Blijven hopen: het kan anders, het kan beter!

Blijven hopen: het kan anders, het kan beter! Teksten bij de ouderenweek: van 21 tot 27 november 2011

Inspiratie en teksten uit:

•

Iedereen mee Bezinningsteksten bij het ACW jaarprogramma 2011-2012 Te bekomen op de ACW secretariaten; meer info op www.acw.be

•

Armoede is geen kinderspel Liturgiemap Welzijnszorg 2011 Te bekomen bij Welzijnszorg; meer info op www.welzijnszorg.be

OKRA-Algemeen secretariaat Haachtsesteenweg 579, PB 40, 1031 Schaarbeek 02-246 44 47, www.okra.be -1-

1. Thema ‘Armoede en bestaansonzekerheid’ Bestaansonzekerheid Sommige mensen slagen er door omstandigheden niet in om de eindjes aan elkaar te knopen: werkloosheid, ziekte, scheiding, ouderdom, … De groep wordt groter… door de financieel-economische crisis door lage uitkeringen Armoede is financiële armoede en sociale uitsluiting. ‘t Is meer dan alleen een gebrek aan centen. Het is een netwerk van problemen, een kluwen van moeilijkheden Het is uitsluiting en achterstelling meemaken. Het is daardoor diep geraakt worden en je terugtrekken en afsluiten voor alles wat op je afkomt. Maar de kern en de aanpak van armoede en bestaansonzekerheid blijft in hoofdzaak wél een centenkwestie. Want ja, met een deftig inkomen los je heel veel op.

2. Enkele korte bezinningsteksten Wij weten niet … Wij weten niet wat armoede is. Of toch de meesten niet. Wie het wel weet, zwijgt er meestal over, uit schaamte, zelfs al kan het iedereen overkomen. Wij weten echter meestal niet wat armoede is. Er zijn middelen om iets te weten te komen: een boek, een film, de media, … Al zullen we nooit ten volle weten wat armoede is, als we het zelf niet aan de lijve ondervonden hebben. We weten niet wie de armen zijn. Of toch de meesten onder ons niet. Velen onder ons hebben geen contact met die totaal andere wereld: de vierde wereld. Sommigen onder ons wel. Ze engageren zich al langer dan vandaag voor en met arme mensen.

-2-

Het is belangrijk om arme mensen en hun bondgenoten te ontmoeten. Want wat we wel weten, is beschamend: dat ook in ons midden mensen uit kansengroepen te weinig tot hun recht komen, te weinig kans hebben op tewerkstelling in onze organisaties, te weinig kans hebben op deelname aan het verenigingsleven. De drempel van financieel tekort is één drempel. Maar het verschil in mentaliteit tussen hun en onze wereld is een moeilijkere drempel. Het vraagt inlevingsvermogen om de hoogte van die drempels in te schatten. We weten niet genoeg om die drempels te overwinnen. Weten we dan niet genoeg? We weten dat armoede onrecht is en dat is genoeg om naar actie te zoeken samen met arme mensen. We doen in elk geval niet mee met ‘zelf gezocht’, want we weten niet wat armoede is, we weten niet wie de armen zijn. Luc Vandenabeele

Juist als… Juist als onverschilligheid in de samenleving troef is zijn mensen en groepen met aandacht voor anderen zo kostbaar. Juist als ongelijkheid in de samenleving toeneemt zijn mensen en groepen met zorg voor gerechtigheid zo kostbaar. Juist als verruwing en respectloosheid alom tegenwoordig zijn worden mensen met fijngevoeligheid en tederheid zo kostbaar. Juist als bekommernis om eigen status en materialisme zo groot worden, zijn mensen met eenvoud en geestelijke diepgang zo kostbaar. Juist als meer mensen niet meer geven om godsdienst en kerk, worden integere gelovigen en trouwe kerkmensen zo kostbaar. Als velen afhaken zijn jouw en mijn blijvende inzet des te kostbaarder. Als de samenleving kouder wordt is OKRA des te belangrijker. Kom, we spreken mensen aan op een nieuwe tijd, op weer zorg van allen om allen. jpv -3-

3. Enkele suggesties voor een gebedsdienst / eucharistieviering Rode draad • •

Armoede, het thema van de ouderenweek. Blijven hopen: het kan anders, het kan beter.

Gebed om vergeving Voor die keren waarop wij de arme de schuld gaven voor zijn situatie en voor het niet vinden van oplossingen. Voor die keren waarop wij te gemakkelijk beweren dat ze maar werk moeten zoeken en hun levensstijl aanpassen. Voor die keren waarop wij met etiketten en vooroordelen voor de dag komen. Voor al die keren waarop wij niet beseffen wat armoede is, vergeef ons, God. Vergeef ons, arme medemens, en leer ons de begrijpende stap naar u toe. Maak ons tot mensen vol ontferming, die blijven zoeken om te begrijpen en welkom te heten.

