo lang duren, omdat ook kranten en radio waren gebonden aan politieke partijen. Iemand in een gezin van PvdA-huize luisterde niet naar de KRO en las de Volkskrant niet. De kranten maakten zich wel los, maar de echte doorbraak is door de televisie geforceerd. Dat medium is zo krachtig. Dat wilde iedereen zien. Zeker toen er nog maar een of twee zenders waren. Dan maakte het niet uit of het de VARA of KRO of NCRV was.” Dat proces was al aan de gang voordat de commerciële omroep haar intrede had gedaan. “Het populisme is door de commerciële televisie geïntroduceerd”, zegt Schnabel. “We maken wat de mensen willen zien. Met de dalende verkoop van kranten

Paul Schnabel: “Ik denk dat we naar een gemiddeld lagere welvaart gaan.”

woordelijkheid voor de samenleving. Voor wie moeten we zorgen in Europa, in de wereld. Ontwikkelingssamenwerking, Europese bureaucratie, moderne kunst, daar is het moderne conservatisme tegen.” In zijn afscheidsrede formuleerde Schnabel over Europese bemoeizucht en migranten het zo: “Zelf waren we altijd graag de wereld ingegaan en waanden ons daar ook welkome gasten, maar het was natuurlijk nooit de bedoeling dat de wereld ook naar ons toe zou komen.” Dat thema’s als milieu en Europa - de onderwerpen waarvoor in Schnabels

‘Het zijn altijd de anderen die moeten veranderen’ zijn die dezelfde kant opgegaan. Wat de mensen willen lezen, bieden de kranten aan. Van verheffing van het volk, zoals tijdens de verzuiling, is geen sprake meer.” Politiek is emotie

Dat sluit volgens Schnabel aan op de trend in de politiek die hij in zijn vijftien Haagse jaren heeft zien groeien van onderstroom naar bovenstroom: conservatisme. “Nederland is van traditioneel progressief gegaan naar modern conservatief. Dat betekent strenger immigratiebeleid, meer op Nederland gericht, minder verheffing. Nederland is altijd meer conservatief dan progressief geweest, behalve in het persoonlijke leven. Daar zijn we wel voor verandering. Conservatief in de zin van verant-

ogen de traditioneel progressieve partijen GroenLinks en D66 staan - de mensen niet aanspreken, is volgens Schnabel ook een gevolg van het Nederlandse fenomeen van emotie in de politiek. Het politieke discours moet gaan over macht, invloed, beleid. Maar het gaat in Nederland vooral om goed of fout, morele standpunten, symbolen. “De politieke tegenstander heeft niet een ander standpunt, nee die heeft een fout standpunt. Dat is meer emotie dan ratio. Dat verklaart misschien ook het in Nederland opvallende verschil tussen politiek - emotie - en beleid ratio.” Normen en waarden

Het was premier Jan Peter Balkenende die opmerkte dat de politiek zich over

normen en waarden moest buigen. Ook de PvdA ging in dat debat mee. De Nederlander maakt zich nog altijd meer zorgen over de normen en waarden dan over de werkloosheid. “Uiteraard bedoelt niemand dat er nodig iets gedaan moet worden aan de eigen normen en waarden. Het zijn altijd de anderen die moeten veranderen.” Verdere veranderingen gedurende zijn jaren aan het hoofd van het SCP? “De digitale doorbraak. Dat heeft zo’n grote impact op het persoonlijke leven. Ik kreeg een eerste mobiele telefoon begin jaren negentig. Dat was een zelfs nauwelijks draagbare telefoon. Zwaar en groot. Moet je nu die dingen zien.” Over het algemeen is de stijging van de welvaart een van de opvallende ontwikkelingen, vindt hij. “Die is tot 2010 gestegen. Daarna is die gemiddeld gaan dalen. Ik denk dat we naar een gemiddeld lagere welvaart gaan. De prognoses van het Centraal Plan Bureau zijn te optimistisch gebleken. We moeten allemaal inleveren. Daarom was er ook zoveel te doen om het plan voor een inkomensafhankelijke zorgpremie. Dan komt dat allemaal opeens heel dichtbij. Over de verhoging van de btw, toch een maatregel die ook iedereen in de portemonnee voelt, hoorde je veel minder. Dat merken mensen niet zo direct.” Nog een laatste aanbeveling voor de politiek van de ex-directeur en kersvers kroonlid van de SER? “Meer continuïteit in het beleid is belangrijk. Het is niet goed dat er telkens wordt veranderd. Een maatregel wordt half doorgevoerd, dan bedenken we weer iets anders en wordt alles teruggedraaid of anders uitgevoerd. Voor het beleid, maar ook voor het vertrouwen in de overheid en de politiek, zou het goed zijn als er meer continuïteit zou zijn. Een kabinet dat de hele rit uitzit bijvoorbeeld.”

CV Dr. Paul Schnabel Geboren: Bergen op Zoom, 1948 Opleiding: Studie sociologie in Utrecht en Bielefeld Carrière: medewerker Trimbos Instituut, hoogleraar universiteit Utrecht, directeur Sociaal en Cultuur Planbureau, kroonlid Sociaal Economische Raad. Nieuwspoort Nieuws 2 - juni 2013 - 2 1

Jutta Chorus over Beatrix:

‘Ik heb het boek steen voor steen opgebouwd en met bewijzen gestaafd’ Beatrix, dwars door alle weerstand heen van journaliste Jutta Chorus is bepaald niet het enige boek dat verschenen is rond de troonsopvolging. Maar dit boek kreeg wel een opmerkelijke vloed van juichende recensies en hoge cijfers op de lijst van best verkochte boeken. Vooral de openheid van haar bronnen - zoals oud-premiers en leden van de hofhouding - oogstte bewondering: hoe had ze dát toch voor elkaar gekregen. Chorus: “Ik ben echt niet zo’n netwerker. Maar ik ben precies en zorgvuldig. En ik weet hoe je mensen van die generatie en die status benadert: brieven schrijven. Geen mails, geen sms’jes: brieven schrijven.”

Uneasy lies the head that wears a crown. Het bekende citaat uit Henry IV van William Shakespeare is het motto van het boek Beatrix en dat is niet voor niets. De jaren waarop in het boek van Jutta Chorus de nadruk ligt, 1999 tot 2005, zijn zware jaren voor de koningin. Het zijn de jaren van de opstand van de ontevredenen, de snel groeiende aanhang voor de populisten – de jaren waarin niemand uit de elite wordt gespaard. Ook de koningin niet. Maar uit het beeld dat Chorus van Beatrix schetst blijkt wel dat de koningin door die ‘revolte’ bepaald

lende achtergrond om haar te adviseren. Huiskamerbijeenkomsten

Die ‘huiskamerbijeenkomsten’ waren uiteindelijk de belangrijkste drijfveer voor Jutta Chorus om haar boek te schrijven. En de deelnemers – van politiecommissaris Bernard Welten tot socioloog Kees Schuyt en van psychologe Justine van Lawick tot Morris Tabaksblat – vormden een waardevolle bron. “Juist de contacten met die mensen gaven mij opeens het gevoel: dit kan wel iets worden, dit is bijzonder. Beatrix wilde

‘Na tijdenlang kritiekloze stukken lezen over het koningshuis moest ik tegengif nemen’ niet is overvallen. Beatrix was geen queen Elisabeth, die de emoties bij de dood van Diana met verbijstering waarnam. Ze voelde de kentering. De steun voor het koningshuis gleed weg – ook bij groepen voor wie die steun voordien onvoorwaardelijk was. Geholpen door premier Kok en vicepresident van de Raad van State Herman Tjeenk Willink vormde Beatrix toen een groep mensen met verschil-

