Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 1 van 54


Pagina 2 van 54

Inhoudsopgave Hoofdstuk 1

Integraal voorstel maatschappelijk domein ................................................... 5

1.1

Opbrengsten beginspraak ....................................................................................... 6

1.2

Ombuigingsopgave.................................................................................................. 7

1.3

Gemeentelijk kader .................................................................................................. 8

1.4

Uitgangspunt ombuigingsvoorstel ........................................................................... 8

1.5

Realisatie lange termijn voorstel ............................................................................ 11

1.6

Impact Transformatie ............................................................................................ 13

1.7

Voorstel voor bezuinigingen .................................................................................. 14

Hoofdstuk 2 2.1

Onderbouwing keuzes binnen Welzijn, Cultuur & Sport .............................. 16

Scenario Welzijn .................................................................................................... 16

2.1.2.

Zoekrichtingen uit coalitieakkoord ................................................................. 16

2.1.2

Structurele en incidentele financiële keuzes ................................................... 17

2.2

Scenario Sport ....................................................................................................... 20

2.2.1

Zoekrichtingen uit Coalitieakkoord ................................................................. 20

2.2.2

Toelichting op bezuinigingen 2015 incidenteel en structureel ....................... 22

2.2.3

Structurele financiële keuzes met grote beleidsimpact (scenario 2b) .............. 25

2.3

Scenario kunst en cultuur ...................................................................................... 27

2.3.1

Zoekrichtingen uit Coalitieakkoord ................................................................. 27

2.3.2

Toelichting op bezuinigingen 2015 incidenteel en structureel ....................... 32

2.3.3

Structurele financiële keuzes met grote beleidsimpact (scenario 2b) .............. 33

Hoofdstuk 3

Participatieverslag Beginspraak Welzijn/Sport/Cultuur ............................... 35

Hoofdstuk 4

Bijdrage Sportspectrum ............................................................................... 40

Hoofdstuk 5

Benchmark Theater ..................................................................................... 41

Hoofdstuk 6

Bijdrage Castellum ...................................................................................... 45

Hoofdstuk 7

Juridisch kader ............................................................................................ 49

Hoofdstuk 8

Overzicht subsidierelaties ........................................................................... 52


Pagina 3 van 54


Pagina 4 van 54

Hoofdstuk 1 Integraal voorstel maatschappelijk domein Dit onderdeel van de Kadernota gaat over de ombuigingsvoorstellen op het sociale domein, specifiek de beleidsterreinen Kunst en Cultuur, Sport en Bewegen en Welzijn.

Leeswijzer Na een terugblik op de beginspraak, schetsen we de context in paragraaf 1.2 en 1.3. In paragraaf 1.4 staan de uitgangspunten van het integrale ombuigingsvoorstel voor de Kadernota. Paragraaf 1.6 geeft weer wat er nodig is voor de realisatie van dit voorstel en 1.7 gaat over de impact hiervan. Tot slot staan in paragraaf 1.7 de keiharde cijfers op Welzijn, Sport en Cultuur en Welzijn voor de jaren 2015 t/m 2017. Het tweede hoofdstuk van deze bijlage bestaat uit 3 paragrafen: Welzijn, Sport en Cultuur. Per spoor worden de zoekrichtingen vanuit het coalitieakkoord en alle cijfers toegelicht. Hierna volgen nog 5 hoofdstukken die in feite bijlage zijn bij dit voorstel. Hoofdstuk 3 is het participatieverslag van de beginspraak en hoofdstuk 4 en 6 zijn bijlagen van respectievelijk Sportspectrum en het Castellum (hiernaar wordt verwezen in paragraaf 2.2). Hoofdstuk 5 is de benchmark Theater met bijdragen gemeenten aan theaters en efficiency en hoofdstuk 7 is een juridische bijlage. Tot slot staat in hoofdstuk 8 een overzicht van de huidige subsidierelaties binnen het sociale domein. Conform de afspraken in het coalitieakkoord is een participatietraject (beginspraak) gestart. Meer dan 400 organisaties (waaronder onze verbonden partijen) zijn uitgenodigd voor twee symposia eind maart. Tijdens deze symposia is de aandacht gegaan naar het ‘nieuw en anders’ organiseren, waarbij we weten dat we financieel aan de lat staan, maar eerst brainstormen over de vormgeving van het sociale domein en de nieuwe mogelijkheden. Daarnaast is vanuit de financiële zoekrichtingen van het coalitieakkoord, overleg gevoerd met de betrokken verbonden partijen. Uit het participatieverslag blijkt dat de organisaties open staan om veranderingen in de samenleving te realiseren. Zij vragen daarbij wel een andere rol van de gemeente:


Pagina 5 van 54

1.1

Opbrengsten beginspraak

Een belangrijke opbrengst voor de lange termijn is dat de gemeente, ambtelijk en bestuurlijk, samen met de inwoners, betrokken organisaties en partners de beginspraak voortzetten. Het doel is te komen tot de ontwikkeling van een ‘Maatschappelijke Agenda’ 2015-20181 (waarvan de vorm of inhoud op dit moment nog niet vaststaat!). Uitgangspunt blijft de transformatie van de verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving. Daarbij blijven de doelstellingen overeind dat: 

Mensen de samenleving maken en op eigen kracht mee doen



Mensen elkaar ondersteunen in hun sociale omgeving



We kijken naar wat de (vrijwilligers)organisaties daarbij aan kunnen bijdragen



De gemeente faciliteert en ondersteunt



Ondersteuning is gericht op participatie



De gemeente stuurt op maatschappelijke effecten en resultaten

Uit de beginspraak zijn geen concrete bezuinigingsvoorstellen voor 2015 naar voren gekomen. Tegelijkertijd wordt op termijn voorzien dat er wel mogelijkheden liggen om door onder andere de inzet van activiteiten en voorzieningen binnen Sport en Bewegen en Kunst en Cultuur en Welzijn de wegzuigende werking uit maatwerk te realiseren (zie participatieverslag). De deelnemers aan de symposia vragen tijd om te kunnen door

1

Na de vaststelling van de Kadernota op 10 juli door de gemeenteraad organiseert de gemeente in juli de eerstvolgende bijeenkomst(en) om te starten met de invulling van het nieuwe maatschappelijke domein.


Pagina 6 van 54

ontwikkelen naar die beoogde transformatie. Die tijd kunnen wij geven door een onderscheid te maken binnen de bezuinigingsopdracht tussen de korte en langere termijn. In paragraaf 1.4 leggen we dit uit.

1.2

Ombuigingsopgave

In het sociale domein komen een aantal financiële ontwikkelingen samen: 1. Vanuit de strategische heroriëntatie: o

€ 1mln zoekrichting Sport (participatietraject);

o

€ 1mln zoekrichting Cultuur (participatietraject);

o

€ 1mln zoekrichting Welzijn (participatietraject);

o

€ 1mln zoekrichting SWA exploitatie, opgepakt als onderdeel van de business case Regionale Uitvoeringsorganisatie (RUO) (besluiten over de toekomst van de RUO en het huidige gebouw van SWA zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden);

2. In de begroting 2014-2017 is de structurele toevoeging aan de reserve Onderwijshuisvesting € 1,7 mln. lager dan voorheen. In het coalitieakkoord is opgenomen dat de plannen op het gebied van onderwijshuisvesting worden voortgezet; 3. Voor invoering van de drie rijks-decentralisaties2 komen rijksbijdragen naar de gemeente met een korting van grofweg 25% ten opzichte van wat er nu door het rijk aan wordt uitgegeven. Het coalitieakkoord geeft aan dat deze rijksbijdragen taakstellend zijn voor het lokale budget. Overschrijdingen bij (wettelijke) open einde regelingen worden dus binnen het sociale domein opgevangen. De stelselwijzigingen 3D’s, de financiële ontwikkelingen en de overheidsontwikkelingen komen in het sociale domein samen in de transformatie van de verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving. Alle ontwikkelingen houden verband met elkaar en staan in relatie tot elkaar. De eerste grote ontwikkelingen krijgen vorm binnen de Participatiewet, de nieuwe Wmo en de nieuwe Jeugdwet (per 1 januari 2015 van kracht). In de nieuwe Jeugdwet worden diverse diensten op het gebied van jeugd gebundeld en de regie bij de gemeente ondergebracht. Uitgangspunt van de Participatiewet is om bestaande regelingen voor mensen met arbeidsvermogen die aangewezen zijn op ondersteuning, op te nemen in één regeling die uitgevoerd wordt door gemeenten. Voor de Wmo geldt dat gemeenten verantwoordelijk worden voor de complete ondersteuning en begeleiding van hun inwoners. Dit wordt vastgelegd in een nieuwe Wmo (Wmo 2015) die de huidige Wmo vervangt. Het is van groot belang binnen de strategische heroriëntatie doordacht na te gaan waar die ontwikkelingen elkaar kunnen versterken en daarbij risico’s zoveel mogelijk te beheersen. Het gemeentelijk kader zoals in de volgende paragraaf beschreven is hierbij onze leidraad.

2

De decentralisaties van Jeugd, Wmo en Werk & Inkomen (Participatiewet) Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 7 van 54

1.3

Gemeentelijk kader

Het nieuwe kader voor het sociale domein is opgenomen in de programmabegroting, het coalitieakkoord en eerder vastgesteld beleid (o.a. visie 3 decentralisaties, Wmo beleidsplan). Het gaat hier om de kanteling en ontschotting van het denken vanuit klassieke beleidskokers naar de piramide (basis, preventie en maatwerk). Basis, preventie en maatwerk worden concreet met elkaar in verband gebracht zodat ze elkaar kunnen versterken en de

verschuiving kan plaats vinden van maatwerk naar preventie en basis.

Onderdeel van dit denkkader is de visie op zoekrichtingen voor de strategische heroriëntatie. Algemeen geldende focuspunten zijn: 

De ombuigingssporen zo uitwerken dat de piramide en de wegzuigende werking uit maatwerk in stand blijft en zelfs versterkt wordt.



Herinrichting van preventie en basis om deze wegzuigende werking te faciliteren.



Het verder doorvoeren van de beweging van ‘stimuleren naar faciliteren’.



De omslag van subsidies voor sommige algemeen toegankelijke voorzieningen naar vangnetregelingen voor individuele inwoners.



Rekening houden met de uitkomsten van de beginspraak, de Kadernota en programmabegroting 2015-2018.

1.4

Uitgangspunt ombuigingsvoorstel

Voor de ombuigingen binnen het sociale domein maken we onderscheid in de korte termijn en de lange termijn, zoals aangegeven in paragraaf 1.2.  Voor de korte termijn (2015 en 2016) kan een belangrijk deel van de bezuinigingsopgave worden ingeboekt. Een deel hiervan zijn incidentele bezuinigingen waardoor de beoogde ombuiging voor 2015 en gedeeltelijk ook voor 2016 op Sport, Cultuur en Welzijn gehaald wordt (zie nadere uitwerking in hoofdstuk

2). Deze bezuinigingen kunnen gemaakt worden zonder ingrijpende beleidswijzigingen. In 2016 wordt wel gestart met het werken vanuit de


Pagina 8 van 54

maatschappelijke opgaven, maar zal dit nog niet financieel worden opgenomen in de kadernota.  De opgave voor de lange termijn (vanaf 2017) wordt gesplitst in twee parallelle sporen: 1. Het ontwikkelen van een ‘agenda voor maatschappelijke partners Alphen aan den Rijn, 2015-2018’, waarbij samen met de (vrijwilligers)organisaties bepaald wordt worden wat de maatschappelijke opgaven vanaf 2016 gaan worden (uitwerking in paragraaf 1.5). 2. Het vaststellen van het financiële kader 2016 en 2017 waarbinnen die ‘agenda voor maatschappelijke partners’ vorm kan krijgen (Kadernota 2015-2018). De raad kan kiezen uit:

a) Het financiële kader meegeven van € 3 miljoen structureel minder binnen het gehele sociale domein per 2017 (inclusief de korte termijn keuzes), zonder op voorhand keuzes te maken in organisaties en/of producten (uitwerking in paragraaf 1.5).

b) Het maken van structurele beleidsmatige keuzes op Sport, Cultuur en Bewegen die het financiële kader kleiner maken en daarmee ook een deel van de inhoud al richting geven, buiten de beginspraak om

(uitwerking zover mogelijk in hoofdstuk 2). Het advies van het college is, naast de korte termijn acties voor 2015, te kiezen voor scenario 2a. Het scenario dat ruimte geeft voor echt verbindend besturen. In paragraaf 1.7 staat het totale financiële overzicht. De eindtabel met de te bereiken bezuiniging staat hieronder, op basis van het advies van het college.

Totalen Incidenteel (1) Structureel (1) Subtotaal incidenteel & structureel

2015 € 1.050.000 € 820.869 € 1.870.869

2016 € 560.000 € 921.169 € 1.481.169

2017 €0 € 921.169 € 921.169

Bezuinigingsopgave Overkoepelend te boeken bezuiniging in sociaal domein (2a)

€ 1.500.000 - € 370.869

€ 3.000.000 € 2.078.831

Totale structurele bezuiniging

€ 1.870.869

€ 3.000.000 € 1.518.831 (tranisitiejaar) € 3.000.000

€ 3.000.000

Op de volgende bladzijde volgt een toelichting op dit advies aan de raad en een onderbouwing. Het financiële kader uitgebeeld De figuren op de volgende bladzijde maken zichtbaar dat het financiële kader van de gemeente binnen het sociale domein op termijn afneemt. Uit de symposia is naar voren gekomen dat de kans zich voordoet om met inwoners, partners, (vrijwilligers)organisaties en het bedrijfsleven nieuwe en andere verbindingen te laten ontstaan. Daar past bijvoorbeeld bij dat organisaties niet alleen een beroep doen op de gemeente, maar ook bijvoorbeeld via sponsoring of fondswerving hun activiteiten blijven uitvoeren. Voor de gemeente is het belangrijk daarvoor aangepaste regelgeving te ontwikkelen zodat de ‘oude’ uitgangspunten deze nieuwe ontwikkeling niet in de weg gaan staan. Overigens is het speelveld niet geheel een onbeschreven blad. De gemeente zal zijn wettelijke taken en het vastgestelde beleid blijven uitvoeren.


Pagina 9 van 54

De uitwerking hiervan geeft in de komende maanden minder zekerheid voor de bestaande activiteiten en voorzieningen maar mondt uiteindelijk wel uit in een nieuw en ander,

gezamenlijk gedragen, kader vanaf 2016. Het voorstel voor de ombuigingen op korte en lange termijn is in de volgende figuren uitgebeeld.

Financieel kader 2014: we financieren producten en

Afname financieel kader en ruimte maken voor:

Organisaties, sectorgericht

Een nieuw sociaal deelfonds per ultimo 2017

waarbij ook de samenleving bijdraagt in natura of in euro’s

en waarbij we gezamenlijk met betrokken organisaties de nieuwe maatschappelijke opgaven (zijn nu voorbeelden) en de vorm van samenwerking met elkaar gaan invullen. We financieren maatschappelijke effecten en niet specifieke organisaties of producten.


