Zorg van de toekomst = Netwerkzorg Peter Degadt, gedelegeerd bestuurder Studiedag Denken en Handelen op Stadsregionaal Niveau, 29 mei 2015
Overzicht 1. Veranderende noden en een veranderende context 2. Naar een nieuw zorgmodel 3. Netwerken in de praktijk: afwegingen
2
Actoren in gezondheid & welzijn • Eerstelijnszorg • Algemene ziekenhuizen • Geestelijke gezondheidszorg (residentieelambulant) • Ouderenzorg • Thuiszorg – thuisverpleging • Revalidatiecentra • Zorg voor personen met een handicap • Bijzondere jeugdzorg • Kinderopvang 3
Behoefteverschuiving • Chronische ziekten • Artrose, ademhalingsstoornissen, cardiovasculaire ziekten, diabetes, kanker, reuma, zwaarlijvigheid, depressie… • WHO: 47% van ziektelast (2002) → 60% in 2020(1) • 2/3 middelen → chronisch zieken(2)
• Multimorbiditeit • 50% van de 65-plussers heeft minstens 3 chronische aandoeningen, 20% heeft er minstens 5 • 50% van ziekenhuispatiënten heeft multimorbiditeit (1) WHO. The world health report 2003: shaping the future. Geneva WHO (2) Snyderman R. The AAP and the transformation of medicine. J Clin Invest 2004 114:1169-1173
4
Multimorbiditeit per leeftijdsgroep
5
Radar-syndroom 1. Patiënt verschijnt 2. Patiënt wordt behandeld 3. Patiënt wordt ontslagen … en verdwijnt (opnieuw) van de radar
Bron: JoAnne Epping-Jordan, Congres Together we care, mei 2013
6
6
Standaardzorg 7
8
Budgettaire druk
9
Personeelsschaarste
Te verwachten kloof vraag-aanbod 2010-2060
10
Veranderend artsenberoep
→ Nood aan hervorming
12
Overzicht 1. Veranderende noden en een veranderende context 2. Naar een nieuw zorgmodel 3. Netwerken in de praktijk: afwegingen
13
Naar een nieuw zorgmodel Van
Naar
Aanbodgericht
Cliënt-/patiëntgericht
Monodisciplinair
Multi-/transdisciplinair
Standaardzorg
Zorg op maat
Re-actieve zorg
Pro-actieve zorg
Autonoom
Netwerken 14
Van gefragmenteerde zorg naar geïntegreerde zorg
Lokale zorgnetwerken rond de patiënt
Klinische netwerken
Netwerken van ondersteunende diensten
15
Lokale zorgnetwerken rond de patiënt
16
Lokale zorgnetwerken rond de patiënt (care) VISIE DOEL(GROEP) FOCUS ZORG BENADERING SAMENWERKING tussen:
OUTCOME
Systeembenadering. Holistische zorg dicht bij patiënt brengen met chronische / multipele zorgnoden. Vooral op multimorbiditeit. Multidisciplinair en multi-professioneel. Op lokaal of regionaal niveau. HA kringen/wachtposten, WGC, CGG apotheken, thuiszorg, thuishulp, WZC, welzijnsactoren, 112 … en nabije ZH, inclusief dag- en polikliniek Resultaten m.b.t. alle patiënten met multimorbiditeit, o.a. levenskwaliteit. Resultaten op populatieniveau. 17
Verschuivingen in de plaats van de zorg In eigen woning Ziekenhuis
In woonzorgcentrum, assistentiewoning of thuiszorgondersteunende voorziening
18
19
Ziekenhuizen als schakels in een keten van lokale zorg rond de patiënt • • • • • • • • •
Basisprogramma’s medisch/chirurgisch Spoed Polikliniek Geriatrie GGZ Dialyse Moeder en kind Diabetes Ondersteuning WZC, thuiszorg, (gespecialiseerde) huisartsen, … 20 • Dagkliniek, planbare zorg
Geografisch concept lokale zorgnetwerken • Together we change: eerstelijnszones van 75.000 à 125.000 inwoners • Eerstelijnszones vormen de basis van de gezondheidsorganisatie, ondersteund door ziekenhuis-zorgzones • Meso-niveau: coördinatiefuncties tussen preventie, gezondheidspromotie, curatie, palliatie, welzijn, gezondheid…
21
Logistieke netwerken
22
Logistieke netwerken Intersectorale krachtenbundeling van zorgactoren die residentiële zorg aanbieden • Klinisch ondersteunende diensten: sterilisatie, cleanrooms, apotheek, anatomo-pathologie… • Facilitair ondersteunende diensten: patiëntenvervoer, aankoop, magazijn, keuken, linnen…
23
Klinische netwerken
24
Klinische netwerken tussen ziekenhuizen (cure) VISIE DOEL(GROEP)
FOCUS ZORG-BENADERING
Analytische benadering Expertise en uitrusting poolen voor bijzonder complexe, intensieve of zeldzame zorgnoden tussen ziekenhuizen. (Functiedifferentiatie!) Vooral op specifieke aandoeningen. Interdisciplinair. (supra)regionaal, (inter)nationaal niveau
SAMENWERKING tussen
Care- netwerk EN revalidatie ZH, psychiatrische ZH, 2e en 3e lijns ZH,…
OUTCOME
Zorgepisodes van homogene patiëntengroepen Gehele keten voor specifieke aandoening.
