zorg voor en door mensen

zorg voor en door mensen

ELISABETH TOPZORG | ZEKER VOOR U

Jaardocument 2007 St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg

Maatschappelijk verslag

Jaardocument 2007 St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg

3

Jaardocument 2007

Voorwoord Raad van Bestuur

Inhoudsopgave

2007 was een goed jaar voor het St. Elisabeth Ziekenhuis. Het past daarmee in de stabiele trend van de afgelopen jaren. Meer patiënten, een steeds groter assortiment aan diagnostiek en therapie en een, weliswaar klein, financieel overschot. Het St. Elisabeth Ziekenhuis verkeert in goede conditie.

Het ziekenhuis en profile

pagina 6

Midden in de maatschappij

pagina 9

Besturen en toezien

pagina 11

Bedrijf in balans

pagina 17

Opkomen voor cliënten

pagina 18

Investeren in meerjarenbeleid

pagina 20

Zorgen voor kwaliteit

pagina 22

Werken aan patiëntenparticipatie

pagina 25

Bijdragen aan toegankelijkheid

pagina 26

Een veilige zorgomgeving

pagina 30

Bemiddelen tussen patiënt en zorgverlener

pagina 32

Werken in het ziekenhuis

pagina 34

Opleiden in de organisatie

pagina 38

Financieel stabiel

pagina 40

Grenzen verleggen met ICT

pagina 42

Momenten in Monitor

pagina 44

Dit is niet alles, bepaald niet. Het perspectief en het belang van de patiënt zijn met het bovenstaande niet automatisch gediend. De patiënt verwacht steeds meer service, of dat nu om de accommodatie, de voeding, de openingstijden of de parkeerfaciliteiten gaat. En daar besteedt het St. Elisabeth Ziekenhuis steeds meer aandacht aan. Naast service gaat het in toenemende mate ook om de beleving van de zorg; het perspectief van de patiënt. Het St. Elisabeth Ziekenhuis realiseert zich dat goed. Het eerdere beleid inzake patiëntbetrokkenheid is in het afgelopen jaar verder uitgerold. Daarnaast is het St. Elisabeth Ziekenhuis druk doende met het thema menslievende zorg, in nauwe samenwerking met de Universiteit van Tilburg. Deze samenwerking staat borg voor een goede combinatie van het verlenen van zorg en het doen van wetenschappelijk onderzoek. Naast onderzoek steekt het St. Elisabeth Ziekenhuis veel energie in scholing en opleiding op onder meer medisch-specialistisch, verpleegkundig en paramedisch gebied. In 2007 werd het nieuwe opleidings- en onderzoekscentrum in gebruik genomen. In dit centrum krijgt een groot deel van het opleidingsbeleid centraal gestalte. In 2007 hebben ook de inspanningen op het gebied van kwaliteit hun vruchten afgeworpen en geleid tot het behalen van de NIAZ-accreditatie. Het St. Elisabeth Ziekenhuis staat midden in de maatschappij zoals bijvoorbeeld goed tot uiting komt in het personeelsbeleid.

4

Zowel regionaal als landelijk neemt het St. Elisabeth Ziekenhuis deel aan het publieke debat. Succesvol waren in 2007 de eerste twee Tilburgse zorgdebatten die door het St. Elisabeth Ziekenhuis werden georganiseerd, samen met de Universiteit van Tilburg en de gemeente Tilburg. De zorgdebatten handelen over zorg en welzijn, lokaal en nationaal.

5

Jaardocument 2007

Het ziekenhuis en profile

Raad van Toezicht

Vereniging Medische Staf

Coachen als basis voor goed leiderschap

St. Elisabeth Ziekenhuis. De feiten

‘Filosofie van het St. Elisabeth Ziekenhuis is het tonen van leiderschap van ziekenhuis en specialisten samen, op basis van coachen en participeren. Randvoorwaarden zijn ruime aandacht voor patiënt en personeel en een financieel gezonde positie.’

Het St. Elisabeth Ziekenhuis is een groot algemeen (opleidings)ziekenhuis met topklinische functies en beschikt over de bovenregionale functies neurochirurgie, traumatologie, aids, in-vitrofertilisatie (IVF), dialyse, plastische chirurgie, maagziekten, darmziekten en leverziekten en bijzondere tandheelkunde. Enkele cijfers op 31 december 2007*:

‘De collegiale Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de algemene gang van zaken en het beleid. De Raad van Toezicht houdt integraal toezicht op basis van de Zorgbrede Governancecode.’ ‘De adviesorganen Vereniging Medische Staf, Ondernemingsraad, Zorgadviesraad en Cliëntenraad oefenen invloed uit op het beleid conform hun bevoegdheden.’

De 28 specialismen Allergologie Anesthesiologie Apotheek Cardiologie Dermatologie Heelkunde Intensive Care Interne Geneeskunde Kaakchirurgie Keel-Neus-Oorheelkunde Kindergeneeskunde Klinische Chemie en Hematologie Klinische Fysica Klinische Pathologie

6

Longziekten Maag-Darm-Leverziekten Medische Microbiologie Medische Psychologie Neurochirurgie Neurologie Oogheelkunde Orthopedie Plastische Chirurgie Psychiatrie (PAAZ) Radiologie Reumatologie Urologie Verloskunde en Gynaecologie

• Beschikbare bedden:

559

• Beschikbare PAAZ en PUK:

24

• Medewerkers:

2.972

fte: 2183

• Medisch specialisten:

142

fte: 124,0

• DCB’s geopend:

188.185

• Klinische opnamen:

24.926

• Ontslagen patiënten:

24.927

• Eerste polikliniekbezoeken:

132.400



waarvan:



-

eerste poliklinische contacten PAAZ en PUK:

• Overige polikliniekbezoeken:

waarvan:



-

overige poliklinische contacten PAAZ en PUK:

• Dagen dagverpleging:

waarvan:



-

Deeltijdbehandelingen PAAZ en PUK:

• Klinische verpleegdagen:

Cliëntenraad

Zorg Advies Raad

Concernstaf Financiën en Economie Informatiemanagement Sociaal Beleid

Bureau Bestuursondersteuning

220.563 15.143 21.181 399 151.503



-

verkeerde bed dagen:

3.545



-

klinische verpleegdagen PAAZ en PUK:

9.084

* Dit is een beknopt overzicht van productie, personeel en opbrengsten. Meer uitgebreide informatie is opgenomen in de bijlagen in databank digiMV

Raad van Bestuur

1.342

waarvan:

• Bedrijfsopbrengsten:

Ondernemingsraad

€ 182.723.000

Zorggroep 1

Zorggroep 2

Zorggroep 3

Zorggroep 4

Heelkunde Kindergeneeskunde Kaakchirurgie Oogheelkunde Orthopedie Plastische Chirurgie Urologie Verloskunde & Gynaecologie

Allergologie Cardiologie Intensive Care/ Medium Care Longziekten OperatiekamersAnesthesie Radiologie Spoedeisende Hulp Traumacentrum

Dermatologie KNO Medische Psychologie Neurochirurgie Neurologie Psychiatrie Reumatologie

Dialyse Interne Geneeskunde/MDL

Unie voor Vrijwilligers

Pastoraat en Geestelijke Verzorging

Bureau Zorginnovatie Diëtetiek Patiëntenservicebureau

Medische ondersteuning Klinisch Chemisch en Hematologisch Lab Klinische Fysica Klinische Pathologie Medische Microbiologie en Immunologie Ziekenhuisapotheek

Opleidings- en Onderzoekscentrum Masteropleidingen Medische Bibliotheek, Onderzoek Opleiding Co-assistenten Skillslab Specialistenopleidingen Verpleegkundige en paramedische opleidingen

Informatie- en Adviesbedrijf

Facilitair Bedrijf

Facility Services

Boekhouding ICT Beheer Informatiebeheer IT Systeemontwikkeling Patiëntenadministratie Salarisadministratie

Bouw & Ruimtelijke Ordening Hotelservices Inkoop & Logistiek Medische Technologie Projectbureau Techniek

Café DE Brasserie Detacheringen Externe Dienstverlening Parkeerplaats Patiëntentelefonie en TV Vastgoedbeheer

7

Jaardocument 2007

Midden in de maatschappij Opleidingen

Medische niet MSRC-opleiding

• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

•

Gezondheidszorgpsychologie Heelkunde Interne geneeskunde Kaakchirurgie Kindergeneeskunde Klinische chemie, NVKC Medische microbiologie, A-opleiding* Neurochirurgie Neurologie, hoofdvak klinische neurologie, A-opleiding* Neurologie, hoofdvak klinische neurofysiologie Orthopedie Klinische Pathologie Psychiatrie Klinische psychologie Radiologie, A-opleiding* Revalidatiegeneeskunde Urologie Verloskunde en gynaecologie Ziekenhuisfarmacie, KNMP

Medisch Specialistische Vervolgopleidingen • •

Maag-Lever-Darmgeneeskunde Vaatchirurgie

*A-opleiding: academische opleiding die volledig in het EZ wordt gevolgd

8

Verpleegkundige opleidingen op mbo-niveau • •

Verpleegkundige niveau 4 (BBL en BOL) Defensie: algemeen militair verpleegkundige (AMV)

Verpleegkundige opleidingen op hbo-niveau • • • • • • • •

Verpleegkundige niveau 5 (BOL) Vervolgopleiding kinderverpleegkundige Vervolgopleiding IC-verpleegkundige Vervolgopleiding CCU-verpleegkundige Vervolgopleiding oncologieverpleegkundige Vervolgopleiding obstetrie(- en gynaecologie)verpleegkundige Vervolgopleiding dialyseverpleegkundige Vervolgopleiding SEH-verpleegkundige

Paramedische opleidingen • • • • • • • •

Verbinding leggen ook op basis van verandering

SEH-opleiding (STZ-ontwikkeling)

Voedingsassistent Doktersassistent (niveau 4) Tandartsassistent (niveau 4) SPH (niveau 5) OK-assistent Sociaal-pedagogische hulpverlening Radiologisch laborant Anesthesie-assistent

Het St. Elisabeth Ziekenhuis heeft voortdurend oog voor de ontwikkelingen en veranderingen in zijn omgeving en anticipeert daarop door verbindingen aan te gaan met organisaties en instellingen in en buiten de directe omgeving. Het is een rol die het St. Elisabeth Ziekenhuis op het lijf geschreven is: het staat oprecht en met recht midden in de maatschappij.

Herkenbaar productaanbod Om de contacten met de huisartsen en verloskundigen in de regio Tilburg optimaal te houden, heeft het St. Elisabeth Ziekenhuis samen met het TweeSteden ziekenhuis gewerkt aan een verbeterde bereikbaarheid. Daaruit is www.Lijn2.net voortgekomen: een duidelijk en herkenbaar productaanbod is gebundeld onder een merk en als zodanig gepresenteerd.

Toegevoegde waarde De samenwerkingsverbanden die het St. Elisabeth Ziekenhuis onderhoudt zijn heel divers. Ze leiden vaak tot een betere patiëntenzorg of verdere optimalisering van de ondersteunende activiteiten en processen. Uitgangspunt is altijd: waardetoevoeging. Er wordt samengewerkt om beter te maken wat al goed wordt gedaan. Ook wordt er uitbesteed aan derden. Het St. Elisabeth Ziekenhuis kent zijn grenzen maar ziet de samenwerkingspartners onbegrensd in aantal.

Samenwerkingsovereenkomsten UMC Utrecht en EMC Rotterdam: affilatieovereenkomst co-assistenten. Universiteit van Tilburg: samenwerkingsovereenkomst Medische Psychologie. UMC Utrecht: samenwerkingsovereenkomst Klinische Neurofysiologie. AzM: samenwerkingsovereenkomst Neurochirurgie en Interne Geneeskunde. TweeSteden ziekenhuis: samenwerkingsovereenkomst opleiding SEH-artsen. GGZ Midden-Brabant: samenwerkingsovereenkomst opleiding Psychiatrie. Het Zorgnetwerk Midden-Brabant. Het zijn een paar voorbeelden van de samenwerking die het St. Elisabeth Ziekenhuis met andere partijen is aangegaan.

Contacten De zorg voor patiënten staat altijd centraal. Vandaar dat het St. Elisabeth Ziekenhuis nauwe samenwerkingscontacten onderhoudt met Revalidatiecentrum Leijpark en Zorgcentrum Tilburg Zuid. Het Centrum voor Prenatale Diagnostiek is een samenwerkingsverband van de beide Tilburgse ziekenhuizen met het Klinisch Genetisch Centrum Nijmegen en het Universitair Centrum St. Radboud Nijmegen. Ook werkt het ziekenhuis samen met de Bergland Kliniek, een instelling die zich met name richt op het verlenen van niet-verzekerde zorg.

‘Eén merk, één uitstraling’ ‘Onder de naam www.Lijn2.net bundelen het St. Elisabeth Ziekenhuis en het TweeSteden ziekenhuis alle ondersteuning die zij verwijzers zoals huisartsen, verloskundigen en andere artsen in Tilburg en omgeving bieden. Lijn2.net omvat naast een website een bestelservice en verbeterde telefonische bereikbaarheid voor verwijzers. Op de website hebben verwijzers met een aparte inlogcode toegang tot alle informatie die zij nodig hebben om gebruik te kunnen maken van de ondersteuning van de ziekenhuizen. De website geeft toegang tot formulieren, instructieen patiëntenvoorlichtingsmateriaal over onderzoeken die artsen bij de ziekenhuizen kunnen aanvragen. Daarnaast bevat de site verwijsinformatie over de specialismen in beide ziekenhuizen, zoals toegangstijden en speciale afspraken. www.Lijn 2.net omvat een duidelijk en herkenbaar productaanbod dat transparant is over herkomst en besteding van middelen. Bovendien kunnen huisartsen nu beter meebeslissen over de doorontwikkeling van diensten. Lijn 2.net maakt in een oogopslag helder wie de afzenders zijn en wat de ziekenhuizen precies voor hen kunnen betekenen. Het uitstralingseffect is positief. Dat bevestigt eens te meer dat wij het ontzettend belangrijk vinden om kennis en kunde te delen.’ Jan den Bakker, manager zorggroep 4

9

Jaardocument 2007

Besturen en toezien Gamma Knife Centrum In het Gamma Knife Centrum worden patiënten uit binnen- en buitenland poliklinisch behandeld voor bepaalde hersenaandoeningen. Het centrum is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met het Dr. Bernard Verbeeten Instituut. Dit instituut is gespecialiseerd op het gebied van Radiotherapeutische Oncologie en Nucleaire Geneeskunde.

Zorgnetwerk Midden-Brabant Het St. Elisabeth Ziekenhuis is aangesloten bij het Zorgnetwerk Midden-Brababant en levert de voorzitter. Het zorgnetwerk zet hoofdlijnen van samenwerkingsbeleid uit, bespreekt transmurale onderwerpen en initieert gezamenlijke projecten.

Traumanetwerk Met tien andere Brabantse ziekenhuizen werkt het St. Elisabeth Ziekenhuis samen in een traumanetwerk. Traumacentrum Brabant werkt met de drie Brabantse regio’s voor Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen samen in het Schakelpunt Brabant, dat een methodiek heeft ontwikkeld voor het houden van grootschalige oefeningen op het gebied van rampenopvang.

Ronald McDonald Huis Op het ziekenhuisterrein bevindt zich een Ronald McDonald Huis. In het Ronald McDonald Huis kunnen ouders (en broertjes/zusjes) verblijven van ernstig zieke kinderen die ver weg wonen en voor behandeling in het St. Elisabeth Ziekenhuis of Revalidatiecentrum Leijpark zijn opgenomen.

Ministerie van Defensie In het kader van een samenwerkingsovereenkomst met het Ministerie van Defensie worden chirurgen, anesthesiologen, anesthesie- en OK-assistenten van het St. Elisabeth Ziekenhuis opgeleid voor en uitgezonden naar vredesmissies. 10

Zorgverzekeraars en andere financiers Met een groot aantal zorgverzekeraars is een contract gesloten. Hoofdverzekeraars zijn CZ en VGZ; regelmatig vindt er overleg plaats over product- en kwaliteitsontwikkelingen.

Het St. Elisabeth Ziekenhuis is ook als deelnemer aangesloten bij het Waarborgfonds voor de Zorgsector. Dat betekent dat het ziekenhuis voldoet aan de gestelde eisen op het gebied van kredietwaardigheid en solvabiliteit en dus onder gunstige voorwaarden geld kan aantrekken. Ook met de belangrijkste bancaire partners, ABN-AMRO Bank en BNG Bank, voert het ziekenhuis regelmatig overleg over beleidsmatige onderwerpen en de toekomstige manier van financiering.

Governance

Gemeente Tilburg

Samenstelling Raad van Bestuur

‘Last but not least’ onderhoudt het St. Elisabeth Ziekenhuis al vele jaren plezierige en opbouwende contacten met de Gemeente Tilburg.

Naam Functie Nevenfuncties

Het St. Elisabeth Ziekenhuis hanteert de Zorgbrede Governancecode van de Brancheorganisaties Zorg. Deze code wordt toegepast in de wijze van toezicht houden, besturen en verantwoording afleggen. De aanbevelingen van de Zorgbrede Governancecode zijn zoveel mogelijk geïncorporeerd in dit jaardocument. Daar waar wordt afgeweken van deze code wordt hierover, gemotiveerd, verantwoording afgelegd.

Dr. H.J.J.M. Berden Lid Raad van Bestuur

• Bestuurslid (voorzitter) van de Stuurgroep Landelijke Meldkamer AmbulanceZorg (LMAZ) • Voorzitter van de Landelijke Vereniging van TraumaCentra (LVTC) • Bestuurslid (voorzitter) Stichting World Congress on Disaster and Emergency Medicine • Bestuurslid Commissie Doelmatigheidsonderzoek van ZorgOnderzoek Nederland/MW • Bestuurslid (voorzitter) commissie Implementatie van ZorgOnderzoek Nederland/MW, verdelingscommissie Ingesteld door ministerie VWS en College voor Zorgverzekeringen • Bestuurslid (vanaf 2006 voorzitter) bestuurscommissie (RvT) GGD Nijmegen • Bestuurslid (voorzitter RvT) van het Integraal Kankercentrum Oost (IKO) te Nijmegen • Lid Commissie Gezondheidszorgonderzoek van de Raad voor Gezondheidsonderzoek (RGO) • Bestuurslid (DB) van Frans Huygen Stichting te Lent, een overkoepelende stichting van meerdere huisartsenpraktijken en een wetenschappelijk fonds • Diverse bestuursfuncties uit hoofde van huidige functie in het St. Elisabeth Ziekenhuis, waaronder waarnemend voorzitter bestuur Ronald McDonald Huis Tilburg, voorzitter Zorgnetwerk Midden-Brabant, bestuurslid Brabant Medical School

Drs. W.A. van der Meeren Lid Raad van Bestuur

• Lid bestuur Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) • Arbiter Scheidsgerecht Gezondheidszorg Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Maatschappelijke Opvang (SMO) Breda e.o. • Lid Adviesraad Topclass en Masterclass Erasmus Universiteit Rotterdam • Lid Raad van Advies Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap

Mw. drs. J.A.P. Zijp – Noij Secretaris Raad van Bestuur • Uit hoofde van huidige functie in het St. Elisabeth Ziekenhuis, ambtelijk secretaris bestuur Ronald McDonald Huis Tilburg • Secretaris Soroptimistenclub Vught

11

Jaardocument 2007

Samenstelling Raad van Toezicht op 31 december 2007 Functioneren Raad van Bestuur De Raad van Bestuur bestaat uit twee leden die zowel gezamenlijk als ieder afzonderlijk de verantwoordelijkheid hebben voor de totale gang van zaken in het St. Elisabeth Ziekenhuis. Onverlet de verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur respectievelijk die van zijn leden voor het totale beleid bestaat er een onderlinge verdeling van aandachtsgebieden: één lid heeft het primaire proces als aandachtsgebied, één lid de zorgondersteunende diensten en het sociale beleid. Het PR-beleid alsmede de ontwikkeling van het strategisch beleid behoren tot het aandachtsgebied van de gehele Raad van Bestuur. De verdeling van de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden is vastgelegd in het Reglement voor de Raad van Bestuur van het St. Elisabeth Ziekenhuis. De Raad van Bestuur stelde zich in het verslagjaar toetsbaar op ten aanzien van zijn eigen functioneren. Aan de hand van de zogenaamde bestuurlijke agenda, opgesteld door de Raad van Bestuur, voerde een delegatie van de Raad van Toezicht een functioneringsen beoordelingsgesprek met de beide leden van de Raad van Bestuur tezamen. Dit past binnen de opvattingen van volstrekte collegialiteit. De maatstaven bij beoordeling liggen schriftelijk vast. Na het beoordelingsgesprek heeft de Raad van Toezicht de arbeidsvoorwaarden van de Raad van Bestuur voor het jaar 2008 vastgesteld. De positieve beoordeling van de prestaties van de Raad van Bestuur over 2007 leidde tot het toekennen van het variabel deel van de beloning van de Raad van Bestuur.

Samenstelling en taken Raad van Toezicht

12

De samenstelling van de Raad van Toezicht is geregeld in de statuten van de Stichting St. Elisabeth Ziekenhuis. De Raad van Toezicht kent daarnaast een reglement Raad van Toezicht dat inzicht biedt in de wijze waarop de Raad zijn verantwoordelijkheden waarmaakt, in de taken en bevoegdheden alsmede in het profiel1 van de leden. De Raad van Toezicht heeft de taak integraal toezicht te houden op het beleid van de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken in het St. Elisabeth Ziekenhuis. De raad heeft voorts een klankbordfunctie. De Raad van Toezicht bestaat uit vijf leden. Deze leden zijn maatschappelijk geëngageerd en deels ook beroepsmatig actief. Er is een voorzitter, een vice-voorzitter en een financiële Auditcommissie. Verder zijn er geen onderscheiden portefeuilles, wel aandachtsgebieden. De heer prof. dr. H.W. van den Borne heeft besloten af te zien van een derde zittingstermijn

Naam Functie Aandachtsgebied Nevenfuncties als lid van de Raad van Toezicht, daarmee ruimte makend voor vernieuwing van de raad. Hij is per 31 december 2007 afgetreden. De raad dankt hem voor zijn jarenlange inzet ten behoeve van het St. Elisabeth Ziekenhuis in het algemeen en voor de Raad van Toezicht in het bijzonder.

mw. mr. A.M. van Blerck-Woerdman Lid Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (voorzitter)

• Voorzitter Raad van Toezicht Bureau Jeugdzorg N-Brabant • Lid Raad van Commissarissen Zorgconsult Nederland • Lid Raad van Toezicht NHTV Breda

prof.dr. H.W. van den Borne Hoogleraar patiëntenvoorlichting Universiteit Maastricht

• Wetenschappelijk consulent Integraal Kankercentrum Limburg • Voorzitter van de werkgemeenschap psychosociale oncologie van het IKL Limburg • Adviseur van de Nederlandse Vereniging van PatiëntenVoorlichters (VPV)

prof.dr. W.B.H.J. van de Donk

• Vice-voorzitter van het Thijmgenootschap (sinds 2005) • Lid van de Raad van Toezicht van de Stichting Educatie en Beroepsonderwijs (ROC Midden Brabant en Midden-Brabant College)

Hoogleraar Maatschappelijke Bestuurskunde, verbonden aan de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur, Faculteit Rechtsgeleerdheid, Universiteit van Tilburg Voorzitter Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid Den Haag

• Formateur/informateur College van Gedeputeerde Staten Noord-Brabant (maart-april 2007)

drs. J.M.A. Schalken Senior adviseur Louwman Groep Lid financiële (vice-voorzitter) Audit-commissie

• Bestuurslid Stichting Voortgezet Openbaar Onderwijs Tilburg • Commissaris T.S.O. BV, Goirle • Lid Board Bonhams Ltd, London • Lid Board Bonhams & Butterfields Inc., San Francisco • Lid diverse besturen Administratiekantoren • Director Totalsure ltd • Bestuurslid Nationaal Automobiel Museum

ir. P.J.A. van Schijndel Lid Raad van Bestuur Rabobank Nederland Lid financiële Audit-commissie

• Bestuurslid Nederlandse Rode Kruis • Vice-voorzitter Rode Kruis afdeling Oisterwijk-Haaren • Voorzitter Raad van Toezicht Theaters Tilburg • Voorzitter Raad van Advies Faculteit Technologie Management van de Technische Universiteit Eindhoven • Voorzitter Stichting Vrienden van Harmonie-orkest Oisterwijk • Lid Raad van Advies Stichting Nederlands Telwerkforum

Bij openbare werving, selectie en benoeming van nieuwe leden van de Raad van Toezicht wordt gebruik gemaakt van een voor de betreffende vacature opgestelde individuele profielschets. Deze wordt na advisering door het zogenaamde vertrouwelijk beraad goedgekeurd door de Raad van Toezicht. Het vertrouwelijk beraad is samengesteld uit een delegatie van de verschillende geledingen van het St. Elisabeth Ziekenhuis, zijnde de Cliëntenraad, de Ondernemingsraad, de Vereniging Medische Staf en het management.

