Zorgvastgoed Verwachte groei op de korte en lange termijn Matthieu Zuidema, Programmaleider Vastgoed EIB
Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
1
Zorgvastgoed
Agenda • Wat is het perspectief? • Wat is de positie van eigenaren? • Wat is er nu gaande?
Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
2
Zorgvastgoed
Wat is het perspectief?
Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
3
Wat is het perspectief?
Absolute groei oudere huishoudens 6,0
Miljoenen
5,0
4,0
3,0
2,0
1,0
0,0 2013
2020
2030 tot 65
Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
2040 vanaf 65
2050
2060
Bron: CBS 4
Wat is het perspectief?
Vergrijzing gaat door 500 450 400 350 300 250 200 150 100 1990
1995
2000
2005 tot 65
2010
2015
65-74
2020 75-84
2025
2030
2035
2040
85+
Bron: CBS Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
5
Wat is het perspectief?
Ouderen gebruiken veel meer zorg
0-14
15-24
25-44
45-65
65-74
75-84
85+
Aandeel bevolking Totaal zorguitgaven
18,1 13,5
12,0 6,8
28,5 17,7
26,9 24,4
7,9 12,1
5,0 14,5
1,6 11,0
Ziekenhuiszorg Verpleging/thuiszorg GGZ Gehandicaptenzorg Welzijnszorg
10,1 1,5 8,1 10,8 58,3
5,8 0,5 13,0 17,5 9,3
19,3 3,2 35,5 29,5 11,5
31,0 6,5 28,6 31,9 10,5
16,5 9,9 6,9 6,3 4,7
13,3 34,1 5,5 3,0 4,2
3,9 44,3 2,5 1,1 1,5
Bron: CBS Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
6
Wat is het perspectief?
Zorguitgaven stijgen (hard) 2010
2040 Trendmatig
Lagere kosten
Minder gezond
Betere zorg
Levensverwachting bij geboorte (jaren) Mannen 78,8 Vrouwen 82,7
83 86
83 86
79 83
88 90
Zorguitgaven (% bbp) Totale uitgaven - waarvan curatieve zorg - waarvan langdurige zorg - collectieve financiering
22 13 9 18
19 11 7 16
21 12 8 17
31 21 9 25
Kostendekkende premies (% bruto gezinsinkomen)1 Tweeverdiener (modaal 23,5 36 inkomen)
31
34
47
20
20
29
13,2 8,7 4,1 10,9
Werkgelegenheid in personen (% totale werkgelegenheid) Totaal zorg 12,8 22
Bron: CPB Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
7
Wat is het perspectief?
Meer dan miljoen m2 per jaar er bij Cure - Ziekenhuizen - Medische en tandheelkundige praktijken - Paramedische en overige praktijken Care intramuraal - Verpleeghuizen - Verzorgingshuizen en andere tehuizen - Tehuizen: verstandelijk gehandicapten & psychiatrie - Jeugdzorg en maatschappelijke opvang Care extramuraal (w.o. thuiszorg) - Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting gericht op ouderen en gehandicapten - Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting niet specifiek gericht op ouderen en gehandicapten
Zorgvastgoed gebruikt door een zorginstelling
2010
2016
2030
10,5 4,7 8,6 23,8
11,6 5,3 9,8 26,7
14,6 6,9 13,3 34,8
3,9 7,8 3,0 1,2 15,9
4,4 9,1 3,3 1,3 18,1
6,2 13,5 4,1 1,6 25,4
2,1
2,3
3,2
10,3
11,4
15,0
12,3
13,7
18,3
52,0
58,6
78,5
Bron: BAG, EIB Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
8
Wat is de positie van eigenaren??
Zorgvastgoed is enige groeimarkt Marktomvang1
Verwachte marktomvang 20302
2,6 miljoen woningen 0,4 miljoen woningen 50 miljoen m2 vvo 30 miljoen m2 wvo
2,6 miljoen woningen 0,5 miljoen woningen 51 miljoen m2 vvo 30 miljoen m2 wvo
Cure zorgvastgoed - gewenste grootteklasse
27 miljoen m2 gbo 13 miljoen m2 gbo
40 miljoen m2 gbo 19 miljoen m2 gbo
Care zorgvastgoed - gewenste grootteklasse
27 miljoen m2 gbo 21 miljoen m2 gbo
41 miljoen m2 gbo 32 miljoen m2 gbo
Markt Woningen - gereguleerde huur - vrije huur Kantoren Winkels
Bron: NVM, Locatus, EIB Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
9
Wat is het perspectief?