Pagina 10 van 54

Onderbouwing scenario 2a Binnen de 2 keuzemogelijkheden die we voor de gemeenteraad zien op de lange termijn heeft optie a) “Het financiële kader meegeven van € 3 miljoen structureel minder binnen het

gehele sociale domein per 2017, zonder op voorhand keuzes met beleidsimpact te maken in organisaties en/of producten” nadrukkelijk onze voorkeur. Deze voorkeur en het advies om dat te volgen kent een meervoudige motivatie. Om te beginnen leveren de zoekrichtingen voor de bezuinigingen, zoals die in het coalitieakkoord voor het sociale domein expliciet zijn geformuleerd, niet het gewenste resultaat op (zie de uitwerking in hoofdstuk 2, per sector). In het bijzonder voor cultuur wordt opgemerkt dat de mogelijke financiële risico’s en effecten het beoogde doel ver overstijgen. Daarnaast wordt op de korte termijn (2015) in Welzijn een incidentele bezuiniging gerealiseerd met geringe impact voor de betrokken organisaties die, gecombineerd met de al ingeboekte structurele bezuinigingen op Welzijn, in omvang de opgave voor Sport, Cultuur en Welzijn samen in 2015 volledig dekt en in 2016 voor een substantieel deel. Dat geeft ruimte om voor de bezuiniging op de beleidsterreinen Cultuur en Sport meer tijd te nemen en daardoor de risico’s en effecten op die onderdelen aanzienlijk te verkleinen. De reden dat er nu meer gerealiseerd kan worden op Welzijn ligt in het feit dat door de 3 decentralisaties en de daarbij behorende aangekondigde rijks-kortingen (verwachting circa 25% t.o.v. de huidige uitgaven) de gemeente al langere tijd voorsorteert op meer en andere taken binnen sociale domein, uit te voeren met minder budget dan voorheen. Binnen dat kader zijn bijvoorbeeld al verschillende subsidierelaties opgezegd en nieuwe opgaven worden op een andere manier, vanuit maatschappelijke effecten, aanbesteed. Verder zou het op voorhand maken van structurele beleidsmatige keuzes op inhoud van producten en diensten (scenario 2b) - door middel van expliciete bezuinigingen bij organisaties - geen recht doen aan de met de organisaties in 2014 gestarte beginspraak. Bovendien zou een dergelijke selectie ook vooruit lopen open afwijken van de rolontwikkeling die de gemeente voorstaat: formuleren welk maatschappelijk effect we willen bereiken, wat we daarvoor beschikbaar stellen en hoe we daarin faciliteren. Navolgend wordt in paragraaf 1.5 en 1.6 inhoudelijk en in paragraaf 1.7 financieel nader uitgewerkt hoe de realisatie van de structurele bezuiniging op de lange termijn er uit ziet. Belangrijk uitgangspunt daarbij is dat we de (resterende) bezuinigingsopgave opvangen binnen de totale transformatie van inhoud en budget, lostrekken van huidige individuele relaties en in 2015 gaan verwerken in de nieuw te formuleren en in te richten opdrachten in het sociale domein.

1.5

Realisatie lange termijn voorstel

Voor de ombuiging binnen het sociale domein op lange termijn, per 2017 en verder, ontwikkelen we samen met inwoners en organisaties (binnen de beginspraak) een structurele aanpak. Eind 2014 moet helder zijn welke maatschappelijke opgaven we als gemeente Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 11 van 54

hebben, in welke vorm we dit willen faciliteren/ondersteunen/financieren en welke bedragen per opgave beschikbaar zijn (met aftrek van beoogde bezuiniging). Om dit mogelijk te maken moeten huidige schotten verdwijnen, zodat er weer nieuwe indelingen (op basis van maatschappelijke opgaves) kunnen ontstaan. Het voorstel is om te beginnen met de ontschotting op de plekken waar de grootste subsidiestromen van de gemeente naar toe gaan. Uit onderstaand figuur blijkt dat ongeveer 95% van onze subsidie naar ongeveer 5% van het totale aantal (121) subsidieontvangers gaat. We vragen alle organisaties (groot en klein, professioneel en vrijwillig) samen met ons, inhoudelijk, het nieuwe sociale domein in te vullen. Een overzicht van alle huidige subsidierelaties staat in hoofdstuk 8. Daarnaast realiseren we de financiële ombuiging op de grootste subsidiestromen. Dat betekent concreet dat het college voornemens is om na vaststelling van de Kadernota in de gemeenteraad, de subsidierelaties zoals deze nu zijn vormgegeven met de grootste partijen te beëindigen per januari 2016 (voor zover dit nog niet gebeurd is), om op die manier ruimte te creëren om nieuwe opdrachten met een nieuwe inhoud, vorm en budget in te richten. Hiertoe behoren ook de genoemde partijen bij de zoekrichtingen uit het coalitieakkoord. Alleen bij partijen waarbij beëindiging binnen deze termijn niet haalbaar is vanwege het feit dat we als gemeente eigenaar zijn of deel uit maken van een gemeenschappelijke regeling, wordt dit beleidsvoornemen nog niet geuit. Bij die partijen wordt wel de mogelijkheid tot beëindiging van de relatie zoals deze nu is, onderzocht. Het jaar 2016 is hierbij een transitiejaar, per 2017 wordt de hele taakstelling gerealiseerd. Per subsidierelatie wordt in samenspraak met de gemeente het traject hiervoor afgestemd. Dit is visueel gemaakt in de volgende afbeelding.


Pagina 12 van 54

1.6

Impact Transformatie

Het samen met de inwoners en organisaties vorm geven van het nieuwe inhoudelijke kader op het sociale domein, de ‘agenda voor maatschappelijke partners’ krijgt vorm binnen een samenleving die vanuit de ingezette extramuralisatie van de (huidige) zorg ook in samenstelling zal veranderen. Een aanzienlijke groep mensen, die nu vanuit de AWBZ een recht heeft op zorg mét verblijf3, zal dit vanaf 1 januari 2015 niet meer ontvangen. Dus, daar waar mensen eerst voor hun zorg en/of ondersteuning in een instelling verbleven, zullen ze meer en langer thuis blijven wonen en hun zorg en ondersteuning in hun thuissituatie moeten organiseren. Ook zij moeten een groter beroep doen op hun eigen omgeving en eventueel op de hulp op maat. Deze transformatie betekent echt een omslag in denken, doen en werken voor iedereen, zowel voor het gemeentebestuur, de ambtelijke organisatie als de betrokken organisaties/verenigingen etc. Dit heeft onder andere de volgende impact: 

De rol van de gemeente wijzigt naar een meer faciliterende en opdrachtgevende rol. Dat behelst dat we de maatschappelijke opgaven sterk in beeld hebben, dat we weten welke concrete effecten we daarin willen bereiken en wat we beschikbaar moeten stellen om dat te bereiken. Op die manier gaan we prestatiegericht sturen op maatschappelijk effect (in plaats van op inspanningen, producten en partijen).



De transformatie op inhoud, de rolverandering van de gemeente en de wijze waarop we (op lange termijn) financieel ombuigen en ruimte maken voor nieuwe opdrachten, betekenen impliciet ook dat we gaan sturen op het ‘wat’ en het ‘hoe’ en ‘wie’ van bestaande subsidies en relaties loslaten. Daardoor kan het zijn dat bepaalde bestaande voorzieningen en activiteiten plaatsmaken voor nieuwe, andere initiatieven.



Op die manier zetten we de nieuwe samenleving in zijn kracht, leggen we de expertise waar die hoort en creëren we ruimte voor bewoners, verenigingen en organisaties om te komen tot samenhang in de uitvoering van maatschappelijke taken.

De realisatie van dit voorstel brengt een aantal aandachtspunten met zich mee die komende periode onderzocht worden. Dit zijn in ieder geval: 

Controle op wettelijke mogelijkheden (Wet markt en overheid, Staatssteun, Aanbestedingsrecht, Arhi (vereiste harmonisatie per 2016) en de Algemene subsidieverordening 2014)



Ombuigingen op inhoud en financien bij (grote) bestaande subsidiepartners brengt met zich mee dat per account bepaald moet worden hoe dit precies moet gebeuren in relatie tot zorgvuldigheid, continuit van dienstverlening, juridische termijnen, fiscale aspecten, frictiekosten en eventuele (maatschappelijke) gevolgen.

3

Wet langdurige zorg: Binnen de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten kunnen mensen aanspraak maken op verblijf in een instelling, waar zij hun zorg/ondersteuning krijgen. Op basis van de zogenaamde Zorgzwaartepakketten (ZZP) wordt dit toegekend. Een ZZP beschrijft welke ondersteuning of zorg iemand nodig heeft die niet zelfstandig kan wonen. De regering brengt het aantal Zorgzwaartepakketten terug (voorstel is ZZP 1 t/m 4 af te schaffen), waardoor iemand pas veel later een indicatie voor verblijf krijgt dan nu het geval is.


Pagina 13 van 54



De impact op de ambtelijke organisatie met betrekking tot de impact van de rolswijziging van de gemeente.

Op dit moment is al wel helder welke juridische verplichtingen voortvloeien uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in verband met het verminderen/beeindigen van de grotere structurele subsiderelaties. Bij deze organisaties zullen alle juridische stappen zoals beschreven in hoofdstuk 7, doorlopen moeten worden in het kader van een zorgvuldige voorbereiding na ingrijpende besluitvorming m.b.t. de gewijzigde subsidieverhouding voor 2015 (overgangsjaar) en daarna.

1.7

Voorstel voor bezuinigingen

Toelichting op alle posten staan per spoor in hoofdstuk 2.

Incidenteel 2015

2016

2017

€ 400.000 € 560.000 € 960.000

€0 € 560.000 € 560.000

= = =

Sport Reserve buurtsportcoach Subtotaal Sport

€ 40.000 € 40.000

€0 €0

= =

Cultuur Éénmalige onderbesteding popcultuur Subtotaal Cultuur

€ 50.000 € 50.000

€0 €0

= =

€ 1.050.000

€ 560.000

=

2015

2016

2017

€ 125.111 € 520.392 € 645.503

€ 125.111 € 520.392 € 645.503

€ 125.111 € 520.392 € 645.503

€ 4.250 € 1.349 € 13.500 € 12.000 € 8.893 € 39.992

€ 4.250 € 1.349 € 13.500 € 29.000 € 8.893 € 56.992

€ 4.250 € 1.349 € 13.500 € 29.000 € 8.893 € 56.992

Cultuur Budget incidentele subsidie kunstbevordering en -beoefening Castellum BV Streekmuziekschool Subtotaal Cultuur

€ 10.374 € 75.000 € 50.000 € 135.374

€ 18.674 € 150.000 € 50.000 € 218.674

€ 18.674 € 150.000 € 50.000 € 218.674

Totaal structureel

€ 820.869

€ 921.169

€ 921.169

Incidenteel Structureel Subtotaal incidenteel & structureel

2015 € 1.050.000 € 820.869 € 1.870.869

2016 € 560.000 € 921.169 € 1.481.169

2017 €0 € 921.169 € 921.169

Bezuinigingsopgave Overkoepelend te boeken bezuiniging in sociaal domein

€ 1.500.000 - € 370.869

€ 3.000.000 € 2.078.831

Totale structurele bezuiniging

€ 1.870.869

€ 3.000.000 € 1.518.831 (transitiejaar) € 3.000.000

Welzijn Overschot individuele voorzieningen 2014 Opbrengst verkoop hulpmiddelen (2e en 3e tranche) Subtotaal Welzijn

Totaal incidenteel

Structureel Welzijn Vervallen aantal producten (zie lijst) Efficiencykorting Sociale Participatie breed Subtotaal Welzijn Sport Sport- en speluitleen (A) Subsidie Rijnwoude (R) Jeugddeelnamefonds (A) Bewegingsonderwijs (A) Bijdrage groene hart lyceum (HD) Subtotaal Sport

Totalen


€ 3.000.000

Pagina 14 van 54

Opmerking 1: Om zorgvuldig om te gaan met alle bestaande samenwerkingen en subsidierelaties, wordt een deel van de incidentele bezuiniging 2015 (€ 370.869) gebruikt om de ombuiging van totaal structureel € 3 miljoen te verdelen over de jaren 2015, 2016 en 2017. Voor de gemeentelijke begroting betekent het wel een bezuiniging van € 3 miljoen per 2016, zoals beoogd, voor de organisaties betekent het een zorgvuldige en meer gefaseerd kleiner wordend financieel kader. Opmerking 2: Naast bovengenoemde mogelijke bezuinigingen zijn er meer alternatieven om te bezuinigen verkend. Met betrekking tot deze alternatieven zijn de mogelijke financiële besparingen en de mogelijke gevolgen nog niet bekend. Daarom zijn deze niet bij de raming gevoegd. Deze alternatieven zijn inhoudelijk wel beschreven in hoofdstuk 2. Het gaat om: 

structurele afname budget individuele voorzieningen



voortgezet onderwijs niet subsidiëren voor bewegingsonderwijs



vervanging directeur Streekarchief


Pagina 15 van 54

Hoofdstuk 2 Onderbouwing keuzes binnen Welzijn, Cultuur & Sport

2.1

Scenario Welzijn

Dossierhouders: Wethouder H. de Jager / T. Blaauw

2.1.2.

Zoekrichtingen uit coalitieakkoord

In het Coalitieakkoord is opgenomen dat er binnen de totale ombuigingsopgave 1 miljoen euro door een andere opzet en taakstelling op de producten van Participe gevonden moet gaan worden. Deze zoekrichting wordt doorkruist door de (recente) ontwikkelingen binnen het sociale domein. In juni 2013 zijn verschillende partners, waaronder stichting Participe, op de hoogte gebracht over het voornemen van de Rijksoverheid om over te gaan tot het decentraliseren van taken op het gebied van Jeugd, Werk en de Wmo. De gemeente Alphen aan den Rijn heeft, toen nog samen met de fusie gemeenten Boskoop en Rijnwoude, besloten ruimte te creëren om die opgave richting te kunnen geven en zorg te dragen voor een integrale uitvoering. Er was op dat moment nog geen enkel besluit genomen over de wijze waarop de gemeente, samen met die partners, die ruimte zou gaan vorm geven. Wat duidelijk was is dat de taken die worden overgeheveld naar de gemeenten niet meer passen in de oude weten regelgeving. Er moeten meer en andere taken, met minder budget dan voorheen, worden uitgevoerd. Inmiddels heeft stichting Participe ook het definitieve besluit over de beëindiging van ons huidige subsidiecontract ontvangen.

Ontwikkeling uitvoering decentralisaties Vanaf 1 januari 2014 houdt de gemeente bijeenkomsten die zich richten op de uitvoering van de Participatiewet en de Wmo/Awbz. Doel van de gemeente is om haar partners op voorhand te betrekken bij de opgave Sociale Participatie en hun expertise en input te vragen. Op 27 mei 2014 a.s. zal, onder voorbehoud van een positief B&W besluit, een inkoopopdracht in de markt worden gezet die zich richt op de uitvoering van de decentralisaties op het gebied van Werk en Inkomen en Wmo/Awbz de ‘Inkoop Sociale Participatie’.

Gevolgen van de ontwikkelingen Concreet betekent het bovenstaande dat de gemeente de gecreëerde ruimte op een andere, nieuwe manier gaat invullen. Dit betekent voor Participe dat wij een gedeelte van de producten uit het huidige productenboek niet af zullen nemen in 2015. Conclusie is dat dat door het wegvallen van de circa 35-40% van de huidige productsubsidie geen bezuiniging van 1 miljoen euro gerealiseerd kan worden. De taken die in 2015 nog wel belegd worden bij de organisatie kunnen dan niet meer conform onze afspraken en kwaliteitseisen worden uitgevoerd én de organisatie heeft aangegeven dan geen bestaansmogelijkheden meer te hebben.


