Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden Zondag, 19 september 2010 "Week tegen Eenzaamheid" 24 sept. - 1 oktober "Eenzaamheid is van ons allemaal" Voorganger: ds. Tjitske Hiemstra Organist: Gerben Bergstra * Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet * Lied "Vrede voor jou"op melodie van 415 uit het liedboek 1. Vrede voor jou, hierheen gekomen, zoekend met ons om mens te zijn. Jij maar alleen, jij met je vrienden, jij met je last, verborgen pijn. Vrede, genade, God om je heen, vergeving, nieuwe moed voor jou en iedereen. 3. Jij die ons kent, Jij die ons aanvoelt, jij die de hele wereld draagt: Kom naar ons toe, leer ons te leven, help ons te zien wat ieder vraagt,tijd om te leven, kans om te zijn; een plek om nu en ooit gezien, aanvaard te zijn.
* Gesprek met de kinderen * Lied van Iona, nr. 13 "Neem mij aan zoals ik ben." (engels, ned, frysk) * Gebed * Psalm 116: 1 .en levenslang ben ik niet eenzaam meer.. * Verhaal over Weynken (1527) de eerste Ned. naam in Van Braght's "Martelaersspiegel" * Lied 454: 1,2,3 "Wat zou ik zonder U geweest zijn, hoe zou ik zonder U bestaan? Ik zou ten prooi aan angst en vrees zijn en eenzaam door de wereld gaan." * Bijbellezing: Genesis 2: 18 - 25 .. "Het is niet goed dat de mens alleen is, ik zal een helper voor hem maken die bij hem past" * Evangelielezing: Marcus 6: 31 "Jezus zei tegen hen (apostelen): 'Ga nu mee naar een eenzame plaats om alleen te zijn en een tijdje uit te rusten.' Want het was een voortdurend komen en gaan van mensen.." Lucas 5: 16 "Jezus trok zich geregeld terug op eenzame plaatsen om er te bidden." * Bundel "Tussentijds" lied 47 "Tijd van vloek en tijd van zegen" 2. Tijd van troosten,tijd van tranen
Tijd van mooi zijn, tijd van schamen Tijd van jagen nu of nooit Tijd van hopen dat nog ooit. Tijd van zwijgen zin vergeten Nergens blijven niemand weten Tijd van kruipen angst en spijt Zee van tijd en eenzaamheid 3. Wie aan dit bestaan verloren Nieuw begin heeft afgezworen Wie het houdt bij wat hij heeft Sterven zal hij ongeleefd. Tijd van leven om met velen Brood en ademtocht te delen Wie niet geeft om zelfbehoud Leven vindt hij honderdvoud.
* Overdenking * Orgelspel * Open Ruimte, waarin Aukje Jepma met attestatie overkomt van DG Rottevalle/Witveen * Lied 289 uit de oude DG bundel: "Ik voel de Winden Gods" 1. Ik voel de winden Gods vandaag; vandaag hijs ik het zeil. Gehavend is 't en zwaar van schuim maar 'k hijs 't en hoop op heil! Want Christus zelf, als stille gast reist in mijn scheepje mee. Op zijn bevel durf 'k uit te gaan op wilde hoge zee. 2. De tranen, die ik heb geweend, zijn door Gods wind gedroogd; ik denk niet meer aan wat voorheen vergeefs ik heb gepoogd. Maar met vernieuwde levensmoed neem ik een vast besluit: ik voel de winden Gods vandaag en zeil de haven uit!