1

13

Jaardocument 2007

Rooster van aftreden Raad van Toezicht Naam

Datum infunctietreding RvT

Datum aftreden Herbenoembaar2

Datum definitief aftreden

mw. mr. A.M. van Blerck-Woerdman

01.01.1998

31.12.2008

Nee

31.12.2008

prof. dr. H.W. van den Borne

01.01.2000

31.12.20073

Ja

31.12.2007

rapporteerde over haar bevindingen aan de voltallige Raad van Toezicht. De Auditcommissie stelde vast dat er nog knelpunten zijn. De accountant gaf aan dat de knelpunten veroorzaakt door de introductie van het Enterprise Resource Planningsysteem (ERP) in het eerste jaar na invoering gebruikelijk zijn. De Auditcommissie sprak voorts de wens uit tot het instellen van een vakantiedagenbeleid, daar het van belang is om de omvang van de vakantiedagen beheersbaar te krijgen. De Auditcommissie gaf aan geen behoefte te hebben aan een reglement voor de commissie. Immers, twee Raad van Toezichtleden nemen deel aan de commissie, maar de Raad van Toezicht blijft integraal verantwoordelijk.

prof. dr. W.B.H.J. van de Donk

01.01.2006

31.12.2009

Ja

31.12.2017

Overleg met adviesgremia

drs. J.M.A. Schalken

08.03.1999

31.12.2010

Nee

31.12.2010

ir. P.J.A. van Schijndel

01.01.2004

31.12.2007

Ja

31.12.2015

Activiteiten

14

De Raad van Toezicht vervulde zijn taak als toezichthouder op professionele wijze. Hij is intensief betrokken geweest bij en goed geïnformeerd over het functioneren van de organisatie. De Raad van Toezicht vergaderde in het verslagjaar 8 maal in aanwezigheid van de Raad van Bestuur. De te verwachten agendapunten zijn in de laatste vergadering van het jaar 2006 in een door de Raad van Toezicht goedgekeurde raamagenda opgenomen. Deze raamagenda is gebaseerd op de volgende aandachtsvelden: de planning en controlcyclus, de ‘bestuurlijke’ agenda, ontwikkelingen patiëntenzorg, ethische en mediagevoelige kwesties, organisatieaspecten, ontwikkelingen op macroniveau en regionale ontwikkelingen. Periodiek werd door middel van rapportages de financiële positie van het St. Elisabeth Ziekenhuis gemonitord. Goedkeuring werd verleend aan de financiële jaarverslaggeving 2006, de exploitatie- en investeringsbegroting 2008, het Treasury Jaarplan 2008 en aan hierin opgenomen mandateringsvoorstellen. Ook aan diverse andere zaken verleende de Raad van Toezicht zijn goedkeuring: aan de constructie inzake grond en bouw van het Geriatrisch Behandelcentrum, aan het toekennen van het Enquêterecht aan de Stichting LSR (Landelijk Steunpunt cliëntenRaden), aan de

herbenoeming van een lid van de Raad van Toezicht en aan het uitvoeren van de nog openstaande vraagpunten met betrekking tot de Zorgbrede Governancecode. Andere beleidsmatige en organisatorische onderwerpen die onder meer aan de orde kwamen zijn arbeidsmarktbeleid, regionale samenwerking, patiëntveiligheid, de boardletter (interimcontrole) 2006, het plan Neurochirurgie, de capaciteitsuitbreiding Intensive Care, een ethische kwestie en evaluatie van de bestuurlijke agenda 2007. Eenmaal vergaderde de Raad van Toezicht in aanwezigheid van het management. In dit overleg werd gesproken over de NIAZ-accreditatie, het zorgbeleid, patiëntenparticipatie, het Opleidings- en Onderzoekscentrum en de problematiek rondom het ERP-salarispakket.

2 Een lid van de Raad van Toezicht van het St. Elisabeth Ziekenhuis kan driemaal voor een periode van (maximaal) vier jaar zitting hebben in de Raad van Toezicht. De Zorgbrede Governancecode schrijft maximaal tweemaal voor. De Raad van Toezicht van het St. Elisabeth Ziekenhuis kiest in dezen voor vergroting van de continuïteit.

3

Auditcommissie Sinds enige jaren kent de Raad van Toezicht een financiële Auditcommissie. Twee leden van de Raad van Toezicht hebben zitting in deze Auditcommissie. De commissie kwam in het jaar 2007 tweemaal bijeen ter voorbespreking van de financiële jaarverslaggeving 2006, de accountantsverklaring en de Boardletter Interim-controle 2007. De Auditcommissie Professor Van den Borne heeft besloten af te zien van een derde zittingstermijn als lid van de Raad van Toezicht.

De Raad van Toezicht liet zich ook op indirecte wijze informeren over de algemene gang van zaken in het St. Elisabeth Ziekenhuis en de rol van de Raad van Bestuur hierin door met een afvaardiging van de Raad van Toezicht aanwezig te zijn in een overlegvergadering van de Raad van Bestuur met de Ondernemingsraad. In deze overlegvergadering werd gesproken over de algemene gang van zaken in het St. Elisabeth Ziekenhuis alsmede over de financiële resultaten 2007 en de begroting 2008. Een afvaardiging van de Raad van Toezicht woonde een overleg bij van de Raad van Bestuur met de Cliëntenraad. Thema’s in dit overleg waren onder meer de richtlijn Informed Consent, weefsel- en orgaandonatie, het elektronisch patiënten- en medicatiedossier, ‘menslievende’ zorg en de begroting 2008. De voltallige Raad van Toezicht voerde, in aanwezigheid van de Raad van Bestuur, een constructief overleg met het bestuur van de Vereniging Medische Staf over de thema’s regionale samenwerking en kwaliteit van medisch specialisten.

Evaluatie functioneren Raad van Toezicht De Raad van Toezicht evalueerde in eigen kring, dus buiten de aanwezigheid van de Raad van Bestuur, zijn functioneren. De evaluatie vond plaats aan de hand van een speciaal voor dit doel ontworpen checklist. Voorafgaand aan de evaluatie peilde de voorzitter van de Raad van Toezicht de mening van de Raad van Bestuur in dezen. De Raad van Bestuur is na afloop van de evaluatie geïnformeerd over hetgeen is besproken. De Raad van Toezicht voert ten minste jaarlijks met de Raad van Bestuur als geheel een evaluatiegesprek over het wederzijds functioneren van beide organen op zich en in relatie tot elkaar.

Bezoldiging Raad van Toezicht De bezoldiging van de leden van de Raad van Toezicht is enige jaren geleden door de Raad van Toezicht, gehoord de Raad van Bestuur, vastgesteld. De bezoldiging is niet afhankelijk van de resultaten van de zorgorganisatie. De hoogte en structuur van de bezoldiging van de individuele leden van de Raad van Toezicht zijn terug te vinden in het onderdeel toelichting op de resultatenrekening punt 25 van de jaarrekening.

Enquêterecht en statuten Opneming van het Enquêterecht in de statuten van de Stichting St. Elisabeth Ziekenhuis is, in tegenstelling tot het voornemen, niet gerealiseerd in het verslagjaar 2007 maar zal worden gerealiseerd bij de statutenwijziging in 2008.

Overleg met extern accountant De extern accountant woonde in het verslagjaar een aantal vergaderingen van de financiële Auditcommissie bij. In de voorbespreking van de financiële jaarverslaggeving 2006 met twee leden van de Raad van Toezicht werden door de accountant vele vragen bevredigend beantwoord. Om die reden is ervan afgezien de extern accountant ter toelichting te laten inkomen in de vergadering van de Raad van Toezicht waarin de financiële jaarverslaggeving werd behandeld. De financiële jaarverslaglegging St. Elisabeth Ziekenhuis 2006 is, voorzien van een positief advies van de financiële Auditcommissie en een goedkeurende verklaring van de accountant, goedgekeurd.

15

Jaardocument 2007

Bedrijf in balans ‘De goede naam verder uitbouwen’

Ziekenhuis in evenwicht voert de boventoon

‘De Raad van Toezicht kijkt terug op een enerverend en dynamisch 2007. Er werden goede resultaten behaald op zorginhoudelijk, kwalitatief en financieel niveau. De raad was betrokken bij de organisatie maar zoals dat hoort, op afstand. We vervulden onze functies vanuit onze verschillende kennisachtergronden en ervaringen, waarbij we ook een ‘klankbord’ waren voor het bestuur. In 2007 vonden we elkaar opnieuw op gelijkwaardig niveau, de raad verloor zijn rol van onafhankelijk toezichthouder niet uit het oog.

Menslievende zorg kunnen aanbieden vraagt ook om stabiliteit op bedrijfsmatig niveau. Zaak dus om alle gelederen ‘in control’ te hebben en de lange termijn visie daarbij niet uit het oog te verliezen.

Belangrijke zaken die de revue passeerden waren ook de krapte op de arbeidsmarkt en de betekenis hiervan voor het ziekenhuis. Het aantrekkelijker maken van de organisatie was onderwerp van gesprek. De goede naam van het ziekenhuis willen we graag behouden en verder uitbouwen. Het thema ‘patiëntvriendelijkheid’ drong dieper door in de organisatie. Onze waardering willen we uitspreken in de richting van alle medewerkers. We willen hen bedanken voor de inspanningen die hebben geleid tot dit mooie resultaat.’ Namens de leden Raad van Toezicht, Anke van Blerck-Woerdman, voorzitter

Planning & control In 2007 is er wederom veel ondernomen op het gebied van de bedrijfsvoering om het St. Elisabeth Ziekenhuis ‘in control’ te houden. De Planning & Control cyclus was gericht op: enerzijds het behalen van beleidsmatige doelen (zoals opgenomen in het managementcontract) en anderzijds op het in gang zetten en realiseren van diverse financiële zaken (bijvoorbeeld de begroting en een financieel stabiele organisatie). Beide uitgangspunten vinden hun basis in de meerjarenbeleidsbrief die verder wordt uitgewerkt in de jaarlijkse kaderbrief. Het ziekenhuis volgt hierbij het principe van PDCA: plannen, doen, controle en actie. De in 2006 opgestarte nauwe samenwerking met de controlfunctie binnen de eenheden heeft in 2007 ondermeer geleid tot verdere standaardisatie, zowel in de planning (bijvoorbeeld het managementcontract, de begroting en business cases) als in de rapportage over de realisatie. Het management van de zorgeenheden diende hiertoe de vier, zes en acht maanden rapportages in. Hierin legde het management verantwoording af over de productie, de financiële en personele stand van zaken binnen de eenheid. Natuurlijk zijn ook de ontwikkelingen in de externe financieringen van dichtbij gevolgd. Dit heeft onder andere geleid tot het verder ontwikkelen van belangrijke investeringsbeslissingen op basis van toekomstige kasstromen en het nauwlettend volgen van de ontwikkelingen met betrekking tot de invoering van de maatstafconcurrentie.

hogere eisen gaan stellen aan de solvabiliteit van ziekenhuizen dan in het verleden. In 2007 is een start gemaakt met een actief rentemanagement. In 2007 zijn een groot aantal leningen geherfinancierd met ‘forward starts’, waarbij de rente van de toekomstige herfinanciering bij voorbaat is afgedekt. Daarnaast zijn voorbereidingen getroffen om de rente van leningen ter financiering van lopende en toekomstige bouwprojecten af te dekken. Ook is in 2007 veel aandacht besteed aan werkkapitaalbeheer. De deelname aan het waarborgfonds in gecontinueerd: het ziekenhuis is financieel gezond.

Het intern controleplan (incl. kaderregeling) In 2007 is het ‘intern controleplan’ uitgewerkt en heeft het ziekenhuis grotendeels zelf de interne controle uitgevoerd. Centraal hierbij staat de boordeling van de opzet, bestaan en werking van de AO/IC. Een middel daartoe waren de workshops Risicomanagement. De workshops zijn georganiseerd in samenwerking met de externe accountant. Uit de regelingen AO/IC DBC’s en AWBZ vloeien de DBC-controle en controle productie AWBZ voort. Deze zijn in 2007 verder gestandaardiseerd. Vanaf 2008 vervalt de regeling AWBZ voor het ziekenhuis en gaat de regeling AO/IC DBC’s GGZ gelden. In 2007 zijn voorbereidingen hiervoor getroffen.

Treasury

16

De treasury activiteiten van het ziekenhuis volgen de lijn van de gestelde kaders in het ´treasuryjaarplan´. Dat betekent voor 2007 dat tal van voorbereidingen zijn getroffen voor de stelselwijziging voor wat betreft de kapitaallasten. Treasury wordt betrokken bij investeringsbeslissingen met betrekking tot huisvesting, teneinde een optimale financieringsvorm te kunnen kiezen. De dynamische omgeving in combinatie met de verdergaande prestatiebekostiging brengen grotere risico’s met zich mee. Gevolg is dat kredietverstrekkers

17

Jaardocument 2007

Opkomen voor cliënten De cliënt in de rol van regisseur Iedere cliënt heeft belang bij optimale zorg. De cliënt voert waar mogelijk zelf de regie en is waar mogelijk leidend en niet lijdend voorwerp. Ook in 2007 was de Cliëntenraad er voor en door patiënten van het St. Elisabeth Ziekenhuis. Er werd door de Cliëntenraad aandacht geschonken aan goedlopende zaken en aan dingen die anders of beter zouden kunnen.

Voornemens ‘Het voortdurend onder de aandacht brengen van de positie van de cliënt bij alle geledingen in het ziekenhuis, waarbij de cliënt waar mogelijk zelf de regie voert over de eigen zorgbehoeften.’ Vanuit dit oogpunt gaf de Cliëntenraad net als andere jaren gevraagd en ongevraagd advies aan de Raad van Bestuur van het St. Elisabeth Ziekenhuis.

Adviezen In 2007 bracht de Cliëntenraad acht keer een positief advies uit en één keer een ‘voorlopig nog geen positief advies’. Laatstgenoemd advies had betrekking op de beleidsnotitie ‘richtlijnen Informed Consent’ waarin de regierol van de patiënt naar de mening van de Cliëntenraad onvoldoende tot zijn recht kwam. De Cliëntenraad streeft ernaar dat cliënten de best mogelijke informatie ontvangen en de mogelijkheid hebben om zich optimaal te laten informeren. De Cliëntenraad verwees drie klachten van individuele cliënten door naar de klachtenfunctionaris. In Monitor, het personeelsblad voor medewerkers van het St. Elisabeth Ziekenhuis, heeft de Cliëntenraad een vaste column. Een column over ervaringen, met als doel de medewerkers op een ludieke en prikkelende manier een spiegel voor te houden. Met hetzelfde doel zijn enkele aansprekende teksten geplaatst in het jaardocument van de Cliëntenraad.

Gesprekspartners 18

In 2007 zat de Cliëntenraad elf keer om de tafel. Gesprekspartners waren onder meer de Vereniging Medische Staf, de zorggroepmanagers, het Patiëntenservicebureau en de Raad van Bestuur. Bij één overleg met de Raad van Bestuur waren ook de voorzitter en een lid van de Raad van Toezicht aanwezig.

Er werd tevens gesproken met de Ondernemingsraad van het ziekenhuis. De Cliëntenraad onderhield ook contacten met organisaties buiten het ziekenhuis, zoals het TweeSteden ziekenhuis, de Landelijke Organisatie Cliëntenraden, het Landelijk Steunpunt cliëntenRaden, het Jeroen Bosch ziekenhuis en de Brabant Medical School.

Onderwerpen De gesprekken waren gevarieerd, de onderwerpen talrijk en interessant: toekenning enquêterecht, huisstijl en slogan, beleidsnota ‘Patiëntveiligheid’, klachtenmanagement cliëntenzorg, openingstijden ziekenhuisapotheek, NIAZ-accreditatie, studiemiddag Brabant Medical School, pilot Meals on Wheels, positie arts-assistenten, kwaliteit artsen Spoedeisende Hulp, organiseren achterbanbijeenkomst, beveiliging fietsenstalling, wachttijden telefoon, voorlichting weefsel- en orgaandonatie, bouw geriatrisch behandelcentrum, zorgdebatten, ontwikkelingen zorginnovatie, beleid gebruik mobiele telefoon, prestatie-indicatoren, agressie in het ziekenhuis, gastvrijheid met sterren en menslievende zorg.

Faciliteiten Ook in 2007 beschikte de Cliëntenraad over een budget. De Cliëntenraad maakt ieder jaar een begroting en legt die voor aan de Raad van Bestuur. Een secretaresse van de Raad van Bestuur geeft ondersteuning op secretarieel gebied. De Cliëntenraad heeft een eigen pagina op www.elisabeth.nl.

Samenstelling

De Cliëntenraadleden:

De Cliëntenraad behartigt de gemeenschappelijke belangen van de cliënten en zorgt ervoor dat het belang van de cliënt centraal staat in het ziekenhuisbeleid. De Cliëntenraad bestaat uit negen vrijwilligers. Zij komen uit het verzorgingsgebied van het St. Elisabeth Ziekenhuis. De leden voelen zich betrokken bij de groep cliënten maar hebben als Cliëntenraad een onafhankelijke positie binnen het St. Elisabeth Ziekenhuis.

G.A.C.M. van Engelen, voorzitter A.A.A.M. Cools, vice-voorzitter/penningmeester Mw.drs. B.H. Feldbrugge-Okhuijsen, secretaris R. Buursink, lid Mw. C.M.A. Huybregts-van Alphen, lid Mw N. Iskenderkaptanoglu, lid Mw. C. Reusken-Wijne, lid T. Struycken, lid P. Verschure, lid

19

Jaardocument 2007

Investeren in meerjarenbeleid

20

‘Hier staan wij voor!’

3. Regionale verankering

7. Financiën

In de meerjarenbeleidbrief ‘Hier staan wij voor!’ worden de belangrijkste beleidspunten voor 2006-2008 genoemd. De negen beleidsthema’s kunnen rekenen op een groot, ziekenhuisbreed draagvlak. Centraal staan het behoud van het goede en de verdere ontwikkeling van de zorg aan patiënten, en het behoud en de groei van de positie van het St. Elisabeth Ziekenhuis.

Het St. Elisabeth Ziekenhuis ontleent zijn bestaansrecht ook aan zijn positie in het zorgnetwerk. Continuïteit van zorg voor de patiënt is afhankelijk van de samenwerking tussen de zorgaanbieders in de regio: ziekenhuis, huisarts, verloskundige, Centrale Post Ambulancevervoer (CPA), Gemeenschappelijke Gezondheids Dienst Hart voor Brabant (GGD), Revalidatiecentrum Leijpark, de sector verpleging en verzorging, Zorgnetwerk Midden-Brabant.

In de visie van het St. Elisabeth Ziekenhuis kunnen patiënten rekenen op een vriendelijke en respectvolle bejegening, waarbij zij mogen uitgaan van zorg die zorgzaam, zorgvuldig en veilig is. Het diagnostisch en therapeutisch aanbod is gedefinieerd volgens de meest recente inhoudelijke ontwikkelingen en inzichten. Het St. Elisabeth Ziekenhuis levert een hoge kwaliteit van zorg. De disciplines in het ziekenhuis werken zoveel mogelijk multidisciplinair en thema- of aandoeningsgericht. De negen beleidsthema’s:

4. Behoefte van patiënt versus beschikbare middelen

Het St. Elisabeth Ziekenhuis voert een degelijk financieel beleid, waarbij grote risico’s worden gemeden. De financiële reserve groeit jaarlijks. De geleverde zorg wordt van een adequate prijs voorzien. De sturing op bedrijfsvoering wordt ondersteund door adequate managementinformatie. De verantwoordelijkheden in de planning- en controlcyclus worden aangescherpt, de verantwoordelijkheid voor bouwkundige aanpassingen wordt aangepast aan de gewijzigde financiering en interne dienstverleningsafspraken worden gemaakt met financiële verrekening, vastgoedmanagement en treasury.

1. Zorg

5. Onderwijs en opleiding

Het St. Elisabeth Ziekenhuis staat voor goede zorg aan patiënten. De medewerkers leveren de zorg, en zij maken voor de patiënt het verschil. Iedere medewerker beschouwt integriteit als een kernwaarde, hij neemt zijn eigen verantwoordelijkheid, legt verantwoording af over zijn handelen en past prestatie-indicatoren ofwel meetbare aspecten van zorg toe. De patiënt is partner in het zorgproces; er worden verschillende vormen van patiëntenparticipatie aangeboden.

Het St. Elisabeth Ziekenhuis heeft veel aandacht voor medisch-specialistische, verpleegkundige en paramedische opleidingen; ze zijn van vitaal belang. De opleiding tot spoedarts wordt verder uitgerold. De inhoud van opleidingen wordt vernieuwd. Nieuwe beroepen ontstaan, zoals physician assistant en nurse practitioner. De onderwijs- en onderzoeksvoorzieningen worden verder uitgebreid in relatie tot de Brabant Medical School en het Universitair Medisch Centrum Erasmus in Rotterdam.

2. Veiligheid van zorg en kwaliteit

6. Toegepast wetenschappelijk onderzoek

Het St. Elisabeth Ziekenhuis levert veilige en kwalitatief hoogstaande zorg. Externe verantwoording wordt afgelegd door het volgen van de Zorgbrede Governancecode van de NVZ vereniging van ziekenhuizen, het toepassen van prestatie-indicatoren en het voldoen aan de normen van het Nederlands Instituut voor Accreditatie van Ziekenhuizen (NIAZ). Het ziekenhuis hanteert het managementmodel van het Instituut Nederlandse Kwaliteit (INK) als managementinstrument; het sturen op resultaten is in dit model een van de belangrijkste principes. Incidenten, complicaties en klachten worden in kaart gebracht. De analyses vormen de basis voor verbeteringen. Een vitaal en regulier thema is innovatie.