Pagina 16 van 54

2.1.2

Structurele en incidentele financiële keuzes

Om te komen tot het voorstel voor Welzijn (zie paragraaf 1.7) zijn 8 ‘bouwstenen’ onderzocht. Deze bouwstenen zijn onderverdeeld in 4 categorieën. Deze staan in onderstaande tabel.

Producten st. Participe 1. 10% efficiency korting Wmo 2015 2. Vervallen aantal producten (zie lijst) 3. Accommodaties structurele korting ABR Welzijnssubsidiebudget 4. Bezuiniging op budget Welzijnssubsidies Voorzieningenbudget 5. Verkoop voorzieningen depot aan leverancier 6. Incidenteel overschot Individuele voorzieningen budget 7. Afname Individuele voorzieningen budget Overig 8. Eenmalige efficiencykorting binnen opdracht Sociale Participatie breed

Afweging per categorie. Producten Participe 1. De ontwikkelingen binnen het Serviceplein én de Integrale Toegang hebben inmiddels vorm gekregen, er is een nieuwe integrale werkwijze ontwikkeld. Onderzocht is de mogelijkheid om Participe in 2015 een korting van 10% op te leggen ten opzichte van het budget 2014. 

Een bezuiniging op de uitvoering van de individuele voorzieningen bij Participe is in het licht van de huidige ontwikkelingen een zeer ongunstige stap. We stellen namelijk dat we voor onze nieuwe Sociale Agenda meer capaciteit aan de voorkant van het proces nodig hebben. Participe levert die capaciteit voor het “oude” Wmo deel. Wanneer we daar nu in snijden, zijn we dus structureel 3 fte kwijt, terwijl we nu juist bezig zijn om meer capaciteit aan de voorkant te krijgen. De mogelijke bezuiniging op de uitvoering huidige individuele Wmo-taken druist dus volledig in tegen deze beweging.



Voor 2015 voorzien we dat er minder specialistische Wmo capaciteit (indicatieadviseurs) nodig is, omdat we minder HbH aanbieden en er minder capaciteit nodig is voor de uitvoering van de Wmo-hulpmiddelen, omdat de nieuwe aanbieders een groot deel voor hun rekening nemen (passingen enzovoort). Aan de andere kant hebben we juist meer capaciteit nodig voor de


Pagina 17 van 54

Integrale Intake. Daar hebben we nu 2 parttimers, dit is op voorhand al te weinig voor het realiseren van de doelstellingen. 2. Van twee producten (de boodschappenplusbus en de papierwinkel) wordt voorgesteld om de budgetten als concrete bezuiniging in te boeken en het budget niet mee te nemen naar de inkoop Sociale Participatie. Vooral de papierwinkel is een voorziening die voor een groot gedeelte binnen de oplossingen van het eigen, sociale netwerk past. 3. Binnen het harmoniseren van het beheer en exploitatie van welzijnsaccommodaties kan op termijn wellicht nog een efficiency slag gemaakt worden. Verwachting is dat in 2015 hier duidelijkheid over komt.

Welzijnssubsidiebudget 4. Gebleken is dat het invoeren van een structurele efficiency korting van 10 of 20% geen essentiële bezuiniging opleveren. Binnen Welzijn gaat het hier om 95% van de organisaties, die nog geen 5% van het beschikbare budget gebruiken. Deze bezuiniging levert een ongewenst kader in de gezamenlijke ontwikkeling van de ‘maatschappelijke agenda’. De kans bestaat dat organisaties zullen afhaken omdat er toch op voorhand een bezuiniging wordt doorgevoerd.

Voorzieningenbudget 5. Het overgaan van huur naar koopvoorzieningen bij de nieuwe aanbesteding levert een verkoopbedrag van hulpmiddelen dat kan worden ingeboekt als incidenteel budget. 6. Er is een incidenteel overschot op de individuele voorzieningen 2014 geconstateerd. Voorstel is om dit eenmalig in te zetten voor de realisatie van de totale opgave binnen Welzijn in 2015. 7. Een structurele afname van het Individuele Voorzieningen budget is op dit moment te risicovol om in te boeken. Op dit budget is een Rijkskorting van toepassing die wij op dit moment niet kunnen overzien. Duidelijk is dat bijvoorbeeld op Hulp bij het Huishouden een korting van 40% wordt verwacht. Ook voor het budget voor de rolstoelen wordt een budgetkorting van € 75.000 doorgevoerd. Het risico richt zich alleen op de gemeente omdat het een ‘open einderegeling’ betreft.

Overig 8. Buiten stichting Participe is ook het huidige subsidiecontract opgezegd met nog 13 andere organisaties. Dit heeft ruimte gecreëerd om ook deze budgetten mee te nemen in de ontwikkeling van de uitvoering van de 3 decentralisaties4. Op die budgetten wordt een 20% ‘efficiency’-korting voorgesteld. Voorstel Het voorstel vanuit welzijn is om de bouwstenen 2, 5, 6 en 8 te gebruiken voor de beoogde bezuiniging. Deze staan in de tabel in paragraaf 1.7. Dat betekent dat een groot gedeelte van de ombuigingsopgave, structureel en incidenteel, in 2015 wordt ingeboekt. Deze 4

Uitvoering van de Participatiewet en decentralisatie Wmo/Awbz. Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 18 van 54

mogelijkheid doet zich voor omdat er al vanaf 2013 is voorgesorteerd op de nieuwe ontwikkelingen binnen het sociale domein. Er wordt onder andere een efficiencykorting doorgevoerd binnen de kaders voor de Sociale Participatie. In 2016 kan nog een incidenteel bedrag worden opgenomen door de verkoop van de individuele hulpmiddelen uit het depot (€ 560.000). Binnen ‘welzijn’ is op dit moment zekerheid over 6,5 ton structurele bezuinigingen. Buiten het voorkeursscenario om zal de gemeente nog een aantal ontwikkelingen monitoren die wellicht op termijn ook nog een structurele bezuiniging óf ruimte tot innovatie kunnen opleveren. 

De omvang van de afname van het individuele voorzieningen budget is afhankelijk van manier waarop wij o.a. de 40% rijkskorting kunnen opvangen op Hulp bij het Huishouden (HbH).



De beginspraak gaat uiteindelijk een nieuwe ‘Agenda Maatschappelijke Partners 2015-2018 (het herfstakkoord) opleveren met voorstellen hoe wij binnen de nieuwe kaders het gedeeltelijk nieuwe speelveld kunnen inrichten. De besluitvorming over de uitkomsten zal pas eind 2014, begin 2015 plaatsvinden. Door het betrekken van de samenleving (inclusief het bedrijfsleven) bij vormgeving van deze afspraken worden zij mede verantwoordelijk voor de samenleving, het op eigen kracht meedoen en ondersteuning bieden aan hen die dat nodig hebben (binnen de eigen mogelijkheden). De organisaties (en inwoners) worden op termijn minder afhankelijk van de financieringsmogelijkheden van de overheid. Tegelijkertijd kan de overheid haar nieuwe rol oppakken.


Pagina 19 van 54

2.2

Scenario Sport

Dossierhouders: Wethouder M. du Chatinier / J. Niesten Het huidige sportbeleid van de fusiegemeente moet nog geharmoniseerd worden. Uit de eerste inventarisaties, de beginspraak en de eerste rondes langs alle sportaccommodaties blijkt dat de afspraken met sportverenigingen over vastgoed, beheer, exploitatie en onderhoud erg verschillend zijn. Uit de beginspraak komen veel goede ideeën voor toekomstig beleid en de wens om differentiatie toe te passen per vereniging. Hieronder staan de mogelijke ombuigingen zonder (grote) beleidsimpact beschreven met de mogelijke gevolgen. Daarop volgend wordt kort ingegaan op de zoekrichtingen uit het coalitieakkoord, om af te sluiten met een aantal mogelijke structurele beleidskeuzes om het financiële kader voor de maatschappelijke agenda op voorhand in te perken, vanuit bezuinigingsperspectief.

Sportspectrum Belangrijke partner voor de gemeente is Sportspectrum. Deze stichting heeft een structurele subsidierelatie met de gemeente en beheert, exploiteert en onderhoudt het gemeentelijk sportvastgoed binnen oud-Alphen en is daarnaast als bestuur verantwoordelijk voor de stichting multifunctionele voorzieningen de Plataan in Boskoop, waar de gemeente ook een structurele subsidierelatie mee heeft. Gezien alle komende veranderingen is naar Sportspectrum al het beleidsvoornemen door het college geuit om de subsidie per januari 2016 stop te zetten. Sportspectrum heeft zelf ook scenario’s voor mogelijke ombuigingen aangedragen. In het kader van het invullen van het nieuwe sociale domein blijven we ook in gesprek met Sportspectrum hierover. De algemene visie van Sportspectrum op deze ontwikkelingen en hun eigen rol hierin is bijlage bij de Kadernota (hoofdstuk 4).

2.2.1 1.

Zoekrichtingen uit Coalitieakkoord Andere vorm financiering sportverenigingen en andere taken/meer taken bij sportverenigingen

In het coalitieakkoord staat dat bezuiniging op sport wellicht te behalen is door sportverenigingen meer zelf te laten doen. Meerdere sportverenigingen (oud-Boskoop en oud-Rijnwoude) doen al verschillende taken zelf, echter ook de gemeente voert hier onderhoudstaken uit. Binnen oud-Alphen wordt het beheer en onderhoud door stichting Sportspectrum uitgevoerd. Aangezien: 

huidige afspraken met verenigingen heel divers zijn in de mate waarin verenigingen taken zelf verrichten



er nog taken bij de gemeente liggen en



er verschillende vormen van financiering zijn,

is eerst een beeld van dit complete speelveld nodig om te kunnen bepalen of ‘het anders organiseren’ ook daadwerkelijk tot lagere lasten voor de gemeente leidt. Deze verandering kan leiden tot een verlies van het btw-voordeel dat we nu hebben door de wijze waarop nu zaken zijn geregeld met Sportspectrum. Sportspectrum geeft in haar voorstel ook ideeën weer voor het ondersteunen van sportverenigingen richting meer zelfbeheer, waarbij verschillende gradaties mogelijk zijn.


Pagina 20 van 54

Vanuit een visie op de piramide gaan we sturen op maatschappelijke opgaven als ‘sociale samenhang’, ‘gezond opgroeien en gezond blijven’ en ‘maatschappelijke participatie’, waarbij de basis moet zorgen voor een wegzuigende werking uit de top van de piramide. Bij deze visie en bij de faciliterende rol van de overheid past het zeker dat verenigen een stap naar voren zetten en meer zelf doen, ook op maatschappelijk vlak. Voor ons als gemeente is het belangrijk om te besluiten waar we nog wel en niet van zijn en wat we financieel willen ondersteunen en wat we alleen willen faciliteren. Voor een besluit over deze zoekrichting zijn er twee voorbereidende acties uit te voeren 1. Vormgeven van de maatschappelijke opgaven met de organisaties en instellingen en verenigingen van onze gemeente; 2. Compleet beeld schetsen van alle vormen van de kosten per sportpark, de financiering van verenigingen en sportvastgoed, de wijze waarop dit nu juridisch is vormgegeven en hoe de taken zijn verdeeld en dit verbinden met het beleid op al het gemeentelijk vastgoed. Beide acties vinden nog in 2014 plaats, zodat besluitvorming daarna snel kan volgen.

Maatschappelijk gevolg: Maatschappelijk gezien betekent veel kansen om sportverenigingen meer in hun kracht te zetten en meer verantwoordelijkheid te geven, waarbij de gemeente meer kan faciliteren. Omdat er nog geen goede basis is voor een besluit zijn andere maatschappelijke gevolgen nog niet in beeld te brengen.

Financieel gevolg: Ook de financiële gevolgen zijn nog niet in kaart te brengen. Nader onderzoek is nodig naar alle financiële constructies die er nu zijn binnen de gemeente en nieuwe besluiten moeten getoetst worden aan het sportbesluit van de belastingdienst (i.vm. fiscale voordelen bij het gelegenheidheven tot sporten). Naar nieuwe manieren van financiering gaan, betekent wel het huidige tarievenstelsel loslaten.

Juridisch gevolg: beslissingen over een andere vorm van financiering hebben direct juridische implicaties voor alle contracten en subsidieovereenkomsten die er liggen. Een aantal contracten lopen over de grens van 1 januari 2016 heen. Contracten die tot 1 januari 2016 lopen, kunnen op tijd opgezegd worden.

2.

Andere wijze/opzet Sportspectrum

De andere zoekrichting die in het coalitieakkoord staat is een andere opzet van Sportspectrum, waardoor een efficiencyslag geslagen gaat worden. In feite moeten we ons als gemeente bezighouden met de vraag wat onze maatschappelijke opgaven zijn en het aan de samenleving overlaten het ‘hoe’ in te vullen. Structureel is er minder budget beschikbaar binnen het sociale domein. Dat betekent dat de kosten die we nu maken op sport, of dat nu via Sportspectrum is of via andere subsidies of contractuele afspraken of eigen beheer, moeten gaan afnemen. Dit neerleggen bij de organisaties die dit nu ook doen is niet ‘nieuw en anders’ maar doorgaan in de oude denktrant. In het algemene deel (hoofdstuk 1) is beschreven dat we komend half jaar met de organisaties en verenigingen de maatschappelijke opgaven verder gaan invullen, zodat we eind 2014/begin 2015 weten wat we als gemeente nastreven en we hiertoe opdrachten in de samenleving weg kunnen zetten. Dat kan betekenen dat beheer en onderhoud van sportvastgoed op de Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 21 van 54

‘markt’ wordt gezet met een kleiner budget dan nu, zodat op die manier de bezuiniging wordt ingeboekt. Het kan ook betekenen dat sportverenigingen meer zelf gaan doen tegen minder kosten dan waar Sportspectrum het nu voor doet. Of dit reëel is, moet blijken uit de acties uit te voeren die bij de andere zoekrichting vermeld staan. De stichting Sportspectrum is een zelfstandige stichting die zelf gaat over haar bedrijfsvoering en haar visie op sport en bewegen. Als gemeente is het zuiverder om ons daar niet in te mengen en de stichting de kans te geven mee te veranderen zodat haar aanbod past bij datgene wat we komende periode met elkaar gaan formuleren. Op dat moment zal Sportspectrum zich in moeten schrijven op aanbestedingen of als onderaannemer mee doen aan aanbestedingen die bijvoorbeeld draaien rond het thema gezondheid of sociale participatie. Zoals aan het begin van dit hoofdstuk al vermeld heeft het college al het beleidsvoornemen geuit naar Sportspectrum om de subsidierelatie per januari 2016 te beeindigen.

2.2.2

Toelichting op bezuinigingen 2015 incidenteel en structureel 1.

Sport en Speluitleen (A)

Dit product neemt de gemeente op dit moment af van Sportspectrum, waarbij het doel is dat dit onderdeel uiteindelijk minimaal kostenneutraal wordt uitgevoerd.

Reden bezuiniging: Vanuit een faciliterende rol van de gemeente gezien, is subsidiering sporten speluitleen niet iets dat hier bij past. Op het moment dat in de samenleving behoefte blijkt aan sporten spelmaterialen, dan zal de markt in deze behoefte moeten voorzien.

