18-10-2010
Zorgstandaarden en ketenzorg : integrale zorg voor chronisch zieken Masterclass Eerstelijns Bestuurders 15 oktober 2010 , Tulip Inn , Amersfoort
Reinout van Schilfgaarde
Kenmerken zorgstandaard • • • • • • • • • • • •
Ziektespecifiek met generieke componenten Omvat complete zorgcontinuüm Gebaseerd op actuele inzichten ( wetenschap & praktijk ) Opgesteld vanuit perspectief van de patiënt Aanwijzingen voor het opstellen van individueel zorgplan Aanwijzingen voor het ondersteunen van zelfmanagement Beschrijft multidisciplinair zorgproces Functionele beschrijving van activiteiten : ‘wat‘, niet ‘wie‘ Richtinggevend voor organisatie en kwaliteitsbevordering Geeft adequate prestatie-indicatoren Richtinggevend voor aanspraken en bekostiging Wordt vertaald naar een patiëntenversie
1
18-10-2010
Zorgstandaard : definitie
Een zorgstandaard geeft vanuit het patiëntenperspectief een op actuele en zo mogelijk wetenschappelijk onderbouwde inzichten gebaseerde functionele beschrijving
Zorgstandaard : definitie
Een zorgstandaard geeft vanuit het patiëntenperspectief een op actuele en zo mogelijk wetenschappelijk onderbouwde inzichten gebaseerde functionele beschrijving van de multidisciplinair georganiseerde individuele preventie, zorg en ondersteuning bij zelfmanagement
2
18-10-2010
Zorgstandaard : definitie
Een zorgstandaard geeft vanuit het patiëntenperspectief een op actuele en zo mogelijk wetenschappelijk onderbouwde inzichten gebaseerde functionele beschrijving van de multidisciplinair georganiseerde individuele preventie, zorg en ondersteuning bij zelfmanagement voor een bepaalde chronische ziekte gedurende het complete zorgcontinuüm,
Zorgstandaard : definitie
Een zorgstandaard geeft vanuit het patiëntenperspectief een op actuele en zo mogelijk wetenschappelijk onderbouwde inzichten gebaseerde functionele beschrijving van de multidisciplinair georganiseerde individuele preventie, zorg en ondersteuning bij zelfmanagement voor een bepaalde chronische ziekte gedurende het complete zorgcontinuüm, alsmede een beschrijving van de organisatie van de betreffende preventie en zorg
3
18-10-2010
Zorgstandaard : definitie
Een zorgstandaard geeft vanuit het patiëntenperspectief een op actuele en zo mogelijk wetenschappelijk onderbouwde inzichten gebaseerde functionele beschrijving van de multidisciplinair georganiseerde individuele preventie, zorg en ondersteuning bij zelfmanagement voor een bepaalde chronische ziekte gedurende het complete zorgcontinuüm, alsmede een beschrijving van de organisatie van de betreffende preventie en zorg en de relevante prestatieindicatoren.
Zorgstandaard : gebruiksdoelen
Een zorgstandaard dient tenminste de volgende gebruiksdoelen : het opstellen van een individueel zorgplan, de transparante communicatie tussen patiënten en zorgverleners, de informatievoorziening, en het voeren van een adequaat kwaliteitsbeleid. Bovendien is de zorgstandaard de leidraad bij het contracteren van ketenzorg door de zorgverzekeraar en bij het bepalen van de aanspraken in verzekerde zorg en de onderliggende bekostigingssystematiek.