Margriet van Lith

echt weten wat er gaande was: hoe moet ik zijn voor dit volk dat zo verandert? En dat pakte ze, zoals alles in haar werk, gedegen en met grote inzet aan. Haar tragiek was dat die enorme inzet haar nooit de waardering heeft gebracht die ze verwachtte. Het leek me mooi om dat te beschrijven.” Jutta Chorus schreef al eerder over het hof. Als redacteur Koningshuis van


Jutta Chorus: "Uiteindelijk heb ik mijn manuscript aan mijn belangrijkste bronnen laten lezen. Dat was natuurlijk doodeng." NRC Handelsblad schreef ze over de affaires rond Mabel en Margarita, maar ook een groot portret van Beatrix toen ze 25 jaar koningin was. Het bleek een goede basis voor dit boek. Chorus: “Wat mij toen al verbaasde was dat mensen bereid waren veel te vertellen. Als je maar geduld hebt. Ik bereidde de gesprekken goed voor en schreef de mensen die ik wilde interviewen tevoren wat ik van hen wilde weten. Zelfs Wim Kok bleek toen veel opener dan ik had gedacht. De bronnen die ik voor dat artikel heb gebruikt, heb ik voor het boek opnieuw gesproken. En ze waren opnieuw heel open

en ook bereid mij bij anderen te introduceren.” Zonder RVD

De RVD betrok ze uiteindelijk niet bij het schrijven. Dat was een keuze waar ze met toenmalig woordvoerder Koninklijk Huis Chris Breedveld uitvoerig over heeft gesproken. “Eigenlijk kwam het er op neer: ofwel de RVD zou me helpen en me bij gesprekspartners introduceren, maar dan hadden ze ook zeggenschap over de tekst. Ofwel ik moest het alleen uitzoeken. Die keuze was voor mij niet moeilijk.” Het nam niet weg dat ze sympathie voelt voor Breedveld. “Hij trad aan in

Balkenende daarna verliepen. Beatrix heeft haar vriendelijkheid tegenover die man sindsdien wel uit haar tenen moeten halen.” Goede pad

2004 en hij was de professional die de RVD op dat moment nodig had. Toen Beatrix de steun voor het koningshuis voelde wegglijden, begreep ze ook dat ze opener moest zijn.

Eén ding wist Jutta Chorus zeker toen ze aan het boek begon: haar journalistieke professionaliteit wilde ze niet verloochenen. “Als ik tijdenlang in archieven kritiekloze stukken over het koningshuis had zitten lezen, moest ik echt even tegengif nemen. Dan las ik in Tegels lichten van Hofland, of in de biografie van Bernhard van Annejet van der Zijl. Zo kwam ik weer op het goede pad. Ik wilde een onafhankelijke, eigen toon. Alles wat ik opschreef, is me door verschillende bronnen verteld. Dat vind ik de basis van journalistiek onderzoek,

‘Beatrix heeft de vriendelijkheid tegenover Balkenende uit haar tenen moeten halen’ Daarop was Breedveld het antwoord. Maar hij moest natuurlijk vooral voorkomen dat de premier en het staatshoofd ooit nog eens zo tegenover elkaar zouden staan als bij de Mabel-affaire gebeurde. Die affaire was wel het dieptepunt in het bestaan van de RVD. Ik kan me goed voorstellen hoe de wekelijkse gesprekken tussen de koningin en premier

Evenementenagenda PEP-bijeenkomst: maandag 1 september van 15.00 tot 17.00 uur in de sociëteit Meer informatie: secretariaat: 070 - 346 94 40 [email protected] www.nieuwspoort.nl

dat waarnemingen worden bevestigd. In een enkel geval had ik maar één bron voor een gebeurtenis of een uitspraak van Beatrix. Als die bron betrouwbaar was, citeerde ik hem. De verantwoordelijkheid voor de uitspraak blijft op die manier bij de bron.” “Ik wilde een redenering opbouwen en die met bewijzen staven. Zo heb ik

het boek steen voor steen opgebouwd. Uiteindelijk heb ik het manuscript aan mijn belangrijkste bronnen laten lezen. Dat was natuurlijk doodeng, maar het is geweldig uitgepakt. Sommigen hebben me toen zelfs nog waardevolle aanvullingen gegeven. Anderen waren bereid off the recordgesprekken alsnog voor hun rekening te nemen. Uiteindelijk wilden al die mensen ook graag dat alles klopte wat er stond.” Natuurlijk heeft het Chorus in die periode zeer geholpen dat Beatrix intussen haar abdicatie had aangekondigd. Verschillende bronnen werden daardoor opeens veel minder voorzichtig. Maar ook tijdens de drie jaar dat ze aan het boek werkte, merkte ze al dat haar bronnen meer afstand begonnen te nemen tot de koningin. “Veel mensen om Beatrix heen zijn van dezelfde generatie. Lubbers, Kok, leden van de hofhouding. Dat zijn mensen die ook zelf bezig zijn met terugkijken op hun leven. Hun carrière is klaar, ze voelen zich onafhankelijk. Daardoor praten ze gemakkelijker.” Niet op kousenvoeten

“Wat dit boek me in elk geval heeft geleerd is dat je ook over het koninklijk huis gewoon journalistiek kunt bedrijven. Journalist Margriet Oostveen noemde de royalty-verslaggeving

ooit: ‘Op kousenvoeten rond het koningshuis’. Ik vind dat er geen enkele reden is om in zo’n situatie je journalistieke normen overboord te zetten. Ik houd van besloten gemeenschappen, waar veel achter de schermen gebeurt – en waar niemand bij komt. Dat gold ook voor de Afrikaanderwijk in Rotterdam, waarover ik het boek Afri schreef. Ook het koningshuis is zo’n besloten, afgeschermd gebied binnen ons land. Het zou goed zijn als we daar wat minder geheimzinnig over zouden doen. Het grappige is dat de meeste leden van de hofhouding die ik heb gesproken dat ook vinden. Dat lijkt me de opdracht voor de koning. Minder geheimzinnig doen en toch afstand bewaren. Een soort middenweg tussen het gewone van Juliana en het koele van Beatrix. Ik ben benieuwd hoe hij dat gaat doen.”

Jutta Chorus (1967) is journalist. Ze schreef met Menno de Galan In de ban van Fortuyn, over de politieke carrière van Pim Fortuyn. In 2003 kregen zij voor hun bijdragen aan NRC Handelsblad de Prijs voor de Dagbladjournalistiek. In 2005 schreef zij met Ahmet Olgun In godsnaam over de moord op Theo van Gogh. In 2009 verscheen haar kroniek Afri over drie families in een Rotterdamse migrantenwijk.

Nieuwspoort is i.v.m. het zomerreces gesloten van maandag 22 juli 2013 tot en met vrijdag 9 augustus 2013 Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 3 - 2 3

kunst- en vliegwerk Medewerkers: Nicole Bodéwes - Josine Boven - Gijs Korevaar - Guido Rijnja - Peter Schouten - Jaap Wijnhoud - Milja de Zwart

FILM

Borgen 3: uitstekend kijkvoer Ik zal het kort houden: Borgen 3 is

journalistiek en wordt de spin in het web

draagt, en zijn team verslaggevers.

topvoer. In de nieuwe reeks van tien

van de nieuwe partij.