Positieversteviging heeft ook betrekking op wetenschappelijk onderzoek. Het ziekenhuis stelt zich op dit gebied proactief op door het aangaan van relaties met vooraanstaande onderzoeksinstituten in Nederland, het bieden van een werkplaatsfunctie aan studenten en onderzoekers van universiteiten en het verder ontwikkelen van het functieonderzoek en de integratie hiervan in het Opleidings- en Onderzoekscentrum.

Het St. Elisabeth Ziekenhuis bewaakt de balans tussen de behoefte van de patiënt enerzijds en de beschikbare middelen anderzijds. Systematisch en thematisch wordt aandacht besteed aan de kosten van zorg en efficiency. Daarbij wordt uitgegaan van de reële zorgbehoefte van de patiënt. Processen worden, met gebruikmaking van specifieke kennis en kunde, programmatisch verbeterd en de ontwikkeling van private initiatieven wordt gestimuleerd.

8. Werkgeverschap Het St. Elisabeth Ziekenhuis biedt mogelijkheden voor persoonlijke en professionele ontwikkeling in een gezonde en veilige werkomgeving. Centraal staat het verbeteren van de effectiviteit van de personele inzet met behoud van kwaliteit. In het bijzonder is er aandacht voor het werken met competenties en het leren of verbeteren van managementvaardigheden. De personeelsinzet wordt verbeterd aan de hand van objectieve gegevens, zowel kwantitatief als kwalitatief. Gezondheidsmanagement wordt verder ontwikkeld naar vitaliteitsmanagement.

9. Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) ICT draagt in belangrijke mate bij aan toegankelijke en effectieve zorg van hoge kwaliteit. Op het gebied van informatiebeveiliging wordt gestreefd naar het behalen van de norm NEN 7510 (medische informatica - informatiebeveiliging in de zorg). Ook anticipeert het ziekenhuis op de invoering van het Burger Service Nummer en de Unieke Zorgverlener Identificatie. De ontwikkeling van de door het St. Elisabeth Ziekenhuis ontworpen elektronische dossiers zoals het patiënten-, medisch en verpleegkundig dossier wordt voortgezet. De elektronische communicatie met externe zorgverleners wordt verbeterd en uitgebreid. Tevens worden administratieve processen zoveel mogelijk geautomatiseerd, en is het streven om systemen in te voeren die het primaire proces ondersteunen (met name voor patiëntenlogistiek) en de patiëntveiligheid vergroten (medicatieveiligheid). 21

Jaardocument 2007

Zorgen voor kwaliteit Zorgen op maat is kwaliteit leveren, in meer dan één opzicht De inspanningen op het gebied van kwaliteit worden onverminderd voortgezet en werpen ook hun vruchten af, zoals blijkt uit de in 2007 behaalde NIAZ-accreditatie. Kwaliteit leveren is echter meer dan de optelsom van keurmerken en certificaten; het meten van kwaliteit en het vastleggen van afspraken is een voorwaarde om te kunnen verbeteren. Ziekenhuisbreed.

NIAZ accreditatie In mei 2007 heeft het ziekenhuis het accreditatiebewijs ontvangen van het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (NIAZ). De accreditatie is de kroon op jaren van intensieve voorbereiding en grote inspanningen. Het laat zien dat er breed draagvlak is vanuit alle afdelingen en geledingen om de zorg voor patiënten voortdurend te verbeteren. Uiteraard zijn er nog verbeterpunten, en wel op het gebied van betrouwbaarheid en volledigheid van stuurinformatie, het vertalen van centraal naar decentraal beleid, veiligheid van medicatieopslag, voorbehouden handelingen, toestemming van patiënten, personeels- en opleidingsbeleid, bewegwijzering, onderhoud van medische apparatuur, calamiteitenplan en de samenhang van kwaliteitsonderzoeken. Deze punten zijn opgenomen in een per direct gestart actieplan en worden getoetst in 2008.

22

opgenomen die wij van belang achten voor een veilige, verantwoorde, efficiënte, effectieve en klantvriendelijke manier van werken. Onze volledige organisatie is beschreven in het handboek: beschikbare ruimte, verantwoordelijkheden medewerkers, opleidingen, milieu- en arbo-aspecten, noodplan, goederen, validatie, werkvoorschriften, bloedafname, privacy, rapportage, beheer, vastlegging gegevens, beoordeling werkwijze laboratorium, documentbeheersysteem, enzovoorts. Iedere bepaling die wij doen is onderhevig aan een kwaliteitscontrole, intern en extern. CCKL toetst of laboratoria voldoen aan de gestelde kwaliteitnormen. Op basis van ons kwaliteitshandboek, dat meer dan 1000 documenten omvat, is CCKL in 2007 bij ons in het laboratorium komen kijken. Deze audit is heel goed verlopen, mede dankzij de inspanningen van velen, zoals de KAM-zorgmedewerkers. Op basis van de documentatie en het bezoek wordt het certificaat met terugwerkende kracht verleend: er zijn altijd nog een aantal punten die verbetering behoeven. Het is niet klaar met de verkrijging van dit ‘keurmerk’. Voortdurend zijn wij bezig ons te toetsen, er is altijd ruimte voor verbetering. Op deze manier krijgen patiënten de veiligheid waar zij recht op hebben, specifiek betrokken op de diensten die wij als laboratorium leveren.’ Bert Westerhuis, klinisch chemicus en manager Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium

iedereen die zich op onze afdeling begeeft. Andere punten waarop de werkwijze van de SEH is beoordeeld: wat doen wij eraan om te voorkomen dat complicaties ontstaan? Is er bijvoorbeeld een vangnetprotocol? Zijn er inwerkprogramma’s voor nieuwkomers? Hoe is het met de overige protocollen gesteld? Hoe zijn patiëntlogistieke zaken geregeld? En ook heel belangrijk: hoe bejegenen wij onze patiënten? Op basis van de bevindingen van het verificatiebezoek van MediRisk, die tal van zaken is na- en langsgelopen, is een plan van aanpak ontwikkeld. Conclusie MediRisk: de SEH heeft kwaliteit hoog in het vaandel staan. Uiteraard is er ruimte voor verandering, om bepaalde zaken bij te sturen. Zo zijn op het gebied van dossiercontrole en röntgenbespreking verbeterplannen ingezet. Wat verder van groot belang is, is de houding naar patiënten toe. Het is zo wezenlijk dat we blijven uitgaan van het verwachtingspatroon van de patiënt: die wil tenslotte niets liever dan weer veilig thuiskomen.’ Teun van Egmond, chirurg en medisch manager SEH

Interne toetsing

Kwaliteitskeurmerken

Externe toetsing

Het St. Elisabeth Ziekenhuis beschikt over meerdere kwaliteitskeurmerken. De afdeling Voeding is HACCP gecertificeerd, het laboratorium voor Medische Microbiologie en Immunologie en het laboratorium van de ziekenhuisapotheek hebben een CCKL-certificaat en de afdeling Dialyse beschikt over een HKZ-certificaat. In december 2007 heeft het Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium het CCKL-certificaat verkregen. Het Laboratorium voor Klinische Pathologie is bezig met de voorbereidingen voor CCKL-certificering in 2008.

Het St. Elisabeth Ziekenhuis is voor medische aansprakelijkheid aangesloten bij MediRisk. Vanuit de invalshoek als aansprakelijkheidsverzekeraar toetst MediRisk de kwaliteit van de ziekenhuisorganisatie en doet aanbevelingen voor verbetering. In dat kader heeft in 2007 een audit plaatsgevonden op de Spoedeisende Hulp. De scores waren goed op de items inwerkprogramma, onderwijsprogramma, protocollen, beoordeling en supervisie. In 2008 worden verbeteringen ingezet op het vlak van dossiercontrole en röntgenbespreking.

In 2005 is gestart met een eigen toetsingsysteem: de interne audits. Medewerkers en artsen toetsen de kwaliteit aan de hand van een kwaliteitsnorm van het NIAZ. Het St. Elisabeth Ziekenhuis beschikt over een pool van ruim 40 auditoren, die hiervoor een tweedaagse scholing hebben gevolgd. Op alle zorgeenheden en afdelingen is inmiddels een interne audit uitgevoerd, wat aanleiding gaf tot een evaluatie van het auditproces. De gehanteerde afdelingsnormen van het NIAZ bleken niet geheel aan te sluiten bij de gangbare terminologie in het St. Elisabeth Ziekenhuis. In 2007 is daarom een EZ-norm kwaliteitsborging ontwikkeld, die geheel is afgeleid van de kwaliteitsnorm zorginstellingen van het NIAZ maar ook herkenbaar is voor het St. Elisabeth Ziekenhuis. In 2007 vond tevens een auditorendag plaats, met veel aandacht voor het schrijven van auditrapporten.

‘Een kroon op ons werk: het CCKL certificaat’

‘De bejegening van de patiënt is wezenlijk’

Beleidscyclus

‘De externe CCKL-audit is in december 2007 geweest. Daarvoor is de werkwijze van het Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium vastgelegd in een omvangrijk document met vele bijlagen. In dit kwaliteitshandboek zijn alle randvoorwaarden, handelingen en procedures

‘De Spoedeisende Hulp (SEH) heeft in 2007 hoog gescoord met betrekking tot de MediRisk Audit. MediRisk is een aansprakelijkheidsverzekeraar en toetst op ziekenhuisniveau vanuit de verzekeraar. Een belangrijk uitgangspunt waarop de SEH is getoetst, is de veiligheid voor

Het INK-managementmodel is de basis voor de beleidscyclus van het ziekenhuis; het sturen op resultaten is daarbij een van de belangrijkste principes. In 2007 is met alle betrokken managers afgesproken om de samenhang tussen centraal en decentraal beleid te verbeteren.

Daartoe zijn de meerjarenbeleidbrief en de daarvan afgeleide kaderbrief, de formats voor managementcontracten en de voortgangsbewaking met behulp van kwartaalrapportages naadloos op elkaar afgestemd en geformaliseerd.

Kwaliteitshandboek Er is een kwaliteitshandboek ontwikkeld voor alle afdelingen in het ziekenhuis. Alle ziekenhuisbrede documenten zijn hieraan gelinkt en afdelingsgebonden documenten worden door de afdelingen zelf ontwikkeld. In 2008 komen deze kwaliteitshandboeken voor alle zorgeenheden en afdelingen beschikbaar in het documentbeheersysteem DbsEZ. Zo wordt snel inzichtelijk wat nog ontbreekt in het kwaliteitssysteem van de afdelingen en zorgeenheden, en wat er ziekenhuisbreed al geregeld is.

Prestatie-indicatoren Een transparant beleid betekent ook openheid van zaken geven over behandeleffecten en het niveau van professioneel handelen. De prestatie-indicatoren over 2007 zijn vastgelegd in de Databank Kwaliteit. Het St. Elisabeth Ziekenhuis behaalde een goede score en dat leverde een mooie derde plaats op in de AD-tophonderd en een geldprijs voor het best presterende ziekenhuis in verschillende categorieën, uit handen van zorgverzekeraar VGZ.

Documentbeheersysteem Werkafspraken zijn vastgelegd in documenten, in een geautomatiseerd documentbeheersysteem ‘DbsEZ’. In een ‘documentbeleid’ is vastgelegd welke afspraken beheerd moeten worden en hoe lang documenten geldig zijn. In de ‘documentontwikkelingprocedure’ is beschreven hoe documenten tot stand komen en welke formats voor documenten daarbij gehanteerd moeten worden. In 2007 zijn 6135 documenten in het DbsEZ beschikbaar gekomen voor de organisatie. Inmiddels zijn 136 documentbeheerders opgeleid en 60 auteurs van documenten, dit leidt tot een eenduidige schrijfwijze. Alle nieuwe medewerkers worden wegwijs gemaakt in DbsEZ, dat ook steeds vaker wordt toegepast: bij de helft van de zorgeenheden zijn helemaal geen papieren documenten meer aanwezig. Mede door de komst van het elektronisch verpleegkundig dossier wordt de drempel voor digitale informatievoorziening steeds lager.

23

Jaardocument 2007

Werken aan patiëntenparticipatie Meetbare kwaliteit

Patiënten betrekken bij de zorg omdat zij leidend zijn

In 2007 is een aantal kwaliteitsprojecten ziekenhuisbreed uitgerold. Dit naar aanleiding van de deelname van het St. Elisabeth Ziekenhuis aan Sneller Beter sinds 2005. Het meten en registreren van kwaliteitsindicatoren is daarmee gemeengoed geworden. In het elektronisch verpleegkundig dossier worden niet alleen de indicator ‘decubitus’ ( o.a. ernst, locatie) geregistreerd, maar ook de behandeling en het verhoogd risico op decubitus. Zo wordt de pijn na een operatie geregistreerd, is er zicht op de effectiviteit van pijnbehandeling en kan er continu op worden geanticipeerd. Verpleegkundigen worden getraind op het gebied van pijnmeting, analyseren van oorzaken en pijninterventies. Tevens is een acute pijnservice in het ziekenhuis aanwezig. In 2007 is ook de registratie van de mate van ondervoeding, waarvoor een zogenaamde SNAQ-score wordt toegepast, in het elektronisch verpleegkundig dossier ingebouwd.

Het St. Elisabeth Ziekenhuis streeft naar actieve patiëntenparticipatie in het zorg- en behandelproces. En dus wordt de patiënt ook betrokken bij het bepalen wat beter kan. Dit gebeurt op verschillende manieren. Zo wordt patiënten in groepsverband gevraagd naar hun ervaringen en vinden er tevredenheidonderzoeken plaats onder patiëntengroepen. De opgedane kennis biedt een frisse blik op de zorgvraag van patiënten.

Patiëntentevredenheid Het St. Elisabeth Ziekenhuis heeft gekozen voor het ontwikkelen en gebruiken van ‘op maat gemaakte’ instrumenten. De focus ligt dus niet op ziekenhuisbreed patiëntentevredenheidsonderzoek (PTO); het toepassen van kwalitatief onderzoek heeft de voorkeur. In 2007 heeft 80% van de zorgeenheden een of andere vorm van patiëntenparticipatie gebruikt om de tevredenheid van de patiënten te meten. Van de afdelingen heeft 67% (31) een PTO uitgevoerd: 76% (16) van de verpleegafdelingen, 63%( 12) van de poliklinieken en 50% (3) van de onderzoeks- en behandelafdelingen. Naar aanleiding van de uitgevoerde PTO’s maakt het management een plan van aanpak waarin staat hoe verbeteringen gerealiseerd worden. Andere toegepaste vormen van patiëntenparticipatie waren spiegelgesprekken, telefonische enquêtes, interviews, ideeënbus en contacten met patiëntenverenigingen. Ook de informatie die hieruit naar voren kwam leidde tot verbeteringen.

Continu verbeteren In 2007 is een systeem voor continue verbetering volgens het ‘lean thinking-concept’ geïntroduceerd. Hierbij worden alle onnodige activiteiten in een proces in kaart gebracht, activiteiten die geen toegevoegde waarde hebben verwijderd en processen opnieuw ingericht.

‘Lean thinking en Toyota way’ ’In 2007 is een pilot innovatiegroep van start gegaan om een systematiek te ontwikkelen waarmee we duurzaam onze bedrijfsvoering kunnen innoveren. De innovatiegroep is gevormd door de zorgeenheden Kindergeneeskunde, Cardiologie, Interne Geneeskunde/MDL en Heelkunde. Zij hebben onder andere gebruik gemaakt van de principes van ‘lean thinking’ en de ‘Toyota way’ waarmee de zorgeenheden Medische Microbiologie en Neurochirurgie al eerder goede ervaringen hebben opgedaan. Concreet zijn verbeteringen aangebracht op (patiënten)logistiek, service en doelmatigheid. Maar uit de 24

In 2008 wordt ingezet op de bewaking en uitvoering van het plan van aanpak. Op deze manier kan de voortgang in kwaliteitsverbetering worden geborgd. Dat alles met het doel om inbreng en ervaring van patiënten, zowel kwantitatief als kwalitatief, op afdelingsniveau en op ziekenhuisniveau, gestructureerd te laten bijdragen aan de verbetering van de geboden zorg.

Verbeterpunten evaluatie blijkt dat de waarde van de pilot met name heeft gelegen in het op gang brengen van een denk- en leerproces. Teneinde vanuit een langetermijnfilosofie processen continu te verbeteren door de medewerkers zelf, doordat problemen zichtbaar zijn en er een gezamenlijke leersystematiek aanwezig is. De pilot is daarmee geslaagd in haar opzet en de principes worden in 2008 verder in de organisatie verspreid.’ Marc Rouppe van der Voort, manager Zorginnovatie

De verbeterpunten die uit de onderzoeken naar voren zijn gekomen zijn: • Wachttijd (aan de telefoon, aan de balie, tussen het maken en het hebben van de afspraak en de wachttijd tussen opname en de operatie). • Gebrek aan informatie (in de brede zin van het woord, dus allerlei soorten informatie die patiënten belangrijk vinden) en tegenstrijdigheden in de gegeven informatie. • Privacy (tijdens gesprekken met hulpverlener, bijvoorbeeld tijdens een artsenvisite maar ook tijdens telefonische gesprekken en aan de balie). • Toiletten en badkamers (onvoldoende hygiëne en tekort in aantal). • Instructie en informatie voor de thuissituatie (over medicatiegebruik, wat te doen bij vragen of onduidelijkheden en informatie over vervolgafspraken).

25

Jaardocument 2007

Bijdragen aan toegankelijkheid De toegangstijd verminderen zodat de patiënt snel geholpen wordt

30_

De doorlooptijd van eerste polibezoek tot na controle

28_

Het St. Elisabeth Ziekenhuis heeft de volgende doelstelling: elke zorgeenheid werkt aan de verbetering van minimaal één zorgketen. Voordelen zijn minder fouten in overzichtelijke processen, kortere doorlooptijden en beter geïnformeerde patiënten. In 2007 zijn de volgende ketenprocessen aangepakt:

26_

Een belangrijk kwaliteitsitem in het St. Elisabeth Ziekenhuis is de toegangstijd: hoelang duurt het voor een patiënt terecht kan op de polikliniek of voor opname op een verpleegafdeling. Dit geldt ook voor de doorlooptijd van het eerste polikliniekbezoek tot en met afronding van de behandeling. Hoe sneller de patiënt vakkundig geholpen wordt, hoe beter de zorg uiteindelijk is.

24_

Toegang tot de polikliniek

10_

Initiatieven Het St. Elisabeth Ziekenhuis werkt al meerdere jaren met het concept ‘werken zonder wachtlijst (WZW)’. In de jaren 2003-2006 hebben 14 poliklinieken een WZW-project uitgevoerd. In 2007 is op de poliklinieken Reumatologie en Allergologie een WZW-project van start gegaan. Verder heeft het thema ‘innovatie bedrijfsvoering’ een belangrijke plaats gekregen in het ziekenhuis; in september 2007 is een pilot gestart op vier poliklinieken. Naast het verkorten van toegangstijden is het verminderen van verspilling een belangrijk element in deze pilot. Dat betekent dat zinloze zaken zoals meerdere malen dezelfde informatie verstrekken, onnodig wachten en onnodig onderzoek uit het proces worden verwijderd.

26

Innovatie bedrijfsvoering poliklinieken, met als onderdeel vermindering toegangstijden, blijft een belangrijk thema in 2008. Als vervolg op de pilot wordt er een tweede innovatiegroep gestart en een werkwijze om de bedrijfsvoering te verbeteren ontwikkeld, die vervolgens wordt verspreid in het ziekenhuis.

22_ 20_ 18_ 16_ 14_ 12_ 8_ 6_

Verbeterde zorgketen

Toelichting

Verwijsafspraken huisartsen Cardiologie, KNO

Er zijn verwijsafspraken met de huisartsen voor Cardiologie en KNO. Hierdoor kan diagnostiek vóór het eerste consult worden afgesproken en een onnodig polikliniekbezoek worden voorkomen.

One Stop Shop Cardiologie

In één bezoek wordt het duidelijk voor de patiënt én de huisarts of klachten door een afwijking aan het hart veroorzaakt worden. Consult specialist en benodigde onderzoeken worden in één bezoek gecombineerd.

Hartfalen

De patiënt ontvangt relevante informatie in een Patiënten Informatie Dossier (PID). Samen met thuiszorgorganisatie Thebe is een protocollair samenwerkingsverband gestart. In de thuissituatie wordt intraveneuze medicatie toegediend, de behandeling van hartfalenpatiënten wordt goed in de gaten gehouden.

Mammacarcinoom

MaDo is een project samen met Academisch Ziekenhuis Maastricht. Er wordt een gestructureerd zorgprogramma ontwikkeld.

4_ 2_

Figuur 1: gemiddelde toegangstijd 2005-2007

URL

RMT

PSC volw

PLC

PED

ORT

OGH

NRL

NRC

MND

LNG

KNO

INT

GEN

HDZ

GYN IVF

GYN grav

CYN

CRD

ANS

CHR

0_

AGL

In minder dan drie weken naar de polikliniek, dat is het streven. Het ziekenhuis heeft in totaal 23 poliklinieken. 68 Procent van de poliklinieken (15) voldeed in 2007 aan deze norm. In 2007 slaagden de specialismen Heelkunde en Kaakchirurgie er zelfs in om de patiënten binnen maximaal een week op de polikliniek te zien. De lange toegangstijden voor Allergologie (28 weken), IVF (10 weken) en Reumatologie (9 weken) werden veroorzaakt door landelijke capaciteitsproblemen.

gemiddelde 2005 gemiddelde 2006 gemiddelde 2007



Klant is koning op Heelkunde

Doel van dit project is de patiënt aansluitend aan het polikliniekbezoek een operatiedatum mee te geven.

Liesbreukstraat

De liesbreukstraat is een gezamenlijk initiatief van de maatschappen Heelkunde van het St. Elisabeth Ziekenhuis en het TweeSteden ziekenhuis. Doel: alle liesbreukpatiënten uit de regio volgens eenduidige standaarden opereren en behandelen.

Samen beter COPD

In samenwerking met het TweeSteden ziekenhuis is de COPD-keten in 2007 in kaart gebracht en worden verbeteracties uitgezet.

Herniastraat

In 2007 is de herniastraat ingericht. De winst van dit traject: bijvoorbeeld een multidisciplinair polibezoek op één dag, verbeterde informatie aan de patiënt, patiënt bepaalt zelf de operatiedag en wachttijd. De doorlooptijd van dit zorgtraject ging van 3 maanden naar 3 tot 8 dagen.

CVA

In 2007 is een dag georganiseerd voor mantelzorgers, verpleegkundigen en verzorgenden van patiënten van de Stroke Unit om verbeterpunten in kaart te brengen. Hierop is een inloopspreekuur ingericht en een DVD met informatie over de vervolginstellingen en mogelijkheden tot revalidatie gemaakt. Ook is het voornemen ontstaan de ‘Wandeling’ in 2008 te herhalen, wellicht met een andere patiëntencategorie.

Totale heupprothese

In 2007 is de hele keten die de patiënt doorloopt bij het krijgen van een Totale Heupprothese (THP) tegen het licht gehouden. Aan de keten is toegevoegd: Actief Revalideren. Patiënten die een THP hebben gekregen kunnen in groepsverband revalideren, twaalf weken achter elkaar op het Revalidatiecentrum Leijpark.

Ook voor 2008 staan verbeteringen van zorgketens op het programma, waaronder de cervicale deseketen van Neurochirurgie.