Getuigenissen Een getuigenis door een jongere die opgroeit in een kansarm gezin: (liturgiemap - welzijnszorg 2011) Je mag mensen nooit beoordelen zonder ze te kennen. Wij zijn jong en we zijn vreemdelingen en als men over onze wijk spreekt, zeggen ze dat we ‘rotjongeren’ zijn. Maar ik zeg dan: “Je mag mensen niet beoordelen zonder ze te kennen”. Je moet de mensen leren kennen, waarom ze zo zijn, waarom ze zich zo gedragen, waarom er moeilijkheden zijn. In onze woonblok leven Marokkanen, Turken, zigeuners, ex-Joegoslaven, allemaal samen … Overal zijn er kleine problemen. Ik woon hier al 20 jaar, heb zelf ook kleine problemen gehad, maar alles is ondertussen voorbij. Nu kom ik met iedereen goed overeen. Drie kwart van de tijd is ook alles OK. Mensen van buiten de wijk zijn bang van wat anders is. We zijn allemaal mensen, je mag nooit zomaar oordelen! Een getuigenis (fragment uit: bezinningsteksten ‘iedereen mee’ - ACW 2011-2012) Ik leef in armoede. Arm zijn betekent niet alleen te weinig geld hebben. Het is ook je eenzaam en uitgesloten voelen, je bekeken voelen, je niet au sérieux genomen voelen of niet begrepen voelen… Ook dat is armoede. Maar arm zijn wilt niet zeggen dat ik geen capaciteiten, verantwoordelijkheidsgevoel, eigenwaarde of trots heb. Ik ben gewoon anders. Door mijn armoede en de vele negatieve ervaringen kijk ik heel wantrouwig naar het leven, de toekomst, mijn omgeving, hulpverlening. Zoveel hulpverleners zijn mijn pad al gekruist. Sommige trekken snel hun conclusies. Ze zien mijn inspanningen niet. Ze zien niet dat ik mijn best doe. Maar hoe kan je aan iemand die geen armoede kent, die geen -4-

honger heeft, uitleggen wat het is om honger te hebben? Om te moeten beslissen: betaal ik met mijn laatste centen deze maand de rekening van de elektriciteit, de huur, het ziekenhuis, eten? Of koop ik er een nieuwe schoenen mee, want diegene waar ik nu mee rondloop zijn versleten? Hoe kan je aan iemand uitleggen dat je niet de energie hebt om van dienst naar dienst te lopen voor attesten en bewijzen om je naam op een wachtlijst te zien staan? Ik heb al zo vaak gehoord dat ik het niet kan, niet wil, de zaken fout aanpak, verkeerd zie, mijn verantwoordelijkheid niet opneem. Mijn wantrouwen en minderwaardigheidsgevoel worden er alleen maar groter door. … Ik ben ook hulpverleners gaan appreciëren. Mensen die me vooruit helpen, die tijd nemen om mij écht te leren kennen. Hulpverleners waarbij ik mijn verhaal mag vertellen zonder dat ze me scheef bekijken omdat het mij niet lukt alleen. Mensen die mij probeerden te begrijpen. Ik voel dat. Hulpverleners die niet hun eigen mening opdringen maar iedere keer opnieuw vroegen: ‘Wat wil jij dat ik voor jou doe?’ Die hulpverleners vergroten mijn vechtlust om, ondanks alle tegenslagen, te overleven en er iedere dag opnieuw weer tegenaan te gaan. … Mensen in armoede zijn al zo vaak gekwetst geweest. Helaas, dat wordt door anderen veel te weinig gezien. Het vertelt nochtans zoveel over hoe we ons voelen, waarom we doen zoals we het doen, waarom we zijn zoals we zijn.

Eerste lezing Wat onrechtvaardig is ombuigen tot gerechtigheid Wat onrechtvaardig is ombuigen tot gerechtigheid, waar mensen gekneld worden ze ruimte geven en waar ze worden verdrukt vrijheid brengen. Met wie honger heeft jullie brood delen, arme zwervers en vreemdelingen in jullie huizen opnemen, aan havelozen kleding geven, en jullie niet onttrekken aan de zorg voor je verwanten. Dan zal het licht doorbreken van een nieuwe samenleving en het geluk zal met allen zijn. Houd niemand onder de knoet. Wijs niemand met de vinger. Vertel over niemand kwaad. Zorg voor de armen als voor jullie eigen familie. Geef te eten aan wie honger heeft. Waar dit gebeurt zal de nacht een klaarlichte dag worden. Het maatschappelijk onbehagen zal verdampen. Tevredenheid van allen om allen zal als een bron zijn die niet meer uitdroogt. Vrij naar Jesaja 58, 6-11

Evangelie: Zaligsprekingen – Mt 5, 3-16 of Lucas 6, 20-26

-5-

Voorbeden Eerste suggestie Voor alle mensen die behoefte hebben aan geborgenheid, maar die geborgenheid niet kunnen vinden; voor mensen die op zoek zijn naar zekerheid, maar die zekerheid niet kunnen vinden: dat ze niet vastlopen en teleurgesteld geraken. Voor alle mensen die door hun ziekte vereenzaamd zijn, en geen weg weten met twijfel en pijn. Voor alle mensen die lijden onder grenzeloze armoede, niet meer weten hoe het verder moet. Dat ze mensen mogen ontmoeten met een brandend hart en met water van nieuw leven. Voor alle mensen die dromen van een betere wereld. Dat ze deze dromen kunnen waarmaken: in hun gezin, in hun buurt, in OKRA, in de samenleving. Dat we er allen beter van kunnen worden.