Maatschappelijk gevolg: vrijwilligersorganisaties die evenementen/activiteiten organiseren kunnen meer geld kwijt zijn om dit materiaal commercieel te huren. Daardoor kan het gebeuren dat er minder georganiseerd kan worden.

Financieel gevolg: bij het stoppen met afnemen van dit product als gemeente, zal Sportspectrum naar alle waarschijnlijkheid stoppen met dit product en de materialen verkopen. Frictiekosten zullen hier niet spelen.

Juridisch gevolg: Op dit moment nemen we dit product van Sportspectrum af. Aan Sportspectrum kan worden meegegeven dat dit product per 2015 niet meer wordt afgenomen, waarbij Sportspectrum de kans moet krijgen deze onderdelen voor januari 2015 al van de hand te doen, om frictiekosten te voorkomen.

2.

Subsidie Rijnwoude

In Rijnwoude zijn er vier sportverenigingen en de commissie schoolsport Rijnwoude die een structurele subsidie krijgen.

Reden bezuiniging: De dekking die hier tegenover staat is hoger dan de verstrekte subsidie. Bij hantering van de nullijn in 2015 levert dit een structurele bezuiniging op.

Maatschappelijk gevolg: geen Financieel gevolg: structurele besparing Juridisch gevolg: geen Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 22 van 54

3.

Jeugddeelnamefonds (A)

Vanuit sportbudget draagt de gemeente bij aan het jeugddeelnamefonds (voorheen Jeugdsportfonds). Het Jeugddeelnamefonds zorgt voor de deelname van jongeren aan o.a. sport, die dat anders niet zelf kunnen betalen.

Reden bezuiniging: Vanuit de piramide gedacht, is dit iets dat vanaf 2015 via de top van de piramide zal gaan, via inkomensondersteuning. Aparte voorstellen komen hierover in het najaar naar college en raad binnen het kader van de wijzigingen in de WWB en de komst van de Participatiewet. In deze voorstellen wordt meegenomen dat het Jeugddeelnamefonds een bijdrage gaat krijgen vanuit het budget voor bijzondere bijstand en minimaregelingen. De wetswijzigingen maken dit mogelijk. Dit is geen verschuiving van budgetten. Het huidige minimabudget wordt gebruikt voor o.a. de minimaregeling ‘participatie van kinderen’. Wettelijk gezien gaan de categoriale mogelijkheden tot verstrekking, zoals deze, verdwijnen. Het is wettelijk wel toegestaan het Jeugddeelnamefonds via het minimabudget te gebruiken om te zorgen dat kinderen kunnen blijven sporten of cultuur beoefenen.

Maatschappelijk gevolg: betere inbedding van het jeugddeelnamefonds binnen het inkomensondersteuningsbeleid, de top van de piramide, van de gemeente.

Financieel gevolg: structurele besparing. Juridisch gevolg: door deze aanpak is dit beleidsonderdeel op tijd geharmoniseerd vanuit de wet Arhi.

4.

Reserve buurtsportcoach Boskoop (incidenteel)

In 2013 is door de fusiegemeenten gezamenlijk geld gevraagd aan het Rijk voor buurtsportcoaches. Aangezien de buurtsportcoaches nog in opbouw zijn, is voor Boskoop niet het volledige bedrag in 2013 gebruikt. Wat over is vanuit 2013 is in een reserve geboekt.

Reden bezuiniging: In 2014 en verder is deze reserve niet nodig (zie ook onderdeel 2.2.3). Dat betekent dat dit bedrag eenmalig afgeboekt kan worden in 2015 en daarmee een incidentele bezuiniging oplevert.

Maatschappelijk gevolg: geen Financieel gevolg: incidentele besparing voor de gemeente Juridisch gevolg: geen 5.

Bewegingsonderwijs

Dit is een product dat nu van Sportspectrum wordt afgenomen. Bij Sportspectrum is een vakleerkracht voor het basisonderwijs in dienst die gymles geeft op basisscholen. Vanuit het uitgangspunt dat we als gemeente niet het ‘hoe’ bepalen, is het de eigen verantwoordelijkheid van het basisonderwijs hoe sport en beweging en daarmee o.a. de gymlessen worden georganiseerd. Keuzes en bekostiging komt dan van het onderwijs zelf (naast de wettelijke taak om te zorgen voor voldoende gymlokaties). Aangezien het hier om onderwijs gaat, hebben we te maken met schooljaren. Dat betekent dat we als gemeente kunnen stoppen met het afnemen van dit product per augustus 2015.


Pagina 23 van 54

Maatschappelijk gevolg: gevolg kan zijn dat het basisonderwijs mindere kwaliteit gymonderwijs geeft, aangezien er geen financiële prikkel is voor het onderwijs om zich hierop te richten.

Financieel gevolg: naast de besparing die dit oplevert, kan dit incidenteel tot frictiekosten leiden. Sportspectrum heeft hier nog geen inzicht in kunnen geven. Gezien het moment van besluit tot het moment van ingaan van deze wijziging, wordt dit risico klein geacht.

Juridisch gevolg: Na het raadsbesluit kan aan Sportspectrum worden meegegeven dat de aanvraag productsubsidie voor 2015, per augustus 2015 geen bewegingsonderwijs meer hoeft te bevatten.

6.

Voortgezet onderwijs niet subsidieren voor bewegingsonderwijs

Scholen voor Voortgezet Onderwijs hebben de verplichting bewegingsonderwijs op te nemen in het curriculum. Voor deze lesuren wordt door het ministerie een vergoeding gegeven die verwerkt is in de totale vergoeding aan schoolbesturen. De gemeente Alphen aan den Rijn heeft de plicht deze zgn. Normuren te faciliteren. In het curriculum van diverse schoolbesturen is de richting sport en bewegen opgenomen (sportklassen). Hiervoor is geen wettelijke verplichting voor de gemeente. Voor de normuren bestaat een berekening waarbij uitgegaan wordt van de door het Rijk uitgekeerde vergoeding voor bewegingsonderwijs. Voor de ‘bovennormuren’ geldt dat dit beleidsvrijheid is van het betreffende schoolbestuur. Op dit moment is er geen verschil in huur tussen genormeerde uren en boven genormeerde uren. Voorstel is om de genormeerde uren te berekenen op basis van de rijksvergoeding en de bovennormuren te verhogen zodat er een kostendekkende huur wordt berekend. Deze maatregel heeft op korte termijn alleen invloed op het Scala College. Het beheer en exploitatie van de sportaccommodaties van het Scala College wordt verzorgd door Sportspectrum. De andere schoolbesturen exploiteren hun gymzalen zelf. Wat dit financieel precies oplevert is nog niet berekend. Deze berekening moet eerst plaatsvinden en besproken worden met het Scala College, zodat op basis daarvan de gevolgen goed in kaart kunnen worden gebracht.

Maatschappelijk gevolg: geen Financieel gevolg: voor de gemeente extra huurinkomsten/minder subsidieverstrekking, voor het Scala College een verhoging van de kosten voor bewegingsonderwijs.

Juridisch gevolg: Er is geen jurisprudentie op dit vlak. 7.

Bijdrage Groene Hart Lyceum Hazerswoude dorp

Het Groene Hart Lyceum maakt gebruik van de Landvliethal (eigendom gemeente) en krijgt een kortig op de huur, vanuit de gedachte dat we als gemeente geld van het Rijk krijgen voor bewegingsonderwijs binnen het voortgezet onderwijs. Het voortgezet onderwijs krijgt echter zelf geld voor bewegingsonderwijs. De gemeente heeft alleen als wettelijke plicht om te zorgen voor voldoende gymlokaties. De actie om met deze huurkorting te stoppen is al ingezet per augustus 2014. In 2014 levert dit nog niets op, aangezien de dekking die hier


Pagina 24 van 54

tegenover stond niet voldoende was voor de huurkorting over een heel jaar. Dit betekent wel een structurele besparing per 2015.

Maatschappelijk gevolg: geen Financieel gevolg: voor de gemeente een besparing, voor het Groene Hart Lyceum een extra kostenpost ter hoogte van € 8.893.

Juridisch gevolg: geen 2.2.3

Structurele financiële keuzes met grote beleidsimpact (scenario 2b)

1. Sluiting buitenzwembad de Hoorn

€ PM

2. Voorstellen t.a.v. eigendom/beheer/ onderhoud zwembaden

€ PM

1.

Sluiting buitenzwembad de Hoorn

Hierin zijn twee varianten mogelijk. De eerste is volledig sluiting van het buitenzwembad de Hoorn met als argument dat we in de nieuwe gemeente twee buitenzwembaden hebben en ook in Ter Aar een buitenzwembad aanwezig is. Dit kan onderhoudskosten en energiekosten besparen. Daarnaast kan dit gedeelte wellicht op een andere, commerciele wijze, geexploiteerd worden waardoor dit extra opbrengsten genereert. De tweede variant is om het buitenzwembad alleen te openen tussen juni en augustus. Dat zijn de warmste maanden van het jaar. In de overige maanden dat het buitenbad nu open is, is het minder warm en kost het meer geld om het water op te warmen, terwijl er minder in gezwommen wordt.

Maatschappelijke gevolgen: geen Financiële gevolgen: Beide varianten kunnen geld besparen. Aan de andere kant kunnen beide varianten als gevolg hebben dat er minder bezoekers komen, waardoor het geheel geen financieel voordeel oplevert. Op dit moment is er onvoldoende bekend over deze gevolgen en is nader onderzoek nodig voor een besluit kan worden genomen. Het is aan de gemeenteraad om te besluiten hiervoor nader onderzoek te doen.

Juridische gevolgen: onbekend. 2.

Voorstellen t.a.v. eigendom, beheer en onderhoud zwembaden

Bij de zwembaden zijn meerdere varianten mogelijk om structureel geld te besparen. Deze varianten zijn: 1. Sluiting de Hoorn 2. Sluiting Aquarijn 3. Exploitatie, beheer en onderhoud in de markt zetten (wil dit financieel voordeel opleveren, dan moeten de tarieven losgelaten worden) 4. Verkoop van één of beide zwembaden 5. Loslaten tarieven (zowel voor zwemkaartjes als voor zwemverenigingen)

Gevolgen: de mogelijke gevolgen hiervan zijn nog niet in beeld. Hier is apart onderzoek voor nodig. Beleidskeuzes die hierbij gemaakt moeten worden hebben te maken met de vraag in hoeverre we als gemeente ons verantwoordelijk voelen voor voldoende aanwezigheid van recreatief zwemwater of doelgroepenwater? En wat is voldoende? In hoeverre hebben we als


Pagina 25 van 54

gemeente hierin een rol of moet de markt hierin een rol spelen? Het is aan de gemeenteraad om te besluiten of dit mogelijke onderzoeksrichtingen zijn en daartoe opdracht te geven.


Pagina 26 van 54

2.3

Scenario kunst en cultuur

Dossierhouders: Wethouder J. de Jager / E. Extra Het huidige kunst en cultuurbeleid van de fusiegemeente moet nog geharmoniseerd worden. De gemeenten Boskoop en Rijnwoude kenden geen eigen cultuurvisie of -beleid. De gemeenteraad van Alphen aan den Rijn heeft in oktober 2012 de cultuurvisie 2012-2018 vastgesteld. In het fusieproces tot 2014 heeft er wel samenwerking plaatsgevonden met beide gemeenten bij de ontwikkeling van de cultuurvisie, maar dit heeft niet geleid tot een gezamenlijke visie die door alle gemeenten is vastgesteld. Uit de eerste inventarisatie en de beginspraak is duidelijk dat er nog verschillen zijn tussen de 3 voormalige gemeenten. Harmonisatie van deze verschillende werkwijzen leveren mogelijke ombuigingen op zonder dat deze (grote) beleidsimpact hebben. Daarnaast zijn er in het coalitieakkoord zoekrichtingen genoemd waarmee, buiten de beginspraak de afgelopen periode bestuurlijk overleg heeft plaatsgevonden over de mogelijkheden. De zoekrichtingen uit het coalitieakkoord worden in de eerste paragraaf van dit hoofdstuk toegelicht. De volgende paragraaf licht de ombuigingen met geringe of geen beleidsimpact toe. Afgesloten wordt met nog 2 mogelijke zoekrichtingen waar komend jaar nader onderzoek voor gedaan wordt. 2.3.1

Zoekrichtingen uit Coalitieakkoord 1.

Castellum BV

€ 75.000 structureel 2015 € 150.000 structureel 2016

2.

Streekmuziekschool

Totaal structureel 2015 Totaal structureel 2016

€ 50.000 structureel 2015

€ 125.000 € 200.000

1. Castellum BV Castellum B.V. is opgericht in 2006 en maakte deel uit van de stadshartontwikkeling Hoge Zijde. Voor de oprichting is er een business case opgesteld waaruit bleek dat een theater met ondersteuning van bioscoop en horeca op termijn zelfvoorzienend geëxploiteerd zou kunnen worden. Hierbij is nadrukkelijk uitgegaan van de functie Stadstheater in combinatie met bioscoop en horeca. De Gemeente Alphen aan den Rijn is eigenaar van het pand waarvoor huur wordt afgedragen. Daarnaast is de gemeente ook enig aandeelhouder. Behalve een directeur is er ook een raad van commissarissen aangesteld die onafhankelijk toezicht houden op het theater. In de oprichtingsakte is de opdracht aan het theater opgenomen als prestatienorm. Deze is als volgt opgebouwd: 160 voorstellingen per jaar, waarvan; Kinder- & familievoorstellingen

10-20%

Repertoire- & amusementstoneel

10-20%

Cabaret & kleinkunst

25-35%

Concerten

10-20%


Pagina 27 van 54

Klassieke Muziek

05-10%

Moderne & klassieke dans/ballet

02-05%

Muziektheater

05-15%

Musical

05-15%

Begroting De subsidie voor Castellum bedraagt in 2014: -

€ 663.162 “algemene” subsidie

-

€ 305.003 “overige”

Hiertegenover staat in de gemeentebegroting een opbrengst geraamd van: -

€ 305.003 uit te ontvangen huur.

Netto staat het theater dus voor € 663.162 in de gemeentebegroting. De oorspronkelijke € 450.000 is inmiddels in 2013 structureel met € 200.000 verhoogd tot € 663.162 (waarvan € 100.000 voor vervangingsinvesteringen). Castellum BV heeft per 01.01.2013 een negatief eigen vermogen van € 444.000

Status huurverplichting in relatie tot subsidie In de oorspronkelijke business case van het theater was het uitgangspunt dat de gemeente het theatergebouw om niet ter beschikking zou stellen. Hierop was dan ook de hoogte van de oorspronkelijke subsidie van ca. € 450.000 op geënt. Na de opening bleek dat “Beschikbaarstelling om niet” echter als fiscale consequentie met zich meebracht dat de BTW op de stichtingskosten (€ 12,8 mln.) niet afgetrokken mocht worden. Dit zou een tegenvaller van ruim twee miljoen opleveren. Hier zit een herzieningstermijn van 10 jaar aan vast en verloopt dus in 2016.

Horeca opbrengsten Voor de exploitatie van de horeca van Castellum is in 2011 een contract gesloten met Eurest dat loopt tot 31 maart 2017. Deze horeca-concessie levert jaarlijks € 90.000 op, ongeacht de hoogte van de omzet van Eurest. Bij een winst boven een bepaald niveau, deelt Castellum BV verder mee. Echter, de minimale omzet die behaald moet worden om verder mee te delen is veel hoger dan de omzet die tot nu toe behaald wordt.