27

Jaardocument 2007

Wachttijd tot opname dagbehandeling

Wachttijd tot opname kliniek

Goede doorstroming

In 2007 varieert de wachttijd voor dagbehandeling van gemiddeld 2,6 weken voor Oogheelkunde (OGH) en Neurochirurgie (NRC) tot gemiddeld 8,1 weken voor Kaakchirurgie (MND) (zie Figuur 2). Vergeleken met 2006 valt op dat de wachttijd tot opname dagbehandeling voor veel specialismen iets gestegen is. Overall is de wachttijd toegenomen van gemiddeld 4,7 weken tot gemiddeld 5,4 weken. De wachttijd tot opname is daarentegen gemiddeld gedaald ten opzichte van 2006 voor Cardiologie (CRD), Neurochirurgie (NRC), Oogheelkunde (OGH) en Plastische Chirurgie (PLC).

De wachttijd tot opname op een verpleegafdeling in het St. Elisabeth Ziekenhuis varieert in 2007 gemiddeld van 1,4 weken voor Neurologie (NRL) tot 15,3 weken voor Longziekten (LNG). De overall gemiddelde wachttijd voor een opname ligt op 5,9 weken. Vergeleken met 2006 is de wachttijd stabiel gebleven met enkele uitzonderingen: de wachttijd voor KNO en Longziekten is aanzienlijk gestegen en die voor Neurologie en Plastische Chirurgie (PLC) gedaald.

In 2007 is gestart met ‘Innovatie bedrijfsvoering poliklinische zorg’ om de wachttijden zoveel mogelijk te verminderen. Een ander initiatief is het Transferpunt, dat zorgt voor de juiste nazorg op de juiste plaats en op het juiste moment. Een transferverpleegkundige nam in 2007 deel aan het multidisciplinair overleg op de verpleegafdelingen Interne Geneeskunde en Neurologie. Op die manier weten medewerkers beter welke interventies nodig zijn en door wie actie moet worden genomen. Het Transferpunt houdt verder intensief contact met de regionale zorgaanbieders teneinde op de hoogte te blijven van de plaatsingsmogelijkheden in de regio. Intensieve samenwerking is opgezet met een verpleeghuisarts. De winst daarvan is een snellere doorstroom van patiënten met vermoedelijke dementie. Het zogenaamde patiëntenvolgsysteem is in 2007 gevuld; het geeft inzicht in het nazorgtraject binnen het ziekenhuis en na ziekenhuisopname. Verschillende poliklinieken hebben voorafgaand aan de opname een gesprek met de patiënt om niet alleen de opname en de behandeling, maar ook het ontslag en het herstel door te spreken. Wanneer blijkt dat na opname extra zorg nodig is, kan de patiënt vroegtijdig de nodige initiatieven nemen. Ook dit heeft een goede doorstroming tot doel.

18_

12_

3,4

2,0 1,1

1,1

EZ dagbeh

URL

PLC

ORT

OGH

NRC

MND

LNG

KNO

CYN

CRD

3,7 1,4

0_

CHR

5,5

EZ kliniek

3,4

0_

2,6

CHR

1_

3,6 2,5

5,9 4,4

URL

2,6

2_

3,8

4,3

7,2

6,1

PLC

2_

3,1

4,8

4,3

7,8 5,2

ORT

3,2

3,9

6,0

5,6

LNG

3,6

3_

4_

4,3

4,2 3,9

7,1

6,7

6,3

6_

KNO

4,5

4,8

4,7

4,7

5,1

INT

5_

10,0

8_

5,9

5,2

CYN

5,5

10,3

NRL

6,1

GEN

6,4

6_

6,9

6,9

10,9

10_

NRC

Wachttijd (gemiddeld per maand) 2007

7_

CRD

8_

Wachttijd (gemiddeld per maand) 2007

14_

Wachttijd (gemiddeld per maand) 2006

8,1

15,3

MND

9_

4_

Wachttijd (gemiddeld per maand) 2006

16_

Figuur 3: wachttijden opname kliniek 2006 - 2007

Figuur 2: wachttijden dagbehandeling 2006 - 2007 28

29

Jaardocument 2007

Een veilige zorgomgeving Veilig werken is zich bewust zijn van het eigen handelen

Deelprojecten

MIP-expert

‘Voorkom schade, werk veilig’. Ook landelijk ligt de focus meer en meer op veilig zijn en veilig werken in het ziekenhuis. Voor het St. Elisabeth Ziekenhuis heeft een verbetering van de veiligheid prioriteit. Veilig(er) werken is vooral ook bewustwording van de effecten van het eigen handelen.

Inmiddels zijn acht deelprojecten gedefinieerd (te realiseren in de periode 2007-2009) rondom de thema’s bevorderen van bewustwording & zelfreflectie, decentraal melden en afhandelen van (bijna) incidenten patiëntenzorg, medicatieveiligheid, complicatieregistratie, agressie en geweld, schokkende gebeurtenissen, gebouwen en installaties inclusief medische apparatuur, informatiebeveiliging en het coördineren van verbeterprojecten ten aanzien van de tien thema’s die in het landelijke programma Veiligheid zijn vastgesteld.

Om het melden van een incident zo goed mogelijk te ondersteunen, is eind 2007 een nieuwe versie van het digitaal meldsysteem geïmplementeerd. Daardoor is het tevens mogelijk om ziekenhuisbreed analyses uit te voeren, bijvoorbeeld van de medicatie/infusie-incidenten.

VIM-commissies

2000_

Bewustwording Het St. Elisabeth Ziekenhuis wil de kans op het optreden van vermijdbare schade bij patiënten en medewerkers zoveel mogelijk beperken. Een belangrijke basis voor het verbeteren van (patiënt)veiligheid is de bewustwording dat schade deels ontstaat door onze eigen wijze van handelen en dat we daarin niet berusten (bewustwording en attitude). Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid om systemen te ontwikkelen die zorgverleners helpen om de kans op fouten en de consequenties ervan zo klein mogelijk te maken. In 2007 is een vervolg gegeven aan de verdere beleidsontwikkeling en de daaruit voortvloeiende activiteiten om de veiligheid van de zorg te verbeteren. Hiertoe is onder meer een commissie Veiligheid geïnstalleerd.

Programma Veiligheid

30

De basis van het Veiligheids Management Systeem wordt gevormd door vier onderling samenhangende pijlers, namelijk patiëntveiligheid, veiligheid van medewerkers, veiligheid van apparatuur en gebouwen en informatieveiligheid. De commissie Veiligheid heeft in 2007 een voorstel voor een programma Veiligheid uitgewerkt. Daarin is ook rekening gehouden met de eisen die gesteld worden vanuit het landelijk programma ‘Voorkom schade werk veilig’. De commissie Veiligheid vervult de rol van aanjager en coördinator van de programmaonderdelen. Daarnaast draagt de commissie zorg voor de borging van de diverse onderdelen in het kwaliteitssysteem INK. Op deze wijze wordt daadwerkelijk samenhang verkregen tussen aandacht voor veiligheid en maatregelen op het gebied van veiligheid; ze zijn geborgd en worden periodiek intern en extern getoetst.

Voor de verschillende programmaonderdelen is in 2007 gestart met het uitwerken van gedetailleerde projectplannen. Ook de bijbehorende activiteiten zijn ingezet, zoals het installeren van VIM-commissies (Veilig Incident Melden). Deze bevorderen het decentraal melden en analyseren van incidenten. Het aantal VIM-commissies is uitgebreid van vijf naar acht.

Initiatieven Acht personen zijn in 2007 met goed gevolg geschoold in de zogenaamde SIRE-methodiek. Via deze methodiek kunnen op systematische wijze incidenten c.q. calamiteiten worden geanalyseerd en aanbevelingen worden gedaan om herhaling te voorkomen. Het eerste SIRE-onderzoek vond plaats in het najaar van 2007. Een voorbeeld van een activiteit om de bewustwording te stimuleren is de drukbezochte interactieve lezing met als thema ‘Leren van fouten’ in de week van de patiëntveiligheid. De implementatie van een elektronisch voorschrijf- en toedieningssysteem voor medicatie heeft vertraging opgelopen door de bedrijfsovername van de beoogde leverancier, die wijzigingen in de bestuurlijke en juridische constructie tot gevolg had. Op het gebied van veiligheid van medewerkers is nagegaan op welke wijze er structureel en systematisch voor gezorgd kan worden dat uitingen van agressie en geweld minder voorkomen en hoe eventuele gevolgen van het meemaken van schokkende gebeurtenissen beperkt kunnen worden. De implementatie van het informatiebeveiligingsbeleid conform de NEN-norm 7510 is van start gegaan. Naast diverse aanpassingen in de hardware en inrichting zijn ook afspraken gemaakt met gebruikers, bijvoorbeeld over het automatisch starten van screensavers. Daarnaast is een aantal systemen geselecteerd waarop door een externe partij (TNO) een risicoanalyse is uitgevoerd.

vallen

bloed

niet pat gebonden

medicatie/ infusie

beh/ verz/ overige

totaal

1500_ 1000_ 500_ 0_

2003

2004

2005

2006

2007

Ontwikkeling MIP-meldingen Ten opzichte van 2006 is in 2007 opnieuw een toename (16%) van meldingen van incidenten in de patiëntenzorg geconstateerd. Een stijging die de laatste jaren consequent doorzet en een teken is van een grotere meldingsbereidheid bij de medewerkers.

31

Jaardocument 2007

Bemiddelen tussen patiënt en zorgverlener Een uiting van onvrede is een gratis advies Waar mensen werken worden fouten gemaakt, die op hun beurt kunnen leiden tot klachten. Een klacht is een uiting van onvrede. De patiënt kan zijn onvrede kenbaar maken bij a. de medewerker/medisch specialist, b. de klachtenfunctionaris en c. de klachtencommissie. Mensen worden steeds mondiger en in dit ‘kritische’ licht bezien wordt een klacht steeds meer een gratis advies.

Klachtopvang Het St. Elisabeth Ziekenhuis wil recht doen aan de belangen van patiënten op het gebied van opvang, bemiddeling en behandeling van klachten en heeft daarvoor een laagdrempelige procedure ontwikkeld. Centraal in de procedure staat een herstel van de relatie tussen de klager en de beklaagde. Het uitgangspunt is om waar mogelijk problemen op te lossen in een omgeving waar aandacht is voor onderling vertrouwen en gelijkwaardigheid.

Lage drempel

32

In het St. Elisabeth Ziekenhuis heet de klachtenbemiddelaar sinds 2007 klachtenfunctionaris. De functieomschrijving is aangepast op grond van het landelijk beroepsprofiel van de klachtenfunctionaris (VKIG). Vanuit het oogpunt van deskundigheidsbevordering namen de klachtenfunctionarissen in 2007 onder andere deel aan de basis- en vervolgcursus klachtenfunctionarissen van de Stichting Ondersteuning Klachtopvang Gezondheidszorg, regiobijeenkomsten en trainingen voor een zo optimaal mogelijk werkend klachtenregistratiesysteem. In het kader van een open klachtencultuur organiseerden de klachtenfunctionarissen bijeenkomsten en presentaties op diverse afdelingen van het ziekenhuis. De betrokken zorgverleners oordelen positief over deze initiatieven, waardoor klachten steeds vaker uit de taboesfeer raken. De klachtenfunctionarissen bieden hun ‘menslievende zorgservice’ aan op het Patiëntenservicebureau, dat dankzij de centrale ligging aan de Medische Boulevard drempels doet verlagen. Die drempelverlagende werking gaat voor veel patiënten sinds 2007 ook op door de mogelijkheid een klacht digitaal in te dienen via [email protected].

Aantal klachten

Klachtencommissie

In 2007 zijn 437 klachten ingediend (484 in 2006) door patiënt en of betrokkene (277), ouder/verzorger (39), familie/partner (97), schriftelijk gemachtigde (2), advocaat (11) en anders (11). De klachten zijn zoveel mogelijk in een persoonlijk gesprek (141) afgehandeld gevolgd door afhandeling per telefoon (108) en brief (88), de resterende klachten zijn op andere wijze afgehandeld. 70 Procent van de klachten is ‘persoonlijk’ ingediend, vanuit de nagestreefde toegankelijkheid en laagdrempeligheid is dat een positief resultaat. De overige klachten werden ontvangen via de telefoon en per brief. Het gebruik van e-mail voor het indienen van een klacht is minimaal maar neemt wel toe. De klachten hadden bijvoorbeeld betrekking op vaktechnisch handelen, organisatie, financiën en relatie.

Anders dan de klachtenfunctionaris heeft de Klachtencommissie de wettelijke taak een klacht volgens een vaste procedure in behandeling te nemen. De procedure is vastgelegd in het klachtenreglement. De Klachtencommissie onderzoekt een klacht en spreekt daarover haar oordeel uit. Ze kan de Raad van Bestuur adviseren bepaalde maatregelen te nemen, om zo de kwaliteit van zorg te verbeteren. De kwaliteit van de beoordeling van de klacht wordt gewaarborgd door de samenstelling van de commissie (diverse disciplines zijn erin vertegenwoordigd), de onafhankelijkheid van de beoordeling door het feit dat er een onafhankelijk, niet aan het ziekenhuis verbonden voorzitter is en een onafhankelijk, uit een patiëntenorganisatie voortkomend lid.

‘Kom gerust boos binnen maar ga alsjeblieft niet kwaad weg’

Oordeel

‘De deur is open. Je kunt altijd bij ons aankloppen als je een vraag of klacht hebt. Het is onze taak om drempels te verlagen. We zijn puur dienstverlenend en de schakel tussen bezoeker/ cliënt en het ziekenhuis. Onze functies zijn niet wettelijk verplicht maar het is wel goed dat we er zijn. Op deze manier geven we het signaal af naar de ziekenhuisbezoeker: kom langs en lucht je hart over ziekenhuiszaken waarover je niet tevreden bent. Zodra iemand een klacht heeft, bieden we een luisterend oor. Of we maken een afspraak, afhankelijk van de aard en zwaarte. Bezoekers kunnen zich bij ons ook laten informeren over patiëntzaken. We nemen iedere vraag of klacht serieus. Er komt heel wat emotie kijken bij ons werk. Agressie is ons ook niet vreemd. Maar het gaat eigenlijk altijd goed is onze ervaring. De toon van het gesprek is heel belangrijk. En daar zijn we op getraind. Onze ervaring is dat een neutrale houding het best werkt. Maar daarin past ook een vertrouwelijke omgeving. Iedere klacht maken we kenbaar aan de verantwoordelijke medewerker. Van ‘het bankje dat met de rug naar de lift staat’ tot een klacht over de behandelwijze. We bemiddelen ook bij een verstoorde relatie tussen cliënt en hulpverlener. We geven adviezen, zijn onpartijdig en mogen geen oordelen uitspreken. Een snelle klachtafhandeling staat altijd centraal. We reiken handvatten aan en leggen uit waar mensen terecht kunnen met hun klacht en wat daar mogelijk mee kan gebeuren. Maar de cliënt bepaalt welke weg hij of zij wil bewandelen.’ Tilly Kruijssen en Yolanda Mombers, klachtenfunctionarissen Patiëntenservicebureau

De Klachtencommissie heeft in 2007 vijftig brieven met klachten ontvangen. Conform het klachtenreglement nemen de klachtenfunctionarissen deze brieven in behandeling. Veelal lukt het hen om de klacht alsnog naar tevredenheid te bemiddelen. De commissie heeft over negen klachten een oordeel gegeven. In totaal bevatten deze negen klachten 36 klachtonderdelen. Vier klachten zijn niet ontvankelijk verklaard dan wel ingetrokken. Negen klachtonderdelen zijn als gegrond aangemerkt, vier klachtonderdelen als deels gegrond en 23 klachtonderdelen als ongegrond. De meeste klachten lagen op het gebied van het medisch-technisch handelen. Twee klachten gaven de Klachtencommissie aanleiding om advies uit te brengen aan de Raad van Bestuur. In de overige zaken was een advies over eventueel te nemen maatregelen niet aan de orde of had de beklaagde inmiddels zelf afdoende maatregelen getroffen.

Het werk dat we doen vraagt om geduld, soms neemt een klacht meerdere maanden in beslag om tot een goede beoordeling te komen. De boventoon is dat we serieus omgaan met een klacht en veel oog hebben voor de beleving van zowel ‘klager’ als ‘beklaagde’. Ongenoegen over de medische behandeling staat vaak niet op zich, meestal is er dan ook sprake van ongenoegen over de communicatie en bejegening. Daarom wordt er altijd een hoorzitting gepland, zodat de gelegenheid wordt geboden om het ingenomen standpunt toe te lichten en vragen te stellen. Vaak heeft dit tot gevolg dat er meer begrip ontstaat voor elkaar. Wij werken geheel volgens de landelijke richtlijnen. Die stellen dat er een goed functionerende voorziening moet zijn op het gebied van klachtenopvang, -bemiddeling en -behandeling. Ook in de contracten met de zorgverzekeraars staat expliciet vermeld dat er klachtenopvang, -bemiddeling en behandeling moet zijn. Het ziekenhuis werkt hard aan vervolmaking van de kwaliteit en daarmee de veiligheid van zorg. Helaas zijn klachten niet geheel te voorkomen, iedere klacht is er echter toch een teveel.’ Joska van Wattum, bedrijfsjuriste en secretaris Klachtencommissie

‘Gevoel voor menselijke verhoudingen’ ‘De meeste klachten komen bij het Patiëntenservicebureau binnen. Bemiddeling door de klachtenfunctionarissen verdient verreweg de voorkeur omdat de focus sterk ligt op het verbeteren of herstellen van de relatie tussen bijvoorbeeld patiënt en behandelend arts. Mocht een klager bemiddeling niet willen of is de bemiddelingspoging niet succesvol afgerond, dan kan de klacht ter beoordeling voorgelegd worden aan de Klachtencommissie. Een formele procedure.

33

Jaardocument 2007

Werken in het ziekenhuis Menslievende zorg en vitale medewerkers Stimuleren dat medewerkers hun talenten maximaal willen en kunnen inzetten. Aanmoedigen dat medewerkers zich prettig voelen in een veilige omgeving, zodat zij hun creativiteit en inzet op eigen wijze kunnen uiten. Leidinggevenden die ‘doorgeefluik’ zijn van enthousiasme en inspiratie, zodat medewerkers gemotiveerd raken en dat ook blijven. Het St. Elisabeth Ziekenhuis werkt op vele fronten aan een veilige en gezonde werkomgeving, bijvoorbeeld in de vorm van een actief personeelsbeleid. Dat is waar menslievende zorg voor patiënten ook begint.

In- en uitstroom In 2007 heeft het St. Elisabeth Ziekenhuis meer medewerkers aangetrokken. Het aantal medewerkers steeg met 60 personen naar 2.972. De gemiddelde leeftijd van medewerkers is 40 jaar en ze zijn gemiddeld 10,2 jaar in dienst. Door de krappe arbeidsmarkt lag de nadruk vooral op personele planning en het gericht opleiden van medewerkers. Ook is de samenwerking met ziekenhuizen in de regio verder uitgebreid en is een begin gemaakt met een nieuwe arbeidsmarktcampagne. In 2007 hebben meer medewerkers het ziekenhuis verlaten dan de jaren daarvoor, de meesten omdat zij elders een andere baan vonden. Het aflopen van tijdelijke dienstverbanden was een andere belangrijke reden voor vertrek. Medewerkers Medisch specialisten in loondienst Instroom personeel loondienst Uitstroom personeel loondienst

Aantal 2.972 28 372 312

fte 2183 23,9 266,4 204,5

Exitgesprek

34

Hoe ervaren mensen hun werkomgeving? Wat vinden zij van het St. Elisabeth als werkgever? Wat gaat goed en wat kan beter? In 2007 is een start gemaakt met het afnemen van exitgesprekken. Op die manier wordt steeds duidelijker waarom medewerkers het ziekenhuis verlaten, en kan waar nodig actie worden ondernomen.

Vacatures op 31 december 2007 Totaal personeel Personeel met patiënt-/cliëntgebonden functies

22 15

Vitaliteitonderzoek Om mensen te ‘binden en boeien’ is in 2007 in een deel van het ziekenhuis een waarderingsonderzoek onder medewerkers gehouden met behulp van een vragenlijst van SKB Vragenlijstservices. De vragen hebben betrekking op gezondheid, leefstijl, agressie en geweld, werkbeleving, sociaal klimaat en arbeidsvoorwaarden. Het onderzoek is gericht op drie ‘uitkomstmaten’: plezier in het werk, energie tijdens het werk en herstel na het werk. De gedachte erachter is dat medewerkers plezier en energie nodig hebben om te komen tot een optimale prestatie in hun werk. De scores van het onderzoek zijn handvatten voor leidinggevenden om verbeteringen in te zetten.

‘Persoonlijke aandacht geven is belangrijk’ ‘Ik vang signalen op en probeer die te plaatsen. Als ik wat hoor vanuit het team ga ik daarmee aan de slag. Ik heb zo mijn voelsprieten. Het komt voor dat er iets speelt, dan wil ik de lucht het liefst direct klaren. Ieder verhaal heeft twee kanten, persoonlijke aandacht is zo belangrijk. Dat ik een kantoortje heb is fijn. Maar ik wil vooral tussen de mensen staan en samen met ons team het werkklimaat en de zorg verbeteren. Vanuit mijn ervaring aan het bed weet ik hoe het kan gaan op de afdeling. Ik hou mijn kennis bij zodat ik kan invallen. Ik heb de opleiding ‘management in de zorg’ gedaan en daar ook geleerd hoe je formatieplannen schrijft en het beste om kunt gaan met weerstand. Het gevoel geven dat medewerkers kunnen meedenken vind ik heel belangrijk: ‘wat zijn jullie ideeën? Hoe denk je hierover?’ Ik coach de medewerkers en houd jaargesprekken. De aandacht ligt steeds meer op duurzaam leidinggeven. Verandert de zorgvraag? In welke mate? Hoe zou het in de toekomst geregeld kunnen zijn op de afdeling? Waar moet de aandacht ook naartoe? De lat wordt steeds hoger gelegd en daar spelen we op in.

We doen het vooral samen. Op E3 geven we zorg aan zwangere vrouwen en moeders die net bevallen zijn. Vaak mag de moeder met haar pasgeboren kindje snel weer naar huis. Soms houden we ze hier ter observatie. We willen zorg op maat blijven leveren. Het is een uitdaging. Iedere dag weer. Om samen met ons team van verpleegkundigen, O & G’ers (Obstetrie en Gynaecologie), medewerkers algemene dienst, voedingsassistenten en secretaressen te werken aan een nog beter functioneren van onze afdeling. De zorg voor de patiënt staat centraal. Daar doen we het voor.’ Marry Vastré, leidinggevende E3 klinische verloskunde

Plezier in het werk Uit het vitaliteitonderzoek blijkt dat wie in het St. Elisabeth Ziekenhuis werkt doorgaans plezier aan het werk beleeft, zelfs meer dan de gemiddelde werkende Nederlander. De medewerker beschikt over een redelijke portie energie en herstelt vrij snel na het werk; dit is ongeveer gelijk aan het Nederlands gemiddelde. Om dit mooie resultaat te behouden kan de werkafwisseling worden verbeterd, de soms te hoge werkdruk worden verminderd en moeten agressie en geweld verder worden teruggedrongen. Ook biedt het ziekenhuis steeds meer mogelijkheden om te leren (opleiding).