Menselijke verwikkelingen, zoals onmo-

afleveringen die het Deense Binnenhof -

Er is niets dat ongeloofwaardig is in deze

gelijke liefdes en ziekte, maken Borgen 3

Borgen dus - als plaats van handeling

derde serie van de Deense versie van

af. Nergens klef, nergens ranzig, laat

hebben, wil Birgitte Nyborg, de inne-

ons Binnenhof. Vooral de verwikkelingen

staan vervelend. En dan nu de ham-

mende Deense ex-premier, weer een rol

bij de televisie, waar een jonge manager

vraag: Borgen 3 zou de laatste serie zijn,

op de voorgrond. Dat lukt maar op één

is aangetreden die de kijkcijfers als

maar zou er toch nog een Borgen 4 in

manier: door een nieuwe partij op te

zijn kompas heeft, zijn interessant.

zitten?

richten. Haar spindoctor Kasper Juul is

Alles moet platter, leuker, korter. Chef

weer terug bij de televisie, maar wisselt

politiek Torben Friss zit bijna elke afleve-

stuivertje met Katrine Fønsmark. Zij

ring klem tussen zijn jonge baas, die

neemt de handschoen op, verlaat de

godbetert ook nog ‘mannensieraden’

Borgen, Adam Price

MdZ / ✸✸✸✸✸

BOEKBESPREKING

Oud-KVP-Kamerlid blikt terug op de vorige eeuw Harry Notenboom heeft met zijn boek

ook zijn instem-

naam ‘de nacht van Schmelzer’ aan de

willen, staat het voor mij vast dat er

Vallende zuilen een interessante kijk ge-

ming met het

wieg van de motie, die zal leiden tot de

voor grote groepen mensen na het

geven op zijn ervaringen in een Neder-

mandement. Het

val van het kabinet-Cals/Vondeling.

afbrokkelen van de zuilen geen enkel

landse samenleving in verandering, of,

tekent ook zijn

Die breuk met het rijke roomse leven is,

nieuw houvast voor in de plaats geko-

om het in zijn termen te zeggen, in

latere leven. Toe-

niet alleen in politiek opzicht, moeilijk

men is”, zo verzucht hij in zijn nabe-

verwarring.

getreden tot de

voor hem.

schouwing. Maar ja, een kleinkind geeft

Voor velen is het Nederland van de

KVP wordt hij in

Zo beschrijft hij hoe de positie van de

hem antwoord: “Opa, je bekijkt dat

vorige eeuw een wereld die ver achter

1963 Tweede

kerk en de bisschoppen verandert. De

vanuit jouw verleden maar dat is niet

ons ligt. Voor Notenboom niet: hij ving

Kamerlid met als

KRO valt om van katholiek naar maat-

het onze. Schrijf jij maar wat jij vindt.

zijn reis door die gemeenschap aan in

werkterrein onder meer financiën en

schappelijk links bewogen. Zelfs in zijn

Wij worden daar niet pessimistisch

1926 en laat ons ervan meegenieten in

rijksbegroting. Hij ziet een overheid die

persoonlijk leven ontkomt hij daar niet

door.”

genoemd boekwerk, dat hij op 16 april

steeds breder wordt, steeds meer sturing

aan: zonder wettelijk en/of kerkelijk

in Nijmegen op 87-jarige leeftijd deed

gaat geven.

te zijn getrouwd gaan zijn kinderen

Harry Notenboom, Vallende zuilen,

uitbrengen.

Met zijn opvatting over de rol van de

samenwonen!

Valkhof Pers

Hij groeit op in een omgeving waarop

overheid staat hij in wat de ouderen

De titel Vallende zuilen heeft hij niet zo

wij nu terugkijken als het rijke roomse

onder ons nog herkennen onder de

maar gekozen. “Zonder die tijd terug te

Jaap Wijnhoud / ✸✸✸✸

leven. Daar liggen de zaken vast. De KVP, vanzelfsprekend de aangewezen politieke organisatie voor de katholiek, behaalt in 1963 nog 50 zetels in de Tweede Kamer, bezuiden de grote rivieren vaak percentages van 80 in de gemeenteraden. De kerk heerst, de bisschoppen sturen met vaste hand. Zie het bisschoppelijk mandement uit 1954, bedoeld om de aantrekkingskracht van

Nederland in Franse tijd Uitgeverij Vantilt zet de schijnwerper op de geboorte van de democratie en de rechtsstaat in Nederland: de periode 1796 – 1801, toen Nederland een vazalstaat van Frankrijk was en hier de Bataafse republiek werd uitgeroepen. Twee boeken uit de lange titellijst die Vantilt voert.

Duik in parlementaire ‘dagverhalen’

PvdA en VARA voor de katholiek in de kiem te smoren. De KRO is de vaste

Joris Oddens promoveerde op een klein

voor de geïnformeerde leek. Hij schrijft

daar vele Dagverhalen. De Handelingen

spreekbuis in de ether.

deel van de parlementaire geschiedenis:

vlot, zonder uit het oog te verliezen dat

van de politieke vergaderingen in Den

Notenboom beschrijft die wereld met

de Nationale Vergadering, het eerste

hij een wetenschappelijke verhandeling

Haag van eind achttiende eeuw.

liefde. Ook voor een niet-katholiek goed

parlement van Nederland. Hij heeft zijn

wil afleveren. Hij heeft onderzoek

Oddens laat aan de hand van de

voelbaar beschreven. In die geest past

- unieke - kennis toegankelijk gemaakt

gedaan in het Nationaal Archief. Hij las

particulier (!) uitgegeven Dagverhalen


kunst- en vliegwerk en contemporaine opiniestukken zien

er soms ook

snel werden de teksten afgedrukt.

gebeurtenissen. Onderwijl neemt hij

hoe de debatten er aan toegingen, wie

nog eens

Oddens laat zien dat de officiële parle-

collega-historici de maat: ze nemen alle-

de hoofdrolspelers waren en hoe de

mee. Het

mentaire geschiedenis hoort te beginnen

maal dezelfde dingen aan en van elkaar

publieke opinie daarop reageerde.

lukte dus niet

in 1796 (en niet 50 jaar later, zoals in de

over. Dat schiet niet op. Oddens geeft

De vergaderingen waren voor een deel

altijd een

handboeken!) De tijd van de Bataafse

nieuwe inzichten. Zeer goed leesbaar,

vergelijkbaar met die van de Tweede

woordelijk

Revolutie brengt hij echt tot leven. Hij

goed gedocumenteerd en onderbouwd,

Kamer nu. Tot recent het digitale tijd-

verslag

trekt parallellen, net als de Bataven dat

fijne zinsbouw en een prettig gevoel

perk intrad in de Tweede Kamer,

te maken van

deden, met Frankrijk, Groot-Brittannië

voor de interesses van de lezer van nu.

waren er stenografen die woordelijke

een vergade-

en de Verenigde Staten van Amerika.

Knap. Aanrader.

verslagen maakten. Dat was in 1796 wel

ring. De

Grote jongens als Rousseau, George

iets moeilijker: de politici hadden de

scribenten maakten dan een selectie

Washington, Richard Price en Pieter

Joris Oddens, Pioniers in schaduwbeeld,

gewoonte door elkaar te praten, te

om toch weer te kunnen geven wat

Paulus komen voorbij. De auteur slaagt

uitgeverij Vantilt

ontsteken in woede en ook de mensen

er gebeurd was. Al enkele dagen later

erin een ver verleden te laten lezen als

op de publieke tribune bemoeiden zich

kon iedereen er kennis van nemen, zo

een reeks hedendaagse - spannende -

NB / ✸✸✸✸✸

Licht op ontstaan rechtsstaat In 1795 moest

fisch verdeelde macht juist wél goed: de

heidsfinanciën werden voor het eerst

dat vele zaken die thans heel normaal

alles anders

provincies verschillen erg van karakter en

openbaar gemaakt. Voorheen werd dat

zijn in onze democratie, toen druk

worden. De

moeten niet vanuit ‘ver weg’ worden

gezien als onwenselijk en zelfs gevaarlijk.

werden bediscussieerd. Rutjes is een

Bataafse revo-

bestuurd.