* Voorbeden - stil gebed - Onze Vader (NBV) (zie voor of achter in uw liedboek) * Collecte voor SOS kinderdorpen * Slotlied Tussentijds 175: 1 en 4 (liedboekmelodie nr. 448)
1. Zolang wij ademhalen, schept Gij in ons de kracht Om zingend te vertalen, waartoe wij zijn gedacht: Elkaar zijn wij gegeven tot kleur en samenklank. De lofzang om het leven geeft stem aan onze dank. 4. Ons lied wordt steeds gedragen door vleugels van de hoop. Het stijgt de angst te boven om leven dat verloopt. Het zingt van vergezichten, het ademt van uw Geest. In ons gezang mag lichten het komend bruiloftsfeest. * Zegenbede ..Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei .Amen Iedereen is uitgenodigd voor een kop koffie of thee na de dienst Agenda Vredesweek september 2010 (zie uitgebreid programma op de leestafel)
Mededelingen: Dinsdag 21 sept. 19.30 uur Gespreksgroep 'het verlies van een broer of zus' n.a.v. het boek 'Broederziel alleen? De dood van een broer of zus een plaats geven'. Minke Weggemans. Leiding, info en opgave bij Marie Louise de Jong en Tjitske Hiemstra Woensdag 22 sept. 20.00 uur Start oriëntatiekring o.l.v. Roelof Akse en Tjitske Hiemstra Wilt u meedoen, geef u op bij één van beide predikanten. Donderdag 23 sept. De gespreksgroep rond de Bergrede vervalt Vrijdag 24 sept.18.00 uur Dertigers-ontmoeting in gemeentezaal, incl maaltijd. Kent u nog dertigers rondom onze gemeente; geef dan hun adressen door aan Tjitske Hiemstra Vrijdag 24 sept. 19.30 - 20.00 uur korte IONA-avondviering in de kerk voor alle leeftijden, incl. dertigers m.m.v. Arjen Nauta (pianist) U kunt zich nog opgeven voor de broederschapsdag van 3 oktober, incl. lunch in onze kerk U kunt zich nog opgeven voor het gemeenteweekend van 9 en 10 oktober in Schoorl Zondag 26 september Workshop : 'Hoe maak je eenzaamheid bespreekbaar?' Kent u situaties waarin u signaleert dat iemand om u heen zich eenzaam voelt? Vindt u het soms ook ingewikkeld om eenzaamheid bespreekbaar te maken? Dan is dit een workshop voor u! In de workshop krijgt u handvatten hoe u eenzaamheid bespreekbaar kunt maken met mensen in uw omgeving. Ook heeft u na de workshop een impressie van wat Sensoor zou kunnen betekenen, 24 uur per dag, 7 dagen in de week. De workshop is bedoeld voor belangstellenden voor het onderwerp eenzaamheid. Een sessie voor professionals vindt plaats op donderdag 30 september. U kunt zich aanmelden via
[email protected]. Georganiseerd door: Sensoor Fryslân Locatie: Leeuwarden Tijd: 14.00 - 17.00 uur Belangrijke tips voor wie wil helpen bij eenzaamheid: Ga na of iemand echt last heeft van eenzaamheid, trek niet te snel conclusies als je ziet dat iemand alleen leeft Als iemand zegt dat ie eenzaam is, geloof dat maar gerust. Ook al zie je dat iemand wel contacten heeft Denk nooit dat het hebben van (meer) contacten de oplossing is van eenzaamheid. Behoeften zijn
sterk individueel Eenzaamheid is een gevoel. Je kunt iemand steunen en troosten, maar je kunt nooit iemands gevoel veranderen. Wie lang last heeft van eenzaamheid wil misschien jouw aandacht vasthouden. Dit is een signaal van eenzaamheid. Bespreek het! Eenzaamheid is vaak een symptoom van al langer spelende problemen. Verwacht geen instant oplossing Aandacht krijgen is altijd fijn, dus aandacht geven doet altijd goed. Maar bewaak je grenzen. Alleen maar geven houd je niet lang vol Als je contact met iemand wilt om te helpen bij eenzaamheid, besef dan dat dat alleen zin heeft als je een langdurige relatie wilt aangaan. Een korte tijd iemand bezoeken die zich eenzaam voelt en er dan mee stoppen is uit den boze. Je doet meer kwaad dan goed. Een hartelijk gebaar is altijd goed! Ieder gebaar dat recht uit het hart komt is een gave aan de mensheid. Nodig iemand uit, bel iemand op de je 'vergeten' was, doe eens net iets meer voor een ander. En... zorg dat je echt verstand krijg van eenzaamheid!