4
18-10-2010
Zorgstandaarden : stand van zaken
feb 2009
LAN Zorgstandaard COPD autorisatie mei 2010
Zorgstandaard COPD – mei 2020
Zorgstandaard COPD
Patiëntenversie
5
18-10-2010
Drie zorgstandaarden ….. en meer in aantocht 2003 & 2007 actueel & compleet
Hartfalen Obesitas Depressie Artrose Dementie Astma CVA Kanker …… andere …… (?) en : Zorgmodule ‘Stoppen met roken‘
Noodzaak tot afstemming Groot aantal ziektespecifieke zorgstandaarden Gevaar van verzuiling en fragmentatie Behoefte aan gemeenschappelijk raamwerk en structuur Dus : model voor zorgstandaarden ( ‘ meta-zorgstandaard ’ ) ‘ Coördinatieplatform Zorgstandaarden’ In opdracht van VWS ingesteld door ZonMw Eindrapport : ‘ Zorgstandaarden in model ‘ ( feb 2010 ) ‘ Doorbreek de schotten ‘
6
18-10-2010
Uitgangspunt zorgstandaard Drie aspecten – vormen samen het totaal : Inhoud van de zorg ziektespecifieke en generieke elementen Organisatie van het zorgproces inrichting van de keten , communicatie Bewaking kwaliteit / resultaat kwaliteitsindicatoren , transparante feedback Zorgstandaard stelt de norm
Dilemma’s bij de zorgstandaard Model moet alle (!) chronische ziekten accommoderen Bestrijkt het complete zorgcontinuüm Ziektespecifieke vs. generieke elementen Combinatie / integratie van preventie en curatie ‘Standaard’ en toch voldoen aan individuele zorgbehoefte ‘Algemeen geldend’ en toch plaats voor differentiatie ‘Grote lijn’ en toch voldoende detail
Wel ‘zorgstandaard’ , geen ‘standaardzorg’
7
18-10-2010
Preventie cf. CVZ Collectieve preventie • Universeel • Selectief
: algemene bevolking : (hoog) risico groepen
Individu-gerichte preventie • Geïndiceerd • Zorggerelateerd
: individu met risico / symptomen : individu met ziekte
Preventie cf. CVZ Collectieve preventie • Universeel • Selectief
: algemene bevolking : (hoog) risico groepen
Individu-gerichte preventie • Geïndiceerd • Zorggerelateerd
: individu met risico / symptomen : individu met ziekte
8
18-10-2010
Vier fasen in het zorgcontinuüm Vroege onderkenning & preventie
Diagnostiek
Geïndiceerde preventie
Individueel zorgplan & behandeling
Begeleiding, revalidatie, re-integratie, participatie & relapspreventie
Zorggerelateerde preventie , behandeling en begeleiding
Zorgstandaard : bestrijkt het complete zorgcontinuüm verdeeld in vier fasen
Vier fasen in het zorgcontinuüm Vroege onderkenning & preventie
Geïndiceerde preventie
1
Diagnostiek
Individueel zorgplan & behandeling
Begeleiding, revalidatie, re-integratie, participatie & relapspreventie
Zorggerelateerde preventie , behandeling en begeleiding
Ziektespecifiek
2 3 4
9
18-10-2010
Opbouw subhoofdstukken
Elk subhoofdstuk van het ziektespecifieke hoofdstuk bevat drie vaste onderdelen : Indicatie : op welke cliënten / patiënten van toepassing ? Behandeling : welk advies / interventie / ondersteuning / begeleiding ? Kwaliteitsinformatie : welke gegevens (data) worden elektronisch vastgelegd ?
Vier fasen in het zorgcontinuüm Vroege onderkenning & preventie
Diagnostiek
Geïndiceerde preventie
1 2
Ziekte specifiek
Individueel zorgplan & behandeling
Begeleiding, revalidatie, re-integratie, participatie & relapspreventie
Zorggerelateerde preventie , behandeling en begeleiding
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
Generieke componenten – ‘ Zorgmodules ‘ relevant voor de ziekte
3 4
10
18-10-2010
Zorgmodules – per definitie generiek Bestaand : Stoppen met roken Voorbeelden voor ontwikkeling : Bewegen Voeding en dieet Bevorderen gedragsverandering Laatste levensfase en palliatieve zorg Ondersteuning mantelzorg Ondersteuning dagactiviteiten en bijzondere aandacht voor : Bevordering / ondersteuning zelfmanagement
Vier fasen in het zorgcontinuüm Vroege onderkenning & preventie
Diagnostiek
Geïndiceerde preventie
1
Ziekte specifiek
Individueel zorgplan & behandeling
Begeleiding, revalidatie, re-integratie, participatie & relapspreventie
Zorggerelateerde preventie , behandeling en begeleiding
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
2
Generieke componenten – ‘ Zorgmodules ‘ relevant voor de ziekte
3
Organisatiestructuur van preventie en zorg
4
11
18-10-2010
Organisatie zorgproces Multidisciplinaire organisatie : ketenzorg, integrale zorg Programmatische aanpak ( ‘ disease management ’ ) Organisatorisch verband ( ‘ zorggroep ’ ) Heldere verdeling van taken en verantwoordelijkheden ‘Slimme’ organisatie ( o.a. taakherschikking ) Kwaliteitscyclus (!) Aantal zorggroepen > 100 , veel variatie Zorggroep :
contractant ( → rechtspersoon )
Zorgstandaard : gebruiksdoelen
Een zorgstandaard dient tenminste de volgende gebruiksdoelen : het opstellen van een individueel zorgplan, de transparante communicatie tussen patiënten en zorgverleners, de informatievoorziening, en het voeren van een adequaat kwaliteitsbeleid. Bovendien is de zorgstandaard de leidraad bij het contracteren van ketenzorg door de zorgverzekeraar en bij het bepalen van de aanspraken in verzekerde zorg en de onderliggende bekostigingssystematiek.