Samenwerking theater Zoetermeer In 2014 is de samenwerking met het theater in Zoetermeer geïntensiveerd door het aangaan van een gedeeld directeurschap. Daarvoor werkten de theaters al samen op het gebied van programmering en marketing.

Efficiënt theater Uit diverse onderzoeken eind 2013 / begin 2014 is gebleken dat Castellum qua bedrijfsvoering een van de meest efficiëntste theaters van Nederland is. Dit komt onder andere door het werken met veel vrijwilligers (zie hoofdstuk 5; benchmark theater).

Economische waarde en citymarketing Behalve dat theater Castellum een maatschappelijke waarde heeft, heeft deze ook een belangrijke economische waarde en speelt zij een belangrijke rol in citymarketing. Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 28 van 54

De aanwezigheid van een theater in de stad hebben een aanzuigende werking voor mensen in de stad zelf, maar ook in de regio en hebben dus een toeristische waarde. Daarnaast creëren zij baten in de vorm van werkgelegenheid, niet alleen in het theater zelf, maar ook bijvoorbeeld in de horeca en bij vervoersdiensten.

Mogelijkheden bezuinigingsopgave Hoeveel je kunt bezuinigen op theater Castellum is afhankelijk van de strategische keuze of je wel of geen Stadstheater wilt behouden in je stad. Het hebben van een Stadstheater kost per definitie geld (zie hoofdstuk 5; benchmark theater). Theaters in den lande die zonder subsidie draaien zijn niet vergelijkbaar met de situatie, capaciteit en mogelijkheden van theater Castellum5. Daarnaast blijkt uit bovenstaande dat meer bezuinigen dan nu wordt voorgesteld, vergaande gevolgen heeft voor Castellum BV, maar ook voor de gemeente Alphen aan den Rijn.

Bezuinigingsvoorstel * € 50.000 wordt behaald door efficiency door de samenwerking met Zoetermeer. 2014 gestart met intensieve samenwerking door het delen van de directeur en het gezamenlijk programmeren en marketing. Onderzocht wordt of er op meerdere vlakken intensievere samenwerking mogelijk is, waardoor er meer bespaard kan worden. * € 100.000 van de huidige subsidie is bedoeld als reservering voor onderhoud en vervanging. Hiervoor wordt sponsoring gezocht door Castellum.

Fasering in de afbouw Voor een zorgvuldige afbouw is het wijs om deze bezuiniging uit te spreiden over 2 jaar. Twee derde van de bezuiniging bestaat uit het budget dat bedoeld is als investeringsreserve. Om dit op te vangen zullen er meer sponsoren gezocht worden, waar tijd in zal gaan zitten gezien de hoogte van het bedrag. Daarnaast biedt het gefaseerd afbouwen van de subsidie voor de investeringsreserve de mogelijkheid om de noodzakelijke investeringen op korte termijn wel, zei het in beperkte mate, uit te voeren.

Risico’s bij een bezuiniging van € 150.000 2014 is het startjaar van de intensieve samenwerking met Zoetermeer waardoor nog onzeker is of de samenwerking daadwerkelijk succesvol is en of deze verder uitgebreid kan worden. Een ander risico is het bezuinigen op de post voor vervangingsinvesteringen. Als hier geen sponsoring voor gevonden wordt, zal er achterstallig onderhoud gaan ontstaan, waarmee mogelijk ook veiligheidsaspecten in het geding komen. Daarnaast is het huidige negatieve eigen vermogen een risico wanneer de afbouw van de subsidie te snel verloopt.

Risico’s bij meer bezuiniging De Gemeente Alphen aan den Rijn is als enig aandeelhouder en eigenaar van het pand, volledig eigenaar van Castellum.

5

Voorbeelden van theaters zonder subsidie zijn het Beatrixtheater in Utrecht, TheaterHangaar in Katwijk en het Circustheater in Scheveningen. Belangrijke verschillen zijn vaste producties voor een lange periode waardoor er relatief weinig kosten zijn voor decor/bouw en techniek, de locatie en de naamsbekendheid. Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 29 van 54

Verder bezuinigen leidt mogelijkerwijs tot: 

Verandering van de functie Stadstheater. Dit kan, naast de risico’s voortvloeiende vanuit de BV voor de gemeente als aandeelhouder, ook leiden tot het terugtrekken van sponsoren.



Vermindering aantal voorstellingen. Dit kan leiden tot een neerwaartse spiraal, minder voorstelling betekend bijvoorbeeld minder opbrengsten vanuit horeca, maar heeft ook consequenties voor het huidige (al beperkte) personeelsbestand.



Liquidatie van de BV. Financiële verantwoordelijkheden ten aanzien van de liquidatie zijn dan voor rekening van de gemeente.

Bijdrage van Castellum ten aanzien van de bezuinigingen Theater Castellum heeft een scenariobeschrijving opgesteld waarin 4 scenario’s zijn uitgewerkt waarin zichtbaar is wat er gebeurt met de bedrijfsvoering als de jaarlijkse subsidie wordt teruggebracht met respectievelijk

50.000, € 150.000, € 300.000 en €

500.000. De gemaakte analyse is geaccordeerd door BDO. Deze beschrijving is te vinden in hoofdstuk 6.

Verder traject voor de lange termijn Castellum zal voor de lange termijn deelnemen aan het transformatietraject, waarbij er op een andere manier gestuurd zal gaan worden (zie paragraaf 1.5). 2.

Streekmuziekschool

De streekmuziekschool is opgericht in de jaren 60 als gemeenschappelijke regeling met een aantal regiogemeenten. Na veel verschuivingen, fusies en beleidswijzigingen is de gemeenschappelijke regeling ontbonden in 2003 en is de Stichting Streekmuziekschool Alphen aan den Rijn opgericht. In opvolging van een gemeentelijk besluit om gefaseerd een eenduidige subsidierelatie aan te gaan met een aantal grote professionele instellingen en de Cultuurvisie Alphen aan den Rijn, heeft de Gemeente Alphen aan den Rijn een meerjaren uitvoeringsovereenkomst gesloten met de Streekmuziekschool. Deze overeenkomst, die onlosmakelijk gekoppeld is aan de subsidiebeschikking van dat betreffende jaar, loopt van 2013 t/m 2016. Met deze overeenkomst is een wederzijdse verplichting aangegaan waarbij het muziekonderwijs in Alphen aan den Rijn centraal staat. Gezien alle komende veranderingen is naar Sportspectrum al het beleidsvoornemen door het college geuit om de subsidie per januari 2016 stop te zetten. Sportspectrum heeft zelf ook scenario’s voor mogelijke ombuigingen aangedragen.

Activiteiten Streekmuziekschool De Streekmuziekschool biedt activiteiten aan met als doel; het bieden van mogelijkheden tot muzikale ontwikkeling en muzikaal functioneren van de inwoners van Alphen aan den Rijn en van andere gemeenten die diensten afnemen van de muziekschool, zodat in beginsel iedere inwoner van die gemeenten die over de capaciteiten beschikt zich tot een voor hem / haar bereikbaar muzikaal niveau kan ontwikkelen en ook in die zin functioneert. Dit doen zij in de volgende 3 productgroepen; Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 30 van 54

* Cultuurparticipatie als doel * Cultuurparticipatie als middel * Cultuureducatie

Begroting De subsidie voor de Streekmuziekschool bedraagt in 2014: -

€ 531.100 productsubsidiëring

Hiertegenover staat in de begroting een opbrengst geraamd van: -

Circa € 124.500 uit te ontvangen huur.

Mogelijkheden bezuinigingsopgaven In de overeenkomst met de Streekmuziekschool is een artikel opgenomen waarin gesteld wordt dat: “De gemeente subsidieert de stichting slechts in verplichtingen op grond van de Werkeloosheid en de zogenaamde bovenwettelijke regelingen indien deze rechtstreeks voortvloeien uit een besluit tot vermindering of beëindiging van de subsidiëring of indien deze redelijkerwijs niet voor rekening van de stichting behoren te komen. … “ De overeenkomst is echter onlosmakelijk gekoppeld is aan de subsidiebeschikking. Dit maakt het verlagen van de subsidie aan of zelfs het beëindigen van de subsidierelatie met de Streekmuziekschool niet geheel onmogelijk, maar vraagt wel om een zeer zorgvuldige procedure.

Bezuinigingsvoorstel * € 50.000 structureel vanaf 2015. De Streekmuziekschool heeft de afgelopen jaren meer inkomsten gegenereerd uit activiteiten dan begroot. Hier liggen voor de toekomst kansen om zich hier verder in te ontwikkelen. Daarnaast biedt het verhogen van de lesgelden een beperkte mogelijkheid om het overige deel van de bezuiniging op te vangen.

Risico’s bij (meer) bezuinigingen 

Het genereren van extra inkomsten door aanvullende activiteiten en het verhogen van lesgelden is een onzekere factor. De afgelopen jaren is gebleken dat bij verhoging van de lesgelden er minder leerlingen actief zijn bij de Streekmuziekschool. Mogelijk betekend een verdere verhoging van de lesgelden om de bezuiniging te realiseren, een verdere daling van het leerlingenaantal.



Vergaande bezuinigingen dan wel beëindiging van de subsidierelatie kan gevolgen hebben voor de continuïteit van het muziekonderwijs in Alphen aan den Rijn.



Frictiekosten die mogelijk voor rekening van de Gemeente Alphen aan den Rijn komen voortvloeiend uit de overeenkomst of het onzorgvuldig doorlopen van de bekende afbouwprocedures uit de AWB.

Risico frictiekosten Op basis van de bekende gegevens is er een grove inschatting te maken van de frictiekosten, die overigens bij een zorgvuldig doorlopen procedure niet per definitie voor de gemeente zijn. Echte door de bepaling in de overeenkomst is dit wel een post om rekening mee te houden. Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 31 van 54

Uitgaande van het slechtste scenario, totale ontbinding van de stichting, dient er rekening gehouden te worden met circa € 2.924.500 voor het totale personeelsbestand. In deze berekening zitten de volgende kosten opgenomen; - werk naar werk-traject (vanaf datum ontslag) - kosten werk naar werk activiteiten - WW-lasten

Verder traject voor de lange termijn De streekmuziekschool is een van de partijen waar het beleidsvoornemen geuit zal worden om de subsidierelatie te beëindigen. Door de lopende overeenkomst die de gemeente Alphen aan den Rijn met ze heeft, is het voornemen om de relatie te beëindigen per 1 januari 2017. Het thema muziekonderwijs zal meegenomen worden in het verdere traject zoals beschreven in paragraaf 1.5 2.3.2

Toelichting op bezuinigingen 2015 incidenteel en structureel

1. Budget incidentele subsidie kunstbevordering en -beoefening

€ 10.374 structureel 2015 € 18.674 structureel 2016

2. Éénmalige onderbesteding popcultuur

€ 50.000 incidenteel 2015

3. Vervanging ivm pensioen directeur Streekarchief

PM structureel

Totaal structureel 2015 Totaal structureel 2016 Totaal incidenteel

€ 10.374 € 18.674 € 50.000

1. Budget incidentele subsidie kunstbevordering en -beoefening In de begroting is een post op genomen voor incidentele subsidiëring van activiteiten in het kader van kunstbeoefening en –bevordering, ter hoogte van € 18.674. Hiervan is € 8.300 een reservering voor het programma cultuureducatie met kwaliteit waarvoor een regionaal convenant is afgesloten tot 2016.

Reden bezuiniging: Bij eerdere bezuinigingen zijn de incidentele budgetten in Rijnwoude en Alphen aan den Rijn niet meer opgenomen in de begroting. Deze post is afkomstig uit het voormalige Boskoop. In het kader van de harmonisatie kan deze post uit de begroting gehaald worden

Maatschappelijk gevolg: Door het wegbezuinigen van deze post is het niet mogelijk om kansrijke initiatieven gedurende het jaar te stimuleren.

Financieel gevolg: Structurele bezuiniging in 2015 en 2016 Juridisch gevolg: Geen 2. Éénmalige onderbesteding popcultuur In 2013 is er een wedstrijd gehouden voor het beste initiatief voor de bevordering van Popmuziek in Alphen aan den Rijn. Hieruit is de Stichting Alphense Popmuziek ontstaan. Zij ontvangen op basis van een pilot een subsidie van € 100.000 per jaar. Naar aanleiding van een evaluatie moet blijken of dit bedrag in de toekomst bijgesteld dient te worden.


Pagina 32 van 54

Reden bezuiniging: Voor het jaar 2014 ontvangt de stichting een subsidie van € 100.000, waarvan € 50.000 is betaald uit de begroting 2013 en de andere € 50.000, na een tussenevaluatie in juni 2014, betaald zal worden uit de begroting 2014. In 2014 staat er € 100.000 begroot, wat maakt dat er incidenteel € 50.000 beschikbaar is.

Maatschappelijk gevolg: Geen Financieel gevolg: Incidenteel € 50.000 in 2015 Juridisch gevolg: Geen 3. Vervanging in verband met pensioen directeur Streekarchief Het Streekarchief is een gemeenschappelijke regeling met de gemeenten Nieuwkoop en Kaag en Braassem, waar Alphen aan den Rijn als grootste gemeente regievoerder is. Besluiten in deze dienen gezamenlijk met de gemeenten uit de gemeenschappelijke regeling genomen te worden.

Reden bezuiniging: De huidige directeur van het Streekarchief gaat per 01-01-2015 met pensioen, waardoor zijn functie vacant wordt. De huidige directeur zit qua salariëring aan het einde van zijn uitloopschaal. Het opnieuw invullen van de vacature kan een besparing opleveren. Hoeveel er bespaard zal gaan worden dient nog verder uitgezocht te worden. Dit is mede afhankelijk van het niveau en de ervaring die gevraagd zal gaan worden in de vacature.

Maatschappelijk gevolg: Geen Financieel gevolg: PM structureel vanaf 2015 Juridisch gevolg: Geen 2.3.3

Structurele financiële keuzes met grote beleidsimpact (scenario 2b) 1.

Herhuisvesting Streekarchief

PM

2.

Harmonisatie en huisvesting bibliotheek

PM

1. Herhuisvesting Streekarchief Het Streekarchief is een gemeenschappelijke regeling met de gemeenten Nieuwkoop en Kaag en Braassem, waar Alphen aan den Rijn als grootste gemeente regievoerder is. Besluiten in deze dienen gezamenlijk met de gemeenten uit de gemeenschappelijke regeling genomen te worden. Momenteel worden er problemen ervaren op de huidige locatie ten aanzien van het aantal beschikbare kilometers voor het archief en problemen rondom de klimaatbeheersing en de wettelijke eisen waar archiefruimte aan dient te voldoen. In de zomer 2014 zal het statische archief verplaatst worden naar het nieuw gebouwde Gouwe Depot in Zuidplas. Dit vloeit voort uit een besluit uit 2008 waarvoor ook al contracten getekend zijn. Hiermee is het tekort aan aantal kilometers voor het behouden van het archief opgelost voor het statische deel. Voor het overige deel van het archief dat vooralsnog niet verhuisd wordt, zal investering noodzakelijk zijn in de huisvesting uitgaande van de huidige locatie en de functie.