Gemeente van Christus, Het wordt tijd dat het taboe rond eenzaamheid verdwijnt.. Zo vertelt Jenny Gierveld, die eenzaamheid wetenschappelijk onderzoekt. Ze is enkele jaren met emeritaat, maar raadt iedereen aan om, net als zij, ook na het pensioen te blijven doorgaan met wat je graag doet. Iedereen staat vroeg of laat oog in oog met eenzaamheid, zo zegt Jenny Gierveld, maar er is erg veel dat je er zelf aan kunt doen. Het allerbelangrijkste is om gedurende je leven je contacten vast te houden. Vrienden van vroeger, buren: laat ze niet schieten. Vorige week las ik haar artikel in Volzin en het liet me niet meer los om daar in deze dienst aandacht aan te besteden. Tegelijk dacht ik.o jee, dit is een ongelooflijk kwetsbaar onderwerp.niet voor niets is het een taboe. Wie van u zal zomaar zeggen...ik voel me best wel eenzaam. Ik zelf woon alleen, maar dat wil niet zeggen, dat ik me eenzaam voel.ja bij tijd en wijle voel ik me alleen, maar wie heeft dat niet.in tijden van ziekte, bij het overlijden van mem. Allereerst: Wat is eenzaamheid eigenlijk? Ik citeer Jenny Gierveld: "Eenzaamheid is het negatieve ervaren dat ontstaat wanneer je minder contact hebt met andere mensen dan je zou wensen. Of wanneer de kwaliteit van het contact minder goed is dan je zou willen. Eenzaam zijn is niet hetzelfde als alleen zijn of alleen wonen; ook met allemaal mensen om je heen kun je je toch eenzaam voelen. De wetenschapper onderscheid twee soorten eenzaamheid: - de eerste soort is emotionele eenzaamheid, die kan ontstaan wanneer een persoon wegvalt met wie je een vertrouwensband had: je partner, je kind, je ouders, je broer of zus, je beste vriend of vriendin. Met hem of haar kon je diepe gevoelens delen. - de tweede soort is de sociale eenzaamheid; ook sociale contacten heeft iedereen nodig: mensen die je vrijdags op de markt spreekt, de buurman, die de honden uitlaat, kennissen. Zo'n contact kan wegvallen als je ziek wordt. Als we als gemeente op zondag een zieke, of pas weduwe geworden zuster een bloemetje of fruit brengen, dan is dat een vorm van sociaal contact: ik zie jou en geef aandacht; weet dat we als gemeente met je meeleven. Dat is natuurlijk een heel kostbaar moment, dat er dan iemand bij je aanbelt en komt namens de Doopsgezinde Gemeente, maar de emotionele eenzaamheid, die diepere gevoelslaag bereik je niet door een enkel bezoekje. Vanuit de bezoekcommissie komen vaste personen onze oudere leden van boven de 80/85 jaar één of meermalen per jaar opzoeken.als dat klikt en de relatie verdiept zich, kun je van de emotionele eenzaamheid iets opvangen als gemeente. In deze vermaning kijken we echter niet enkel naar wat de wetenschap constateert. Hier belichten we eenzaamheid vanuit een bijbels verhaal en daarna nog een diepere laag. Vanmorgen kies ik voor Genesis 2, dat vaak bij trouwerijen aangehaald wordt, maar soms ook juist niet vanwege de haken en ogen aan zo'n tekst. Het verhaal begint bij het denken van God.die na al die scheppingsdagen met als refrein "En God zag dat het goed was"..nu zegt "Het is niet goed dat de mens alleen is, ik zal een helper voor hem maken die bij hem past" . "ik maak voor hem een hulp als zijn tegenover" . zo zegt de Naardense Vertaling Daarbij moet je weten dat met helper, hulp bedoeld wordt, iemand die complementair is, twee mensen die elkaar op gelijk nivo aanvullen, die bij elkaar passen én tegenover zijn. Zoals we elke zondag hier de dienst beginnen met de woorden "Onze hulp is in de Naam van de
