Zondag 8 november 2015 Einden der Aarde - Kan het ook anders? [tekst: Annemieke ter Brugge] Vlak voor aanvang van de viering klinkt didgeroo muziek Openingslied: Wek in ons de vraag (uit de koormap 119) Aansteken van de Paaskaars Welkom en Inleiding Welkom in de Pepergasthuiskerk. Welkom in deze viering. De viering van vandaag, gaat over de aantasting van het milieu, over de ecologische veranderingen die op dit moment gaande zijn in de wereld om ons heen. Dat het niet goed gaat met de wereld, weten we allemaal wel, min of meer. Dat willen we jullie vanochtend niet nog eens vertellen. We willen geen somber doemscenario schetsen. We zijn juist op zoek naar mogelijkheden, we zien juist kansen om de dingen anders te gaan doen. Denk vandaag met ons mee, zoek met ons naar oplossingen en zing met ons over de schoonheid van Gods schepping. Ik wens ons allen een goede viering toe. Zingen: Dank voor de Adem en het Licht (OVG, 530) De kinderen gaan naar hun eigen viering Gebed Ooit, in Eden, waren wij Leefden wij , het leven zoals het leven was bedoeld. In harmonie met onszelf In harmonie met onze omgeving In de nabijheid van het Allerhoogste - daadwerkelijk en zonder terughoudendheid één, met de natuur.
1
Maar deze eenheid, werd verbroken. Uit het paradijs zijn wij verdreven [of zijn we er zelf weggelopen?] Nu ploegen wij ons door ons bestaan Nu ploegen wij ons door de aarde heen, die aarde die niet langer een deel is van ons zelf maar – zo zeggen wij – ons in bezit gegeven Dit bezit nu, Lijdt onder ons bestaan. Het Bloedt. en sterft langzaam. Daarom vragen wij U Grote Geest, Moeder Aarde, Allerhoogste, Toon ons de weg terug. Leer onze handen weer respect te hebben voor Uw schepping Laat ons de verontreiniging zien Laat het besef groeien dat dit onze schuld is En laat ons, samen onze schuld inlossen. Leer ons om opnieuw balans te vinden. Zo U het wil, Amen Zingen: Een mens te zijn op aarde (OVG, 781) Eerste Lezing: Genesis 4:1-12 (NBV) De mens, Adam, had gemeenschap met Eva, zijn vrouw, en zij werd zwanger en bracht Kaïn ter wereld. ‘Met de hulp van de HEER,’ zei ze, ‘heb ik het leven geschonken aan een man!’ Later bracht ze zijn broer ter wereld, Abel. Abel werd herder, Kaïn werd landbouwer. Op een keer bracht Kaïn de HEER een offer van wat hij had geoogst. Ook Abel bracht een offer; van de eerstgeboren dieren van zijn kudde koos hij de mooiste uit. De HEER merkte Abel en zijn offer op, maar voor Kaïn en zijn offer had hij geen oog. Dat maakte Kaïn woedend, zijn blik werd donker. De HEER vroeg hem: ‘Waarom ben je zo kwaad, waarom kijk je zo donker? Handel je goed, dan kun je toch iedereen recht in de ogen kijken? Handel je slecht, dan ligt de zonde op de loer, begerig om jou in haar greep te krijgen; maar jij moet sterker zijn dan zij.’ Kaïn zei tegen zijn broer Abel: ‘Laten we het veld in gaan.’ Toen ze daar waren, viel hij zijn broer aan en sloeg hem dood. Toen vroeg de HEER: ‘Waar is Abel, je broer?’ ‘Dat weet ik niet,’ antwoordde Kaïn. ‘Moet ik soms
2
waken over mijn broer?’ ‘Wat heb je gedaan?’ zei de HEER. ‘Hoor toch hoe het bloed van je broer uit de aarde naar mij schreeuwt. Daarom: vervloekt ben jij! Ga weg van deze plek, waar de aarde haar mond heeft opengesperd om het bloed van je broer te ontvangen, het bloed dat jij vergoten hebt. Ook al bewerk je het land, het zal je niets meer opbrengen. Dolend en dwalend zul je over de aarde gaan.’ Tweede Lezing uit “Een boeddhistische visie op duurzaamheid en energiegebruik” De Boeddha kreeg de vraag: “Wanneer men uw weg volgt, wat doet men dan in het dagelijks leven?” Hij antwoordde: “Men loopt, zit, staat, ligt, eet en drinkt.” De vragensteller ging door: “Wat is daar zo bijzonder aan? Boeddha zei toen: “Hoewel een gewoon mens loopt, zit, staat, ligt, eet en drinkt, weet hij niet dat hij loopt, zit, staat, ligt, eet en drinkt.”