Extramuralisering is niet nieuw (1) 120
2.350 2.300
115
2.250
110
2.200
105
2.150
100
2.100 2.050
95
2.000
90
1.950
85 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 In verzorgingshuis, 65 jaar en ouder (links)
1.900
Bevolking van 65 jaar en ouder (rechts)
Bron: CBS Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
10
Wat is het perspectief?
Extramuralisering is niet nieuw (2) 250 200 150 100 50 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Verpleeghuiszorg
Verzorgingshuiszorg
Zorg zonder verblijf
Bron: CBS Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
11
Wat is het perspectief?
Voorspelde groei is relatief 200 180 160 140 120 100 1990
1992
1994
1996
Inkomen per hoofd
1998
2000
2002
Zorguitgaven
2004
2006
2008
2010
Zorgvastgoed
Bron: CBS, EIB Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
12
Zorgvastgoed
Wat is de positie van eigenaren?
Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
13
Wat is de positie van eigenaren?
Miljoenen
Voorraad naar bouwjaar 6
Onbekend
5 4 3 2
Maatschappelijke dienstverlening Care
1 0
Cure
Bron: BAG, EIB Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
14
Wat is de positie van eigenaren?
…en naar provincie 12
Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting
8
Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting (ouderen en gehandicapten) Jeugdzorg en maatschappelijke opvang
6
Tehuizen voor verstandelijk gehandicapten & psychiatrie
10
4
Verzorgingshuizen en andere tehuizen Verpleeghuizen
2 Paramedische en overige praktijken
0 Medische en tandheelkundige praktijken Ziekenhuizen
Bron: BAG, EIB Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
15
Wat is de positie van eigenaren?
Visie beleggers op zorgvastgoed Vraag (activiteit)
Rendabel, privaat te financieren zorginstelling
Privéklinieken & -tehuizen (+8% & +13%) I
II
Incourant
Tweede- & derdelijns (+1%) III
Aanbod (locatie, gebouwtype)
Vastgoed met zorgfunctie (+2%)
Woonzorgvastgoed (+2%)
Eerstelijns (+2%)
Courant
IV
Onrendabel, maatschappelijk te financieren zorginstelling
Bron: EIB Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
16
Wat is de positie van eigenaren?
Stabiel rendement, maar beleid? 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 -5,0 -10,0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Cure
Care
Nederlandse vastgoedindex
Bron: MSCI, EIB Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
17
Zorgvastgoed
Wat is er nu gaande?
Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
18
Wat is er nu gaande?
Financiële positie zorgverleners verbetert? Cure Resultaat uit gewone bedrijfsvoering Weerstandsvermogen Solvabiliteit Care Resultaat uit gewone bedrijfsvoering Weerstandsvermogen Solvabiliteit
2008
2009
2010
2011
2012
1,2 14,4 13,2
1,5 15,1 14,1
1,7 16,0 15,8
1,9 17,7 16,9
1,8 19,5 18,7
2008
2009
2010
2011
2012
1,3 19,7 26,7
3,2 21,2 28,1
3,2 23,3 29,0
3,0 24,3 29,9
4,3 25,2 32,1
Bron: CBS Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
19
Wat is er nu gaande?
Ontwikkeling nieuwbouwvergunningen 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I 1996199719981999200020012002200320042005200620072008200920102011201220132014 2015
Bron: CBS, EIB Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
20
Wat is er nu gaande?
Veel beleidswijzigingen • Risico op vastgoed NHC, was Bouwregime/Bouwcollege
• Grote veranderingen in V&V Wlz vervangt AWBZ, en verzorgingshuis de facto opgeheven
• Decentralisatie Wmo door gemeenten
• Maatschappelijke verwachtingen Tijdelijk vacuüm: ander regime, NLII, marktwerking, terugtredende overheid
Zorgvastgoed – Delft, 8 juli 2015
21