Eeuwige".als een tegenover, die ons op het goede spoor houdt en steunt.. Hierin is dus niets te vinden over een hulpje, over zogenaamde onderdanigheid of minderwaardigheid van de vrouw etc. De vrouw wordt juist heel symbolisch gemaakt uit de rib van de man, zodat ze naast hem staat op gelijk nivo; en niet uit zijn voet of zijn hoofdharen. Eerst wordt trouwens vertelt dat alle dieren langs komen, die een naam krijgen. In het kader van eenzaamheid kan een huisdier ontzettend veel voor mensen betekenen. 's Morgens is er meteen een hond of kat, die kwispelend om je heel loopt en blij is dat je weer wakker geworden bent.waaraan je je verhaal kunt vertellen, die je moet verzorgen.. Het elke dag uitlaten van de hond helpt tegen depressie etc. Maar toch is een dier niet een hulp als je tegenover (ik kan mijn preek niet voorlezen aan een dier, die dan luistert en reactie geeft) De mens en zijn vrouw zijn naakt maar schamen zich niet voor elkaar, zowel emotioneel als lichamelijk durven ze hun intimiteit te delen en vinden in elkaar de tegenover die past. Dit is natuurlijk het ultieme anti-eenzaamheidsmiddel als man en vrouw, of ook man en man of vrouw en vrouw.in welke samenstelling dan ook elkaar herkennen als de tegenover die bij je past; zowel geestelijk als lichamelijk en wij onze letterlijke, maar ook figuurlijke naaktheid durven tonen. "Eindelijk een gelijk aan mij" roept die eerste mens! Maar in dit prachtige paradijs komt in het volgende hoofdstuk (Gen. 3) de slang naar voren kruipen als verbeelding van alles wat opnieuw niet goed is. En je weet, dat als je trouwt of samenwoont of welke relatie je maar aangaat, dat onherroepelijk één van beiden als eerste zal overlijden. "Liefde sterk als de dood" staat in het Hooglied, maar niet sterker dán de dood. En dat ongelooflijk diepe verdriet geeft een enorme emotionele eenzaamheid.die diepe gevoelens, die je jarenlang met die ander hebt gedeeld.kun je ineens met niemand meer op diezelfde wijze opnieuw delen. Dan ontstaat er een diep zwart gat, een bijna onoverbrugbare kloof, maar toch..als je ziet dat het elke ochtend weer licht wordt en dat het weer zomer wordt.en als er lieve mensen om je heen zijn, die je opvangen en steeds opnieuw luisteren naar je verhaal vol verdriet, dan gaan de scherpste kanten er wat af en langzaamaan kom je terug in het leven. Zo ook bij scheiding of ander uit elkaar gaan. Komende dinsdag begint de groep rond het verlies van een broer of een zus.ook dat verlies kan een onvervangbaar diep gat in je leven zijn.dinsdag willen we die verhalen delen met elkaar. (verhaal Toon Tellegen, pag. 108 van "Broederziel alleen") "Verdriet is de achterkant van liefde", zegt men wel, en eenzaamheid zit daarbij . Maar ook kinderen, jongeren kunnen zich eenzaam voelen; niet iedereen heeft genoeg sociale vaardigheden om vrienden te maken en qua karakter is ieder verschillend. Dit laat ik verder liggen, want ik wil doorgaan met de teksten rond Jezus, waarvan regelmatig wordt verteld dat hij eenzame plaatsen opzocht om te bidden en alleen te zijn. Jezus getrouwd? Jezus ging dwars door zijn eenzaamheid heen, toen hij 40 dagen en nachten in de woestijn verbleef, voordat hij begon te vertellen van God en voordat hij mensen heelde en genas. Tijdens de 3 jaren van zijn - zeg maar - actieve leven trok hij zich opnieuw regelmatig terug op eenzame plaatsen om de verbondenheid met God te voelen, zijn hemelse Vader.. Helaas heeft Jezus daar verder weinig over vertelt en niets over opgeschreven. Daarover is wel veel geschreven door de latere zog. woestijnvaders; monniken die zich op eenzame plekken terugtrokken en ontdekten wat er dan met je en in je gebeurt. Degene die daarvan op heldere aansprekende wijze vertelt, mede vanuit zijn eigen ervaren, is de pastoraal psycholoog Henri Nouwen (overleden 1996). Daarover wil ik tot besluit iets vertellen in dit kader van de week tegen eenzaamheid.