‘Goed coördineren berust op wederzijds vertrouwen’ ‘Wie doet wat? Welke operaties zijn er en wanneer en wie brengt de patiënten naar de OK? Hoe gaat het met ons team? Spelen er dingen, kan ik die samen met de mensen vertalen naar concrete oplossingen? Het zijn allemaal zaken die ik mede ondersteun als coördinator op onze poli. Je kunt me zien als tussenpersoon tussen de artsen en medewerkers, de spin in het web van ons team. De sfeer op de poli is gelijkwaardig: we gaan samen aan de slag om alles zo menselijk en efficiënt mogelijk te organiseren. Het is in het belang van onze patiënten dat ze snel en zo goed mogelijk worden geholpen. In 2007 zijn we overgegaan van papier naar digitaal. We werken nu met elektronische medische dossiers. Dat bespaart veel tijd.

Veel bij ons berust op wederzijds vertrouwen. Ik vind het ook heel belangrijk dat iedereen meedenkt met de ontwikkelingen op de poli. Iedereen heeft zijn eigen kwaliteiten en die zetten we gezamenlijk in om zo goed mogelijk zorg te kunnen bieden. We zitten regelmatig bij elkaar om de gang van zaken door te spreken. Ik ben direct naar mijn collega’s toe, het is belangrijk om duidelijkheid te scheppen, om zo eventuele misstanden op te lossen of te voorkomen. Feeling houden met het vak is van cruciaal belang. Ik assisteer bij ooglidcorrecties en andere poliklinische operaties. Ik val in als dat nodig is, doe mijn taken als coördinator, hou bestellingen bij, ik maak evaluaties, roosters en tijdsplanningen, verricht administratieve taken en zorg ervoor dat we als team regelmatig overleggen. Om mijn werk zo goed mogelijk te kunnen doen werk ik aan mijn eigen ontwikkeling in de vorm van opleidingen en bijscholing. Op onze poli zijn we erg met de dag bezig, de contacten met de meeste patiënten zijn kortdurend. Ook in dit kader is het belangrijk dat we bekijken wat beter kan en hoe we dit samen in werking kunnen zetten.’ Nuray Benli, coördinator en doktersassistente Oogheelkunde

Ziekteverzuim Het St. Elisabeth Ziekenhuis werkt aan een veilige en gezonde werkomgeving. In 2007 is weer veel geïnvesteerd in preventie, onder andere op het vlak van ergocoaching, til- en houdingstechnieken en beleid gevaarlijke stoffen. Het ziekteverzuim is met 0,1% verder gedaald naar 4,10 en dat is lager dan alle jaren hiervoor. Verzuim totaal personeel in loondienst Verzuim totaal personeel in loondienst inclusief zwangerschapsverlof

4,10% 5,78%

35

Jaardocument 2007

‘Sneller optreden bij verzuim’ ‘De actievere rol van het Arbo- en Verzuimbureau ligt mede aan de basis van het dalende ziekteverzuim. We stimuleren leidinggevenden bijvoorbeeld om sneller tot actie over te gaan bij frequent verzuim. Zonder de griepgolf van begin 2007 zou het verzuim zelfs onder de 4% zijn uitgekomen.’ Frank Koning, bedrijfsarts Arbo- en Verzuimbureau

De Ondernemingsraad De belangenbehartiger van werknemers in het St. Elisabeth Ziekenhuis is de Ondernemingsraad (OR). In 2007 adviseerde de OR over: realisatie Geriatrisch Behandelcentrum, financiering verbouwing Getronicsgebouw, formatie derde team Informatie Adviesbedrijf, herinrichting Facilitair Bedrijf (plannen zijn uitgesteld), organisatiewijziging beheer ICT en projectplan Flexibele inzet personeel. De OR stemde in met diverse plannen van aanpak naar aanleiding van Risico Inventarisaties en Evaluaties. Ook stemde de OR in met zaken als: uitbreiding camerasysteem rijwielstalling, loonaanvulling tot 100% in het tweede ziektejaar bij levensbedreigende aandoeningen, uitbreiding openingstijd, patiëntenvervoer en informatiebeveiliging. De nadruk lag in 2007 het sterkst op ‘veilig en gezond werken in relatie tot zwangerschap van medewerkers’ en invoering van avondspreekuren. Ook stond het debatteren door leden van de OR centraal.

De invoering van avondspreekuren was een ander belangrijk thema dat centraal stond in 2007. Als proef zijn er avondspreekuren ingesteld op een aantal poli’s waaronder oogheelkunde, allergologie en cardiologie. De bezetting gebeurde op vrijwillige basis. De proef was een overwegend succes en de discussie is gestart om de bedrijfstijd structureel te verlengen naar: van 07.00 tot 22.00 uur. Daarmee wordt de klant tegemoet gekomen in de wens om ook ‘s avonds het ziekenhuis te bezoeken. Tijdens de scholing in 2007 stond debatteren centraal. Leden van de OR zijn vaak minder goed van de tongriem gesneden dan mensen die beroepsmatig regelmatig aan de onderhandelingstafel zitten. Tijdens de driedaagse scholing in maart kregen de basisvaardigheden dan ook iets meer aandacht. Er werd stilgestaan bij het benutten van elkaars kwaliteiten: iedereen is wel ergens beter in dan een ander. Door elkaars kernkwaliteiten goed te benutten komen we tot een goede werkverdeling binnen de OR.’ De leden van de OR

‘Benutten van elkaars kwaliteiten’

36

‘Een belangrijk onderwerp in 2007 was het goed regelen van een veilige en gezonde werkomgeving voor zwangere werknemers. Zo is er een beleidstuk ontwikkeld waarin alle regels staan met betrekking tot zwangerschap, inclusief de protocollen voor het werken met gevaarlijke stoffen. Het Arbo- en Verzuimbureau toetst of deze protocollen op de afdelingen aanwezig zijn. Een andere goede maatregel is het opzetten van een kolf- en rustruimte.

37

Jaardocument 2007

Opleiden in de organisatie Eenheid en verscheidenheid, binnen één centraal opleidingsbeleid

‘Leren mag ook leuk zijn’

Medewerkers van het St. Elisabeth Ziekenhuis werken in een omgeving die voortdurend in beweging is. Maar ook de arbeidsmarkt verandert. Opleidingseisen worden strenger, om de kwaliteit van de zorg zeker te stellen. Medewerkers dienen derhalve op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen op hun vakgebied. In het Opleidings- en Onderzoekscentrum (OOC) krijgt een groot deel van het opleidingsbeleid sinds 2007 centraal gestalte. Het Elisabeth Leerplein is het digitale systeem waarbinnen de aanwezige kennis van medewerkers wordt vastgelegd.

‘De elektronische leeromgeving (ELO) is voor mij een prettige manier om mezelf verder te ontwikkelen. Ik moest er wel even aan wennen, de gegevens lees je van een beeldscherm. Het onderwijs is digitaal en daardoor ook thuis toegankelijk. Tijdens het werk is er vaak geen tijd om me goed voor te bereiden. Maar doordat de ELO digitaal is, kan ik als ik vrij ben ook thuis vanachter mijn pc trainingen voorbereiden. Readers en boeken hebben niet de extra’s die de ELO biedt: de informatie is ‘up to date’.

Samenwerking Het St. Elisabeth Ziekenhuis heeft een sterke focus op onderwijs op het gebied van medische, verpleegkundige en paramedische opleidingen. In de afgelopen jaren zijn samenwerkingsverbanden opgebouwd met Fontys Hogescholen, Erasmus Universiteit Rotterdam, Hogeschool Arnhem-Nijmegen, ROC Midden-Brabant, Universiteit van Tilburg en Brabant Medical School. Het OOC verzorgt binnen de muren van het ziekenhuis een groot deel van de opleidingen in het kader van na- en bijscholing.

38

Leren via de ELO maakt leren leuk doordat er tussen de theorie ook afbeeldingen, puzzels en spelletjes verwerkt staan. Dat maakt het voor mij aantrekkelijk. Je kunt oefentoetsen maken om te zien of je de theorie beheerst. Je bepaalt zelf wanneer je de eindtoets gaat doen. Verder zie je wat je goed of fout doet en vaak ook waarom. Daar leer ik van.

Besparing De snelle ontwikkelingen in de gezondheidszorg vragen om een voortdurende update van kennis en vaardigheden. Vandaar dat het OOC een elektronische leeromgeving heeft ontwikkeld: het Elisabeth Leerplein. Dat heeft een forse besparing opgeleverd in onderwijscontacttijd.

Digitaal portfolio Cursisten nemen actief deel aan leeractiviteiten binnen het Elisabeth Leerplein, gebruiken hierbij hun eigen digitale portfolio en toetsen zelf of ze ook echt vorderingen hebben gemaakt. Leidinggevenden kunnen op hun beurt de ontwikkelingen nauwgezet volgen. De opleidingsinformatie kan als input dienen voor bijvoorbeeld jaar- en functioneringsgesprekken.

Competenties

Zelf vind ik ELO een eenvoudig systeem. Met een druk op de knop vind ik wat ik nodig heb. Het staat allemaal aangegeven waar je wat kunt en moet doen. Ik heb de trainingen feedback en reanimatie gevolgd. Dat waren voor mij verplichte onderdelen. Als ik wil kan ik in ELO meer kennis verwerven over dingen die ik ook interessant vind. Er is bijvoorbeeld een bibliotheek die je kunt raadplegen.

Welke competenties moeten medewerkers van een ziekenhuisafdeling hebben? Wat zijn hun verwachtingen en wat wordt van hen verwacht? Sinds 2007 heeft het OOC voor diverse beroepsgroepen profielen vastgelegd. Deze bestaan uit verschillende modules, die samen een opleidingsmodel vormen. Het opleidingsmodel kent vier leerlijnen: vaardighedenleerlijn, conceptuele leerlijn, zelfreflectieleerlijn en integrale leerlijn.

Mijn leidinggevende heeft een beter overzicht over de vorderingen die ik maak. Ze kan mijn ontwikkeling volgen en kan mij daarop aanspreken als dat nodig is. Ik voel me daar prettig bij. Het is mijn verantwoordelijkheid dat ik mezelf blijf ontwikkelen en dat dit op een manier gebeurt die bij me past. Uiteindelijk is de patiënt daarbij gebaat doordat de kwaliteit van zorg verbetert.’

‘De elektronische leeromgeving is een prachtig voorbeeld van innovatie. Sinds de implementatie in 2007 hebben zo’n 2.000 medewerkers zich ingeschreven in het Elisabeth Leerplein. Uitgangspunt van het nieuwe opleidingsbeleid is het omzetten van competenties naar een opleidingsprofiel voor de medewerker. Door deze opzet kun je onderwijs aanbieden dat aansluit bij individuele vaardigheden, houding en kennis. Wie bij ons bij- en nascholing volgt, moet wel eerst de theorie goed hebben afgesloten om verder te kunnen met het praktijkgedeelte in het Skillslab.’

Gelijke kansen

Cindy Ansems, verpleegkundige (Obstetrie & Gynaecologie) zwangeren- en kraamafdeling

Dorine Wesseling, manager OOC

In het St. Elisabeth Ziekenhuis is sinds 2007 centraal opleidingsbeleid van kracht. In dit kader worden opleidingsgegevens vastgelegd en wordt er zorggedragen voor onderwijs, bij- en nascholing en trainingen. Het ziekenhuis voldoet daarmee aan de gestelde norm van het NIAZ. Het onderwijsbeleid biedt leidinggevenden een beter inzicht in de vorderingen van medewerkers. Ook schept het beleid gelijke kansen voor alle medewerkers, waarbij de medewerkers zelf verantwoordelijk zijn voor hun ontwikkeling.

‘De eigen maat is leidend’

39

Jaardocument 2007

Financieel stabiel Gezond zijn op het niveau van de cijfers Financieel gezond zijn in een stabiele omgeving, is één ding. Financieel gezond blijven in een steeds dynamischer omgeving, is heel wat anders. Als de financiën op orde zijn en dat blijven, kan worden geïnvesteerd in de toekomst. In het St. Elisabeth Ziekenhuis is ruimte voor verbetering om de gewenste armslag te houden op het vlak van financieel beleid, voor nu en op termijn.

Financiële resultaat Financieel gezond zijn op de korte en lange termijn. Dat doel heeft het St. Elisabeth Ziekenhuis altijd voor ogen. Het uitgangspunt was ook in 2007: het leveren van maximale zorg inclusief de bijbehorende opleidingen, voor nu en in de toekomst. Om dat waar te kunnen maken is een beleid opgesteld waarbij het weerstandsvermogen van het ziekenhuis vergroot wordt, zodat de groeiende onzekerheid ten gevolge van de marktwerking kan worden opgevangen. Daarbij is het streven om het eigen vermogen te laten groeien met 1% van de omzet. Om deze groei te kunnen realiseren is een verhoging van de productiviteit noodzakelijk en gerealiseerd. Tevens diende de productiviteit verder verhoogd te worden om de in 2007 opgelegde korting vanuit het Ministerie van VWS (1,6M€) te kunnen opvangen. 2007 is afgesloten met een positief resultaat van 1,4M€ (2006, 1,6M€), dit is licht boven de gestelde doelstelling van 1,3M€ als toevoeging aan de RAK. Dit resultaat is een consolidatie van de drie segmenten, ziekenhuisresultaat 0,6 M€ (2006: 1,3M€ ), het resultaat van Facility Services 0,7M€ (2006: 0,6M€) en het resultaat van het Traumacentrum 0,1M€ (2006: -0,3M€). Het positief resultaat van 2007 draagt bij aan de versteviging van het weerstandsvermogen van het ziekenhuis, op termijn is het streven dit te laten groeien naar 15%. Het weerstandsvermogen is licht gedaald van 12,65% (2006) naar 12,62% (2007), volgens de door het waarborgfonds gehanteerde definitie.

Opbrengsten 40

Voor 2007 zijn de gemaakte productieafspraken hoger dan de gerealiseerde productie in 2006. In 2007 bleek echter dat de productie en daarmee de omzet in september achterbleef ten opzichte van de verwachtingen volgens het normale (productie)patroon van de afgelopen jaren. Daarop zijn de nodige acties ondernomen zodat de achterstand voor een

groot deel is gecompenseerd. De kosten voor opleidingen van arts-assistenten werden in 2007 gefinancierd vanuit het opleidingsfonds.

Kosten De stijging in de personele kosten is lager dan de stijging in de opbrengsten, dit bevestigt de eerder genoemde verhoging van de productiviteit, waardoor het mogelijk is de RAK te laten stijgen. Om de risico’s vanwege de wijzigingen in de financiering van de kapitaallasten te beperken, is voor een aantal activa gekozen voor een ‘sale and lease back’-constructie. Hierdoor is een verschuiving te zien tussen afschrijvingskosten en kosten voor huur en leasing. De overige bedrijfskosten stijgen sneller dan de opbrengsten, dit wordt veroorzaakt door een forse stijging in de energiekosten, voedingsmiddelen en hotelmatige kosten. Tevens is de dotatie voorziening debiteuren gestegen. Voor de patiëntgebonden kosten geldt dat de stijging in lijn is met de stijging in de opbrengsten.

Investeringen Gedurende 2007 zijn twee grote projecten grotendeels afgerond, te weten het personeelsrestaurant en de verhuizing van ondersteunende afdelingen naar een aangrenzend kantorenpand. Tevens zijn veel werkzaamheden besteed aan de renovatie van de kinderafdelingen en het revalidatiecentrum, die begin 2008 opgeleverd zijn, de voorbereidingen voor de renovatie van de afdeling radiologie en de uitbreiding van parkeerfaciliteiten. Daarnaast is verder geïnvesteerd in zowel aankoop van het MDII terrein, medische apparatuur als ICT beschikbaarheid.

Kasstromen De kasstromen vertoonden in 2007 een wispelturig patroon. Dit werd grotendeels veroorzaakt door het toegepaste verrekentarief. Dit heeft ertoe geleid dat het treasurybeleid te maken heeft gehad met forse, moeilijk voorspelbare, schommelingen in de saldi. Daarnaast hebben de te hoge verrekenpercentages in voorgaande jaren geleid tot de terugbetaling van de financieringsoverschotten uit voorgaande jaren.

Na Balansdatum Na balansdatum hebben zich voor dit jaardocument geen noemenswaardige gebeurtenissen voorgedaan die grote financiële impact hebben.

Resultaatratio:



2007

2006

Resultaatratio: WTZi-gefinancierde resultaten Resultaatratio: niet-WTZi-gefinancierde resultaten

0,4% 23,4%

0,6% 21,7%

Liquiditeit Werkkapitaal

-3,04M€

5,17M€

Solvabiliteit Solvabiliteit (totaal eigen vermogen/balanstotaal) 13,2% Solvabiliteit (totaal eigen vermogen/totaal opbrengsten) 12,6%

12,4% 12,6%

Financiële ontwikkelingen in de toekomst De ingezette lijn voor de toekomstige financiering van ziekenhuizen zal een uitbreiding van de marktwerking tot gevolg hebben, reeds in 2008 wordt het B-segment vergroot. Dat betekent onder andere dat de inkomsten volledig prestatieafhankelijk worden voor dit segment. Dit vergt een andere benadering van de ziekenhuisfinanciering, zowel op het externe vlak als voor de interne verdeling van de beschikbare gelden. Deze ontwikkelingen hebben tevens hun weerslag op de beoordelingscriteria van banken bij financieringsvraagstukken. Bij het aangaan van leningen worden verdergaande eisen gesteld. Dat komt mede door de wijziging in de wetgeving op het gebied van financiering van kapitaallasten. Alvorens over te gaan tot een nieuwe financieringssystematiek zal het ziekenhuis in 2008 wederom een opgelegde korting vanuit het budgettair kader zorg te verwerken krijgen. De verwachting is dat deze voor 2008 1,9M€ zal zijn.

De stelselwijziging waardoor specialisten in 2008 niet meer op basis van de lumpsum maar middels prestatiebekostiging op basis van landelijke uurtarieven en normtijden gefinancierd worden, leidt tot een andere benadering. Dit beïnvloedt de verhouding tussen het ziekenhuis en de medisch specialisten. De ontwikkelingen op het vlak van ‘maatstafconcurrentie’ vroegen in 2007 heel wat aandacht. Inmiddels is vanuit de overheid besloten dat maatstafconcurrentie niet als zodanig wordt ingevoerd in 2009. Eind 2008 wordt meer duidelijkheid gegeven over de invoering van de vernieuwde ziekenhuisfinanciering. Het volgen en vertalen van deze ontwikkelingen zal de komende jaren een fors beslag op de financiële professionals leggen. De veranderingen in de financiering van de kapitaallasten resulteren in grotere onzekerheid met betrekking tot de dekking van deze kosten. Gevolg hiervan is dat geëvalueerd zal moeten worden of de waarde van de activa terugverdiend kan worden uit de productie. Dit zal jaarlijks middels een impairmenttest vastgesteld moeten worden. Vanwege de uitbreiding van het B-segment waarbij lange tijd onduidelijkheid bestond over de juiste schoningsprofielen en –tarieven lopen de onderhandelingen met zorgverzekeraars voor 2008 vertraging op. Naast verhoogd tijdsbeslag brengt dit tevens vertraging in de kasstromen met zich mee. De stijgende vraag naar IC-capaciteit heeft ertoe geleid dat gedurende 2007 een uitbreiding van de opleidingscapaciteit op de IC heeft plaatsgevonden. Dit ter voorbereiding op de voorgenomen uitbreiding van IC-capaciteit gedurende de komende jaren. De gesprekken met zorgverzekeraars hieromtrent worden momenteel gevoerd.

41

Jaardocument 2007

Grenzen verleggen met ICT Bereikbaar blijven door nieuwe technologieën Systemen ontwikkelen op basis van prototypen, zodat aanpassingen in eigen beheer snel worden uitgewerkt en eindgebruikers gemotiveerd blijven om mee te denken. Fysieke dossiers digitaliseren zodat de opslagcapaciteit en de kosten verminderen. Beschikbaarheidsnormen zo afstellen dat ICT-oplossingen effectief worden ingezet. Het risico op uitval van kritieke ICT-oplossingen verkleinen zodat de zorg voor en de veiligheid van patiënten verbetert. Dat zijn de aandachtsgebieden in het St. Elisabeth Ziekenhuis op het vlak van ICT en aanverwante zaken.

ICT-infrastructuur In 2007 ging de aandacht uit naar een verbetering en optimalisatie van de beschikbaarheid van de ICT-infrastructuur. Aan de basis van de uitgevoerde verbeteringen ligt een adviesrapport, uitgebracht door adviesbureau ICTivity. De opdracht was: onderzoek hoe de infrastructuur van het St. Elisabeth Ziekenhuis het best kan worden ingericht om zo een hoge beschikbaarheid te garanderen. De uitgangspunten: ICT oplossingen worden steeds vaker ingezet om het primaire (zorg)proces te ondersteunen, een beschikbaarheid voor de kritieke systemen van minimaal 99,9% is noodzakelijk om ICT-oplossingen effectief in te zetten en de jaarlijkse kosten voor infrastructuurbeheer moeten gelijk blijven. Het advies is voorgelegd aan de Beleidscommissie en vervolgens voor een groot deel uitgevoerd, op projectmatige wijze. De verbeteringen: iedere PC op de werkplek is gestandaardiseerd en ingericht met Windows XP, het netwerk is volledig dubbel uitgevoerd zodat een storing van een onderdeel niet leidt tot uitval, Novell Netware is vervangen door Microsoft Windows, servers zijn gevirtualiseerd en de infrastructuur voor gegevensopslag is ingericht met het oog op de toekomst.

Elektronisch Medisch Dossier

42

Op grond van wetgeving worden medisch dossiers vijftien jaar bewaard. Het aantal daarvoor benodigde strekkende meters opslagcapaciteit en de daaruit voortvloeiende kosten stijgen enorm. De fysieke dossiers worden voor een groot deel bewaard op een externe locatie. In 2007 is gezocht naar een tussenoplossing om de periode tussen fysieke opslag en digitalisering te overbruggen en verdere kostenstijging te voorkomen. Dat resulteerde in de

Hierin is de medische content per specialisme uitgewerkt. Ook werken we aan de ontsluiting van de dossiers voor de ketenpartners in de regio.

wens om te komen tot een volledig elektronisch medisch dossier (EMD). Binnen twee jaar zijn alle enkelvoudige documenten, zoals brieven, met behulp van scanfaciliteiten binnen het Centraal Medisch Archief gescand. Alle informatie (en activiteiten) over de patiënt en diens behandeling zijn elektronisch beschikbaar en bewerkbaar, voor zowel de medisch specialisten als de overige zorgverleners. Zo worden technische oplossingen ingezet die generiek toepasbaar zijn voor meerdere specialisten, maar waarbij elke specialist de eigen informatie kan herkennen. Het EMD is tevens bij uitstek een middel dat bijdraagt aan eenduidigheid en standaardisatie.

De impact van de digitale dossiers blijkt uit het feit dat deze op elk moment van de dag door ruim 400 gebruikers gelijktijdig geraadpleegd worden. Dat is enorm. Zoeken in en naar de papieren dossiers is verleden tijd en veel administratief werk is weggevallen. Daardoor is tijd vrijgekomen voor de patiëntenzorg. Zelfs de meest sceptische verpleegkundigen riepen daarom al snel: “We kunnen en willen niet meer zonder.”