We luisteren naar Peter en Karin die ‘Arioso’ spelen van Arnold Trowell Overweging De juiste keuzes maken, dat vind ik zelf best moeilijk. En ik zal het meteen maar bekennen maar persoonlijk, heb ik altijd best een beetje sympathie voor Kaïn Natuurlijk natuurlijk hij had zijn broer niet moeten doden, maar ik kan me zijn woede zo goed voorstellen: want dan heb je zo je best gedaan, vanuit de allerbeste intenties en dan wordt je zo, ja nonchalant bijna, afgewezen alsof jouw offer er helemaal niet toe doet. … En dat is al niet fijn, maar wat het dan nog erger maakt: die ander die heeft wel succes. Die wordt wel gezien die wordt wel op waarde geschat, die krijgt alles zomaar in zijn schoot geworpen. Dat is toch ook gewoon oneerlijk? Toch? Of toch niet?
3
Heeft het met oneerlijk eigenlijk niet zoveel te maken? Soms denk ik wel eens, dat ons perspectief ons als mensen in de weg zit dat wij gevangen zitten in ons eigen hoofd en alleen vandaaruit situaties kunnen beoordelen en naar het leven kunnen kijken. Dat wij eigenlijk altijd, alles meteen op onszelf betrekken. Dat we die ander alleen kunnen zien in relatie tot onszelf. Had Kain, los van zijn eigen teleurstelling, blij kunnen zijn voor Abel? Of kunnen we dat als mensen niet? Is dat misschien die erfzonde waar vroeger altijd over gesproken werd. Niet een fundamenteel tekort schieten ten opzichte van God Maar een fundamenteel onvermogen om ons eigen ego, ons eigen perspectief op de wereld los te kunnen laten? Een fundamenteel onvermogen om in te zien hoe destructief dat is, ook voor onszelf! Want had Kaïn het wel gekund, dan waren zijn keuzes ongetwijfeld beter geweest, en zijn leven een stuk aangenamer. … Die fout van Kaïn maken wij die niet voortdurend? in die zin, dat ook wij, ANDER Leven slechts zien in relatie tot onszelf? voor ons, om mee te doen wat we willen? En dan nee, bedoel ik niet zozeer het leven van andere mensen, Maar, denken wij niet zo over al het andere leven op aarde? het leven van planten, het leven van bomen, bloemen het leven van vogels, vissen, koeien? Denken wij niet dat al die levens eigenlijk van ons zijn? dat de hele wereld eigenlijk van ons is? Voor ons , als mensen, om mee te doen wat we willen. En waarom we dat denken? gewoon,
4
omdat we dat doen omdat wij hier de baas zijn, het sterkste Die gedachte die gedachte dat de wereld van ons is, is voor ons zo vanzelfsprekend dat we ons niet eens meer realiseren dat het slechts een perspectief is. … Wij praten en reflecteren al generaties lang over die grote zondaar Kaïn die één mensenleven nam en vinden het intussen als samenleving doodnormaal staan er nauwelijks bij stil, dat er in Nederland alleen 535 miljoen kippen per jaar worden geslacht. Samen met de koeien en de varkens komen we uit op een miljoen dieren per dag. een miljoen dieren per dag dat is een dagelijkse massaslachting in Nederland. En natuurlijk het leven van een mens is niet hetzelfde als het leven van een kip Maar één leven staan ook niet gelijk aan één miljoen levens … “Nee”, zegt Kain, ik heb geen idee waar mijn broer is, ik heb er niets mee te maken het is niet mijn verantwoordelijkheid wat er met hem gebeurt. En wij denken dan, als lezers van dat verhaal, Ja, hallo natuurlijk ben jij verantwoordelijk …. Maar wat wij bij een ander zo duidelijk zien Zien wij misschien wel niet bij onszelf. Want ook wij maken keuzes om vervolgens verantwoordelijkheid, of betrokkenheid bij de consequenties van die keuzes af te houden. Wat hebben wij te maken met slachterijen, palmolie-plantages kinderarbeid in Bangladesh … Je zou kunnen zeggen: een heleboel Je zou kunnen zeggen een heleboel zolang we vlees eten, en leuke spulletjes kopen bij de Action.