Henri Nouwen onderscheid loneliness (eenzaamheid) en solitude (alleen zijn). Eenzaamheid in de zin van loneliness is een negatief geladen begrip en dé grote kwaal van de moderne tijd, volgens Nouwen. De wortels van eenzaamheid reiken heel diep en mensen gaan er met zijn allen voor op de loop. Ze vluchten in surrogaat beelden, die de reclame bij ons oproept en kopen nog meer luxe en bezit. Men wil groter, hoger, beter, het kan niet op.nou ja, nu blijkt aan alle kanten dat het toch op gaat raken. In deze loneliness kunnen medemensen ons helpen en bijstaan, volgens Nouwen.. maar met onze solitude, met ons ten diepste alleen zijn als uniek mensenkind op deze aarde, moeten we zelf in het reine komen en dat noemt hij in positieve zin: ieders spirituele reis. Dat is geen simpele weg, maar wel een weg waarop eenzaamheid overgaat in alleen-zijn (van loneliness naar solitude). Uit eigen ervaring zegt hij: Loop niet weg voor je eenzaamheid en probeer niet haar te vergeten of te ontkennen, maar we moeten haar juist beschermen en omvormen tot een vruchtbaar alleen-zijn. (al - een - zijn). Vind de moed om die woestijn van onze eenzaamheid te veranderen in een tuin van innerlijk alleen-zijn. .Daar kun je een heel leven voor nodig hebben, maar bij tijd en wijle kom ik op bezoek bij oudere mensen en dan is het alsof ik bij de poort sta van zo'n prachtige tuin van innerlijk alleen-zijn.mensen in het reine gekomen met zichzelf en met het leven. Onze existentiële menselijke eenzaamheid wil Nouwen niet opheffen, maar haar uiteindelijk zien als een kostbare gave, als een Bron van leven, waar de Liefde woont. Want in die existentiële eenzaamheid wil God ons ontmoeten, als de God-met-ons, de God, die onze Schepper is, onze bron, de kern en het doel van ons bestaan, en juist in deze ontmoeting worden alle mensen met elkaar verbonden als broeders en zusters. Als Jezus zich terugtrok op een eenzame plaats, en al zijn activiteiten en zorgen achterliet, dan kwam hij in de aanwezigheid van de God die hem liefheeft, naakt, kwetsbaar, open en ontvankelijk en ik denk dat wij in ons persoonlijk gebed of meditatie ook in de aanwezigheid van God kunnen komen die ons liefheeft, naakt, kwetsbaar, open en ontvankelijk..zoals lang geleden zr. Weynken vol innerlijke vrede en rust getuigde: De Heer is in mij en ik in Hem! Ik eindig met nog andere woorden.. Nu van frere Roger van Taizé; hij zegt het zo: "In ieder mens bestaat een stuk eenzaamheid, Dat geen menselijke nabijheid kan vullen. Toch ben je nooit alleen. Laat je doorgronden tot in het diepst van je hart En je zult zien dat diep in jezelf, daar waar geen mens op een ander lijkt, Jezus of is het God? op je wacht. daar gebeurt het onverwachte. Ik hoop dat in de week tegen eenzaamheid ook iets van deze diepere laag uit de kerken meegenomen wordt.. Dat wij het in ons eigen leven alleen én samen meenemen, Amen