Onderzoek huisvesting streekarchief Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 33 van 54

Samen met de deelnemende gemeenten uit de gemeenschappelijke regeling zal onderzocht worden welke mogelijkheden er zijn voor het herhuisvesten van het overige deel van het archief of dat de huidige locatie aangepast wordt aan de geldende wetgeving. Een van de mogelijkheden die in dit onderzoek meegenomen wordt is het verplaatsen van het volledige streekarchief naar het Gouwe Depot met een loketfunctie in Alphen aan den Rijn voor het opvragen en inzien van stukken (wettelijke taak). Voor deze laatste optie is het van belang om samen met de gemeenten Nieuwkoop en Kaag en Braassem in overleg te treden over de gewenste functie van het Streekarchief. Huisvesting van het archief buiten de gemeente betekend namelijk dat de dienstverlening anders wordt en dat de activiteiten op het gebied van educatie niet meer uitgevoerd kunnen worden.

Mogelijkheden bezuinigingsopgaven Het onderzoek zal uit moeten wijzen of aanpassingen in de huisvesting van het Streekarchief daadwerkelijk tot besparingen leidt.

2. Bibliotheek Momenteel heeft de Gemeente Alphen aan den Rijn een subsidierelatie met 2 organisaties voor de uitvoering van het bibliotheekwerk in de gemeente. Deze situatie is ontstaan door de fusie. Hier dient nog een harmonisatiebesluit op genomen te worden. Daarnaast is door het niet doorgaan van nieuwbouwplannen voor de vestiging in Alphen aan den Rijn en onzekerheid over de herhuisvesting van de vestiging in Hazerswoude Rijndijk en de vestiging in Boskoop, een dringende huisvestingsvraag ontstaan. Niet alleen in het belang van de drie genoemde vestigingen, maar ook in het belang van de bereikbaarheid en spreiding van de bibliotheek voor de hele Gemeente Alphen aan den Rijn. Er zal een visie op de bibliotheek opgesteld gaan worden, waar deze vraagstukken in meegenomen worden.

Mogelijkheden bezuinigingsopgaven Uit de op te stellen visie zal moeten blijken of er besparingen mogelijk zijn op de bibliotheek en zo ja, hoeveel er op termijn bespaard kan worden.


Pagina 34 van 54

Hoofdstuk 3 Participatieverslag Beginspraak Welzijn/Sport/Cultuur

Participatieverslag Nieuw & Anders

Op 26 en 31 maart vonden twee bijeenkomsten plaats met de titel “Nieuw & Anders” plaats. Twee bijeenkomsten die druk bezocht werden door vrijwilligers, verenigingen en organisaties uit de gemeente. Tijdens deze bijeenkomst gingen de deelnemers het gesprek aan met elkaar, wethouders, raadsleden en ambtenaren over de Toekomst van Alphen aan den Rijn. Dit verslag geeft een indruk van de belangrijkste punten uit beide bijeenkomsten. Zowel op 26, als op 31 maart zijn de deelnemers het er over eens dat het Anders kan. We hebben met elkaar een maatschappij gecreëerd waarin veel kokers zijn die los van elkaar werken en waarbij veel activiteiten en ondersteuning onder andere door de vele regels - professioneel georganiseerd is. Veel deelnemers vinden het dan ook een goede ontwikkeling dat het een en ander gaat veranderen. Deze verandering kan er voor zorgen dat we als samenleving weer meer voor elkaar gaan doen en niet alles opgelost en betaald hoeft te worden door de gemeente. Dit vraagt echter wel om een cultuurverandering en dat kost tijd. Het is dus belangrijk om met elkaar de tijd te nemen om het Nieuw & Anders te organiseren.

Wat is er nodig voor “Nieuw & Anders”?

Stel gezamenlijk doel en inwoner centraal Veel deelnemers geven aan zich te kunnen vinden in de geschetste visie waarbij vooral de basis van de piramide versterkt moet worden. Veel deelnemers geven echter ook aan dat deze visie nog erg op hoofdlijnen is, waardoor het moeilijk is om heel concreet met elkaar te

ondersteuning

bedenken “wat gaan we anders doen”. Om echt met elkaar een verdieping te kunnen maken, moet eerst duidelijker zijn wat het gezamenlijk

meedoen faciliteren

doel is. Hierbij zou de vraag van inwoners en vrijwilligers centraal moeten staan. Waar is nu echt behoefte aan.

Maak gebruik van wat er al is Er is al heel veel. Niet alles hoeft Nieuw &

de basis

Aantal inwoners

Anders. Het is juist de kunst om meer met elkaar te verbinden en op die manier dubbelingen eruit te halen. Daarnaast vraagt de verandering niet

Leer ook van de dorpen en kernen. Daar doen mensen veel voor elkaar en de gemeenschap.

enkel om nieuw aanbod, maar juist om met een Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 35 van 54

andere blik naar problemen/vraagstukken te kijken. Zo is sport misschien wel een oplossing voor eenzame ouderen. In de toeleiding (naar aanbod) is het dan ook belangrijk om veel breder te kijken naar de mogelijkheden in de gemeente.

Samenwerking als middel voor innovatie Op dit moment wordt al veel samengewerkt. Deze samenwerking vindt vaak in de eigen koker plaats, dus met vergelijkbare organisaties. Er is nog weinig kruisbestuiving tussen verschillende onderwerpen. Juist deze kruisbestuiving kan zorgen voor innovatie en verrassende combinaties. 

Gezamenlijke activiteiten o

Sportverenigingen kunnen heel goed een rol spelen om kwetsbare mensen meer te laten participeren.

o

Verschillende doelgroepen zouden elkaar moeten helpen. Bijvoorbeeld jongeren en ouderen.

 Door gezamenlijk activiteiten te ontwikkelen, is het beter mogelijk om kwetsbare mensen in reguliere activiteiten mee te laten doen. 

Delen van materiaal, accommodaties, bestuur, vrijwilligers o

Organisaties kenden elkaar nog niet, maar door in gesprek te gaan, zien ze raakvlakken en kunnen zie iets voor elkaar betekenen.

o

Er is ook veel meer mogelijk op het gebied van zelfbeheer. Veel verantwoordelijkheid is organisaties de afgelopen jaren uit handen genomen. Juist doordat activiteiten overgenomen worden door professionals of de gemeente wordt het hart uit de energie

“Wanneer we een gratis ruimte hebben, hebben we geen subsidie meer nodig.” (Tafel cultuur, 26 maart)

van vrijwilligersinitiatieven gehaald.

Om samenwerking op gang te krijgen, is het noodzakelijk om elkaar eerst beter te leren kennen. Om op die manier een beter totaal beeld te krijgen van alle mensen, verenigingen en organisaties die actief zijn in de gemeente. Door een netwerk te vormen, is het vervolgens ook makkelijker om de samenwerking te vinden. 

Sociale kaart/marktplaats



Platform



Netwerk/themabijeenkomsten

Minder en meer flexibele regels Veel van de huidige weten regelgeving maakt de gewenste verandering onmogelijk. Niet de regels moeten voorop staan maar de situatie. De gemeente zou kaders moeten stellen en organisaties vervolgens de vrijheid en verantwoordelijkheid moeten geven om vanuit hun expertise te bepalen wat nodig is. Deze veranderingen vragen om een gemeente die handelt vanuit vertrouwen en die samen met haar inwoners, vrijwilligers en organisaties bouwt aan een andere samenleving. Dat kan niet als er overal regels voor zijn. Daar staat echter Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 36 van 54

tegenover dat het niet realistisch is dat alle regels worden afgeschaft. Organisaties zullen ook meer dan op dit moment gebeurt de ruimte moeten opzoeken binnen de huidige regels.

Ruimte voor variatie Niet iedere wijk, gebied of probleem vraagt om dezelfde aanpak. Zorg er dat verschillen mogelijk zijn. Op die manier kan zo goed mogelijk gebruik gemaakt worden van kansen die er zijn. Dit vraagt van organisaties dat ze ook veel creatiever met elkaar gaan kijken welke kansen er zijn. Dus geen standaard oplossingen, maar slimme combinaties. Waarbij professionals altijd aanvullend zijn op inwoners. Door dit per situatie te laten verschillen, komen de mogelijkheden van de inwoners en vrijwilligers het beste tot hun recht.

Mogelijke risico’s Er is veel mogelijk, veel kan Anders. Er zijn ook risico’s waar we aan het begin van het proces al aandacht voor moeten hebben. 

Ga niet te snel Neem voldoende tijd voor de verandering. Wees realistisch wat in korte tijd te bereiken is.



Bezuinig het niet kapot Er kan veel anders en met deze veranderingen kan ook worden bezuinigd. Door inwoners en partijen te betrekken bij deze keuzes kan worden voorkomen dat de verkeerde keuzes worden gemaakt.



Houd oog voor kwetsbare groepen Vergeet niet dat er in de samenleving mensen zijn waarvoor altijd professionele hulp of ondersteuning nodig is. Deze hulp moet de gemeente blijven garanderen.



Vraag niet te veel van vrijwilligers De komende jaren wordt waarschijnlijk steeds meer een beroep gedaan op vrijwilligers. We moeten voorkomen dat het te veel wordt. Dan ben je als gemeente en zijn we als samenleving nog verder van huis. Zorg er als gemeente voor dat je vrijwilligers op een juiste manier worden ondersteund en beloond.



Communicatie het is belangrijk om iedereen mee te nemen in de komende veranderingen. Het is daarom goed om meteen van het begin te communiceren over het proces en de veranderingen.


Pagina 37 van 54

Rol van de gemeente In alle gesprekken zijn de deelnemers het eens over de rol van de gemeente. De gemeente moet faciliteren. Vanuit vertrouwen en een coördinerende rol moet de gemeente het zo makkelijk mogelijk maken voor haar inwoners en organisaties om de verandering in gang te zetten. Wat deze faciliterende rol precies inhoudt, wordt in alle gesprekken op verschillende manieren gedefinieerd. Zie hiervoor de figuur op de volgende bladzijde.

Bruggen slaan

Ga de samenleving in Koppelen initiatieven

Samenwerking in opdrachten Vormen netwerk

Ontschotten

Samenwerking forceren

Belonen vrijwilligers Ondersteunen vrijwilligers Aandacht voor vrijwilligers Ben zuinig op vrijwilligers

Dubbelingen eruit halen

Rol gemeente: Faciliteren

Communicatie Duidelijke visie

Financieren samenwerken

Betalen hoge kosten

Dynamisch beleid

Financiering

Creëer ruimte in regels

Regisseur Beleid & uitvoering

Toegang

Zorg voor vertrouwen Eén contactpersoon Sneller handelen Praktische bezwaren oplossen

Beter gebruik gebiedsadviseurs

Vanuit al deze verschillende definities zijn twee opdrachten voor de gemeente te onderscheiden: 1. De samenwerking op gang brengen Veel organisaties geven aan dat ze aan de slag willen met samenwerking, maar dat ze verwachten dat de gemeente hierin de eerste stap zet en regie houdt. 2. Eigen rol aanpassen In beide bijeenkomsten komt naar voren dat om de veranderingen te bereiken het noodzakelijk is dat de gemeente haar gedrag en regels aanpast. Er moet echt ruimte gecreëerd worden om verandering mogelijk te maken.


Pagina 38 van 54

Rol verenigingen en organisaties De gemeente is niet alleen verantwoordelijk voor de benodigde verandering. De deelnemers benoemen dat zij daar zelf ook een belangrijke rol in spelen. Tijdens beide bijeenkomsten werden hier al de eerste stappen in gezet. Aan de verschillende tafels werden kaartjes uitgewisseld of ontstonden goede ideeën voor samenwerking. De uitdaging is om de komende tijd deze ideeën gezamenlijk handen en voeten te geven.

Activiteiten communiceren in plaatselijke krant Laten zien wat je hebt

Lokale netwerkborrels

Duidelijker communiceren met gemeente

Netwerken Zelf contact leggen

Bekendheid

Contact onderhouden

Aansluiten bij het dorpsoverleg

Beursvloer organiseren

Waar gaan organisaties morgen mee aan de slag Open staan voor elkaar

Met open vizier aan tafel

Houding

Contact leggen met scholen

Kijk buiten eigen muren

Verenigingen bellen voor inzet cliënten bij klussen

Sport & gezondheid met elkaar verbinden Verbindingen leggen

Zorg voor warm ontvangst Cursussen integraal benaderen

Vraag en aanbod bij elkaar brengen

Vervolg We hebben twee inspirerende bijeenkomsten gehad. Deze energie willen we graag vasthouden en gebruiken om de komende tijd ook in de praktijk Nieuw & Anders met elkaar aan de slag te gaan. Op 7 mei vindt een derde bijeenkomst plaats. In deze bijeenkomst gebruiken we de opbrengsten benoemd in dit verslag om samen een volgende stap te zetten. We hopen u allemaal te zien op 7 mei.


Pagina 39 van 54

Hoofdstuk 4 Bijdrage Sportspectrum

De Kracht van Sport en Bewegen De instrumentele waarde van sport en bewegen is groot op het terrein van onder meer participatie, vitaliteit, sociale activatie en binding, de ontwikkeling van de jeugd, gezondheid en de leefbaarheid in wijken en buurten. Daarmee wordt aangesloten op het coalitieakkoord ‘Daadkracht Dichtbij’ ten aanzien van het investeren in preventie. Sport is bovendien een sector waarin de kracht van de vrijwilliger reeds ondubbelzinnig tot uitdrukking komt. Om de maatschappelijke kracht van sport niet uitsluitend te benoem maar (juist nu) optimaal te benutten wordt sport en bewegen in een nieuwe vorm (intensiever) ingezet in de context van: jeugd, buurt, sportvereniging en de fysieke leefomgeving. Jeugd In de jonge jaren wordt de basis gelegd voor een leven lang sporten en bewegen. De talenten van de jeugd in Alphen worden met sport en bewegen ontwikkeld waardoor zij op vol vermogen kunnen deelnemen aan de samenleving. Een kwalitatief hoogwaardige baby, peuter en kleuter beweegaanbod, bewegingsonderwijs en een naschoolsportaanbod vormen hierbij essentiële onderdelen. Ouders, kinderopvang, onderwijs, sportverenigingen en Sportspectrum vervullen hierbij ieder hun eigen en prominente rol. Middels de inzet van combinatiefuncties en door optimaal te gebruik te maken van de mogelijkheden vanuit de Rijksregeling kan worden gekomen tot een kosten efficiënte sportaanbod vanuit alle binnensportaccommodaties en om te komen tot een gestructureerde samenwerking in het sociaal domein. Buurt Om de kracht van sport en bewegen ten gunste te brengen van de participatiesamenleving dient het op buurtniveau aangeboden te worden. Een buurt gebonden aanbod van sport en bewegen draagt bij een prettige woon en leefomgeving voor alle inwoners. In nauwe samenwerking met de professionals in de sociale wijkteams kunnen buurtsportcoaches hiervoor op een vraaggerichte wijze zorgen en zo een sportieve bijdrage leveren aan de participatie van ouderen, sociale activatie, preventie en vroeg signalering. De inzet van buurtsportcoaches maakt een kosten efficiënte inregeling mogelijk in tenminste tien buurten in Alphen aan Rijn waarbij de mogelijkheden vanuit zowel de Rijksregeling als sociale participatie optimaal worden benut. Sportvereniging Voor veel inwoners vervult de sportvereniging een belangrijke rol in hun sociale leven. Vanuit haar nieuwe rol als faciliterende overheid, wil de gemeente graag de kracht van sportverenigingen verder benutten in zowel maatschappelijk opzicht als ten aanzien van beheer. De druk op sportverenigingen neemt echter wel toe. Inkomsten nemen af, verantwoordelijkheden nemen toe en de speurtocht naar goed kader is structureel. Komende tijd worden mogelijkheden verkend en ingezet om de maatschappelijke kracht van sportverenigingen verder uit te bouwen. Een breed sportaanbod (school, wijkgericht, ouderen et cetera), samenwerking en zelfbeheer (op verschillende servicelevels) vormen de ingrediënten voor sterke en gezonde sportverenigingen in Alphen aan den Rijn. Er worden afspraken gemaakt met de sportverenigingen om hier gericht naar toe te werken. De inzet van combinatiefuncties zal hierbij een sleutelrol vervullen. Fysieke leefomgeving De fysiek leefomgeving kan beweegvriendelijk worden om zo uit te dagen, te verleiden tot sport en bewegen. Het vormt onderdeel van een gezonde leefomgeving. Een goed ingerichte fysieke leefomgeving draagt bij aan gezondheid van de burgers, leefbaarheid, sociale cohesie, betere school- en werkprestaties, de identiteit van buurt of wijk. Komende periode worden de ruimtelijke mogelijkheden om te komen tot een aanpassing van de fysiek omgeving nader verkend. 28 mei 2014