Taakafspraken Complementair aanbod Basiszorg Gespecialiseerde diensten 26
Netwerken: historisch gegroeid
27
Overzicht 1. Veranderende noden en een veranderende context 2. Naar een nieuw zorgmodel 3. Netwerken in de praktijk: afwegingen
28
Netwerken in de praktijk
Decentraal
Centraal
• Principe subsidiariteit • Zorg en taakverdeling op een continuüm • Evolutief 29
Samenspel ijkpunten 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Continuïteit Kritische aanrijtijden Mobiliteit Kritische massa Prevalentie Planbaarheid Manpower Technologie
Decentraal
Centraal
→ Trade-off
30
1. Continuïteit van zorg
Decentraal
Centraal
• Permanentie en continuïteit van zorg in weekends en ‘s nachts • Bereikbaarheid, toegankelijkheid
31
2. Kritische aanrijtijden
Decentraal
Centraal
Bv. bij beroerte, hartinfarct
Bedieningsgebieden huidige MUG's < 15 minuten, 90% (kaart interactief raadpleegbaar op http://cartogis.ugent.be/pit ) 32
3. Mobiliteit
Decentraal
Centraal
• • • • •
Patiënt naar arts of omgekeerd? Fysieke toegankelijkheid Vergrijzende bevolking Multimorbiditeit en handicap Mantelzorg onder druk door sociologische en demografische evoluties • Milieu-effecten • Beschikbaarheid openbaar vervoer • Verplaatsingskosten (patiëntenvervoer…) 33
4. Kritische massa: sub/superspecialisatie • Orthopedie Heup, knie, fijne hand…
• Cardiologie Interventie, revalidatie, elektrofysiologie…
• Pediatrie Oncologie, cardiologie…
• Gynaecologie Algemeen (bevallingen), oncologie, fertiliteit, prenatale diagnostiek 34
4. Kritische massa
Decentraal
Centraal
• Relatie volume – expertise – kwaliteit Niet absoluut Geldt voor artsen en voor equipes Niches
35
5. Prevalentie
Decentraal
Centraal
• Geografische spreiding van pathologie • Bv. dossier zeldzame ziektes Kinderen vs. volwassenen Prevalentie minder dan 5/10.000 inwoners Cf. Europese inzichten: “affects less than 1 of 2.000” (1)
(1) State of art in 2006 and recommendations of the rare diseases task force. december 2006. 36
6. Graad van planbaarheid
Decentraal
Centraal
• Focus op efficiëntiewinst en rekening houdend met risico voor de patiënt • Kan in relatief aparte settings • Cf. value added processes en solution shops (1) 3 BUSINESMODELLEN
SOLUTION SHOP
VALUE-ADDING PROCESS
FACILITATED USER NETWORKS
37
(1) Christensen, The Innovator's Prescription: A Disruptive Solution for Health Care (2009)
7. Manpower
Decentraal
Centraal
• Zorgpersoneel Algemene schaarste Vergrijzing medewerkers Subspecialisatie: BBT/BBK
• Artsen Schaarste in bepaalde disciplines Vergrijzing artsenkorps Vervrouwelijking en andere work-life balance Sub- en superspecialisatie 38
8. Technologie
Decentraal
Centraal
• Concentratie deskundigheid hoogtechnologische zorg: Radiotherapie Robotchirurgie Hartchirurgie Clean rooms
• Communicatietechnologie en assistieve technologie bevorderen decentralisatie 39
Afwegingen
Manpower
Technologie
Mobiliteit
Planbaarheid
Prevalentie
Kritische massa
Aanrijtijden
Continuïteit
40
Besluit Netwerk met: • Een deel van de erkenningen/vergunningen en budget toegewezen aan netwerk • Bundelen van activiteiten i.f.v. schaalvoordelen • Delen van wachtinspanningen • Delen van expertise • Voldoende sturing en zelfbeschikking in “businessunits” (zoniet gevaar voor logge besluitvorming) 41