In de Bataafse republiek werd deze

precies schrijver, die ook de retorische

lutie moest

Om een grondwet te maken (de uitein-

geheimhouding gezien als ‘onverenig-

trucs van weleer feilloos kan fileren. Hij

haar bestuur-

delijke ‘Staatsregeling’) kwam er in 1795

baar met een vrije republiek’, aldus

beschrijft dat de ‘burgers en burgeres-

lijke beslag

een Nationale Vergadering, waarvan een

Rutjes. Een bekend artikel uit de huidige

sen’ niet vrij kunnen zijn zonder bemoei-

gaan krijgen in

Constitutionele Commissie met 21 leden

Grondwet komt ook al in de Staats-

enis van de staat. Die heeft de macht en

een echte

ging schrijven. Het document werd aan

regeling voor: “Iedere Burger mag zijne

de middelen. De consequenties van

grondwet, weg

het volk voorgelegd in een referendum.

gevoelens uiten en verspreiden, op

‘gelijkheid’ en ‘gelijkheidsdenken’ zijn

met de macht van de provincies. De uni-

De meerderheid zei ‘nee’. Uiteindelijk

zoodanige wijze, als hij goedvindt, des

eind achttiende eeuw al doordacht. En

tariërs stonden lijnrecht tegenover de

ontstond pas in 1798 de eerste echte

niet strijdig met het oogmerk der

Rutjes laat zien hoe. Hij verheldert daar-

federalisten. De eerste groep wilde de

Nederlandse Grondwet: de Staats-

Maatschappij. De vrijheid der Drukpers

mee ook de huidige tijd.

macht van zeven provinciën breken,

regeling.

is heilig, mids de Geschriften met den

omdat de macht van het volk moest

Auteur Mark Rutjes laat zien hoe onze

naam van uigever, drukker of schrijver

Mart Rutjes, Door gelijkheid gegrepen,

spreken. Het volk is één en ondeelbaar,

huidige rechtsstaat is ontstaan uit wat al

voorzien zijn.”

uitgeverij Vantilt

dus moet het landelijk bestuur dat ook

in 1795 ontkiemde. Daaruit groeide

Het boek biedt stevige kost voor de

zijn. De federalisten vonden de geogra-

onder meer de ‘openbaarheid’, de over-

politiek geïnteresseerde, die zal merken

NB / ✸✸✸✸

‘Het enige wat ik heb is het koningshuis’ Van de 48 thrillers die de Haagse schrijver Tomas Ross al heeft geschreven, gaan er ‘maar’ zeven over de Oranjes. Dat is maar één op de zeven en bovendien: in Nederland, waar de premiers even boeiend zijn als drogisten, is er geen leuker onderwerp te bedenken dan juist die Oranjefamilie. Aldus Tomas Ross. De schrijver aan het woord. Van koninklijke bloede en een trilogie

maar zeven over de Oranjes.”

Nr 8

tekeningen

over prins Bernhard, Omwille van de

Meer indruk hebben volgens hem de tv-

Ross - de schrijversnaam van Willem

uit het einde

troon over koningin Juliana, Het meisje

series gemaakt die hij heeft geschreven.

Hoogendoorn - heeft onlangs zijn acht-

van de

van Buenos Aires over prinses Máxima,

Schavuit van Oranje en Oranje onder

ste Oranje-story aan de rij toegevoegd:

negentiende

Onze vrouw in Tripoli over prinses

vuur zijn uitgezonden en hebben hem

De Nachtwaker. Een vondelinge in de

eeuw. Wat is

Mabel, een tv-serie, een toneelstuk.

het predikaat gegeven van een anti-

Amsterdamse hoerenbuurt groeit op in

de connectie

Allemaal van de hand van de Haagse

Oranje. “Ik ben het wel met de ideeën

een pleeggezin. Als 34-jarige werkt zij in

van koning

schrijver Tomas Ross en allemaal over de

van de republikeinen eens”, zegt hij in

het Rijksmuseum, waar zij een manu-

Willem III,

koninklijke familie. Een obsessie van de

zijn huis in het Haagse Statenkwartier.

script vindt; verstopt in een zelden

zijn zoon

schrijver? Lachend ontkent hij. “Ik heb

Maar op de kroningsdag is hij niet in een

geraadpleegd kunstboek. Als zij op

Alexander en

68 boeken geschreven, waarvan tien

wit pak op straat geweest. Of met een

onderzoek gaat, wordt een oude kunst-

koningin-

kinderboeken en tien non-fictie boeken.

anti-demonstratie meegelopen. Dat is

handelaar vermoord, duikt een gestolen

moeder Emma met een kring van duiste-

Blijven over 48 thrillers. Daarvan gaan er

niks voor de Hagenaar.

schilderij op en verdwijnen belangrijke

re anarchisten in het Amsterdam rond


kunst- en vliegwerk Zomerboeken Boven op de plank Vakantietijd, eindelijk een moment om weer eens bij te lezen. Niet alleen Nieuwspoort Nieuws, maar ook echte boeken. Boven op de plank dit keer een selectie van fictie en non-fictie waar je de zomer wel mee doorkomt.

City trip Berlijn

vuldig was voorbereid. Voor wie precies wil weten wie de daders van de moord

De tweede thriller van journaliste Marjolijn Uitzinger speelt

nu echt waren: ga dit lezen, en over de conclusies kan je een aardig gesprek

zich wederom af in Berlijn, de stad waar zij zelf ook woont.

hebben op een zonnig terras.

Een Nederlandse hotelmanager wordt verdacht van de

Uitgeverij: Arbeiderspers

moord op één van zijn gasten. Het net van verdenking wordt steeds strakker om hem heen gesponnen. Typerend

De verdwenen menora

voor Uitzingers schrijfstijl zijn de waarheidsgetrouwe details.

Nog een thriller, van het succesvolle schrijversduo

Bijvoorbeeld de omschrijving van de Duitse Telegraaf-

Jan en Sanne Terlouw. Vader en dochter schreven al

correspondent die bij een persconferentie wordt opgevoerd.

meer boeken samen en in dit boek duiken ze de

Wie hem kent haalt hem er gelijk uit. Het plot daarentegen ligt enigszins voor de

geschiedenis is. Heden en verleden worden verbon-

hand, maar de weg naar het plot is zeker niet saai. Kortom, een prima boek om

den als er in de kathedraal van Den Bosch een pater

je op een zonnige dag op het balkon mee te vermaken.

wordt vermoord. Hij blijkt kort daarvoor een myste-

Uitgeverij: de Geus

rieus document in veiligheid te hebben gebracht, dat lijkt te verwijzen naar de menora, de grote gouden

Moordenaars van Jan de Witt

zevenarmige kandelaar die in het jaar 70 na Christus

Een waargebeurde thriller is het boek van Ronald

door de Romeinen als oorlogsbuit uit de tempel in

Prud’homme van Reine. Hij betoogt in Moordenaars van

Jeruzalem is meegenomen. De verdwenen menora is een literaire thriller die

Jan de Witt - De zwartste bladzijde van de Gouden Eeuw

herinneringen oproept aan de spannende jeugdboeken van Terlouw, zoals

dat de gebroeders De Witt niet het slachtoffer van een

Oorlogswinter, Briefgeheim en De koning van Katoren. Spannend en mee-

wraakzuchtige, bloeddorstige menigte werden. Op het

slepend.

moment dat het gepeupel losging, waren Johan en

Uitgeverij: De Kring

Cornelis al dood. Het was een complot van vooraanstaande figuren uit de omgeving van prins Willem III, dat zorg-

JB

1900? Tomas Ross weet een prachtig

afstrepen, aldus Ross. “In Nederland

de Oranjes. “Bovendien ken ik ook

verleden: de moord op zijn vriend

mysterie te bouwen rond de Oranjes, de

gebeurt er zo ontzettend weinig. Het

geen affaires meer”, grijnst hij. En te ver

Theo van Gogh. De Hofstadgroep,

afkomst van Wilhelmina, de onder het

enige wat ik heb, is het koningshuis.

terug in de tijd wil hij niet gaan, want

Mohammed B. en de vreemde rol die de

tapijt geveegde schandalen van de

Premiers als Wim Kok of Jan Peter

dan moet een schrijver te veel uitleggen.