Tweede suggestie Wij dromen van beleidsmakers met een warm hart en een rijk inzicht. Dat zij niet alleen dingen naar de smaak van de meerderheid, maar ook handelen met het oog op de minderheid van kwetsbare mensen. Dat zij in hun spreken van verandering en vernieuwing blijven zoeken om an alle mensen sociale zekerheid te geven. Wij dromen van vrijwilligers met een warm hart en een rijk inzicht. Dat er steeds weer mensen zouden zijn die het opnemen voor anderen. Dat er mensen zijn die solidariteit waar maken. Dat deze vrijwilligers gehoord en gezien worden. Wij dromen van arme mensen met een warm hart en een rijk inzicht. Dat zij gesteund worden in verenigingen om het woord te nemen. Dat zij zo het beleid tot inzicht brengen en vooral tot diep respect. Wij dromen van verenigingen met een warm hart en een rijk inzicht. Dat wij het niet houden bij alleen maar gezelligheid met enkelen. Dat wij de belangen behartigen van allen, dat wij zorg opnemen van wie afhankelijk is.

Onze Vader Onze Vader van de mensen die in de marge leven Onze Vader van alle slachtoffers van onrecht Uw naam noemen we heilig Voor zij die hun leven gaven Terwijl ze het leven van anderen verdedigden Uw naam eren we Als we de rechtvaardigheid in ons midden willen zien Uw rijk betekent vrijheid, vrede en verbondenheid We willen Uw wil volbrengen -6-

Jij bent de ware God van alle leven We vragen U brood om van te leven Het brood van veiligheid, het brood van de gemeenschap Het brood dat menselijke waardigheid brengt Het brood dat mensen sterkt tegen honger en uitbuiting Vergeef ons, als wij staande voor de dood zwijgen vernietig de wereld van corruptie en onrecht waar de wet van de sterkste geldt vergeef ons als wij niet kunnen vergeven wie ons geweld hebben aangedaan Doe ons weerstaan aan de bekoring Van angst en onwetendheid Verlos ons van alle kwaad In verleden en toekomst Moge Uw rijk komen vandaag en elke dag Dat wij Uw wil volbrengen. Amen. (vrij naar een lied uit Brazilië)

Vredewens Mogen wij voor elkaar vandaag en in de komende adventstijd een licht zijn in de duisternis, laten we elkaar vrede wensen.

Communiegebed Geen mooiere handen dan open handen, die graaien noch grijpen maar die zich bijna zouden laten ontnemen wat ze zojuist ontvingen. Geen mooiere ogen dan stille ogen, die gluren noch veroordelen maar delen in dezelfde verwondering om het grote Geheim. Geen mooiere mensen dan medemensen, die anderen niet buitensluiten en niet minachten, maar geven en nemen en die toegankelijk zijn voor U, God, en de naaste. Geen mooiere wereld dan Gods wereld, waar geen tranen meer zullen zijn en geen dood, een wereld waarin gedeelde hoop gedeelde toekomst wordt voor al wat er leeft en ademhaalt. God, we danken U voor alle goede mensen die ons laten zien dat U er bent. We danken u voor uw Zoon Jezus, die ons heeft leren dromen naar uw ideaal. Vuur ons aan uw droom te verwezenlijken. -7-

Verbonden met uw Zoon Jezus, die we zo broodnodig hebben, om te blijven geloven in de komst van uw wereld, prijzen we uw Naam. Wil onze God blijven van eeuwigheid tot eeuwigheid. Amen.

Slottekst Ik droom Ik droom van een wereld Waar het leven uitstijgt boven wetten en regels Waar hoopvolle woorden de weg wijzen Ik droom van een wereld Waar verschillen geen hinderpalen zijn Maar kansen tot verrijking en verdieping Ik droom van een wereld Waar mensen zich thuis voelen Omdat het er warm is en gezellig Ik droom van een wereld Waar mensen kunnen groeien Naar Gods beeld en gelijkenis Ik droom van een wereld Waar iedereen, zonder onderscheid Luidop mag spreken Ik droom van een wereld Die luistert naar wie geen stem heeft Die heelt wie gekwetst is Ik droom van een wereld Voorbij alle vooroordelen Voorbij alle uniformiteit Voorbij alle hiërarchie Voorbij alle grenzen Van ras, geslacht, stand, natie Ik droom van een wereld Die een gemeenschap is In alle kleuren en gezindheden Ik droom van een wereld zonder macht Die de Geest de ruimte laat Gods kracht in ons Aan te wakkeren en brandend te houden. Roos Maes

-8-