Elektronisch Verpleegkundig Dossier

Peter Schouten, hoofd Systeemontwikkeling

In 2007 is de uitrol van het door het St. Elisabeth Ziekenhuis zelf ontwikkelde Elektronisch Verpleegkundig Dossier (EVD) succesvol afgerond met de implementatie daarvan op de kinderafdeling. Met het EVD is in 2004 gestart op basis van een prototype uit 2003, dat weer voortkwam uit een initiatief van een internist en twee verpleegkundigen. Daarmee heeft het ziekenhuis zijn koploperspositie op het gebied van digitale dossiervorming verstevigd. Door de doelmatigheid van de verpleegkundige werkprocessen te vergroten is opnieuw een impuls gegeven aan een primaire doelstelling van het ziekenhuis, namelijk het bieden van een kwalitatief goede en veilige patiëntenzorg. De ontwikkeling van EVD heeft erg veel draagkracht onder de gebruikers; de verpleegprocessen zijn amper verstoord, er was veel ruimte voor training en ook is op iedere afdeling intensieve nazorg gegeven.

‘De impact van digitale dossiers is enorm’ ‘Bij de bouw van het EVD hebben we gebruikgemaakt van Oracle. Door de open architectuur is er rekening mee gehouden dat ook data van onderzoeksafdelingen, Spoedeisende Hulp, OK en Intensive Care naadloos aangesloten en geïntegreerd getoond kunnen worden. Voor de communicatie met systemen is vanaf het begin HL7 gebruikt. De webtechnologie zorgt ervoor dat het EVD niet alleen via vaste en mobiele werkstations, maar ook via het internet benaderbaar is voor elke geautoriseerde gebruiker. Naast de doorontwikkeling van het EVD gaat het ziekenhuis in 2008 ook de laatste specialismen voorzien van een Elektronisch Medisch Dossier (EMD).

Het BiSL procesmodel Het St. Elisabeth Ziekenhuis doet het goed op het gebied van informatiebeheer. Bij de uitreiking van de ASL-BiSL Trofee in december 2007 in het Spant in Bussum, tijdens het vijfde jaarcongres van de gelijknamige Foundation, kwam het ziekenhuis als tweede uit de bus. Om organisaties te ondersteunen bij het verbeteren van hun informatiemanagement en functioneel beheer, heeft Getronics PinkRoccade de Business Information Services Library (BiSL) ontworpen. BiSL is een procesmodel dat dient als inspiratiebron voor de professionalisering van zowel informatiemanagement als functioneel beheer. Het model beschrijft de belangrijkste processen die zich aan de kant van de opdrachtgever afspelen op richtinggevend, sturend en uitvoerend niveau. BiSL is algemeen geaccepteerd als standaard op dit gebied.

‘Tweede plaats ASL-BiSL Trofee vanwege originaliteit’ ‘We zijn medio 2006 gestart met een stevig professionaliseringstraject met BiSL als referentiekader. Dat houdt in dat alle medewerkers van de afdeling de BiSL Foundation training hebben gevolgd. Ook is er toen een start gemaakt met de drie belangrijkste knelpunten op het gebied van operationeel en tactisch functioneel beheer. Op de eerste plaats zijn er criteria ontwikkeld. Op basis hiervan kan een informatiesysteem in beheer worden genomen. Zo wordt de controle op het in productie nemen van een systeem groter en zijn er minder risico’s. Op de tweede plaats hebben we een handboek geschreven over het testproces: wat, hoe en wanneer moet er getest worden? Iedereen werkt inmiddels met dezelfde formats en weet dat wanneer de standaard doorlopen is, er niets over het hoofd gezien kan worden. Als derde onderwerp is onder de noemer ‘Systeemeigenaarschap’ in nauwe samenwerking met informatiemanager Hans Candel vormgegeven aan het proces van inhoudelijke sturing op een informatiesysteem. Met deze uitwerking en toepassing van het BiSL-model is de tweede plaats behaald op het congres. De ASL-BiSL vakjury gaf aan dat het St. Elisabeth Ziekenhuis genomineerd was ‘vanwege originaliteit en de werkelijke kanteling van ICT Supply naar Business’. Ofwel: hoofden en managers van de gebruikersorganisatie hebben veel meer verantwoordelijkheid gekregen in het aansturen van de informatiehuishouding en informatiesystemen. In 2008 wordt het concept ziekenhuisbreed uitgerold.’ Monique van Tartwijk, hoofd Informatiebeheer

43

Jaardocument 2007

Momenten in Monitor Het personeelsblad spreekt… Het personeelsblad van het St. Elisabeth Ziekenhuis liet ook in 2007 periodiek van zich horen. De inhoud en informatie kwamen van of hadden betrekking op afdelingen, belangen, medewerkers, werkwijzen, ontwikkelingen, mensen... en prikbordberichten. Monitor ging langs, keek rond, hoorde, zag en bracht verslag uit. Een greep uit de ‘menslievende’ ziekenhuisinitiatieven in 2007.

februari In de kinderschoenen van ‘Shadowing’ Stagiaire Juul Heijman (zorggroep 3) vertelt over haar eindonderzoek rondom de realisatie van ‘Shadowing’ binnen het ziekenhuis. Volgens haar heeft het instrument ‘Shadowing’ veel potentie als het gaat om zorgverbeteringen die tot stand komen op basis van patiëntparticipatie. ‘Toen ik de mogelijkheid kreeg om aan ‘Shadowing’ te gaan werken, was ik meteen enthousiast. Via deze opdracht kon ik mijn opgedane kennis gebruiken in een praktische situatie. ‘Shadowing’ betekent dat iemand (een shadower) met een patiënt meeloopt door het zorgproces om zo een nauwkeurig beeld te krijgen van het gehele traject. Shadowing maakt gebruik van een combinatie van twee technieken: observatie en interview. Steeds meer heerst de opvatting dat het leveren van kwalitatief goede zorg gepaard gaat met het samenwerken met de patiënt. De unieke kijk op de zorgverlening door de specifieke ervaringsdeskundigheid van patiënten kan de zorg verbeteren.’

april

middel? Uit het niets volgt een mannenstem die de oplossing geeft: tegengif. Soms voelen wij ons verbonden met de mevrouw in kwestie. Ons ziekenhuis voldoet ruimschoots aan de wetten, regels en eisen en we volgen de relevante ontwikkelingen nauwlettend. Maar af en toe hebben ook wij behoefte aan ‘tegengif’. Ons tegengif kreeg in maart en april 2007 gestalte in de Tilburgse Zorgdebatten, die we samen met de Universiteit van Tilburg en de Gemeente Tilburg hebben georganiseerd over zorg en welzijn, lokaal en nationaal’, schreef de Raad van Bestuur in Monitor in april. De zorgdebatten waren een groot succes en leidden tot geanimeerde discussies over nieuwe keuzes en kwaliteit van zorg tussen patiënten, verpleegkundigen, artsen en bestuurders in de zaal. Tips voor beleidsmakers en politiek werden aan het einde van de bijeenkomsten geformuleerd. De debatten kregen ruime aandacht in regionale en landelijke pers.

juli Campagne ‘Het Ziekenhuis zorgt’ Op posters op de afdelingen en op ansichtkaarten stonden en staan ze nog altijd in de schijnwerpers: ziekenhuismedewerkers laten zien dat toewijding, professionaliteit, daadkracht en vernieuwing voor hen iedere dag weer centraal staan. De posters en ansichtkaarten horen bij de landelijke campagne ‘Het Ziekenhuis zorgt’ die in mei 2007 in het St. Elisabeth Ziekenhuis werd gelanceerd met een live uitzending van het Radio 1-journaal in het onderdeel Het Filiaal. De meerjarige campagne heeft als doel het vergroten van de zichtbaarheid van en trots op het werk. ‘Het Ziekenhuis zorgt’ is een initiatief van alle algemene ziekenhuizen in Nederland. Coördinatie en uitvoering zijn in handen van de NVZ vereniging van ziekenhuizen, waarvan het St. Elisabeth Ziekenhuis lid is.

Tilburgs tegengif: de zorgdebatten 44

‘Kent u die reclame waarbij de wanhoop van een denkbeeldige vrouw wordt beschreven als pannen die overkoken, een jengelend kind aan elk been en het goede leven om het

45

Jaardocument 2007

september

december

One stop shopping voor facilitaire zaken

Voel je veilig in het St. Elisabeth Ziekenhuis

‘Een augustusmiddag in het fraai verbouwde Facilitair Servicepunt. Medewerkers, bezoekers en patiënten weten de mooie glazen ruimte goed te vinden. Ze stappen tenminste met enige regelmaat binnen met vragen over chipcards, verloren spullen of gevonden voorwerpen. Ook de telefoon gaat regelmatig voor het reserveren van vergaderruimtes, het melden van storingen enzovoorts. Door de kleine openingen in de glazen wand naast de pilaren hoor je nog een beetje het geroezemoes van mensen op de gang.’ Dit (en uiteraard nog veel meer) meldde Monitor in september.

‘Je veilig voelen in het ziekenhuis, als patiënt, bezoeker en medewerker. Het lijkt een logische zaak. Vaak is dit gelukkig ook het geval, maar er is wel reden om nadrukkelijk aandacht te schenken aan veiligheid’, zo meldt Monitor in december.

In het Facilitair Servicepunt van het St. Elisabeth Ziekenhuis zijn sinds mei 2007 samengevoegd: het vroegere Servicebureau Hotelservices, dat van Techniek, Inkoop & Logistiek en Bouw. Voortaan is er één loket, één telefoonnummer en één mailadres. Het is een frontoffice oftewel One Stop Shopping voor facilitaire zaken.

november Het Grote Genieten in beeld

46

Wat telt is de (zorg)orde van de dag. Maar daarnaast is er ook tijd om eens goed te genieten. In 2007 bestond het St. Elisabeth Ziekenhuis 180 jaar en is het alweer 25 jaar gevestigd aan de Hilvarenbeekseweg. Het is dan ook precies achthonderd jaar geleden dat de heilige Elisabeth van Thüringen werd geboren, de naamgeefster van het ziekenhuis. Deze driedubbele mijlpaal werd gevierd bij de PartyCompany De Beekse Bergen. Zij die dienst hadden, kregen een cadeau als troost. Met ruim 1700 inschrijvingen kon het zomeravondfeest ‘Het Grote Genieten’ beginnen… Monitor deed verslag van dit grootse feest in november en toonde de lezer een prachtig staaltje van plezier, gelach en ‘gejoel’, vastgelegd op ‘de digitale plaat’.

Hoe veilig is het in een Nederlands ziekenhuis? Ondanks allerlei initiatieven op het gebied van veiligheid kan de samenwerking beter, zo blijkt uit landelijk onderzoek. Ook kan de samenhang beter en mag de aandacht voor veiligheid meer systematisch georganiseerd en geborgd zijn. Bijvoorbeeld niet eens in de x-jaar een audit op het gebied van apparatuur maar een periodieke toetsing, die gevolgd wordt door evaluatie en eventuele verbeteracties. Het onderzoek geeft tevens inzicht in de kans op vermijdbare schade waaraan een patiënt blootgesteld kan worden gedurende opname in het ziekenhuis. Vandaar dat ook het St. Elisabeth Ziekenhuis de komende jaren gaat werken aan een veiligheidsmanagementsysteem (VMS) waarvoor in 2007 een Commissie Veiligheid is ingesteld. Het resultaat van het VMS zal uiteindelijk zijn dat veiligheid als aspect van kwaliteit verankerd raakt in het denken en handelen van zorgverleners.

47

Jaardocument 2007

Colofon St. Elisabeth Ziekenhuis Hilvarenbeekseweg 60 5022 GC Tilburg 013- 539 13 13 www.elisabeth.nl

Teksten en interviews:

De Tekstfabriek

Eindredactie en coördinatie: De Tekstfabriek Pr en Communicatie St. Elisabeth Ziekenhuis Dymph van der Lee, secretaresse Raad van Bestuur 48

Fotograaf:

Marc van Geijn, medisch fotograaf

Vormgeving en drukwerk: RAL reclame-adviesbureau

Jaarrekening 2007 St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg

49

Jaarrekening 2007

Inhoudsopgave

50

1

Jaarrekening

pagina 53

1.1

Balans per 31 december 2007

pagina 54

1.2

Resultatenrekening over 2007

pagina 55

1.3

Kasstroomoverzicht over 2007

pagina 56

1.4

Grondslagen van waardering en resultaatbepaling

pagina 57

1.5

Toelichting op de balans

pagina 59

1.6

Mutatieoverzicht immateriële vaste activa

pagina 70

1.7

Mutatieoverzicht materiële vaste activa

pagina 71

1.8

Specificatie ultimo boekjaar onderhanden projecten en gereed gekomen projecten

pagina 76

1.9

Overzicht langlopende schulden ultimo 2007

pagina 78

1.10 Toelichting op de resultatenrekening 2 Overige gegevens

pagina 80

2.1

Vaststelling en goedkeuring jaarrekening

pagina 92

2.2

Resultaatbestemming

pagina 92

2.3 2.4

Ondertekening door bestuurders en toezichthouders

pagina 92

Accountantsverklaring

pagina 93

pagina 91

51

1 Jaarrekening St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg

52

53

Jaarrekening 2007

1 Jaarrekening 1.1 BALANS PER 31 DECEMBER 2007 (na resultaatsbestemming, bedragen * € 1.000)

1.2 RESULTATENREKENING OVER 2007 (* € 1.000) Ref.

ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Onderhanden werk uit hoofde van DBC’s Vorderingen en overlopende activa Vorderingen uit hoofde van financieringstekort Effecten Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa

54

Ref.

1 2 3

4 5 6 7 8 9

31-dec-07 €

31-dec-06 €

0 117.783 1.842 119.625

0 111.836 1.378 113.214

960 -557 52.051 0 0 2.965 55.519

951 6.607 53.162 0 0 74 60.794

175.044

174.008

PASSIVA Ref. Eigen vermogen Kapitaal 10 Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet-collectief gefinancierd vrij vermogen Totaal eigen vermogen Egalisatierekening afschrijvingen 11 Voorzieningen 12 Langlopende schulden 13 Kortlopende schulden Schulden uit hoofde van financieringsoverschot 7 Kortlopende schulden en overlopende passiva 14 Totaal passiva

31-dec-07 €

31-dec-06 €

0 12.393 10.660 23.053

0 11.734 9.934 21.668

1.482

1.460

3.598

3.599

82.652

85.949

4.649 59.610

22.361 38.971

175.044

174.008

BEDRIJFSOPBRENGSTEN Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten DBC opbrengsten B-segment Niet-gebudgetteerde zorgprestaties Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten BEDRIJFSLASTEN Personeelskosten Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten

2007 € 144.753 11.132 9.105 17.733

2006 € 145.394 10.999 8.783 6.055

182.723

171.231

20 21

103.579 11.589

99.109 11.056

22

62.303

55.657

177.471

165.822

5.252

5.409

-3.867

-3.826

1.385

1.583

0

0

1.385

1.583

16 17 18 19

BEDRIJFSRESULTAAT Financiële baten en lasten RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSVOERING

23

Buitengewone baten en lasten RESULTAAT BOEKJAAR

24

Ref. RESULTAATBESTEMMING Het resultaat is als volgt verdeeld: Toevoeging/onttrekking: Reserve aanvaardbare kosten Bestemmingsreserve Facility Services Bestemmingsreserve Traumacentrum Bestemmingsreserve Elisabeth Plus Fonds Bestemmingsreserve 180-jarig jubileum

2007 €

2006 €

701 689 78 37 -120

1.154 573 -264 0 120

1.385

1.583

55

Jaarrekening 2007 1.3 KASSTROOMOVERZICHT 2007 (* € 1.000)





Kasstroom uit operationele activiteiten

€

Bedrijfsresultaat Aanpassingen voor: - afschrijvingen - mutaties egalistatierekening - mutaties voorzieningen Veranderingen in vlottende middelen: - voorraden - onderhanden werk DBC’s - vorderingen - vorderingen/schulden uit hoofde van financieringstekort respectievelijk -overschot - kortlopende schulden (excl. schulden aan kredietinstellingen)

11.056 22 -1

11.077

10.682 -137 1.159

-198 5.018 -2.834

-17.712

-286

7.441

106 -3.973

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

-2.005 14.324

9.006

134 -3.960

11.704

10.706 27.819

-3.867

-3.826

10.457

23.993

-34.593 17.590 -28 1.752 -2.188

-27.233 14.102 -23 500 -689 -17.467

Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten

2006 € 5.409

-9 7.164 1.111

Totaal kasstroom uit operationele activiteiten

Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa Investeringen deelnemingen en/of samenwerkingsverbanden Voorziening oninbare leningen Mutatie leningen u/g

€

5.252

Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Betaalde interest

2007 €

-13.343

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuw opgenomen leningen Aflossing langlopende schulden 56

2.500 -5.797

12.121 -10.420

Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten

-3.297

1.701

Mutatie geldmiddelen (inclusief kortlopende schulden aan kredietinstellingen)

-10.307

12.351

1.4 GRONDSLAGEN VAN WAARDERING EN RESULTAATBEPALING 1 Algemeen Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW (met uitzondering van afdeling 1, 11 en 12), de Regeling verslaggeving WTZi en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Vergelijking met voorgaand jaar De grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van voorgaand jaar.

2 Grondslagen van waardering van activa en passiva

Algemeen Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgingswaarde, tenzij de specifieke waarderingsgrondslag is vermeld. Immateriële en materiële vaste activa De immateriële en materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgingingswaarde onder aftrek van lineaire jaarlijkse afschrijvingen. WTZi-vergunningsplichtige vaste activa worden gewaardeerd tegen de laagste van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs en het goedgekeurde investeringsbedrag. Het meerdere boven het goedgekeurde investeringsbedrag wordt ten laste van de resultatenrekening gebracht. Voor WTZi-vergunningsen meldingsplichtige vaste activa en WTG-gefinancierde vaste activa waarvoor in de bekostigingssystematiek geen substitutievrijheid bestaat binnen het verkregen budget, is de afschrijvingsperiode gelijk aan de in de bekostigingssystematiek voorgeschreven afschrijvingstermijnen. Voor die vaste activa waarvoor binnen de bekostigingssystematiek

of de verkregen subsidie substitutievrijheid bestaat, zijn de afschrijvingstermijnen gebaseerd op de economische levensduur. De uit financiële leasing verkregen materiële vaste activa worden overeenkomstig voorgaande grondslagen gewaardeerd. De schulden ter zake zijn gepassiveerd onder de langlopende en kortlopende schulden. Financiële vaste activa Bij de waardering van de financiële vaste activa wordt rekening gehouden met een eventueel lagere waardering uit hoofde van oninbaarheid. De deelnemingen zijn gewaardeerd op basis van de nettovermogenswaarde en worden niet meegeconsolideerd gezien de geringe omvang. Voorraden De voorraden zijn gewaardeerd tegen de kostprijs onder aftrek van een voorziening voor incourantheid. Met uitzondering van de OK-voorraad, hiervan wordt een ijzeren voorraad gewaardeerd. Onderhanden werk DBC’s Het onderhanden werk uit hoofde van DBC’s wordt gewaardeerd op basis van het ingeschatte percentage van gereedheid van de ultimo 2007 openstaande DBC’s. Het onderhanden werk is gewaardeerd tegen de kostprijs (B-segment) of tegen de door de NZa bepaalde DBC-prijs (A-segment), onder aftrek van een voorziening voor niet declarabele DBC’s en verrichtingen. Vorderingen Vorderingen worden opgenomen voor de nominale waarde. Een voorziening wordt getroffen op de vorderingen op grond van verwachte oninbaarheid.

57



Jaarrekening 2007

Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Egalisatierekening afschrijvingen De toevoegingen en onttrekkingen aan de egalisatierekening afschrijvingen zijn gebaseerd op de geldende richtlijnen van de NZa.

58

Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de contante waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen. Wanneer verplichtingen naar verwachting door een derde zullen worden vergoed, wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen indien het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting. Per individuele voorziening is een toelichting van de grondslagen voor waardering opgenomen. 3 Grondslagen van resultaatbepaling Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de baten en de lasten over het verslagjaar, met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde waarderingsgrondslagen. De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop deze betrekking hebben, uitgaande van historische kosten. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Baten (waaronder nagekomen budgetaanpassingen) en lasten uit voorgaande jaren die in dit boekjaar zijn geconstateerd, worden aan dit boekjaar toegerekend. Als buitengewone baten en lasten worden baten en lasten opgenomen, die niet uit de gewone bedrijfsvoering voortvloeien. De resultatenrekening wordt gesplitst in ziekenhuis- en buitenbudgettaire activiteiten. De resultaten die met deze laatste activiteiten worden gerealiseerd, worden onder het niet-collectief vrij vermogen verantwoord.

Pensioenen Het St. Elisabeth Ziekenhuis heeft voor zijn werknemers een toegezegde-pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen welke afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds PGGM. Het St. Elisabeth Ziekenhuis heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij PGGM, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. Het St. Elisabeth Ziekenhuis heeft daarom de pensioenregeling verwerkt als een toegezegde-bijdrageregeling en heeft alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening verantwoord. 4 Grondslagen voor opstelling kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen en kortlopende schulden aan kredietinstellingen.

1.5 TOELICHTING OP DE BALANS (*€ 1.000)

2. Materiële vaste activa



ACTIVA

De specificatie is als volgt:

1. Immateriële vaste activa De specificatie is als volgt:

Grond 8.137 Terreinvoorzieningen 0 Gebouwen 34.970 Verbouwingen 185 Installaties 1.181 Onderhanden projecten 12.358 Trekkingsrechten 28.631 Instandhouding 5.927 Inventaris 22.768 Vervoermiddelen 2 Automatisering 3.624 Totaal materiële vaste activa 117.783 Het verloop van de materiële activa in het verslagjaar 2007 is als volgt weer te geven: € Boekwaarde per 1 januari 111.836 Bij: investeringen 34.593 Af: afschrijvingen 11.056 Af: terugname geheel afgeschreven activa 2.970 Af: desinvesteringen 14.620 Boekwaarde per 31 december 117.783

Goodwill Totaal immateriële vaste activa Het verloop van de immateriële activa in het verslagjaar is als volgt weer te geven: Boekwaarde per 1 januari Bij: investeringen Af: afschrijvingen Af: terugname geheel afgeschreven activa Af: desinvesteringen Boekwaarde per 31 december

31-dec-07 €

31-dec-06 €

0

0

0

0

2007 €

2006 €

0 0 0 0 0

27 0 27 0 0

0

0

Toelichting: Voor een nadere specificatie van het verloop van de immateriële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht onder 5.1.6.





31-dec-07 €

31-dec-06 € 7.334 6 36.969 256 1.341 9.963 26.071 5.553 22.249 6 2.088 111.836 2006 € 109.360 27.233 10.655 5.892 8.210 111.836

Toelichting: De cumulatieve afschrijvingen bedragen ultimo 2007 € 87.586.000. Voor een nadere specificatie van het verloop van de materiële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht onder 5.1.7. In bijlage 5.1.8 staan de onderhanden en gereedgekomen projecten. In 2007 zijn alle onderhanden projecten welke verantwoord waren als trekkingsrechten verantwoord als onderhanden instandhoudingsproject. Pas op het moment van gereedmelden van het project is de bestemming bekend. Dit is afhankelijk van de opgebouwde instandhoudingsruimte. Het juridisch eigendom van de inventarissen rust nog voor € 2.453.000 (boekwaarde ultimo 2007) bij één leasemaatschappij.