5
Die kleine keuzes in ons dagelijks leven daar moeten we over leren nadenken. Die dagelijkse dingen als wat eten we vanavond? wat koop ik als verjaardagscadeau voor die vriendin? en stap ik zo in de auto, of ga ik met de fiets? Misschien moeten wij leren samen, om in al die kleine dingen niet te kiezen voor wat allemaal kan, want er kan zo veel tegenwoordig, maar om onze keuzes in deze, te laten leiden door onze principes door te kiezen voor wat juist is, goed, niet alleen voor onszelf maar ook voor al het andere leven op aarde. … Jaa, denk ik altijd als ik zoiets hoor, maar ik moet al zoveel, hoe moet ik nou weten als ik in een winkel sta wat de juiste keuze is? ik kan toch niet steeds gaan uitzoeken of er misschien ook ecologische alternatieven zijn voor mijn gootsteenontstopper die ik nu nodig heb? of eerst een onderzoekje starten voordat ik een jurk koop? Ik heb echt al druk genoeg. .. Op dit soort praktische hobbels heeft de werkgroep Einden der Aarde gelukkig iets bedacht. Want samen als gemeenschap weten we waarschijnlijk al een heleboel. Het is alleen een kwestie van verzamelen, en bij elkaar brengen van kennis, dan kan iedereen die dat wil, de juiste keuzes maken en zich laten inspireren door groene alternatieven in ons dagelijks leven. Dus heb je een groene tip?, schrijf het nu meteen maar voor ons op, er liggen briefjes op de bank. Heb je ideeën over hoe het kerkgebouw groener kan worden, weet je een leuke duurzame webwinkel, een lekker veganistisch recept, of kindercadeautjes die leuk zijn en groen. , vertel het ons maar, we willen het graag weten. De Werkgroep Einden der Aarde verzamelt alle informatie in de mandjes bij de collecte en ze delen het ook weer uit, zo meteen al in de koffiekamer, maar ook in het komend jaar via de Peperclip. We zullen elkaar gaan bestoken met groene tips, zodat we ons er allemaal van bewust blijven dat er alternatieven zijn voor onze dagelijkse keuzes. En dat wij als consumenten degenen zijn die de keuzes maken. En als je geen tip hebt , geen groen idee, dat is dat natuurlijk ook niet erg,
6
dan kun je zo even de tijd nemen om na te denken over hoe jij jezelf groener wilt gaan maken. Dat mag ook met kleine stapjes. Als we maar beseffen dat de wereld niet alleen van ons is. En dat we zowel onszelf, als de aarde tekort doen als we alleen maar kiezen, zonder na te denken waarvoor we kiezen. Amen na de overweging krijgt iedereen kort de gelegenheid om een eventuele “groene” tip op te schrijven en in te leveren Zingen: Zolang de aarde is (OVG, 493)
Voorbeden Laten we bidden Vaak zijn woorden ook maar woorden en praten we eindeloos tegen elkaar over elkaar… door elkaar langs elkaar Laat ons daarom nu gewoon maar even, stil worden en naar buiten kijken buiten waar Gods schepping schittert die prachtige planeet die met ons, voort schiet door het heelal … Laat ons maar even stil worden oog in oog met al dat leven … buiten ons Laat ons maar even stil worden … Levensschenker, Wij bidden U voor de toekomst van onze planeet
7
voor de toekomst van het leven op aarde, voor onze eigen toekomst Help ons daarin steeds de juiste keuzes te maken Amen afgesloten met gezongen: Bron die alle dingen (OVG, 244)
De kinderen komen terug uit hun viering Collecte Binnendragen van Brood en Wijn Tafellied: Tafel verzamelt (OVG, 291) Nodiging en Vredeswens
[tekst is een bewerking van de Affirmatie voor het milieubeschermingsprogramma van de Verenigde Naties, UNEP]
Wil iedereen gaan staan? Laten wij ons verenigen met de aarde en met elkaar om het land nieuw leven te brengen, de wateren te zuiveren en de lucht te verfrissen. Verenigen we ons met de aarde en met elkaar om de bossen te hernieuwen voor de planten te zorgen en de levende wezens te beschermen Wij verenigen ons met de aarde en elkaar om de zeeën te vieren, ons te verheugen in het zonlicht en het lied van de sterren te zingen. Wij verenigen ons met de aarde en elkaar om de menselijke gemeenschap te herstellen, gerechtigheid te bevorderen en 8
onze kinderen groot te brengen. Ja, wij verenigen ons met de aarde en met elkaar, samen één in al onze vele verschillende expressies van een Liefdevol Mysterie, voor het helen van de aarde en voor de vernieuwing van alle leven. Laten wij elkaar deze vernieuwing in onze levens toewensen.
Delen van Brood en Wijn Allen zijn genodigd om te komen. De mensen aan weerszijden van het liturgisch centrum komen het eerst naar voren. In het midden staat een kind met een beker druivensap. Terwijl we delen, zingen we: Jubilate Deo (OVG, 236) Wegdragen Brood en Wijn Mededelingen De bloemen van deze viering zijn voor Aldert en Anne Hesseling Omdat we zo blij als Pepergemeenschap zijn dat Aldert terug is in Groningen, na zijn lange zeiltocht, rondom de wereld. Aldert en Anne wonen op de Langestraat 226 Is er iemand die de bloemen naar hen toe kan brengen? Na de viering bent u van harte welkom in de koffiekamer om een kopje thee of koffie met ons te drinken, en meteen ook een eerste blik te werpen op onze groene inspiratie-tips die daar inmiddels door Roel zijn opgehangen. [Slottekst] Wil iedereen gaan staan? … We zingen samen, als slotlied “Kom Schepper Geest” Een lied over onze Schepper Die de dag verlicht, de nacht doorbreekt mensen aanraakt en ons roept te gaan met Hem of Haar aan ons zij Zingen: Kom Schepper Geest (OVG, 664)
9