12
18-10-2010
Zorgstandaard : gebruiksdoelen
Een zorgstandaard dient tenminste de volgende gebruiksdoelen : het opstellen van een individueel zorgplan, de transparante communicatie tussen patiënten en zorgverleners, de informatievoorziening, en het voeren van een adequaat kwaliteitsbeleid. Bovendien is de zorgstandaard de leidraad bij het contracteren van ketenzorg door de zorgverzekeraar en bij het bepalen van de aanspraken in verzekerde zorg en de onderliggende bekostigingssystematiek.
Inkoop bij individuele zorgaanbieders
A Zorgaanbieder
B Zorgaanbieder basis Zvw
Zorgverzekeraar
Cliënt Patiënt
AWBZ aanvullend C Zorgaanbieder
D Zorgaanbieder
13
18-10-2010
Inkoop bij zorggroep
A Zorgaanbieder
B Zorgaanbieder basis Zvw
Hoofdaannemer
Cliënt Patiënt
Zorgverzekeraar AWBZ aanvullend
C Zorgaanbieder
D Zorgaanbieder
Vier fasen in het zorgcontinuüm Vroege onderkenning & preventie
Diagnostiek
Geïndiceerde preventie
1
Ziekte specifiek
Individueel zorgplan & behandeling
Begeleiding, revalidatie, re-integratie, participatie & relapspreventie
Zorggerelateerde preventie , behandeling en begeleiding
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
2
Generieke componenten – ‘ Zorgmodules ‘ relevant voor de ziekte
3
Organisatiestructuur van preventie en zorg
4
Relevante indicatoren voor kwaliteit
14
18-10-2010
Vier fasen in het zorgcontinuüm Vroege onderkenning & preventie
Diagnostiek
Geïndiceerde preventie
1
Ziekte specifiek
Individueel zorgplan & behandeling
Begeleiding, revalidatie, re-integratie, participatie & relapspreventie
Zorggerelateerde preventie , behandeling en begeleiding
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
2
Generieke componenten – ‘ Zorgmodules ‘ relevant voor de ziekte
3
Organisatiestructuur van preventie en zorg
4
Relevante indicatoren voor kwaliteit
Vier fasen in het zorgcontinuüm Vroege onderkenning & preventie
Diagnostiek
Geïndiceerde preventie
1
Ziekte specifiek
Individueel zorgplan & behandeling
Begeleiding, revalidatie, re-integratie, participatie & relapspreventie
Zorggerelateerde preventie , behandeling en begeleiding
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
2
Generieke componenten – ‘ Zorgmodules ‘ relevant voor de ziekte
3
Organisatiestructuur van preventie en zorg
4
Kwaliteitsindicatoren : proces , uitkomst / resultaat , organisatie
15
18-10-2010
Vier fasen in het zorgcontinuüm Vroege onderkenning & preventie
Diagnostiek
Geïndiceerde preventie
1
Ziekte specifiek
Individueel zorgplan & behandeling
Begeleiding, revalidatie, re-integratie, participatie & relapspreventie
Zorggerelateerde preventie , behandeling en begeleiding
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
2
Generieke componenten – ‘ Zorgmodules ‘ relevant voor de ziekte
3
Organisatiestructuur van preventie en zorg
4
Kwaliteitsindicatoren : proces , uitkomst / resultaat , organisatie
Vier fasen in het zorgcontinuüm Vroege onderkenning & preventie
Diagnostiek
Geïndiceerde preventie
1
Ziekte specifiek
Individueel zorgplan & behandeling
Begeleiding, revalidatie, re-integratie, participatie & relapspreventie
Zorggerelateerde preventie , behandeling en begeleiding