AIVD heeft gespeeld zijn de ingrediën-

koninklijke familie.

Balkenende, dat zijn toch drogisten!

“Prins Bernhard zullen de mensen

ten. Maar hoe hij het in elkaar gaat

Zoals in de meeste boeken van Tomas

Nee, dan België. Daar gebeurt tenminste

nog wel kennen, maar noem Drees en

steken, dat vertelt Ross natuurlijk niet.

Ross moeten lezers zoeken naar het

iets in de politiek. Een zogenaamde

niemand weet wie dat is. Je moet zo

Daarop moeten de fans nog een klein

punt waar de schrijver de bekende feiten

pedo-koning, schandalen in de politiek.

verschrikkelijk veel uitleggen. Dat kan

jaar wachten.

verlaat en zijn fantasie de vrije loop laat.

Iemand als prins Bernhard, zoiets

niet meer.”

Een vrouw van 21 lentes, Emma van

hebben we hier verder niet. Ja, Ruud

Waldeck-Pyrmont, trouwt met de zestig-

Lubbers, die komt er nog een beetje bij

Zijn volgende boek, waar hij net aan

jarige koning Willem III, die al jaren

in de buurt.”

is begonnen, gaat dan ook over een

wordt gekweld door syfilis; een ziekte

Natuurlijk zijn er andere onderwerpen te

afschuwelijk voorval uit een recenter

die bij verwaarlozing kan leiden tot

verzinnen voor spannende boeken. Er

onvruchtbaarheid. Tien jaar na de

komen er ten slotte voldoende op de

geboorte van hun dochter Wilhelmina

markt: IRT, vastgoedfraude, financieel

komt een geruchtenstroom op gang,

gekonkel. “Maar dat kan ik niet schrij-

waarbij intendant De Ranitz als de vader

ven. Ik snap het gewoon niet helemaal.

werd aangewezen. Ross: “Het is niet te

Daar moeten specialisten maar over

“Zeg, die Sauer is toch communist?

als betrouwbare nieuwsbron gezien

bewijzen dat de koning onvruchtbaar

schrijven. Roel Janssen over financiële

Misschien is hij wel geschikt.” En zo ver-

werd en - nog steeds - wordt.

was en dat er een deal is gesloten met

zaken, Charles den Tex over identiteits-

trokken Derk Sauer en zijn vrouw Ellen

Hoe de avonturier, journalist, socialist en

adjudant De Ranitz. Maar ook het

fraude. En boeken over inspecteur Snuf

Verbeek, namens toenmalig uitgever

uitgever Sauer een indrukwekkend

tegendeel is niet te bewijzen.”

en moordzaken willen mensen niet meer

VNU, met hun zoon Tom naar Moskou

media-imperium heeft weten op te

lezen.”

begin 1990. Het communisme was ster-

bouwen in Rusland heeft Dido

Dan België

Toch moet hij oppassen voor ‘overkill’,

vende, de Russische markt kon veroverd

Michielsen nauwkeurig en helder ver-

Waarom hij steeds maar over het

beseft de schrijver zelf. Op korte termijn

worden. Drie jaar later was de Moscow

woord in haar boek. De vaart die in het

koningshuis schrijft, is een kwestie van

volgt er dan ook geen boek meer over

Times een feit. Een Engelstalige krant die

boek zit, gaat gelijk op met het tempo


Tomas Ross, De Nachtwaker, uitgeverij Cargo

GK / ✸✸✸✸

Kuifje in Moskou

kunst- en vliegwerk waarin Derk en Ellen tientallen

Overheid begrijpen: onmogelijke opgave

grote titels in Rusland op de

Hoe vaak wordt in publicaties niet aan-

Dortland en De

reflexen te beteugelen. Natuurlijk is het

kaart hebben

gedrongen op meer efficiency en effecti-

Theije komen

goed te streven naar versnellingen, maar

weten te zet-

viteit van de overheid? Maar democratie

in pakweg 100

wie de mogelijke vertragingen tijdig in

ten. Hun

is niet efficiënt, zolang iedereen op

pagina’s uit op

het oog heeft, leert voorgenomen inter-

Independent

voornemens en besluiten mag en kan

een misschien

venties op te schorten. Of af te zien van

Media werd de

inhakken en daardoor voor vertraging

wel voor de

geforceerde overheidssturing en slim

grootste

zorgen. En de effecten van overheids-

hand liggende,

coalities te vormen waarin belangheb-

tijdschriftenuitgeverij van Rusland met

bemoeienis zijn lastig te beoordelen,

maar allesbe-

benden zelf zonder veel overheidszorg

een oplage van miljoenen per maand.

weet iedereen die als bestuurder of

halve makkelij-

doen wat gedaan moet worden. Aardig

Michielsen beschrijft op levendige wijze

ambtenaar complexe opgaven op het

ke uitkomst:

is bovendien dat de auteurs ruiterlijk hun

de decadentie en waanzin, maar ook de

vlak van infrastructuur, zorg of werk-

maak onverschrokken werk van kennis

eigen uiteenlopende opvattingen etale-

ontroerende en liefdevolle dingen die de

loosheid wil tackelen: je hebt met zoveel

van de verschillende belangen die je

ren. Niet alleen voor overheidsdienaren,

Sauers tijdens hun bijna kwart eeuw in

logica’s te maken dat topdown modellen

ontmoet.

maar juist ook voor (politieke) journalis-

Rusland tegenkwamen. Van kakkerlak-

en piramidestructuren vaak al sneuvelen

De (h)erkenning van wat bewindslieden

ten een prikkelend werkje.

kenflat tot grote datsja buiten de stad,

op de tekentafel.

of wethouders, volksvertegenwoordi-

de familie Sauer heeft veel facetten van

Twee overheidsdienaren hebben gedaan

gers, belangenbehartigers en burgers

Sander van Reedt Dortland & Cies de

de Russische maatschappij aan den lijve

wat eigenlijk iedereen zou moeten doen

beweegt, leidt tot beter begrip van het

Theije, De overheid als veelkoppige

ondervonden. De auteur heeft van haar

die beroepshalve met de overheid te

onbegrip dat aan overheid vastkleeft.

leeuw, Uitgeverij Van Gorcum

opdrachtgevers volledig vrije inzage in

maken heeft: ze hebben hun ongemak

Dat is één. Twee: met de diagnose van

archieven, correspondenties en e-mails

van zich af geschreven. Van Reedt

overheidsoptreden als een dans leer je

Guido Rijnja / ✸✸✸

gekregen. Kritische noten of vragen komen echter amper aan bod, terwijl die ongetwijfeld gesteld hadden kunnen worden aan iemand die zakelijk zeer

Politiek kruiswoordraadsel -

Hans Schogt

succesvol is in een land dat niet de internationale lijstjes van persvrijheid en

HORIZONTAAL

transparantie aanvoert. Het boek geeft

1. werelddeel; 5. goedkeuring;

niet alleen een goed beeld van de

7. toevlucht; 8. niet voltooid; 9. omroep;

ondernemingsavonturen van het stel in

10. bewaargeving; 11. afzonderlijke;

Moskou, maar laat ook zien hoe en

13. weblocatie; 14. jongensnaam;

waarom Rusland nu is zoals het is: een

18. honderdduizenden; 21. zangpartij;

mix van doorgeschoten kapitalisme,

22. kabinetskoers; 24. specerij;

armoede en oligarchen. Een land van

25. bedrijf; 26. akelig; 27. niet gebogen;

uitersten, uitermate geschikt voor deze

28. karwei; 29. kaft.