Pagina 40 van 54

Hoofdstuk 5 Benchmark Theater


Pagina 41 van 54


Pagina 42 van 54


Pagina 43 van 54

theater Theater Castellum Theater de Veste Stadsgehoorzaal Vlaardingen De Naald Theater aan het Spui Parktheater Zaantheater Schouwburg Almere Theater Amphion Stadsschouwburg de Vereeniging Theater Orpheus Theater de Muzeval Kunstmin Stadsschouwburg Stadtheater Zoetermeer De Maaspoort

aantal stoelen gemeente 749 Alphen aan den Rijn 500 Delft 681 Vlaardingen 540 Westland 530 Den Haag 1742 Eindhoven 893 Zaanstad 1550 Almere 1150 Doetinchem 1450 Nijmegen 1300 Apeldoorn 650 Emmen 920 Dordrecht 905 Sittard-Geleen 778 Zoetermeer 984 Venlo

subsidiebedrag totaal

per inwoner

€ 968.165 € 1.522.352 € 2.123.283 € 1.259.000 € 1.761.000 € 3.063.477 € 2.370.000 € 2.917.200 € 1.881.680 € 2.004.245 € 4.682.944 € 570.000 € 2.063.825 € 750.000,00 € 1.426.000 € 2.231.289


per stoel € 9,06 € 15,23 € 29,88 € 12,18 € 3,56 € 13,87 € 15,70 € 14,87 € 33,39 € 11,89 € 29,72 € 5,28 € 17,38 € 7,99 € 11,54 € 22,23

€ 1.292,61 € 3.044,70 € 3.117,89 € 2.331,48 € 3.322,64 € 1.758,60 € 2.653,98 € 1.882,06 € 1.636,24 € 1.382,23 € 3.602,26 € 876,92 € 2.243,29 € 828,73 € 1.832,90 € 2.267,57

Pagina 44 van 54

Hoofdstuk 6 Bijdrage Castellum

Inleiding Aanleiding tot de opstelling van bijgevoegde scenario’s is de ambitie van het college om de subsidie die Castellum ontvangt structureel terug te brengen met € 500.000 per jaar. Na overleg is besloten 4 scenario’s uit te werken. Wat gebeurt er met de bedrijfsvoering als de jaarlijkse subsidie wordt teruggebracht met respectievelijk 50.000, € 150.000, € 300.000 en € 500.000. Genoemde scenario’s zijn ontleend uit een door BDO geaccordeerde analyse. Scenario 1; maximale subsidiekorting van € 50.000 per jaar Deze besparing is reeds gerealiseerd door de duobaan van de directie en hoofd marketing met Stadstheater Zoetermeer. Scenario 2; maximale subsidiekorting van € 150.000 per jaar Deze extra besparing op scenario 1 wordt gerealiseerd door het niet meer kunnen reserveren voor herinvesteringen. Scenario 3; maximale subsidiekorting € 300.000 per jaar Castellum valt terug naar de programmering van maximaal 120 voorstellingsmomenten met een 3 daagse openingsweek. Realisatie door 10% besparing op de vaste kosten en het ontslaan van 3 medewerkers Scenario 4; maximale subsidiekorting van € 500.000 per jaar Castellum valt terug naar de programmering van 80 voorstellingen bij een 2 daagse openingsweek. Realisatie via 40% reductie op vaste lasten waarbij een ontslag van 6 medewerkers. Open houden theater is feitelijk dan geen optie. Overzicht scenario's subsidie Castellum Huidig Netto kasstroom

Scenario's -/- € 50.000 -/- € 150.000 -/- € 300.000 -/- € 500.000

-65.000

-65.000

-65.000

-65.000

-65.000

0

-50.000

-150.000

-300.000

-500.000

-65.000

-115.000

-215.000

-365.000

-565.000

- Samenwerking theater Zoetermeer - Geen vervangingsinvesteringen (foyer, tapijt, stoelen) - Verlaging aantal voorstellingen naar 120 per jaar - Verlaging aantal voorstellingen naar 80 per jaar

50.000

50.000 100.000

50.000 100.000

50.000 100.000 45.000

50.000 100.000

Totaal effect maatregelen

50.000

150.000

150.000

195.000

245.000

-15.000

35.000

-65.000

-170.000

-320.000

97.000

97.000

97.000

32.000

-73.000

-223.000

Effect verlaging subsidie Te besparen Effect genomen maatregelen:

Netto kasstroom na genomen maatregelen

95.000

Effect mogelijke omzetting lening Gem Alphen a/d Rijn in agio Netto kasstroom na omzetting lening Gem. Alphen a/d Rijn in agio

-15.000

35.000


Pagina 45 van 54

Toelichting Bij genoemde scenario’s betreft het slechts mogelijke scenario’s, niet gewenste scenario’s. In bijlage treft u de hierbij genomen uitgangspunten. Uitgangspunten 1. Er is gekozen om te rapporteren op kasstroom, liquiditeit. Dit omdat de aflossing van de lening fors op de liquiditeit drukt, iets wat niet naar voren komt in het resultaat. 2. De aflossing op de lening drukt de liquiditeit behoorlijk. Door omzetting in agio (eigen vermogen) vervalt de aflossing en daarmee dus ook de druk op de liquiditeit. Tevens wordt het negatieve vermogen iets beter wat wellicht voor een externe partij wat meer zekerheid kan geven bij een financiering. Hoewel af te vragen is of er überhaupt marktkansen zijn met het huidige negatieve vermogen van Castellum. 3. De basis voor de jaarlijkse kasstroom is de begroting 2014 (gecorrigeerd voor de investeringssubsidie van € 100.000), wat overeenkomt met een gangbaar jaar voor Castellum. 4. De grondslagen voor resultaatbepaling in de begroting komen overeen met de grondslagen voor de jaarrekening. 5. Het saldo van de exploitatie is gecorrigeerd voor afschrijvingen, aflossingen lening, investeringen en investeringssubsidie om tot jaarlijkse netto kasstroom te komen. 6. De doorbelasting van loonkosten door inzet personeel bij theater Zoetermeer wordt geschat op € 50.000 per jaar. 7. De besparing op investeringen is gebaseerd op het uitstellen van vervangingsinvesteringen in de komende 5 jaren (gemiddelde investering per jaar van € 100.000).Zie specificatie. 8. De besparing door middel van het omzetten van de lening Gemeente Alphen a/d Rijn in agio is berekend op basis van de maandelijkse termijn voor rente en aflossingen volgens het schema. 9. De daling van de marge op theatervoorstellingen is berekend op basis van de theateromzet en -kostprijs zoals gehanteerd voor de begroting 2014 en naar verhouding van het aantal voorstellingsdagen ten opzichte van de huidige situatie (dus 3/4 en 2/4) 10. De besparing op personeel bij de verschillende scenario's is berekend op basis van het ontslag / de uitdiensttreding van medewerkers (oproepkrachten en tijdelijke contracten eerst) zonder rekening te houden met frictiekosten. 11. De besparing op vaste kosten is gebaseerd op een verlaging van 10% bij 40 voorstellingen minder en 30% bij 80 voorstellingen minder 12. Voor de loonkosten is uitgegaan van de cao zoals deze bekend was bij het opmaken van de begroting 2014. Eventuele toekomstige CAO verhogingen zijn niet meegenomen.


Pagina 46 van 54

Te verwachten effecten Uitvoering van scenario 2 tot en met 4 brengt onderstaande effecten mee indien scenario 2, 3 of 4 wordt uitgevoerd. -

de kwaliteit van de voorstellingen. De diversiteit van het aanbod en de kwantiteit van de grote namen neemt af waardoor ook de vraag zal afnemen. De grote namen, die werken vanuit een vraagmarkt, afficheren zich graag met een volwaardige grote programmering. Consumenten kopen waar de keuze ruim is. In de huidige markt is er voldoende elders te consumeren.

-

De kwaliteit van het pand De al aanwezige gebruiksslijtage neemt toe. Het gebouw kan niet (tijdig) haar updates krijgen. Dit zal naar verwachting ook gevolgen hebben voor de toeloop van commerciële evenementen.

-

De kwaliteit van de service Castellum werkt al met weinig professionele krachten en relatief veel vrijwilligers. De service zal nu onder de kwaliteitsgrens zakken die Alphenaren mogen en zullen verwachten.

-

De kwaliteit van de veiligheid Door de gedwongen ontslagen komt de veiligheid fors in het geding. Theater technisch werken vereist kennis, vakmanschap en kennis van gebouw en middelen.

-

De kwaliteit van de partnercontracten Bij het terugvallen in het activiteitenniveau zal de horecapartner naar verwachting het contract ontbinden daar er onvoldoende verdienkansen zijn. Daarnaast zal het brouwerij en wijnencontract wat een omzetbonus uitkering achteraf kent teruglopen (minder afname, lagere kortingen).

-

Kwaliteit van de sponsorschappen. De subsidieversobering leidt tot uitval bij het oversluiten van de huidige sponsorcontracten en het moeilijker kunnen sluiten van nieuwe contacten.

Beschouwing van de markt -

Substantiële omzetstijgingen zijn in de komende periode niet waarschijnlijk. Herstel van de economische crisis gaat langzaam. Omzet en rendementsopvang vanuit de commerciële markt is geen reële aanname

-

Het extra afsluiten van sponsorcontracten wordt net als het mogelijk aantrekken van de bedrijvenmarkt als moeilijk haalbaar gezien. De economie herstelt zich langzaam. Het op grotere schaal kunnen liëren aan maatschappelijke doelen is nog ver weg.


Pagina 47 van 54

-

Het minder brengen van theatervoorstellingen binnen het gebouw kan de mogelijkheid bieden tot een extra openingsdag voor de bioscoop (VSBzaal). De extra te behalen inkomsten zullen rond de € 15.000 bedragen. En daarmee niet de verloren marge binnen het theater goed maken.

-

er is nogmaals een inzage in subsidievergelijk ten opzichte van andere theaters in beeld gebracht. Deze benchmark is opgesteld door ambtenaar cultuur. De andere benchmark kunt u terugvinden in het zakboekje ‘meest efficiënte theater’. (Hierin is de conclusie dat Castellum de laagste subsidiebijdrage ontvangt waarbij er is gemeten per bezoeker en per voorstelling. Zowel inclusief als exclusief huursubsidie)

theater aant. stoelen gemeente subsidiebedrag totaal per inwoner per stoel Theater Castellum 749 Alphen aan den Rijn € 968.165 € 9,06 € 1.292,61 Theater de Veste 500 Delft € 1.522.352 € 15,23 € 3.044,70 Stadsgehoorzaal Vlaardingen 681 Vlaardingen € 2.123.283 € 29,88 € 3.117,89 De Naald 540 Westland € 1.259.000 € 12,18 € 2.331,48 Theater aan het Spui 530 Den Haag € 1.761.000 € 3,56 € 3.322,64 Parktheater 1742 Eindhoven € 3.063.477 € 13,87 € 1.758,60 Zaantheater 893 Zaanstad € 2.370.000 € 15,70 € 2.653,98 Schouwburg Almere 1550 Almere € 2.917.200 € 14,87 € 1.882,06 Theater Amphion 1150 Doetinchem € 1.881.680 € 33,39 € 1.636,24 Stadsschouwburg de Vereeniging 1450 Nijmegen € 2.004.245 € 11,89 € 1.382,23 Theater Orpheus 1300 Apeldoorn € 4.682.944 € 29,72 € 3.602,26 Theater de Muzeval 650 Emmen € 570.000 € 5,28 € 876,92 Kunstmin 920 Dordrecht € 2.063.825 € 17,38 € 2.243,29 Stadsschouwburg 905 Sittard-Geleen € 750.000,00 € 7,99 € 828,73 Stadtheater Zoetermeer 778 Zoetermeer € 1.426.000 € 11,54 € 1.832,90 De Maaspoort 984 Venlo € 2.231.289 € 22,23 € 2.267,57

Andere mogelijke denkrichtingen -

-

-

(Deels) laten vervallen van de huurloop. Het laten vervallen van de huurloop verlaagt de jaarsubsidie bruto met maximaal € 304.416. Green Theatre. In lijn van de college ambities om een ambitieuze, groene gemeente te zijn, die duurzaam ontwikkelt en bouwt en actief de toepassing van zonne-energie stimuleert, kan het theater een landmark-functie vervullen. De eerste gesprekken hierover hebben plaats gevonden met wethouder Stegeman. De financiële effecten, buiten de investering in de installatie om, kunnen oplopen tot ruim € 100.000. Een buy, sale and lease back constructie. Een onderzoek naar de symbolische verkoop van het gebouw aan Castellum BV, waarna de BV het kan verkopen en terugleasen is wellicht het onderzoeken waard. De gemeente kan dan als partner wellicht komen tot een verlaagd vast subsidiebedrag terwijl de BV het gebouw en de middelen daarin kan onderhouden uit de inkomsten (rente en verkoopbedrag) Volledige frontoffice service laten vervallen. Volledige bemande service en kaartverkoop ontmantelen en inzetten op 100% elektronische kaartverkoop en afhandeling. Dit levert een besparing in de loonkosten op van € 49.000 per jaar. Er zal dan wel geïnvesteerd moeten worden in geautomatiseerde systemen zoals ticketzuilen en meer uitgebreide webapplicaties. Ook dient onderzocht te worden of er hiermee een grote groep gebruikers buiten spel gezet wordt. De huidige persoonlijke servicevraag is hoog, dit ondanks dat vele antwoorden digitaal te vinden zijn. Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 48 van 54

Hoofdstuk 7 Juridisch kader MEMO Over vermindering/beëindiging subsidies Inleiding In paragraaf 1.6 wordt verwezen naar deze bijlage die gaat over de juridische verplichtingen van de gemeente bij het verminderen en/of beëindigen van subsidierelaties. Er zal antwoord gegeven moeten worden op de volgende vragen: 1. Welke taken willen we (nog) verzekeren via overheidsgeld? 2. Wie gaat deze taken uitvoeren? 3. Hoe gaan we dat meten? Een dergelijk complexe opgave gaat uiteraard van grof naar fijn. Toch moeten er in deze fase fundamentele keuzes worden gemaakt en is het zaak ook al in dit stadium de juridische kaders mee te nemen in de plan- en besluitvorming. Aangezien het, mede door de invulling van het opdrachtgeverschap, denkbaar is dat uiteindelijk andere partijen onze doelstellingen zullen realiseren of (ook een variant) er een combi ontstaat tussen uitvoering door traditionele subsidieontvangers en nieuwe partijen is het zaak dat we de handen vrij hebben om een zo verstandig mogelijke keuze te maken Hoe dit op juridisch zo zorgvuldig mogelijke wijze te doen is het onderwerp van dit memo. Waarom nu al juridische kaders meenemen? Vaak wordt gedacht dat juridische regels pas aan de orde zijn bij de uitwerking van strategische besluiten. De redenen dat wij al in een vroeger stadium juridisch advies willen geven is: A. Voorkomen dat in de uitwerking blijkt dat de hieruit voortvloeiende besluiten juridische risico’s bevat of zelfs onmogelijk is; B. Langdurige juridische procedures voorkomen – hierdoor zou vertraging kunnen optreden; C. Schadevergoedingsplicht voorkomen; D. Wet en jurisprudentie schrijven bepaalde procedures voor waar een overheid zich uiteraard aan te houden heeft. Wettelijk kader In het sociale domein heeft de gemeente traditiegetrouw gewerkt met subsidies. Er is sprake van (soms zeer) langdurige subsidierelaties met steeds dezelfde partijen. Willen wij de handen vrij hebben dan zullen deze relaties moeten worden opgezegd door middel van een

besluit tot ofwel stopzetten van de subsidie, ofwel vermindering . Voorop staat dat het een overheid vrijstaat een andere koers in te zetten en hiervoor de nodige besluiten te nemen. De Algemene wet bestuursrecht schrijft echter wel voor dat dit besluit/deze besluiten 

goed voorbereid worden,


Pagina 49 van 54



zeker als er al een langdurige relatie bestaat en



zeker ook als de impact voor de instelling groot is.