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
2
Generieke componenten – ‘ Zorgmodules ‘ relevant voor de ziekte
3
Organisatiestructuur van preventie en zorg
4
Kwaliteitsindicatoren : proces , uitkomst / resultaat , organisatie
16
18-10-2010
Vier fasen in het zorgcontinuüm Vroege onderkenning & preventie
Diagnostiek
Geïndiceerde preventie
1
Ziekte specifiek
Individueel zorgplan & behandeling
Begeleiding, revalidatie, re-integratie, participatie & relapspreventie
Zorggerelateerde preventie , behandeling en begeleiding
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
Ziekte specifiek
2
Generieke componenten – ‘ Zorgmodules ‘ relevant voor de ziekte
3
Organisatiestructuur van preventie en zorg
4
Kwaliteitsindicatoren : proces , uitkomst / resultaat , organisatie
Kwaliteit & resultaat Prestatie-indicatoren - doorgaans fracties ( percentages ) : proces uitkomst / resultaat organisatie / structuur Zorgstandaard bevat indicatoren en dus (!) aanwijzingen m.b.t. parameters die elektronisch worden vastgelegd ( epd ! ) ‘ klinische parameter set ’ ( vgl. MDS ) Verwerking data tot kwaliteitsindicatoren : intern ? centrale instantie ? trusted third party ( TTP ) ?
17
18-10-2010
Implementatie • • • •
Educatie- en instructieprogramma’s Bevorderen zelfmanagement & individueel zorgplan Kwaliteitsindicatoren Feed-back & spiegelinformatie naar zorggroepen
• Nationaal Actieprogramma Diabetes • Nationaal Actieprogramma Chronische Longziekten ( ? ) • andere benaderingen ? • Integrale bekostiging
Coördinatieplatform zorgstandaarden Eindrapport : ‘ Zorgstandaarden in model ‘ ( feb 2010 ) Advies : ‘ Bestuurlijke organisatie van zorgstandaarden ’ ( mrt 2010 )
18
18-10-2010
Coördinatieplatform zorgstandaarden Eindrapport : ‘ Zorgstandaarden in model ‘ ( feb 2010 ) Advies : ‘ Bestuurlijke organisatie van zorgstandaarden ’ ( mrt 2010 ) - ontwikkel- en onderhoudsgroep met ‘alle’ betrokken partijen - autorisatie : door alle partijen ( consultatie & accorderen ) - doorzettingsmacht ? nu nog niet , streef naar consensus ‘ Doorbreek de schotten ‘
Coördinatieplatform zorgstandaarden
Vervolg ( aangepaste samenstelling ) start najaar 2010 Nieuwe opdracht , globaal werkplan o.a. thematische werkbijeenkomsten ( info ophalen ) doorontwikkelen model zorgstandaarden ontwikkeling generieke modules opstellen landelijk ontwikkel- en onderhoudsprogramma ‘ Doorbreek de schotten ‘
19
18-10-2010
Wind mee & barrières Toenemend volume chronisch zieken Behoefte aan integrale zorg. Substitutie (2e → 1e lijn) is reële verwachting Ontwikkelproces wekt verwarring en ergernis Bestaande en nieuwe regelgeving vaak belemmerend Medisch specialisten niet altijd enthousiast Huisartsen trappen op de rem Med specialisten en huisartsen hebben andere argumenten – Integrale bekostiging – Zorgstandaarden & ketenzorg : sterk toekomstgericht (!)
Integrale bekostiging Zorgstandaard : wil integrale zorg bevorderen – georganiseerd als ‘ ketenzorg ’ – Integrale zorg : daarbij past integrale bekostiging want compleet – ‘integraal’ – product wordt ingekocht Relatie tussen implementatie en integrale bekostiging Maar: zorgstandaard gaat niet over integrale bekostiging
20