Kuifje in Moskou.

VERTIKAAL 1. milieubelasting; Dido Michielsen, Moscow Times,

2. schaakterm; 3. planeet; 4. redetwist;

Uitgeverij Nieuw Amsterdam

5. bliksemschichten; 6. aanneming; 12. dicht; 15. deel van een wet;

PS / ✸✸✸

16. stemmingbedervers; 17. eerbied; 19. goed; 20. bescheiden; 22. zonder aftrek; 23. progressief.

OPLOSSING Onder de goede inzenders van dit kruiswoordraadsel voor Poorters wordt een gesigneerd exemplaar van het boek De nachtwaker van Tomas Ross verloot. Uitgeverij Cargo heeft dat ter beschikOplossing cryptogram 2013/1

king gesteld.

Horizontaal: 4. premier; 7. ontzuiling; 9. gedogen; 10. baan.

Oplossingen, voorzien van naam en

Verticaal: 1. pr; 2. ombuigen; 3. hellend; 5. zorg; 6. DNB; 8. tijdpad.

adres, opsturen naar Nieuwspoort, t.a.v. Nieuwspoort Nieuws, Lange Poten 10,

Erica Valk uit ’s-Hertogenbosch heeft met de goede oplossing van cryptogram

2511 CL Den Haag. Op de envelop

2013/1 het (foto)boek Op het Zand van Lars Kuipers en Gerhard van Roon

‘kruiswoordraadsel’ vermelden.

gewonnen.

Sluitingsdatum 23 augustus 2013. Nieuwspoort Nieuws 2 - juni 2013 - 2 7

Familie van?

‘Ik wist al heel vroeg dat de broodjes bij de VVD het lekkerst waren’ Nieuwspoort Nieuws keert Nieuwspoort ondersteboven en is op zoek naar interessante familiebanden binnen de sociëteit. Deze keer een gesprek met Michiel Breedveld.

Peter Schouten

Zoon Michiel (42) 2009 - heden

Politiek verslaggever NOS

2008 - 2009

Presentator Radio 1 Journaal

2005 - 2008

Politiek verslaggever NOS

2001 - 2005

Redacteur Radio 1 Journaal

2003 - 2004

Verslaggever Omroep West

1999 - 2001

Verslaggever, presentator, eindredacteur Den Haag FM

1997 - 1998

Verslaggever Veluws Dagblad en Amersfoortse Courant

1996 - 1997

Politicologie, Universiteit van Amsterdam

1989 - 1994

Journalistiek, Hogeschool van Utrecht

Vader Willem (1945 - 2010) 1978 - 2010

Politiek commentator en columnist Trouw

1973 - 1977

Politiek analist premier Den Uyl en Van Agt, Ministerie van Algemene Zaken

1968 - 1973

Parlementair redacteur Trouw

Willem Breedveld studeerde politicologie in Leiden. Hij begon zijn loopbaan als verslaggever van de lokale politiek in de Zuid-Hollandse Waarden. In 1988 ontving hij de Anne Vondelingprijs voor politieke journalistiek. Breedveld was ook als docent mediacommunicatie verbonden aan de Campus Den Haag van de Universiteit Leiden. Verder schreef hij onder meer de boeken ‘De stamtafel regeert’ (2005), ‘Commentator in verkiezingstijd’ (2002), ‘De verbeelding aan de macht’ (2000), ‘Het staatshoofd spreekt’ (1992), ‘Het vrije woord’ (1990) en ‘Om de eenheid van beleid’ (1989).

Een vriend van het vrije woord. Wars van de waan van de dag, altijd op zoek naar de diepere betekenis. Met regelmatig een functioneel boze bui, waarbij de politiek het moet ontgelden. Tot en met de mooie, karakteristieke stem. Michiel Breedveld lijkt in veel dingen op zijn vader Willem. “Alleen heb ik niet zijn statuur dat ik eens een uurtje ga opeisen bij de premier.”

In februari 2010 sloot politiek columnist en commentator Willem Breedveld een journalistieke carrière af die gekenmerkt werd door scherpe beschouwingen en opinies. Niet iedere journalist krijgt bij zijn pensionering een toespraak van de voorzitter van de Tweede Kamer. Met zijn staat van dienst kon toenmalig Kamervoorzitter Gerdi Verbeet niet om de toonaangevende Trouw-journalist heen. “Een intellectueel

in de journalistiek: het is geen algemeen verschijnsel”, hield zij de aanwezigen in het parlement voor. Acht maanden later overleed Willem na een kort ziekbed.

Michiel: “Wij voelden ons verbonden door het Genootschap van het vrije woord.”

heb ik daar ook veel uit overgenomen. Maar de journalistiek werkt ook zo: je bent zo goed als je laatste verhaal. En dan citeer ik mijn vader weer. Dezelfde achternaam maakt niet Gelauwerd en gewaardeerd. zoveel uit, je kan alleen Is het lastig voor jou om de iets makkelijker je reputatie naam Breedveld te dragen? opbouwen. Zeker als die aansluit bij Willems reputa“Nee, mensen kunnen enigs- tie: een degelijke journalist zins peilen wat voor vlees ze die hoor en wederhoor in de kuip hebben. Omdat ik pleegde en op zoek ging vanuit een bepaalde traditie naar de bedoelingen. Dan journalistiek ben gaan doen, hoef je je maar een paar


keer te bewijzen en dan zeggen ze: oh ja, dat is een Breedveld, dat kennen we wel. Dat sterkt mij alleen maar. Ik wil die traditie ook uitdragen.” Hoe ging je vader te werk? “Hij schreef eerst met een vulpen kolommen vol en zat daarna op zijn typemachine te rammen. Ik herinner mij ook nog goed dat hij stukken aan het doorbellen was. ‘Aanhalingstekens openen,

“Willem vond het leuk om de discussie te stimuleren en de advocaat van de duivel te spelen.” tische relletjes proberen te veroorzaken, doen dat vanuit een diepere drijfveer om vanuit hun optiek de wereld te verbeteren.” Willem Schoonen, hoofdredacteur van Trouw, roemde Willems ‘bijna puberale genoegen in de journalistiek’.

Michiel: “Ik heb de journalistiek met de paplepel ingegoten gekregen.” ik spel, Anton bla bla bla, aanhalingstekens sluiten.’ Schitterend. Willem was niet iemand van de waan van de dag, maar altijd op zoek naar de beschouwing, de diepere betekenis. Dat heb ik van hem geërfd. Er is meer dan politiek opportunisme, relletjes en de waan van de dag in Den Haag. Ik probeer daar, net zoals hij dat deed, doorheen te kijken, anders word je cynisch van de politiek. Al die mensen die politiek opportunis-