Tot slot zal zodanig besluit voorzien moeten zijn van een gedegen motivering.

Artikel 4:51 van de Algemene wet bestuursrecht voorziet in zodanig besluit. In juridische termen betekent het besluit tot beleidswijziging “ weigeren voortzetting subsidie bij gewijzigde omstandigheden”. Centraal begrip in dit artikel is dat er een redelijke termijn in acht dient te worden genomen voordat de subsidie daadwerkelijk eindigt. Er kan geen algemene blauwdruk worden gegeven van deze redelijke termijn. Het is maatwerk. Er gelden wel enkele algemene vuistregels: hoe zorgvuldiger de voorbereidingsprocedure hoe minder kans op sneuvelen bij de rechter of schadevergoedingsplicht. -

De gemeente hoeft niet per definitie frictie- en desintegratiekosten te vergoeden.

-

Hoe zorgvuldiger de procedure hoeveel minder frictiekosten voor rekening van de gemeente komen.

-

Hoe afhankelijker de instelling is van subsidie van 1 gemeente hoe meer plicht om bij te dragen aan frictiekosten.

-

Hoe korter de afbouwperiode hoeveel meer de frictiekosten voor rekening van de gemeente komen.

-

Als de besluitvorming uiteindelijk resulteert in het volledig onderbrengen van de taken bij een andere partij zal een langere afbouw in de rede liggen. Als er slechts gedeeltelijk vermindering van taken is kan dit korter.

-

Als voor het bepalen van de redelijke termijn samen wordt opgetrokken met de instelling zal de rechter minder snel ingrijpen.

-

In het algemeen wordt een periode van ongeveer anderhalf jaar als redelijk ervaren, ingaand met het eerste besluit uit het hierna volgende stappenplan: het beleidsvoornemen.

Stappenplan Om e.e.a. in goede banen te leiden zou onderstaand stappenplan kunnen worden doorlopen. Dit geldt voor de grote verbonden partijen en is de meest uitgebreide aanpak. Minder zorgvuldige aanpak kan overwogen worden bij sommige instellingen binnen het sociale domein, bijvoorbeeld als zij minder afhankelijk zijn van subsidies of als er nog niet een langdurige subsidieband bestaat met de instelling of daar waar het gaat om kleine bedragen. 1.

Beleidsvoornemen tot wijziging subsidierelatie met inachtneming van goede motivering (coalitieakkoord, faciliterende rol, visie op vastgoed).

2.

Denk na over bezuinigingsmethode en over concrete bezuinigingsbedragen. Of beslis dat de subsidie in zijn geheel definitief beëindigd gaat worden. Hou hierbij rekening met verplichtingen die de ontvanger heeft bij voortzetting van de subsidie.

3.

Hou een formeel zienswijzegesprek met de instelling, waarbij input gevraagd wordt met betrekking tot mogelijke bezuinigingsmogelijkheden. Maak hier een verslag van.

4.

Maak frictiekosten inventarisatie samen met de instelling waarna de redelijke termijn tot afbouw kan worden bepaald. Deze dient voldoende te zijn om ontslagprocedure te doorlopen en huur van gebouwen op te zeggen etc.


Pagina 50 van 54

5.

Voor het geval er frictiekosten ontstaan door wachtgelden e.d. maak beleid om dit te subsidiëren bovenop de normale subsidie of verleen subsidie terwijl er geen plicht meer is om activiteiten uit te voeren.

6.

7.

Aankondiging richting instelling – in de vorm van voornemen tot besluit: -

verwijzen naar gepubliceerd beleid/beleidsvoornemen

-

naar gevolgen

-

evt. besluit t.a.v. frictiekosten

Neem uiteindelijk besluit (appellabel) en informeer de instelling hierover van te voren. Als er nog een nieuwe aanvraag binnenkomt voor het jaar daarop: afwijzen.

Toelichting bij de punten Ad 1. Deze stap is bij sommige subsidieontvangers al achter de rug. Ad 2. Aangezien de gedachtenvorming van grof naar fijn gaat is over deze stap geen exact uitsluitsel (nog) te geven. In de aankondiging binnen stap 1 kan al wel aangegeven worden dat het volledig stopzetten van subsidie tot de mogelijkheden behoort. Ook is denkbaar dat slechts een gedeelte van de taken overgaat naar een ander en dat voor het overige gekozen wordt voor voortzetting. Tegelijkertijd willen we er duidelijk de vaart in houden. Daarom is het uitwerken van deze stap aan de hand van scenario’s (van worst case tot beperkte bezuinigingsopdracht) het meest voor de hand liggend. Ad 4. Het zal duidelijk zijn dat bij deze stap wel een duidelijke keuze moet zijn gemaakt of er afgebouwd gaat worden naar nul of dat er een tussenvariant is. Ad 5. Dit is misschien noodzakelijk als er onvoldoende tijd is voor een fatsoenlijke afbouwperiode. Verder zal in deze fase terdege rekening gehouden moeten worden met de rechtspositie van het personeel zoals opgenomen in hun cao. Sommige cao’s hebben namelijk geregeld dat het personeel automatisch overgaat naar de nieuwe uitvoerder. Mocht dit het geval zijn, zullen de frictiekosten dus meevallen. Het verdient aanbeveling in deze fase ook vanuit de gemeente een onderzoek te doen naar deze cao’s. Verder kan gewezen worden op artikel 1B van het Besluit maatschappelijke ondersteuning. Dit artikel heeft betrekking op de continuïteit van de maatschappelijke ondersteuning. Het artikel regelt een verplichting voor een nieuwe aanbieder van diensten in het sociaal domein om in overleg te treden met de oude aanbieder over de overname van het bij de opdracht betrokken personeel. Om die reden is de gemeente verplicht de nieuwe opdracht 3 maanden voor de ingangsdatum reeds te verlenen. Ad 6. In Awb termen is dit dus pas de start van artikel 4:51. Alle stappen daarvoor zijn te karakteriseren als zorgvuldige voorbereiding. Bij minder ingrijpende besluiten kan dit dus stap nummer 1 zijn. Kadernota 2015-2018 Bijlage IV Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Pagina 51 van 54

Hoofdstuk 8 Overzicht subsidierelaties In dit overzicht staan de huidige subsidierelaties die de nieuwe fusiegemeente heeft. Dat betekent dat gemeenschappelijke regelingen (zoals streekarchief en SWA), gemeentelijke eigendommen (zoals Castellum) en contracten zonder subsidierelatie niet in dit overzicht zijn opgenomen. Voor de herinrichting van het gehele sociale domein zijn deze wel relevant. Kanttekening bij deze lijst is dat de lijst op dit moment nog compleet wordt gemaakt vanuit de noodzakelijke harmonisatie van het gemeentelijk beleid. Dat betekent dat het kan zijn dat een enkele (kleinere) relatie nog wordt toegevoegd aan de lijst op een later moment. Hieronder staat een tabel waarin aangegeven wordt wat het aantal huidige subsidierelaties van de gemeente is, onderverdeeld naar grootte. De 5% grootste relaties die 95% van de subsidiestroom ontvangen (zie paragraaf 1.5 voor de uitleg) zitten in de subsidiecategorie van € 100.000 en groter. In deze categorie is onderscheid gemaakt in organisaties waarbij de subsidie al per 2015 is opgezegd, vanwege de transitie WMO, in de organisaties waarbij er al een beleidsvoornemen is geuit tot stopzetten subsidie per 2016 (voorloper op dit

aantal organisaties

subsidiebedrag 2014

waarvan al opgezegd

waarbij al beleidsvoornemen geuit

nog beleidsvoornemen te uiten per 2016

proces) en organisaties waarbij we dat beleidsvoornemen half juli gaan uiten.

35 35 24 27 5 14 140

€ 120 - € 1.000 € 1.000 - €5.000 € 5.000 - € 10.000 € 10.000 - € 50.000 € 50.000 - € 100.000 > € 100.000 totaal

0 0 0 4 3 6 13

1 1

7 7


Pagina 52 van 54

Lijst van gemeentelijke subsidierelaties op alfabetische volgorde. Marktkraam voor ideële doelstellingen

Halt, Stichting

20 van Alphen

Historisch Genootschap Koudekerk

ActiVite, Stichting

Hospicegroep

Alphens Mannenkoor

Hou Vast, Gymnastiekvereniging

Alphens Operettekoor

Humanitas

Alphens Platform Gehandicapten, Stichting (APG)

Intermezzo, Vrouwenkoor

Alphense Art, Stichting

Jaarmarkt Avondprogramma

Alphense Kinderboerderij, Stichting

Jeugd en Jongerenwerk Midden Holland, Stichting

Alphense Popcultuur, Stichting

Jeugd, Jongeren en Buurtwerk, Stichting (JJB)

Anker, Stichting 't

Jeugddeelnamefonds Alphen aan den Rijn, Stichting

Arti et Religioni, Christelijke muziekver.

Jeugdtheaterhuis Z-H, Stichting

Aspasia, GVV

Jeugdvakantieweek Hazerswoude-Dorp , Stichting

Badmintonvereniging BCH

JSO, Stichting

Bibliotheek De Groene Venen, Stichting

Jubilate Deo, Christelijk Gemengd Koor

Bibliotheek Rijn en Venen, Stichting

Junis

Bijstandswinkel, Stichting De

Kaju Putih

Boskoop Creatief, Stichting

Klub Gouda, De

Boterbloem, Sociaal Cultureel centr. De

Kreunende Sluisdeuren, De

Budget t.b.v. inc. Algemeen Maatschappelijk Werk

Kunst en Cultuur Rijnwoude, Stichting

Budget t.b.v. inc. Bevordering Sportdeelname

Kunst Na Arbeid, Muziekvereniging

Budget t.b.v. inc. Kunstbeoefening + bevordering

Kwadraad, Stichting

Budget t.b.v. inc. Seniorenvoorzieningen

Laura fietsvierdaagse

Buitencentrum de Schouw, Stichting

Leidse Rechtswinkel, De

Bureau Jeugdzorg - Jeugd Preventie Team

Mee Zuid-Holland Noord, Stichting

Buurtvereniging VNR

MFV Boskoop, Stichting

C.M.V. Passage ZW

Mooi, Stichting

Cantabile, Alphens Kamerkoor

Nieuwe Lente , Zangvereniging De

Castellumkoor

Nijntje, Peuterspeelzaal

Centrum Architectuur Stedenbouw Alphen

Oldtimerdag

Collegium Voci, Stichting

Ons Jeugdhuis, Stichting

Concordia, Christelijke Harmonie

Oogvereniging

Cornelis de Vlaming, Culturele Stichting

Open Monumentendag Alphen aan den Rijn, Comité

Drumfanfare TTH

Open Venster, Het

DSS, Muziekvereniging

Oranjevereniging Aarlanderveen

Elijah, Stichting

Oranjevereniging Alphen

Enjoy, Stichting

Oranjevereniging Boskoop

Evenementen Commissie Benthuizen

Oranjevereniging Zwammerdam

Excelcior, Harmonie

Oratoriumkoor Aphen aan den Rijn

GGD Hollands-Midden

OSO, Stichting

GGMD Doven en Slechthorenden

Oudtshoorn, Stichting

GGZ Rivierduinen

Palet Welzijn

Gilde, Stichting 't

Parkkunst

Halfje Wit, Welzijnsvereniging

Parkvilla


Pagina 53 van 54

Participe, Stichting

Sportspectrum, Stichting

Pionier, Wijkvereniging De

Sportvereniging Na Arbeid Sport (NAS)

Piosenka, Wereldmuziekkoor

Stek, Jongerencentrum

Plesjati, Volksdansvereniging

Streekmuziekschool

Productiehuis Alphen a/d Rijn, Stichting

Taptoe

Rechtswinkel Alphen aan den Rijn

Tean Tennis

RESA, Stichting

Thuiszittersproject, Stichting

Restant Evenementenbudget

Trouble Tree, Stichting

Romeins Museum, Stichting (Archeon)

Vakantie Bijbelclub

Rondvaarten en Promotie Boskoop, Stichting

Ver. ter Bevorderingen van Europese Betrekkingen

Schoolsportcommissie

Vergulde Wagen, De

Scouting Alphen aan den Rijn

Vivit, Hervormd Kerkkoor Gemeentezang

Scouting Rheijnewoud, Stichting

Vluchtelingenwerk, Stichting

Scouting Uithoek

Vogelpark Avifauna, Stichting

Scouting Willem Barendsz

Vrijetijdscentrum Open Huis, Stichting

Senioren Advies Raad Rijnwoude (SAR)

Weer Samen naar school

Seniorenvervoer Boskoop, Stichting

Welvarend Alphen (Gondelvaart)

Singing Devotion

Welzijn & Zorg Doven, Stichting

Somalische Cultuur, Stichting

Welzijn Ouderen Benthuizen, Stichting

Soos 55 plus

Welzijn Ouderen Hazerswoude, Stichting

Speeltuin- en buurtvereniging Bloemhof

Welzijn Ouderen Koudekerk aan den Rijn, Stichting

Speeltuinvereniging "De Rode Wip"

Wielewaal, Seniorenkoor de

Speeltuinvereniging "Groenendijk"

Wilhelmina, Fanfare muziekvereniging

Speeltuinvereniging Aarlanderveen

Zij-actief Katholiek Vrouwennetwerk N- en Z-Holland

Speeltuinvereniging De Robbedoes

Zomerspektakel

Speeltuinvereniging Kindervreugd

Zuidhollands Verzetsmuseum, Stichting


Pagina 54 van 54

Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport

Recommend Documents