59

Jaarrekening 2007

Toelichting op belangen in andere rechtspersonen of vennootschappen:

3. Financiële vaste activa De specificatie is als volgt:

31-dec-07 €

31-dec-06 €

3.997 97 -2.252

1.809 69 -500

1.842

1.378

Leningen u/g Deelnemingen Voorziening oninbare leningen Totaal financiële vaste activa

Naam en rechtsvorm en woonplaats rechtspersoon Rechtstreekse kapitaalbelangen >= 20%: Eerste Beheermaatschappij St. Elisabeth Ziekenhuis BV

Kernactiviteit

deelnemen in ondernemingen

Verschaft kapitaal

0

Kapitaalbelang (in %)

100%

Eigen vermogen

24

De specificatie is als volgt:

31-dec-07 €

31-dec-06 €

Voorraden Af: voorziening voorraden

973 13

966 15

Totaal voorraden

960

951

31-dec-07 €

31-dec-06 €

Vorderingen op debiteuren Overige vorderingen Vooruitbetaalde bedragen Nog te ontvangen bedragen

45.581 2.181 287 4.002

43.748 5.899 22 3.493

Totaal vorderingen en overlopende activa

52.051

53.162

De specificatie is als volgt:

Resultaat

0

Toelichting:

Het verloop van de financiële vaste activa is als volgt: € Boekwaarde per 1 januari 2007 Bij: verstrekte lening Af: ontvangen aflossing leningen Af: overige mutaties

1.378 1.408 101 843

Boekwaarde per 31 december 2007

1.842

Toelichting:

Tweede Beheermaatschappij St. Elisabeth Ziekenhuis BV

deelnemen in ondernemingen

0

100%

23

0

Aan de onderlinge verzekeringsmaatschappij is een waarborgsom van € 298.000 verstrekt. Tevens zijn leningen ver

Specificatie deelnemingen

De voorziening die in aftrek op de voorraden is gebracht bedraagt € 13.000.

Toelichting: Op de vordering uit hoofde van debiteuren en overige vorderingen is een voorziening voor oninbaarheid van

5. Onderhanden werk uit hoofde van DBC’s Derde Beheermaatschappij St. Elisabeth Ziekenhuis BV

deelnemen in ondernemingen

0

100%

Vierde Beheermaatschappij St. Elisabeth Ziekenhuis BV

deelnemen in ondernemingen

0

100%

25

0

Zeggenschapsbelangen: Bergland Kliniek Tilburg

verrichten van laag complexe en niet verzekerde zorg

0

0%

0

0

25

€ 1.387.000 (2006: € 430.000) in mindering gebracht. Deze voorziening is volgens de statische methode berekend.

0



De specificatie is als volgt:

Specificatie leningen u/g strekt aan de Bergland Kliniek Tilburg en Stichting Breed Inkoopcombinatie Tilburg.

6. Vorderingen en overlopende activa

4. Voorraden

Onderhanden werk DBC’s A-segment Onderhanden werk DBC’s B-segment Onderhanden werk DBC’s C-segment Af: ontvangen voorschotten Af: voorziening A-segment Af: voorziening B-segment Totaal onderhanden werk

31-dec-07 €

31-dec-06 €

32.913 1.222 25 25.418 9.177 122

50.475 666 43 27.719 16.791 67

-557

6.607

In 2004, 2005, 2006 en 2007 zijn de aandelen van vier lease BV’s overgenomen. Deze deelnemingen zijn gewaardeerd op basis van de nettovermogenswaarde en worden niet meegeconsolideerd.

60



Specificatie oninbare leningen Er is een voorziening getroffen op de lening u/g à € 2,3 miljoen welke samenhangt met de terugbetalingsregeling Berglandkliniek en de ingediende naheffing bij de CV’s.









61

Jaarrekening 2007

PAAZ 7. Vorderingen uit hoofde van financieringstekort en/of schulden uit hoofde van financieringsoverschot Saldo per 1 januari

t/m 2004 €

2005 €

2006 €

-2.477

5.444

-25.225

2007 €

totaal €

t/m 2004 €

2005 €

2006 €

2007 €

totaal €

0

-22.258

Saldo per 1 januari

0

0

-103

0

-103

-19.239 0 16.500 -2.739

-19.239 1.164 37.420 19.345

Financieringsverschil boekjaar Correcties voorgaande jaren Betalingen/ontvangsten Subtotaal mutatie boekjaar

0 0 0 0

0 -10 10 0

0 0 103 103

29 0 0 29

29 -10 113 132

-2.739

-2.913

Saldo per 31 december

0

0

0

29

29

-1.765 -4.678

Stadium van vaststelling (per erkenning):

c

c

c

a

Financieringsverschil boekjaar Correcties voorgaande jaren Betalingen/ontvangsten Subtotaal mutatie boekjaar

0 -9 0 -9

0 273 5.907 6.180

0 900 15.013 15.913

-2.486

11.624

-9.312

Saldo per 31 december Voorziening uit hoofde van financieringsoverschot Stadium van vaststelling (per erkenning):

c

c

b

a

a= interne berekening b= overeenstemming met zorgverzekeraars c= definitieve vaststelling NZa

a= interne berekening b= overeenstemming met zorgverzekeraars c= definitieve vaststelling NZa

Specificatie financieringsverschil in het boekjaar

Wettelijk budget aanvaardbare kosten

62

Vergoedingen ter dekking van het wettelijk budget: Opbrengsten DBC A-segment inclusief toeslagen Honoraria-opbrengsten voor specialisten in loondienst Kapitaalslasten DBC B-segment Overige opbrengsten Nog te factureren DBC A-segment Totaal financieringsverschil

2007 €

2006 €

137.058

139.008

147.546 1.110 1.316 16.290 -9.965 -19.239

156.125 1.372 1.427 9.921 -4.612 -25.225

Specificatie financieringsverschil in het boekjaar

2007 €

2006 €

Wettelijk budget aanvaardbare kosten

4.557

4.188

Vergoedingen ter dekking van het wettelijk budget: Ontvangsten voorschotten AWBZ

4.528

4.291

29

-103

Totaal financieringsverschil

Toelichting: Toelichting:

In 2007 zijn de afrekeningen over 2005 en 2006 jaren administratief verwerkt.

Eind 2007 is een bedrag van € 25 miljoen terugbetaald aan verzekeringsmaatschappijen in verband met



te hoge toeslagen op onze tarieven over het jaar 2005 en 2006.

63

Jaarrekening 2007

8. Effecten (n.v.t.) 9. Liquide middelen De specificatie is als volgt:

31-dec-07 €

31-dec-06 € Niet-collectief gefinancierd vrij vermogen Saldo per 1-jan-2007 € 8.574

Resultaatbestemming € 0

Overige mutaties € 0

Saldo per 31-dec-2007 € 8.574

345 0

0 37

0 0

345 37

Overige reserves

1.015

689

0

1.704

Totaal niet-collectief gefinancierd vrij vermogen

9.934

726

0

10.660

Bankrekeningen Kassen

2.875 90

0 74

Het verloop is als volgt weer te geven:

Totaal liquide middelen

2.965

74

Algemene reserves

PASSIVA

Bestemmingsreserves: Innovatiefonds Elisabeth Plus Fonds

10. Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit de volgende componenten:

31-dec-07 €

31-dec-06 €

Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet-collectief gefinancierd vrij vermogen

0 12.393 10.660

0 11.734 9.934

Totaal eigen vermogen

23.053

21.668

Toelichting: De collectief gefinancierde bestemmingsreserves kunnen als volgt gespecificeerd worden:



• De bestemmingsreserve Traumacentrum is getroffen aangezien de in het wettelijk budget aanvaardbare kosten geoormerkte gelden ten behoeve van het Traumacentrum ook besteed dienen te worden aan de opzet en het functioneren van het Traumacentrum Brabant. Ultimo 2007 dient nog € 453.000, na winstbestemming, besteed te worden aan het Traumacentrum. Dit bedrag zal de komende jaren besteed worden aan de organisatie, registratie en coördinatie van een zorgnetwerk rond traumazorg in de regio. • De bestemmingsreserve 180-jarig jubileum is getroffen voor de financiering voor alle activiteiten rondom het 180-jarig jubileum van het ziekenhuis. Het 180-jarig jubileum heeft in 2007 plaatsgevonden.

Collectief gefinancierd gebonden vermogen Het verloop is als volgt weer te geven: Reserve aanvaardbare kosten



Saldo per 1-jan-2007 € 11.239

Resultaatbestemming € 701

Overige mutaties € 0

Saldo per 31-dec-2007 € 11.940

De niet-collectief gefinancierde bestemmingsreserves kunnen als volgt gespecificeerd worden: • De bestemmingsreserve innovatiefonds (ultimo boekjaar € 345.000) is getroffen voor het ontwikkelen van medisch en verpleegkundige initiatieven. Deze reserve wordt gevormd uit giften, € 141.000 is specifiek geoormerkt voor informatiseringsprojecten ter ondersteuning van zorgprocessen. Daarnaast is € 200.000 geoormerkt voor het project Breedband in Tilburg (BIT). • De bestemmingsreserve Elisabeth Plus fonds is getroffen doordat het fonds in 2008 is opgeheven. Van het geoormerkte saldo resteert ultimo boekjaar € 37.000.

Bestemmingsreserves: Traumacentrum 180-jarig jubileum 64

De niet-collectief gefinancierde overige reserves:

375 120

78 -120

0 0

453 0

11.734

659

0

12.393

• De reserve Facility Services wordt opgebouwd d.m.v. resultaten behaald op activiteiten buiten budget. In 2007 bedraagt het resultaat buiten budget € 689.000. De volgende activiteiten maken deel uit van Facility Services: Medische Boulevard, betaald parkeren, patiëntentelefoon en -tv, Café DE en de Brasserie. Het saldo van de reserve ultimo 2007 bedraagt € 1.740.000.

Totaal collectief gefinancierd gebonden vermogen

65

Jaarrekening 2007

12. Voorzieningen

11. Egalisatierekening afschrijvingen Het verloop is als volgt weer te geven: Instandhoudingsinvesteringen Totaal egalisatierekening afschrijvingen

Saldo per 1-jan-2007 €

Dotatie €

Onttrekking €

Saldo per 31-dec-2007 €

1.460

1.081

1.059

1.482

Voorziening uitgestelde beloning Voorziening groot onderhoud Voorziening langdurig zieken

1.460

1.081

1.059

1.482

Totaal voorzieningen

Verloopoverzicht investeringsruimte instandhoudingsinvesteringen 2007 Het verloop is als volgt weer te geven: € Nog niet bestede investeringsruimte per 1 januari 723 Bij : indexering niet-bestede investeringsruimte 40 Bij : investeringsruimte verslagjaar 1.165 Af: investeringen verslagjaar 1.433 Beschikbare investeringsruimte 31 december 495

Het verloop is als volgt weer te geven:

Verloopoverzicht investeringsruimte trekkingsrechten 2006 € 2.243 73 1.104 2.697 723

2007 Het verloop is als volgt weer te geven: € Nog niet bestede investeringsruimte per 1 januari 19.602 Bij : indexering niet-bestede investeringsruimte 1.094 Bij : investeringsruimte verslagjaar 7.283 Af: investeringen verslagjaar 4.442 Beschikbare investeringsruimte 31 december 23.537

2006 € 12.305 397 6.900 0

Saldo per 1-jan-2007 € 1.651 1.948 0

Dotatie € 0 681 48

Onttrekking € 46 684 0

Saldo per 31-dec-2007 € 1.605 1.945 48

3.599

729

730

3.598

Toelichting in welke mate (het totaal van) de voorzieningen als langlopend moet worden beschouwd: Kortlopend deel van de voorzieningen (< 1 jr.) Langlopend deel van de voorzieningen (> 1 jr.) Hiervan langlopend (> 5 jaar)

31-dec-2007 54 2.022 1.522

Toelichting: Voorziening uitgestelde beloningen De voorziening uitgestelde beloningen is gevormd ter dekking van de toekomstige jubileumuitkeringen van het huidige personeelsbestand.





19.602

Voorziening groot onderhoud De onderhoudsvoorziening dient ter egalisering van de onderhoudskosten van de gebouwen en installaties. In de jaren na ingebruikname van het ziekenhuis is er een voorziening opgebouwd voor groot onderhoud. Thans bevindt het ziekenhuis zich na circa

Gemelde lopende investeringsprojecten leggen het volgende beslag op de beschikbare investeringsruimte:

1.141

Gemelde lopende investeringsprojecten leggen het volgende beslag op de beschikbare investeringsruimte:

25 jaar in een grote renovatieperiode. In 2005 is er een geactualiseerd Lange Termijn Onderhouds Plan opgesteld. Op basis van dit plan is in 2007 de voorziening gedoteerd.

30.753



Voorziening langdurig zieken De voorziening dienst voor de doorbetaling van zieke medewerkers over de eerste twee jaar.





Toelichting:



Egalisatierekening afschrijvingen



Op de egalisatierekening wordt het verschil geboekt tussen het in het budget opgenomen bedrag voor afschrijvingen instandhoudingsinvesteringen en de werkelijke afschrijvingen instandhoudinginvesteringen, zoals vermeld in de resultatenrekening. Instandhouding en trekkingsrechten

66

De gemelde lopende investeringsprojecten leggen voor een bedrag van € 32.000.000 beslag op de bovenvermelde beschikbare investeringsruimte per 31 december 2007. De totale ruimte wordt beheerd door middel van het Lange Termijn Huisvestingsplan. De onderhanden projecten worden eerst ten laste van de investeringsruimte verwerkt. Een eventueel overschot wordt verwerkt ten laste van de trekkingsrechten.

67

Jaarrekening 2007





13. Langlopende schulden

14. Kortlopende schulden en overlopende passiva 31-dec-07 €

31-dec-06 €

Schulden aan kredietinstellingen 82.652 Totaal langlopende schulden 82.652 Het verloop is als volgt weer te geven: 2007 € Stand per 1 januari 91.654 Bij: nieuwe leningen 2.500 Af: aflossingen 5.797 Stand per 31 december 88.357 Af: aflossingsverplichting komend boekjaar 5.705 Stand langlopende schulden per 31 december 82.652

85.949

De specificatie is als volgt:

85.949 2006 € 89.957 12.121 10.424 91.654 5.709 85.949

De specificatie is als volgt:

31-dec-07 € 14.102 10.048 5.705 3.236 616 608 6.854 110 16 18.315

31-dec-06 € 900 6.526 5.709 3.751 1.519 493 6.397 0 295 13.381

59.610

38.971

Schulden aan kredietinstellingen Crediteuren Aflossingsverplichtingen langlopende leningen Belastingen en sociale premies Schulden terzake pensioenen Nog te betalen salarissen Vakantiegeld/vakantiedagen Wachtgeld/afkoopsommen Rekening Courant schuld Nog te betalen kosten Totaal kortlopende schulden en overlopende passiva Toelichting:

Door de ABN-AMRO bank is een totale kredietfaciliteit verstrekt van € 13.500.000. Deze kredietfaciliteit is ter financiering van het werkkapitaal. Daarnaast is door de BNG een kredietfaciliteit in rekening-courant, groot € 20.000.000 verstrekt. Aan beide banken is een positief/ negatief hypotheekverklaring afgegeven.

Toelichting in welke mate (het totaal van) de voorzieningen als langlopend moet worden beschouwd: Kortlopend deel van de langlopende schulden (< 1 jr.), aflossingsverplichtingen 5.705 5.709 Langlopend deel van de langlopende schulden (> 1 jr.) (balanspost) 82.652 85.949 Hiervan langlopend (> 5 jaar) 59.832 64.537

68

Toelichting: Voor een nadere toelichting op de langlopende schulden wordt verwezen naar het overzicht onder 5.1.9. De aflossingsverplichtingen zijn verantwoord onder de kortlopende schulden.

15. Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen • Ontvangen bankgaranties à € 25.000 van huurders van de Medische Boulevard. •  Het St. Elisabeth Ziekenhuis is in 2004 zelfstandig toegelaten tot het Waarborgfonds, voorheen was het St. Elisabeth Ziekenhuis toegelaten via de Stichting Gasthuis. Als gevolg hiervan zijn alle door de Stichting Gasthuis geborgde leningen ten behoeve van het St. Elisabeth Ziekenhuis overgedragen aan het St. Elisabeth Ziekenhuis. Voor geborgde leningen is een obligoverplichting van 3% over de geborgde restschuld van toepassing, dit bedraagt € 1.242.000. • De investeringscrediteuren bedragen eind 2007 € 2.786.000.

69

Jaarrekening 2007

1.6 MUTATIEOVERZICHT IMMATERIËLE VASTE ACTIVA

Aanloopkosten €

Aanloopverliezen €

0 0

0 0

0 0

0

0

0 0

Niet-WTZi/WMG-gefinancierde vaste activa 1.7.1 WTZi - vergunningsplichtige materiële vaste activa Goodwill €

Licentiekosten €

0 0

272 272

0 0

0 0

272 272

272 272

0

0

0

0

0

0

0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

272 272

0 0

0 0

272 272

272 272

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

Mutaties in boekwaarde (per saldo) Stand per 31 december 2007 - aanschafwaarde - cumulatieve afschrijvingen

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

Boekwaarde per 31 december 2007 Afschrijvingspercentage

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Stand per 1 januari 2007 - aanschafwaarde - cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 1 januari 2007 Mutaties in het boekjaar - investeringen - afschrijvingen - terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde cumulatieve afschrijvingen - desinvesteringen aanschafwaarde cumulatieve afschrijvingen per saldo

70

1.7 MUTATIEOVERZICHT MATERIËLE VASTE ACTIVA WTZi/WMG-vergunningsplichtige vaste activa

Boeterente €

Subtotaal €

10,0%

Overige €

Subtotaal €

Totaal € Stand per 1 januari 2007 - aanschafwaarde - cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 1 januari 2007 Mutaties in het boekjaar - investeringen - afschrijvingen - terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde cumulatieve afschrijvingen - desinvesteringen aanschafwaarde cumulatieve afschrijvingen per saldo Mutaties in boekwaarde (per saldo) Stand per 31 december 2007 - aanschafwaarde - cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 2007 Afschrijvingspercentage

Grond €

Terreinen voorzieningen €

Gebouwen €

Verbouwingen €

Installaties €

Onderhanden Projecten €

Subtotaal vergunning €

Totaal €

7.334 0

6 0

79.228 45.293

1.056 907

3.002 1.688

9 0

90.635 47.888

197.942 86.106

7.334

6

33.935

149

1.314

9

42.747

111.836

0 0

0 0

0 1.844

0 49

0 150

23 0

23 2.043

34.593 11.056

0 0

0 0

6 6

48 48

1 1

0 0

55 55

11.569 8.599

0 0 0

6 0 6

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

6 0 6

14.620 0 14.620

0

-6

-1.844

-49

-150

23

-2.026

5.947

7.334 0

0 0

79.222 47.131

1.008 908

3.001 1.837

32 0

90.597 49.876

206.346 88.563

7.334

0

32.091

100

1.164

32

40.721

117.783

0,0%

5,0%

2,0%

5,0%

5,0%

0,0%

71

Jaarrekening 2007

1.7.2 WTZi - instandhoudings materiële vaste activa Trekkingsrechten € Stand per 1 januari 2007 - aanschafwaarde 33.177 - cumulatieve afschrijvingen 7.106 Boekwaarde per 1 januari 2007 26.071 Mutaties in het boekjaar - investeringen 4.442 - afschrijvingen 1.882 - terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde 0 cumulatieve afschrijvingen 0 - desinvesteringen aanschafwaarde 0 cumulatieve afschrijvingen 0 per saldo 0 Mutaties in boekwaarde (per saldo) Stand per 31 december 2007 - aanschafwaarde - cumulatieve afschrijvingen 72

Boekwaarde per 31 december 2007 Afschrijvingspercentage

1.7.3 WMG gefinancierde materiële vaste activa

Subtotaal €

Instandhoudingen €

Onderhanden Projecten €

Subtotaal €

Subtotaal instandhoudings activa €

4.283 0

37.460 7.106

11.201 5.648

2.380 0

13.581 5.648

51.041 12.754

4.283

30.354

5.553

2.380

7.933

38.287

159 0

4.601 1.882

1.433 1.059

8.368 0

9.801 1.059

14.402 2.941

0 0

0 0

2.043 2.043

0 0

2.043 2.043

2.043 2.043

4.442 0 4.442

4.442 0 4.442

0 0 0

1.433 0 1.433

1.433 0 1.433

5.875 0 5.875

2.560

-4.283

-1.723

374

6.935

7.309

5.586

37.619 8.988

0 0

37.619 8.988

10.591 4.664

9.315 0

19.906 4.664

57.525 13.652

28.631

0

28.631

5.927

9.315

15.242

43.873

5,0%

0,0%

10,0%

0,0%

Onderhanden Projecten €

Vervoermiddelen €

Automatisering €

Onderhanden Projecten €

Subtotaal WMG €

25 19

4.070 1.982

2.484 0

50.955 24.128

6

2.088

2.484

26.827

0 4

2.433 897

8.441 0

19.347 5.885

0 0

270 270

0 0

9.243 6.273

0 0 0

0 0 0

7.936 0 7.936

7.936 0 7.936

519

-4

1.536

505

2.556

43.876 21.108

25 23

6.233 2.609

2.989 0

53.123 23.740

22.768

2

3.624

2.989

29.383

10,0%

20,0%

20,0%

0,0%

Inventaris € Stand per 1 januari 2007 - aanschafwaarde 44.376 - cumulatieve afschrijvingen 22.127 Boekwaarde per 1 januari 2007 22.249 Mutaties in het boekjaar - investeringen 8.473 - afschrijvingen 4.984 - terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde 8.973 cumulatieve afschrijvingen 6.003 - desinvesteringen aanschafwaarde 0 cumulatieve afschrijvingen 0 per saldo 0 Mutaties in boekwaarde (per saldo) Stand per 31 december 2007 - aanschafwaarde - cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 2007 Afschrijvingspercentage

73

Jaarrekening 2007

1.7.4 Niet WTZi/WMG gefinancierde materiële vaste activa Grond €

Gebouwen €

Verbouwingen €

Installaties €

0 0

3.889 855

336 229

279 252

807 0

5.311 1.336

0

3.034

107

27

807

3.975

803 0

0 155

0 22

0 10

18 0

821 187

0 0

0 0

0 0

228 228

0 0

228 228

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

803 0 803

803 0 803

Mutaties in boekwaarde (per saldo) Stand per 31 december 2007 - aanschafwaarde - cumulatieve afschrijvingen

803

-155

-22

-10

-785

-169

803 0

3.889 1.010

336 251

51 34

22 0

5.101 1.295

Boekwaarde per 31 december 2007 Afschrijvingspercentage

803

2.879

85

17

22

3.806

0,0%

4,0%

10,0%

20,0%

Stand per 1 januari 2007 - aanschafwaarde - cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 1 januari 2007 Mutaties in het boekjaar - investeringen - afschrijvingen - terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde cumulatieve afschrijvingen - desinvesteringen aanschafwaarde cumulatieve afschrijvingen per saldo