“Ja, hij had er echt plezier in, maar hij kon zich ook functioneel boos maken om dingen. Dan liep hij te ijsberen in de keuken. Stevig mopperend op de politiek. Dat vond ik natuurlijk heel leuk. Zo heb ik de journalistiek met de paplepel ingegoten gekregen. Niet om die mening maar ergens ongezouten te poneren, maar de drijfveer om het uit te zoeken. Ja, ik kan mij ook functioneel boos maken met stevige krachttermen.” Als kind bezocht Michiel geregeld de burelen van zijn vaders krant. Hij graaide naar hartenlust in de papierbak op de redactie en speelde tafelvoetbal. Ook ging Michiel met Willem mee naar partijcongressen. “Ik wist al heel vroeg dat

de broodjes bij de VVD het lekkerst waren.” Eenmaal thuis aan de keukentafel ontsponnen zich gesprekken over politiek en maatschappij. “Willem vond het leuk om de discussie te stimuleren en de advocaat van de duivel te spelen. Dat wakkerde bij mij een recalcitrante tegendraadsheid aan. Hij dwong ons tot nadenken. Je kan iets vinden, maar dan moet je het wel onderbouwen.” Wat zei hij eigenlijk over jouw werk als journalist? “De laatste jaren hebben we veel gesprekken gehad waarin hij bij mij toetste of zijn visie klopte, omdat ik natuurlijk overal vooraan stond.” Had hij ook wel eens kritiek op je? “Nee absoluut niet. Hij was opbouwend, steunend en reflecterend. Wij voelden ons verbonden door het Genootschap van het vrije woord, waar hij oprichter van was. Samen waren we vrienden van het vrije woord. Dat is iets belang-

rijks om voor te knokken, omdat het continu onder druk staat.” In de jaren 70 ging Willem een aantal jaar aan de slag als politiek analist (‘oog en oor’) voor de premiers Den Uyl en Van Agt. Volgens Michiel is dat in het grote licht der dingen niet meer dan een – beladen – uitstapje in journalistieke termen geweest. “Hij werd gezien als overloper, maar is teruggekomen in de journalistiek en dat zie je nooit”, voegt hij eraan toe. “Hij deed hetzelfde werk als voor de krant: tendensen signaleren en politieke ontwikkelingen duiden. Den Uyl vond het interessant en ging de discussie er ook over aan. Toen Van Agt kwam, was het snel bekeken. Die tekende gewoon de analyse en ging over tot de orde van de dag.” Zelf is Michiel niet op zoek naar een dergelijk avontuur. “De journalistiek is een heel mooi vak dat ik met een bepaald idealisme kan uitvoeren.” Waren jullie vaak samen in Nieuwspoort te vinden? “We aten hier wel eens, maar we hebben nooit samen nachten doorgehaald. Zijn tijd was toen ook al een beetje geweest. Voor mij was het van belang om door te praten met mensen, omdat ik niet de statuur had dat ik eens een uurtje kon opeisen bij de premier. Even praten op achtergrondbasis. Dat kon hij doen, ik niet. Ja, hij was vaak in Nieuwspoort. Eindeloos. Wat hij heeft gedaan, is mij ook vaak overkomen: dat je ’s ochtends thuiskomt en de kinderen naar school brengt.”


Binnenste

Buiten

‘Nederlandse journalisten zijn kritisch, totdat het over de koninklijke familie gaat. Raar!’ CV Nicolas Delaunay schrijft voor het Franse persbureau AFP in Den Haag woont in Den Haag Recent artikel: over het ICC en over de rol van Máxima’s vader in de Argentijnse junta Sinds wanneer ben je in Nederland? “Ik kwam in januari 2010, direct na mijn studie in Luik. Ik heb Engelse en Spaanse literatuur gestudeerd en aansluitend twee jaar journalistiek. Het is mijn eerste baan. Op een dag zag ik een vacature op de universiteit en besloot te solliciteren. Ik was weliswaar te laat iemand anders had die baan al - maar een paar maanden later belde AFP terug: Ze hadden nog iemand nodig, of ik nog steeds geïnteresseerd was. Ik zei ja - en kon twee maanden later in Den Haag aan de slag.” Was je altijd al van plan geweest als correspondent buitenland te werken? “Eigenlijk helemaal niet, ik dacht nooit aan een persbureau, ik droomde altijd van een baan bij een krant in Wallonië of bij de tv daar. Maar ik dacht: Waarom niet? En Den Haag leek mij heel interessant om mijn eerste werkervaring op te doen, tenslotte is het de wereldhoofdstad voor vrede en gerechtigheid! Meer echter wist ik van Den Haag niet...” En wat vind je nu van de Nederlandse regeringsstad? “Het is leuk hier, soms een beetje te rustig, dat wel. En je moet zoeken voor de goede plekken. Maar dan vind je ze ook. Bij voorbeeld de Oude Molstraat, een goede plek om een biertje te drinken of een whisky. Of de Bierkade.” Over wat schrijf je? “Ik schrijf over alles wat er in Nederland gebeurt: politiek, justitie, coffee shops, homohuwelijk, economie, internationale justitie, internationale organisaties, enzovoort.” Was het moeilijk Nederlands te leren? “Nederland was geen terra incognita voor mij, en ook de taal kon ik al een beetje spreken. Ik ben in Luik geboren, maar vlak bij de Nederlandse grens opgegroeid: Toen ik vier was, verhuisden mijn ouders naar Voeren, dat is 100 meter van de grens, heel dicht bij Maastricht en Eijsden. En met zes jaar stuurden mijn ouders me op de voetbal - maar niet naar de Waalse maar naar de Vlaamse plaatselijke voetbalclub, want ze wilden dat ik Nederlands leerde. Dat deed ik ook - maar het was ‘voetbalNederlands’. Dus toen ik in Den Haag belandde, moest ik mijn woordenschat wat bijspijkeren en nog leren Nederlands te schrijven. Mijn vriendin had het in het begin iets moeilijker, ze werkt hier als wiskundelerares, maar nu gaat het beter en beter, ze zit nog op Nederlandse les.” Aan wat moesten jullie in het begin het meest wennen? “Aan de Nederlandse directheid, Nederlanders zeggen meteen wat ze bedoelen en draaien er niet omheen, ook op het werk. Dat vind ik heel positief, dat is in Wallonië heel anders. Het heeft echter ook een


nadelige kant: als je bij voorbeeld als nietNederlander op je fiets zit word je meteen als sukkel uitgescholden.” Hoe is het voor jullie als Belgen om tussen de Nederlanders te zijn? “Nederland als geheel, als volk, kan heel arrogant zijn. Toen Nederland en België het EK 2000 organiseerden, vroeg Nederland zich niet af of het ging winnen, maar van wie ze in de finale zouden gaan winnen. Nederlanders willen op het internationale toneel maar al te graag een rol spelen. Een beetje bescheidenheid zou daar soms op zijn plaats zijn!” Mis je iets? “Ik heb hier wel nieuwe vrienden gemaakt, maar ik mis mijn oude wel en mijn familie. En de cafés, die tot laat in de nacht open blijven. Hier in Den Haag gaan ze veel vroeger dicht dan in Luik. Luik is la cité ardente... die warmte mis ik soms, ook de warmte van de mensen daar. Positief aan de Nederlanders is dat ze zich veel meer bewust zijn van de plichten en rechten die ze als burgers hebben, dat ze deel van iets groters zijn, van een gemeenschap, dat niet alleen het individu telt. In Wallonië leven de mensen meer op zich zelf gericht.” Mis je het goede eten niet? "Mijn vriendin en ik gaan vaak uit eten in de haven van Scheveningen. Ik ben gek op vis en schelpdieren. En als we niet uit gaan eten dan koken we die zelf.” Wat is het verschil tussen Belgische en Nederlandse media? “Nederlandse media bieden veel meer keuze - en meer kwaliteit. In Wallonië hebben we Le Soir, maar in Nederland heb je Trouw én de Volkskrant, NRC én het FD. En de NOS zet zich als informatiezender duidelijk af tegen de commerciële omroepen. De Waalse tv doet soms een beetje te veel zijn best om op commerciële tv te lijken.” En zijn er verschillen tussen Nederlandse en Belgische journalisten? “Zowel Nederlandse als ook Belgische journalisten kunnen, zoals het hoort, heel kritisch zijn. Maar zodra het om de koninklijke familie gaat zijn ze hier in Nederland - anders dan in Wallonië - helemaal niet meer kritisch, dan doen ze eigenlijk niet meer wat ze moeten doen! Dat vind ik heel raar.” Wat vind je het leukst aan Nederland? “Dat de mensen hier het recht op meningsvrijheid zo koesteren. Dat leeft in Nederland veel meer dan bij ons in België. Dat is hier veel meer deel van de mentaliteit. In België zoek je bij gesprekken met vrienden veel meer naar dingen waar je hetzelfde over denkt, in Nederland is het veel vanzelfsprekender niet hetzelfde standpunt te hebben, dat wordt geaccepteerd.” En wat vind je het minste aan Nederland? “De regen. Zeker als je op je fiets zit.....baah!” Kerstin Schweighöfer

NIEUWE POORTERS

P.F.M. Geerlings

W.V.L. Ginjaar

G.H.A. van der Varst

Y.C.M.G. de Boer

M. Diekstra

H.K. Klijnsma

Adjunct Directeur Kabinet

Lid Dagelijks Bestuur

Persvoorlichter PvdA

Gedeputeerde Ruimtelijke

Secretaris Generaal

Oprichter / Voorzitter

van de Gevolmachtigde

Waterschap Schelde-

Europees Parlement Partij

Ontwikkeling en Wonen

Stichting Sigaretten

Dutch Libyan Cooperation

Minister van St. Maarten

stromen

van de Arbeid

Provincie Noord-Brabant

Industrie

Councel

Y. van Mastrigt

W.H. Maij

H.H. van de Boer

E.C. van Outeren

L.B. Hekking

M.A. Muntinga

Gedeputeerde Provincie



Politiek Verslaggever NRC

Woordvoerder ministerie

Directeur Muntinga &

Groningen

Overijssel

Drenthe

Handelsblad

van Veiligheid en Justitie

Company

N. Rigter

R. van Holten

G.M. Haksteen

A.J.H. van den Berg

J. Sluis

R.J. van der Gaag

Verslaggever De Telegraaf

Directeur Qbuzz

DGA/Partner Stone 22 bv

Zelfstandig journalist

Directeur De Coalitie

Voorzitter KNMG

M.H. Swarte

A.P. Visser

P.G. de Vey Mestdagh

P.J. Valstar

P.H.R. Brouns

J. de Ruiter

Secretaris Rekenkamer

Lid College Algemene

Gedeputeerde

Voorlichter VVD Tweede

Lid Provinciale Staten

Directeur Marketing

Den Haag

Rekenkamer

Provincie Groningen

Kamerfractie

Provincie Groningen

Aegon

J.A. Jonker

F. van Oosten

M.D. Moojen

F.W.J.M. Wittkampf

N.A. Vermeulen

P.F.C.W. van der Broeck

Parlementair Verslaggever

Tweede Kamerlid VVD

Senior Adviseur Public

Oud Directeur

Voorzitter Raad van


Affairs VO-Raad

Voorlichting Kamer van

Bestuur Sociale

Limburg

Koophandel Randstad

Verzekeringsbank

De Telegraaf


NIEUWE POORTERS

D E

Natalie Righton (36), politiek verslaggever de Volkskrant

‘Den Haag is absoluut niet saai!’ Natalie Righton zat drie

C. Peeters

S.M. Gielens

H.M.C. Westera

Persvoorlichter Vertegen-

Stuurgroepsecretaris

Ambt. Secretaris Kring

woordiging van de

Vewin (Vereniging van

van Commissarissen der

Europese Commissie in

Waterbedrijven in

Koningin Provincie

Nederland

Nederland)

Zuid-Holland

jaar lang in Afghanistan als

N I E U W E

correspondent van de Volkskrant. Ze schreef een boek over haar werk, Duizend dagen extreem leven, en maakte er een televisiedocumentaire over. Nu is ze terug. Als politiek verslaggever in Den Haag. “Als journalist zit het in je, achter de brandweer aanrennen om te kijken waar het nieuws ‘gebeurt’. Dus

koos ik voor politiek Den Haag toen ik mijn voorkeur mocht uitspreken over mijn nieuwe standplaats. Nederland is het paradijs in vergelijking met het zeer onveilige Afghanistan. ‘Maar Den Haag is toch wel erg saai dan’, vragen mensen vaak. Absoluut niet! Dat vond ik al niet, maar na mijn ervaringen in een oorlogsgebied zie ik dat er ook hier gedoe is. In Den Haag zie ik weer strijdende

T.B. Altenburg

T. Willemsma

E. Koenen

partijen, die inschatten of iets ‘gevaar’ oplevert. Ik kijk als een soort buitenstaan-

Politiek Assistant ministe-

EU Liaison Officer / EU

Politiek Assistant Minister

der naar de ‘stamhoofden’ hier, die met elkaar de strijd aangaan. Nou ja, ze

rie van Binnenlandse

Public Affairs Officer

van Buitenlandse Zaken

heten hier natuurlijk fractievoorzitters, maar de overeenkomst is dat zij óók hun

Zaken en Koninkrijks-

Samenwerkingsverband

ministerie van

eigen versie van de werkelijkheid uitdragen, ze proberen de tegenpartij vaak in

relaties

Noord-Nederland (SNN)

Buitenlandse Zaken

een kwaad daglicht te stellen, die ander heeft schuld, het ligt nooit aan henzelf. In Afghanistan gaat zo’n gevecht tussen concurrenten gepaard met kalasjnikovs en geweld, hier komt het alleen tot een debat. Veel aangenamer. In Afghanistan heb je trouwens ook een andere invulling van off the record. Het betekent: als je het doorvertelt, overleef jij of ik het misschien niet. Hier betekent het: niet mijn naam erbij zetten, hè?” Righton heeft ook educatieve kinderboeken geschreven, waaronder twee over beroepskeuze: “We hebben geïnventariseerd welke beroepen bij kinderen tot de verbeelding spreken. Leeuwentemmer, balletdanseres, fotograaf. Die antwoor-

J.G.S. van Geest

L. van Zalinge

R.T.A. Hillen

den van kinderen hebben we gebundeld onder de noemer ‘Stoere beroepen’.

Politiek Assistant Minister

Public & Government

Legal Counsel NOGEPA

We hebben met alle beroepen een dagje meegelopen. Ook ‘televisiejournalist’

voor Buitenlandse Handel

Affairs Manager Nether-

(Nederlandse Olie en Gas

zat erbij. Rik Konijnenbelt van RTL werkte er destijds aan mee. Die is wel stoer.

en Ontwikkelingssamen-

lands ING Insurance &

Exploitatie en Productie

Het beroep van politicus werd door de kinderen niet genoemd...”

werking ministerie van

Investment Management/

Associatie)

Buitenlandse Zaken

Nationale Nederlanden

N.A. Righton

F.J.J. Bolle

R.T.A. Korteland

J.P.M. Peters

A.Klom

W.G.J.J. Eurlings

Verslaggever De

Senior Adviseur Public

Lid van het Drecht-

Secreatris Generaal

Head of Representation

Innovatiemanager en

Volkskrant

affairs Verpleegkundigen & stedenbestuur Gemeen-

Nederlandse Olie en Gas

European Commission,

Redacteur Syntens

Verzorgenden Nederland

schappelijke Regeling

Exploratie en Productie

EC Represatation in the

Innovatiecentrum

Drechtsteden

Associatie (NOGEPA)

Netherlands


Nicole Bodéwes

+ Interviews met Gerd Leers en Paul Schnabel + ++ Kijkje achter de schermen van de Ridderzaal Bart Jochems heeft te doen met journalisten +++

Recommend Documents