74

Subtotaal niet WTZi/ WMG €

Onderhanden Projecten €

75

Jaarrekening 2007 1.8

SPECIFICATIE ULTIMO BOEKJAAR ONDERHANDEN EN GEREED GEKOMEN PROJECTEN Investeringen

Projectgegevens

Briefnr. €

Datum

Omschrijving

Trekkingsrechten

WZV-type €

Jaarrekening 2006 €

2007 €

2007 gereed €

2007 onderhanden €

(renovatie fysiotherapie RCL) admin./archief getronicsgebouw

1.236.177 3.046.602

158.884 -

1.395.061 3.046.602

-

4.282.779

158.884

4.441.663

-

subtotaal trekkingsrechten Vergunning CZ/IZ-2653493

19-01-2006

Niet WTZI/WMG

76

02-09-2005

Nominaal bedrag WZV/LTHP € x x

Indexering WZV

Aangepaste goedkeuring

1.549.870 2.890.844 4.440.714

jaar van oplevering €

-

-

9.620

22.480

-

32.100

22.480

-

32.100

PM -

melding 2005 melding 2006 melding 2007 aankoop MD II terrein aankoop MD II terrein (overheveling) Verlosafdeling Fertiliteit Geriatrisch behandelcentrum verbouw kinderafdeling KCHL personeelsrestaurant OOC vergadercentrum (renovatie fysiotherapie RCL) (renovatie fysiotherapie RCL) overheveling admin./archief getronicsgebouw admin./archief getronicsgebouw overheveling verbouwing de Leij oogheelkunde radiologie centrale keuken maatsch. voorz/hoofdgang nieuwbouw ICU KCHL / baclab 2 verpleegafdelingen

77.867 617.177 802.600 (802.600) 2.700 1.300 56.108 351.270 64.982 199.569 606.984 54.991 1.236.177 (1.236.177) 3.046.602 (3.046.602) 90.300 8.000 80.618 6.000 96.685 20.205 44.900 -

34.010 244.966 1.116.635 10.558 5.779 14.635 1.212.585 10.381 927.417 2.624.908 16.839 857.764 10.899 120.256 251.771 392 5.278 215.604 465.450

111.877 613.366 224.112 75.363 71.830 97.077 25.483 -

248.777 892.523 802.600 (802.600) 13.258 7.079 70.743 1.563.855 1.126.986 3.231.892 1.236.177 (1.236.177) 3.046.602 (3.046.602) 948.064 18.899 200.874 257.771 260.504 465.450

1.167.238 1.204.497 3.717.854 78.385 1.205.739 3.045.820 732.625 1.000.000 855.969 3.134.931 779.092 531.981 2.425.060 13.934.456

2005 2006 2007

renovatie KCHL en LMMI verbouwing kaakchirurgie WW hoofdverkeersruimte kinderafdeling

-

8.000 59.485 154.000

59.485 154.000 -

8.000 -

5.042.998 -

2009 2007 2007

subtotaal instandhoudingen

2.379.656

8.367.612

1.432.593

9.314.675

38.856.645

Parkeerdek aankoop MD II terrein

4.000 802.600

17.996 -

802.600

21.996 -

-

subtotaal niet wtzI/wmg

806.600

17.996

802.600

21.996

7.478.655

8.566.972

6.676.856

9.368.771

Vergunning (KinderPaaz)

project 71134

x

x x

Investeringsbedrag €

Afschrijvingen €

Rente 5% €

-

-

-

-

-

-

2007 2007

9.620

project 72235 subtotaal vergunningen

Instandhoudingen M05469/Bg

Toekomstige lasten

Goedkeuringen

2009 -

-

2007 2007 2007 2007

2007 2008 2008 2007 2007 2007 2007

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

43.297.359

-

-

-

-

-

-

77

Jaarrekening 2007

1.9 Overzicht langlopende schulden ultimo 2007 (* € 1.000)

Leninggever 1 ABN AMRO 2 Lening TSZ BIT 3 Lening BVI BIT 4 BNG 99742 5 BNG 99746 6 BNG 99814 7 AEGON 8 BNG 99812 9 NWB 10 NWB 11 NWB 12 BNG 99813 13 BNG 99800 14 BNG 99815 15 BNG 99791 16 BNG 99789 17 NWB 18 BNG 99800 19 BNG 99797 20 BNG 99799 21 Rabo 22 BNG 102253 23 NWB 1-24242 24 ABN AMRO Totaal 78

Datum 15-okt-03 12-mei-03 12-mei-03 22-dec-04 22-dec-04 21-dec-93 22-apr-96 21-mei-01 15-aug-01 21-aug-01 1-okt-01 2-jan-02 5-feb-02 18-mrt-02 15-dec-92 14-feb-03 2-okt-03 1-dec-03 1-jun-04 1-jun-04 1-jun-06 13-nov-06 14-feb-06 07-dec-07

Hoofdsom € 3.500 50 51 3.400 5.000 7.762 4.513 6.132 3.063 11.345 5.818 7.563 3.403 3.403 3.403 935 6.466 5.105 10.000 7.000 5.000 10.000 2.121 2.500

Totale looptijd 23 jaar 25 jaar 25 jaar 33 jaar 32 jaar 26 jaar 20 jaar 20 jaar 30 jaar 19 jaar 20 jaar 20 jaar 20 jaar 30 jaar 30 jaar 19 jaar 19 jaar 30 jaar 10 jaar 20 jaar 20 jaar 20 jaar 10 jaar 30 jaar

Soort lening € roll-over (*) Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Einde looptijd

Werkelijke rente € 4,790 0,000 0,000 2,813 4,550 4,395 3,680 5,290 5,310 5,260 5,135 4,845 4,985 5,340 4,620 4,086 4,385 4,517 4,070 4,390 3,265 4,210 3,445 4,814

Restschuld 31 december 2006 € 3.082 46 46 3.200 4.697 3.881 2.551 4.599 2.553 8.359 4.363 6.050 2.723 1.692 1.815 787 5.445 4.594 8.000 6.300 4.750 10.000 2.121 0 91.654

Nieuwe leningen in 2007 € 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2.500 2.500

Aflossing in 2007 € 152 46 46 100 151 299 196 307 102 597 291 378 170 65 113 49 340 170 1.000 350 250 500 125 5.797

Restschuld 31 december 2007 € 2.930 0 0 3.100 4.546 3.582 2.355 4.292 2.451 7.762 4.072 5.672 2.553 1.627 1.702 738 5.105 4.424 7.000 5.950 4.500 9.500 1.996 2.500 88.357

Restschuld over 5 jaar € 2.170 0 0 2.600 3.791 2.087 1.375 2.757 1.941 4.777 2.617 3.782 1.703 1.302 1.137 493 3.405 3.574 2.000 4.200 3.250 7.000 1.371 2.500 59.832

Resterende looptijd in jaren eind 2007 19 jaar 21 jaar 21 jaar 30 jaar 29 jaar 12 jaar 9 jaar 14 jaar 24 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 15 jaar 25 jaar 15 jaar 15 jaar 15 jaar 26 jaar 7 jaar 17 jaar 18 jaar 19 jaar 8 jaar 30 jaar

Aflossingswijze € liniair liniair liniair liniair liniair liniair liniair liniair + laatste termijn restant liniair + laatste termijn restant liniair liniair liniair liniair liniair liniair liniair liniair liniair liniair liniair liniair liniair liniair liniair

Aflossing 2008 € 152 100 151 299 196 307 102 597 291 378 170 65 113 49 340 170 1.000 350 250 500 125 5.705

Gestelde zekerheden € gebouwen/toekomstige vorderingen nvt nvt WfZ WfZ Staat der Nederlanden Staat der Nederlanden Staat der Nederlanden Staat der Nederlanden Staat der Nederlanden Staat der Nederlanden Staat der Nederlanden Staat der Nederlanden WfZ Staat der Nederlanden WfZ Staat der Nederlanden WfZ WfZ WfZ WfZ WfZ Staat der Nederlanden Staat der Nederlanden 79

Jaarrekening 2007 1.10 TOELICHTING OP DE RESULTATENREKENING



1 GESEGMENTEERDE RESULTATENREKENING OVER 2007 Resultatenrekening ziekenhuis (* € 1.000)

Resultatenrekening Facility Services (* € 1.000)

2007 €

2006 €

BEDRIJFSOPBRENGSTEN: 144.133 11.132 9.057 14.671

144.794 10.999 8.724 3.396

Som der bedrijfsopbrengsten

178.993

167.913

80

RESULTAATSBESTEMMING Het resultaat is als volgt verdeeld: Reserve aanvaardbare kosten Bestemmingsreserve Elisabeth Plus Fonds Bestemmingsreserve 180-jarig jubileum

2007 €

2006 €

BEDRIJFSOPBRENGSTEN:

Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten DBC opbrengsten B-segment Niet-gebudgetteerde zorgprestaties Overige bedrijfsopbrengsten

BEDRIJFSLASTEN: Personeelskosten Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten BEDRIJFSRESULTAAT Financiële baten en lasten RESULTAAT boekjaar



101.949 11.424 61.314

97.732 10.891 54.342

174.687

162.965

4.306

4.948

-3.688

-3.674

618

1.274

2007 €

2006 €

701 37 -120

1.154 0 120

618

1.274

2.946

2.641

Som der bedrijfsopbrengsten

2.946

2.641

Het resultaat is als volgt verdeeld: Bestemmingsreserve Facility Services

2007 €

2006 €

BEDRIJFSOPBRENGSTEN:

Overige bedrijfsopbrengsten

BEDRIJFSLASTEN: Personeelskosten Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten BEDRIJFSRESULTAAT Financiële baten en lasten RESULTAAT BOEKJAAR RESULTAATSBESTEMMING

Resultatenrekening Traumcentrum (* € 1.000)

1.199 165 714

987 165 764

2.078

1.916

868

725

-179

-152

689

573

Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten Niet-gebudgetteerde zorgprestaties Overige bedrijfsopbrengsten

620 48 116

600 59 18

Som der bedrijfsopbrengsten

784

677

BEDRIJFSLASTEN: Personeelskosten Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten BEDRIJFSRESULTAAT Financiële baten en lasten RESULTAAT BOEKJAAR



2007 €

2006 €

689

573

RESULTAATSBESTEMMING

689

573

Het resultaat is als volgt verdeeld: Bestemmingsreserve Traumcentrum

431 0 275

390 0 551

706

941

78

-264

0

0

78

-264

2007 €

2006 €

78

-264

78

-264

2 AANSLUITING TOTAAL RESULTAAT MET RESULTAAT SEGMENTEN Resultaat volgens gesegmenteerde resultatenrekeningen: 2007 € BEDRIJFSOPBRENGSTEN:

2006 €

Resultatenrekening ziekenhuis Resultatenrekening Facility Services Resultatenrekening Traumcentrum

618 689 78 1.385

1.274 573 -264 1.583

Resultaat volgens resultatenrekening

1.385

1.583

81

3 VERVOLG TOELICHTING OP DE RESULTATENREKENING BATEN 16. Wettelijk budget aanvaardbare kosten Reserve aanvaardbare kosten (exclusief PAAZ) Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten voorgaand jaar Productieafspraken verslagjaar Overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling Prijsindexatie materiële kosten Uitbreiding erkenning en toelating: - loonkosten - materiële kosten - normatieve kapitaalslasten Beleidsmaatregelen overheid: - prestatiecontract en overige kortingen - opleidingsfonds uit Extern Budget naar subsidie Nacalculeerbare kapitaalslasten: - rente - afschrijvingen Overige mutaties: - opleidingsfonds overheveling lumpsum - subsidies extra opleidingsplaatsen - meer/minderproductie - nieuwe parameter embolisatie - overig Subtotaal wettelijk budget boekjaar Correcties voorgaande jaren Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten 2007

2007 €

1.807 548 570 95 0 -1.849 -9.499 191 497 0 -208 1.749 790 -6

€

2006 €

€

139.008

134.404

3.365

3.053

2.355

665

-11.348

688

2.325

665 853 338 0 509 -1.473 0 -195 182 691 -503 0 0 484

1.518

847

-1.473

-13

672

137.058

139.008

1.163

316

138.221

139.324

Toelichting: Productieafspraken 2007 zijn de uitkomst van het lokaal overleg tussen zorgverzekeraars, lokaal initiatief en ziekenhuis.

82

Nacalculatie op productie 2007: in 2007 is de gerealiseerde productie hoger dan de over 2007 gemaakte productieafspraak. Deze hogere productie kan nagecalculeerd worden. Uitvoering prestatiecontract: de NVZ heeft met de Minister van VWS een prestatiecontract gesloten voor de jaren 2005-2007. Op basis hiervan is sprake van een budgettaire taakstelling van 1,2%. Subsidie extra opleidingsplaatsen: voor de opleiding van IC-verpleegkundigen, OK-assistenten, anesthesie-assistenten, dialyseverpleegkundigen en radiodiagnostisch laboranten zijn in 2007 minder opleidingsplaatsen ingevuld in vergelijking met 2006.

83

Jaarrekening 2007

Reserve aanvaardbare kosten (PAAZ) Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten voorgaand jaar Productieafspraken verslagjaar Overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling Prijsindexatie materiële kosten Groei normatieve kapitaalslasten Uitbreiding erkenning en toelating: - loonkosten - materiële kosten - normatieve kapitaalslasten Overige mutaties: - opleidingen - vervallen incidentele middelen ict/ao/ic - nacalculatie productie

84

Subtotaal wettelijk budget boekjaar Correcties voorgaande jaren Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten 2007 Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten 2007 Kassiersfunctie Dr. Bernard Verbeeten Instituut inzake Gamma Knife

€

2007 €

€

2006 €

17. DBC opbrengsten B-segment De specificatie is als volgt:

4.188

4.078

317

184 30 8 1

48 4 0 52

39

De specificatie is als volgt:

10 0 0

0 0 0 0

10 0 -19 -104

0 0 0

` Omzet B-segment Mutatie onderhanden werk B-segment Totaal 18. Niet-gebudgetteerde zorgprestaties

0

-123

4.557

4.188

-10

0

Zorgprestaties tussen instellingen Totaal Toelichting:

2007 €

2006 €

10.631 501

11.605 -606

11.132

10.999

2007 € 9.105 9.105

De zorgprestaties tussen instellingen betreffen voor ruim € 9 miljoen laboratoriumdiensten ten behoeve van andere

4.547

1.985

4.188

instellingen.

2006 € 8.783

19. Overige bedrijfsopbrengsten De specificatie is als volgt: Overige subsidies: - afdrachtskorting onderwijs - overige subsidies - opleidingskosten - overige opbrengsten Totaal

20. Personeelskosten De specificatie is als volgt:

8.783 Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremie Andere personeelskosten Subtotaal Personeel niet in loondienst Totaal Gemiddeld aantal personeelsleden op basis van full-time eenheden:

168 210 8.419 8.936

-49 307 0 5.797

17.733

6.055

2007 €

2006 €

80.202 10.521 6.712 2.912 100.347

76.118 10.009 6.577 2.980 95.684

3.232

3.425

103.579

99.109

2.208 2.168

1.882 145.394

2006 €

LASTEN

144.753

2007 €



85

Jaarrekening 2007

21. Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa De specificatie is als volgt: 2007 € Nacalculeerbare afschrijvingen: materiële vaste activa 2.043 Overige afschrijvingen: materiële vaste activa 9.013 Subtotaal afschrijvingen 11.056 Dotatie/vrijval egalisatierekening afschrijvingen instandhouding 533 Totaal 11.589 Aansluiting afschrijvingen resultatenrekening verloopoverzichten materiële vaste activa

2006 € 2.083 8.599 10.682

374 11.056

2007 €

Afschrijving WTZi - vergunningsplichtige materiële vaste activa 2.043 Afschrijving WTZi - instandhoudings materiële vaste activa 2.941 Afschrijving WMG gefinancierde vaste activa 5.885 Afschrijving niet WTZi/WMG gefinancierde vaste activa 187 Totaal volgens verloopoverzichten 11.056 Totaal afschrijvingen resultatenrekening 11.056 (exclusief dotatie/vrijval egalisatierekening afschrijving) 86

22. Overige bedrijfskosten De specificatie is als volgt: Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud en energiekosten Huur en leasing Dotaties en vrijval voorziening Totaal 23. Financiële baten en lasten De specificatie is als volgt: Rentebaten Rentelasten Totaal 24. Buitengewone baten en lasten De specificatie is als volgt: Buitengewone baten Buitengewone lasten Totaal

25. Bezoldiging bestuurders en toezichthouders 2007 €

2006 €

5.467 10.411 35.288 4.351 2.883 3.903

4.883 10.453 33.442 3.640 1.541 1.698

62.303

55.657

2007 € 106 -3.973

2006 € 134 -3.960

-3.867 -3.8267

2007 € 0 0

2007 € 0 0

0

0

De bezoldiging van de bestuurders en gewezen bestuurders van de zorginstelling over het jaar 2007 is als volgt: 2007 2007 1 Naam dr. H.J.J.M. Berden drs. W.A. van der Meeren 2 Aard bestuurder* S S 3 In dienst vanaf (datum) 1-nov-04 1-okt-98 4 In dienst tot (datum) 5 Voorzitter N N 6 Als voorzitter in dienst vanaf (datum) 7 Als voorzitter in dienst tot (datum) 8 Beëindiging dienstverband ultimo verslagjaar N N 9 Afspraken werktijden N N 10 Deeltijdfactor (percentage) 100% 100% 11 Brutosalaris 192.000 192.000 12 Bruto-onkostenvergoeding 0 0 13 Werkgeversbijdrage sociale lasten 6.900 6.750 14 Werkgeversbijdrage pensioen, vut 18.900 18.900 15 Ontslagvergoeding 0 0 16 Bonussen 0 0 17 Totaal bruto inkomen 217.800 217.650 18 Cataloguswaarde auto van de zaak 74.775 64.610 19 Eigen bijdrage auto van de zaak 0 528 20 Belastbaar loon 172.200 187.250 * S = Statutair bestuurder I = Interim bestuurder N = Niet statutair bestuurder G = Gewezen bestuurder

87

Jaarrekening 2007 26. Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt) De bezoldiging van de functionarissen die in het kader van de Wopt verantwoording plaatsvinden zijn als volgt: 2007 2006 € € De bezoldiging van de leden van de raad van toezicht van de zorginstelling over het jaar 2007 is als volgt: 2007 2006 bezoldiging bezoldiging naam functie belastbaar loon mw. mr. A.M. van Blerck-Woerdman prof. dr. H.W. van den Borne ir. P.J.A. van Schijndel drs. J.M.A. Schalken prof. dr. W.B.H.J. van de Donk

Voorzitter Toezichthouder Toezichthouder Toezichthouder Toezichthouder

belastbaar loon

7.000 3.500 0 3.500 3.500

0 0 0 0 0

7.000 3.500 0 3.500 3.500

0 0 0 0 0

17.500

0

17.500

0

Toelichting: Aan de goedkeuring van de Raad van Toezicht is onderworpen het besluit van de Raad van Bestuur omtrent de vaststelling van de jaarrekening. Voor de functies van de leden van de Raad van Toezicht zie de paragraaf ‘samenstelling en taken Raad van Toezicht’ in het maatschappelijk verslag.

88

statutair bestuurder 1-nov-04 172.200

statutair bestuurder 1-nov-04 169.000

40.554

40.776

0

0

212.754

209.776

2007 € 1 Functionaris (functienaam) statutair bestuurder 2 In dienst vanaf (datum) 1-okt-98 3 In dienst tot (datum) 4 Belastbaar loon (in €) 187.250 5 Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn (in €) 44.675 6 Uitkeringen in verband met beëindiging van het dienstverband (in €) 0

2006 € statutair bestuurder 1-okt-98 178.500

1 Functionaris (functienaam) 2 In dienst vanaf (datum) 3 In dienst tot (datum) 4 Belastbaar loon (in €) 5 Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn (in €) 6 Uitkeringen in verband met beëindiging van het dienstverband (in €) Totaal beloning in kader van de Wopt (4,5 en 6)



38.991 0

Totaal beloning in kader van de Wopt (4,5 en 6) 231.925 217.491 2007 2006 € € 1 Functionaris (functienaam) specialist in loondienst specialist in loondienst 2 In dienst vanaf (datum) 19-aug-02 19-aug-02 3 In dienst tot (datum) 4 Belastbaar loon (in €) 148.546 145.418 5 Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn (in €) 26.078 35.133 6 Uitkeringen in verband met beëindiging van het dienstverband (in €) 0 0 Totaal beloning in kader van de Wopt (4,5 en 6) 174.624 180.551

89

Jaarrekening 2007

2007 € specialist in loondienst 1-feb-00 149.956

2006 € specialist in loondienst 1-feb-00 146.705

26.078

35.689

0

0

176.034

182.394

2007 € specialist in loondienst 1-mei-94 150.120

2006 € specialist in loondienst 1-mei-94 149.327

26.078

35.691

0

0

176.198

185.018

2007 € 1 Functionaris (functienaam) specialist in loondienst 2 In dienst vanaf (datum) 12-apr-99 3 In dienst tot (datum) 4 Belastbaar loon (in €) 144.164 5 Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn (in €) 26.299 6 Uitkeringen in verband met beëindiging van het dienstverband (in €) 0 Totaal beloning in kader van de Wopt (4,5 en 6) 170.463 Motivatie overschrijdingen van het gemiddeld belastbaar loon van de Ministers:

2006 € specialist in loondienst 12-apr-99 146.930

1 Functionaris (functienaam) 2 In dienst vanaf (datum) 3 In dienst tot (datum) 4 Belastbaar loon (in €) 5 Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn (in €) 6 Uitkeringen in verband met beëindiging van het dienstverband (in €) Totaal beloning in kader van de Wopt (4,5 en 6)

1 Functionaris (functienaam) 2 In dienst vanaf (datum) 3 In dienst tot (datum) 4 Belastbaar loon (in €) 5 Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn (in €) 6 Uitkeringen in verband met beëindiging van het dienstverband (in €) Totaal beloning in kader van de Wopt (4,5 en 6)

90

2 Overige gegevens St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg

36.482 0 183.412

Toelichting: De salariëring van de bestuurders is marktconform. De salariëring van de specialisten in loondienst is confom de regeling Arbeidsvoorwaarden Medisch Specialisten (AMS).

91

Jaarrekening 2007

2 OVERIGE GEGEVENS

2.4 Accountantsverklaring

2.1 Vaststelling en goedkeuring jaarrekening

14 mei 2008

De raad van bestuur van Stichting St. Elisabeth Ziekenhuis heeft de jaarrekening 2007 vastgesteld in de vergadering van 14 mei 2008. De raad van toezicht van de Stichting St. Elisabeth Ziekenhuis heeft de jaarrekening 2007 goedgekeurd in de vergadering van 26 mei 2008.

Accountantsverklaring



Stichting St. Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg

Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag in opgenomen jaarrekening 2007 van Stichting St. Elisabeth Ziekenhuis te Tilburg bestaande uit de balans per 31 december 2007 en de resultatenrekening over 2007 met de toelichting gecontroleerd.

2.2 Resultaatbestemming

Het resultaat wordt verdeeld volgens de resultaatverdeling in de resultatenrekening.

2.3 Ondertekening door bestuurders en toezichthouders

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met de regeling verslaggeving WTZi. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

Bestuurders

dr. H.J.J.M. Berden MBA Toezichthouders

drs. W.A. van der Meeren

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plaannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat.

92

mw. mr. A.M. van Blerck-Woerdman

ir. P.J.A. van Schijndel

prof. dr. W.B.H.J. van de Donk

dr.s J.M.A. Schalken

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichting in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, relevante interne beheersingssysteem , teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de stichting. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting St. Elisabeth Ziekenhuis per 31 december 2007 en van het resultaat over 2007 in overeenstemming met de Regeling verslaggeving WTZi. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393, lid 5 onder e BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391, lid 4 BW.

Deloitte Accountants B.V. Was getekend: M.A.M. Bekkers RA

93